İnovatif Kimya Dergisi Sayı 18

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:3 SAYI:18 OCAK 2015 

Hoş Geldin 

2015 

Aktif 

Alümina 

Organik Moleküllerin 

Bitkilerdeki 

Kullanım Alanları 

Ayırma Prosesleri 

Ekstraksiyon 

Karanlığın Hormonu 

Melatonin 

Hyperchem ile Molekül 

Modelleme-3 

Haberler 

Faydalı Linkler 

Bulmaca 

Sözlük(İng-Trk) 

Element Tanıma

Önsöz 

Hakkımızda 

Sahibi : 

Yavuz Selim Kart 

İnovatif Kimya Dergisi Haziran 2013’te çalışmalarına 

başlayan Ağustos 2013’te ilk sayısını çıkaran, 

internet ortamda faaliyet gösteren, Kimya ve Kimya 

Sektörü hakkında yazılar yazılan, yazarlarını online 

ortamdan edinen bir e-dergidir. 

Dergimiz Kimya ile ilgili yazılarınızı online ortamda 

sizlerden alarak sizi tanıtmayı, sektörden olan arkadaşlara 

kimya dergisi okumanın keyfini yaşatmayı, 

kimya ile ilgili piyasada çok okunan bir dergi olabilmeyi 

kimyayı seven, kimyayı takip eden, kimya 

ile ilgili bildiklerini paylaşan bir kesim oluşturmayı 

hedef edinmiştir. 

Dergimizde kimya üzerine bölüm okuyan, mezun 

herkes bize yazabilir. Kimya ile ilgili bir bölüm 

bitirmiş olmanız yeterli. 

Dergimizde yazarlarımızın yazdığı yazılar kısmı, 

haber kısmı, bulmaca kısmı, elementleri tanıyalım 

kısmı, kimya sözlüğü kısmı ve faydalı web siteleri 

kısmı adlı bölümler vardır. 

Eğlenerek ve öğrenerek okumanız, bize yazmanız 

dileğimizle... 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi 

Genel Yayın Yönetmeni : 

Yayın Danışmanı : 

Dergi Editörleri : 

Haber Bölümü : 

Facebook Yönetimi 

ve Bilgi Araştırma : 

Twitter Yönetimi : 

Instagram Yönetimi : 

Dergi Tasarımı : 




Aybike Kurtuldu 


Aybike Kurtuldu 

Ebru Çetinkaya 

Hatile Moumintsa 


Hatile Moumintsa 



Yavuz Selim Kart

KURALLAR 

Dergimiz Hakkında 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumundasınız. 

Kullanmış olduğunuz bu yazıların 

kaynağını bu dergi olarak belirtmek zorundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza gelebilecek 

felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu 

değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde 

kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. Aksi durum 

olduğu zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak 

hallediniz. Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız 

telif haklarına riayet ederek resimlerini dökümanlarına 

eklemeleri. Buradan çıkacak problemlerden 

doğrudan yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu 

değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise. Yazılarınız için lütfen Yavuz Selim KART ile 

konuşun. Dergi ile iletişim kurmak için 

www.facebook.com/groups/147842018740235/ 

Grubu aracalığı iletişim kurabilirsiniz. Bu grup 

aracılığı ile bizimle iletişimde kalabilirsiniz. 

6. Elimize çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan 

bir kesim sağlamak, hem bilgilerinizi 3. şahıslara 

yaymak hem de sizleri en iyi şekilde tanıtmaktır. 

7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

inovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresine 

göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz 

tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size 

geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca 

bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. 

Amaç daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

8. Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa 

olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. 

9. Dergimize yapacağınız eleştirileri de arkadaşlarımıza 

saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir 

biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi 

herkes gönüllü yapıyor. Lütfen saygıda kusur etmeyiniz. 

10. Dergi ekibi gönüllü kişilerden oluşmuştur. Bu 

dergi ilk kurulduğu andan beri böyledir. Dergi 

ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş sayılır. 

Gelen herkese en başta bu kural söylenir. Görevini 

yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, huzur bozan, 

dergi yöneticisini dinlemeyen, ben kafama göre 

hareket ederim diyen herkes ekipten çıkarılır. 

11. Dergimizde yazabilecceğiniz konular 

aşağıda listelenmiştir. 

* Akademik Makaleler 

* Endüstriyel Konular 

* Üniversite Hayatındaki Sıkıntılar Sorunlar 

(Kimya üzerine bölümler için) 

* İş Hayatındaki Sıkıntılar Sorunlar 

* Laboratuvar Üzerine Yazılar 

* Kimya Sanayi Uygulamaları 

* Teorik Kimya Üzerine Makaleler 

* Ülkemizdeki Kimya ile ilgili Kanunlar Üzerine 

Yazılar 

* Kimya Sektöründe Güvenlik Önlemleri ve Dikkat 

Edilecek Husular Üzerine Yazılar 

* Kimya Sektöründe Bilgisayar Uygulamaları 

Üzerine Yazılar 

temel konular bunlar. Bu konular ile ilgili bize yazıp 

gönderebilirsiniz. Göndereceğiniz şeyler Kimya 

Dünyası ile alakalı olmalı yoksa yayımlanmaz. 

12. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da 

herhangi bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını elinde tutar. Bu konuda son 

söz dergi yöneticisine aittir. 

13. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

14. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi

Ekibimiz 

BİZ KİMİZ 

Yavuz Selim 

KART 

EBRU 

ÇETINKAYA 

Hatile 

MOUMINTSA 

Aybike 

KURTULDU 


Dergisi 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

http://www.linkedin.com/profile/view?id=299289606 

Instagram 

http://www.instagram.com/inovatifkimyadergisi

Editörden 

Merhaba 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Okuyucuları 

Değerli Okuyucularımız; 

Gönüllülük esasına göre işleyen dergimizde sizlerin gönderdiği yazılarla 18. sayıyı çıkarmanın 

keyfini ve gururunu yaşıyoruz. Bize yazı gönderen ve yazmayı düşünen herkese çok teşekkürler. 

Yeni bir yıla girmenin keyfini yaşadığımız şu zamanlarda, İnovatif Kimya Dergisi’ni sosyal 

ortamlarda çok okunan, çok fazla kişinin takip ettiği bir dergi haline getirme çalışmalarımız tüm 

hızıyla sürüyor. İnanıyoruz ki hak ettiği yere gelecek. 

Bu ay E-Dergimizde 6 farklı yazı bulunmakta. Bize bu ay gönderilen yazılar. Aktif Alümina 

yazısı, Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Metalürji Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü Öğretim 

Görevlisi Hocamız ile Aylin Boztepe Hanım’ın ortak yazdıkları içerikli bir yazıdır. Organik Moleküllerin 

Bitkilerdeki Kullanım Alanları yazısı, Düzce Üniversitesi Öğretim Görevlisi Hocamızın bir 

yazısıdır. Helyum yazısı, dergimizin kapak konusu olarak seçtiğimiz, element hakkında bilgilendirici 

bir yazı. Ayırma Prosesleri Ekstraksiyon konusu ise ayırma yöntemleri hakkında bilgilendirici 

bir yazı. Karanlığın Hormonu Melatonin yazısı ise bu ayın ilginç konularından bir yazı. Merakla 

okuyacağınızı düşünüyoruz. Hyperchem ile Molekül Modelleme-3 yazısında aralık ayında kalınan 

noktadan devm edilerek sonlandırılmış bir yazı dizisidir. Element Tanıma kısmınında bu ay sırada 

Karbon Elementi var. Yurttan ve Dünyadan Kimya Haberleri ile de gündemi takip edeceksiniz. Her 

ay web siteleri kısmı ile bu ay da birçok web sitesi keşfedeceksiniz. Sözlük kısmında İngilizce-Türkçe 

Kimya kelimelerini öğreneceksiniz. Bulmaca kısmında ise hem eğlenip hem öğreneceksiniz. 

Umarız zevk alarak okursunuz. Bize yazı gönderen emek harcayan meslektaşlarımıza teşekkürü bir 

borç biliyoruz. Kimya üzerine bölüm okuyan, çalışan her kesimden yazılar bekliyoruz. Bir sonraki ay 

görüşmek üzere. Sevgiyle kalın. 


Dergi Editörü

IÇINDEKILER 

Aktif Alümina 

Organik Müleküllerin Bitkilerdeki 


Helyum 16 

Ayırma Prosesleri Ekstraksiyon 

Karanlıgın Hormonu Melatonin 

7 

Hyperchem ile Molekül Modelleme-3 

Element Tanıyalım 

Sözlük (Ing-Trk) 

Haberler 

30 

Faydalı Siteler 

29 

38 

28 

Kimya Bulmaca 39 

Kimya Bulmaca Çözüm (Önceki Ay) 

Sizde Yazarımız Olun 41 

14 

19 

23 

40 

25

Jale GÜLEN 

gulenj@yildiz.edu.tr 

Aylin BOZTEPE 

aylinboztepe@hotmail.com 

AKTİF 


Mühendisi 

(Yıldız Teknik 

Üni. Doç. Dr.) 


Mühendisi 

ALÜMİNA 

Bu çalışmada; adsorpsiyon işleminde adsorban olarak yararlanılan aktif alümina ele alınmıştır. 

Alüminanın üretimi, uygulama alanları açıklanmış, aktif alüminanın adsorpsiyon işleminde 

kullanımı üzerinde durulmuştur. 

Anahtar kelimeler: Adsorpsiyon, Aktif Alümina, Adsorban 

1.GİRİŞ 

Katıların tümünün adsorban olarak kullanılabileceğinin bilinmesine rağmen, sanayide kullanılan 

adsorban türleri oldukça sınırlıdır. Adsorplama gücü yüksek olan bazı doğal katılar; kömürler, killer, 

doğal zeolitler ve bazı metal filizleridir. Yapay katılar ise; silikajeller, yapay zeolitler, katalizörler ve bazı 

özel seramiklerdir. 

Adsorplama gücü fazla olan katılar süngeri andıran gözenekli bir yapıya sahiptirler. Adsorbanların iç 

yüzey alanları dış yüzey alanlarından daha yüksektir. Katıların içinde ve görünen yüzeylerinde bulunan 

boşluk, oyuk, kanal ve çatlaklara “gözenek” adı verilir. Adsorbanlar gözenek boyutlarına göre üç 

gruba ayrılabilir; 

7 

Tablo 1. Gözenek boyutlarına göre adsorbanlar 

Gözenek Boyutu 

Mikrogözenekliler < 20 A° 

Mezogözenekliler 20 A°- 5000 A° 

Makrogözenekliler > 5000 A° 

Yüksek adsorplama kapasiteleri nedeniyle mikrogözenekli adsorbanlar sanayide sıkça tercih edilmektedir. 

Çoğu katılarda makro, mezo ve mikrogözenekler birlikte bulunmaktadır. Bazı katılarda mikrogözenekler, 

bazı katılarda mezogözenekler, bazılarında ise makrogözenekler çoğunluktadır. 

Katının bir gramında bulunan gözeneklerin toplam hacmine özgül gözenek hacmi, bu gözeneklerin sahip 

olduğu duvarların toplam yüzeyine ise özgül yüzey alanı denir. Gözenekler küçüldükçe duvar sayısı 

artacağından özgül yüzey alanı artacaktır. Gözeneklerin boyut dağılımına adsorplayıcının gözenek boyut 

dağılımı denir. Katının mikro ve mezogözenekleri, kimyasal işlem ve yüksek sıcaklıktan etkilendiği halde, 

makrogözenekleri yüksek basınçtan etkilenmektedir. Yeterince yüksek sıcaklık uygulandığında partiküllerin 

birbirine kaynayarak sinterleşmesinden dolayı önce mikrogözenekler sonra da mezogözenekler ortadan 

kaldırılabilmektedir [1].

Gözenekler silindirik, küresel, konik ve tabaka şeklinde olabilir. Örneğin beton içinde silindirik ve 

küresel olan gözenekler, bazı killerde tabaka halindedir. Gözenek şekil ve boyutları katının oluşum 

koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, granül ve lifli yapıdaki gözenekli maddelerin topaklanması 

sırasında basınç ve sıcaklığa bağlı olarak farklı şekil ve boyutlarda gözenekler oluşmaktadır. Ayrıca 

katılardaki gözenekler katının bir kısmının uzaklaştırılması ile de oluşturulabilir. Bu çıkarma işlemiyle 

aktif katının oluşması birkaç farklı yol ile meydana gelebilir. Bir bileşenin erime veya buharlaştırma 

ile uzaklaştırılmasından dolayı böyle katılar karmaşık bir yapıya sahiptir. Gözenekli sistemin üretilmesindeki 

diğer bir yol ısıl bozunmadır. Buna kireçtaşının kalsinasyonuyla kireç üretimi örnek verilebilir. 

Burada uçucu bileşenin kaybı yüzey alanında gözenek sisteminin gelişmesine neden olur [2]. 

