İnovatif Kimya Dergisi Sayı 39

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:4 SAYI:39 EKİM 2016 

NANOTIP 

NANOROBOTLAR 

VE GELECEK 

MUM HAKKINDA 

BİLMEDİKLERİNİZ 

DOĞADAKİ EN HAFİF MADDE 

AEROJEL 

RÜZGAR ENERJİSİ 

BEYİN KİMYASALLARI 

BEYİN KİMYASI VE 

ÖNEMLİ MİNERALLER

KURALLARIMIZ 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek, kullanmış 

olduğunuz yazıların kaynağını ise dergi olarak 

belirtmek durumundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza 

gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi 

sorumlu değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde, 

yazılarda kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. 

Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine 

ulaşarak sormalısınız. Çünkü bize yazı gönderen 

yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet 

ederek fotoğrafları dökümanlarına eklemeleri. 

Buradan çıkacak problemlerden doğrudan yazarlar 

sorumludur. Dergi sorumlu değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise yazılarınız için Yavuz Selim KART ile 

konuşabilirsiniz. Dergi ile iletişim kurmak için ise 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com adresine 

mail atabilirsiniz. 

6. Dergimizde yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

info@inovatifkimyadergisi.com mail adresine 

göndermelisiniz. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editör tarafından 

incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri 

dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu 

kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç 

daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

7. Tarafımıza çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz lakin başkalarının 

yazılarını kendi yazmış gibi gönderenler, kaynaksız 

yazı gönderenler, çok kısa yazı göndenlerin 

yazılarını maalesef yayımlamayacağız. 

8. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi 

bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını ya da yazının o kısmını 

değiştirme hakkını elinde tutar. Bu konuda son söz 

dergi yöneticisine aittir. 

9. Bu dergide kimya ilmi üzerine okuyan, kimya 

ilmine meraklı, kimya ilmi ile ilgili araştırma 

yapmayı seven herkes yazabilir. 

10. Dergi ekibimiz gönüllü kişilerden oluşmuştur. 

Bu dergi ilk kurulduğu zamandan beri böyledir. 

Dergi ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş 

sayılır. Gelen kişilere en başta bu kural söylenir. 

Görevini yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, 

huzur bozan, dergi yöneticisini dinlemeyen kişiler 

ekipten çıkarılır. 

11. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu kişi 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

12. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

SOSYAL MEDYA 

http://www.inovatifkimyadergisi.com 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

https://instagram.com/inovatifkimyadergisi 

http://inovatifkimyadergisi-blog.blogspot.com.tr 

https://www.youtube.com/channel/UCmIkYbQtd8LtCP6GVL0tVGQ 

https://plus.google.com/+Inovatifkimyadergisi 

https://www.linkedin.com/profile/view?id=AAIAABHWzAYBk8n_O2Xp0LJgn9bB-aLM6w0-3pw

Ekibimiz 

YAVUZ SELİM KART 

KİMYA MÜHENDİSİ 

KURUCU-YÖNETİCİ 

PELİN TANTOĞLU 

KİMYAGER 

FACEBOOK EDİTÖRÜ 

SİBEL İĞCİ 

İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ 


TUĞBA NUR AKBABA 

KİMYAGER 


EBRU APAYDIN 



HATİLE MOUMİNTSA 

KİMYA 


GİZEM AYVERDİ 

KİMYAGER 


ASLIHAN YILDIZ 

KİMYA TEKNİKERİ 


BEGÜM MENEVŞE 

KİMYAGER 

INSTAGRAM EDİTÖRÜ 

MÜGE ÇINAR 

KİMYAGER 


GÜLŞAH TİRENG 

KİMYA TEKNİKERİ 


SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

EDİTÖRDEN 

39. Sayıdan Herkese Merhaba, 

Mail grubumuz 6000 kişiye yaklaştı ve her geçen gün büyümeye 

devam ediyoruz. 

Bu ay ilgi çekici yazılar ile yazarlarımız yeniden karşınızda. 

Bize her zaman sektör ya da kimya ile ilgili bir konuda yazıp 

gönderebilirsiniz. 

