Ortopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı - Hacettepe Ãniversitesi Tıp ...
Ortopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı - Hacettepe Ãniversitesi Tıp ...
Ortopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı - Hacettepe Ãniversitesi Tıp ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Hacettepe</strong> Tıp Fakültesi <strong>Ortopedi</strong> <strong>ve</strong> <strong>Travmatoloji</strong> <strong>Ana</strong>bilim Dalı:<br />
MEZUNİYET ÖNCESİ TIP EĞİTİMİNDE GÖRÜŞLER VE HEDEFLER<br />
Kas-iskelet sistemi yaralanma <strong>ve</strong> hastalıkları toplumda sık görülür <strong>ve</strong> büyük sağlık <strong>ve</strong> sosyal<br />
kaynak tüketimine neden olurlar. Bu hastalıklar uzun dönem ağır <strong>ve</strong> fiziksel sakatlıkların en önde<br />
gelen sebebidir. Travma hariç bırakıldığında batı toplumlarında tüm sağlık harcamalarının %25’i kasiskelet<br />
sistemi rahatsızlıkları için yapılmaktadır. Birçok ülkede doktora başvuru nedeni olarak ikinci<br />
sırada yer alırlar <strong>ve</strong> ilk basamak hekimlerine başvuruda %13-27.8 oranında yer işgal ederler. İşgücü<br />
kayıpları bakımından ilk sırada yer alan hastalık grubudur <strong>ve</strong> erken emeklilik nedenleri arasında<br />
%60’la kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ilk sıradadır. Bu demografik özelliklerin Türkiye için de<br />
geçerli olduğu bir gerçektir. Bu yaygınlığa rağmen çoğunlukla ölümle sonuçlanmamaları nedeniyle<br />
ülke sağlık politikası <strong>ve</strong> basında kanser, kalp damar hastalıkları <strong>ve</strong> ölümle sonuçlanan enfeksiyonlar<br />
gibi konulardan daha az yer bulabilmektedir.<br />
Kanada’da yapılan bir araştırmaya göre, bir tıp fakültesinde 76,7 (35-125) saat preklinik <strong>ve</strong><br />
32,5 (0-160) saat klinik kas-iskelet sistemi eğitimi <strong>ve</strong>rilmektedir. Bu Tıp eğitiminin %2,26’sına<br />
tekabül eder.<br />
Kas-iskelet sistemi hastalıklarının toplum için önemi gelecek yıllarda hem gelişmiş ülkelerde<br />
(yaşlanma, osteoporoz, obesite, fiziksel aktivite eksikliği <strong>ve</strong> motorizasyon nedeniyle) <strong>ve</strong> hem de<br />
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ( iş <strong>ve</strong> yol kazaları, doğumsal <strong>ve</strong> gelişimsel sakatlıklar,<br />
enfeksiyonlar nedeniyle) artacaktır. Bu durum Birleşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü <strong>ve</strong> Dünya<br />
Bankası tarafından da kabul edilerek tescillenmiş <strong>ve</strong> bunun bir sonucu olarak 2000-2010 yılları<br />
dünyada “Bone Decade” olarak ilan edilmiştir.<br />
Günümüzdeki biyoteknik gelişmeler hastalara sunulan hizmetin etkinlik <strong>ve</strong> kalitesini<br />
arttırırken aynı zamanda harcamalar da da hızlı bir artışı beraberinde getirir. Hasta yatış oranları <strong>ve</strong> işe<br />
geri dönme zamanı kısaltılmakta <strong>ve</strong> ayaktan tedavi özendirilmektedir. Bu ise hekim-hasta temas<br />
zamanını azaltarak, hekimin daha hızlı karar <strong>ve</strong>rip etkin sonuç almasını zorunlu kılmaktadır. Eğitim<br />
