guney_mimarlik_sayi17

ım uygulayabilir. Ancak mimar ve mühendislerinçevre konusunda mesleki davranış ilkelerineuymaları çok önemli olmakla birlikte, bireyselçabanın yeterli olmadığı ve topluca mücadeleetmek, politik kararları değiştirmeye çalışmak,çıkarcılığa, yağmaya karşı koymak gibi TMMOBve bağlı odaların bugüne kadar kendi alanlarındasürdürdükleri önemli bir kamusal görevivardır. Kısaca, mesleki davranış kuralları hemgerçekçi ve uygulanabilir olmalıdır, hem de mimarve mühendislerin örgütlü mücadelesiylede desteklenmelidir.Toplumu yöneten, yönlendiren ulusal ve uluslararasımali sermayenin temsilcileri egemenlikolanaklarını kullanarak, doğruların, yanlışlarınbelirlenmesinde iyi ile kötünün kendi değeryargıları çerçevesinde anlaşılıp şekillenmesindene yazık ki etkili olmaktadırlar. Bugün bir taraftanküresel boyutta insani değerler aşındırılıpyozlaştırılırken, diğer taraftan da değer aşınmalarınakarşı her alanda etik kapsamında ilkeler,kurallar belirlenmeye ve etik kurullar oluşturulmayaçalışılmaktadır.Günümüzde toplumun mimar ve mühendislerdenbeklentileri içine, ilişkilerini etik temeldegerçekleştirmesi de girmiştir. Bu beklentinin aydınlığakavuşturularak karşılanması gerekmektedir.Bugün etik kategorilerden söz edilmektedir.Bunlardan biri de meslek etiğidir. Aslında; mesleketiğiyle tanımlanmak istenen; bilimin nesnelyasa ve kurallarına uyulması, meslek edinmesürecinde kazanılan bilim, bilgi ve teknolojiyedayalı değer ve özelliklerin yaşam alanında uygulanmayakonulma yol ve yöntemlerin bütünüdür.Mesleklerin oluşum, gelişim ve değişimsürecinde, pratiğe dayalı, mesleğin düzen içindeyürümesini sağlayan ilkeler yaratılmaktadır. Busistematik içinde mesleğin etiğinden değil meslekilkelerinden söz etmek daha doğru olacaktır.Mesleki hizmetlerin verilmesi sırasında bilimselbilgiye önem vermeyen onu yok sayan anlayışlarınmeslek alanlarına yansımasının yarattığısorunlar meslek etiği sorunu olarak kabul edilmektedir.Tüm meslek insanları gibi mimarlar ve mühendislerde mesleklerini ifa ederken gerek kararalma sürecinde gerekse kararlarını uygulamayakoyma ve sonuçlandırma aşamalarında, önceliklesahibi oldukları mesleğin bilimsel kural veyasalarına uymak zorundadırlar. Bir mimar vemühendisin tasarlama, planlama ve uygulamaaşamalarında bilimin gereklerini yerine getirmesizorunludur. Projelendirme safhasındayapılabilecek (kasıt dışı her türlü hata) hatalarahlaki hata değil bilimsel hata olacaktır.Doğruluğuna inanılan projelerin uygulanmasıaşamasında ise; uygulama ve denetim sürecin-de görev alan elemanların, projenin kapsamına,içeriğine uymak yükümlülükleri vardır. Bugörevini ve yetkisini kötüye kullanarak bozukve yetersiz imalatlara göz yummanın yasalardave meslek odalarının disiplin kurallarında cezaiyaptırım olarak karşılığı bulunmaktadır.Etik, insan ilişkilerinde, toplumsal, kültürel, siyasi,ekonomik, hukuki, bilimsel, teknolojik vb.tüm alanlarda insanın tutum, davranış, eylemve kararlarında belirleyici olan, hiç kimsenindışında kalamayacağı, kaçınamayacağı ilke vedeğerler bütünü olarak yaşamın içinde yer almaktadır.Toplumda etik ve ahlaki değerlere temel olanilkeler ve değerler kategorik dar ahlak ve davranışkalıplarına indirgenmemelidir.Etiği, meslek etiği ve mesleki davranış ilkelerigibi her hangi bir kategori içinde sınırlamadan,daha açık ifadeyle mühendis ve mimarlarınilişkilerini mesleki alan, meslek dışı alan gibiayrımlar yapmadan genel anlamıyla etik ilişkilertemelinde bir