İyi okumalar dileriz

İÇİNDEKİLER 

MUM HAKKINDA BİLMEDİKLERİNİZ 7 

OKYANUSLARDAKİ PLASTİĞİ 

TEMİZLEYECEK PROJE 

ATIK LASTİK VE PETLERDEN 

ENDÜSTRİYEL ÜRÜN ÜRETİMİ 

PROJESİ 

BEYİN KİMYASALLARI, BEYİN KİMYASI 

VE ÖNEMLİ MİNERALLER 

BAYER, MONSANTO’YA REKOR 16 

FİYAT ÖDEDİ 

KİMYA İHRACATI AĞUSTOSTA ARTTI 

NANOTIP, NANOROBOTLAR VE 

19 

GELECEK 

GÜNEŞ ENERJİSİNİ VE HAREKETİ 

ELEKTRİK ENERJİSİNE DÖNÜŞTÜREN 26 

KUMAŞ 

VAN ÇİMENTO’NUN ÜRETİMİ 110 

MİLYON DOLARLIK YATIRIMLA 10 KAT 27 

ARTTI 

RÜZGAR ENERJİSİ 28 

RUS İLAÇ DEVİNDEN DEV YATIRIM 30 

KİMYA SEKTÖRÜ, FRANSA’DAKİ 

PLASTİK KAP YASAĞINDAN ENDİŞE 31 

DUYMUYOR 

DOĞADAKİ EN HAFİF MADDE: AEROJEL 33 

SÜPER HİDROFOBİK EKRAN 

TEKNOLOJİSİNDE TÜRK İMZASI 

KAYISI ÇEKİRDEĞİNDEN KARBON 

ÜRETİLDİ 

17 

35 

10 

11 

36 

12 

KOBALT 

38

AYIN WEB SİTESİ 

39 

KİMYA BULMACA 

40 

İÇİNDEKİLER 

KİMYA BULMACA ÇÖZÜMÜ 

KİMYA SÖZLÜĞÜ 42 

YAZARIMIZ OLUN 43 

41

ÇAĞLA YAĞMUR ÖZDEMİR 

KİMYAGER 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

caglayagmur1@hotmail.com 

MUM HAKKINDA 

BİLMEDİKLERİNİZ 

MUM KİMYASI VE ÇALIŞMA İLKESİ 

Göreceli uzun bir süredir insanlar mumu 

sıklıkla kullanmakta. Bu yazı uzun süredir 

göz önünde olan mum’un (en temel 

haliyle) kimyasal "güzelliği" üzerinde durmakta. 

Mum kimyasına bakacak olursak, eldesi için 

iki kimyasalın yeterli olacağını görürüz. Biri 

uzun zincirli bir asit, diğeri ise wax ismini alan 

bir madde (ham mum olarak düşünülebilir). Bu 

yazı içerisinde incelemek üzere, uzun zincirli asit 

olarak stearik asit, wax olarak ise parafin wax 

seçildi. 

Parafin 

Elde kayganlık hissi uyandıran, rengi veya kokusu olmayan ve en 

çok duyulan şekliyle petrolün yan ürünü olarak elde edilebilen bir 

maddedir. Bu ne demektir? "Saf " petrolün eldesi için işlem görmesi 

gerektiği ve içindeki parafinden kimyasal süreçler sonucu ayrılması 

gerektiği demektir. Asıl elde edilmek istenen petrol olduğu için parafin, 

petrolün eldesinde "yan" ürün (ikinci, üçüncü derece ilgi gören) 

olmakta. Bunun yanında odun katranından veya sentetik olarak da elde 

edilmişliği vardır. 

7

Stearik Asit 

Temelde doymuş bir yağ asididir (yani yağın oluşumu için gerekli 

iki en küçük birimden -monomerlerden- biridir). Mum yapımında 

ihtiyaç duyulan temel bileşen olarak görülebilir. Hayvansal iç 

yağlardan eldesi mümkündür. İç yağın içinden kristalizatörler 

yardımıyla yüksek derecede eriyen trigliseritlerle (genelde stearin) 

vaxlar (mumlar) ayrılırlar. Böylece hem wax hem de stearin elde 

edilmiş olunur. 

