Muğla Rehberi - Akademik Bilişim Konferansları

2- AĞIR VE HIZLI ZEYBEK OYUNLARI: Bodrum ve çevresi.3- KIRIK (yürük) ZEYBEK VE TEKE YÖRESİ OYUNLARI: Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Fethiye ilçeleri ve köyleri.Zeybeklerin oynanış şekillerine gelince;1- Tekli oynanan zeybekler,2- İkili ve daha çok kişi ile yani grup halinde oynanan zeybekler,3- Sadece erkekler tarafından oynanan zeybekler,4- Sadece kadınlar tarafından oynanan zeybekler,5- Erkek – Kadın bir arada oynanan zeybekler,olarak sınıflandırabiliriz.Zeybek oyunları dokuzlu aksak tartım üzerine kurulmuş yiğitlik, dürüstlük, mertlik ve kendine güvenin anlatımınıbelirten oyunlardır. Oynandığı tüm il ve yörelerde genelde oyun esnasında yapılan figür ve hareketler aynı gibi görünürsede dikkatli bir şekilde incelendiğinde tavır farklılıkları ortaya çıkmaktadır.Zeybek oyunlarının oynanış biçim ve tavrını genelinden özeline doğru şu şekilde ayırabiliriz;GENEL TAVIR: Oynandığı tüm bölge ve illerdeki oynanış biçim ve figürlerindeki genel birlik ve benzerlik tavrı.YÖRESEL TAVIR: Genelde oynanış biçiminin oynandığı il şartlarına uyarlanarak sergilenişindeki nüans farklılığı.KİŞİSEL TAVIR: Daha çok bireysel yani tek kişi tarafından oynandığında oynayanın yöresel biçim ve figürlere kendi kişiselduygu, yetenek ve becerilerini de eklemesi ile ortaya çıkan tavır.Zeybek oyunları yukarıda da belirttiğimiz gibi tek kişi tarafından oynanabildiği gibi gruplar halinde de oynanabilir.Kadın ve erkek figürleri birbirinden farklı olduğu için ancak bazı figürlerin oyun dışı bırakılması halinde birlikte oynanabilir.Oyunlar grup halinde oynanacaksa, oyun esnasında mutlaka bir daire oluşturmak şarttır. Erkekler tarafından oynananzeybek oyunlarının başlıca ana figürleri; tüm zeybek oyunlarında rastladığımız kollu, kolsuz veya sekmeli düz yürüme,dönme, çapraz ve seri çapraz, diz çöküp diz vurma, sıçrama, sek sek ve bacak çelip dönmedir.Oyuna çıkacak olan bir kişi “meydancı” tabir edilen birisi tarafından oyuna davet edilir. Oyuncu müzik eşliğindekendine özgü bir tavırla meydanı gezer. Bu harekete “gezinleme” denir. Gezinleme esnasında eğilerek veya çökerek ikielinin avuçlarını yere sürer. Bu hareketin yapılmasındaki amaç, ellerinin terini kurutarak oyun anında parmaklarının iyiçıtlamasını sağlamaktır. Bundan sonra gezinleme müzik eşliğinde bir süre daha devam eder. Bu bölüm oyuna ısınma yanikonsantre olma bölümüdür. Daha sonra yine müzik eşliğinde kolsuz sekmeli düz yürüme figürü ile oyuna girer.Arkasından dönme hareketiyle kolları omuz hizasında yukarı kaldırıp, parmaklarını çıtlatarak bahsettiğimiz ana figürlerikendi kişisel yetenek ve becerilerini de katmak suretiyle oyununu sürdürür. Arada yorulunca bunu fark ettirmedenyeniden gezinleme hareketleri yapar ve tekrar oyuna girer.Yalnız burada oyun anında uyulması gereken bazı kuralları da açıklamak gerekir. Gerek gezinleme ve gerekse oyunsırasında oyuncu tek kişide olsa dairesel forma bağımlı olmak zorundadır. Yani oyununu sergilerken bir daire çizmekzorundadır. Diğer bir kural ise oyun esnasında oynayanın izni olmadan hiç kimse oyuna çıkamaz. İzinsiz çıkarsa büyük birsaygısızlık yapmış olur.Kadınların oynadıkları zeybek oyunları erkeklerinki gibi ağır değil aksine daha hızlıdır. Figürlere gelince; kollarerkeklerdeki gibi omuz hizasından yukarı kalkmaz. Ancak kollar parmak uçları en fazla kulak memeleri altına gelebilecekkadar yukarı kalkar. Oyun figürleri karmaşık ve zengin değil daha basit ve kısırdır. Figür tekrarı çoktur. Erkeklerdekigezinleme kadın oyunlarında yoktur. Dönmeler daha basit ve seridir. Tavır daha yumuşaktır.OYUN ANINDA KULLANILAN SÖZLER VE VERİLEN KOMUTLARErkeklerde; Haydi efeler, haydi efem, efeler, hayda, hoppa, este.Kadınlarda; Este, heste, haden gızlar.MUĞLA DA ÇALINAN VE OYNANAN ZEYBEKLERErkek oyunlarında :1- Muğla zeybeği2- Kerimoğlu zeybeği3- İnceoğlu zeybeği4- İnce hava zeybeği5- Kadıoğlu zeybeği6- Harmandalı zeybeği7- Yağmur yağdı zeybeği8- Sabah namazı zeybeği9- Al Yazmam zeybeği10- Ferayi zeybeği11- Eski Ferayi zeybeği12- Milas zeybeği13- Yaykın Havası (Eski Tavas Zeybeği)Sayfa 21 / 46