2.ALÜMİNA 

Alüminyum oksit (Al 2 

O 3 

) olarak bilinen alümina çeşitli kristal şekillerde bulunur. Doğada saf halde bulunan 

alümina, korendon olarak bilinir. ά ve γ olmak üzere iki kristal şekle sahiptir. Alüminyum hidroksitin 

500˚C’ye kadar kalsinasyonu ile γ alümina, 1000˚C’nin üzerinde kalsinasyonu ile ά alümina elde 

edilir. Yüksek sıcaklıkta kalsine edilmiş, safsızlık bulunduran alüminanın kristal şekli ß olarak gösterilir. 

Alümina, alüminyum üretiminde başlangıç maddesi olarak kullanılır. Alümina üretiminde önemli 

kaynak, boksit cevheridir. Boksit, diyaspor (Al 2 

O 3 

.H2O), hidrarjilit (Al(OH) 3 

) ve böhmit (Al 2 

O 3 

H 2 

O) ve 

alümojel minerallerinin bir karışımıdır. Ayrıca boksit, silis, demir oksitler ve titanyum dioksit ile birlikte 

bulunur [3]. Boksitten elde edilen alüminanın %90’dan fazlası alüminyum metali üretiminde geri kalan 

kısmı ise refrakter ve kimyasal maddeler yapımında kullanılmaktadır. 

8 

Alümina üretimi günümüzde, asidik, elektrotermik ve bazik yöntemlerle yapılmaktadır. Asidik yöntemde, 

cevher asitte (H 2 

SO 4 

veya HCI) çözülmekte ve elde edilen alüminyum tozları çözeltiden alüminyum 

hidroksit olarak çöktürülmekte, kalsinasyona tabi tutularak alümina elde edilmektedir. Bu arada silis 

cevheri bünyesinden ayrılmakta fakat demir oksit ve titanyum oksit çözeltiye geçmektedir. Alüminyum 

üretimi için alüminanın çok saf olması gerektiğinden asidik prosesler endüstriyel güncellik kazanamamıştır. 

Elektrotermik yöntemde, alümina cevheri, indirgeyici bir element ile fırınlarda ısıtılır. Alüminanın sıvı 

olarak elde edildiği bu yöntemde, elektrik tüketimi çok fazladır. 

Bazik yöntemler, günümüzde yaygın olarak kullanılan proseslerdir. Bu yöntemde toz haline getirilmiş 

boksit, NaOH veya Na 2 

CO 3 

ile, bir miktar katkı maddesi (kireç veya kireç taşı) ilave edilerek işleme 

sokulur. Bu esnada CO 2 

gazı çıkar, sodyum alüminat çözeltisi içinde, demir, titanyum ve kalsiyum oksitler 

kalıntı olarak kalırlar. SiO 2 

ise amorf çözünmeyen sodyum silikoalüminat haline geçer. 

Al 2 

O 3 

+ Na 2 

CO 3 

→ 2NaAlO 2 

+ CO 2 

İlk ticari alümina üretimi 1888 yılında Karl Bayer tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu yönteme göre 

alümina şu şekilde üretilmektedir: Boksit yüksek sıcaklık ve basınçta sodyum hidroksit ile çözündürülür. 

Oluşan sodyum alüminat süzülerek ayrılır. Sodyum alüminat hidroliz ile alüminyum hidroksit ve sodyum 

hidroksite ayrılır. Alüminyum hidroksitin çökmesi için alüminyum hidrat ilave edilir. Çöken 

karışım, kalsine edilerek alümina üretilir. Bu metotla elde edilen ürün %99.5 Al 2 

O 3 

ve büyük kısmını 

Na 2 

O’in oluşturduğu safsızlıkları içerir. Günümüzde alüminanın büyük kısmı boksit cevherinde Bayer 

Metodu ile üretilmektedir. Bayer prosesi ile elde edilen ürünler; alüminyum hidrat, aktif alümina, levha 

alümina ve erimiş alüminadır [4]. Boksitten elde edilen alüminanın (Al 2 

O 3 

) %93’ü alüminyum metali 

üretiminde, geri kalanı ise aşındırıcı, refrakter ve kimyasal madde sanayilerinde kullanılmaktadır [5].

Alümina kimyasalları; alüminyum hidroksit, kalsine alümina ve aktif alümina olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. 

Alüminyum hidroksit, çoğunlukla Bayer prosesi ile elde edilen bir ürün olup, farklı özellikte 

ürün elde edebilmek için çeşitli yöntemler de geliştirilmiştir. Aktif alümina, alüminyum hidroksitlerin 

1000°C ’nin altındaki aktive etme adı verilen ısıl işlemi ile oluşturulmaktadır. Kalsine alüminalar ise soda 

içeriklerine ve toplam empüritelerine göre üç ana gruba ayrılırlar. Normal sodalı ve düşük sodalı (termal 

reaktif) kalsine alüminalar Bayer Prosesi ile üretilirken, yüksek saflığa sahip alüminalar ise alüminyum 

esaslı tuzların parçalanmasıyla elde edilirler. Kalsinasyon normal olarak döner fırınlarda veya sabit 

kalsine edicilerde yapılır. 

Aktif alüminalar, adsorpsiyon ve kataliz işlemlerinde giderek artan kullanıma sahiptir ki bu kullanım 

şeklinde aktif alüminanın büyük yüzey alanı, poroz yapısı ve özel yüzey kimyası büyük rol oynamaktadır. 

Alüminyum hidroksitlerin kontrollü olarak ısıtılıp bünyesindeki suyun büyük bölümü alınarak aktif 

alümina elde edilmektedir. Kristal yapıları, düşük sıcaklıklarda (250-900°C), χ(çi), η(eta), γ(gama), ρ(ro), 

yüksek sıcaklıklarda (900-1150°C), δ(delta), κ(kapa), θ(teta) alüminadır. Bu iki sıcaklık aralığı genel 

olarak geçiş alüminaları olarak bilinen yapıları oluştururlar. Bugün tüm geçiş serileri aktif alümina olarak 

adlandırılmaktadır. X ışını difraksiyonu (XRD), γ ve η fazlarını eğer aynı anda mevcutlarsa ayırt edememektedir, 

bu yüzden genellikle γ/η yani gama/eta fazı olarak adlandırılırlar [6]. 

Alümina (Al 2 

O 3 

) güçlü bir adsorbandır. Hidrasyon ile yüzeyindeki hidroksil gruplarıyla hidrojen bağı 

yapar. Elektron eksikliği olan alüminyum atomları elektron bağışını kabul eder. Bu atomlar hidroksil 

grupları ve yüzeydeki oksijen atomları tarafından dipole-dipole çekim kuvvetleriyle çekilir. Ayrıca zeolitler 

gibi kristal yapı özelliğine sahip değillerdir. Düşük hidrokarbonlu alkanları ve alkenleri ayırmak ve 

freon karışımlarını analiz etmek için kullanılan adsorbanlardır. Alüminanın yapısı Şekil 1’de verilmiştir 

[7]. 

9 

Şekil 1. Alümina yapısı 

2.1. Aktif Alümina 

Aktif alüminaların özgül yüzey alanlarına göre değişen çeşitleri Şekil 2’de verilmiştir. 

Şekil 2. Aktif alümina çeşitleri

Aktiflenmiş alüminanın iç yüzey alanı 200-300 m 2 /g dolayındadır. Aktif alüminanın fosfat giderme 

yeteneği, onun iç yüzeyinin anyonları adsorplaması özelliğine dayanır. Teknik aktif alüminanın adsorplama 

kapasitesi, m 2 iç yüzey başına 0,1 mg P dolayındadır. Yüzeyi kuvvetli polardır ve metalin amfoterik 

doğasını yansıtacak şekilde hem asidik, hem de bazik bir karaktere sahiptir. Bunlar su ile temasta 

yumuşamaz, şişmez ve parçalanmaz. Sarsıntıya ve aşınmaya karşı dirençlidirler. Adsorplanmış maddeler, 

belli bir sıcaklıkta desorplanırlar ve alümina yeniden eski etkinliğini kazanır. Aktiflenmiş alümina 177- 

316 °C arasında ısıtıldığında tümüyle rejenere olur. 1100°C daki ısıl işlemde alüminyum oksitin yüzey 

alanı düşer ve 50 Â den büyük yançaplı gözeneklerin hacmi artar. Bu son durumdaki madde, atık suyun 

adsorplamalı arıtımında çok uygundur [8]. 

2.1.1. Aktif Alümina Kullanım Alanları 

Aktif alüminanın başlıca kullanım alanları şunlardır: 

• Katalizör uygulamaları: Aktif alümina adsorban olarak, polietilen üretimi ve hidrojen peroksit üretiminde 

katalizörlerin adsorpsiyonunu kapsayan uygulamalarda geniş bir kullanıma sahiptir.Gaz akımlarından 

sülfürün uzaklaştırılması, arsenik ve flor gibi kimyasalları içeren çözeltilerde seçici bir adsorban 

olarak kullanılır. 

• Kurutucu olarak: Aktif alüminanın kurutucu olarak kullanımında adsorpsiyon prosesi geçerlidir. 

Hava içindeki nem alüminaya yapışır. Sonrasında su molekülleri alüminyum bünyesinde hapsedilir ve 

hava filtreden geçerken kurutulur. Bu proses tersinirdir ve alümina kurutucusu 200 ˚C’ye kadar ısıtılırsa 

bünyesindeki suyun tümünü serbest bırakacaktır. Bu proses kurutucunun rejenerasyonu olarak bilinir. 

10 

• Florür absorbanı olarak: Aktif alümina içme suyundan florür gideriminde de kullanılmaktadır. Aktif 

alümina filtreleri florür seviyesini 5 ppm’den 1 ppm altına kolaylıkla indirebilmektedir. Sudan giderilecek 

florür miktarı, suyun alümina filtre ortamıyla temas süresine bağlıdır. Basit olarak, filtrede daha fazla 

alümina ve sonuçta daha az florür olacaktır (filtre edilmiş suda). Aktif alümina florür filtresi olarak kullanıldığında 

sodyum hidroksit (NaOH), sülfirik asit (H 2 

SO 4 

), veya alum (KAl(SO 4 

) 2 

) ile rejenere edilebilmektedir 

[9]. 

2.1.2. Aktif Alümina Üretim Prosesleri 

Derece tipi aktif alüminalar, yılda onlarca ton üretilen ticari en eski aktif alüminadır ve Bayer α trihidratından 

üretilmektedir. Bu ürün Alcoa firması tarafından ilk defa F-1 adıyla piyasaya sürülmüştür. 

Bayer prosesi ile sodyum alüminat çözeltilerinden metalurjik alümina üretilirken, çöktürme banyolarının 

duvarlarında yaklaşık 1,5 m kalınlığa kadar ulaşan gibsit tabakası birikir. Periyodik olarak 

alınan bu tabaka önce kırılır, yıkanır, aktive edilir, yeniden kırılır ve istenen boyutlarda elenir. Aktive 

etme işlemi, yaklaşık 400 °C’de akışkan hava veya diğer gazlar ile yapılır. Bu havanın veya gazların akışkan 

olmalarının sebebi ise aktive etme işlemi esnasında oluşan buharın uzaklaştırılmasıdır. 

F-1, 250 ile 1200 °C arasında yaklaşık ağırlıkça %6 su kaybeder ve yaklaşık %0.9 Na 2 

O ve çok düşük miktarda 

SiO 2 

ve Fe 2 

O 3 

içermektedir. F-1’in özgül yüzey alanı 250 m 2 /g ve gözenek boyut dağılımı 100 bin 

nm (1.milyon Å)’dir. Ticari boyutları 6,4 mm ile 0,074 mm (200 mesh) arasında değişmektedir. 

Aktif boksitler, F-1’e benzeyen bir kırma prosesiyle üretilirler. Aralarındaki fark ise, bu boksit yüksek 

alümina içeriğine ve sertliğine göre özel olarak madenden çıkarılır ve çıkarıldığı gibi prosese tabi tutulur. 

Aktif boksitler, içeriklerinde gibsit formunda alümina bulunduran boksitlerin termal aktive edilmesiyle 

üretilir. Bu boksitlerin alümina dışında içerdiği oksitler (örneğin SiO 2 

, Fe 2 

O 3 

ve TiO 2 

), en iyi (yumuşak) 

kalitesinde ağırlıkça %10 en düşük kalitelisinde ağırlıkça %25-30 civarındadır. Özgül yüzey alanları 175 

ile 240 m 2 /g arasında değişirler. Ticari boyutları ise 6.4 mm ile 0.177 mm arasındadır.

Sentetik tip alümina, merdaneli bir kalıpta gibsitin mekanik preslenmesi ile F-1’e benzer granüler ürün 

halinde elde edilir. Kalıptan çıkan ürün kırılır ve istenilen boyutlara göre elenir. Elek altı madde geri 

döndürülür. Granüler ürün, döner kalsine edicide 400 ile 600°C arasında aktive edilir. Bu ürünün özgül 

yüzey alanı 150 ile 240 m 2 /g, toplam gözenek hacmi (TPV-total pore volume) 0.35 cm 3 /g’dır. Özgül 

yüzey alanının ve TPV’nin bu düşük değeri yüksek yoğunluğuna bağlıdır (örneğin 0.95 gr/cm 3 ) [6]. 