günün bu gereklerine göre geliştirilmek zorundadır. Buna paralel olarak küçülen dünyada her konuda<br />
olduğu gibi tıp bilimi standart temeller üzerine oturtulmalı, Türk tıp fakülteleri mezunları tüm dünyada<br />
kabul görmelidir.<br />
Benzer kaygılar, 1984 yılında dünyada standart sağlık eğitimine katkıda bulunmak amacıyla<br />
bağımsız bir kuruluş olan “World Federation for Medical Education”ın kurulmasıyla sonuçlanır. Buna<br />
göre dünyada temel sağlık eğitimi için uluslararası standartlar tanımlanabilir (5). Bu görüş, ülkeler<br />
arasında kültür, medikal eğitim geleneği, sosyo-ekonomik durum, sağlık düzeyi, hastalık spektrumu <strong>ve</strong><br />
sağlık hizmetlerini üstlenen kurumların farklılıklarına göre tıp eğitiminin amacı toplum <strong>ve</strong> halk<br />
sağlığını sağlamaktır. Bu nedenle, ülkelerarası farklılıklara rağmen tıp eğitim yapısı, süreci <strong>ve</strong> ürünü<br />
arasında eşdeğerlilik sağlanabilir.<br />
Günümüzde tıp eğitiminin tüm seviyelerinde radikal değişim <strong>ve</strong> gelişimlere gerek olduğu<br />
vurgulanmaktadır. Bu değişikliklerde esaslar:<br />
• Doktoru toplumun ihtiyaçlarına göre yetiştiren, temelinde insan olan,<br />
• <strong>Bilim</strong>sel <strong>ve</strong> teknolojik gelişimin hızına ayak uydurabilecek,<br />
• Yeni teknolojilerin öğretilmesini sağlayacak,<br />
• Hekimlere sürekli tıp eğitiminin gereklerini hissettirecek,<br />
• Değişen şartlara göre tıp eğitiminde gerekli değişikliklere ayak uydurabilecek tıp eğitimidir.
Bugün kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına yönelik olarak <strong>ve</strong>rilen mezuniyet öncesi temel<br />
bilgiler <strong>ve</strong> klinik beceriler eğitimi birçok ülkede yetersizdir. Eğitim çoğunlukla <strong>Ortopedi</strong> <strong>ve</strong><br />
<strong>Travmatoloji</strong> kliniklerinde yürütülmekte, hekimler toplumda sık görülen problemler hakkında ancak<br />
yetersiz <strong>ve</strong> yüzeysel bir tecrübe edinebilmektedirler. Sınavlarda öğrenciler genellikle kas-iskelet<br />
sistemi rahatsızlığı bulunan hastadan hikaye alabilmek <strong>ve</strong> tam muayene yapabilmek yönünden<br />
değerlendirilmemektedir. Çok kez de lokomotor sistem genel sistemik muayenenin bir parçası olarak<br />
muayeneye alınmamaktadır.<br />
Bizim görüşümüze göre mezuniyet öncesi eğitimde lokomotor sistem eğitimi bu sisteme ait<br />
klinik beceri <strong>ve</strong> yeterlilik amacına yönelik olmalıdır. Bu, uygun temel bilgi tarafından desteklenmiş<br />
olmak zorundadır. Bu anlamda, eğitim hedefleri dört ana başlıkta gruplandırılabilir:<br />
a)kas-iskelet sistemi problemlerini değerlendirebilecek temel beceriler<br />
b)yaygın <strong>ve</strong> acil kas-iskelet sistemi problemlerini değerlendirmede yeterlilik<br />
c)konularla ilgili teorik bilgi<br />
d)tanı <strong>ve</strong> tedaviyi destekleyecek temel bilgiye sahip olmak.<br />
Tüm bu bilgi <strong>ve</strong> beceriler insancıllık temelinde <strong>ve</strong> hekime yakışır bir meslek anlayışı içine<br />
sindirilmelidir.<br />
Tablo 1.Klinik Değerlendirme <strong>ve</strong> Tanıda Aranılan Temel Yeterlilik Düzeyleri<br />
