Ergenlerde İntihar Eğilimi ve Hemşirelik Yaklaşımı - Fırat Üniversitesi

Ergenlerde İntihar Eğilimi ve Hemşirelik 

Yaklaşımı 

H. Demet GÖNENER * , İlkay GÜNER ** , Songül HAYTA *** 

ÖZET 

Bu makalede intihar, intiharın sebepleri ve intihar riski taşıyanlar üzerinde 

durulmuştur. 12-18 yaş arası ergenlik dönemidir. Ergenlik döneminde birey hızlı 

büyüme ve kimlik karmaşası yüzünden ciddi problemler yaşayabilir ve bu yüzden 

intihara teşebbüs edebilir. İntiharın başlıca nedenleri; aile problemleri, sosyal 

ilişkilerde bozukluk, duyguların zayıf kontrolü, biyolojik sebepler, cinsel uyum 

zorlukları, ailede yada gencin kendisindeki ruhsal hastalıklardır. İntihara teşebbüs 

eden ergenlerin aileleri psikiyatriste danışmalı ve gerekli önlemleri almalıdır. 

Anahtar kelimeler: Ergenlik, intihar 

Suicide Inclination in Adolescent and Nursing Approach 

ABSTRACT 

This article defines what adolescent is, what suicide is, what the reasons of suicide are, 

and who has risk of suicide. Adolescence period is between the age 12 and 18. Due to 

the fast growing and inadequate maturing of the personal identity individuals may have 

some serious problem in this period so they may attempt to suicide. Parent problems, 

disorders in social relationships, poor control of the emotions, biological reasons, 

sexual orientation problem and mental disorders are basic reason of suicide. Families 

who has adolescent committing suicide must consult to psychiatrist and take necessary 

precautions. 

Key Words: Puberty, suicide 

* Yrd.Doç. Dr., Gaziantep Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu 

** Öğr.Gör., Gaziantep Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu 

*** Hemşire, 25 Aralık Devlet Hastanesi, Gaziantep

34 

GİRİŞ 

Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:3 (2006) 

Ergenlik; hem bedensel, hem ruhsal, hem de sosyal değişikliklerin olduğu 

bir dönemdir. Ergenlerde hızlı değişimin olması ve çok farklı nedenlerle intihar 

girişimi görülmektedir. Özellikle 13-19 yaşlarında bu oran yüksektir. Türkiye 

de bu oran yüzbinde 4 iken, 21 Avrupa ülkesinde ve ABD’de bu oran 

Türkiye’nin 7 katı kadardır (Ekşi, 1999). Bu oranlarda intihar girişimlerinin 

toplumsal açıdan önemli olduğunu düşündürmektedir. Ergenlerde intihar için 

pek çok neden vardır, bazen bir birikim, bazen bu nedenlerin birbirini 

etkilemesi söz konusudur. Ancak ergenlerde intihar girişimlerini 

değerlendirmede en önemli nokta, bu girişimle ilgili risk faktörlerinin 

belirlenmesidir. Bu nedenle, makalede ergenlerde intihar eğilimi ve hemşirelik 

yaklaşımı üzerinde durulmuştur (Görak,1993). 

Ergenlik Döneminin Genel Özellikleri 

Ergenlik çağı, kızlarda 11-20, erkeklerde 13-20 yaşlarını kapsar. Biyolojik, 

psikolojik, zihinsel ve sosyal açıdan bir gelişme ve olgunlaşma sürecinin 

olduğu, erişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlikte kızlardaki değişim, erkeklere 

oranla, daha erken başlar (Yavuzer, 1999). 

Ergenlik çağında görülen hızlı gelişmenin ilk belirtileri prepuberte 

devresinde görülmeye başlar. Prepuberte, ikincil seks karekterlerinin görüldüğü 

ve fiziksel büyümenin olduğu, puberteden hemen önceki dönemdir. Biyolojik 

olarak pubertenin başlangıcı, kızlarda menarş, erkeklerde spermatozoaların 

yapımının başlaması olarak gösterilebilir. İkincil seks karekterleri belirtileri 

erkekte ve kızda değişik sıraları takip eder. Ergenlerdeki seks ile ilgili 

değişimler aşağıda yer almaktadır (Baş, 1990). 