##Öncelikle, mumun günümüzde sanılandan daha 

fazla kullanım alanının olduğuna ve çok farklı 

kaynaklardan elde edilebileceğine değinmem 

gerekiyor. Bu yazıda birçoğuna rastlamayacaksınız. 

İncelenecek olan mum çeşidi en sade şekilde elde 

edilebilen, aydınlatma amaçlı kullanılan mum ve 

özellikleri olacak. 

Meraklıları için kaynak kısmına bir * PDF adresi 

ekliyorum. İncelenebilir. 

ÖNEMLİ NOTLAR 

##Yukarıdaki iki kimyasal madde bir mum yapımı 

için işlev görür. Fakat gerçekte, bir kaç destekleyici 

(sertlik ve kıvam gibi ek istekleri karşılaması için) 

maddeye gereksinim duyulabilir. Bunlara örnek 

serezin, sertleştirici wax vb. verilebilir. 

MUM NEDEN YANAR? 

NEDEN YANMAYA DEVAM EDER? 

YANAN ŞEY MUM MU YOKSA İP MİDİR? 

Mumların içerisinde, özellikle yanarken rahatça 

görülen bir ip bulunur. İpin, pamuk ipliğinden 

olması önemli. Mum mekanizmasını harekete 

geçirmek için yaptığımız tek şey bu fitili bir şekilde 

yakmak. Sonrasında olanlar biraz fizik biraz 

kimyadan ibaret. 

Fitilin yanmasıyla oluşan ısı ile, yanma olayının en 

yakınında bulunan mum parçası erimeye başlar. 

Fizik işin içine karışır ve eriyen mum pamuk ipliği 

üzerinden aleve, üst kısma doğru, ilerler. Mumun 

kimyası için yazdığım iki maddeden biri olan 

parafin iyi bir yanıcıdır. Mum alevle buluştuğunda 

buharlaşıp tutuşur. Alevle buluşup tutuşan ve alevin 

devamlılığını sağlayan fitildeki akışkan mum bittikçe, 

iplik yardımıyla devamı gelecektir. Ta ki katı mum 

eriyip bitinceye dek. 

8

Daha önce mutlaka merak edip mumun üzerine 

çakmakla ateş tutanınız vardır veya katı mumdan 

biraz alıp alevin üzerine doğruca tutup çekebilirsiniz 

(Ben, ikincisini sıklıkla yaptım). Mum alev alıp, tüm 

mum yanmaya devam etmez. 

Erir. Katı mumu aleve tutmakta kullandığınız (çubuk 

olsun) çubuğun üzerinde tamamen sıvılaşmış 

mum’u, tekrar katılaşmadan tekrar aleve tutarsanız 

o zaman o sıvı haldeki mumun (aslında önce 

buharlaşır, buhar halindeki mumdur alev alan) alev 

aldığını ve yok olduğunu (yanma işlemi için harcanıp 

bittiğini) gözünüzle görebilirsiniz. 

Peki madem yanmada yakıt mum, fitile neden 

ihtiyaç var? Madem mum yanıcı neden tüm mum 

alev almıyor? Bu soruların cevaplarını verebilmek 

için "yanıcılık" ın ve "fitil" in ne olduğunu anlamak 

gerekir. Mum yanar, fakat bu katı formdayken 

gerçekleşmez. Önce katı haldeki mumun faz 

değiştirip sıvı hale geçmesi gerekir. Daha sonra 

gaz fazına geçmelidir. Gaz fazına geçtiğinde 

yanma işlemi başlar. Fitilin işlevi ise hazır alev 

gereksinimini karşılamaktır. Bu alev (ısı kaynağı) 

mumu eritir. Hadi bu konu üzerinde biraz duralım. 

bir engel konulmuş olacak (ipi makasla kesmekle 

eşdeğer) ve mum yerine konulan madde eriyip ipe 

yol açana kadar alev çabucak yok olacaktır. 

!!Bu kısmı anlamak hayati önem taşıyor. Mumun 

görevi ipi yakmak değil. Alevi oyalamak. 