bütün olarak değerlendirmekgerekir.Mesleki ilkeleri, uyulması gereken meslek kurallarındanöte insanın varlığına ve toplumadeğer katan, bilince yansımış, toplumsal gelişmeaçısından da değer yüklü ilkelerdir. Meslekilkeleri temel etik değerlerle uyumlu olmalıdır.Bu ilkeler tarihi ve toplumsal süreçte bilim, bilgi,teknoloji, bunlara dayalı birikim, deneyim, hertürlü mesleki toplumsal pratiklerle üretilen değerlerdir.Mesleki davranış ya da mesleki etik kuralları,bir mesleğin yerine getirilmesi sırasında ve bumesleki hizmetlerle sınırlı olmak üzere, neyinyapılması, neyin yapılmaması gerektiğini belirlemeyeçalışırlar.Etik kuralları ile kastettiğimiz, bir mesleğinuygulanması sırasında topluma, hizmetin sunulduğukişiye, mesleğe ve meslektaşlara yönelikahlaki, yerinde ve adil olduğuna inanılandavranış ilkeleridir. Eğer mesleki bir örgüttarafından etik kurallar saptanmışsa, neyinyerinde, ahlaki ve adil olduğu bu kurallar çerçevesindetanımlanmaya çalışılmış demektir.Bu kuralların saptanmış olmasından ve uygulamayakonulmasından amaçlanan zatenmesleki yaşamı boyunca ısrarla bu ilkeleriuygulamakta olanların desteklenmesi, yenimimar ve mühendislerin yanlış yapmasınınönlenmesidir. Öte yandan, mesleki davranışkurallarının belirlenmesi ya da uygulanmasıile “sorunların çözüleceği” gibi bir beklenti desöz konusu olmamalıdır. Ancak, bu kurallarıuygulamakla kimi yanlışlıklara engel olma fırsatıda yakalanmış olacaktır.Temel amaç, mimarlık ve mühendislik mesleğinininsanlara daha iyi hizmet etmesi içinkılavuzluk görevini sağlamaktır. Amaç, kişilerindamgalanması, ahlaklı-ahlaksız olarak nitelendirilmesi,bu kuralların siyasal-kişisel-yönetsel gibiamaçlarla kullanılması değildir.Meslek etiği kapsamında değerlendirilmek istenenolay ve olgular, meslek sahibinin boyutlarınıaşan, ivedi çözüm bulunması gerekentoplumsal sorunlardır. Bu sorunların etik yönü,meslek etiğinden de öte, toplumsal boyuttagenel etik ve ahlak anlayışı içinde ele alınıp değerlendirilmekzorundadır.Çağdaş etik özgürleştirici niteliktedir, seyirci kalmayıdeğil katılıma, korumaya değil geliştirmeyeyönelik ahlaki eylemleri gerektirir. Bu ise, edilgendeğil özerk bir kimliği zorunlu kılmaktadır.Sorun edilgenliğin kısır döngüsünün kırılmasındayatmaktadır. Sorun yaratılan yapay değerlerekarşı, örgütlerin savunduğu demokratik insaniilke ve değerleri topluma sunma kararlılığınıgöstermedeki isteksizlikleridir.Bugün önde gelen ahlaki sorumluluk bu yöndeirade ortaya koyma kararını verip vermemeseçiminde yatmaktadır. Toplumlar ve kültürlerancak kendi dinamiklerinin yaratıcı ve dönüştürücügüçleriyle gelişirler.KAYNAKLARTMMOB Mühendislik Mimarlık Kurultayı Yürütme Kurulu ve MeslekiDavranış Kuralları Çalışma Grubu, (Mühendislik ve Mimarlık MeslekiDavranış “Etik” Kuralları taslak metni )TMMOB 38. Dönem Elektrik Mühendisleri Odası Etik Komisyonu: İnşaatMüh. Mustafa Atmaca (Kom. Yazmanı), Orman Müh. SümmaniCan, Elektronik Müh. Seyit Çankaya, Maden Müh. İ.Ertem, ElektronikMüh. Ahmet Hazma, Elektronik Müh. Necati İpek, Kimya Yük. Müh.İhsan Karababa (Kom. Bşk.), Kimya Müh. Esat Kırsaç, Elektronik Müh.Barış Mumcu, Elektrik Müh. Mustafa Özdemir, Elektrik Müh. CemilTekkeli, Elektrik Müh. Ahmet Altay Varol (komisyon üyeleri soyadınagöre sıralanmıştır).Elektrik Mühendisleri Odası Etik Komisyonu, Etik Ahlak ve MeslekiDavranış İlkeleri Tartışma Metni, TMMOB Elektrik Mühendisleri OdasıYayınları, Haziran 2003, Ankara.GÜNEYMİMARLIK | ARALIK2014 | SAYI 17 | 15