Eylül 2009 - Kale Tasarım Merkezi

More documents

Recommendations

Info

14 27/09/2009 15 S. Işıl Göreci igoreci@yahoo.com.tr TUVALET KAĞIDIYLA NEREYE KADAR? Banyoda teknoloji devrimi: Saplantılar yaratıcılığa, tuvaletler arzu nesnesine dönüşüyor. Yapay zekalı tuvalet sistemleri ile, tuvalet kağıdı tarihe karışırıyor. Yarışmalar düzenleniyor, tartışma artıyor. Bilinen ilk tuvalet kağıdı 6. yüzyılda Çin’de kullanılmış.Yaygınlaşarak kültürün değişmeyecek parçası haline gelmesi 19.yüzyıl ortalarını bulmuş. Şimdi ve yakın gelecekte ise tuvalet kağıdı tarihe karışacak gibi duruyor. Temizlik takıntısını kültürlerinin doğal bir parçası olarak gören Japonlar sayesinde, kullanıcıyı ve kendi kendini, el değmeden temizleyebilen, multifonksiyonel akıllı klozet sistemleri atağa geçti. Japonya yüksek teknoloji tuvaletler konusunda dünya lideri. Bu konuda uzman Japon firması Toto da 90 yıldır önce Japonya’ya sonra da dünyanın geri kalanına daha rahat bir tuvalet deneyimi yaşatmanın yollarını arıyor. İşi o kadar ileriye götürmüşler ki Japonya’da satılan modellerinde idrardan hamilelik testi ya da şeker ölçümü yapabilenler bile var! Üç Midye Kabuğu Japonların tuvalete bu kadar önem vermeleri kültürlerinden kaynaklanıyor. Temizlik, Japon kültüründe en büyük erdemlerden biri olarak sayılırken, farklı kültürlerde hastalık derecesinde algılanabilecek temizlik takıntıları bile hoşgörülüyor. Kişinin kendi başına kalabileceği en mahrem yerlerden biriolarak banyolarda da hijyen ilk gözetilen kriterlerden. Tuvalet sırasında mümkün olduğunca el değmeden hacet giderilmesi için de her yol düşünülmüş. Demolition Man (1993) filminde Sylvester Stallone’nin geleceğin dünyası 02 tuvaletlerinde yaşadığı ‘üç midye kabuğu’ travması, bu yeni sistemlerde şükür ki yok. Tuvalet temizliğinde her işi sizin yerinize yapan sistemde, siz klozete yaklaşırken otomatik olarak açılan kapak, işiniz bittiğinde yine otomatik olarak kapanıyor. Klozet kapaklarında kullanılan gümüş oksit, kullanıcılar arasındaki mikrop transferini önlüyor. İsteğe göre ısınan oturak, otomatik koku giderme sistemi, ileri geri hareket edebilen ritimli yıkama muslukları, masajlı sıcak/serin hava kurutma özelliği, su basıncı ayarı gibi fonksiyonlar da ‘hightech’ tuvaletlerin alamet-i farikalarından. Derde Özel Çare Toplumsal olarak ‘paruresis’ (başkaları varken umumi tuvalet gibi yerlerde, kalabalıkta tuvalete girememe fobisi) yaşayan Japon kadınları ve benzer dertlerden muzdarip herkes için "diğer sesleri bastıran sifon sesi" butonu ise en çok kullanılan özelliklerden. Buton, sifon sesinin aynısını çıkararak hem suda ve kağıtta tasarruf sağlıyor hem de istenmeyen seslerin gizlenmesine yardımcı oluyor. Pratik ve hijyenik özellikleriyle tuvalet alışkanlıklarını değiştirecek akıllı klozetler, 01 elektrikle çalışıyor ve toplamda 2 adet 75'lik ampul kadar enerji harcıyor. Tuvalet huyları Japonlarla benzer olan Türkler de banyo devriminde yerini alacak gibi duruyor. Bundan yıllar once Ayse Birsel’in Toto için tasarladığı Zoe Washlet gelmiş geçmiş en rahat tuvalet seçilmiş ve pek çok itibarlı tasarım ödülüne layık görülmüştü. Uzakdoğu’dan