Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Bu sunumu “TEACCH unsurlarının beden eğitimi <strong>ve</strong> sporda kullanımı” dosyasının eşlğinde takip ediniz.<br />
Öğretim Görevlisi Dr.Mehmet Ata Öztürk<br />
mehmet.ozturk@marmara.edu.tr<br />
http://maozturk.web.officeli<strong>ve</strong>.com<br />
<strong>Otizm</strong>, sözlü <strong>ve</strong> sözlü olmayan iletişimin<br />
becerilerinin, <strong>ve</strong> sosyal becerilerin etkilendiği bir<br />
gelişim bozukluğudur. Genellikle 3 yaşına kadar<br />
ortaya çıkan, çocukların eğitsel performansını<br />
olumsuz etkileyen bir durumdur.<br />
<strong>Otizm</strong>le sıklıkla ilişkilendirilen diğer özellikler;<br />
tekrarlayan etkinliklerde bulunmak, kalıplaşmış<br />
hareketler, çevresel değişikliğe ya da günlük<br />
rutinlerin değişmesine direnç, <strong>ve</strong> duyuşsal<br />
tecrübelere sıradışı tepkiler <strong>ve</strong>rmektir.<br />
Eğer çocuğun eğitsel performansının olumsuz<br />
etkilenmesi, temel olarak ciddi davranış<br />
bozukluğu olarak ifade edilen durum sebebiyle<br />
gerçekleşmişse, bu tanımın kapsamı dışında<br />
kalır.<br />
IDEA kanunundan çeviridir Federal Register, 22 Ekim 2007, syf.55069<br />
• Sebeplerin belirlenebilmesi için araştırmalar sürmekte<br />
• Sebepler konusunda 25’ten fazla teori mevcut<br />
Loovis, E. M. (2000) in Winnick (2000).<br />
• Dayanakların çoğu güçlü bir genetik unsur içeren,<br />
nörobiyolojik bir düzensizliği işaret etse de…<br />
Kesin sebep bilinmiyor<br />
Temple Grandin<br />
(Volkmar, Lord, Bailey, Schultz, & Klin, 2004)<br />
• Bazı risk faktörleri<br />
• Kalıtımsal<br />
• Kardeşlerde görülme %3-6 ihtimal<br />
• Genetik,<br />
• Beyin işlevleri,<br />
• Bağışıklık sistemi etkenleri<br />
• Organik faktörler<br />
• Nörolojik faktörler<br />
• Biyolojik faktörler<br />
• Gebelikte görülen beklenmedik sorunlar<br />
• Doğum travmaları (ÖZİDA, 2009)<br />
<strong>Otizm</strong>e sahip çocuklar, motor testlerde ortalamanın<br />
gerisinde.<br />
Berkeley et.al. (2001) 6-8 yaş arası otizm tanılı<br />
çocuklarda, motor beceriler <strong>ve</strong> cisim kontrolünde<br />
katılımcıların %73’ünün düşük <strong>ve</strong> çok düşük performans<br />
kategorisinde (TGMD) olduğunu tespit etmiştir<br />
Orjinalinden uyarlamayı yapan: Dr. John. Rendle-Short<br />
(Queensland Üni<strong>ve</strong>rsitesi, Brisbane Çocuk Hastanesi)<br />
http://www.balkanlarkoleji.k12.tr/images/otistik2zk1.jpg<br />
Ghaziuddin <strong>ve</strong> Butler (1998) 8-15 yaş arası otizm,<br />
Asberger pendromu, <strong>ve</strong> PDD-NOS tanılı çocuklarda<br />
Bruininks-Oseretsky testinde akranlarından düşük<br />
performans rapor etmiştir.<br />
Çeşitli kombinasyonlarda <strong>ve</strong> değişen şiddet derecelerinde görülebilir<br />
1
Bedensel etkinliklere katılım otizm tanılı bireylerde faydalar<br />
sağlar<br />
Steryotipik davranışların azalması dahil çeşitli faydalar<br />
(Levinson & Reid, 1993; Prupas & Reid, 2001)<br />
• Uygun tepki <strong>ve</strong>rme oranında artış<br />
(Kern et al., 1998)<br />
• Sosyal entegrasyona olası katkı<br />
(Berkeley, Zittel, Pitney, & Nichols, 2001)<br />
Bedensel etkinliğe katılımda sıklıkla güçlükler yaşanır.<br />
Sebepler:<br />
• düşük motor fonksiyon <strong>ve</strong> zayıf motivasyon<br />
(Koegel <strong>ve</strong> ark., 2001; Reid <strong>ve</strong> ark, 2003)<br />
• planlama <strong>ve</strong> genellemedeki zorluk<br />
(Ozonoff <strong>ve</strong> ark., 1994; Renner <strong>ve</strong> ark., 2000)<br />
• kendi kendini takipte sıkıntılar<br />
