Yayla Turizmi Sektör Profili 2004 - ITO

İSTANBUL TİCARET ODASI 

Etüt ve Araştırma Şubesi 

YAYLA TURİZMİ 

SEKTÖR PROFİLİ 

Hazırlayan 

Birgül Subaşı 

Mayıs 2004 

1

I. BÖLÜM 

İ Ç İ N D E K İ L E R 

Sayfa No 

GENEL BİLGİLER 1 

YAYLACILIK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ…………………………......... 1 

II. BÖLÜM 

TÜRKİYE’DE YAYLA TURİZMİ 2 

1- TÜRKİYE’DE YAYLALARIN MEVCUT DURUMU…………………… 2 

2- ÜLKEMİZDE YAYLA TURİZMİNİN GELİŞİMİ İÇİN KÜLTÜR VE 

TURİZM BAKANLIĞI TARAFINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR………….. 4 

A- Turizm Merkezi İlan Edilen Yaylalar…………………………………… 5 

B- Alt Yapı Çalışmaları ……………………………………………………… 5 

C- Planlı Gelişme…………………………………………………………… 5 

D- Çevre Düzeni Planı Hazırlanan Yaylalar……………………………… 5 

E- Onaylanan Yayla Planları……………………………………………… 6 

III. BÖLÜM 

YAYLA TURİZMİ İLGİLİ MEVZUAT 7 

1- GENEL MEVZUAT……………………………………………………… 7 

2- YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ DİĞER KANUN VE YÖNETMELİKLER 7 

3- TEŞVİK VE DESTEKLEME……………………………………………… 8 

IV. BÖLÜM 

İSTATİSTİKİ BİLGİLER 10 

1- TURİZM MERKEZİ İLAN EDİLEN YAYLALARIN BULUNDUĞU 

İLLERE AİT İSTATİSTİKİ BİLGİLER………………………………………… 

10 

2- ÇEŞİTLİ TURİZM İSTATİSTİKLERİ……………………………………. 12 

3-İSTATİSTİKİ VERİLERİN IŞIĞI ALTINDA GENEL 

DEĞERLENDİRME…………………………………………………………… 16 

V.BÖLÜM 

YAYLA TURİZMİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ……………. 18 

VI. BÖLÜM 

SONUÇ…………………………………………………………………………… 20 

Kaynakça………………………………………………………………………… 21 

2

TABLOLAR 

Sayfa No 

Tablo:1 

Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri (2002)…………… 10 

Tablo:2 

29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Doğu Karadeniz Bölgesinde 

Konaklama Tesisleri……………………………………………………………. 10 

Tablo:3 

Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri (2002)……………. 11 

Tablo:4 

29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Batı Karadeniz Bölgesinde 

Konaklama Tesisleri…………………………………………………………… 11 

Tablo:5 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 12 

Tablo:6 

Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı…………………... 12 

Tablo:7 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı…………… 13 

Tablo: 8 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı……. 14 

Tablo:9 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 14 

Tablo:10 

2003 Yılı İtibariyle Türkiye Geneli Belgeli İşletme Sayısı………………… 15 

Tablo: 11 

Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı (Günübirlikçiler hariç)………….. 15 

3

1. BÖLÜM 

GENEL BİLGİLER 

YAYLACILIK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ 

Yayla sözcüğü, çevreye göre daha yüksekte olan yer anlamına gelmektedir. 

Fazla engebeli olmayıp düz ve otlaklarla kaplı, suyu bol olan yaylalar, hayvancılıkla 

geçimlerini sağlayan topluluklarca yılın belirli aylarında hayvanlara taze ot temini ve aynı 

zamanda hayvansal üretimlerini (süt, peynir, yağ gibi) yapmak amacıyla kullanılır. 

Bununla birlikte günümüz yaşam tarzı; gergin iş yaşamı, gezme-görme isteği, 

havaların belirli dönemlerde aşırı sıcak oluşu vb. gibi nedenlerden dolayı geleneksel 

yaylacılık, yerini turizm yaylacılığına yani “Yayla Turizmi”ne bırakmıştır. 

Yaylacılığın geçmişi çok eskilere dayanır. M.Ö. ki yıllarda özellikle Yunan 

kavimleri ve diğer çevre kavimleri arasında, Atina’nın yüksek tepelerinde çeşitli yayla 

şenlikleri düzenlenirdi. Bu bölgelerde yapılan bu şenliklerin en önemlisi Olimpiyat 

şenlikleridir. 

M.Ö. Orta Asya’nın yüksek ve yaylak düzlüklerinde yaşayan çeşitli Türk 

kavimleri de tarih öncesi devirlerden bu yana her zaman yaylacılık faaliyetleri ile 

uğraşmışlar ve bu faaliyetlerinde büyük başarılar elde etmişlerdir. Örneğin; yaylacılık 

faaliyetleri sırasında at ve diğer hayvanları evcileştiren Türkler, M.Ö. ki yıllarda yaptıkları 

bu evcilleştirme faaliyetleri ile yaylacılık alanındaki önemli bir yeri olan bu gelişmeden 

dolayı tarihteki yerlerini almışlardır. Göçebe hayat tarzından yerleşik hayat tarzına 

geçen Türkler yerleşik yaşam koşullarında bile her zaman yüksek yerleri kendilerine yurt 

edinmişlerdir. 

Geçmişten günümüze büyük bir önem arz eden yayla ve yaylacılık faaliyetleri, 

gün geçtikçe daha da gelişmektedir. Yeşil doğası, kaynak suları, temiz havaları ve 

düzenlenen şenlikleriyle katılımcı turizm anlayışının da kapısını aralar yayla turizmi. 

Diğer turizm dallarıyla da iç içe geçmiş olan yayla turizmi, kapsadığı bu geniş faaliyet 

alanı ile adeta bir renk cümbüşü oluşturmuş gibidir. 

Yaylacılık faaliyetleri için gelen bir turist kafilesi bu yaylarda dini ve tarihi 

yerleri gezebilmekte, ayrıca yaylaların yüksek yerlerinde dağcılık, kayak ve su kayağı 

yapabilmekte veya şifalı olarak nitelendirilen termal sulara girebilmektedir. 

1

II. BÖLÜM 

TÜRKİYE’DE YAYLA TURİZMİ 

1- YAYLALARIN MEVCUT DURUMU 

Kendine has coğrafya ve iklime sahip olan Türkiye’nin zengin yaşam kültürü 

içerisinde yayla yaşantısı önemli bir yer tutar. Geçmiş tarihlerdeki Çin yazıtlarında “atları 

ve yüksek tekerlekli arabaları ile suları ve otlakları takip ederek yaşayan” millet olarak 

tanımlanan Türkler, Anadolu coğrafyasında yerleşik hayata geçtikten sonra geleneksel 

yaşam tarzlarını yaşamaya başlamıştır. 

Anadolu’nun, kıyılardan içlere, batıdan doğuya doğru yükseklik artışının 

olması morfolojik, topoğrafik, doğal bitki örtüsü ve iklim şartları açısından farklılık 

göstermesi yaylacılık hareketlerine elverişli bir ortam sunar. 