Erkeklerdeki İkincil Seks Karakterleri 

1) Testis, skrotum ve penisin büyümesi, 

2) Jinokomasti (bir veya iki memenin büyümesi, erkekelerin 1/3 de), 

3) Pubik kıllanma, 

4) Kıllanma, kıvrımlı ve sık, koyu pigmentli, 

5) Ses kalınlaşması, 

6) Nokturnal emisyonlar (ıslak rüyalar)dır.

Kızlardaki İkincil Seks Karekterleri 

Ergenlerde İntihar Eğilimi ve Hemşirelik Yaklaşımı 35 

1) Pelvisin yatay çapında genişlemesi, 

2) Memelerin büyümesi, 

3) Alkalen vajenin asit yapıya dönüşmesi, 

4) Axiller (koltuk altı) kıllanmanın olması, 

5) Pubik kıllanmanın olması ve 

6) Menarşdır (Menarş genellikle göğüslerin büyümeye başlamasından bir 

yıl sonra görülür) (Baş, 1990). 

Ergenlik döneminde hızlı büyüme, cinsel dürtü artışı, kimliğin henüz tam 

olgunlaşmamış olması ve aileye bağımlılığın devam etmesi nedeniyle, bu 

dönem sorunlarla yüklü, karmaşık bir dönemdir (Öztürk, 2002). 

Ergenlikte gelip geçici, toplum kurallarını çiğneyici uyumla ilgili güçlükler 

vardır. Ergenlikte görülen uyum bozukluklarının temelinde, otorite ile çatışma, 

kimlik kazanma kaygısı ve seksüel gelişimle ilgili sorunlar yatar . Ergenler 

çoğu zaman dışa dönük, bazen ise içe dönük olurlar. Ergenlerin hareketlerinde, 

neşelerinde konuşma sesinin tonunda taşkınlık, otururlarken, yürürlerken, 

konuşurlarken sık sık başkasını rahatsız eden ölçüsüzlükler olabilir. Bu 

yaşlarda; evlerinde yatağını, dolabını dağınık bırakma, yemede içmede aşırılık, 

oyunlarda sık sık tartışma, sigara ve içki içmeye aşırı heves görülebilir 

(Özaydın, 1998). 

İntihar ve İntihar Girişimi 

İntihar, bir kimsenin toplumsal ve ruhsal nedenlerin etkisi ile kendi 

hayatına son vermesidir (http//www.turkısh-media.com/sözlük). Ölümle 

sonuçlanmayan girişim ise; bir intihar eylemidir. İntihar çocukluk 

dönemlerinde ender görülmekle birlikte, ergenlik döneminde hızı artmaktadır. 

ABD de intihar, 15-19 yaş gurubunda ölüm nedenleri arasında 2. sıradadır. 

Ölümle sonuçlanan intihar olayları erkeklerde kızlardan 3-5 kat daha fazladır. 

Ölümle sonuçlanmayan intihar girişimi ise kızlarda erkeklerden 2-3 kat daha 

fazladır (Ekşi, 1999). 

İntihar Girişiminde Kullanılan Yöntemler 

İntihar yönteminin seçimi, kültürel faktörlere, cinsiyete ve bireyin hayatını 

sonlandırma isteğindeki ciddiyete göre değişir. İntihar girişimi yöntemlerinden 

yüksek doz ilaç alma, bilek kesme kızlarda daha sık görülürken, yüksek bir

36 


yerden atlama, kendini silah ile vurma, bıçaklama, asma erkeklerde daha 

fazladır. Bireyin seçtiği kendini öldürme yöntemi ne kadar güç ve acı verici ise 

intihar düşüncesi de o denli kuvvetlidir. Kişi kalabalıkta girişimde bulunmuşsa 

bunu dikkat çekmek amacı ile yapıyor olabilir. Ancak bunu hiç kimse yokken 

yapmışsa bu ölüm arzusunun çok daha kuvvetli olduğuna işarettir. İntihara 

yönelen ergen bunu hangi amaçla yapmış olursa olsun yardıma ihtiyacı vardır. 