(Hughes, Russel, & Robbins, 1994)<br />
Eğitsel programın amaçları öğrencinin…<br />
• Bağımsız çalışmasına <strong>ve</strong> oyun oynayabilmesine yardımcı,<br />
• <strong>Davranış</strong>larını yönetme konusunda yardımcı,<br />
• Anlam yükleme yardımıyla motivasyonunu sağlamak olmalıdır<br />
(Olley, 1999)<br />
Bu amaçlara karşın, otizm sahibi öğrenciler bağımsız olarak görevleri<br />
yerine getirmede <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya malzemelerle bağlantılı kalmada sıklıkla<br />
zorlanırlar.<br />
(Pelios, MacDuff, & Axelrod, 2003)<br />
<strong>Otizm</strong> tanısı konmuş çocukların öğrenme özellikleri<br />
• organizasyonda güçlük,<br />
• sıralamada güçlük,<br />
• genellemede güçlük,<br />
• dikkatin dağılması<br />
Bu sebeplerle eğitim programının öğrencinin…<br />
• güçlü yönlerinin (görsel organizasyon gibi) <strong>ve</strong><br />
• ihtiyaçlarının (belirgin yapı, öngörülebilirlik gibi)<br />
etrafında şekillenmesini gerekir<br />
(Mesibov, Shea, & Schopler, 2005)<br />
<strong>Otizm</strong>in İyileştirilmesinde Deneylerin<br />
Desteklediği <strong>ve</strong> Desteklemediği Uygulamalar (Smith, 2008)<br />
UNUTULMAMASI GEREKEN<br />
Bir tek uygulama, bütün bireyler için ya da aynı birey için<br />
zamana yayılacak şekilde, daima en iyi uygulama değildir.<br />
(Dunlap, 1999; Volkmar et. al., 2004)<br />
• Ayrıntılı bir karşılaştırma<br />
• 2 genel yapı<br />
• Psikolojik, Eğitsel <strong>ve</strong> Terapiye Yönelik Uygulamalar (22+13)<br />
• Biomedikal Müdahaleler (11+17)<br />
<strong>Otizm</strong>de standart şablonlar uygulanamayabilir.<br />
(Tutt, Powell, & Thornton (2006)<br />
2
<strong>Otizm</strong>de Eğitsel Yaklaşımlar:<br />
Ne yaptığımız Hakkında Ne Biliyoruz (Tutt, Powell, & Thornton, 2006)<br />
• Karşılaştırmalı bir çalışma<br />
• 4 yaygın eğitsel program (<strong>Otizm</strong>le ilgili pedagojik ‘review’ makalelerde<br />
en sık referans <strong>ve</strong>rilen programlar)<br />
(Jordan, Jones, & Murray, 1998)<br />
• Higashi (Japonca ‘Umut’ demek, 1969. Çok yoğun bedensel etkinlik)<br />
• Lovaas (Kurucusunun adı, 1960’lar. Ceza artık ‘Hayır’a dönüştü + ödül)<br />
• Option (Kaufmanlar, 1976. Oyun odasında çocuğu taklit)<br />
• TEACCH (Schopler <strong>ve</strong> arkadaşları-NC, 1970’ler)<br />
Ana hedef olarak problemli davranışları azaltmaya çalışmaktan çok,<br />
uygun iletişim becerilerini geliştirmeye <strong>ve</strong> kişisel otonomiye eğilir<br />
Uygun yerlerde alternatif iletişim metodları kullanır<br />
Tipik olarak konuşmalar, görsel malzeme ile desteklenir<br />
• Fotoğraf<br />
• Basitleştirilmiş semboller<br />
• İşaret dili<br />
(Tutt, Powell, & Thornton, 2006)<br />
• 2 yeni program<br />
• SPELL (İngiltere Ulusal Otistik Cemiyeti, 1990’lar)<br />
• LEA (Yerel eğitim otoritesi yaklaşımı, 1998)<br />
Ana hedef olarak problemli davranışları azaltmaya çalışmaktan çok,<br />
uygun iletişim becerilerini geliştirmeye <strong>ve</strong> kişisel otonomiye eğilir<br />
Uygun yerlerde alternatif iletişim metodları kullanır<br />
Sosyal etkileşimi <strong>ve</strong> iletişimi, özel<br />
oluşturulmuş ortamlar <strong>ve</strong> uyarlanmış<br />
öğretim yaklaşımlarıyla geliştirmeyi<br />
amaçlar.<br />
Ana ilkeler<br />
1. Geliştirilmiş çevre<br />
2. Ailenin işbirliği<br />
3. Ferdileştirilmiş uygulamaların değerlendirilmesi<br />
4. Yapılandırılmış eğitim<br />
5. Beceri gelişimi<br />
6. Bilişsel <strong>ve</strong> <strong>Davranış</strong> Terapisi<br />
7. Genelleme eğitimi<br />
(Tutt, Powell, & Thornton, 2006)<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