Yaylalarımız, Kuzey Anadolu’da Artvin’in doğusunda Bağımsız Devletler 

Topluluğu (BDT) sınırından başlar. Çoruh Vadisi Karadeniz arasında uzanan dağ 

sıraları üzerinde devam eder ve ülkemizin hemen her yerine kadar uzanır. 

Karadeniz Bölgesi yaylaları, genellikle ormanın üst sınırı üstünde daha çok 

Alpin çayırlıklarının yaygın olduğu 2000-2200 metre ve daha yüksek platolarda 

yoğunlaşmıştır. (Yusufeli, Ayder, Kadırga, Zorkun, Elevit, İkizdere, Kaçkar ) 

Doğu Anadolu’da da yaylacılar 2000-2700 metre yükseltideki platolara 

sıralanmış durumdadır. (Tortum, Narman, Kars, Güllü, Karasu, Allahuekber, Aras 

yaylaları.) 

İç Anadolu Bölgesi’nde, Yukarı Sakarya Bölümü yaylaları (Sündiken ve 

Türkmen Dağları) ile Kayseri’nin güneyindeki Erciyes Dağı yaylaları, köy yerleşmeleriyle 

aynı yükseklikte, köylerden uzak ve otlaklarla kaplı alanlardan oluşmaktadır. 

Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde de yaylalarımız mevcuttur. Akdeniz Bölgesinde 

Çamlıyayla, Ulaş, Meşelik, Çamalan, Damlama, Gözne, Belen, Fındıkpınarı, Aslanköy 

gibi belli başlı yaylaları sayabiliriz. Ege bölgesinde ise yaylalar Honaz ve Mardan dağları 

çevresinde yoğunlaşmıştır. 

Yaylalarda bulunan meskenler; yerleşik ve göçebe evler şeklindedir. Genellikle 

yerleşik evler, bölgeden bölgeye ve sahibinin kültür, zenginlik gibi durumlarına göre 

değişmekle birlikte, plan bakımından hayvancılık ekonomisinin gereklerine uygun olarak 

yapılan yapılardır. Bu yapılarda kullanılan malzemeler ise Akdeniz Bölgesi’nde taş, İç 

Anadolu’da kerpiç ve ahşap-taş karışımı, Karadeniz’de ahşap (dam; ahşap,saç,kiremit), 

Doğu Anadolu’da taş (dam; çamur harcı) ile yapılmaktadır. Ege’de ise devamlı yayla 

konutları yoktur. 

Ülkemiz yaylalarından bir kısmı yaylacılık faaliyetleri için kullanılırken diğer bir 

kısmı gezme- dinlenme amaçlı kullanılmaktadır. Türkiye’de toplam 26.000 adet yayla 

yerleşimi bulunmaktadır. (tahmini) Bu veri; her iki adet köye birden fazla yayla yerleşimi 

düştüğünü göstermektedir. Sayısal olarak 36000’leri aşan köylerimizin çok büyük 

kısmında yaylacılık faaliyetine katılımlar olmaktadır. Erzurum-Kars ve Bolu yörelerinde 

2

her iki-üç köyden birinin yaylacı köy olduğu dikkate alınırsa; Türkiye’de yayla-köy 

ilişkisinin ne kadar yaygın olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Bu da kuşkusuz 

yaylacılığın ekonomik fonksiyonunun öneminden kaynaklanır. Çoğunlukla hayvancılık 

ekonomisine dayalı olan yayla ve yaylacılık, günümüzde yapılan alt yapı ve teşvik 

çalışmaları ile turizme de açılmaya başlamıştır. 

Yaylacılık, halk takvimi ve meteorolojisinden halk ekonomisine, halk 

veterinerliğinden, halk tıbbına, beslenme ve halk mutfağından, halk hukukuna kadar 

geniş bir geleneksel kültür yapısını bünyesinde barındırır. Yılın 3-4 ayını tüm yaşam 

faaliyetleriyle birlikte yaylada geçiren topluluğun oluşturduğu kültürel yapının bu 

zenginlikte olması doğaldır. 

Türkiye yaylaları, tüm dünyanın giderek daha fazla birbirine benzemeye 

başladığı yeni bin yılda, geçmişten gelen ve tadı yaşandıkça fark edilen; günümüz 

modern yaşamına göre Doğulu ve egzotik, tabiattan uzaklaştığımız ölçüde otantik 

yaşama biçimi olarak kuşatıcı ve farklı yaylalardır. 

Geleneksel kültürümüzün önemli bir öğesi olan yaylacılık faaliyetleri yoğun 

olarak; Akdeniz, Ege Karadeniz, İç Anadolu ve kısmen Doğu Anadolu Bölgelerimizde, 

günümüzde de devam etmektedir. 

Türkiye’de yaylacılık faaliyetlerini 3 farklı alanda değerlendirebilmek 

mümkündür. Bunlar: 

a) Göçebe hayvancılıkla geçimlerini sürdüren köy topluluklarının yaylacılık 

faaliyetleri, 

b) Eski günlerin hatırlanması açısından yılın belirli bir zamanında yaylaya 

çıkma, yayla şenlikleri biçiminde sürdürülen faaliyetler, 

c) Çevre sorunlarıyla boğuşan, kentlerden belli bir süre de olsa uzaklaşmak, 

temiz bir doğayla kucaklaşmak için sportif amaçlar ve buna bağlı olarak geliştirilen yayla 

turizmi faaliyetleri. 

Bunun yanı sıra yaylalar, kullanım şekillerine göre de üç grupta 

değerlendirilebilir: 

a) Tatil ve Dinlenme amacıyla kullanılan yaylalar: Bolu ilinde Abant, Gölcük, 

Hatay ilinde Soğukoluk, Artvin’de Yusufeli, Bursa’da Kadıyayla ve Sarıalan, Adana’da 

Bürücek, Mersin’de Abanoz ve Gözne, Rize’de Ayder, Balıkesir-Edremit Kazdağı, İzmir- 

Ödemiş Bozdağı yaylaları, 

b) Hem tatil hem de hayvancılık amacıyla kullanılan yaylalar: Ankara’da 

Akyarma, Antalya’da Yazır, Karçukuru, İzmir’de Kozak, Tokat’ta Çamiçi, Trabzon’da 

Düzköy, Mersin ilinde Namrun, Ordu ilinde Çarşamba ve Perşembe, Trabzon ilinde de 

Kadırga, Osmaniye’de Zorkun yaylaları, 

c) Sadece hayvancılık amacıyla kullanılan yaylalar: Afyon’da Yağlıpınar, 

Antalya’da Yazır, Bingöl’de Şerafettin Dağı, Erzurum’da Bardır, Kayseri’de Tekir, 

Niğde’de Eznevit, Rize’de Elevit ve Kaçkar ve Tunceli’deki Mercan yaylaları örnek 

olarak verilebilir. 