Hikaye<br />
Hikaye alma yoluyla kas-iskelet sistemiyle ilgili normal <strong>ve</strong> anormal durumları ayırabilmeli<br />
(ağrı,çıkı,sertlik <strong>ve</strong> aktivite kısıtlanması)<br />
• Akut <strong>ve</strong> kronik ağrıyı karekterleri, şiddeti, etkileri <strong>ve</strong> etkileyen faktörle yönünden<br />
sorgulayabilmeli<br />
• Kronik kas iskelet sistemi hastalıklarının iş güç kaybı <strong>ve</strong> fonksiyon kaybı yönünden atkilerini<br />
kavrayabilmeli (WHO ICF)<br />
Muayene<br />
Hikaye alma yoluyla kas-iskelet sistemiyle ilgili normal <strong>ve</strong> anormal durumları ayırabilmeli.<br />
• Genel muayenenin bir parçası olarak kas-iskelet sistemi muayenesini yapabilme,<br />
• İskelet sistemi travmalarına yönelik ekstremite muayenesi yapabilme<br />
• Kontraktürler, hareket genişliği, şişlik, effüzyon yönlerinden büyük <strong>ve</strong> küçük eklemlerin<br />
muayenesini yapabilmeli.<br />
• Spinal kolon <strong>ve</strong> pelvis muayenesini yapabilmeli.<br />
Davranış <strong>ve</strong> İletişim Becerileri<br />
Akut <strong>ve</strong> kronik kas-iskelet sistemi problemi olan hastalarla uygun iletişim kurabilmeli <strong>ve</strong><br />
uygun tutumda bulunabilmeli.<br />
• Kas-iskelet sistem problemlerini hastaların yaşamı <strong>ve</strong> yakınlarının durumu yönünden<br />
anlayabilmeli.<br />
• Hastaya bütünsel bir yaklaşımda bulunabilmeli.<br />
Mezuniyet öncesi eğitimde “preklinik eğitim” <strong>ve</strong> “klinik eğitim” ana başlıkları altında dönem<br />
III <strong>ve</strong> dönem V’de eğitim <strong>ve</strong>rilmesi planlanmaktadır. Buna paralel olarak tıp fakültesinde <strong>ve</strong>rilen<br />
standart eğitimin yanında, her öğrencinin bir birey olarak farklı profesyonel yönelik <strong>ve</strong> amaçlar içinde<br />
olması gereği göz önüne alınarak; her iki dönemde eğitim “zorunlu” <strong>ve</strong> “elektif” olarak iki düzeyde<br />
değerlendirilecek <strong>ve</strong> konuya özel ilgisi olan öğrencilerin kendilerini geliştirebilmeleri için serbest<br />
saatler yaratılarak bu zaman “elektif” eğitim grubunda değerlendirilecektir. Elektif grupta konuyla<br />
ilgili nöbet, ameliyat <strong>ve</strong> bilimsel araştırmalarda gönüllü öğrencilerin daha fazla pay almalarına olanak<br />
tanınarak bu öğrencilerin canlı bir eğitim almalarına olanak tanınacaktır. Bu nedenle klinik eğitim<br />
içinde elektif olarak öğrencilerin kas-iskelet sistemi hastalarıyla temas edecekleri <strong>Ortopedi</strong>, Fizik<br />
Tedavi <strong>ve</strong> Romatoloji elektifleri yaratılmalıdır. Bu elektiflerde klinikler arası işbirliğiyle standart
eğitim amaç <strong>ve</strong> hedefleri belirlenerek izlenmelidir. Zorunlu <strong>ve</strong> elektif stajların toplamı 5 hafta<br />
olmalıdır.<br />
Zorunlu grupta yer alacak derslerin konuyla ilgili diğer branşlarca bir bütünlük içinde <strong>ve</strong> grup<br />
dersler olarak ele alınması düşünülmektedir. Entegrasyon için önerilen ders amaç <strong>ve</strong> hedefleri aşağıda<br />
belirlenmiştir.<br />
1.İskelet Sisteminin Doğuştan Sakatlıkları:Bu dersin sonunda öğrenciler iskelet sisteminin<br />