ithal akıllı klozet sistemlerini Türkiye pazarına sunan Dobidos firması, maliyetleri 400-3500 $ arasında değişen ürünleri Türkçeleştirerek piyasaya sunuyor.Tuvalette devrim konusuna Türkiye’den en son katkı yapan isim ise henüz ilköğretim okulu öğrencisi. Ankara’da düzenlenen Uluslararası Düş Çizgisi Tasarım Olipiyatları’nda 3 bini aşkın projenin arasından ikinci seçilen 7. sınıf öğrencisi Hasan Can Özkara, aynı mekanda hem alafranga hem alaturka olarak kullanabilen katlanabilir bir tuvalet tasarlamış. Portatif alafranga tuvalet, bir aparat yardımıyla kısa sürede alaturkaya dönüşüyor. Genç tasarımcının tuvaleti (ve de yarışma) son dönemde çok tartışılıyor. 01 Geleceğin tuvaletine dair önerlelerden... 02 Su tasarrufu yapan “Go With The Flow” Yoga Tuvaleti. Türkiye’de bir tasarım konseyi kurulması 1980’lerden beri tasarım çevrelerinde konuşulur, ilk kez İngiltere’de kurulan ve Japonya , Almanya ve Kore gibi ülkelerde de etkili politikaları ile varlıklarını sürdüren promosyonel örgüt niteliğinde tasarım konseyi örnekleri kimilerince, “devletin tasarıma sahip çıkması”, kimilerince “ulusal tasarım kimliğini”ni dünyaya tanıtmak, kimilerince de ülke çapında “endüstriyi tasarımcıyla buluşturmak” gibi misyonları açılarından savunulurdu. Böyle bir konseyin kurulmasıyla Türkiye’de endüstriyel tasarımın sadece tasarımcılar tarafından değil, devlet ve sanayi kuruluşları tarafından da kalkındırılacağı düşünülürdü. 1988’de kurulurken tüzüğünde “tasarım konseyi kurmak için çalışma”yı hedefleri arasında sayan ETMK (Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu), 1998’de Cumhurbaşkanını ziyaret ederek devlet destekli bir tasarım konseyi kurulmasını öneri olarak sunmuş ancak “bu hizmeti yapan kamu birimlerinin mevcut olduğu, yeni bir oluşumun bürokrasiyi artıracağı” gerekçesiyle olumsuz cevap almıştı. 2004’te TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi), “Türkiye Tasarım Konseyi”ni yarı özerk bir demokratik örgüt olarak kurmak için girişimlerini başlatmış, bu yıl yürürlüğe giren teşkilat kanunu ile birlikte konseyi kurma koşulları oluşmuştu. Öte yandan TPE (Türk Patent Enstitüsü), 2008 yılında TİM’inkinden farklı olarak üst düzey bürokratlardan oluşan bir tasarım konseyi önerisi geliştirdi ve bu girişimin bir sonucu olarak 3 Eylül 2009’da “Türk Tasarım Danışma Konseyi”ne ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe konuldu. Türkiye’de hevesle beklenilen tasarım konseyine yönelik önemli bir adım böylelikle resmen atılmıştı ancak “danışma kurulu” niteliğindeki bu konsey bu güne kadar oluşmuş beklentileri karşılayabilecek miydi? Gülay Hasdoğan gulayhasdogan@etmk.org.tr TÜRK TASARIM ‘DANIŞMA’ KONSEYİ Oldu olacak derken... “Devlet düzeyinde politika geliştirmek” maksadıyla planlanan Türk Tasarım Danışma Konseyi sonunda resmi olarak kuruldu. Uygulama yapmak değil, tavsiye vermek için kurulan konseyin başarılı olabilmesi için bütünleyici kurumların hayata geçirilmesi şart. Bu sorunun cevabını vermeden önce tasarım konseyi arayışının arkasındaki önemli bir ihtiyaçtan bahsetmek gerekli: Türkiye’de tasarımın bütünsel bir devlet politikası olarak