Buraya kadar açıklanan aktif alümina üretim prosesleri, kaba (granüler) ürünlerin üretim prosesleridir. 

Başka bir aktif alümina tipi gibsitin 400 ile 800°C arasında çok hızlı aktivasyonu ile elde edilen 

kristalin tipidir. Bu proses esnasında böhmit ve parçalanma ürünlerinin, daha yavaş aktivasyon ile 

karşılaştırıldığında, yüksek miktarda azaldığı görülmektedir. Ürün, çok düşük gama/eta paterni gösteren 

amorf (rho) alüminadır. Çeşitli boyutlarda kürelerin ve diğer şekillerin oluşumu ancak suyla topaklaştırma 

ve daha sonra alüminanın tekrar hidratlanmasına bağlıdır. Tekrar hidratlandığında istenen gözenek 

hacmi ve partikül sertliklerine ulaşılmış olunur. Üretimin son basamağı ise 400°C’de gazlara maruz 

bırakılarak yeniden aktivasyonu içerir. Son ürün 250 ile 1200°C’de ağırlıkça %2 ile 6 arasında su kaybı 

göstermekte ve 250 ile 375 m 2 /g özgül yüzey alanına sahip olmaktadır. 

Aktif alümina jel olarak da üretilebilmektedir. Bu jeller genellikle Al 2 

(SO 4 

) 3 

ve NH 3 

’ten veya NaAlO 2 

ve bir asitten veya NaAlO 2 

ve Al 2 

(SO 4 

) 3 

çözeltilerinden hazırlanır ve tuz ürün olarak üretilmektedir. 

Çökeltme işleminde çökelti, filtrelenip yıkandıktan sonra ağırlıkça %8 ile 20 arasında Al 2 

O 3 

içeren pasta 

oluşturmak için süzülmektedir. XRD analizlerine göre, alüminanın kristal yapısı yapay böhmittir (pseudo-böhmit). 

Bu pasta direkt kırılabilir veya silindir formunda ekstrüzyonla elde edilebilir. Başka bir alternatif 

de tekrar bulamaç haline getirilip yıkanmış pastanın sprey kurutulmasıyla küresel tip partiküller 

üretilmesidir. Aktive edilmiş toz, kürelere topaklanabilir, pelet haline preslenebilir veya ekstrüzyonla 

elde edilebilir. Jeller de diğerleriyle aynı koşullarda aktive edilirler ve genellikle XRD paternleri geniş ve 

iç içe difüze olmuş gama alüminalarından oluşmaktadır. Jellerin bazıları ufak miktarda SiO 2 

, diğerleri 

ise %2-3 civarında sülfat içerirler. Jellerden çeşitli karakterlerde ürün elde edilebilmesine rağmen, adsorblayıcı 

olarak kullanılanlar çok küçük gözeneklere sahiptirler ve özgül yüzey alanları 300 ile 600 m 2 /g 

arasında değişmektedir. Yapay böhmitlerin asit veya diğer kimyasallarla gözenek hacim dağılımının 

kontrol edilebilmesi, bu alüminaları katalizör endüstrisinde önemli kılmaktadır [6]. 

11 

2.1.3. Aktif alümina adsorpsiyonu 

Florür iyonunun adsorpsiyonla gideriminde en sık rastlanılan proses, aktif alümina adsorpsiyonudur. 

Aktif alümina (Al 2 

O 3 

), yarı kristal yapıda, granüler, yüksek poroziteli, ticari olarak da kurutucu olarak 

kullanılan inorganik bir adsorbenttir. Aktif alümina metodu, malzeme olarak geri dönüşümlüdür. Ayrıca 

araştırmacılar yaptıkları çalışmada, Alcoa Type-F1 tipi alüminanın, maksimum florür iyonu adsorplama 

kapasitesinin 12 mg/g ve maksimum adsorpsiyonun görüldüğü pH değerinin ise 5 olduğunu tespit 

etmişlerdir. Aktif alümina metodu küçük sistemler için ekonomik açıdan fizibildir. Prosesin sürekli bir 

şekilde kontrolü gerekmektedir. 

Aktif alümina, florür iyonu giderimi amacıyla, uzun yıllardan beri “contact beds” olarak adlandırılan 

aktif alümina temas yatakları ve temas kolonları şeklinde kullanılmaktadır. Aktif alüminanın rejenerasyonu 

genellikle kostik, sülfürik asit, hidroklorik asit ve alum ile yapılmaktadır. Genel uygulamada kostik 

ile rejenerasyon tercih edilmektedir. Kostik ile rejenerasyon sonrasında, yatak, sülfürik asit ile nötralize 

edilmektedir. 

Aktif alümina, florür iyonu gideriminde, anyon değiştirici sentetik reçinelere göre daha üstündür. Anyon 

değişim reçineleri, alüminanın florür iyonu seçicicilik özelliğine sahip değildir. 1940’lardan bu yana aktif 

alüminanın bu florür iyonu seçiciliği bilinmekte ve içme sularından florür iyonu gidermede kullanılmaktadır 

[10].

Su arıtımında kullanılan aktif alümina, genelde 28-48 mesh (0.3-0.6 mm) çapındadır ve Al(OH) 3 

’in 300 

–600ºC sıcaklıkta dehidratasyonu sonucu elde edilir. Yüzey alanı 50-300 m 2 /g’dır. Aktif alümina prosesi 

pH’a karşı hassastır ve anyonlar en iyi pH 8.2’nin altında adsorbe olur. Aktif alümina ile florür iyonu adsorpsiyonu 

ve desorpsiyonu aşağıda denklemlerde verilmiştir. Denklemlerdeki Al, alümina yüzeyini, 

üstü çizgili olan kısım ise katı fazı temsil eder. 

HCl ile muamele edilmiş alümina, florür iyonları ile temas ettirilirse, klorür iyonları ile kuvvetli bir 

şekilde yer değiştirirler. Alüminanın yüzeyi ise asidik olarak kalır (pH 5-6). Bu değişim iyon değişimine 

benzer ve ilk denklemdeki gibi ifade edilir. 

Alümina . HOH + HCl → alümina . HCl + HOH (4) 

Alümina . HCl + HF → alümina . HF + HCl (5) 

Florür iyonu ile dolmuş adsorbenti rejenere etmek için seyreltik (0.25 – 0.5 N) NaOH kullanılır. 

Alümina . HF + 2NaOH → alümina . NaOH + NaF + HOH (6) 

Florür iyonu giderme kapasitesini yeniden kazandırmak için de 0.5 N HCl ile yeniden asitlendirilir. 

12 

Alümina . NaOH + 2HCl → alümina . HCl + NaCl + HOH (7) 

Bu aşamalardan sonra alümina yeniden florür iyonu tutmak üzere hazırdır. Yukarıdaki denklemler tek 

bir denklemle özetlenecek olursa aşağıdaki denklem elde edilir; 

Alümina . NaOH + NaF + 2HCl → alümina . HF + 2NaCl + HOH (8) 

2.1.4. Dünyada ve Türkiye’de alümina üretimi 

Alümina genellikle boksitin çıkarıldığı bölgede veya yakın bölgelerde üretilmektedir. Bunun en önemli 

sebebi ise boksitin sadece %37’sinin alüminaya dönüştürülebilmesidir. Bu durum navlun maliyetini 

artırmaktadır [11]. Dünya Alüminyum tüketimindeki artışa paralel olarak ihtiyaç duyulacak alümina 

üretim tesis yatırımlarına tevsii ve/veya yeni tesis olarak devam edilmektedir. 

IAI kayıtlarına göre, 2008’den günümüze değin devam eden toplam dünya metalurjik alümina üretimi 

470,589 metrik ton civarındadır. Bu üretimde en büyük pay Çin’e aittir, bu ülkeyi sırasıyla Okyanusya ve 

Güney Amerika izlemektedir. Bu üç bölge toplam dünya alümina üretim kapasitesinin %72’sini oluşturmaktadır 

[12]. 

Tüm dünyada üretilen boksitin yaklaşık üçte biri ile alüminanın yaklaşık yarısı dünya ticaretine katılmaktadır. 

Boksit ve alüminanın böyle yüksek oranlarda uluslararası ticarete katılmasının sebeplerinden 

biri Kuzey Amerika ve Batı Avrupa da bulunan büyük alüminyum üreticisi ülkelerin kendi boksit kaynaklarının 

yeterli olmaması ve yeterli alümina üretecek kapasitede tesislerinin bulunmayışıdır. 

Boksit ve alüminada uluslararası ticaret, Alcoa ve Alcan gibi büyük entegre alüminyum üreticileri ve 

BHP Billiton, Glencore gibi uluslararası ticaret firmaları tarafından kontrol edilmektedir. Bu şirketler 

dünyada yaygın ve oldukça önemli kapasitelerde alümina tesislerine ve boksit maden işletmelerine sahiptirler. 

Uygun boksit kaynaklarına sahip ülkelerde, alümina ve boksit işletmeleri entegre olarak çalışmaktadır. 

Alüminyum üretim tesisleri ise büyük oranda enerjinin ucuz ve bol olduğu gelişmiş bölgelere 

kaymaktadır [13].

Alümina ve boksit üretimlerinin dünya genelinde bölge ve ülkelere göre dağılımları incelendiğinde; her 

ne kadar Okyanusya dünya boksit üretiminin %36’sı gerçekleşiyor olsa da, dünya alümina üretiminin 

%35’lik paylarla Amerika ve Okyanusya kıtaları paylaştığı dikkati çekmektedir. Avustralya, Brezilya, 

Guyana, Surinam ve Venezuela alümina üretiminin yapıldığı belli başlı ülkelerdir. 

Türkiye’de sadece Seydişehir’deki Eti Alüminyum A.Ş.’ne ait Boksit İşletmesi faaliyetlerine devam etmektedir. 

Bu işletme Seydişehir’de kurulu olan 200.000 ton kapasiteli, maksimum boksit talebi 450 000 ton/ 

yıl mertebesinde (normal kapasite 400.000 ton/yıl) olan alümina tesisine boksit üretmektedir. Alümina 

tesisinin zaman zaman tenör, modül ve diğer hususlara bağlı olarak bu talebi 500 000 ton seviyesine 

yükselebilmektedir. Seydişehir’de üretilen alüminanın 120 000 tonu sıvı alüminyuma dönüştürülmekte, 

kalan 80 000 tonu uzun vadeli sözleşmeler veya spot piyasada satılmaktadır. Geçmişte sektörde üretim 

yapmış olan Milas Boksit İşletmesi 7. Plan Döneminde, Kokaksu İşletmesi ise daha önceki dönemlerde 

kapanmıştır [14]. 

Kaynaklar : 

1. Sarıkaya, Y., “Fizikokimya”, Gazi Büro Kitabevi, Ankara, 1993. 

2. Gregg, S.J. and Sing, K.S.W., “Adsorption, surface area and porosity”, Second edition Academic Press, 

London, 1982. 

3. Manivasakan, P., Rajendran, V., Rauta, P. R, “Effect of mineral acids on the production of alumina 

nanopowder from raw bauxite”, Powder Technology, 211: 77–84, 2011. 

4. Power, G., Joanne, S.C., Vernon, C., “Organic compounds in the processing of lateritic bauxites to 

alumina Part 2: Effects of organics in the Bayer process”, Hydrometallurgy, 127: 125–149, 2012. 

5. www.metalurji.org.tr/dergi/dergi141/d141_2530.pdf (available Aralık 2014) 

6. Hart, L.D., “Alumina chemicals: science and technology handbook”, WestervilleOhio American Ceramic 

Society, 1990. 

7. Bilgiç, C., “Alümina,3A, 5A, NaY adsorbanları için bazı adsorpsiyon parametrelerinin gaz-katı kromatografisi 

ile belirlenmesi”, Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim 

Dalı, Doktora Tezi, 2003. 

8. http://www.ekolojidergisi.com.tr, 2012. 

9. Yüzer, H., Hasanova, S., Köroğlu, H. J., “Seydişehir gibsit orjinli kabuktan aktif alüminalı adsorban 

eldesi”, 8. Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresi, Cilt 2, TMMOB Metalurji Müh. Odası, İstanbul, 

1995. 

10. Beyhan, M., “Atık çamurlar ve doğal malzemeler ile sulardan florür iyonu gideriminin araştırılması”, 

Yıldız Teknik Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul, 2003. 

11. Demirci, K. M., “Dünya Alüminyum Ticaretinde Türkiye’nin Yeri”, Türkiye Alüminyum Sanayicileri 

Derneği, 2011. 

12. http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi161/d161_1729.pdf (dünya alüminyum ticaretinde Türkiyenin 

yeri (available Aralık 2014) 

13. Alüminyum Raporu, TMMOB Metalurji Mühendisleri Odası, 2003. 

14. Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara, 2001. 

13

Haydar GÖKSU 

adar_gok@hotmail.com 

organik 

moleküllerin 

bitkilerdeki 


Ögretmeni 

(Düzce Üni 

Yard. Doç. 

