123w23 - Jeotermal Enerji,Yeraltısuyu ve Mineral Kaynakları Merkezi

gruba ayrılır. Duraysız izotoplar radyoaktif bozuşma yoluyla (α-bozuşması, β-bozuşması, nükleer fizyon gibi) başka bir elemente dönüşen izotoplardır. Radyoaktifbir izotopun bozuşması ile oluşan izotopa ise Radyojenik İzotop adı verilir.Radyoaktif izotoplar, yaygın olarak radyometrik yaş ölçümlerinde kullanılırlar.Döteryum (D= 2 H), oksijen-18 ( 18 O) ve trityum ( 3 H) izotopları hidrojeolojide çokkullanılan izotoplardır. Bu izotoplar, (i) bölgedeki yeraltısuyunun kökeni ile ilişkiliolabilecek yeraltısuyu tipine işaret edecek veriler sağlamak, (ii) kökene bağlı olarakfarklı bölgelerin su karışımlarını saptamak, (iii) suyun akım hızı ve yönü hakkındabilgi sağlamak, (iv) suyun yeraltında oluşum zamanına (suyun yaşı) ait verilersağlamakta kullanılır. Oksijen-18 ( 18 O) ve döteryum (D= 2 H) duraylı izotopları,hidrolojik olaylar içindeki miktarlarının ortamın fiziksel ve kimyasal koşullarınabağlı olarak değişmesinden dolayı, suyun geldiği ortam hakkında önemli bilgilerverirler. Hidrojen elementinin kısa-ömürlü, radyoaktif izotopu olan Trityum( 3 H=T)’un yarılanma ömrü 12.43 yıldır. Yeraltısularının yaşı, suların beslenim veboşalım noktaları veya beslenim ve örnekleme noktaları arasında yeraltındakaldıkları süre olarak tanımlanmaktadır. Bu süreyi belirlemede en yaygın olarakkullanılan izotoplar radyoaktif trityum ( 3 H) izotopu ile trityumun bozuşması sonucuoluşan radyojenik 3 He izotopudur. Trityumun meteorik sulardaki derişimi TrityumBirimi (Tritium Unit, TU) cinsinden ifade edilmektedir. 1 TU = 1 atom 3 H / 10 8 atomH’dir (Moser ve Rauert, 1980; Faure, 1986; Clark ve Fritz, 1997; Güleç ve Mutlu,2003).3 H, atmosferde 14 N izotopunun kozmik ışınlar ile tepkimesi sonucu oluşmaktadır.Kozmik ışın tepkimelerine ilave olarak, nükleer denemeler de atmosfere trityumsalınımına neden olmaktadır. Atmosferdeki trityum kolaylıkla su molekülününyapısına geçmekte ve yağışlar ile atmosferden ayrılmaktadır. Nükleer denemelersonucu oluşan trityum, atmosferik ve hidrolojik süreçleri izlemede ve yeraltısularınınyaşları hakkında genel bir bilgi edinmekte kullanılmaktadır. Yeraltısuyu trityumiçermiyorsa veya 1.1 TU’den daha az trityum içeriyorsa, bu durum, yeraltısuyununnükleer bomba denemelerinden daha yaşlı yağışlar ile beslendiğini göstermektedir.Yeraltısuyu 1.1 TU’dan daha yüksek miktarda trityum içeriyorsa, bu durum, nükleerdenemeler sonrası yağış sularının yeraltısuyuna karıştığını göstermektedir. Yaşlı12