perdersivil toplum“Üretimle ilgili sıkıntılar var”MEYED Genel Sekreteri Ebru Akdağ, “Sanayiye yönelik meyve üretiminingeliştirilmesi için stratejik adımların bugünden atılması gerekir. Aksi takdirde Türkiyeçok önemli bir fırsatı kaçırır”1993 yılında kurulan Meyve Suyu Endüstrisi Derneği (MEYED)bünyesinde 38 üye firma bulunuyor. Sektördeki firmaların tümünübuluşturan MEYED, 1997 yılından bu yana UluslararasıMeyve Suyu Üreticileri <strong>Federasyonu</strong> (IFU) ve 2005 yılındanbu yana Avrupa Meyve Suyu Birliği’nin (AIJN) üyesi. Derneğinbaşlıca amaçları; meyve suyu kavramını kamuoyuna doğrutanıtmak, sektör içi işbirliğini geliştirmek, firmalar arasındakibilgi değişimini hızlandırmak, konu ile ilgili araştırmaları desteklemek,kamuoyunu ve ilgili kuruluşları meyve suyu faydalarıkonusunda bilgilendirmek….Bu çerçevede hem derneğinçalışmalarını hem de sektörün 2012’yi nasıl bir performanslageçirdiğini MEYED Genel Sekreteri Ebru Akdağ ile konuştuk.2012 yılı meyve suyu sektörüaçısından nasıl geçti?Hammadde temininde yaşanan sıkıntılar,sektörün başlıca sorunu. Ülkemizincoğrafi, iklimsel ve demografik birçokavantajına sahip meyve suyu sanayisinin;hammadde temininde yaşanansorunlar nedeniyle uluslararası pazarlardahak ettiği yerlere ulaşamadığınainanıyoruz. Öte yandan bı sıkıntılara rağmensektördeki ihracat, son 10 yılda 6kattan fazla artarak, 36 milyon dolardan,2012 yılında ortalama 230 milyon dolarayükseldi. Meyve suyu ihraç edilen ülkesayısı 151’e ulaştı. Bu gösterge, ülkemizürünlerinin küresel meyve suyu pazarındabüyük ölçüde kabul gördüğüne, fiyatrekabetimizin artması halinde ihracatımızınbüyüyeceğine işaret ediyor. Türkiye,13 milyar dolar değerindeki dünyameyve suyu ticaretinden onca avantajınarağmen sadece yüzde 1.7 pay alabiliyor.Bu payı arttırmak için üreticilerin rekabetgücünü arttıracak yapısal sorunların44 Kasım-Aralıkçözümlenmesi büyük önem taşıyor.Türkiye’nin bu pazarda nasılbir potansiyel taşıdığını düşünüyorsunuz?Başta AB olmak üzere dünyanın tedarikmerkezi olabilecek bir potansiyele sahip.Dünya kayısı ve vişne üretiminde birinci,nar üretiminde üçüncü, elma üretimindedördüncü, limon üretiminde beşinci, şeftalive üzüm üretiminde altıncı, portakalüretiminde sekizinci konumdayız. Meyvesuyu sektöründe en çok işlenen sekizmeyvenin (elma, şeftali, kayısı, vişne,portakal, nar, limon ve üzüm) üretimmiktarı son 10 yılda yüzde 33 civarındaarttı. Ancak bu üretim, iç tüketim ve ihracattakibüyümeyle aynı oranda olmadı.Aynı dönemde sektör, hammadde teminindekitüm engellere rağmen, işlediğimeyve miktarında yüzde 190 düzeyindeartış sağladı. Meyve üretiminin, sektörde-
ki büyümeye paralel artmaması, aradakifarkın her geçen gün açılmasına nedenoldu. Artan iç tüketim ve ihracat talebi,meyve üretiminin yetersiz kalacağı sinyalinivermeye başladı.MEYED’in çözüm önerisi nedirpeki?Artan hammadde sorununun çözülmesiiçin sanayiye uygun meyve üretiminindoğru havzalarda, meyve işleme ve paketlemetesislerinin etrafında kümelenecekşekilde yaygınlaştırılması gerekiyor.