3

Yayla Turizminin içerdiği diğer etkinlikler sayesinde yaylalarımız ve yayla 

turizmi günden güne ilgi çekmeye devam eden merkezler haline gelmektedir. Örneğin 

yaylaları ile meşhur olan Rize ilimizde Karadeniz’in tek kaplıca merkezini barındıran 

İkizdere Vadisi hızla gelişen yaylacılık merkezlerimizden biridir. Ayrıca, yine Rize’de 

bulunan Kaçkar Dağları, İvercikli ve Altıparmak zirveleri de dağcılık ve yürüyüş sporları 

için en uygun merkezlerimiz arasında yer alır. Bunun yanı sıra İkizdere ve Fırtına 

Deresi’nde akarsu ve su kayağı sporlarına yönelik tesisler kurmak mümkündür. 500 

bine yakın turistin ziyaret ettiği Rize’de, Ağustos ayında yapılan yayla şenliği de büyük 

ilgi görmektedir. 

2002 yılında 153 bin civarında turist çeken Trabzon’da da yayla turizmi 

etkinlikleri geniş bir yelpazeye sahiptir. Şehirde bulunan Sümela manastırı turistlerin en 

çok ilgisini çeken yerlerin başında gelmektedir. Trabzon’a en çok Alman, Avustralyalı ve 

İsrailli turistler gelmekte olup, her yıl 35-40 adet yayla şenliği yapılmaktadır. Bu ilde en 

çok ilgi gören yerler ise Zigana ve Uzungöl yaylalarıdır. 

Özellikle iç turizmin etkin olduğu Akdeniz Bölgesi’ndeki yaylalarımız da 

görülmeye değerdir. Akdeniz iklim özellikleriyle ve doğa güzellikleriyle donanmış olan bu 

yaylalarımız: Adana’da Tekir yaylası; Osmaniye’de Zorkun yaylası Kadirli- Savrun, 

Çığşar, Maksutoğlu yaylaları; Mersin’de Namrun (Çamlıyayla), Gözne, Soğucak 

yaylaları; Hatay’da Samandağ-Teknepınarı ( Batıayaz) yaylası, Erzin-Kocadüz, Üçkoz, 

Bağrıaçık, Karıcalı yaylaları, İskenderun-Nergizlik yaylası, Belen-Güzelyayla 

(Soğukoluk) yaylası; Antalya’da Finike-Ördübek yaylası, Serik-Ovacık yaylası, Alanya- 

Dereköy yaylası, Saklıkent (Saklı) yaylası, Üçoluk yaylası. 

2- ÜLKEMİZDE YAYLA TURİZMİNİN GELİŞİMİ İÇİN KÜLTÜR VE TURİZM 

BAKANLIĞI TARAFINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR 

Kültür ve Turizm Bakanlığı, yayla turizminin nasıl ve ne şekilde geliştirileceği 

yönündeki çalışmalarına çok sayıda yaylaya ve yayla geleneğine sahip olması 

sebebiyle Doğu Karadeniz Bölgesinden başlamıştır. Bu kapsamda Doğu Karadeniz 

bölgesinde; Sinop, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane ve Bayburt 

illerinde 62 adet yayla için önce masabaşı çalışması ve daha sonra arazi çalışması 

yapılarak, bu yaylaların turizm potansiyeli, ihtiyaçları ve eksik altyapıları tespit edilmiştir. 

Daha sonraki aşamada; Bolu, Çankırı, Kastamonu, Çorum, Karabük, Bartın, 

Zonguldak, Sinop, Samsun, Amasya, Tokat ve Erzincan, Ankara, Konya, Isparta, 

Muğla, Antalya, İçel, Adana, Gaziantep, Hatay, Karaman, Niğde ve Kayseri illerinde 

yayla turizmi potansiyel belirleme çalışmaları yapılmıştır. 

1992 ve 1997 yıllarında Bolu, Çankırı, Kastamonu, Çorum, Karabük, Bartın, 

Zonguldak, Sinop, Samsun, Amasya ve Tokat İllerinde yayla turizmi potansiyel 

belirleme çalışmaları yapılmıştır. 

Yaylaların potansiyel belirleme ve öncelikle altyapı sorunlarının tespiti 

çalışmaları 1990 yılından beri sürdürülmektedir. 

Yapılan incelemeler sonucunda, 23 adedi Karadeniz Bölgesinde olmak üzere 

toplam 26 adet yayla turizm merkezi ilan edilmiştir. 7 Ocak 2004 tarihi itibariyle toplam 

25 adedi fiilen yürürlükte olan yayla turizm merkezlerinden 21 adedi yalnız yayla, 3 

adedi hem yayla hem kayak merkezi, 1 adedi de hem yayla hem de termal turizm 

özelliğine sahiptir. 

4

A- Turizm Merkezi İlan Edilen Yaylalar 

a) Yalnız Yayla Özelliğine Sahip Olanlar ( 22 Adet ) 

1. Artvin Kaçkar 

2. Artvin Kafkasör . 

3. Gaziantep Islahiye Huzurlu Yaylası 

4. Giresun Kümbet Yaylası 

5. Giresun Yavuzkemal Yaylası 

6. Manisa Spil Dağı 

7. Ordu Çambaşı Yaylası 

8. Ordu Akkuş-Argın Yaylası 

9. Ordu Aybastı Perşembe Yaylası 

10. Ordu Mesudiye Keyfalan Yaylası 

11. Rize Anzer 

12. Sinop Ayancık Akgöl 

13. Sinop Kozfındık Bozarmut Yaylası 

14. Sinop Türkeli Kurugöl 

15. Trabzon Akçaabat Karadağ 

16. Trabzon Tonya Armutlu, 

17. Gümüşhane Kürtün Erikbeli 

18. Trabzon Maçka Şolma 

19. Trabzon Araklı Pazarcık Yaylası 

20. Antalya İbradı Maşata Yaylası 

21. Ordu Mesudiye Yeşilce Topçam Yaylası 

22. Trabzon Araklı Yeşilyurt Yılantaş Yaylası. 

b) Hem Kayak Merkezi, Hem Yayla Özelliğine Sahip Turizm Merkezleri ( 3 Adet ) 

1. Bayburt Kop Dağı 

2. Giresun Bektaş Yaylası 

3. Gümüşhane Zigana 

c) Hem Termal Turizm, Hem Yayla Özelliğine Sahip Turizm Merkezleri ( 1 Adet ) 

1. Rize Çamlıhemşin Ayder Kaplıcası 

B- Alt Yapı Çalışmaları 

Turizm merkezi ilan edilen yaylalardan 12 adedinin eksik altyapılarının 

tamamlanabilmesi için “Gerçekleşme Programı” hazırlanarak ilgili çalışmalara 

başlanılmıştır. 

C- Planlı Gelişme 

Yoğun yapılaşma baskısı altında bulunan yaylalarda yapılaşmayı kontrol 

altında tutmak ve planlı bir gelişmeyi sağlamak amacıyla daha önce hazırlanan 

Gerçekleşme Programları ile planlama çalışmalarına başlanmıştır. 