geliştirilmesi. Yurt dışındaki yapılanmalara bakılacak olursa yukarıda saydığımız örneklere ilaveten Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka ve İrlanda gibi ülkelerde promosyonel etkinlikleri yürüten tasarım konseyleri ve tasarım merkezlerinin kurulması, ulusal düzeyde geliştirilmiş tasarım politikasının bir parçasıdır. Türkiye örneğine gelindiğinde ise son yıllarda devlet nezdinde geliştirilen tasarıma yönelik teşvikler ve tasarım ödülleri (Design Turkey) gibi girişimler tasarımın devletin kalkınma politikaları içinde yer aldığını gösterirken özellikle endüstriyel tasarım eğitimi konusunda son yıllardaki kontrolsüz büyüme ve çoğalma - üniversitelerde sayıları giderek artan bölümler, iki yıllık 01 önlisans programları, meslek lisesi açılacağı haberleri, yeni açılan tasarım kursları ve merkezleri vb. - bütünsel bir tasarım politikası kurgusu olmadığını ve tasarım eğitiminin böyle bir kurgu içinde yer almadığını açıkça ortaya koyuyor. Konsey Üyeleri Yeni kurulan Tasarım Danışma Konseyinin ana hedefinin ise devlet düzeyinde politika geliştirmek olduğu anlaşılıyor. Kararda Konseyin katma değeri yüksek tasarımlar yaratarak Türkiye’nin uluslararası alanda rekabet gücünün artırılması, tasarımcı ve sanayici işbirliğinin sağlanması ve "Türk Tasarımı" imajının yerleştirilmesi için tasarım stratejileri ve politikaları belirleyeceği belirtiliyor. Konsey uygulama yapmayacak, sadece tavsiye kararları geliştirecek. Öte yandan konsey güçlü bir bürokratik temsiliyete sahip: Sanayi ve Ticaret Bakanının başkanlığında, Sanayi ve Ticaret, Kültür ve Turizm ve Milli Eğitim Bakanlıklarının Müsteşarları, DPT, Hazine, ve Dış Ticaret Müsteşarları, YÖK tarafindan belirlenen bir üniversite öğretim üyesi, Tübitak, TPE, KOSGEB,TOBB, TESK, TİM, TÜSİAD, TMMOB, ETMK, GMK (Grafikerler Meslek Kuruluşu) ve MTD (Moda Tasarımcıları Derneği) başkanlarından oluşuyor. Konseyin sekreterya hizmetleri TPE tarafından yürütülecek. TPE, Nisan 2008’de ilgili diğer kurum temsilcileri ile birlikte ETMK’yı Konseyin kurulması konusunda toplantıya davet etmiş, ETMK’nın önerisi doğrultusunda GMK ve MTD de konsey yapısına dahil edilmişti. Bu güçlü bürokratik temsiliyet, konseyin alacağı kararların etkili olacağını gösterirken içinde tasarım alanının bilgisine ve pratik sorunlarına hakim sadece az sayıda meslek kuruluşu temsilcisi ve bir üniversite öğretim üyesinin olması, sorunları ve çözüm önerilerini devlete aktarmada bu temsilcilere büyük sorumluluk düştüğünü gösteriyor. Sonuç olarak Türk Tasarım Danışma Konseyi eğer kararda da değindiği “Ulusal Tasarım Programı”nı ve tasarım politikalarını eğitim, araştırma ve promosyon alanlarını kapsayacak şekilde bütünlükçü bir yapıda geliştirebilirse, Türkiye, tasarımın geliştirilmesi konusunda istikrarlı adımlar atabilir. Konseyin ürettiği politikaların ve tavsiye kararlarının hayata geçebilmesi için, bu kararları uygulayacak kuruluşlara gerekli desteğin sağlanması ve hatta promosyonel örgüt veya bölgesel tasarım merkezleri gibi yeni uygulayıcı kuruluşlar kurulması da gerekecektir. 01 Devlet nezdinde hayata geçen Design Turkey ödülleri öncü bir tasarım adımı.
