30. OLAĞAN GENEL KURULU - Türkiye Müteahhitler Birliği

Aşırı Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi ve Sorgulama Yöntemleri
Yapım işlerinde yaşanan aşırı düşük teklif sorunu, ihalelerin sonuçlandırılmasında çok ciddi sorunlara neden olduğu gibi, başka
sıkıntılara da yol açan çok önemli bir konudur. Aşırı düşük teklifler kamu kaynaklarının verimli kullanılması, yapılarda kalite,
proje hızı, yapının ekonomik kullanım süresi, iş sağlığı ve güvenliği, kayıtdışılık vb. pek çok alanlarda yansımalara neden olan,
hem yatırımcı kamu kuruluşlarının hem de inşaat-taahhüt sektörünün saygın, kurumsal firmalarının sıkıntısını yaşadıkları bir
olgu haline gelmiştir.
Türkiye'nin ve inşaat-taahhüt sektörünün mevcut şartları dikkate alındığında, aşırı düşük teklif sorununun çözümünü mevcut
düzenlemeler içerisinde sadece bir formül değiştirilmesine/yeniden yazılmasına, katsayı belirlenmesine bağlamak uygulamada
yaşanan sorunları çözmek için yeterli olmayacaktır.
Aşırı düşük teklifler konusundaki en önemli sorun, yatırımcı kamu kuruluşlarının yaklaşık maliyeti piyasa koşullarına yakın ve
gerçekçi bir şekilde hesaplamada yaşadıkları sorunlardır. Gerçeklerden, piyasa koşullarından uzak yaklaşık maliyetler aşırı
düşük teklif sorgulamalarını çıkmaza sokmakta ve yaklaşık maliyetlere olan güvensizlik gerek ihale komisyonlarını gerekse
teklif sahibi isteklileri sıkıntıya düşürmekte, mağdur edebilmektedir.
Kanunun ilgili maddelerine paralel olarak çıkarılan Uygulama Yönetmeliği vb. ikincil mevzuat düzenlemeleri de aşırı düşük
tekliflere karşı net çözümler getirmemekte, ihale sürecini uzatacak hatta iptaline neden olabilecek sonuçlar doğurmakta, İdare
ve İhale Komisyonlarının töhmet altında kalmalarına sebep olabilmektedir.
Bunun önlenebilmesi, uygulamada problem doğurmayacak ve tarafların itirazına sebep olmayacak, matematiksel
hesaplamaya dayalı sonuç elde edilebilecek bir düzenleme yapılması ile mümkündür. Belirlenecek sınır değer altında kalan
tekliflerin değerlendirmeye alınması, en düşük teklif haricinde kalan bir teklife ihalenin bırakılması her zaman için farklı
eleştirilere ve şaibelere açık olmakta ve ihale sürecini uzatmakta, bazen de ihalenin iptalini gerektirmektedir.
Bu kapsamda, aşırı düşük teklif sınır değerinin hesaplanma yönteminde yaklaşık maliyetin de yer aldığı dikkate alınarak, kamu
kurumlarının yaklaşık maliyet hesaplama yöntemlerinin piyasa koşullarını dikkate alacak şekilde kapsamlı bir güncellemeye
tabi tutulması gerektiğine, belli bir geçiş dönemi için sınır değerin altındaki aşırı düşük tekliflerin ihale komisyonlarının
inisiyatifine bırakılmaksızın değerlendirme dışı bırakılmasının doğru olacağına inanılmaktadır.
KİK Kararlarında Gecikmeler ve Kararlar Arasındaki Çelişkiler
Özellikle son dönemde, itirazen şikayet başvuruları ile ilgili KİK tarafından alınan Kararlar hakkında Kararların geciktiği, benzer
konulardaki şikayetlere dönük KİK Kararları arasında büyük çelişkiler olduğu hususlarında sektörde yaygın eleştiriler dile
getirilmektedir.
Mahkeme Kararı ile KİK Kararlarının iptal edilmekte olduğu, sözleşmesi yapılan işlerin bile mahkeme Kararı ile iptal edilerek
farklı istekliye verildiği uyuşmazlık konularının olduğu, bu çerçevede, 2009 yılında ihaleye çıkılan birçok işin sözleşmelerinin
2011 yılına gelinmesine rağmen yapılamamış olduğu kaydedilmektedir.
Bu konuda, belli uyuşmazlık konularında KİK tarafından bir standart (içtihat) oluşturulması gerektiği, şikayet ve itirazen şikayet
mekanizmalarının yeniden gözden geçirilmesinde yarar olduğu değerlendirilmektedir.
Benzer İş Grupları Tebliğ Tasarısı
Mevcut mevzuat içerisinde yer alan Benzer İş Grupları tanımlarının ve gruplamalarının yetersiz olduğu değerlendirilmektedir.
İş gruplarının geliştirilerek yenilenmesi gerektiğine inanılmaktadır. Bu çerçevede, KİK tarafından hazırlanmış olan Taslağın
önemli pozitif değişiklikler içermekte olduğu gözlenmektedir.
İlke olarak, benzer iş gruplarının, işin gerektirdiği teknik yöntemler/uygulamalar, bilgi ve deneyim birikimleri vb. niteliksel
gereksinimler kriter olarak alınarak oluşturulmasının ihalelerde eşitlik, adalet ve kalite güvencesi sağlayacağı
değerlendirilmelidir.
Aksi takdirde, işin ehli olmayan firmaların ihalelere katılması, ihalelerde yoğun aşırı düşük tekliflerle karşılaşılması, işlerin
zamanında veya teknik şartnamesine uygun olmadan, düşük kalitede (hatta insan sağlığını tehdit eder seviyede)
tamamlanabilmesi gibi mevcut sorunların sürmesi kaçınılmaz olacaktır.
37