D- Çevre Düzeni Planı (ÇDP ) Hazırlanan Yaylalar 

ORDU : Çambaşı, Keyfalan (2 adet ÇDP) 

GAZİANTEP : Huzurlu (1 adet ÇDP) 

GİRESUN : Kümbet, Bektaş (2 adet ÇDP) 

TRABZON : Şolma, Karadağ ve Erikbeli (3 adet ÇDP) 

RİZE 

: Ayder, Yukarı Kavron ve Anzer (2 adet ÇDP) 

ARTVİN : Kaçkar 

GÜMÜŞHANE : Zigana (1 adet ÇDP) 

BAYBURT : Kop Dağı (1 adet ÇDP) 

5

E- Onaylanan Yayla Planları 

PLAN ADI ÖLÇEĞİ ONAY ONAY MERCİİ 

TARİHİ 

Rize Ayder– Kaçkar (Artvin) Turizm 1/25 000 30.11.1993 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 

Merkezler Çevre Düzeni Planı 

Gümüşhane Zigana Kayak Merkezi 1/25 000 19.10.1993 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 

Çevre Düzeni Planı 

Bayburt Kop Dağı Kayak Merkezi 


1/25 000 28.12.1993 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 

Gaziantep Islahiye Hızır Mevkii 

Turizm ve Rekreasyon Planı 

Ordu Mesudiye Kelifalan Mevkii 

Turizm ve Rekreasyon Alanı Planı 

Trabzon Uzungöl Nazım İmar Planı 

(Uzungöl I. II. VE III. Derece Doğal 

Sit ilan edildiğinden, koruma 

amaçlı imar planı 

hazırlanmaktadır.) 

Trabzon Uzungöl Uygulama İmar 

Planı (Uzungöl I. II. VE III. Derece 

Doğal Sit ilan edildiğinden, 

koruma amaçlı imar planı 

hazırlanmaktadır.) 

1/25 000 14.02.1994 GAP Bölge Kalkınma İdaresi 

Başkanlığı 

1/25 000 28.12.1993 Ordu Valiliği 


1/1 000 26.12.1994 Mülga Turizm Bakanlığı + Uzungöl 

Belediye Başkanlığı 

Artvin Kafkasör Nazım İmar Planı 1/5 000 22.06.1994 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 

Artvin Kafkasör Uygulama İmar 

Planı 

1/1 000 20.09.1994 Mülga Turizm Bakanlığı + Artvin 

Belediye Başkanlığı 

Rize Ayder Uygulama İmar Planı 1/1 000 22.07.1998 Mülga Turizm Bakanlığı + Rize Valiliği 

Çambaşı (Ordu) Turizm Merkezi 



Ordu İli Çambaşı Yaylası Nazım 

İmar Planı 

Manisa Spil Dağı Turizm Merkezi 1/2 000 

(Yayla, Milli Park içindedir. ve 

Orman Bakanlığınca, imar 1/1 000 

planının 2873 sayılı yasanın 4. 

maddesine aykırı olarak onandığı 

belirtilmiştir. Ancak, imar 

planının iptal edildiğine dair 

herhangi bir yargı kararı 

bulunmamaktadır.) 

Kaynak : T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 


27.11.1985 Manisa Valiliği 

İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) 

6

III. BÖLÜM 

YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ MEVZUAT 

1-GENEL MEVZUAT 

28.2.1998 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmak suretiyle yürürlüğe giren 

4342 Sayılı Mera Kanunun 3. maddesinin e bendinde yaylalar yaylak olarak 

tanımlanmış olup, bu tanıma göre; ‘’Yaylak: Çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz 

mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis 

edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yerdir.’’ 

Yine bu kanunun 4.maddesi ile yaylakların hukuki durumlarına da açıklık 

getirilmiş olup, buna göre; yaylakların kullanma hakkı bir veya birden çok köy veya 

belediyeye aittir. Bu yerler devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Mera Komisyonun 

henüz görevine başlamadığı yerlerde, evvelce çeşitli kanunlar uyarınca yapılmış olan 

tahsislere ve teessüs etmiş teamüllere göre; yaylakların köy veya belediye halkı 

tarafından kullanılmasına devam olunur. 

Yaylaklar; özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zaman 

aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz. Ancak, kullanım hakkı kiralanabilir. 

Kiralama ilkeleri yönetmelikle belirlenir. 

Amaç dışı kullanılmak suretiyle vasıfları bozulan yaylakları tekrar eski 

konumuna getirmek amacı ile yapılan masraflar sebebiyet verenlerden tahsil edilir. 

Madde 5 – Mera Komisyonca tespit edilecek ihtiyaca göre aşağıda belirtilen 

yerler yaylak olarak, köylere veya belediyelere tahsis edilir. 

a) Kadimden beri mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılan yerler ile aynı 

amaçla kullanılmak üzere köy veya belediyelere tahsis ya da terk edilen yerler, 

b) Devletin hüküm ve tasarrufunda veya Hazinenin mülkiyetinde bulunan 

arazilerden etüt sonucu mera, yaylak ve kışlak olarak yararlanılabileceği anlaşılan 

yerler, 

c) Mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılmak amacıyla kamulaştırılacak 

yerler, 

d) Tapu kayıtlarında mera, yaylak ve kışlak olarak görülen ve halen işgal 

edilen yerler. 

Madde 20 - Yaylak ve kışlaklarda, 442 sayılı Köy Kanununda öngörülen 

inşaatlar ile valiliklerden izin alınmak suretiyle imar mevzuatına göre yapılacak 

kullanma amacına uygun mandıra, suluk, sundurma ve süreklilik göstermeyen 

barınak ve ağıllar ile Turizm Bakanlığının talebi üzerine turizme açılması uygun 

görülen bölgelerde ahşap yapılar dışında, ev, ahır ve benzeri inşaatlar yapılamaz. 

2- YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ DİĞER KANUN VE YÖNETMELİKLER 

- Kamu Arazisinin Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik, (R.G. 

tarihi 28.4.1993- R.G.No 18031) 

7

- Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde ve Turizm Merkezlerinde 

İmar Planlarının Hazırlanması ve Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik (R.G. Tarihi 

3.11.2003 - R.G. No 25278), 

- Turizm Bölgeleri, Turizm Alanları ve Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi İçin 

Çalışma Gruplarının Oluşturulması Görev ve Yetkileri İle Çalışma Şekline İlişkin 

Yönetmelik (R.G. Tarihi 21.7.2001 - R.G. No 24469) 

-Turizm Tesisleri Yönetmeliği (R.G. Tarihi 6.7.2000 - R.G. No 24101), 

- Turizm Alan ve Merkezlerinde Yer Alan Termal Suların Kullanım Hakkı ve 

İşletilme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (R.G. Tarihi 31.12.1993 - R.G. No 

21805), 

3- TEŞVİK VE DESTEKLEME İLE İLGİLİ MEVZUAT 

Turizmin diğer çeşitlerinde olduğu gibi yayla turizmi ile ilgili olarak 

gerçekleştirilecek olan faaliyetlerin teşvikten yararlanabilmesi için 2634 Sayılı 

Turizmi Teşvik Kanunu kapsamı içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

Anılan Kanunun 13. maddesinde turizm sektöründeki teşvik tedbirleri ile 

turizm yatırım ve işletmelerinin bu teşviklerden yararlanma usul ve esasların Kültür ve 

Turizm Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili bakanlıklar ve Devlet Planlama Teşkilatı 

Müsteşarlığınca müştereken tespit edildiğine dair hüküm yer almaktadır. 