Hemşire, intihara yatkın kişileri tanımalı ve gerekli hemşirelik yaklaşımında 

bulunmalıdır (Görak, 1993). 

Ergenlerde İntiharın Nedenleri 

Ölümün geri dönüşsüz bir son olduğunu ve bütün canlı varlıkların ölümcül 

olduğunu çocuklar yaklaşık 9-10 yaşında öğrenir. Ergenlik döneminde ölüm 

düşüncesi bazı ergenlerin tüm beynini kaplar. İntihara yönelen ergenlerin, 

intihara yönelmelerine neden olan, çeşitli faktörler aşağıda yer almaktadır 

(Kavaklı, 1995; Görak, 1993). 

Aile Problemleri: Ailenin parçalanması, boşanmalar, ailede işsizlik 

sorununun olması gibi faktörler intihara eğilimde etkilidir. İntihara eğilimli 

olan bütün ergenlerin aile problemlerinin olduğu söylenebilir. İntihar eğilimi 

taşıyanlarda ebeveynlerin ayrılığı, ebeveynlerin yeniden evliliği etkenler 

arasındadır. Aynı zamanda aile içi iletişimsizlik, ailede olumsuz ilişkiler, sosyal 

ve ekonomik krizler intihara sebep olan etkenler arasındadır (Ekşi,1999). 

Geçmişle İlgili Olumsuz Nedenler: İhmal edilmiş veya hırpalanmış 

çocukluk, erken çocukluk döneminde (3-5 yaşlarında) ana-babadan birinin 

ölümü, alkol veya ilaç bağımlılığı, pubertede gecikme, kronik ve fiziksel 

hastalıklar, vücut görünümü ile ilgili sorunlar, psikiyatrik tedavi görme vb 

(Görak, 1993). 

Sosyal İlişkilerde Kopukluk yada Bozukluk: Büyüyen ya da gelişen her 

normal genç, aile ile bağlarını yavaş yavaş genişletmek durumundadır. Pek çok 

alanda kendi kararını verecek, seçimini yapacak, artık aileden ayrı bir birey 

olmaya başlayacaktır. Böylece aileden ve özellikle o güne kadar kendisi için 

çok önemli olmuş anneden yavaş yavaş ayrılma, kopma söz konusudur. Bu 

kopma hiç kolay değildir. Ergen hem kopmayı ister hem de o güne kadar 

güvendiği destek aldığı kişilerden uzaklaşmaktan üzüntü duyar. Ebeveynlerin 

bıraktığı boşluk normal bir arkadaş ya da sevgili gibi başka insanlarla yavaş 

yavaş doldurulur. İntihar girişiminde bulunanların sosyal ilişkileri ya çok az ya 

da yok denecek kadar azdır. Genellikle intihar eğilimde olan ergenler çok


sessiz ve sakin kaldıkları için öğretmenleri yada arkadaşları tarafından çok 

fazla tanınmamışlardır (Ekşi, 1999). 

Duyguların Zayıf Kontrolü: Birey yaşadığı olumsuzluğun sebebi olarak 

gördüğü kişilere karşı istediklerini yaptırmak veya onları cezalandırmak 

amacıyla intihara teşebbüs edebilir. Ayrıca alay edilme, aşağılanma, 

küçümsenme, aşırı duygusallık, heyecan gibi duyguların kontrol edilememesi 

ergeni intihara sürükleyebilir. Ergen gerçekten ölmeyi istemediği halde bu 

girişim ölümcül sonuç verebilir (Ekşi, 1999). 

Biyolojik Sebepler: Kişinin tipini beğenmemesi, boyunun çok kısa olması 

veya aşırı şişman olması, cinsel tercihindeki çatışmalar, cinsel kimliği 

konusundaki belirsizlikler ve tecavüz intihar sebebi olabilmektedir (Schwartz, 

2000). 