16 27/09/2009 17 Ödül A. Gürşimşek odulakyapi@gmail.com DANİMARKA’NIN TASARIM ALANINDAKİ YERİNİ BELİRLEME SERÜVENİ: İlk kez düzenlenen Kopenhag Tasarım Haftası, “Danimarka tasarımının uluslararası tasarım sahnesindeki yerini belirleme” misyonuyla yola çıktı. 10 gün boyunca süren tasarım haftası programı dahilinde yer alan başlıca etkinlikler arasında, tasarımın sürdürülebilirlik alanında gerçekleştirdiklerini göz önüne seren Show- How sergisi, Clear Village projesi lansmanı, 4 gün suren Code09 Tasarım Fuarı, Seminerler serisi, Index Tasarım Ödülleri Sergisi ve Mimarlık günleri bulunuyor. Organizasyon ana düzenleyicisi Danish Design Center (DDC), Aralık ayında Kopenhag’da gerçekleşecek olan İklim Değişimi Konferansı’na referansla sürdürülebilir tasarımı ana tema olarak seçmiş. Konu çerçevesinde düzenlenen sergiler, sürdürülebilirlik kavramını sınırlamaları artırmak ve beklentileri düşürmekten ziyade bir heyecanlı potansiyeller ve imkânlar havuzu olarak ele alıyor. Küçük Dünyamızın Büyük Değişimi Tasarım haftası acılısıyla ayni zamanda acılan It’s a Small World sergisi bu örneklerden biri. Danimarka Tasarımı, mimarisi ve zanaatı bu sergi değişen dünyanın sorunlarına tasarımın bulacağı çözümleri ortaya koymayı amaçlıyor. Zanaatkârların dijital teknolojilerle yarattıkları yeni objeler, mimarların farklı araçlar ve teknolojilerle beslenen yeni düşünme biçimleri, tasarımcıların ürünün sınırlarını sistemlerle zorlayarak ulaştıkları yeni boyutlar, dünyanın ne yöne doğru değişmekte olduğunu, bu değişimin hangi biçimlerde karşımıza çıkacağını haber veriyor. 6 senaryo dâhilinde tasarımın üç kilit alanını göreve çağıran sergide, bir yandan tasarımın yeni trendler oluşturma potansiyelinin sürdürülebilirlik çerçevesinde nasıl kullanılacağını gözlemlerken diğer yandan geleneksel araç ve düşünme biçimlerini yeniden yorumlamanın tasarım problemleriyle başa çıkmakta kullanımını incelemek mümkün. Kuzey Birlikteliği ve CODE09 Çoğunluğu Danimarka olmak üzere İsveç, Finlandiya ve Norveç’ten ürün tasarımı, mimari ve grafik tasarım alanlarında örnekleri sergileyen CODE09 fuarı, İskandinav tasarımının günümüzde bulunduğu noktayı özetleyen bir sergi. İş dünyası ile tasarımı buluşturan fuar ayni zamanda ortak değerlerin ve ortak tarihin paydası altında birlesen bu tasarımcıların KOPENHAG TASARIM HAFTASI Kopenhag Eylül ayının başında, milli tasarımın kendini yeniden tanımlama sürecinde önemli bir adıma sahne oldu. Hafta, ilk kez düzenleniyor olmasına rağmen çok ses getirdi. 01 kültürel işbirliğini de tetiklemeyi hedefliyor. Sürdürülebilirliğe ait problemlerin çözümünü şehirde aramak yerine köylere odaklanmayı hedefleyen Clear Village projesi, lansmanini gerçekleştirmek için Kopenhag Tasarım Haftasını seçti. Clear Village projesi dünya nüfusunun yarısının taşrada yasadığı verisi ile yola çıkıyor. Bu verinin proje için iki önemli noktası var: 2050 yılında bu nüfusun yarıya yakınının şehirlere taşınmasıyla artacak olan sürdürülebilir yaşam sorunları bir yandan, araştırma süreçlerinde köylerin genelde göz ardı edilmesi ise diğer yandan Clear Village için sürdürülebilir yasam için cevabın köylerde olabileceği potansiyeline işaret ediyor. Değişik alanlardan lider isimleri bir araya getirerek diyalog ve işbirliği içine girmelerini