Dr.) 

kullanım alanları 

Bitkilere zarar veren dış faktörlerle olan mücadelede farklı yöntemler kullanılmaktadır. Tercih 

edilen bu yöntemler daha çok doğal ürünlerin kullanılması ile hazırlanan sulu çözeltilerdir. Bu 

amaçla karabiber, kırmızıbiber, zencefil, sarımsak, kadife çiçeği, ısırgan otu, mısır yağı, ayçiçek 

yağı, sabun, dereotu, yumurta kabuğu sıklıkla kullanılmaktadır. Bunun yanında izopropil alkolün sulu 

çözeltileri de kullanılmaktadır. 

14 

Bitkilerin dış etkilerden korunmasının yanında bitkilerin gelişimini dengelemek amacıyla da bazı 

önlemler alınmaktadır. Bu önlemler özel besin içerikli organik veya inorganik karışımlardır. Bitkilerin 

gelişiminde kullanılan karışımlardan biri olan Genesis L 26 kodlu ürün organik ve inorganik karışım 

içermekte ve içeriğinde; %2 Nitrat, %7 Üre, %10 P 2 

O 5 

ve %6 K 2 

O bulunmaktadır. Ayrıca bu ürün bitkide 

kullanıldığında; 

• Bitkilerdeki döllenmeyi ve döllenme sonrasında bitkinin gelişimini hızlandırmakta 

• Bitkideki metabolik reaksiyonları aktive etmekte 

• Bitki saplarını güçlendirmekte 

• Bitkinin kök kısmından bazı hormonların salgılanmasını sağlamakta 

• Bitkilerin topraktaki besinlerin alınmasını hızlandırmaktadır [1]. 

Genesis L 26 gibi içerisinde inorganik moleküllerin yanında özellikle organik moleküller bulunduran 

ve bu organik moleküller sayesinde besinlerin topraktan bitkiye daha kolay taşınmasını sağlayan 

başka bir ürün ise Apex’tir (Şekil 1.1). İçeriğindeki organik moleküller bitkinin köklenmesini, toprağın 

düzenlenmesini ve topraktaki besinlerin bitkiye daha hızlı taşınmasını sağlamaktadır [2]. 

Şekil 1.1 Genesis L26 ve Apex’in ambalajları

Bitkilerin gelişimi için kullanılan özel karışımlar sınıfında olan Calvin, Prolium Cu, Mn, Zn, Zenith, 

Gronzin L7, Glukomix Mn-Fe, Promax Plus, Profer 6, Booster 5, Ratoon 15 piyasada var olan karışımlardır. 

Bu karışımların tümü Genesis L26 ve Apex gibi bitkilerin gelişimine, kök oluşumuna, topraktaki 

besinlerin bitkiye taşınmasına ve bitki köklerinin hormon salgılayarak bitkinin dengeye gelmesini 

sağlamaktadırlar. 

Kaynaklar : 

1. Ikeda, S., Ayabe, H., Mori, K., Seki, Y., Seki, S., Biochemical and Biophysical Research Communications, 

296 (2002) 785-791. 

2. Nie, L., Shah, S., Rashid, A., Burd, G.I., Dixon, D.G., Glick, B.R., Plant Physiol. Biochem., 40 (2002) 

355-361. 

15

Ismail BAYRAKTAR 

ismbyrktr@gmail.com 

16 

HELYUM 

FLYING GAS 

Adı 

Helyum 

Sembolü 

He 

Atom Numarası 2 

Atomik yığın 4,002602 

Erime Nok. -272,0 o C 

Kaynama Nok. -268,6 o C 

Elektron/proton 1 

Nötron sayısı 2 

Sınıfı 

Noble(Soygaz) 

Kristal yapı Hekzagonal 

Yoğunluk 0,1785 g/cm 3 

Yüksek 

Kimyager 

(Mezun) 

Evrende en çok bulunan ikinci element helyum; ismi Yunan Tanrıçası Helios’ dan gelir. İlk kez 

güneş yüzeyinde keşfedilmiştir. 1868 yılında Fransız astrolog Jules Janssen, güneş tutulması 

sırasında sarı bir çizgi fark etmesiyle aynı sene içinde Norman Lockyer güneş spektrumlarında 

yeni bir elementin varlığını tespit etmiştir. 1895 yılında Ramsay, uranyum madeni Kleyevitinde aynı 

zamanlarda İsveçli kimyagerler Nils Langlet ve Theodor Cleve Kleyevitte helyuma rastlamışlardır. 

Hidrojenden sonra en hafif gazdır. Renksiz ve kokusuzdur, soygaz (inert) olması sebebiyle tepkimeye 

girmez ve bu yüzden eylemsizdir. Hidrojenden ağırdır ama hidrojen yanıcı olduğundan helyum, sıcak 

hava balonları ve zeplinlerde hidrojenin yerini almıştır. 

Helyum doğal gaz kaynaklarından elde edilebilir. Yeryüzünde Helyum bakımından zengin doğal gaz 

kaynakları sınırlı sayıda ülkede mevcuttur, bunlar ABD, Polonya, Cezayir ve Rusya'dır. Çok değerli bir 

gaz olan Helyum, bu değeri nedeni ile uluslararası işletme ve ticareti yapılan tek endüstriyel gazdır. 

Tamamen asal, havadan hafif, küçük molekül yapısı olan ancak yüksek moleküler enerjiye sahip, 

sıvılarda çözünmeyen ve sıvı hali bilinen en soğuk gazdır.

Şekil: 1 Güneşte meydana gelen reaksiyonlar 

Üstteki şekilde de hidrojenden laboratuvar ortamında üretilmiş He görülmektedir. Big bang teorisine 

göre helyum hidrojenden türemiş olduğu görülmektedir. 


• Kaynak alanında koruyucu gaz olarak 

• Balon ve zeplinlerde 

• Kaçak kontrol gazı 

• Dalış gazları 

• Astım vb. hastalığı olanlarda solunum gazı karışımlarında 

• Manyetik Rezonans (MR) cihazlarında 

• Lazer gazlarında ve analitik cihazlarda 

• Roket itici gazlarında 

• Süper iletkenlerde 

Güneş ve Helyum 

17 

Güneş katı bir cisim değil, büyük bir gaz topudur. Çok büyük oranda (% 92,1) hidrojen, daha az oranda 

(% 7,8) helyum ve çok az oranda diğer gazlardan oluşmuştur. 

Güneş’in çekirdeğindeki basınç ve sıcaklıktan dolayı hidrojenin çarpması ve birleşmesi yeterlidir. Hidrojenin 

helyuma dönüşmesi için gerekli ısıya termonükleer enerji denir. Bundan dolayı Güneş, büyük bir 

nükleer reaktöre benzetilebilir.

İzotopları 

En hafif nadir gaz olan helyumun doğada iki izotop olarak bulunur. Alışılmış formu 4 He dür. 4 nükleon 

sayısı 2 proton ve 2 nötrondur. Diğer helyum alışılmamış formu 3 He olup 1 nötron eksiktir. Bu nedenle 

diğerine göre daha hafiftir. Ağır helyum, diğer helyuma göre doğada 10 milyon kat daha sık rastlanır. 

Ancak son 50 yılda nükleer santrallerde büyük miktarlarda 3 He üretilmesi olanaklı hale gelmiştir. 

Süper iletkenlik 

Helyum gazı mutlak sıfırın (-273,15 o C) 4 derece üzerine kadar soğutulursa yoğunlaşarak sıvı hale geçer. 

Her iki helyum atomu da sıvı halleri benzer özellikler gösterirler. Sıvı helyum süper iletken mıknatıslarda 

olduğu gibi yaygın bir şekilde soğutucu olarak kullanılırlar. Sıcaklık düştükçe sıvı helyum izotopları 

arasında büyük farklar ortaya çıkmaya başlar. İçsel hareketlere karşı bütün dirençlerini kaybederler ve 

süper akışkan olurlar. 

18 

Hollandalı fizikçi Heiki K. Onnes’ in ekibi helyumu -268 o C’ de sıvılaştırmayı başardı ve metallerin sıvı 

helyuma batırılarak nasıl davrandığı incelendi. Onnes’ in ekibi yıllardır civalı termometrelerde kullanılmak 

üzere civa dirençler ihmal ediliyordu. 1911 yılının Nisan ayında elektrik akımının sıvı helyum 

kullanılarak soğuttukları civa telden hiç engelle karşılaşmadan ilerlediği gözlenmiş. Civanın iletkenliği 

sonsuz olmuş, elektrik direnci sıfıra inmişti. Sıvı helyum eldesi ve Onnes’ in süper iletken olarak adlandırdığı 

bu gözlem ona 1913 Nobel fizik ödülünü getirecekti. 

Kaynaklar : 

1. Bilim ve Teknik, 2011 Temmuz 

2. Messer/Heluim 

3. The Origin of Elements/Helium 

4. Wikipedia/Helium Application

Anıl Yasin AKDOGAN 

anil_yasin_akdogan@hotmail.com 

AYIRMA 

PROSESLERI 

EKSTRAKSIYON 


Teknikeri 

(Mezun) 

Zenginleştirme , kıvamlaştırma , saflaştırma , rafinasyon ve izolasyon gibi işlemleri içeren ayırma 

prosesleri tekniker , kimyager ve mühendisler için çok önemlidir. Karışımların bileşenlerine ayrılmasında 

ayırma süreçleri bir sanat gibi yüzyıllardır uygulanmaktadır. Eski medeniyetler de çeşitli 

cevherlerden metallerin ekstraksiyonu , bitkilerden boyaların ve yanmış bitki küllerinden potasın eldesi 

, deniz suyunun evaporasyonu ( buharlaşması ) ile tuz eldesi gibi ayırma süreçleri kullanılmıştır. Ayırma 

prosesleri momentum , kütle ve ısı transferi gibi temel prensip ve mekanizmalara dayanır. 

Ayırma ajanları 

Ayırma ajanları kütle ve enerji esaslı olmak üzere ikiye ayrılır. Isı , enerji ve manyetizma enerji esaslı 

ayırma ajanı olarak kullanılır. Kütle esaslı ayırıcı maddeler ise katı , sıvı ve gaz fazında olabilir. Distilasyon 

ve evaporasyonda ısı enerjisi ile bileşenler farklı sıcaklıklarda ayrılırken ; ekstraksiyonda ayırma 

işlemini çözücü gerçekleştirmektedir. 

Ayırma süreçlerinin sınıflandırılması 

19 

Ayırma temel süreçlerini; kullanılan ayırma metodu veya bileşenlerin faz durumu gibi farklı sınıflandırma 

yapılarak incelemek mümkündür. 

Süreç Besleme Ürün Ayırma Ajanı Ayırma 

Prensibi 

Absorbsiyon Gaz Sıvı+Buhar Çözücü Tercihli 

çözünürlük 

Absorbsiyon Gaz veya Sıvı Sıvı + Katı Adsorban Adsorban - Adsorbat 

etkileşimi 

İyon Değişimi Sıvı Sıvı + Katı İyon Değiştirici Anyon / 

Katyonların yer 

değişimi 

Kromotografi Sıvı Sıvı/Katı Adsorban Çözünürlük 

farkı 

Kristalizasyon sıvı Sıvı + Katı Soğutma / Isı Erime/Donma 

noktaları farkı 

Uygulama 

Doğal gazdan 

CO2 ve H2S 

uzaklaştırılması 

Gazların kurutulması 

Su deminenalizasyonu 

Protein enzimlerin 

ayrıştırılması 

İçecek Üretim

Süreç Besleme Ürün Ayırma Ajanı Ayırma 

Prensibi 

Distilasyon Sıvı ve / veya Sıvı+Buhar Isı Uçuculuk/Buhar 

Buhar 

basınç farkı 

Uygulama 

Ham petrolden 

benzin üretimi 

Kurutma Nemli katı Kuru katı + Yaş 

buhar 

Isı 

Suyun buharlaştırılması 

Seramik , Plastik 

ve yiyeceklerin 

kurutulması 

Evaporasyon Sıvı Sıvı + Buhar Isı Uçuculuk farkı Şeker üretimi 

20 

Ekstraksiyon Sıvı Sıvı + Sıvı Çözücü Sıvıların 

çözünürlük 

farkı 

Membran 

süreçleri 

Sıvı ve Katı Sıvı ve Katı Membran Geçirgenlik 

farkı 

Benzinden benzen 

/toluen/ksilenin 

ayrıştırılması, 

Kahveden 

kafeinin ayrılması 

Hidrokarbonlardan 

hidrojenin 

ayrıştırılması 

, Meyve 

suyunun konsantre 

edilmesi, 

Suyun demineralizasyonu 

Tablo 1: Temel ayırma süreçleri ve özelikleri 

Herhangi bir karışımda ki bileşenin ayırma süreç seçimini etkileyen faktörler aşağıdaki gibidir; 

1) Operasyon ölçeğinin belirlenmesi 

2) Ayrılacak ürün özelliklerinin belirlenmesi 

• Kimyasal özellikler 

• Molekül boyutu 

• Molekül ağırlığı 

3) Ayırma prosesinin belirlenmesi 

4) Ayırma ajanlarının belirlenmesi 

5) Uygun sürecin belirlenmesi 

6) Fizibilitenin hesaplanması 

7) Operasyon koşullarının belirlenmesi 

Ekstraksiyon ( Özütleme ) 

İki veya çok bileşenli karışımlardan bir maddeyi veya istenmeyen safsızlıkların çözücü yardımı ile 

ayırma işlemine ekstraksiyon denir. Ayrılması istenen karışım sıvı bileşenlerden oluşuyorsa ‘sıvı – sıvı 

ekstraksiyon ‘ ; katı bir malzemeden bir madde veya grup ayrılacaksa bu işleme ‘katı – sıvı ekstraksiyon 

‘ denir.