Cinsel Uyum Zorlukları: Ergenlik döneminde her ergen, bedensel ve 

duygusal alanda büyük bir değişimden geçerken bu süreçte bazı gerçek veya 

hayali cinsel çarpıklıklar gencin kendine saygısını gölgeleyebilir. Eşcinsellik 

etrafında yoğunlaşan çatışmalar veya cinsel başarısızlıklar, evlilik dışı 

hamilelik, kızlığını kaybetme, cinsel kimliğiyle ilgili karmaşa, cinsel faaliyetler 

konusunda suçluluk duyguları, baba veya aile bireyleri tarafından cinsel 

istismara uğrama da intihara yol açan nedenler arasında yer almaktadır (Ekşi, 

1999). 

Ebeveynlerde ya da Ergende Görülen Ruhsal Hastalıklar: İntihar ve 

depresyon arasında önemli bir ilişki vardır. Yapılan çalışmalar sonucunda 

normal anne babaların çocuklarına kıyasla, ruhsal bozukluğu olan anne 

babaların çocuklarında daha sık depresyon ve intihar davranışı görüldüğü 

bildirilmektedir (Ekşi, 1999). Yapılan çalışmalarda intihar olgularının 

depresyon vakalarında %30, alkol bağımlılarında %25, psikotik vakalarda %1- 

7 oranlarında olduğunu belirtilmektedir (www.aacap.org/publication). Bir diğer 

çalışmada da , hastaneye 7 yıl boyunca kabul edilen, intihar girişiminde 

bulunan 505 ergenin aileleri incelendiğinde, yüksek oranda ebeveynlerinde 

ruhsal rahatsızlıkların ve intihar girişimlerinin olduğu belirtilmiştir (Lewis, 

1991). 

Diğer Nedenler: Yeni bir çevreye taşınma ile yakın arkadaşlarından 

uzaklaşma ve yeni bir topluluğa girme ya da okul değiştirme gibi yaşam 

ortamındaki değişiklikler, okul-iş ve kişisel yaşamı ile ilgili amaçlarını 

gerçekleştirememe, üniversiteye veya istediği bir okula girememe, ekonomik 

güçlükler, aşk hayatında başarılı olamama, sevdiği kişiden ayrılma, gayri meşru

38 


hamilelik, yakın arkadaş, akraba, ya da evcil hayvanın ölümü hızlandırıcı diğer 

nedenler arasında yer alır (Görak, 1993). 

Bunlarla birlikte, bireyin olaylar karşısında baş etme yöntemlerini yeterince 

kullanamaması, intiharla ilgili görsel medyadan haberlerle sık karşılaşılması, 

kullanılan bazı ilaçlar intihara sebep olabilmektedir (Lewis, 1991). 

İntihar Etme Riski Taşıyan Ergenlerdeki Hemşirelik Yaklaşımı 

Gençlerde intihar girişimine yönelik sorunları erken fark etmek ve tanımak 

büyük önem taşır. Psikolojik çatışma neticesi düşünme yeteneği bozulan 

kişilerin düşünce sürecinde saplantılar olabilir. Hemşire, bireyin öyküsünden 

elde ettiği bilgilere göre intihar girişimine eğilimli olup olmadığını ortaya 

çıkarabilir. Bu durum çocuklarda her zaman belirgin değildir. Erişkinler, ilk 

fırsatta ölümden sık sık söz ederken, gençler pek konuşmazlar. Bu nedenle 

öykü ve gözlem son derece önem taşır. Hemşireler, ergenlik dönemindeki 

bireyin intihar girişimine eğilimli olduğunu ortaya koyabilecek aşağıdaki 

durumlara dikkat etmelidir: 

• Öyküde, önceden intihar girişiminin varlığı, 

• Sevdiği kişilerin kaybı ve diğer stres yaratan olaylar, 

• Yemek yeme alışkanlığı ve uyumada bozukluk, 

• Depresyonda olması, 

• Gencin kendisini cezalandırma arzusu ile ilgili konuşmaları, 

• Kendini ihmal etme, içe dönüklük, 

• Can sıkıntısı, 

• Ait olma duygusunun azalması veya kaybı, 

• Davranış değişiklikleri vb. 