sağlamak projenin ilk hedefi. Böylece sistematik bir süreç tasarımı için ilk adimi atmayı amaçlayan proje, var olan inisiyatifleri inceleyerek, çoğaltılabilir ve değişken bir sürdürülebilir köy projesinin ana planını oluşturmayı, ileride ise iş modelleri sunan bir platforma dönüştürerek sürdürülebilir köyü kendini kalkındıran bir bölgeye çevirmeyi hedefliyor. Temiz Köyler Yaratmak Kopenhag Tasarım Haftası ilk kez düzenlenmesine rağmen, kapsamlı bir etkinlik yelpazesi ile gerek ziyaretçilere gerekse tasarımcılara sergiler, seminerler ve atölye çalışması fırsatları sunarak, profesyonellere tasarımın hangi alanında çalıştıkları önemli olmaksızın kendilerini ve bakış açılarını sergileme olanağı veriyor. Popüler tasarım haftalarına kıyasla daha sakin bir profil çizen Kopenhag tasarım haftası İskandinav tasarımının bugününü ortaya koymakla beraber, bütün dünyayı toplumsal sorumluluklarını tasarımla yerine getirmeye çağırıyor. 01 Kopenhag Tasarım Haftası’nda öne çıkanlar. Aslı Ayşen Aydın trendiary@gmail.com HAYATI İYİLEŞTİRMEK İÇİN... Bir ülke düşünün. Dünyanın en eski krallıklarından. Nüfusu 5 milyonun biraz üzerinde ve yüzölçümü de Amerika’nın bazı eyaletlerinden bile küçük. Ancak, Gayrisafi Milli Hasılası ile Avrupa’nın en refah ilk 5 ülkesinden biri ve iş dünyasında tam bir dev. LEGO, Novo Nordisk, Maersk gibi uluslararası şirketlerinin iş yönetimi modelleriyle örnek alınan, inovasyonun faydalarını erken fark ederek bu alanda ilk sıralarda yer alan bir ülke. Ve tasarım tarihine isimlerini altın harflerle yazdırmakla kalmayıp, hala esinlenilen Verner Panton ve Arne Jacobsen’ın anavatanı. İşte bu Danimarka, refah seviyesiyle, yenilikçiliği özümseyen global markalarıyla ve uluslararası tasarımcılarının mirasıyla sürdürülebilir ve daha iyi bir geleceğe gözünü dikmiş durumda. 2002 yılında Danimarka Veliaht Prensi’nin himayesinde kurulan INDEX:, tasarımın estetik ve güzellik boyutunda değerlendirildiği günümüzde, “hayatı iyileştiren” yönünü sahipleniyor. Yaz kampları, eğitim programlarının yanı sıra 2005 yılından beri 2 yılda bir düzenlediği yarışmasıyla da küresel sorunların çözümüne yönelik geliştirilen ürün ve hizmetleri ödüllendiriyor. Projeleri, “Vücut”, “Ev”, “İş”, “Oyun” ve “Topluluk” başlıkları altında değerlendiren INDEX:, 5 kategoride toplam 500.000 Euro dağıtarak dünyanın en büyük ödüllü tasarım yarışması olarak nitelendiriliyor. Kazananlar arasında 3. dünya ülkelerindeki içme suyunu sorununu modern bir kamışla çözen LifeStraw, ihtiyaç sahibi topluluklara mimari tasarım, inşa veya proje geliştirme hizmetleri veren Architecture for Humanity, her çocuğa bir laptop projesi ile XO bulunuyor. Bu yılın birincileri ise “Vücut” kategorisinde Philip Goodwin ve Stefan Zwahlen’in tasarımı “fetüs kalp atışı ölçüm cihazı”. Güney Afrika’da kırsal alanlardaki anne kayıpları, doğum sırasında bebeğin kalp atışının ölçülememesi yüzünden artıyor. Bu sorunu tespit eden Goodwin ve Zwahlen de geliştirdikleri basit bir cihazla annelerin hayatlarını kurtarıp ödüle hak kazanıyor. Yine gelişmekte olan ülkelerin ihtiyacına yönelik çözüm ise Philis Design’dan geliyor. Kırsal bölgelerde, yemeğin ev içinde ateş yakılarak pişirilmesi duman zehirlenmeleriyle sonuçlanıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün tespitine göre Hindistan’da bu yüzden hayatını kaybedenlerin oranı %25, dünya genelinde ölen çocukların sayısı ise 800.000. Philips Design’ın Yaratıcı Direktörü ve CEO’su Dr. Stefano Marzano önderliğindeki 250 Hümanizm, sosyal anlayış ve demokratik yaklaşım... Danimarka tasarımının bu üç ilkesinden doğan INDEX:’in misyonu daha iyi bir gelecek için geliştirilen tasarımların yüksek kalitede olmasını sağlama almak! tasarımcı da küresel sorunlara nasıl çözüm bulabiliriz diye fikir geliştirirken “Chulha” doğuyor. Hindistan’dan Unmesh Kulkarni ve Praveeen Mareguddi’nin tasarladığı ocak “Ev” kategorisinde büyük ödüle layık görülürken, şeffaf iş modeliyle de yerel ustalar tarafından üretilmesine olanak sağlanıyor. Tükettiğimiz ürünler hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz konusuna dikkat çekmek isteyen Hollandalı tasarımcı Christien Meindertsma, PIG 05049 projesiyle “Oyun” kategorisinde birinci oluyor. Tek bir domuzun toplam 185 ürüne hayat verdiğini öğrenen Meindertsma, 3 yıllık çalışmasının ardından bir kitap hazırlayarak sigaradan porselene, kurşundan tren frenine kadar aklımıza gelmeyecek tüm ürünleri gözler önüne seriyor. Jürinin, iletişim tasarımı üzerine hazırlanmış bir projeyi ödüllendirmesiyle her konuda daha fazla bilinçlenmemiz gerektiğinin mesajı da verilmiş oluyor. 2005 yılında Matt Flannery and Jessica Jackley tarafından kurulan KIVA ise küçük girişimcilere internet üzerinden kredi sağlayan bir platform olarak “İş” 01 kategorisinde ipi göğüslüyor. Bugüne kadar gelişmekte olan ülkelere toplam 87 milyon ABD Doları kredi dağıtan KIVA, sosyal etkiyi artıracaklarına inandıkları bir yöntemle ödüllerinin yarısını INDEX Jürisi’ne iade ederek kredi veren üye ağına dahil olmalarını sağlıyor. Petrole güdümümüzü en aza indirmek için elektrikli araba fikrini geliştiren Shai Agassi de “Better Place” ile “Topluluk” kategorisinde zirveye oturuyor. İş modeli tasarımlarıyla ne tüketiciye ne de üreticiye tamamlamak zorunda kalacakları bir boşluk bırakmadıklarını belirten Agassi, ödülün yanı sıra Kopenhag şehrini müşterisi yaptı bile. Son olarak, halkın seçimiyle ödül kazanan proje ise Avustralyalı öğretmen Jean Badden tarafından 2005 yılında tasarlanmış evsizlere yönelik portatif yatak, Street Swags. Hapishanedeki suçluların dikişi, öğrencilerin paketlemeyi, hastane ya da Salvation Army gibi gönüllü kuruluşların da dağıtımını üstlendiği projenin yeni hedefi, mikro kredi ile Kalküta ve Doğu Timor’da üretimi genişletmek. İster gelişmekte olan ülkelerin temel ihtiyaçlarını karşılamak için ister ihtiyaçtan çok problem olmaya başlamış hizmetlerin yeniden iyileştirilmesi için... “Tasarım”, sürdürülebilir bir dünyanın vazgeçilemez kavramları arasına yerleşiyor. Üstelik, ünlü isimlerden sıradan vatandaşa kadar herkesin bu bilinçte olmasını teşvik edecek platformlar da artarak... 01 En büyük ödüllü tasarım yarışması INDEX, Danimarka Veliaht Prensi’nin himayesinde düzenlendi.
Page 2 and 3: Meltem Cansever meltemcansever@gmai
Page 4 and 5: 06 27/09/2009 07 Dünyanın en büy
Page 6 and 7: 10 27/09/2009 11 Banu Alpay banukdn
Page 10 and 11: 18 27/09/2009 19 Umut Kart umut@kal
Page 12: 22 27/09/2009 23 OKULLARIN TASARIMI

Eylül 2009 - Kale Tasarım Merkezi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?