Avantajları<br />
1. Ölçülebilir uzun vadeli sonuçların mevcudiyeti (30 yılın üstünde)<br />
2. Erken çocukluk yaşlarından erişkinliğe uzanan geniş kapsamlı<br />
program<br />
3. Farklı fonksiyonel beceri gruplarına hizmet imkanı<br />
4. Üni<strong>ve</strong>rsite destekli bir program olması sebebiyle güncellenen<br />
araştırma neticelerini uyarlama (geçerliliği reddedilmiş<br />
yaklaşımları terketme)<br />
Dezavantajları<br />
1. Çok küçük yaştaki çocuklar az gelişir, kimi zaman da hiç ilerleme<br />
kaydedemez.<br />
2. Uygulayıcıların eğitim maliyeti<br />
1. Olayların anlamlı <strong>ve</strong> öngörülebilir olduğunun öğrenilmesi<br />
Eylül ayında spor programına gitmeye başlayacağım.<br />
3
1. Olayların anlamlı <strong>ve</strong> öngörülebilir olduğunun öğrenilmesi<br />
1. Olayların anlamlı <strong>ve</strong> öngörülebilir olduğunun öğrenilmesi<br />
Spor programı Marmara Üni<strong>ve</strong>rsitesi’nde. Oraya yazın da gitmiştim.<br />
1. Olayların anlamlı <strong>ve</strong> öngörülebilir olduğunun öğrenilmesi 1. Olayların anlamlı <strong>ve</strong> öngörülebilir olduğunun öğrenilmesi<br />
2. Yetişkin yaşantısı için becerilerin öğretilmesi<br />
3. İletişim becerilerinin geliştirilmesi<br />
DUR!<br />
AT!<br />
TUT!<br />
KOŞ!<br />
GEL!<br />
SIÇRA!<br />
DUR!<br />
AT!<br />
TUT!<br />
KOŞ!<br />
GEL!<br />
SIÇRA!<br />
4. Bağımsızlık<br />
Kurallara uymaya ek olarak, kendi iradesiyle hareket edebilme<br />
4
TEACCH modelinin anahtar <strong>ve</strong> en farkedilebilir uygulaması<br />
yapılandırılmış eğitimdir. Bu yapılandırılmanın öğeleri:<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
1. FİZİKSEL YAPI<br />
• Özel alanlar kordon altına alınabilir<br />
• Çeşitli sembollerle, şekillerle, <strong>ve</strong>ya renge göre<br />
kodlanabilir, duvara montaj, vb.<br />
• Başka bir gün için…<br />
TEACCH modelinin anahtar <strong>ve</strong> en farkedilebilir uygulaması<br />
yapılandırılmış eğitimdir. Bu yapılandırılmanın öğeleri:<br />
2. ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK<br />
• Günlük işler,<br />
• Beden eğitimi dersi<br />
yapılacak işler<br />
sıralaması<br />
• Bu düzen daima<br />
aynı olmalı ki<br />
öğrenci tarafından<br />
öngörülebilsin<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
TEACCH modelinin anahtar <strong>ve</strong> en farkedilebilir uygulaması<br />
yapılandırılmış eğitimdir. Bu yapılandırılmanın öğeleri:<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
3. GÖRSEL ÇİZELGE<br />
• Dün hangi sporları yapmıştım<br />
• Bugün hangi sporları yapacağım<br />
• Yarın hangi sporları yapacağım<br />
• Basit bir yöntem<br />
olarak spor<br />
ekipmanı fotoları<br />
hazırlanabilir<br />
TEACCH modelinin anahtar <strong>ve</strong> en farkedilebilir uygulaması<br />
yapılandırılmış eğitimdir. Bu yapılandırılmanın öğeleri:<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
4. YAPILANDIRILMIŞ ETKİNLİK / ÇALIŞMA SİSTEMLERİ<br />
• Yanıt <strong>ve</strong>rilmesi gereken sorular<br />
• Ne yapılacak <br />
• Ne kadar yapılacak <br />
• Bittiği nasıl anlaşılacak <br />
• Sonra ne olacak <br />
(Humme, 2009)<br />
TEACCH modelinin anahtar <strong>ve</strong> en farkedilebilir uygulaması<br />
yapılandırılmış eğitimdir. Bu yapılandırılmanın öğeleri:<br />
(Blubaugh & Kohlman, 2006)<br />
5. GÖRSEL DESTEKLER<br />
• Sonraki etkinlik ne<br />
• Yarın ne yapılacak<br />
• Seçim yapabileceğim sporlar nedir<br />
(Hume, 2009)<br />
(Schulthei, Boswell, & Decker, 2000’den uyarlanmıştır)<br />
5
Change language