Sanatın Yeni Evresi Olarak Bilgisayar Oyunları - Flsf-Felsefe ve ...

Deniz DENİZEL 113
Yalnızca spor, dövüş ve online oyunlar, oyun kuramına göre toplamı sıfır
olan oyunlar 22 sözü geçen oyunlar bu kategoride olduklarından onlar için geçerli
ölçüt kompozisyon değil “devamlılıktır”. Ancak bu uyuşmazlık, kavramsal sanat,
çağdaş sanat ya da postmodernist teorideki “açık uçluluk” kavramıyla ilişkili bir
şey değildir. Bir diğer yaklaşım; bu oyunların zaten sanat niteliği olmayan tarafa
ait çalışmalar olmasıdır. Yani bu hipotezin oluşturduğu teorinin kapsamında
değildirler.
2. Grek İdealizmi
Rönesans öncesi sanat tipleri, Arkaik, Klasik ve Helenistik (İdeal) sanat
tipi olarak dönemlerine göre üç sınıfa ayrılmışlardır. Bu noktada bilgisayar
oyunlarını ilgilendiren, ideal sanat tipidir. İdeal sanat dönemi, Arkaik dönem
Mısır sanatındaki gibi bilişim ya da yapılan eserin sahibinin temsil edilmesini
amaçlamamıştır; yalnızca döneme hâkim en saltık düşünce olan idealizmden
etkilenmiştir. Bedrettin Cömert, Platon’a göre ideal’i “(…) içinde yaşadığımız ve
davrandığımız bu duyusal dünyadan başka, sonrasız ve değişmez bir dünya daha
vardır. Bu ideal dünyadır, ideal demek, gerçeksiz anlamına gelmemelidir.
Tersine, asıl gerçeklik bu ideal dünyadır” 23 şeklinde tanımlamıştır. Ahmet
Cevizci ideal’i, “türünün yetkin örneği olan şey, kopya edilecek ve kendisine
öykünülecek model” olarak tanımlamıştır. 24 İdealizm (düşüncecilik) en geniş
anlamıyla, varlığı düşünceye indirgeyen öğretilerin genel adıdır. 25 Bedia
Akarsu’ya göre idealizm, “dünyayı olduğu gibi kabul eden gerçekçi görüşe karşıt
olarak, gerçekliği tasarım (idea) ve ülkülere (ideal) göre biçimlendirmek isteyen
görüş”tür. 26 Didem Demiralp’e göre döneme ait sanatsal bağlamda idealizm
dışavurumlarında, Pythagorasçı düşünce okulunun ilkeleri önemli yer
tutmaktadır. Bunlar oran, simetri ve uyumdur. 27 Helenistik dönemi etkilemiş
sanat biçimiyle idealizm, gerçekliğin saltık kaygısından kurtulup var olan
nesneyi idealleştirme (uygunlaştırma) durumudur. İdeal dönem heykel sanatı bu
eğilimin pek çok örneğini taşır.
İdealizm – Bilgisayar Oyunu İlişkisi
Bu noktada idealizm, bilgisayar oyunlarıyla bağdaşım kurulabilecek
önemli iki noktaya sahiptir. Bunlardan ilki, seyircinin bakış noktasından
hareketle eserin yapılmasıdır. Yani eserin mutlakıyeti, eserden başladıktan sonra
izleyiciden tekrar esere dönmektedir. Eser özbelirlenimli değil, izleyici
belirlenimlidir. Bu durum yarattığı psikolojik duyumsal etkilerle izleyiciyi
kendinin bir parçası haline getirip özdeşleşme psikolojisini tetikleyen özel bir
22 Toplamı Sıfır Olan Oyunlar: Oyun teorisinde taraflardan birinin kazandığında,
diğerinin kaybettiği oyun türüdür. Yani yenme ve yenilme özsel olarak aynı değerdedir.
Doğrusal değil, sonuşmazlıdır.
23 Bedrettin CÖMERT, Estetik, De Ki Basım Yayım, Ankara, 2008.
24 Ahmet CEVİZCİ, Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, 1999.
25 Orhan HANÇERLİOĞLU, Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1989.
26 Bedia AKARSU, Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1988.
27 Didem DEMİRALP, Sanatını Çağının Felsefesi Işığında Biçimlendiren Bir
Heykeltraş: Antik Yunanlı Polykleitos, Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı: 2, 2008.