Yatırımlar için öncelik sırası; kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, 

turizm merkezleri ve Bakanlıkça tespit edilen diğer yerlerdir. 

Turizm Kredileri : 

Madde 14 - a) Turizm kredileri öncelikle kültür ve turizm koruma ve gelişim 

bölgeleri ve turizm merkezlerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilir. 

b) T. C. Turizm Bankası Anonim Şirketi kültür ve turizm koruma ve gelişim 

bölgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek üzere, yabancı 

kaynaklardan döviz kredileri alabilir. 

Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler için kabul 

edilen şartlar aynen uygulanır ve bu kredilerin tahsisi ve geri ödenmesi ile ilgili genel 

esaslar, Maliye Bakanlığı, Bakanlık ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca 

müştereken düzenlenir. 

Madde 15 - Ormanlarda yer alacak turizm yatırımı belgeli tesislerin, 6831 

sayılı Orman Kanununun Ek 3 ncü maddesinin (c) fıkrası uyarınca ödemek zorunda 

oldukları bedel, tahsis tarihini takip eden üçüncü yıldan itibaren, beş yıl vade ve beş 

eşit taksitte alınır. 

Madde 16 - Turizm belgeli yatırım ve işletmeler elektrik, gaz ve su 

ücretlerini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü 

üzerinden öderler. 

Madde 17 - Belgeli yatırım ve işletmelerin telefon ve teleks taleplerine ilişkin 

8

her türlü işlem ve tahsis öncelikle yapılır. 

Madde 24 - Belgeli yatırım veya işletmeyi aynı amaç ve niteliklerinin 

korunması şartıyla devir alanlar, teşvik hükümlerinden Bakanlığın izni ile aynen 

yararlanırlar. 

Madde 25 - Belgeli yatırım ve işletmeler, turizm amaçlı kullanımlarını sona 

erdirmesi ve bir yıl içinde tekrar turizm faaliyetlerine dönmemesi halinde, teşvik 

uygulamaları kapsamında yararlandıkları istisna, muafiyet ve hakların parasal tutarını, 

ilgili mevzuat hükümleri gereğince ödemekle yükümlüdürler. 

İşletmenin, savaş hali, tabii afetler ve salgın hastalık gibi sorunlu nedenlerle 

faaliyetine son vermesi halinde, ödeme yükümlülüğünün kaldırılmasına, Maliye 

Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının uygun görüşü alınarak 

Bakanlıkça karar verilebilir. 

Çeşitli devlet kuruluşları ve bakanlıklar Türkiye’de yayla turizmini geliştirmek 

amacıyla bu konu ile ilgili birçok alanda çalışma içerisine girmişlerdir. Yayla Turizmini 

geliştirmek amacıyla oluşturulan Turizm Teşvik Kanunu ile birçok yaylamız imara 

açılmıştır. İmara açılan yaylalarımız şunlardır: Ordu İline bağlı Çam başı, Arşin, Aybastı, 

Keyfalan ve Topçay yaylaları; Giresun’a bağlı Bektaş, Kümbet ve Yavuz yaylaları; 

Rize’nin Anzer ve Ayder yaylaları; Artvin’in Kafkasör, Kaçkar yaylaları, Trabzon’a bağlı 

Uzungöl, Karadağ, Erikbeli, Solmaz, Pazarcık ve Yılantaş yaylaları. 

Bayındırlık Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işbirliğiyle imara açılan 

bu yaylalarda konaklama tesisleri inşa etmek mümkün olabilmektedir. Ancak ilgili 

bakanlık temsilcilerinin yaylaları imara açmadan önce imar yapılması düşünülen il ve 

yayla merkezlerini tek tek gezerek ve buralarda çeşitli araştırmalar yaptıktan sonra imar 

kararı vermeleri yayla turizminin gelişimi açısından önem arz etmektedir. 

9

IV. BÖLÜM 

İSTATİSTİKİ BİLGİLER 

1- TURİZM MERKEZİ İLAN EDİLEN YAYLALARIN BULUNDUĞU İLLERE 

AİT İSTATİSTİKİ BİLGİLER 

Devlet İstatistik Enstitüsü’nün 2002 yılına ait Doğu Karadeniz Bölgesine ait 

turizm istatistikleri incelenip değerlendirildiği zaman yaylacılık faaliyetinin ve yayla 

turizminin büyük bir potansiyele sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. 

İller; 

Tablo:1 

Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri; 

(2002) 

Konaklayan 

Kişi Sayısı; Geceleme; 

Ort.Kalış 

Süresi;(Gün) Doluluk Oranı 

(%) 

TRABZON 153. 379 202 .621 1,3 27.29 

ARTVİN 59. 591 81 .311 1,4 35.19 

ORDU 55. 714 73 .299 1,3 26.18 

GİRESUN 41. 271 56 .117 1,4 21.54 

RİZE 39. 976 55 .116 1,4 28.92 

BAYBURT 5. 926 6 .711 1,1 24.52 

GÜMÜŞHANE 2. 631 5 .252 2,0 35.37 

Bölge Toplamı 358. 488 480. 427 1,4 28.43 

Türkiye Toplamı (*) 17.788.300 58 514 943 3,3 48.69 

(*) Yerli ve yabancı turistleri kapsamaktadır. 

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 

Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 

Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı 

Tablo:2 

29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Doğu Karadeniz Bölgesinde 

Konaklama Tesisleri; 

İLLER TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ 

TRABZON 655 1.596 

ARTVİN 182 612 

ORDU 511 413 

GİRESUN 218 708 

RİZE 586 647 

BAYBURT ---- 75 

GÜMÜŞHANE 20 73 

Bölge Toplamı 2.172 4.127 

TürkiyeToplamı 247.667 424.218 




10

Tablo:3 

Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri 

(2002) 

İller 

Konaklayan 

Kişi Sayısı; Geceleme; 

Ort.Kalış 

Süresi;(Gün) 

Doluluk 

Oranı (%) 

BOLU 181.561 286 603 1,6 39.61 

KASTAMONU 21.507 26 198 1,2 28.54 

SİNOP 50.690 83 452 1,6 36.13 

ZONGULDAK 26.235 42 340 1,6 28.57 

BARTIN 16.178 22 246 1,4 40.12 

KARABÜK 22.070 28 173 1,3 19.11 

DÜZCE 35.715 42 038 1,2 32.50 

Bölge Toplamı 353.826 510 050 1,4 31.65 

Türkiye Toplamı (*) 17.788.300 58 514 943 3,3 48.69 

(*) Yerli ve yabancı turistleri kapsamaktadır. 