Hemşire yukarıda gözlediği bilgileri değerlendirerek rapor eder. Ergene 

ailesine yardımcı olmak için planlama yapar (Görak, 1993). 

Bu aşamada, hemşire, ergenin intihar eğilimini ortaya çıkarmak ve sağlıklı 

bir bakım planı uygulayabilmek için, hastaya bazı sorular sorabilir. Örneğin; 

Kendine hiç zarar vermek istedin mi? Bu konuda bir planın var mı? Planın 

kapsamı nedir? vb. gibi. Sonuçta alınan cevaplar kaydedilir. Böylece hastanın 

ne denli kontrol ve bakım altında tutulması gerekliliği ortaya çıkarılır. Ergenle 

güvenli iletişim sağlandıktan sonra ebeveynlere de depresyon bulguları ve


intiharla ilgili davranışların belirtileri konusunda eğitim yapılır. Yapılan eğitim 

kaydedilir (Carpenıto, 1999) 

İntihar Girişimde Bulunan Ergenlerdeki Hemşirelik Yaklaşımı 

Hastaneler hastaya ve ebeveynlerine oldukça kaygı veren ortamlardır. 

İntihar girişimi de sağlık ekibi için hızlı ve dikkatli müdahalenin yapılmasını 

gerektiren bir durumdur. İntihar girişimiyle gelen ergenlerin hızla 

değerlendirilmesi ve hemşirelik bakımının amaçlarının belirlenmesinde 

hemşireye çok önemli görevler düşmektedir. 

Hastanın değerlendirilmesindeki yaklaşımlar şu şekilde sıralanabilir. 

1) Ortamın oldukça gergin ve kaygı verici olduğu gerçeği dikkate 

alınmalıdır. Bunun için hastaya yaklaşımda; 

a) Hastayla iletişim kurulabilecek sakin bir ortam sağlanır, gencin 

güveni kazanıldıktan sonra intihar girişimi gündeme getirilir. 

b) İletişimde sade bir dil kullanılır. 

c) Konu ortaya konduktan sonra, genci onurlandırarak daha çok şeyi 

anlatması ve konuyu tartışmaya açık bırakması sağlanır. 

2) Hastanın intihar konusundaki yaklaşımı belirlenir. Bunun için, 

a) Ergen intihar düşüncelerini kabul ediyor mu? 

b) İntihar düşüncelerini ortaya koyan bağımsız bulgular mevcutsa (bir 

not, kesik bilekler) ergen bu bulguları kabul ediyor mu? 

c) Ergenin intihar girişimindeki amacının ölmek mi, yoksa yardım 

çağrısı mı olup olmadığı araştırılır. 

3) Yapılan intihar girişiminin niteliğinin araştırılır. Bunun için; 

a) Bu davranış ne kadar ölümcül, 

b) İntihar davranışı başka bir kimse ile devam eden bir ilişki nedeniyle 

mi ortaya çıkmış, değerlendirilir. 

4) İntihar davranışı psikiyatrik yönden incelenir. Bunun için, 

a) Ergen herhangi bir psikiyatrik bozukluk nedeni ile şu an tedavi 

altında mı? 

b) Ergen şu an psikotik mi? Eğer öyleyse, intihar fikri veya davranışı 

psikozdan mı kaynaklanıyor, tedavileri uygun mu değerlendirilir (Karan, 

2001).

40 


Sonrasında, hemşirelik bakımındaki amaçlar belirlenir. Bunlar; ergenin 

kendine ve çevresindeki diğer bireylere zarar vermesinin önlenmesi, kendine 

değer verir ve gelecekten söz eder duruma gelmesi, aşırı üzüntü ve güçsüzlük 

durumunda düzelme görülmesi, yaşadığı suçluluk duygusunu anlayabilmesi, 

bireysel çözüm yollarını bulabilmesi, servisten ayrılacağı zamana kadar diğer 

bireylerle iletişime girebilmesi, beslenme, hijyen ve uykusunun sağlanmasıdır 

(Oktay ve ark., 1999). 