doğuştan sakatlıkları hakkında bilgi sahibi olacaklar <strong>ve</strong> bu sakatlıklarda erken teşhisin önemini<br />
kavrayacaklardır. Bu derse devam eden öğrenciler ders sonunda:<br />
• Boyun, üst ekstremite, pelvis <strong>ve</strong> alt ekstremitede en sık görülen anomalileri<br />
sıralayabileceklerdir.<br />
• Bu hastalıkların tanı koydurucu belirgin klinik bulgularını tanımlayabileceklerdir.<br />
• Bu hastalıkların tedavilerini özetleyebileceklerdir.<br />
2.Mezenkimal Tümörlere Yaklaşım:İskelet sistemi tömürlerinin öğretilmesi <strong>ve</strong> bu<br />
tümörlerin başlıca tanısal özelliklerinin öğrencilere <strong>ve</strong>rilmesidir. Ayrıca bu hastalıkların tedavisi de<br />
anlatılacaktır.<br />
• En sık görülen kas-iskelet sistemi tümörlerini tanımlayabilecekler,<br />
• Bu tümörlerin başlıca radyografik özelliklerini tanımlayabilecekler,<br />
• Hastaların biyopsi <strong>ve</strong> tanı amacıyla mutlaka bu konuda yeterli bir büyük merkeze<br />
yönlendirilmesi gerektiğini kavrayabilecek<br />
• Ekstremite koruyucu cerrahi uygulanım yerlerini tanımlayabileceklerdir.<br />
3.Osteoartrit <strong>ve</strong> Non-İnflamatuar Artritler:Synovial eklemlerin en sık görülen hastalığın<br />
klinik <strong>ve</strong> radyolojik özelliklerini sayabilmek.<br />
• Eklem kıkırdağı histolojik yapısını göstermek<br />
• Primer <strong>ve</strong> sekonder osteoartrit formların ayırımının öğrenilmesi<br />
• Enflamatuar <strong>ve</strong> nonenflamatuar eklem hastalıkları hakkında ayırıcı tanıya gidebilmek.<br />
4.Kırıklar <strong>ve</strong> Kırık İyileşmesi Kırık nedir Nelerden oluşur. Çeşitleri nelerdir. Tedavi nasıl<br />
yapılır. Kırık iyileşmesi nasıl gelişir.<br />
• Kırık iyileşmesini etkileyen faktörler<br />
• Kırık komplikasyonları<br />
• Karık tedavisinde bazı basit uygulamalar<br />
• Kırık tedavisinde cerrahinin yeri<br />
5.Çıkıklar, Yumuşak Doku <strong>ve</strong> Bağ Yaralanmaları:Bu ders sonunda öğrenciler çıkıklar,<br />
yumuşak doku <strong>ve</strong> bağ yaralanmalarının oluş mekanizmaları, tipleri ile cerrahi <strong>ve</strong> konservatif tedavileri<br />
konusunda bilgi sahibi olacaklardır. Bu derse devam eden öğrenciler;<br />
• Çıkık tipleri <strong>ve</strong> mekanizmalarını tanımlayabilecekler,<br />
• Çıkıklara acil müdahale konusunda bilgi sahibi olacaklar,<br />
• Çıkıkların tedavisini öğrenecekler,<br />
• Yumuşak doku <strong>ve</strong> bağların özelliklerini tanımlayabilecekler,<br />
• Yumuşak doku <strong>ve</strong> bağ yaralanmalarını sınıflandırabilecekler,<br />
• Yumuşak doku <strong>ve</strong> bağ yaralanmalarının tedavisini özetleyebilecekler.<br />
6.Nörolojik Hastalıklarda <strong>Ortopedi</strong>:Kas-İskelet Sisteminin merkez sinir sistemi kökenli<br />
etkilenmeleri ile ilgili temel bilgili aktarmak.-Kas-İskelet sisteminin merkezi sinir sistemi ile birlikte<br />
işlevsel bütünlüğü ile ilgili temel kavram <strong>ve</strong> görüşleri aktarmak.<br />
• Merkez sinir sisteminde oluşan hastalıklara ne gibi ikincil kas-iskelet değişiklikleri<br />
olabileceğini vurgulamak.