Tablo:4 

29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Batı Karadeniz Bölgesinde 

Konaklama Tesisleri 

İLLER TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ 

BOLU 2.646 2.732 

KASTAMONU 172 669 

SİNOP 385 163 

ZONGULDAK 60 406 

BARTIN 408 248 

KARABÜK 412 309 

DÜZCE 650 480 

Bölge Toplamı 4.733 5.007 

Türkiye Toplamı 247.667 424.218 




11

2. ÇEŞİTLİ TURİZM İSTATİSTİKLERİ 

Tablo:5 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 

YILLAR 

GELEN 

TURİST 

(000 Kişi) 

YURTDIŞINA 

ÇIKAN 

VATANDAŞ 

(000 Kişi) 

TURZİM 

GELİRİ 

(Milyon $) 

TURZİM 

GİDERİ 

(Milyon $) 

1990 5.389 2.917 3.225 520 

1995 7.727 3.981 4.957 911 

2000 10.428 5.284 7.636 1.711 

2001 11.619 4.856 8.090 1.738 

2002 13.256 5.133 8.473 1.881 

2003 14.030 5.800 9.676 2.040 


Tablo:6 

Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı 

Turist 

Sayısı 

Yıllık 

Değişim 

(%) 

Turizm 

(milyon $) 

Geliri 

Yıllık Değişim 

(%) 

1991 5.517.897 2,4 2.654 -17,7 

1992 7.076.096 28,2 3.639 37,1 

1993 6.500.638 -8,1 3.959 8,8 

1994 6.670.618 2,6 4.321 9,1 

1995 7.726.886 15,8 4.957 14,7 

1996 8.614.085 11,5 5.650 14,0 

1997 9.689.004 12,5 7.002 23,9 

1998 9.752.697 0,7 7.177 2,5 

1999 7.487.285 -23,2 5.203 -33,4 

2000 10.428.153 39,3 7.636 46,8 

2001 11.618.969 11,4 8.090 5,9 

2002 13.256.028 14,1 8.473 4,7 

2003 14.029.558 5,8 9.676 14,2 


12

Tablo:7 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı 

Ülkeler 

2001 % 2002 % 2003 % 

Almanya 

B D T 

İngiltere 

Bulgaristan 

Hollanda 

İran 

Fransa 

Yunanistan 

Avusturya 

İsrail 

Belçika 

İtalya 

A B D 

Diğer 

Toplam 


2.884.051 24,8 

1.430.039 12,3 

845.536 7,3 

540.452 4,7 

632.975 5,5 

327.146 2,8 

524.170 4,5 

197.258 1,7 

360.363 3,1 

310.604 2,7 

310.296 2,7 

315.286 2,7 

429.563 3,7 

2.511.230 21,5 

3.481.671 26,3 3.332.451 23,8 

1.661.079 12,5 2.121.254 15,1 

1.037.507 7,8 1.091.404 7,8 

834.073 6,3 1.006.612 7,2 

873.278 6,6 940.098 6,7 

432.282 3,3 497.282 3,5 

522.740 3,9 470.582 3,4 

280.033 2,1 393.517 2,8 

377.036 2,8 379.830 2,7 

270.263 2,0 321.152 2,3 

313.585 2,4 308.118 2,2 

210.657 1,6 236.931 1,7 

247.629 1,9 222.918 1,6 

2.714.195 20,5 2.707.409 19,2 

11.618.969 100,0 13.256.028 100,0 14.029.558 100,0 

13

Tablo: 8 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı 

2001 % 2002 % 2003 % 

AB (*) 

6.647.572 57,2 7.708.451 58,2 7.738.095 55,2 

OECD 

7.803.686 67,2 8.719.600 65,8 8.674.990 61,8 

Doğu Avrupa 

2.538.708 21,9 3.153.789 23,8 3.796.225 27,1 

Asya 

1.042.041 9,0 1.160.204 8,8 1.335.742 9,5 

Afrika 

179.553 1,6 185.582 1,4 181.653 1,3 

Latin Amerika 

43.311 0,4 25.834 0,2 26.988 0,2 

Diğer 

11.670 0,1 11.019 0,1 13.960 0,1 

Toplam 

11.618.969 100,0 13.256.028 100,0 14.029.558 100,0 


Tablo:9 

Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 

2001 % 2002 % 2003 % 

Antalya 

4.211.930 36,3 4.747.581 35,8 4.682.104 33,4 

İstanbul 

2.517.139 21,7 2.705.848 20,4 3.148.266 22,4 

Muğla 

1.327.128 11,4 1.938.156 14,6 1.998.559 14,3 

İzmir 

621.589 5,4 650.554 4,9 534.880 3,8 

Aydın 

448.599 3,9 200.137 1,5 275.336 2,0 

Diğer 

2.492.584 21,4 3.013.752 22,7 3.390.413 24,2 

Toplam 

11.618.969 100,0 13.256.028 100,0 14.029.558 100,0 


14

Tablo:10 

2003 Yılı İtibariyle Türkiye Geneli Belgeli İşletme Sayısı 

Yatırım Belgeli 

İşletme Belgeli 

Tesis % Yatak % Tesis % Yatak % 

İstanbul 78 6,9 26.086 11,7 280 13,2 48.309 12,2 

Antalya 272 23,9 67.218 30,2 523 24,6 150.955 38,1 

Muğla 294 25,8 54.585 24,5 355 16,7 63.372 16,0 

İzmir 51 4,5 12.078 5,4 132 6,2 23.307 5,9 

Aydın 48 4,2 7.550 3,4 101 4,8 21.676 5,5 

Diğer 395 34,7 55.359 24,8 733 34,5 88.530 22,3 

Toplam 1.138 100,0 222.876 100,0 2,124 100,0 396.148 100,0 


Ülke 

Tablo: 11 

Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı 

(Günübirlikçiler hariç) 

Gelen Turist Dünyadaki 

(Milyon Kişi) Payı (%) 

Milyar($) 

Fransa 77,0 11,0 32.3 

İspanya 51,7 7,4 33.6 

ABD 41,9 14,0 66.5 

İtalya 39,8 5,7 26.9 

Çin 36,8 4,3 20.4 

İngiltere 24,2 3,8 17.8 

Kanada 20,1 2,0 9.7 

Meksika 19,7 1,9 8.9 

Avusturya 18,6 2,4 11.2 

Almanya 18,0 4.0 19.2 

Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü 

15

Tablo:11’in Devamı 

Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı 

(Günübirlikçiler hariç) 

Hong Kong 16,6 2,1 10.1 

Macaristan 15,9 2,3 

Yunanistan 14,2 2,0 9.7 

Polonya 14,0 2,0 

Malezya 13,3 1,4 6,8 

Türkiye 12,8 1,8 8,5 

Portekiz 11,7 1,2 5,9 

Tayland 10,9 1,7 7,9 

İsviçre 10,0 1,6 7,6 

Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü 

3. İSTATİSTİKİ VERİLERİN IŞIĞI ALTINDA GENEL DEĞERLENDİRME 

2003 yılında, ülkemize toplam 14.029.558 turist gelmiştir. Ülkemize gelen 

turistlerin önemli kısmı, deniz, kum ve güneş üçlüsü olarak niteleyeceğimiz klasik tatil 

programı için gelmektedir. Ancak son yıllarda dünya turizminde ve dolayısıyla ülkemiz 

turizminde de spor, din, kongre, kültürel ve benzeri amaçla gelen turist sayısı hızla 

artmaktadır. 