Ülkemizde gelişmiş pazarlardan farklıolarak, sanayiye yönelik meyve üretimiyapılmaması, sanayiye uygun cins vetürlerin bulunmaması büyük bir eksiklikolarak karşımıza çıkıyor. Bu da sahipolduğu büyük potansiyele rağmen, sektörünyarı kapasiteyle çalışmasına nedenoluyor. Sektörün uluslararası platformlardarekabetçi olabilmesi için verimliliğinartırılması, sanayi tipi meyve üretimininyaygınlaşması gerekiyor. Bunun için de,sinai şirketlerin kurulması, büyük ölçeklisanayi tipi meyve üretimi yapılması, birimalandan yüksek verim alınması, moderntarım tekniklerinin uygulanması, hasatdönemini uzatabilecek türler geliştirilmesi,tarım ve sanayi arasındaki bağıngüçlendirilmesi gerekiyor.Sektörün şu anda bulunduğukonumu rakamlarla anlatırmısınız?Güncel durumda meyve suyu sanayinincirosal büyüklüğü 2 milyar TL, ihracatı230 milyon dolar ve işlenen meyvesi 1milyon ton civarında seyrediyor. Meyvesuyu sanayisi, ülkemizde üretilen meyveninsadece yüzde 10-15’lik bir kısmına talepoluşturuyor. Türkiye’de toplam meyvesuyu ve benzeri ürünlerin (meyve nektarı,meyveli ve aromalı içecekler) tüketimi2000’li yılların başından itibaren büyümesinisürdürerek, 2011 yılında yaklaşık 921milyon litreye ulaştı. Ancak o yıllardan buyana sektörde ilk defa geçtiğimiz dönemdebir daralma yaşandı. Tüketim 2012’de,900 milyon litre düzeyine geriledi. Yüzde100 meyve suyu ve meyve nektarınıntüketim miktarı 2012 yılına kadar düzenlibir şekilde artarak 678 milyon litreyeyükselmişti. 2012 yılı tahminlerine görebu rakam ortalama 600 milyon litredekaldı. 2012’deki daralmaya rağmen son10 yıllık dönemde yüzde 100 meyve suyuve meyve nektarı tüketiminin yüzde 200,yani 3 kat arttığı görülüyor.Türkiye’de tüketiciler meyvesuyunda hangi çeşitleri tercihediyor?Türkiye’de meyve suyu tüketiminin yüzde68’ini meyve nektarı, yüzde 6’sını yüzde100 meyve suyu ve geri kalan yüzde26’sını da meyveli ve aromalı içecekleroluşturuyor. Elma, şeftali, kayısı, vişne,portakal Türkiye’de meyve suyunda ençok işlenen 5 meyvedir. Türkiye’de en çoktercih edilen tatlar şeftali, vişne ve kayısıyken,AB’de en çok tercih edilen tatlar,elma ve portakal.perdersivil toplumTürk tüketicisinin tüketimi ileyurt dışını kıyasladığınızdanasıl bir sonuç var?Ülkemizde yüzde 100 meyve suyu venektarının kişi başına yıllık ortalamatüketimi 8 litre, AB’deki ortalama tüketim21 litredir. Meyve suyu ve nektarınınortalama kişi başına tüketimi Almanya’da34 litre, Amerika’da 45 litre civarındaseyretmektedir. Batı Avrupa’da toplamdatüketilen alkolsüz içeceklerin içerisindeyüzde 100 meyve suyunun payı %7 iken,Türkiye’deki oran %1’dir.2013 yılı ile beklentileriniz neyönde?Uluslararası araştırma şirketiCanadean’ın tahminlerine göre önümüzdeki5 yıllık dönemde (2017 yılına kadar)AB Meyve suyu pazarında küçülmebeklenirken, Türkiye’deki pazarın yüzde30 civarında büyüyeceği belirtilmektedir.Türkiye’nin meyve suyu ihracatında enönemli pazarları Avrupa ülkeleri olup, ihracatyapılan ilk üç ülke sırasıyla Almanya,Polonya ve Hollanda... Türkiye’ninmeyve suyu ve konsantresi ihracatındaen önemli kalemi elma suyu. İhracatpotansiyeli çok yüksek olan meyve suyusektörü, % 90 oranında “net döviz girdisi”sağlamaktadır. Sektör, doğru ve uygun“ihracat teşvikleri”nin uygulamayakonması halinde, “geometrik büyüme”potansiyeline sahip.Kasım-Aralık 45