a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Bu çalışmanın konusunu esas olarak, satıcının malları sigorta ettirme borcu
teşkil ettiğinden, burada daha ayrıntılı bir açıklama yapılmayacaktır.
e) Belgeleri Verme Borcu
Satıcının, sif satıştan doğan malları y<strong>ü</strong>kleme, taşıma sözleşmesi akdetme,
masrafları ödeme ve malları sigorta ettirme borçları ile sözleşmeden kaynaklanan yan
edim y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>klerini ifa etmiş olduğunu alıcıya kanıtlaması bakımından 124 kanunda
sayılan ve sif satış sözleşmesinde öngör<strong>ü</strong>len belgeleri alıcıya <strong>tes</strong>lim etmesi gerekir.
Belgeleri verme borcu, sif satış bakımından o kadar önemlidir ki, bu borçtan hareket
edilerek sif satışın hukukî niteliğinin bir belge satışı olduğu dahî ileri s<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>şt<strong>ü</strong>r 125 .
Belgeleri verme borcu, TTK.nın 1150 ve 1151. maddeleri ile Incoterms A1, A3 (b),
A8 ve A10 maddelerinde, satıcının bu maddelerde h<strong>ü</strong>kme bağlanan her bir borcu
bakımından ayrı ayrı d<strong>ü</strong>zenlenmiştir. Bu d<strong>ü</strong>zenlemelere göre satıcının, alıcıya ibraz
etmesi gereken belgeler şunlardır: Konişmento, sigorta poliçesi ve onun yerine
geçecek olan muvakkat sigorta ilmuhaberi, mallara ilişkin kesin fatura ve mallar kısım
kısım y<strong>ü</strong>klenmişse veya tartı <strong>ü</strong>zerinden ödeme yapılacağı <strong>kara</strong>rlaştırılmışsa veya
“tahminen” ya da “kat’iyen muayyen miktar” <strong>ü</strong>zerinden satılmışsa geçici fatura, gereği
halinde mallara ilişkin vasıf ve tartı şahadetnâmesi, konişmentoda çarter sözleşmesine
ilişkin kayıtlar bulunması halinde çarter partinin sureti ve sif satış sözleşmesinde
verilmesi <strong>kara</strong>rlaştırılan diğer belgeler. Alıcı ve satıcı, elektronik olarak haberleşmek
konusunda anlaşmışlarsa, bu belgeler yerine, bunlarla eşdeğerde olan “elektronik bilgi
değişim” (electronic data interchange - EDI) mesajı sağlanması da Incoterms A1 ve
A8 maddeleri uyarınca m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>nd<strong>ü</strong>r 126 ’ 127 . Belgelerin, tam, geçerli, d<strong>ü</strong>zg<strong>ü</strong>n olması ve
malların gönderildiği yerde d<strong>ü</strong>zenlenmiş olması şarttır (TTK m.1151/I). Bu belgelerin
gecikmeksizin; yani m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>n olan en kısa s<strong>ü</strong>rede alıcıya verilmesi gerekir (TTK
m.1150). Belgelerin ibraz edileceği yer hakkında sözleşmede h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m bulunmaması
124 Erdem, age., sh.145.
125 Bkz. yuk. sh.35, dn.117.
126 Fatura, g<strong>ü</strong>mr<strong>ü</strong>k belgeleri ve taşıma belgelerinin elektronik bilgi transferi yoluyla kullanılmaya başlanması
<strong>ü</strong>zerine, bu t<strong>ü</strong>r elektronik mesajların sağlanması halinde de, belgeleri ibraz borcunun yerine getirilmiş
sayılmasına ilişkin ilk Incoterms d<strong>ü</strong>zenlemesi, 1990 yılında yapılan değişikliklerle g<strong>ü</strong>ndeme gelmiştir. Bkz.
Incoterms 2000, Giriş No.2.
127 Elektronik bilgi transferi ve elektronik konişmento ile ilgili hukukî sorunlar hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.
Kubilay, H./Akınt<strong>ü</strong>rk, E. : Elektronik Konişmento, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Armağanı, C.I, İstanbul
2001, sh.333 vd.
39