Bu itibarla yukarıda saymış olduğumuz amaçla gelen turistleri yayla turizmine 

yönlendirmemiz halinde gelen turistlerin memnuniyeti ve yayla turizmimizin gelişimi de 

kaçınılmaz olacaktır. Çünkü gerek yaylalarımızın bulunduğu il merkezleri ve gerekse 

yaylalarımız din, kültür, spor vb. amaçlı turizm talebini fazlası ile karşılayabilecek 

niteliklere sahiptir. Örneğin; Rize’deki Ayder Termal Turizm Merkezi, yine Rize’deki 

Kaçkar Dağları, Bolu’daki Kartalkaya, Gümüşhane’deki Zigana ve Bayburt’taki Kop 

Dağı’nda dağcılık ve kayak faaliyetleri yapılmaktadır. 

Ülkemizde turizm alanındaki yetkili kamu veya özel kurum ve kuruluşların da 

etkili destek ve çalışmalarıyla yayla turizmi dünya genelinde daha da tanınmış olacaktır. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı yayla turizmine büyük bir önem vermekte ve bu konu 

üzerinde önemli etkinlikler düzenlemektedir. Bakanlık, çoğunluğu Doğu Karadeniz 

Bölgesi’nde yer almak üzere toplam 25 adet yaylayı turizme açmış ve bu yaylalarda 

altyapı çalışmalarına başlamıştır. İç turizm bağlamında da yaylalara ilgi her geçen gün 

artmaktadır. Bu süreç içerisinde yaylalarda yeni konaklama tesisleri ve pansiyonların 

16

açılması gerekmektedir. Bu sayede yayla turizmi ile ilgili bölgelerimiz ekonomik 

yönlerden kalkınmış olacak ve bu bölgelerin refah düzeyleri de artmış olacaktır. 

1963 yılında gelen ülkemize gelen turist sayısı, 198 bin iken bu sayı 2003 

yılında 14 milyona kadar ulaşmıştır. Bununla birlikte turizmle ülkeye giren dövizde 

ekonomiye büyük katkılar sağlamaktadır. 1965 yılında 13 milyon Dolar olan turizm 

gelirimiz 2003 yılında 10 milyar dolara yaklaşmıştır. 

Dünya Turizm Örgütü’nün yaptığı tahminlere göre Türkiye turizmi 1995 

yılından 2020 yılına kadar ortalama yüzde 5,5 oranında büyüyecektir. Bu büyüme oranı 

Avrupa ülkeleri arasında en yüksek 4. büyüme oranıdır. Dünya Ticaret Örgütü’nün bu 

açıklamalarına göre Türkiye 2010 yılında 17 milyon ve 2020 yılında ise 27 milyon turisti 

kendisine çekecektir. 2020 yılındaki bu turist sayısının ekonomik büyüklüğü ise 20 

milyar dolar civarında olacağı tahmin edilmektedir. Burada verilen istatistiksel veriler ve 

çeşitli diğer veriler bize turizm sektörünün büyük bir önem arz ettiğini açıkça 

göstermektedir. Bu denli önemli bir yeri olan turizmin çeşitlendirilmesiyle bu girdiler 

daha da artmış olacaktır. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye’ye gelen turistlerin 

ülkemize geliş nedenlerini içeren araştırma sonucuna göre; fiyatların etkisi % 25, Türk 

halkını tanıma % 20, kültürel etkinlikler % 15, Türkiye merakı % 14, ucuz alışveriş % 13, 

diğer nedenler ise % 12’dir. 

Anılan araştırmada yer alan rakamsal verilere göre ülkemize gelen turistleri 

cezbeden en önemli neden ucuz fiyatlar ise de kültürel etkinliklerde önem arz 

etmektedir. Bu itibarla yayla turizmimizin tanıtımına önem vermek suretiyle farklı bir 

kültür mozaikini de sunmuş oluruz. 

17

V. BÖLÜM 

YAYLA TURİZMİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 

Dünya turizmi, toplam cirosu 465 milyar dolar olan dev bir pastadır. Buna 

hava ulaşımı cirosu da eklenirse bu rakam 680 milyar dolara çıkmaktadır. Türkiye bu 

pastadan sadece % 2 civarında bir pay alabilmektedir. 

Bu rakam oldukça düşük olmakla birlikte artırılması için dünya turizm 

talebindeki değişmeleri gözlemleyerek bu talebi karşılamaya yönelik turizm 

çeşitlendirilmesinin mutlaka yapılması gerekmektedir. 

Karadeniz'deki mevcut turizm potansiyeli; yayla turizmi, rafting ve trekking gibi 

bir kaç seçenek sunmaktadır. Bu turizm seçenekleri, çok önemli altyapı eksikliklerine 

rağmen bir şekilde yapılabilmektedir. Hemen hiç yapılamayan, ama Karadeniz'de 

potansiyeli olabilecek turizm türleri ise; sörf, yamaç paraşütü, çim kayağı, kruvaziyer 

turizmi (gemi gezintisi), yat turizmi, av turizmi, balık avlama turizmi, kar turizmi 

şeklinde sıralanabilir. 

Karadeniz'de halen belli oranda gerçekleşme şansı bulan dağ ve yayla turizmi 

dahi gerekli altyapıdan yoksundur. Bir kere yaylalarda imar hakkı olmaması 

yüzünden, buralarda turizm tesisi kurma imkânı yoktur. Tesis olmadan, yeterli yatak 

kapasitesi oluşmadan, turizmde başarı kazanmak da imkânsızdır. Karadeniz'in 

potansiyeli olan yayla turizmi, bir kaç merkez hariç, tuvalet imkânından bile 

yoksundur. 

Ülkemizi ziyaret eden turistin % 85'i havayolunu kullanmaktadır. Karadeniz 

Bölgesinde ise bu imkân çok az kullanılmaktadır. Bölge havaalanlarına yönelik, yurt 

dışından paket turlarla yolcu taşınabilir. Böylece havayolu ile gelen turist için de; 

turistik faaliyetler bir düzene kavuşabilir. 

Özellikle Doğu Karadeniz'in belli bazı vadilerinde, kayak yapmaya müsait kar 

ve doğa mevcuttur. Karadeniz turizminin sadece yazın üç ayını hedefleyerek gelişme 

zorluğu karşısında, kar turizmi seçeneği dikkatle ele alınmalıdır. 