Sıvı – Sıvı Ekstraksiyonu 

Sıvı çözelti içinde çözünmüş bir maddeyi , çözeltiyle karışmayan başka bir sıvı ile temas ettirerek ayırma 

işlemine sıvı – sıvı ekstraksiyonu denir. Bu işlemin ilk uygulaması Romalılar tarafından sıvı haldeki 

bakır dan çözücü olarak kurşun kullanılarak altın ve gümüşün ekstrakte edilmesidir. 

Basit bir ekstraksiyon işlemi çözünen , taşıyıcı ve çözücü olmak üzere üç temel bileşenden oluşur. Ekstraktörden 

ayrılan besleme sıvısı ile zengin faza rafinat ( sulu faz ) ve çözücü bakımından zengin faza 

ekstrak ( organik faz ) denir. 

Şekil 1 : Ekstraksiyon işlemi 

Sıvı – sıvı ekstraksiyon , karışımda ki bileşenlerin faz dağılımı ile ayrılmasına dayanan difüzyonel bir 

süreçtir. Ayrımı gerçekleştirilecek karışımın çözücü ile karştırılarak temas etmesi sağlanarak ekstrakt ve 

rafinat olarak iki sıvı faz oluşturulur. Şekil 2 de gösterilen endüstriyel ekstraksiyon sisteminde besleme 

akımı ekstraksiyon kolonunun orta kısmından girer ve alt akımından çıkan ekstrakt distilasyon kolonuna 

verilir. İşlemde yüksek kaynama noktasına sahip olan çözücü ağır faz ve düşük kaynama noktasına 

sahip olan ekstrakt hafif faz olarak adlandırılır. Eğer fazların kaynama noktaları yakın ise , kolon raf 

sayısı veya riflaks oranı arttırılır. Kolonun tepe ve dip ürünleri olan ekstrakt ve çözücü sisteme geri beslenir. 

Böylelikle , ayrılması istenen bileşen safsızlıklarından arındırılır ve sürecin verimi artar. 

21 

Şekil 2 : Endüstriyel ekstraksiyon işlemi

Genellikle ekstraksiyon işlemi; 

• Çözeltide çözünmüş veya kompleks oluşturmuş inorganik maddeler varsa, 

• Çok düşük derişimdeki bir bileşenin ayrılması istendiğinde, 

• Kaynama veya erime noktaları çok yakın olan bileşenlerin ayrılmasında, 

• Azeotrop oluşturan karışımların ayrılması gibi durumlarda distilasyona göre tercih edilir. 

Örneğin, asetik asitten suyun uzaklaştırılması için distilasyon veya organik bir çözücü kullanılarak sıvı 

– sıvı ekstraksiyon işlemi uygulanabilir. Endüstride pek çok karışımların ayrılmasında sıvı – sıvı ekstraksiyonu 

kullanılır. Tablo 2 de inorganik kimya endüstrisinde; fosforik asit, borik asit ve sodyum hidroksit 

gibi yüksek kaynama noktasına sahip maddelerin ve formaldehit gibi hidrojen bağı içeren organiklerden 

su giderilmesinde ekstraksiyon işlemi uygalınır. 

22 

Çözünen Taşıyıcı Çözücü 

Asetik asit Su Etil asetat 

Aromatikler Parafin Dietil Glikol 

Benzoik asit Su Benzen 

Formaldehit Su İzopropil eter 

Naftan Petrol Nitrobenzen , fenol 

Fenol Su Benzen , klorobenzen 

Penisilin Et suyu Butil asetat 

Sodyum klor Sulu sodyum hidroksit Amonyak 

Vanilya Likör Toluen 

A vitamini Balık-karaciğer yağı Propan 

E vitamini Bitkisel yağ Propan 

Tablo 2. Sıvı – sıvı ekstraksiyon işleminin endüstriyel uygulamaları 

Katı – Sıvı Ekstraksiyonu 

Katı madde içinde bulunan bir veya birden fazla bileşenin bit çözücü yardımı ile ayrılamsı işlemine katı 

– sıvı ekstraksiyonu denir. İşlem dört aşamada düşünülebilir; 

• Çözünen maddenin faz değişimi ile solvent faza geçmesi 

• Ekstrakt fazın mekaniksel ayrımı 

• Çözünen maddenin ekstrakt fazdan ayrılması ve rafine edilmiş çözücünün sürece gönderilmesidir. 

Katı – sıvı ekstraksiyonu, gıda endüstrisinde sıcak su kullanılarak şeker pancarından şekerin ayrılmasında; 

hekzan,aseton ve eter gibi organik çözücüler ile fıstık, soya, keten tohumu, fasulye, pamuk 

tohumu gibi bitkilerden yağların ekstrakte edilmesinde; çay yapraklarından su kullanılarak çayın; balıktan 

, balık yağının elde edilmesi işleminde kullanılmaktadır. 

Ekstraksiyon Sürecinde Çözücü Seçimi 

Etkin bir ekstraksiyon işleminde en önemli anahtar parametre uygun bir çözücünün seçimidir. ‘benzer 

benzeri çözer’ prensibinden faydalanılır. Genel olarak çözücü seçiminde dikkat edilcek hususlar şı 

şekildedir; 

• Dağılma katsayısı 

• Yoğunluk ve viskozite 

• Çözünürlük 

• Seçicilik 

• Fazlar arasındaki yüzey gerilimi 

• Tekrar kullanılabilirlik 

Kaynaklar : 

Kimya mühendisliğine giriş 1. Basım – Ayırma süreçleri prosesleri

Hatile MOUMINTSA 

hatile_m@hotmail.com 

KARANLIGIN 

HORMONU 


(Mezun) 

MELATONIN 

Çoğunuz bu hormonu daha önce duymussunuzdur. Belkide aranızda ilk defa duyanlar vardır. 

Melatonin epifiz bezinin pineolasit adı verilen hücrelerinden salgılanır. Biyoritmi belirler ya da 

biyoritm üzerinde etkilidir. Pineolasit hücreleri ışığa duyarlıdır. Elektromanyetik dalga yoğunluğu 

arttıkça melatonin salgılanması azalır. Melatonin bir tür etanoamiddir. IUPAC isimlendirmesine 

göre adı N-[2-(5-methoxy-1H-indol-3-yl)ethyl]'dir. Aşağıda gösterilmektedir: 

Çoğunuz bu hormonu daha önce duymussunuzdur. 

Belkide aranızda ilk defa duyanlar vardır. Melatonin 

epifiz bezinin pineolasit adı verilen hücrelerinden 

salgılanır. Biyoritmi belirler ya da biyoritm üzerinde 

etkilidir. Pineolasit hücreleri ışığa duyarlıdır. Elektromanyetik 

dalga yoğunluğu arttıkça melatonin 

salgılanması azalır. Melatonin bir tür etanoamiddir. 

IUPAC isimlendirmesine göre adı N-[2-(5-methoxy- 

1H-indol-3-yl)ethyl]'dir. Aşağıda gösterilmektedir: 

23 

Çoğu kişide uykusuzluk sorunu vardır. İster tüketilen gıdalar olsun, çevresel faktörler, solunum yollarındaki 

rahatsızlıklar, sıkıntılar, stresler, uykusuzluğa yol açan etkenlerden birkaçıdır. Fakat uykusuzluğun 

en önemli faktörü bu hormondur. 

Hiç düşündünüzmü bazen pek yorgun olmasanızda 

12”e doğru uykunuz gelir. Ya da güneşli bir havada 

uykunuz zor gelir, oysa karanlıkta çok daha kolay 

gelir. Bir diğer olayda şudur, zor uyuyan çocuklar için 

bazen kalın perdeleri kapatıyoruz ki oda karanlık 

olsun. Karanlık olunca uyuma ihtiyacını meydana 

getiren bu hormon, ortalık aydınlamaya başlayınca 

salgısı azalır ve bizi uyandırır. Epifiz bezi gün boyunca 

kandan aldıkları triptofan ile yalnızca serotonin 

hormonu sentezi gerçekleştiriyor ve ancak karanlık 

olunca ışıksız şekilde melatonin sentezi başlar. İşte 

uykumuzu getiren hormon melatonindir. Ayrıca 

sabah uyandığımızda kendimizi enerji dolu ve mutlu 

hissetmemizin nedeni gün ışığında melatonin yerine 

mutluluk hormonu serotonin salgılamaya başladığı içindir. 

Melatonin hormonu beynimizin orta kısımlarında bulunan pineal bez tarafından salgılanan bir hormondur. 

Bu hormonun üretimi ve salınımı karanlık ile başlar ve aydınlık ile sona erer. Gece saat 23.00 

ile 05.00 arasında salgılanan bu hormon 02.00-04.00 arasında en yüksek değerlerine ulaşır. Aydınlık 

döneminin uzaması veya aniden ışığa çıkılması melatonin üretimini durdurur. Aynı zamanda televizyon 

ışığı ve yatak odalarında ışık yayan kaynaklar da hormonun salgılamasını durdurur.

Aşağıda melatonin sentezini göstermektedir: 

Melatonin hormonu bizim için önemlimidir 

diyorsanız, aslında çok önemli 

bir hormon olduğunu göreceksiniz. 

Neden mi? Çünkü yeterince salgılanamazsa 

vücut direncimiz düşer, bunun 

nedeni de hücrelerimiz yeterince 

yenilenmediği içindir. Ayrıca uykusuzluk, 

yorgunluk hissi, iştahsızlık, 

hazımsızlık, zihinsel ve fiziksel performans 

kaybı, hafızada azalma, vücut 

ağrıları ve terleme gibi çok sayıda 

şikayete neden olur. 

24 

Melatoninin yaşlanmada faydası 

Son araştırmalara göre hormonun yaşlanmayı geciktirici etkisi olduğu bulunmuştur. Vücuttaki antioksidan 

kapasitesinin azalmasına bağlı olarak serbest radikallerin artmasıyla ilişkilendiriliyor. 

Melatonin ve kanser 

Klinik araştırmalar, melatonin kanser oluşumunu ve oluştuktan sonra gelişimini durdurucu etki gösterdiğini 

ve bu nedenle kanserin kandaki melatonin düzeyi ile ilişkilendirilebileceğini ortaya koymuş. Ayrıca 

kanser üzerinde olumlu etkilerinin bir diğer nedeni bağışıklık sistemini kuvvetlendirilmesidir. Epifiz 

bezinin çıkarılması ya da melatonin sentezinin engellenmesi sonucu bağışıklık sistemi baskılanıyor. Bu 

durumda dışarıdan melatonin verilerek baskılanmış olan bağışıklık sistemi yeniden etkinleştirilebilir. 

Kısaca melatonin etkilerini sıralayacak olursak: 

* Doğrudan antikanserojen etki gösterir 

* Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir 

* Uyku düzenini kontrol eder 

* Kemik rejenerasyonunu artırır 

* Hücreleri yeniler ve yaşlanmayı geciktirir 

* Biyolojik ritmi düzenler 

* Kemoterapik ilaçların etkinliğini arttırır 

* Antioksidant etki gösterir 

Kaynaklar : 

http://tr.wikipedia.org/wiki/Melatonin 

http://www.bing.com/images/search?q=Melatonin+Chemical+Structure&Form=IQFRDR#view=detail&id=99632DEB8FCFDCC39F11FDA88CFF01C66CE66D2D&selectedIndex=3 

http://www.bing.com/images/search?q=Little+Girls+Sleeping&Form=IQFRDR#view=detail- 

&id=34C5E618F923BE8FC986C5FC75434ABDB68BC11B&selectedIndex=2 

http://focus-blog.pharmxplorer.at/wp-content/uploads/2009/05/tryptophan-metabolismus.png

Yavuz Selim KART 

kim_muhselim@hotmail.com 

HYPERCHEM 

İLE MOLEKÜL 

MODELLEME-3 


Mühendisi 

(Mezun) 

Merhaba İnovatif Kimya Dergisi Okuyucuları.Ocak 2015 sayımızda Hyperchem molekül 

modelleme programı üzerinden giderek yazı dizimizi sonlandıracağız. Bundan önceki iki 

sayımızda bu konu hakkında bilgilendirme yapmıştık. Bu yazıyı okumadan önce kasım ve 

aralık 2014 sayılarını okumanızı öneriyoruz. 

Kısaca hatırlayacak olursak Hyperchem programı ile molekül çizmiştik sonrasında ise bağ açısı ve bağ 

uzunluğunu ölçtük ve en son olarak single point enerjisini hesapladık. 