İşte mumun kimyası ve yanışı kısaca böyledir. Bu 

döngü ilgi çekicidir. Çünkü açıklamak için hem 

kimyaya hem fiziğe ihtiyaç duyulur. Güzeldir, Çünkü 

anlaşılması için, açıklayıcı bilgi isteyen, karmaşık bir 

olaylar zincirini içinde barındırır. 

Kaynaklar : 

http://hermes.ffn.ub.es/luisnavarro/nuevo_maletin/ 

Faraday_1860_History_Candle.pdf 

dis.beun.edu.tr/wp-content/uploads/2011/04/ 

mumlar.ppt 

https://fwmail.net/genel-kultur/mum-nasil-yanar 

https://polen.itu.edu.tr/ 

bitstream/11527/2581/1/11579.pdf 

Normalde pamuk ipliğini doğruca ateşe tutarsanız 

hızlıca yanar. Mumdan ise beklenen kesinlikle hız 

değildir. yavaş bir yanma beklenir. Alev hızlıca 

iplikte ilerlemek ister fakat ipliğin her yerini saran 

mum buna engel olur. ipliği tırmanır ve yanmanın 

sürekliliği sağlanır. Sonuç olarak iplik hazır alevi 

barındırır ve mum yakıt kaynağıdır. 

İpliği mum olmaksızın ateşe tutarsak iplik yanar 

demiştik. O halde yakıta neden ihtiyaç var? Mum 

gibi yanıcı olmayan ama ipliğin yanışını geciktiren 

-yakıt olmayan- başka madde kullanılamaz mı? 

Bu son soruyu çok seviyorum. Sorulası bir soru... :) 

Mumun işlevini yerine getirebilmesi için yanmanın 

yavaş olması gerektiğinin altını çiziyorum. İpliği 

yakarak işleme başladık. Mumun ipin etrafını 

sardığını hatırlayın. Yani ipin kalanıyla, yanan 

kısmını ayıran bir mum katmanı oluşturduk. 

Normalde ipteki alev, yanan kısmında çok çok kısa 

bir süre durup ipte ilerleyecek iken bu süre mumun 

erimesine bağlı olarak uzatıldı. İp yanıp külleşmeye 

başlamasına rağmen alev hala orada durmak 

zorunda. Mum yerine yakıt özelliği olmayan bir 

madde kullanılmış olsa idi, alevle ipin kalanı arasına 

9

Haber 

Yabancı 

OKYANUSLARDAKİ PLASTİĞİ 

TEMİZLEYECEK PROJE 

Hollandalı 22 yaşındaki genç, okyanuslardaki 

plastik atıkları temizleyecek proje geliştirdi. Bu proje 

için The Ocean Cleanup adında vakıf dahi kuran 

girişimci, Norveç’in Stavanger kentindeki Petrol 

Fuarına katılarak tasarladığı projeyi yatırımcılarla 

buluşturdu. Gerekli desteğin sağlanması durumunda 

projeyi hayata geçirebileceğini belirten Boyan Slat, 

dünyadaki tüm okyanusların bu proje ile bir kaç 

yılda temizlenebileceğini dile getirdi. 

Hollandalı 22 yaşındaki genç dünya okyanuslarını 

plastikten temizlemeye talip oldu. Hollandalı Boyan 

Slat, bunu gerçekleştirebilmek için gerekli olan 

paranın sadece 150 milyon Euro olduğunu, petrol 

şirketlerince sağlanacak bilgi ve teknik birikime 

gereksinimi olduğunu söyledi. 

Projesini gerçekleştirmek için bir de The Ocean 

Cleanup adında vakıf oluşturan Boyan Slat projesine 

mali ve teknik destek bulmak için katıldığı Norveçin 

Stavanger kentinde düzenlenen Petrol Fuarında 

petrol şirketlerinden büyük ilgi gördü. 

tahmin ediyor. 

The Ocean Cleanup Vakfı, çoğunluğu araştırmacı ve 

mühendis 100 dolayında gönüllüden oluşuyor. 