Doğu Karadeniz derelerinde doğal olarak yaşayan kırmızı pullu alabalık, belli 

derelerin balık avlama turizmine tahsis edilmesi ile bir turizm seçeneği haline 

gelebilir. Bu konuda, 22 akarsuya sahip olan Rize ilimiz önemli bir potansiyel 

taşımaktadır. Bu akarsulardan sadece beşi rafting için elverişlidir. Diğer akarsuların 

bir kısmı, balık avlama turizmine tahsis edilebilir. 

Dağlar, vadiler ve akarsulardan oluşan Doğu Karadeniz, yamaç paraşütü ve 

çim kayağı gibi turistik etkinlikler için de uygun bir yapı arzetmektedir. Öncelikle bu 

etkinliklerin yapılabileceği alanlar tespit edilmeli, bu alanlardan istifade edecek ilgi 

gruplarının oluşması teşvik edilmeli ve dernekleşmeleri sağlanmalıdır. 

Turizm sadece deniz veya sadece dağ ile olmaz. Çeşitli ilgi alanlarına hitap 

edebilmek gerekir. Mutfak kültürü, turistik ilginin çeşitlendiği alanlardan biridir. 

Karadeniz'e has yemekler, bölgeyi ziyaret eden turistlere uygun lokanta ve tesislerde 

sunulabilmelidir. Gelen turiste kendi ülkesinde alıştığı yemeklerin yanında, farklı tatlar 

sunulmalı, döndüğünde anlatabileceği farklı bir mutfak kültürü ile tanışması 

sağlanmalıdır. 

Karadeniz'in otantik yapısını korumak, beton ev hastalığından vazgeçerek, 

geleneksel ahşap yapıya yönelmek gerekmektedir. Özellikle turizm potansiyeli olan 

18

yerlerdeki bütün yapılar ve turistik tesisler, ya ahşap olmalı yahut -beton kullanımı 

gerekli ise- içi ve dışı ahşap kaplanmalıdır. Bölge turizminin önemli bir kaynağı olan 

akarsular temiz tutulmalı, öncelikle kanalizasyon bağlantılarından kurtarılmalıdır. 

Yerel yönetimlerin güçlendirileceği önümüzdeki dönemde, turizmin gelişmesi 

için de yerel çabalar yoğunlaştırılmalıdır. Yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları, 

bölge turizmi için inisiyatif almalıdırlar. 

19

VI. BÖLÜM 

SONUÇ 

Turizm talebi, ekonomik, politik, sosyal ve ekolojik değişkenlere son derece 

duyarlı bir özellik taşımaktadır. Turizm talebinin anılan kırılganlığına karşın 1950- 

2000 döneminde, dünya turizm hareketlerinde ortalama yıllık büyüme hızı yüzde 5.5 

olarak gerçekleşmiştir. Turizmin geliştiği ülkelerde, turizm sektörü, Gayrı Safi Milli 

Hasılanın (GSMH) belirleyici alt sektörlerinden biri haline gelmiştir. Dünya GSMH’nın 

yaklaşık % 6’sı turizm sektöründen oluşmaktadır. 

Türkiye, dünya turizmine katılan toplam yabancı turist sayısının yaklaşık % 

1.7’sini ağırlamaktadır. Toplam dünya turizm gelirlerinin ise yaklaşık % 1.8’ini elde 

etmektedir. Yabancı turist sayısı ve döviz gelirlerindeki artış hızıyla Türkiye, dünyada 

en çok turist kabul eden ülke sıralamasında onikinci, dünya turizm gelirlerinde ise 

onsekizinci sıraya yerleşmiştir. 

2003 yılında ülkemize gelen turist sayısı 14 milyona, turizm gelirleri 10 milyar 

dolara yükselmiştir. Dünya Turizminde yeni eğilimler Dünya Turizm Örgütünün (DTÖ) 

çeşitli araştırma sonuçları incelendiğinde, gelecekte dünya turizminde görülecek 

gelişmeleri ve genel eğilimleri şu şekilde özetlemek olanaklıdır. 

* Deniz, güneş, kum üçlüsüne dayalı geleneksel tatil paketleri devam etmekle 

birlikte pazar paylarında azalma olacaktır. Tatil paketi geliştirmede, deniz, güneş, 

kum üçlüsünün yerini giderek heyecan, sağlık, eğlence, eğitim öğeleri alacaktır. 

Turistlerin yenilik ve çeşitlilik istemleri artacak, macera seyahatleri, alternatif turizm 

türleri ve yeni turizm ürünlerine ilgi çoğalacaktır. 

* Tüketiciler daha iyi eğitilmiş olacak; bu nedenle daha kaliteli ürünleri 

seçeceklerdir. Eğitim düzeyinin artışıyla birlikte beklentiler de yükselecektir. Turizm 

ürünlerinin yükselen beklentilere karşılık verebilecek yapıda oluşturulması 

gerekecektir. 

* Destinasyon seçimi ve rezervasyon süreçlerinde elektronik teknoloji (CD- 

Rom atlası, internet, web siteleri, v.b.) gittikçe artan bir önem kazanacaktır. 

* Hangi fiyat düzeyinde olursa olsun, bütün turizm ürünlerinde toplam kalite 

yönetimi aranacaktır. 

* Sosyal ve kültürel mirası koruyan, geliştiren turizm türleri gelişecektir. 

Özgünlük büyük önem taşıyacaktır. 

* Turizmde temiz çevre son derece önem kazanacaktır. Eko-turizm türleri 

yaygınlaşacak ve çevreye duyarlılık artacaktır. 

* Turizm yörelerinin taşıma kapasitelerine özen gösterilecek; sürdürülebilir 

turizm politikaları uygulamaya konulacaktır. 

20

* Pazarlama açısından, sadece kâr artırımını hedefleyen bir anlayış artık kabul 

görmeyecektir. Toplumsal pazarlama anlayışı egemen olacaktır. Bu anlayışa göre, 

ekonomik açıdan kârlı, ekolojik açıdan çevreye duyarlı, eşitlik (adalet) açısından 

dünyanın turizm kaynaklarının kullanımında daha adil bir bölüşüm öğeleri içeren 

ürünler ve işletmecilikler geçerli olacaktır. 

Sonuç itibariyle dünyada en çok turist çeken ülkeleri sıralamasında 18. sırada 

yer alan Türkiye, var olan bu büyük potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmelidir. Bu 

potansiyelimizi de ancak yeterli ölçüde tanıtım yaparak ve turizm dallarını 

çeşitlendirerek arttırabiliriz. Bu çeşitlendirmenin bir dalı olan yayla ve yayla turizmine 

gerektiği kadar önem vermemiz gerekmektedir 

21

KAYNAKÇA 

1- Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sayfası, 

2- Dünya Ticaret Örgütü 

3- Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 

Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı Raporları 

4- Dünya Ticaret Örgütü 

5- DİE Yıllık İstatistikleri 

6- İTO, Karadeniz Bölgesinde Yayla Turizminin Geliştirilmesi, Bölgesel Gelişme ve 

Çevreye Uyumlu Yapılaşma, Yayın no 1997-27 

22

Yayla Turizmi Sektör Profili 2004 - ITO

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?