• Özellikle serebral palsi <strong>ve</strong> poliomyelit sekelinin patogenez; tanı <strong>ve</strong> tedavisindeki temel<br />
özelliklerin aktarılması.<br />
• Nöro-ortopedi temelinde ortopedik çok disiplinli çalışmaların önemini vurgulamak.<br />
7.Gelişimsel Kalça Çıkığı:Bu dersin sonunda dönem III öğrencileri eski adı ile doğuştan<br />
kalça çıkığı yeni tanımlanan ismi ile gelişimsel kalça displazisi (GKD) etiyolojisi, hastalıktan korunma<br />
metodları, genel tanı <strong>ve</strong> tedavi yöntemleri <strong>ve</strong> tedavide ortaya çıkabilecek majör komplikasyonlar<br />
hakkında bilgi sahibi olacaklardır. Bu derse devam eden öğrenciler ders sonunda:<br />
• GKD risk faktörlerini tanımlayabileceklerdir,<br />
• GKD’de çevresel faktörlerin önemini öğreneceklerdir,<br />
• GKD’de erken tanının önemini kavrayacaklardır,<br />
• GKD’si tedavisinde kullanılan konservatif tedavi yöntemlerini öğreneceklerdir,<br />
• GKD’si tedavisinde kullanılan cerrahi seçeneklerin isimlerini <strong>ve</strong> temel hedeflerini<br />
öğreneceklerdir,<br />
• GKD’si tedavisinde ortaya çıkabilecek majör komplikasyonları öğrenceklerdir,<br />
• Hastalık için taranması gereken riskli hastaları <strong>ve</strong> infantil kalça ultrasonografisinin erken<br />
tanıda ki etkinliğini öğreneceklerdir.<br />
• Hastalık sıklığını azaltmak için hekim olarak yapılması gerekenleri öğreneceklerdir.<br />
8.Osteomyelitler <strong>ve</strong> Septik Artritler: Öğrenciler kemi/kemik iliği ile sinoviyal eklemlerin<br />
non-spesifik enfeksiyonları ile ilgili bilgi sahibi olacaklardır.<br />
• Kemik <strong>ve</strong> eklem enfeksiyonarının klinik özelliklerini öğrenme <strong>ve</strong> bu semptomatolojiye<br />
• sahip hastalarda olası tanılar arasında enfeksiyonları da düşünme<br />
• Tanıya ulaşmada kullanılacak basit yöntemler hakkında bilgi sahibi olma<br />
• Ayırıcı tanıda düşünülmesi gereken diğer patolojilerin temel özelliklerini hatırlama<br />
• <strong>Ortopedi</strong>k aciller arasında, kemik eklem enfeksiyonlarının öncelikli yeri hakkında bilgi<br />
• sahibi olma<br />
• Tedavide geç kalındığı takdirde oluşabilecek komplikasyonları öğrenme<br />
• Klinik bulguları <strong>ve</strong> basit tanı yöntemlerinden edinilen sonuçlarla birleştirdikten sonra<br />
• enfeksiyondan şüpheleniliyorsa, hastanın derhal bir ortopedi merkezine se<strong>ve</strong>k edilmesi,<br />
• gereğini öğrenme<br />
9.Osteokondrozlar:<br />
• Femur başının kanlanması<br />
• Perthes hastalığının tanımı, risk faktörleri,tanı yöntemleri, patofizyolojisi <strong>ve</strong> doğal seyri<br />
• Perthes hastalığı sınıflaması (Catterall, Herin-lateral pillar)<br />
• Perthes hastalığında kötü prognoz kriterleri<br />
• Pertheste kullanılan ortozlar, konservatif tedavi yöntemleri <strong>ve</strong> özlem<br />