Vakıf, 15 kuruluş ve 3 bin dolayında yatırımcıdan 

aldığı destekle gerçekleştirdiği araştırma ve 

denemelerin sonucunda projenin ekonomik ve 

uygulanabilir olduğu konusunda 530 sayfalık bir 

rapor hazırladı. 

Raporun ulaştığı sonuçlara göre okyanuslarda yüzen 

1 kilogram plastik atığın temizlenme maliyeti 4 Euro 

53 cent olacak. 

Hollandalı 22 yaşındaki Boyan Slat 2013 yılında Intel 

Eye 50 tarafından dünyanın en çok gelecek vaat eden 

20 girişimcisinden biri olarak tanımlanmıştı. 

Hollandalı Boyat Slata göre dünya okyanuslarının 

yüzeyindeki plastik artıklarını toplamak sadece 

bir kaç yıl içinde gerçekleşebilir. Slatın projesine 

göre 100 kilometre uzunluğundaki yüzer bariyerler 

okyanus yüzeyinde yüzen plastik atıklarını deniz 

akıntılarının yardımı ile toplayacak. Araştırmacılar 

dünya denizlerinin üst kesimlerinde yüzen plastik 

atıklarının bir kaç milyon ton dolayında olduğunu 

10

Yerli 

Haber 

ATIK LASTİK VE PETLERDEN 

ENDÜSTRİYEL ÜRÜN ÜRETİMİ 

PROJESİ 

NİĞDE Ömer Halisdemir Üniversitesi öğrencileri, 

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kimya 

Mühendisliği Bölümü’nün düzenlediği “Ne Üretelim 

Etkinlikleri ve ProjeYarışması”na katıldı. 

Wyndham Grand Hotel İzmir’de gerçekleştirilen 

etkinlikte, Ömer Halisdemir Üniversitesi 

Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü 

öğrencileri, Akademik Danışman Doç. Dr. Neslihan 

Doğan Sağlamtimur yönetiminde hazırladıkları “Atık 

Lastik ve Petlerden Endüstriyel Ürün Üretimi” 

başlıklı proje ile yarıştı. Ekibin çalışması, finale kalan 

3 proje arasında yer aldı. 

Akademik Danışman Doç. Dr. Neslihan Doğan 

Sağlamtimur, 2014 yılında düzenlenen aynı 

yarışmada da üçüncü olduklarını belirterek, bu yılki 

çalışmada emeği geçenlere teşekkür etti. 

11

ZEHRA SEVDE HATİPOĞLU 


ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ 

YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ 

zehrasevde.hatipoglu@gmail.com 

BEYİN KİMYASALLARI, BEYİN 

KİMYASI VE ÖNEMLİ MİNERALLER 

Beyin, vücuttaki diğer organların merkezi kontrolünü 

sağlayan, kompleks bir organdır. Böyle kompleks bir 

organ olması dolayısı ile beynin bütün gizlerine bugüne 

kadar varılmış değildir. Buna bağlı olarak günümüzde beyin 

üzerine birçok bilimsel çalışma yürütülmektedir. Her geçen gün 

yeni bilgiler elde edilmekte ve bazı bilgiler çürütülürken bazı 

bilgiler de desteklenmektedir. Bakıldığı zaman vücut küçük 

boyutta bir fabrika sistemidir. Nasıl ki fabrikalarda bilgisayarlara 

bağlı otomasyon sistemi ile işleyiş gerçekleşiyorsa, benzer 

şekilde de vücudumuzda beyne bağlı sinir sistemi ile işleyiş 

gerçekleşmektedir. 

BEYİN KİMYASALLARI 

Vücuttaki faaliyetlerin meydana gelmesi beynin 

emir vermesi ile başlar. Beynin emirlerinin iletilmesi 

ise sinir sistemi ile sağlanmaktadır. Beyin, oldukça 

karmaşık ağlar ve milyarlarca sinir hücrelerinden 

oluşmaktadır. Bu ağ ve hücreler devamlı birbirleri ile 

bağlantı içindedirler. Tek bir hücrenin bile uzantıları 

bulunmakta bu uzantılar sayesinde diğer hücreler 

ile iletişime geçilmekte ve hücrelerden sinyaller 

alınmaktadır. Bu ilişki anında hücreleri birbiri ile 

ayıran ufak boşlukların aşılması gerekir. Farklı iki 

sinir hücresi (sinapslar) birbiri ile bağlantı kuracağı 

zaman bir kimyasal üretilir. Sinapslarda, sinyali ileten 

akson ucu ve sinyali alan dendrit birbirine değmez. 