Bu yazıda ise geometri optimizasyonu ve enerji hesabı işlemlerini yapacağız. İşlemlerimize başlamadan 

önce hangi yapı üzerinden gittiğimizi belirtmekte yarar var. Burada propan molekülü üzerinden 

giderek işlemleri halledeceğiz. Daha önce çizmiş olduğumuz molekülü Resim 1’deki şekilde görmektesiniz. 

25 

Resim 1 : Propan molekülümüz

Bu yapıyı oluşturmadı iseniz ilk bu yapıyı oluşturunuz. Sonrasında sırayla aşağıdaki işlemleri yapacağız. 

İlk olarak Setup menüsünden sırası ile Semi-empirical, PM3 ve OK tıklanır. Böylece hesaplama yöntemi 

tespit edilmiş olur. Bu işlemi yapınca Resim 2’deki şekli göreceksiniz. 

Resim 2 : Propan molekü için hesaplama biçimi seçimi 

26 

Bu işlemi yaptıktan sonra Compute menüsünden sırasıyla Geometry Optimization, Polack-Ribiere , OK 

tıklanır. Hesaplama bittiğinde alt menü çubuğunda Conv=YES ifadesi görülür. Conv=NO ise aynı işlem 

YES elde edilinceye kadar tekrarlanır. Alt menü çubuğundaki E bağ enerjisini gösterir. Açılan ekran 

Resim 3’ deki gibi olmalı. 

Resim 3: Propan molekülü için işlem süreci 

Bu işlemi yaptıktan sonra programın en alt kısmına bakarız. Resim 4’deki gibi bir ifade göreceksiniz. 

Eğer No gibi bir ifade görürseniz üstteki aşamayı tekrar edeceksiniz.

Resim 4: Propan molekülü için enerji hesabı 

Son olarak Compute menüsünden properties tıklanır, buradan toplam enerji (total energy) ve dipol 

moment elde edilir. Sonra details tıklanır, buradan oluşum entalpisi (heat of formation) elde edilir. 

İşlemin sonucunu Resim 5’de görmektesiniz. 

27 

Resim 5: Propan molekülü için properties kısmının ayrıntılı görünümü 

Programda anlatacaklarım bu kadar. Serinin son yazısında programın çok kullanabileceğiniz bir 

kısmından bahsettiğimi düşünüyorum. Bu şekilde bilmediğiniz ya da bilgisine ulaşamadığınız yapıları 

çizip, gerekli bilgileri elde edebilirsiniz. Keyifle ve ilgiyle okumanızı diler, bir sonraki yazı dizisinde 

görüşmek dileğiyle. 

Kaynaklar : 

http://www.hyper.com/Download/tabid/357/Default.aspx 

http://w3.gazi.edu.tr/~nkaracan/inorglab/mm.pdf

ELEMENT 

TANIYALIM 

Karbon 

Simgesi: 

C 

Grubu: 

4A (Ametal) 

Atom numarası: 6 

Bağıl atom kütlesi: 12,011 

Oda sıcaklığında: Katı 

Erime noktası: 3500°C 

Kaynama noktası: 4827°C 

Yoğunluğu: 

2,26 g/cc 

Keşfi: 

Bilinmiyor 

Atom çapı: 

0,91 Å 

Elektronegatifliği: 2,55 

Elektron dizilimi: 1s 2 2s 2 p 2 

Yükseltgenme basamağı (sayısı): 4, 2 

28 

Simgesi C, atom sayısı 6, atom ağırlığı 12,011 olan karbon, periyodik çizelgenin IVA grubunda silisyum, 

germanyum, kalay ve kurşun elementleriyle birlikte yer alır. Bu elementlerin en hafifi ve en az metalik 

olanıdır. Periyodik çizelgedeki başka birçok grubun tersine, IVA grubu elementleri, kimyasal bakımdan 

birbirinden çok farklıdır; grubu temsil edici davranışı en az gösteren de karbondur. 

Karbonun Elde Edilmesi 

Karbon (C) periyodik cetvelin IV A grubunda yer alan ametal element. Organik bileşikler olarak adlandırılan 

sayısız bileşiklerden dolayı kimyanın bir bölümüne (organik kimya) damgasını vurmuştur. 

Doğada hem serbest hâlde (kömür), hem de karbonatlar biçiminde, ayrıca havanın karbondioksitinde 

ve petrolde bulunur. Üç allotropu vardır: elmas, grafit ve “beyaz karbon”. Bu sonuncusu saydam 

olup 1969’da grafitin süblimleştirilmesiyle elde edilmiştir. Amorf karbon denen karbon ise gerçekte 

mikrokristaller hâlindeki grafittir. Doğada kokkömürü, taşkömürü ve karbon siyahı biçiminde bulunur. 

Karbon siyahı petrolün tam olarak yanmaması yani ısıl bozunmasıyla elde edilir. 


Tüm organik bileşiklerin yapısına giren karbon, sıvı yağların dehidrasyonunda (sudan arındırılmasında), 

ayrıca demir ve alaşımlarının işlenmesinde kullanılır. Çelik yapımında, nükleer tepkimelerin kontrolünde, 

lastiklerin renklendirilmesinde, plastik sanayinde, boya pigmentlerinin eldesinde ve yağlayıcı 

maddelerin yapımında da bu elementten yararlanılır. Kurşun kalemlerde kullanılan grafit formu ve 

elmas formu, karbon elementinin iki önemli allotropudur. Karbon-14 izotopu da, radyoaktif yaş tayininde 

kullanılır. Karbonun “fulleren” denen küre biçimli ya da “nanotüp” denen silindir biçimli molekülleri 

de, son yıllarda özellikle elektronik ve nanoteknoloji alanlarında devrimsel ilerlemeler sağlamaktadır. 

Pigmentlerde, matbaa mürekkeplerinde ve kauçuğun sertleştirilmesinde kullanılır. Amorf karbon, 

yüzeyinin çok geniş olmasından ötürü adsorbsiyon tekniğinde kullanılır. Yeni bir karbon biçimi de 

sentetik olarak yapılan karbon elyafıdır. Çok kuvvetli olup, lastiklerin dayanıklılığını artırmada ve elektrik 

ileten kumaş yapımında kullanılır. Organik maddeler için çözücü olarak, özellikle rayon ve selofan 

üretiminde kullanılır. Yangın söndürücülerde ve özellikle kuru temizlemede çözücü olarak kullanılır. 

Bundan, buzdolaplarında soğutucu olarak kullanılan freon gazı da yapılır. Radyoaktif yaş belirlemesinde 

kullanılır.

SÖZLÜK 

Ingilizce-Türkçe 

Metastable 

Metaphamine 

Mild Steel 

Mica 

Natrium 

Pericline 

Perfect Gas 

Petrochemical 

Quality Factor 

Rem 

Refraction 

Samarium 

Silver Sulfide 

Sodium Molybdate 

Structure 

Styrene 

Tallow 

Tungstic Acid 

Uric Acid 

Weak Electrolyte 

Water Glass 

White Radiation 

X-Ray Diffraction 

Yarı Kararlı 

Metafanin 

Kırılabilen Çelik 

Mika 

Sodyumun Latincesi 

Albitin Türleri 

İdeal Gaz 

Petrokimyasal 

Kalite Faktörü 

Radyasyon Doz Eşitliği Birimi 

Kırılma 

Samaryum Elementi 

Gümüş Sülfür 

Sodyum Molibdat 

Yapı 

Stiren 

Donyağı 

Tungsten Asidi 

Ürik Asit 

Zayıf Elektrolit 

Cam Suyu 

Beyaz Radyasyon 

X-Işın Kırılması 

29

HABERLER 

Yurttan Kimya Haberleri 

FINDIK KABUĞUNUN İNANILMAZ FAYDASI AÇIKLANDI 

30 

Prof. Dr. Halil İbrahim Uğraş, fındık kabuğunda doğal olarak bulunan kemoterapi ilaçlarının hammaddesi 

paklitaksel maddesinin bulunduğu bildirdi. 

Düzce Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halil İbrahim 

Uğraş, araştırmaları sonucunda fındık kabuğunda dünyada kullanılan 5 kanser ilacından birinin aktif 

maddesi olan paklitakseli bularak kanser tedavisi alanında büyük bir buluşa imza attıklarını söyledi. 

Giresun Üniversitesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Taş ve Yrd. Doç. Dr. Saim Topçu 

ile birlikte yürüttükleri projeleri ile ilgili konuşan Prof. Dr. Uğraş, “Ülkemiz ekonomisine kazandırılması 

amacıyla bu projemizin alt yapısını oluşturduk ve bu doğrultuda araştırmalarımızı yaptık. 

Projemizi ekonomiye kazandırmak istiyoruz. Aynı konuyla ilgili TÜBİTAK tarafından desteklenen 

iki projemiz daha oldu. Makro seviyede endüstriyel üretim için gerekli proje başvurumuzu da 

Sanayi Bakanlığımıza yaptık” dedi. 

Fındığın ülkemizin en önemli tarım ürünlerinden biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Halil İbrahim 

Uğraş, fındık kabuğunda doğal olarak bulunan kemoterapi ilaçlarının hammaddesi paklitaksel 

maddesinin doğada çok az miktarda bulunduğunu ve bu sebepten çok değerli olduğunu ifade etti. 

TÜBİTAK projeleri kapsamında deneylerin devam ettiğini belirten Uğraş, makro seviyede üretim 

gerçekleştirebilmek için uygun disiplinlerde uzman ekip arkadaşları aradıklarını belirtti. 

Prof. Dr. Halil İbrahim Uğraş, paklitaksel çalışmalarının yanı sıra, Düzce Üniversitesi laboratuarların 

da endüstriyel ve tarımsal atıkların değerlendirilmesi amacıyla Sanayi Bakanlığına sunulan Bio-Yakıt 

projeleri olduğundan ve kabul edildiği takdirde bu proje ile birlikte çevre problemlerinin son bulacağından 

bahsetti. 

U ğraş, üniversitenin destekleriyle, fındık yağı, fındık kabuğundan eko-boya, arı ürünleri ve hücre yenileyici 

kozmetik ürünlerinin çalışmalarının bulunduğunu ve çocuklara yönelik süt ve süt ürünlerinin 

kalitesini arttırma çalışmaların devam ettiğini belirtti. Prof. Dr. Halil İbrahim Uğraş, tüm bu çalışmaları 

gerçekleştirirken üretime yönelik olarak finansmanı sağlayacak sanayi kuruluşlarıyla işbirliği 

arayışı içinde olduklarını ve bu kuruluşlardan gelecek tekliflere açık olduklarının altını çizdi.

BİR YILDA 530 TON ATIK PİL TOPLANDI 

Çevreye verdiği zarar nedeniyle yeniden işlenmesi veya bertaraf edilmesi uygun görülen atık pillerin 

toplanması konusundaki hassasiyet her geçen yıl artıyor. 

İSTANBUL – Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) Genel Sekreteri Neslihan Bahar, 

vatandaşların çevreye verdiği zarar nedeniyle atık pillerin toplanmasına her geçen yıl daha çok hassasiyet 

gösterdiğini belirterek, 2007’de 225 ton olan yıllık atık pil toplama miktarını geçen yıl itibarıyla 530 tona 

çıkardıklarını bildirdi. 

Kullanım ömrünü tamamlayan piller, çöpe atıldığında içerdikleri kimyasal maddeler nedeniyle çevre 

için ciddi tehlike arz ediyor. Bu nedenle atık pillerin toplanarak, yeniden işlenmesi veya bertaraf edilmesi 

gerekiyor. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca atık pillerin toplanması ve bertarafı konusunda yetkilendirilmiş tek 

kuruluş olan TAP, 10 yıldır bu alanda çalışmalar yürüterek, halkı bilinçlendiriyor. 

TAP Genel Sekreteri Neslihan Bahar, 2007’de 225 ton olan yıllık atık pil toplama miktarını, geçen yıl 

itibarıyla 530 tona çıkardıklarını kaydederek, bu yıl hedeflerinin 600 tona ulaşmak olduğunu belirtti. 

İlk 6 ayda hedeflerine ulaştıklarını ifade eden Bahar, “Amacımız ikinci 6 ayda daha fazla çalışarak 

yıllık 600 ton hedefimizi de geçmek” dedi. 

Bahar, her yıl bir önceki yıla göre toplama miktarını artırdıklarını vurgulayarak, “Bunda yaptığımız 

eğitimlerin payı çok büyük. Son 10 yılda yaklaşık 3 milyon kişiye eğitim verdiğimizi görüyoruz. Yılın ilk 

6 ayında 30 ayrı şehirde yaptığımız eğitimlerle 100 bin öğrenciye ulaştık” diye konuştu. 

