d77085b866

“Türkiye’de ilk sanayileşme
tekstille başlamıştır.
İnsanları dışarı gönderip
eğitince piyasaya
çıkan yeni işverenler de
Sümerbank’tan çalışan
alıyordu. Müdürler hep
oralara geçmekteydiler...”
vermiştir. Ayrıca, finansal olarak da ilginç bir modeldir. Halktan
topladığı birikimleri yine halk için yatırım yaparak kullanmakta ve
bu yatırımlar sayesinde hem dışa bağımlılığı azaltmakta, hem de
halkımızın daha uygun fiyata daha kaliteli ürünlere erişimini sağlamaktadır.
Tekstil Sanayi’nin duayen isimlerinden ve TTGV Yönetim
Kurulu Üyesi Sn. Mehmet Şuhubi’nin bir ropörtajında bu konuda
söyledikleri ilginçtir:
“Türkiye’de ilk sanayileşme tekstille başlamıştır. İnsanları dışarı
gönderip eğitince piyasaya çıkan yeni işverenler de Sümerbank’tan
çalışan alıyordu. Müdürler hep oralara geçmekteydiler...”
Sümerbank ileriki yılların hem bilgi birikiminin hem de girişimcilik
ekosisteminin temellerini atmıştır. Etibank, Paşabahçe vb. gibi birçok
kamu iktisadi teşekkülü Türkiye’de özel sektör için gerekli ekosistemi
kurmaya yardımcı olmuşlar, o dönem için ekonominin dışa bağımlılığını
azaltmışlar.
II. Dünya Savaşı’nın etkileri bu gelişme hızını yavaşlatsa da, 1950'li
yıllarda özel sektörün önü açılmaya başlanmış. Tarım artık daha
endüstriyel metodlarla yapılmaya başlanmış, hem de tarımsal sermaye
yavaş yavaş endüstriye kaymıştır. 1950’li yıllar Türkiye’de özel
sektörün gelişmeye başladığı yıllar olarak anılabilir. Devlet ise bu yıllardan
itibaren yatırımlarını yavaş yavaş altyapıya doğru kaydırmaya
başlamıştır. Bu dönemde henüz Ar-Ge’den söz edemesek de gelecek
yıllarda yapılacak çalışmaların temelleri bu dönemdeki politika
uygulamaları ile başlatılmıştır. Türkiye, 1960 yılından sonra dünya
konjonktürünün de etkisiyle planlı kalkınma stratejisini benimsemiştir.
Bu strateji çerçevesinde Devlet Planlama Teşkilatı’nın kurulması
önemli bir dönüm noktasıdır. Hazırlanan Beş Yıllık Kalkınma Planları
ile ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınma politikaları belirlenmiştir.
İlgili planların odak noktası ülkede pazar ekonomisini kurarken
dışa bağımlılığı azaltmak ve sanayileşmeyi artırmak olmuştur.
Dönemin ruhuna uygun olarak ithal ikameci politikalar da ağırlık
kazanmıştır.
1963 senesinde TÜBİTAK’ın kuruluşu, teknolojinin ulusal kalkınmadaki
rolünün anlaşılması bakımından ilk örnektir. TÜBİTAK 1990’lara
kadar daha çok temel araştırmaları desteklemiştir. Bu dönemde
henüz sanayi Ar-Ge’si ve yenileşim gibi kavramlar gündemde değildir.
İthal ikameci politkaların da etkisiyle daha çok teknoloji transferine
gidilmiş, gelişmekte olan özel sektör iç pazar odaklı olarak çalışmıştır.
İlk Ar-Ge laboratuarı ise, yine devlet önderliğinde kurulmuş
ve devlet geliştirdiği modellerle sanayinin örnek alacağı prototipler
geliştirmeye devam etmiştir. Bu kapsamda, Elektronik Sanayi’nin
duayen ismi ve TTGV'nin de kuruluşundan 2012 yılına kadar Yönetim
Kurulu Başkanlığını yürütümüş olan Dr. T. Fikret YÜCEL’in önderliğinde
1965 yılında kurulan PTT ARLA (PTT Araştırma Laboratuarı)
ilk örnektir. Tekstil sanayi gelişirken özellikle Marmara Bölgesi’nde
TOFAŞ ve Renault’nun kurulması otomotiv sanayinin gelişmesini
ve yan sanayinin oluşumunu da beraberinde getirmiştir. Yan sanayi
90’lı yıllara kadar fason imalatla yabancı ortaklı otomotiv firmalarımızı
parça üretimi ile desteklemiştir. Kıbrıs Barış Harekatı sırasında
uygulanan ambargolar ise Türkiye’de savunma sanayinin gelişiminin
Cumhuriyet’in ilk dönemi aslında bir sanayi altyapısı kurmak ile geçmiştir. 1930’a kadar uygulanmaya çalışılan
liberal dönemden, sermaye, girişim ve insan gücü yoksunluğu nedeniyle istediği büyüme rakamlarını elde
edemeyen genç Cumhuriyet, 1930’larda planlı bir iktisadi kalkınma politikası izlemiş ve devlet yatırımlarına
ve iştiraklerine ağırlık vermiştir.
Kasım - Aralık 2013 49