Prostat anatomisi: yeni konseptler - Endouroloji Derneği

Prostat Kanseri: Güncel DurumDerlemerojen tedavisi ve/veya radyoterapi almış 236 erkek hastanın10 yıllık metastazsız sağ kalım oranı %83 olarakrapor edilmiştir (10). Benzer şekilde düşük PSA düzeyide biyolojik olarak agresif bir hastalıkla karşı karşıyaolma ihtimalini ortadan kaldırmamaktadır. PSA seviyesi2,5 ng/ml’nin altında %12 oranında kapsül dışı tümörvarlığı rapor edilmiştir (4,11).Gleason skoruİlk olarak 1966’da tarif edilen Gleason derecelendirmesistemine göre, D’amico ve arkadaşları hastalarıbiyopsi Gleason skorlarına göre düşük (≤6), orta (7) veyüksek risk (≥8) olmak üzere 3 risk kategorisine sınıflandırmıştır(12). Genellikle cerrahi sonrası elde edilenGleason skorları, biyopsi örneğinden elde edilen skorlardandaha yüksek saptanmaktadır (13-15). 2963 hastalıkbir seride biyopsi ve cerrahi spesmenlerin Gleason skorudeğerlendirildiğinde %56 oranında farklılık saptanmıştır(%42 düşük, %14 yüksek) (15). Bu farklılıklara serumPSA düzeyi, patoloğun deneyimi, klinik evre, biyopsisayıları, prostat glandının büyüklüğü, intraepitelyalneoplazi varlığı, kanser yüzdesi gibi birçok faktör sebepolabilir ve Gleason skorunun prognostik etkisini azaltabilir(16). Gleason skoru ile ilgili üzerinde durulmasıgereken başka bir konu ise Gleason 4+3 ile 3+4’ün aynıprognostik etkiye sahip olmadığı ve 4+3’ün yüksek riskgrubuna dahil edilebileceğidir (4,17).Klinik evrelemeKlinik evreleme, parmakla prostat muayenesi vegörüntüleme yöntemlerine dayanmaktadır. Klinik evrelemeiçin sıklıkla TNM (tümör, nodül, metastaz) evrelemesistemi kullanılmakta olup, bu sistemin 2010 yılında7. revizyonu yapılmıştır. Her ne kadar eski raporlar %50vakanın düşük evrelendirildiğini ileri sürse de, PSA taramaçağında düşük evrelendirmeye daha az sıklıkla rastlanmaktadır(13,18-21). Hastalığın anatomik yayılımı,tedaviden alınacak yarar ve tedavi komplikasyonları iledoğrudan ilişkilidir ve prostat glandı ile sınırlı tümörler,tedavi ile tam olarak iyileşme olasılığına sahiptirler.Tedavi şansı kapsül tutulumu, cerrahi sınır pozitifliği,seminal vezikül tutulumu ve lenf nodu metastazı gibidurumlarda azalmaktadır.Diğer Prognostik FaktörlerKlinik evre, PSA ve Gleason skoruna ek olarak, biyopsiörneklerindeki tümör yüzdesi, kanser volümü, perinöralinvazyon, kan dolaşımında ve kemik iliğindeki tümörhücrelerinin varlığı gibi tedavi başarısızlığını ön görebilecekçok sayıda faktör üzerinde çalışılmıştır. Bu faktörlerhastalığın nüks ihtimalini belirlemede yardımcı olabilsede rutinde sık olarak kullanılmamaktadır.Tedavi öncesi PSA velositesiBirçok çalışma tedavi öncesi PSA değişim hızının patolojikevre ve biyokimyasal rekürrens oranlarını öngörmedeiyi bir araç olabileceğini göstermiştir (22-25). PSA velositesi2 ng/ml’den büyük hastalarda daha kısa zamandanüks ve prostat kanserine bağlı ölüm meydana gelmektedir(22). 13 yıllık dönem içinde radyoterapiyle tedavi edilmişklinik olarak organa sınırlı prostat kanserli 359 hastalıkseride 7 yıl sonra hastalığa bağlı ölüm oranı değerlendirildiğinde;PSA velositesi ≤2 ng/ml olan hastalardan düşükrisk grubunda ölüm saptanmaz iken, orta ya da yüksek riskgrubunda olanların %19’u hastalığa bağlı kaybedilmiştir.PSA velositesi >2 ng/mL olanlarda, düşük risk grubunda%4 ölüm görülürken diğer grupta (orta ya da yüksek risk)%24 ölüm saptanmıştır (26). Bununla birlikte PSA velositesininprognostik değerinin yetersiz olduğunu gösterençalışmalar da günümüzde mevcuttur (27,28).Pozitif biyopsi yüzdesiTahmini tümör hacmini belirlemede en iyi metotbilinmese de tümör pozitif biyopsi yüzdesi bu konudayararlı bilgiler sağlayabilmektedir (29,30). Cerrahitedavi yapılan orta derece risk grubundaki 960 hastanınpozitif biyopsi oranlarının biyokimyasal nükse etkisinideğerlendiren bir çalışmada, %50 pozitif biyopsiyesahip olan hastaların %89’unda 4 yıl içinde biyokimyasalnüks gelişirken, %34’ün altında olanların %14’ündebiyokimyasal nüks saptanmıştır (31).22 Endoüroloji Bülteni