Pillerin toplanabilmesi için büyük ve küçük boy kutuları 40 bin noktaya ulaştırdıklarının altını çizen 

Bahar, şu bilgileri paylaştı: 

“Her bir noktada en az iki kutu olduğunu düşünürsek 80 bin kutu şu anda atık pilleri bekliyor. Bu ana 

kadar 450 bin de masa üstü kutu dağıttık. Atık pillerin toplama miktarlarının arttırılması ve toplama 

işlemlerinin verimli şekilde sürdürülmesini sağlamak üzere özellikle belediyeler ile çalışmalarımızı titizlikle 

sürdürmekteyiz. Şu ana kadar Türkiye çapında başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere toplam 

547 belediye ile işbirliği halindeyiz. Bu sayı her gün artıyor.” 

“Çocuklar, anne ve babalarını uyarıyor” 

TAP Genel Sekreteri Neslihan Bahar, pilin doğaya bırakılması halinde çevreyi kirletebildiğine dikkati 

çekerek, okullarda atık pil konusunda bilinçlendirilen çocukların eve gittiklerinde anne ve babalarını 

atık pili kaynağında ayrıştırmak konusunda uyardıklarını söyledi. 

Türkiye’de atık pil konusunda çevre bilincinin her yıl artan bir ivme ile devam ettiğini, toplanan tek 

kullanımlık pillerin bertaraf edilmek üzere uygun şartlarda depolandığını, şarj edilebilir pillerin ise geri 

dönüşüme yollandığını anlatan Bahar, pillerden çalışır halde ve kullanım süresi bittikten sonra da yararlanabildiğini 

belirtti. 

Bahar, pillerin içerisinde geri kazanımı mümkün olan birçok çeşit metal bulunduğuna işaret ederek, 

“Kullanım süresi dolan yanı ‘atık pil’ halini alan piller çöpe atıldığında içerdikleri metaller toprağa 

karışarak çevreyi kirletebilirler. Halbuki pil geri kazanabilen bir tüketim ürünüdür. Çöp yerine atık pil 

kutularına attığımız piller, yeniden işlenerek, çatal bıçaktan saate, cep telefonundan kaleme kadar birçok 

ürünün hammaddesi olarak kullanılır” dedi. 

31

İLK SU KATKISIZ ŞAMPUAN ÜRETİLDİ 

32 

ODTÜ’lü Kimya Mühendisi dünyanın ilk su katkısız şampuanını üretti! 

Farklı şampuan markalarının içeriğini uzmanlarla birlikte inceleyen İngiliz Daily Mail gazetesi, en 

pahalı şampuanla en ucuzunun aynı altı maddeyi içerdiğini ve ortalamada % 80’inin su olduğunu 

ortaya koydu. 

Türkiye’nin ilk orijinal ilaç çalışmalarını da yürüten ODTÜ kimya mühendisi Osman Çelebi ve ekibi 

bu eksiklikten yola çıkarak 8 yıldır üzerinde çalıştığı, tüm bitkilerde buluna polifenol enzimini 

ve soğuk pres yağlarını kullanarak dünyanın ilk su katkısız şampuanını oluşturmayı başardı. 

Piyasada bulunan şampuanların genel formülünün %70-80 oranında su içerdiği, kimyasal katkılarının 

%15-20 olduğu ve bitki özütlerinin %1-3-5 – gibi oranlarda olması nedeniyle ürünlerin 

gerektiği kadar etkin olmadığı, çoğunlukla su ve kimyasal maddeler içerdiği biliniyor. Su katkısız 

üretilen, etkinliği Almanya laboratuvarlarında Derma Test ile kanıtlanmış Natrumin şampuanın 

ise içeriğinde %40-50 soğuk pres (kimyasal katkısız) bitkisel yağ, %47,5 oranında Kakao Polifenolleri 

bulunmaktadır. Bu sayede diğer şampuanlarda defalarca kullanımdan sonra elde edilebilecek 

vitamin, mineral ve organik maddeler su katkısız şampuan ile ilk kullanımdan itibaren 

etkisini göstermektedir. 

Sentetik ve silikon içeren şampuanlar saç derisini kaplayarak nefes almasını engeller. Buna bağlı 

olarak saç dökülmesi, saç derisinde pullanma, kepeklenme, sivilcelenme, kaşınma gibi birçok 

cilt sorunu oluşmaktadır. Hemen hemen tüm saç sorunları saçın kendisinden değil saç derisinden 

kaynaklanmaktadır. Kakao şampuanı ya da çikolata şampuanı olarak da geçen ve içeriğinde 

polifenol bulunan şampuanlar anti mikrobiyal, anti bakteriyel özelliklerinin yanında nemlendirici 

olması sebebiyle market şampuanlarına göre kullanıcılarına çok daha fazlasını vaat ediyor.

EĞİTİMCİLER ÖĞRETMENİN KİMYA PROJESİ İLE BULUŞTU 

“Öğretmenin Kimyası” projesi, kimya öğretmenlerinin sınıf içi uygulamalardaki merak ve ilgiyi 

artırmaya yönelik Türkiye’deki en önemli sosyal sorumluluk projesi olarak yoluna devam ediyor. 

İlki 2013 yılında gerçekleştirilen ve 2014’teki atölye çalışmalarıyla yayılmaya devam eden bu proje 

ile, Türkiye’deki öğrencilerin fen ve kimya branşlarına olan ilgilerinin yükseltilmesi hedefleniyor. 

Bu kapsamda, bilgi ve teknoloji çağına dönüşen 21. yüzyılda Türkiye’nin büyüme ve gelişmesine en 

hızlı ve yaygın katkıyı sağlayacak olan fen, kimya, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarındaki 

başarı oranlarının üst düzeylere taşınması amaçlanıyor. 

Önce Kocaeli’ndeki kimya ve fen öğretmenleriyle başlayan Öğretmenin Kimyası atölye çalışmaları 

Marmara Bölgesi’ne genişleyerek Bursa, Çanakkale ve Balıkesir gibi illeri de kapsadı. 

29-30 Kasım 2014 tarihlerinde İstanbul’da yapılan 3. Faz Öğretmenin Kimyası Projesi atölye çalışmaları, 

Dow Türkiye ve Orta Asya Cumhuriyetleri Genel Müdürü İhsan Necipoğlu ve Öğretmen Akademisi 

Vakfı (ÖRAV) Genel Koordinatörü Esra Onat’ın konuşmalarıyla açıldı. İstanbul Büyükçekmece 

İlçe Milli Eğitim Müdürü Hasan Uygun da açılışta yer aldı. 

Türkiye’nin fen okur yazarlığında, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkeleri arasında 

en alt sıralarda yer almasının kabul edilemeyeceğini belirten İhsan Necipoğlu, ülkelerin gelişmesinde 

eğitim ve bilim alanlarına verilen değerin önem taşıdığını söyledi. 

Bu nedenle Öğretmenin Kimyası Projesi ile okullardaki fen okur yazarlığı ortalamasının üst seviyelere 

çekilmesine katkı vermeye çalıştıklarını söyleyen Necipoğlu, “Devletlerin inovasyonla fark 

yaratabilmek için özel sektör, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte altın üçgeni 

oluşturmaları ve sürdürülebilir bir çalışma alanı yaratmaları gerekiyor.” dedi. 

Öğretmen Akademisi Vakfı (ÖRAV) Genel Koordinatörü Esra Onat ise, 21. Yüzyılda dünyanın 

büyük bir hızla değişip geliştiğini vurguladı. Türkiye’de gençlerin böyle bir ortamda kendilerine yer 

bulabilmelerini sağlayacak bir eğitim sisteminin şart olduğunu söyledi. 

Açılışta Öğretmenin Kimyası projesine ilişkin düşüncelerini paylaşan İstanbul Büyükçekmece İlçe 

Milli Eğitim Müdürü Hasan Uygun atölye çalışmalarının kimya öğretmenleri arasında sinerji yarattığına 

dikkat çekti. Projeye katılımın kayda değer olduğunu vurgulayan Uygun, ”Atölye çalışmalarında 

öğretilenlerin öğretmenler aracılığı ile öğrencilere ulaştırılacak olması bizleri de heyecanlandırıyor” 

dedi. 

Dow Türkiye’nin katkılarıyla gerçekleşen ve 2. Yılında toplam 350 Kimya öğretmenine ulaşan 

“Öğretmenin Kimyası” Projesi atölye çalışmalarında, yaratıcı fen ve kimya eğitim yöntemlerini 

uygulama yoluyla öğrenen öğretmenler, edinimlerini okullarında öğrencileriyle paylaşma imkanı 

buluyorlar. Dow ile Öğretmenin Kimyası Projesi atölye çalışmalarının 2015 yılında Güneydoğu Anadolu 

Bölgesi ve Karadeniz Bölgelerine de yayılması hedefleniyor. 

33

Dünyadan Kimya Haberleri 

3D NANOBASKI KALEM 

-Kalemin ucu ve çalışan elektrot arasındaki temas lokalize olmuş elektroaktive alanı oluşturur. 

Güney Koreli bilim adamları tarafından 3D nano baskı yapan bir kalem geliştirildi. 

34 

Kore Üniversitesi’nden Seongpil Hwang ve iş arkadaşları tarafından yapılan kalem, mikroskopik 

elektrottan sınırlı akım difüzyonu ile atomik kuvvet mikroskopisi hassasiyetini birleştirir. 

Kalemin ucunda elektrokimyasal reaksiyonlar için elektrota daldırılmış olan keskin uçlu bir 

mikroskopik hidrojel piramit vardır. Reaktant kütle transferi için bir nanometre ölçekli alan, ultramikroelektrot 

ile kalemin ucu arasındaki temastan kaynaklanır. 

Hwang, “ Bilgimize göre, bizim hidrojel kalemimiz 3D baskılı kalemin ilk örneğidir. Biz üç teknik 

tarafından harekete geçirdik: Nortwestern Üniversitesi’nden Chad Mirkin tarafından geliştirilen 

daldırma uçlu litografi, Warwick Üniversitesi’nden Patrick Unwin tarafından yapılan nanopipetler 

ve Harvard Üniversitesi’nden Jennifer Lewis tarafından geliştirilen mikro-nozzeller”diye açıkladı. 

- Kalem kullanarak farklı yaklaşımlardan oluşan platinum yapılarının SEM görüntüleri 

Oxford Üniversitesi’nden Malzeme bilim adamı Harish Bhaskaran, “ 3D katkı nano-imalat, nanoölçekli 

bileşenlerin hızlı prototiplemesi için bir sonraki adım.” dedi.

KİMYAGERLER YENİDEN YAZILABİLİR KAĞIT ÜRETTİ 

Bazı araştırmalara göre, şirketlerdeki bilgilerin %90’ı kağıt üzerinde tutulur, hatta bu kağıtlar bir 

kez kullanıldıktan sonra atılır. Eğer kağıt defalarca silinebilir ve yazılabilir özelliğe sahip olursa bu 

tür atık kağıtlar azaltılabilir. 

California Üniversitesi’nden kimyagerler, laboratuarda redoks boyalar olarak adlandırılan ticari 

kimyasalların renk değiştirme özelliğine dayanarak yeniden yazılabilir kağıt ürettiler. Boya 

kağıdın görüntü katmanını oluşturur. Baskı Ultraviyole ışık kullanılarak elde edilir. Yeniden 

yazılabilir kağıt, kontrast ve çözünürlük kaybı olmadan 20’den fazla kez silinebilir ve yazılabilir. 

Laboratuardaki araştırmaları yöneten Kimya Profesörü Yadong Yin, “Bu yeniden yazılabilir 

kağıt, yazdırmak ve hem ekonomik hem de çevresel açıdan yapmak için ek mürekkepler 

gerektirmez.Sürdürülebilirlik ve çevre koruma için artan küresel ihtiyaçların karşılanmasında 

cazip bir alternatifi temsil eder.” dedi. 

Yeniden yazılabilir kağıt, harf ve desenler tekrar tekrar basılabilir, günlerce saklanabilir ve basit 

ısıtmayla silinebilir olan cam ya da plastik film formlarında temelde yeniden yazılabilir bir medyadır. 

Kağıt, sırasıyla metilen mavisi,nötral kırmızı ve asit yeşili ticari redoks boyalar kullanılarak 

üretilen mavi,kırmızı ve yeşil renklerden oluşur. Boyaya titania nanokristalleri ve kalınlaşma 

ajanı hidrojen selüloz(HEC) da dahildir.Katalizörler ve HEC, filme yüksek çevrilebilme ve tekrarlanabilirlik 

verir. 

Yazma aşamasında,ultraviyole ışık boyayı renksiz durumuna düşürür.Silme aşamasında, indirgenen 

boyanın re-oksidasyonuyla boya orijinal rengine gelir.115 0 C ısıtma reaksiyonu hızlandırır ve 

böylece silme işlemi 10 dakikadan daha az sürede tamamlanır. 

Araştırma ekibi, görüntünün 3 günden fazla olası kullanımını ya da yazdırılan metinin okunabilirliğini 

genişletmek için yollar araştırmaktadır. 

Yin, “ Ultraviyole ışık tarafından radyasyona maruz kaldığında oldukça indirgeyici hale gelen 

yeni fotokatalist nano tanecikler geliştirmek birinci yoldur.Biz çok renkli baskı imkanını 

da geliştiriyoruz. Tasarımın prensibi farklı renklerle gösterilen yeniden yazılabilir kağıt üretmek 

için ticari redoks boyaları çeşitlendirerek genişletilebilir.Tüm bu çabalar teknolojinin 

pratik uygulamalarını artırmaya yardımcı olacaktır.” dedi. 