Aksonda üretilen kimyasal iki hücre arasındaki 

boşluğu aşarak diğer hücreye ulaşır. Ulaştığı hücreyi 

aktif hale getirir ya da pasifleştirir. Ardından 

kimyasal yollayan hücre yolladığı kimyasalı geri 

alır. Aynı zamanda beyinde elektriksel ileti de 

gerçekleşmektedir. 

Kimyasal iletimde rol oynayan maddeler 

nörotransmitterler olarak adlandırılmaktadır. Bu 

nörotransmitterler çeşitli şekillerde hissetmemize 

neden olurlar. Buna örnek olarak; mutlu, mutsuz, 

iyi, kötü, uykulu, uykusuz gibi hislerimiz bu 

kimyasal maddelere bağlıdır. Yaşadığımız olaylar, 

heyecanlarımız, düşüncelerimiz beyine protein 

olarak şifrelenir. Bütün bu bilgiler kimyasal ve 

elektriksel olarak kodlanmaktadır. Nörotransmittter 

maddelerinin azalması veya çoğalması bu işlevlerin 

aksamasına neden olabilir. 

Sinapslar (sinir hücreleri) arası iletimdeki 

bozukluklar, anlık ve kısa süreli de (akut) olsa, 

uzun süreli (kronik) de olsa yıkıcı sonuçlar 

doğurabilmektedir. Alzheimer, otizm, epilepsi 

gibi nörolojik hastalıklar ve şizofreni, depresyon, 

anksiyete gibi psikiyatrik beyin kökenli birçok 

hastalık beynimizdeki sinirlerin çeşitli nedenlerle 

hasar görmesi sonucunda oluşmaktadır. Şimdiye 

12

kadar nörotransmitter olarak fonksiyon gösteren 

100 civarında kimyasal madde belirlenmiştir. 

Günümüzde serotonin, noradrenalin (norepinefrin), 

dopamin, endorfin, oksitosin, vazopressin, 

asetilkolin, GABA, histamin gibi sinirlerimizde görev 

Serotonin 

Serotonin bir nörotransmitter görevi gören ve insan vücudu tarafından 

üretilebilen bir kimyasaldır. Genel hatlarıyla psikolojik dengemiz için 

vazgeçilmez bir moleküldür. Serotonin merkezi sinir sistemi, kan 

pıhtısı ve bağırsaklarda bulunur. Vücuttaki serotoninin % 80-90 gibi bir 

çoğunluğu, sindirim sistemi içerisinde bulunur. Bunun sebebi, serotoninin 

tek işlevinin psikolojiyi etkilemek olmayışı, aynı zamanda bağırsak 

hareketlerini kontrol etmesidir. Serotonin bunlar haricinde psikoloji 

ve sosyal davranışı, iştah ve sindirimi, uyku, hafıza gibi fonksiyonları 

etkiler. Serotoninin eksikliğinde ya da yapısal bozukluklarında depresyon 

ve anksiyete hastalıklarının oluştuğu bilinmektedir. Eğer serotonin 

gerekenden fazla miktarlarda vücut içinde biriktirilirse, serotonin 

sendromu oluşabilir. 

Dopamin (DA) 

alan birçok kimyasalın işlevi bilinmektedir. 

Dopamin, beynin ödül ve zevk merkezinde rol alan yardımcı bir 

nörotransmitterdir. Ödül mekanizmamızı tetikleyerek bize gereken enerjiyi 

sağlar. Depresyonda da serotonin ile birlikte rolü olduğu bilinmektedir. Düşük 

dopamin aktivitesi, Parkinson gibi hastalıklarla; yüksek aktivitesi ise şizofreni 

gibi hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. 

