Tam Metin (PDF)

auditor/word/3300.htm, 13.03.2006,Çevrimiçi);• Örnekleme yönteminin özellikleri(nitelik ve nicelik örneklemesi gibi),• Örneklemenin yapıldığı ana kütlehakkında bilgiler (büyüklük ve homojenliklegibi),• İstatistiki örnekleme için (güvenilirlik,kabul edilebilir hata oranı,örnekleme riski gibi),• İstatistiki olmayan örnekleme için(tolere edilebilir hata seviyesi vegüvence faktörü),• Örnek büyüklüğünün hesaplanmayöntemi,• Örneklerin ana kütleden seçilmeyöntemi,• Uygulanan testler,• Hataların analizi,• Ulaşılan sonuçlar,olarak ifade edilebilir.Denetimde örneklemede kullanılabilecek,istatistiki ve istatistiki olmayan örneklemeolmak üzere iki yöntem vardır.Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın denetçininhedefi seçilen örnek birimlerindenhareketle ana kütle hakkında bir sonucaulaşmaktır. Her iki yöntemde de, örneklemeninplanlanması, planın uygulanması veörnekleme sonucu elde edilen kanıtlarındeğerlendirilmesi aşamalarında denetçininmesleki yargısından faydalandığı göz ardıedilmemelidir.İstatistiki ve İstatistiki OlmayanÖrneklemeİstatistiki örnekleme, denetçinin örneklemebüyüklüğünün belirlenmesi ve anakütleden örneklem seçiminin yapılmasıaşamalarında ayrıntılı matematiksel veistatistiki yöntemleri kullandığı biryöntemdir.1981 yılında yayınlanan SAS 39’da“örnekleme birimleri, ana kütleyi temsiledecek şekilde seçilmelidir” ifadesi kullanılmışve standartta, denetçinin istatistikiörnekleme yöntemlerinden yararlanabileceğibelirtilmiştir. İstatistiki örneklemeyönteminde matematiksel ve istatistikiyöntemlerine başvurulmasından kasıt, anakütleden seçilecek olan örneklemlerin rasalve eşit olasılık koşullarında tesadüfi seçilmesineilişkindir.Denetçinin istatistiki veya istatistikiolmayan örnekleme yöntemleri kullanabilmesi,hesap sınıfları ve testler arasındakiilişkileri kurabilmesi ayrıca test sonuçlarınıngeçerli ve savunulabilir olmasıaçısından temel istatistik kavramlarınıbilmesi gereklidir. Bu kavramlardan en çokkullanılanlar aşağıda ele alınmıştır.Ana kütle, denetçinin hakkında kararvermek ve bir sonuca ulaşmak istediği hesaplarveya işlemler bütünüdür. Test amacıbelirlendikten sonra denetçi tarafından anakütle tanımlanır.Çerçeve, belirli bir döneme ait; bilançove gelir tabloları gibi temel mali tablolarınhazırlanmasını sağlayan muhasebe kayıtları,alış ve satış faturaları, makbuzlar,ücret bordroları, alacak ve borç yaratandiğer çeşitli işlemler, banka işlemleri, gibirakama dayalı işlemlerdir. Bunların yanısırarakama dayalı olmayan ve işletmelerleyapılan çeşitli yazışmalar da çerçeveyioluşturabilir.Örnekleme birimi, ana kütle hakkındatahmin yapabilmek için herhangi bir örneklemeyöntemiyle ana kütleden seçilenbirim.Örnek büyüklüğü, seçilen örnek birimlerininsayısı. Örnek büyüklüğü, formülveya tablo yardımıyla hesaplanır.Güven seviyesi (Güvenilirlik), seçilenörnek birimlerinin ana kütleyi temsil etmeolasılığı olarak ifade edilebilecek olangüven seviyesi ile örneklem sayısı arasındadoğru orantı vardır. Güven seviyesininyüksek seçilmesi örneklem sayısını dolayısıylagüvenilirliği artıracaktır fakat budurum aynı zamanda örneklem maliyetinide yükseltir.Güven aralığını açıklayan kavramDoğruluk’tur. Doğruluk, istatistik ölçüleryardımıyla örnek hakkında elde edilendeğer aralığının ana kütle sonuçları ileörtüşüp örtüşmediğini açıklar. Güvenaralığının daraltılması, örneklem sayısınınartırılması sonucunu doğurur bu daörneklem maliyetinin artmasına nedenolur.123