Uyku Performansı Tasarım Dergisi

Mahmut Nüvİt
TASARIM 239 051
yılına ait Tip-i Top isimli mobilyam içine gizlenmişti.
Sadece göz seviyesinde açılmış bir delikten gözetlenebiliyordu.
Uyku performansımda ise, içeriyi
gösterdik ama kurdele cam dediğimiz bir camla
gösterdik ve camı da göz seviyesinin altına yerleştirdik.
İçeriyi görmek isteyenler eğilip bakmak zorundaydılar.
Ya gerçekten saygıdan eğilip bakacak
ya da mecburiyetten eğileceklerdi. Eğildiklerinde
de karanlıklar içinde yatağın arka kısmını ve karşıdaki
ekranı gördüler. Artık karanlıklar içinde ne
gördülerse… Bilmiyorum gördüler mi göremediler
mi? En azından dokunamadılar, detayları inceleyemediler,
tam olarak kavrayamadılar. Fuarların
satışa yönelik bir pazar yeri olmasına rağmen görüldüğü
üzere ben çalışmalarımı gizlemeyi tercih
ediyorum. Yani olmalı mı olmamalı mı fikri var.
Çalışma kendini ortaya atmıyor, pazarın bir ürünü
olmayı reddeden bir tavır var. Ama aynı zamanda
oyuna katılma da var. İkircikli bir durum bu. Yani
oyuna katılıyor belki ama en azından diğerleri gibi
katılmadığı aşikar. Mevcut durumu eleştirel bir
gözle ele alıp başka öneriler getirdiği de kesin.
Her iki işimde de gerek Tip-i Top gerekse Melotonin
de -Melotonin de performansın yapıldığı tasarım
yatağın ismi- başyapıt niteliğinde sinemayı
bir sanat dalı yapan yönetmenlerin filmi var. Best
Fuarı gelecek teknolojileriyle ilgili olduğu için orada
Stanley Kubrick’in 2001 A Space Odyssey filmi
kullanıldı. Uyku performansında da Fellini’nin
8,5 filmi var. Yaratmanın zorlukları üzerine siyah
beyaz bir film. Her ikisi de üzerinde uzun uzun
düşünmeyi hak eden kült filmler ve benle, benim
yaptığım işlerle derin bağları var. Örneğin ben en
son fuara katıldım ama bir yer elde etmem çok zor
olmadı. Bu anlamda alldesign çok yapıcı ve anlayışlıydı.
Manus Design da öyle en küçük detayına
kadar işlerini aksatmadan işe büyük bir sadakatle
tam olması gerektiği gibi yaklaştılar. Yataş basınla
ilişkilerde büyük bir profesyonel başarı gösterdi,
ama bilirsiniz işte bir iş yapılırken bin tane yaratma
sorunu vardır tıpkı 8,5 filminin baş karakteri Guido
nun olduğu gibi. Bu anlamda bu filmden herkes payına
düşen dersleri çıkarmalı diye düşünüyorum.
Bu çalışma ilhamını nereden aldı?
Bu işte Mario Botta’nın şekillerinin eğemenliğini,
simetrisini kabul ediyorum. Performansta kullanılan
yatak 1990 yılı Nisan ayında, Fransız dominyonlarında
ve Türkiye’deki Fransız şirketlerinde
yöneticilik yapan frankofon bir müşteri için tasarlandı.
Görsel imgelerin ruhunu motosikletle gezen
bu genç adamdan aldı. Mario Botta’nın şekiller
dünyasına adanmış bir dizi mobilya tasarımından
ilkidir. alldesign’daki performans bu anlamda
hafızasında hatıraları barındıran bir performans
da oldu. 90’lı yıllara, hem Mario Botta’ya hem de
kendi kişisel tasarım maceramıza bir yolculuk gibiydi.
Bu performans ilk yapıldığından bu yana 24
yıl geçmiş ama bugün bile yepyeni, pırıl pırıl duruyorsa
demek ki bugün için yapılmış, ben bugün için
üretimde bulunmuşum.
Bu tarz uyku performansı daha önce
başkaları tarafından yapıldı mı?
Varmış evet. Buna benzer bir performans 1995 yılında
Museum of Modern Art’ta yapılmış. Oscarlı
bir oyuncu Tilda Swinton The Maybe isimli performansta
Cornelia Parter tarafından, kristal bir küp
içinde bir uyutulmuş. Orada bütün çıplaklığı ile
uyku gösterilmiş. Bu sanatçı bunu yaparken ne düşünüyordu
bilemiyorum. Müze spot ışıkları altında
uyku tanımlanırken benimkisi tamamen karanlıkta
bir performans oldu. Her performansı yapan kendine
göre bir yorum getiriyor tabi.
Yaptığınız performansın
sergilenebileceği çok fazla platform,
etkinlik yapılamıyor. Bu anlamda
insanlara ulaşabildiğinizi düşünüyor
musunuz?
Arik Levy alldesign’de tam karşımdaki standdaydı,
performansımla ilgili çok güzel yorumlar yaptı.
Onun beni anlaması benim için çok değerli. Mario
Botta ziyaret etti, çok güzel bir konuşma eşliğinde
tebrik etti. Yalçın Ayaslı Türk tasarımına oldukça
yatırımlar yapan benim için çok önemli bir isim.
Bilhassa görmek istediği için geldi. Adnan Serbest,
Aziz-Derin Sarıyer standı ziyaret etti. Aykut Erol bu
performansı Zona Tortona’da yapın diye öneride
bulundu. Ayşe Birsel güzel yorumlar yaptı. Görmesi
gereken insanlar gördüler, herkes çok saygı duydu.
Bu anlamda ben yaptığım işten memnunum.
Herhalde bundan sonra fuarlar eskisi gibi olmayacaktır.
Ümit ederim sanayi de eskisi gibi olmayacaktır.
Çünkü ne dünyada ne de bizde lokal olarak
iyi ve güzel tasarım yapmada sorun yok kendimi
de işin içine katarak söylüyorum. Ama artık daha
düşünceli olmalıyız daha sorgulayıcı. Bu yolda yeni
bir kanal açtığıma inanıyorum.
Buna benzer başka performanslar da
olacak mı?
Bu performansın çıktılarıyla bir iş daha yapmak
istiyorum. Partnerim Yataş’a da bağlı bu biraz. Uykuya
ilgim devam edecek. Bir dahaki alldesign’da
bana sağlanan büyük alanda bir sergi projesi yapacağım.
Bu çok tartışma yaratacak bir konu olacak.
Taraflar belli olduktan, kesinleştikten sonra açıklama
yapacağım. Kültür tarihimizin derin bir yarasına
bir neşter vuracak ve çok sarsılacağız...