Bazı nörokimyasallardan kısaca bahsedecek olursak, 

Asetilkolin (ACh) 

Asetilkolin, merkezi sinir sistemi (MSS) ve 

çevresel sinir sistemi (ÇSS) dahilinde önemli rol 

oynayan bir nörotransmitterdir. Ayrıca keşfedilen 

ilk nörotransmit olması açısından da bilim 

camiası için önemlidir. Asetilkolin, merkezi sinir 

sisteminde iletim sisteminin bir parçası olarak 

görev yapar. Bireyin dikkati ve uyarılmasında 

önemli bir rol oynar. Çevresel sinir sisteminde ise 

bu nörotransmiter otonom sinir sisteminin önemli 

bir parçasıdır ve istemsiz kasları etkinleştirmek için 

çalışır. 

GABA (Gamma–Aminobütirik Asit) 

GABA, beyinde doğal olarak üretilebilen en önemli 

kimyasallardan biridir. Bir anti-epileptiktir ve aynı 

zamanda gevşemeye yardımcı olan bir kimyasaldır. 

GABA eksikliğinde anksiyete, epilepsi, uykusuzluk 

gibi hastalıklar görülebilir. GABA beyinde sinir 

iletisini yavaşlatarak etki gösterir; yani engelleyici 

Norepinefrin-Noradrenalin (NE) 

Norepinefrin, strese tepki olarak salgılanan bir nörotransmiterdir. Hızlı 

kararlar verebilmemizi sağlar. Beyne giden oksijen miktarını artırır. 

Kalpten kan pompalanmasını düzenler. Kaslarımıza glikoz ve lipitleri 

daha verimli ve hızlı şekilde verir. Konsantre ve dikkat süremizi uzatır. 

13 

(inhibitör) bir nörotransmitterdir. Ayrıca GABA 

salınımını artıran çeşitli ilaçların sakinleştirici ama 

aynı zamanda bağımlılık yapıcı etkileri olduğu 

bilinmektedir. Bu ilaçlar anksiyolitik etkili olan 

Xanax gibi ilaçlar sayılabilir.

Kortikotropin Salıcı Hormon (CRH) 

Kimi zaman "stres hormonu" olarak da bilinen 

CRH, beyinde öğrenme mekanizması üzerinde 

etkilidir. Hipofiz bezinin salgıladığı bu hormon, 

amigdala ve hipokampus gibi öğrenme ile ilgili beyin 

bölgelerini uyarır. Az miktarda stres hormonu zihni 

açar, dikkati arttırır, öğrenmeyi hızlandırır. Aşırı 

salgılanması bedeni gerçekle ilgili olmayan aşırı 

tepkili ve alarm durumuna iter. 

BEYİN KİMYASI 

Herkesin beyin kimyası farklıdır. Salgılanan 

kimyasallar farklıdır ve salgılanan kimyasallar farklı 

şekillerde kontrol edilir. Yaratılışta herkesin beyni 

eşit olsa da geliştirmek kişinin kendi elindedir. 

Beyni canlı tutabilmek için konuşmak, bol bol kitap 

okumak, merak duygusunu geliştirmek gibi pek çok 

faktör vardır. Ancak beynin gelişimine yardımcı 

olunmazsa beyin gerileyebilir. Beyni geliştirici 

eylemler sayesinde beyin kimyası da korunarak beyin 

kimyası bozukluğu yaşamak engellenebilir. 

Beynimiz, genel davranışlarımız incelendiğinde, 

hazza yönelen ve acıdan uzak durmaya çalışan bir 

yapıdadır. Genel olarak mutluluk halimiz en temelde 

bu iki unsurun sağlanmasından geçer. Haz mutluluk 

verir, acı ise mutluluğu azaltır. Sinirlerimizde 

ve hormonlarımızda meydana gelen sorunlar, 

mutluluğumuzun azalmasına, dolayısıyla psikolojik 

dengemizin bozulmasına neden olur. Beynimiz, 

bunu kontrol etmek için çeşitli hormonlar salgılar; 

ancak olumsuz çevresel koşulları ve vücudumuzun 

içerisindeki sorunların devam etmesi durumunda 

beynimiz aşırı çalışarak bu sorunun önüne geçmeye 

çalışır. Böylece kısır bir döngü oluşur: çevre ve 

kusurlar beyni olumsuz yöne doğru çekerken, 

beynimiz kendi iç dengesini korumak için çabalar. 

