havlu üretiminde ihtiyaç duyulan iplik miktarının daha etkin ...

V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25-27 Kasım 2005dizilerek, levent adı verilen büyük makaralara düzgün bir gerilim altında sarıldığı süreçtir (Çörekçioğlu, 2002).Çözgü çözme iki biçimde yapılabilmektedir :• Direkt bobinden levende çözgü çözme sistemi (Seri Çözgü),• Bölümler halinde çözgü çözme sistemi (Konik Çözgü).e) Haşıllama,Çözgü ipliklerinin dirençlerinin artırılması amacıyla uygulanan süreçtir.f) TaharlamaTaharlama, çözgü ipliklerinin istenilen örgüye uygun olacak şekilde gücü çerçevelerinden belirli bir düzendegeçirilme sürecidir. Çözgü ipliklerinin gücü çerçevelerinden geçiş düzenine ise Tahar denilmektedir (Önder vediğerleri 2001, Başer 1998).3. HAVLI KUMAŞLARIN OPTİMUM İPLİK İHTİYACININ HESAPLANMASIKumaş, atkı ve çözgü ipliklerinin birbirleriyle dikey ve yatay olarak birleştirilmesi ile oluşmaktadır. Atkıiplikleri yatay yönde kumaşa dahil edilirken, çözgü iplikleri de dikey yönde kumaşa dahil edilir. Dikey yöndekumaşa dahil edilen çözgü ipliklerinin bir levende sarılarak dokuma işlemine alınması gerekmektedir. Havlıkumaşlar ise, normal dokuma kumaşlardan farklı olarak düz bir zemin ve zemin üzerinde bulunan buklelerdenoluşmakta ve dolayısıyla 2 adet çözgü levendi kullanılmaktadır. Birinci çözgü levendi ile havlı kumaşın zeminkısmı, ikinci çözgü levendi ile ise hav kısmı oluşturulmaktadır.Havlı kumaşlarda istenilen uzunlukta ürün elde edebilmek için ihtiyaç duyulan iplik miktarının hesaplanmasındaçözgüleme süreci temel alınmaktadır. Çünkü, öncelikle istenilen miktarda ürünün elde edilebilmesi için gerekliolacak olan bobin uzunlukları bulunacak daha sonrasında ise bulunan toplam uzunluk, ağırlık birimineçevrilecektir. Çözgüleme süreci daha önceden bahsedildiği üzere seri ve konik çözgüleme olmak üzere iki farklışekilde gerçekleştirilebilmektedir. Seri çözgüleme sürecinde, çözgüleme işlemi için 4 - 16 levent arasında leventoluşturulmakta ve bu leventler haşıl sürecinde bir levent haline getirilmektedir. Konik çözgüde ise, 1 levendesarım yapılmakta ve haşılda bu bir levent kullanılmaktadır. Bu nedenle konik ve seri çözgülemede kullanılaniplik ihtiyacı hesaplamaları farklılık göstermektedir.Havlı olan kumaşların iplik ihtiyaçlarının hesaplanması kapsamında; hav iplikerinin, zemin ipliklerinin, atkıipliklerinin, bordür ve boybaşı ipliklerinin ihtiyaçlarının hesaplanması için farklı yöntemler izlenmektedir. Buçalışma kapsamında havlı kumaşların özellikle de havluların hav iplik ihtiyaçlarının hesaplanmasınadeğinilecektir.İncelenen işletmelerde havlu iplik ihtiyaçlarının elle veya basit yardımcı tablolarla hsaplandığı görülmüştür. Buşekilde yapılan hesaplamalar ise hem çok zor olmakta hem de hesaplamalardaki hata olasılığı yüksek olmaktadır.Ayrıca hesaplamaların zaman açısından uzun sürmesi ise işletmelerin bu hesaplamaları yapmak için personelistihdam etmelerini gerektirmektedir. Mevcut yöntemin bu zorluğu hesaplamalarda detaya inilmesini degüçleştirmektedir.Havlu iplik ihtiyaçlarının hesaplanmasında temel alınan nokta, haşılda birleştirilecek leventler üzerinde bulunaniplik tel adetleridir. Hav renk raporunda bulunan ipliklerin seri çözgüleme süreci için leventlere dağıtılmasısonucunda, renk raporundaki bir iplik her leventte eşit tel sayısına sahip olmayabilir. Bunun sonucu olarak da herbir leventteki tel sayılarının birbirine eşit olmayabileceği ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin uygulamış olduğumevcut hesaplama yöntemlerinde bu eşitsizlik göz ardı edilmekte iplik ihtiyaçları en fazla tel sayısına sahiplevent baz alınarak yapılmaktadır. Bu hesaplama sonucunda ise elde edilen iplik miktarlarının seri çözgülemeişlemlerinde kullanılmasıyla, bobinler üzerinde ilmar diye bilinen fazlalıklı iplik kalmaktadır. Bir sonrakibölümde belirtilen yöntemi ve algoritmanın adımlarını ihtiva eden bir iplik ihtiyacı hesaplama için özel olarakoluşturulmuş bir yazılım sayesinde iplik bobinlerinin farklı metrajlarda hesaplanmasına hızlı ve doğru birbiçimde olanak sağlanarak, iplik kullanımındaki israflar en aza indirgenebilecektir.3.1. Havlu Seri Çözgüleme Sürecinde Kullanılan Bobin Metrajlarının Farklı UzunluklardaAktarılmasıHavluların hav kısımları için ihtiyaç duyulan iplik miktarının hesaplanmasında kullanılacak olan yöntem vealgoritma adımları aşağıda verilmektedir. Buna göre öncelikle istenilen ürünün elde edilmesi için ihtiyaç duyulanhav levendinin uzunluğu bulunnmalıdır. Hav levendinin uzunluğunun bulunmasında ise aşağıda verilen (1), (2),(3), (4), (5), (6) ve (7) numaralı formüllerden faydalanılacaktır. Formüller içerisinde kısaltmalar kullanılmış vebu kısaltmalar da aşağıda verilmektedir:Toplam Hav Metresi = BHM * (DA / BS) (1)BHM = (HG * Hİ * 1,693) / (HÇTS / BS) (2)HG = G – AG – ZG – BG (3)G = (B / 100) * (E / 100) * Gramaj * (BFO + 1) * (KFO + 1)) (4)ZG = ((B + BB) / 100) * (ZÇTS / BS) / (1,693 * Zİ) (5)33