Yin’in laboratuarında tersinir ışık duyarlı renk sağlayan baryum iyonlarıyla katkılanmış bir kolloidal 

titania nanoapartikül sentezlenmiştir. 

35

GELECEKTEKİ ÜRETİM TEKNOLOJİSİ; NANO ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMİ NOKTALARI 

36 

Bu yeni yöntem ile metal levhalardan üç boyutlu nano şekilli büyük alanlı desenler oluşturulur. Potansiyel 

üretim sistemini temsili gibi gelişmiş olan bu teknolojide "plasmonik meta malzeme" ucuz kitle 

üretmek için kullanılır. 

Bu metamalzeme özellikleri, desen veya ışık görülme denetimini etkinleştirmek, nanometre ölçeğindeki 

unsurları içeren ve yüksek hızlı elektroniklerin ileri seviye sensörleri ile güneş hücreleri gibi yenilikler 

getireceği yüzeyler olarak tasarlandı. 

Lazer darbeli baskı olarak adlandırılan bu yeni yöntem, potansiyel olarak pahalı olmayan şekilleri 

üretmek, kütlenin sahip olduğu bir tezgah üstü sistemi kullanılarak kendilerini ideal mekanik ve optik 

özellikleri veren, metal bir kristalin formunun üzerinden şekiller yaratmak amacıyla kullanılacaktır. 

Araştırma ve bulgular Science dergisinin aralık sayısında detaylandırılmıştır. Yapılan çalışma Harvard 

Üniversitesi, Madrid ve California Üniversitesi, San Diego araştırmacıları tarafından hazırlanıyor, Gary 

Cheng, Purdue endüstri mühendisliği bir doçent tarafından yönetiliyor. 

Cheng : "Bu nanoshapes da potansiyel ticari uygulamalar için son derece pürüzsüz yüzeylere sahip 

çok avantajlı bir uygulamadır. Boyut etkileri plastiklerdeki başlangıç malzemelerinin tanecik boyutu 

çok daha küçük bir nanomold bir kristal malzemeyi deforme etmek için kullanılmalıdır.” Tane 

boyutu çok küçük boyutlarda azaltılmalıdır. 

Araştırmacılar ayrıca grafeni, çeşitli teknolojiler için umut verici karbon ultra ince levha ile metal 

birleştiren melez yapılar oluşturulur. Böyle bir hibrit malzeme plasmonik etkisini arttırmış ve opto elektronik 

ve kablosuz iletişim potansiyel uygulamaları için süper emici olarak kullanılmıştır. 

"Son derece pürüzsüz, yüksek bağlılıklı nanoyapıları oluşturmak imalat açısından çok zor bir iştir, metallerin 

tekrar kristalizesi zaman alır." Qi, diyor 

Gelecekteki araştırmalar kağıt ve sac üretimi de dahil olmak üzere birçok sektörde kullanılan bir rulodan 

ruloya üretim sistemi oluşturmak için bu teknik kullanılabilir. Esnek elektronik ve güneş hücreleri gibi 

yeni uygulamalar için önemli bir dönüm noktası olabilir. 

Çalışma, Ulusal Bilim Vakfı, Ulusal Sağlık Enstitüleri, Savunma Tehdit Azaltma Dairesi, Deniz Araştırma 

Ofisi ve Ulusal Araştırma Konseyi tarafından desteklenmiştir.

MİYELİN TÜMÖR ÇIKARILDIKTAN SONRA İNSAN GÖRME SİSTEMİNİN GÖRMESİ 

MRG ile görüntüleme (kiazmada, yolları ve radyasyonlar dahil) Kırmızı büyük bir hipofiz 

tümörü. Bu tümörler görme yolları ve görme kaybı demiyelinizasyonu ile ilgilidir. Tümörün 

çıkarılması için cerrahi, hızlı remiyelinizasyon ve vizyon kurtarmaya yol açar. 

Rochester Üniversitesi'nden nörologlar ve beyin cerrahlarından disiplinler arası bir ekip, insan beyninin 

bir beyin tümörü olarak çıkarılmasının, sadece bir kaç hafta içinde kendini nasıl iyileştiriyor olduğunu 

göstermek için yeni bir görüntüleme tekniği kullanıldı. 

Hipofiz tümörlerinin aşırı büyümesi, beyinde bulunan gözlerin görsel girişini bağlayan sinirlerini 

sıkıştırabilir. Bu tümörlerde sinir sıkışmaları cerrahi işlem ile kaldırıldıktan sonra genellikle görme kaybına 

yol açabilir. 

Paul ve arkadaşları sinir liflerinin belli bir paket değişikliklerinin bu hastalarda görme değişikliklerini 

nasıl ilişkili olduğunu göstermek için difüzyon sensör görüntüleme tekniğini (DTG) kullandı. 

“DTI dokusunda su yayılımı nasıl önlendiğini.” Bradford Mahon Bölümü Beyin ve Bilişsel Bilimler ve 

Nöroşirurji Bölümü’nde yardımcı doçent ve çalışmanın kıdemli yazarı açıkladı. “Miyelin izolasyon 

suyun içinde yayılmasını engeller ve sistemlerin hastalanmasına sebep olur.’’ 

Radyal difüzyon denilen Bir DTI-tabanlı ölçüm, miyelin izolasyonun bir göstergesi olarak kullanılabilir. 

Bu ölçüde artış, bir sinir içinde su hareketini kısıtlamak için daha az izolasyon olduğu anlamına 

gelir. Yaptıkları çalışmada, araştırmacılar yetersiz yalıtımın hastalarda daha kötü görsel yeteneği ile 

sonuçlandığını bulundu. 

“Cerrahi minimal invaziv hastalar ameliyattan sonra çok hızlı şekilde iyileşme gösterir. “ Edward VATES, 

Rochester Tıp Merkezi Üniversitesi Nöroşirürji Anabilim Hipofiz Programı direktörü ve çalışmanın 

yazarları. “Bu tür araştırmalar kırık sinir sistemlerini düzeltmek için yeni tedaviler de işe yaratacak. 

Yeni teknolojiler Harnessing beyin tamiri kendisi ve işlevini geri nasıl alabiliriz sorusuna cevap 

olmak için kullanılabilir.” Bradford Berk, Yeni Rochester Neurorestorative Enstitüsü direktörü. 

37 

Kaynaklar : 

http://www.rsc.org/chemistryworld/2014/12/3d-nanoprinting-pen 

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/12/141202120106.htm 

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/12/141211180531.htm 

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/12/141210171354.htm 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/ilk-su-katkisiz-sampuan-uretildi.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/egitimciler-ogretmenin-kimya-projesi-ile-bulustu.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/bir-yilda-530-ton-atik-pil-toplandi.html 

http://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/findik-kabugunun-inanilmaz-faydasi-aciklandi.html

FAYDALI 

LINKLER 

Kimya ile ilgili soru çözümleri, ders anlatımlarının 

olduğu güzel bir kaynak sitesi. Sitede 

YGS sınavına hazırlanan öğrenciler için bir 

çok video bulunmakta. Herkese faydalı olabilecek 

bu siteyi sizlere öneriyoruz. 

http://www.kimyaozel.com/ 

38 

1862-2014 arası hazırlanmış birçok periyodik 

tabloyu bu siteden bulabilirsiniz. Hazırlanmış 

periyodik tablolar hakkında birçok bilgide 

içerik olarak eklenmiş durumda. İlginizi çekmesi 

dileğimizle. 

http://www.meta-synthesis.com/webbook/35_pt/pt_database.php?Button=Spiral+Formulations 

İnovatif Kimya Dergisi’ne yazmak isteyenlerin 

ve yazmayı düşünenlerin katıldığı grup. 

Grupta e-dergi ile ilgili haberler, çeşitli bilgilendirmeler 

mevcut. Yazmayı düşünen herkes 

bu gruba katılabilir. 

https://www.facebook.com/groups/147842018740235/

BULMACA 

1 2 3 

Kimya Bulmacasi 

4 

5 6 

7 

8 

9 10 

Soldan Saga 

2. Derisik üç kisim hidroklorik asit+bir kisim nitrik asitten 

olusur? 

6. Ayni kapali formüllü, farkli maddelere denir? 

7. Maddelerin isitilarak sivi fazdan buhar fazini geçerek kati 

fazda elde edilmesidir? 

8. Hashas’tan elde edilen uyusturucu bir alkaloiddir? 

9. Moleküllerin dalli zincirler halinde birbirine eklenmesiyle 

olusan polimere denir? 

10. Kirmizi, menekse, mavi renklerin ana boyarmaddesidir? 

Yukaridan Asagiya 

1. Büretteki ayarli çözeltinin erlendeki indikatorlü cözeltiye 

renk degisinceye kadar damlatilmasina denir? 

3. Kirmizi kök boya, kirmizi böceginden (Alkermes) elde 

edilen boyadir? 

4. Misirli kimyaci Maria’nin gelistirdigi üç ayri maddeyi 

toplayan bakir damitma cihazidir? 

5. Birden fazla organik molekülün uc, uca eklemesiyle 

olusan uzun zincirli moleküllerdir? 

39

BULMACA 

Geçen Ayın Çözümü 

40 

4 

B 

1 

F 

L 

Ü 

O 

2 

I 

Kimya Bulmacasi 

R Z 3 B O M B A R D i M A N 

E O I 

S T L 

A R O M E T R E 5 

H 

N N S A 

S I 6 D U B L E T 

7 

Ç 

Ö K E L M E O 

8 

I 

R 

N D I R G E N M E 

S 

I 

M 

J 

N 

L 

E 

R 

Soldan Saga 

3. Bir atom çekirdegine herhangi bir nükleer tanecigin 

gönderilmesi. [BOMBARDiMAN] 

4. Açik hava basincini ölçmek için kullanilan düzenek 

[BAROMETRE] 

6. Atomlarin bilesik olustururken elektron alarak ya da 

vererek en dis enerji seviyelerindeki toplam elektron 

sayisinin helyum gibi 2 olmasi hâlidir. [DUBLET] 

7. Bir çözeltide iki tuzun etkilesimi veya sicaklik degisiminin 

çözünürlüge etkisi sonucu çözünmeyen kati bir bilesigin 

olusmasi. [ÇÖKELME] 

8. Elementlerin elektron olarak bir degerlikten daha düsük 

degerliklere geçmesi. [INDIRGENME] 

Yukaridan Asagiya 

1. Bir maddenin kisa dalga boylu radyasyon ile uyarilmasi 

sonucu isik yaymasi. Uyarici ortamdan uzaklastirildiginda 

isik yayma islemi durur. [FLÜORESANS] 

2. Nötron sayilari ayni proton sayilari farkli olan atomlar. 

[IZOTON] 

3. Iki ya da daha fazla cins elementin belirli oranlarda 

birlesmesinden olusan saf madde. [BILESIK] 

5. Tuz yapici anlamina gelen ve periyodik tabloda, 

atomlarinin son yörüngelerinde yedi elektron 

bulunduran elementlerin olusturdugu 7A grubu. 

[HALOJENLER] 

6. Bir maddenin belirli miktardaki bir çözücü veya bir 

çözeltinin içindeki göreceli miktari. [DERISIM]

E-Dergide 

Yazarlık 

SİZDE YAZARIMIZ 

OLUN 

-- Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden 

ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz 

ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz ki aksi durumda yazınız kopya yazı sıfatı 

görür yayımlanmaz. 

-- Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli. Aksi durumda sorumluluk yazardadır. 

-- Yazılar Facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Bu bizim işimizi zorlaştırıyor. 

Yazılar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gönderilmeli. 

-- Yazmayı düşünen arkadaşlarımız 

Yavuz Selim Kart adlı arkadaşımıza ulaşması gerekmektedir. 

-- Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz. Yoksa yazınız 

yayımlanmayacaktır. 

--Ad Soyad 

Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı) 

Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz üniversite ismi 

Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz. 

-- 2015 Şubat ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Ocak 2015’tir. 

Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar bir sonraki ay yayımlanacaktır. 

-- Kopyala-Yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle yayınlanmaz. Bu şekilde 

yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor 

ve araştırılıyor. 

-- Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Yazdığınız yazı en az bir kaç görsel içersin.Fikir 

düşünce yazılarında olmayabilir ama diğer konularda en az bir kaç tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey 

katıyor. 

-- Herhangi bir sorun olursa yazı gönderen meslektaşımıza ulaşırız. Gerekli düzeltmeleri yapması için 

bildirimler yaparız. Gerekli görüldüğü takdirde yazınızın güzel görünmesi adına küçük değişiklikler yaparız 

ve sizi bu durumdan haberdar ederiz. 

-- İnovatif Kimya Dergisi gönderdiğiniz yazıların yayınlanıp yayınlanmaması hakkını elinde tutar. 

41 

İNOVATİF KİMYA Dergisi Yönetimi

Dergimizi 

OKUYUN 

OKUTUN

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 18

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?