Daha sonra ebeveynlerle ve ergenle işbirliği yapılarak hastalığın tedavisi 

ile uygulamalara başlanır 

İntiharı Önlemek İçin Ebeveynlere Hemşireler Tarafından Yapılacak 

Eğitim 

Hemşirelerin, ebeveynlere yapacağı eğitimde doğru kelimeleri seçmesi çok 

önemlidir. Yapılacak eğitimin içeriğinde; 

1) Ergenin depresyonda olduğundan şüphe ediliyorsa ya da ölümden söz 

ettiği biliniyorsa derhal bir çocuk psikiyatristine başvurması, 

2) Tedavi başlanana kadar ve tedavinin ilk haftalarında, ergeni yalnız 

bırakmamak, intihar için kullanılabilecek silah, ilaç vb. şeyleri ortada 

bırakmamak gibi gerekli tedbirlerin alınması, 

3) Tedavinin, sağlık personelinin önerileri doğrultusunda sürdürülmesi, 

tedavinin yarıda kesilmemesi, 

4) Ergenin intiharla veya ölümle ilgili konuşmasının engellenmemesi, 

duygularını anlatmanın ona zarar değil yarar getireceği, 

5) Depresyon geçene kadar ebeveynlerin çocuğundan beklentilerini 

azaltması, eleştirici değil destekleyici biçimde yaklaşması gerektiği, 

6) Bir kez intihar girişiminde bulunan bir ergenin ileride de intihar etme 

riskinin olacağı, bu nedenle ölümcül olan ya da olmayan her intihar girişimini 

son derece önemsenmesi gerektiği anlatılır ve ebeveynlerinde soru sormasına 

olanak sağlanır (Ercan ve Turgay, 2004). 

KAYNAKLAR 

Baş, S. (1990); “Ergenlik Çağının Fiziksel Gelişimi”, Türk Hemşireler Dergisi, 39 

(1):26-27. 

Battle, JS. (2004); ”Teen Suicid”, http://www.aacap.org/publication.Erişim:14.06.2006.


Carpenito, L. (1997); Hemşirelik Tanıları El Kitabı, Nobel Tıp Kitabevi, Ankara. 

Ekşi,A. (1999); Ben Hasta Değilim Kitabı , (sf 242-257). Nobel Tıp Kitabevi, Ankara. 

Ercan, E., Turgay, A . (2004); Mutsuz Çocuk ,Remzi Kitabevi, İstanbul. 

Görak, G. (1993); “Çocuklarda ve Gençlerde İntihar Girişimleri ve Hemşirelik 

Yaklaşımları”, Hemşirelik Bülteni, 6(27): 49-52. 

Karan, M. (2001); Acil Tıp El Kitabı, Güneş Kitabevi, Ankara. 

Kavaklı, A. (1995); Çocuk Hastalıkları Hemşireliği, Yüce Reklam Dağıtım, İstanbul. 

Lewis, M. (1991); Child and Adolescent Psychiatry, Wıllıams &Wılkıns, Baltimore. 

Oktay, S., Aksoy, G. ve Yürügen, B. (1990); Acil Hemşireliği, İ.Ü. Florence 

Nightingale H.Y.O. Yayınları, İstanbul. 

Özaydın, S. (1998); Psikiyatri, Sanal Matbaacılık, İstanbul. 

Öztürk, O.(2002); Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, Nobel Tıp Kitabevi, Ankara. 

Schwartz, S. (2000); Abnormal Psychology, Mayfield Publishing Company, 

California. 

“Türk Dil Kurumu”, http//www.turkish-media.com/sözlük/. Erişim:27.08.2006. 

Yavuzer, H. (1996); Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Ergenlerde İntihar Eğilimi ve Hemşirelik Yaklaşımı - Fırat Üniversitesi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?