• Pertheste cerrahi tedavi endikasyonları <strong>ve</strong> teknikleri<br />
• Perthes sekeli <strong>ve</strong> sekonder dejeneratif artrit<br />
• Diğer kemiklerde görülen osteokondrozların sayılması<br />
10.Erişkinlerde Femur Başı Avasküler Nekrozu:<br />
• Erişkinlerde Femur başı Avasküler Nekrozunda risk faktörlerini sayınız.<br />
• Erişkinlerde Femur başı Avasküler Nekrozunda tanı yöntemlerini sayınız.<br />
• Erişkenlerde Femur başı Avasküler Nekrozu doğal seyrini öğreniniz<br />
• Erişkinlerde Femur başı Avasküler Nekrozunda kullanılan tanı yöntemlerini sayınız<br />
• Erişkinlerde Femur başı Avasküler Nekrozu sınıflamasını yapınız<br />
• Femur başı avasküler nekrozunda tedavi yöntemleri <strong>ve</strong> sonuçlarını tartışınız<br />
• Sekel döneminde kullanılan tedavi yöntemlerini sayınız.<br />
11.Multiple Travmalı Hastaya Yaklaşım<br />
• Multiple travmalı hasta tanımını yapınız
• Travmalı hastada triage, Travma Merkezleri <strong>ve</strong> Görevleri, Acil Müdahale<br />
• Kas-iskelet sistemi travmalarında, <strong>Ortopedi</strong> muayene, Tanı yöntemleri<br />
• Travmalı hastalarda <strong>Ortopedi</strong>k yaklaşım prensipleri<br />
• Yağ embolisi sendromu<br />
• Açık kırıklar<br />
• Kompartman tanımı <strong>ve</strong> kompartman sendromu<br />
Ölçme <strong>ve</strong> Değerlendirme<br />
Eğitimde ölçme <strong>ve</strong> değerlendirmede kullanılacak teknikler standart olmalı, eğitim amaçlarıyla<br />
paralel <strong>ve</strong> bu amaçlara ulaşımı objektif olarak değerlendirebilmelidir. Bu amaçla nesnel Örgün<br />
Yapılandırılmış Sınav tekniklerinden faydalanarak öğrencilerin değerlendirilmesi <strong>ve</strong> klinik sınavların<br />
bu teknikle yapılması planlanmaktadır.<br />
Kaynaklar:<br />
1.Woolf AD, Walsh NE, Akesson K: Global core recommendations for a musculoskeletal<br />
undergraduate curriculum. Ann Rheum Dis. 2004 May;63(5):517-24.<br />
2.S.J.Pinney, MD, MEd, FRCS (C) and W.D.Regan, MD, FRCS (C) Educating Medical of<br />
Canadian Medical Schools The Journal of Bone and Joint Surgery (American) 83:1317-1320 (2001)<br />
3.Badley EM, Rasooly, L, Webster GK. Relati<strong>ve</strong> importance of musculoskeletal disorders as a<br />
cause of chronic health problems, disability, and health care utilization: findings from the 1990<br />
Ontario Health Sur<strong>ve</strong>y. J.Rheumatol, 1994; 21:505-14.<br />
4.Kahl LE. Musculoskeletal problems in the family practice setting: guidelines for curriculum<br />
design. J.Rheumatol, 1987;14:811-4<br />
5.Wright V, Helliwell PS. Under graduate education in musculoskeletal diseases. Br J<br />
Rheumatol, 1992;31:279-80.<br />
6.Freedman KB, Bernstein J. The adequacy of medical school education in musculoskeletal<br />
medicine. J.Bone Joint Surg Am, 1998;80:1421-7.
Change language