Bunlara bağlı olarak karşısında beyin kimyasalları 

etkilenmektedir. Bu etkilenmenin düşük olması için 

sinir, stres, acı ortamlarından kaçınılmalıdır. 

Beyin kimyasının korunmasında bir diğer önemli 

etken ise, sağlıklı beslenmedir. Sağlıklı beslenme ile 

vücudun ve beynin ihtiyacı olan önemli mineraller 

ve vitaminler sağlanmaktadır. Gün içerisinde 

yeteri kadar su tüketilmeli ve mümkün olduğunca 

fabrikasyon ürünlerden kaçınılmalıdır. 

BEYİN KİMYASI İÇİN ÖNEMLİ MİNERALLER 

- Beyinden mesaj iletimi için sodyum, potasyum, 

magnezyum ve kalsiyum minerallerinin hepsi çok 

önemlidir. 

- İyot, beyin olgunlaşmasında önemli rol oynar. 

- Çocuklarda, dikkat bozukluğunun demir 

eksikliğine bağlı olduğu ortaya çıkmıştır. 

- Çinko, beynin büyümesi ve gelişimi için çok 

önemlidir. Beyindeki birçok kimyasal reaksiyon için 

önemli olup, özellikle de davranışlar ile ilgisi olması 

yönüylede önemli bir mineraldir. 

- Bakır da, beyin büyümesi ve gelişimi ile ilgilidir. 

Bakır eksikliği veya fazlalığı zihinsel fonksiyon 

ve fiziksel koordinasyonun bozulması ile ilişkisi 

bulunmaktadır. 

- Manganez, bakır gibi hem beyin fonksiyonu için 

önemli hem de aşırı potansiyeli ise beyni olumsuz 

etkilemektedir. 

- Kurşun ve civa, genel popülasyonda sağlık 

sorunu teşkil etmesi ve toksik olmaları nedeniyle 

önemlidirler. 

14

SONUÇ 

Beyin, bütün davranışların merkezidir. Tüm 

davranışlarımız beyin işlevleri sonucunda ortaya 

çıkmaktadır. Beyin işlevleri sadece yürüme, yemek 

yeme gibi motor hareketlerden değil düşünme, 

konuşma, duygulanma gibi karmaşık bilişsel 

işlevlerden de sorumludur. Beyin bu sorumluluğu 

sinirsel iletim ile gerçekleştirmekte ve bu iletimler 

kimyasal ve elekriksel olarak sağlanmaktadır. 

Kimyasal iletimler nörotransmitterler sayesinde 

gerçekleşmekte ve bu kimyasallar beyin kimyasını 

ve kişiliği ortaya koymaktadır. Beyindeki kişiliği 

belirleyen nörokimyasallar vb. gibi yapı ve 

sistemlerin herhangi bir nedenle değişmesi, kişiliğin 

de değişmesine neden olabilmektedir. 

Bu çalışmada, beyin kimyasallarından bahsederek, 

bu kimyasalların hücreler arası iletimi sağlamasından 

bahsettim. Buna ek olarak ise, bu nörokimyasalların 

hareketleri ve kişiliği oluşturarak herkesin beyin 

kimyasının aynı olmadığına dikkat çektim. Ayrıca 

beyin kimyasının korunması için dikkat edilmesi 

gereken hususlara vurgu yaparak, minerallerin beyin 

üzerindeki etkilerini açıklamaya çalıştım. 

Kaynaklar : 

1) Üngören E., 2015, The Impact of Neuroanatomical and Neurochemical Structure of Brain on Personality 

and Behavior 

2) http://www.wisegeek.com 

3) http://www.humanillnesses.com 

4) http://www.abovetopsecret.com 

5) http://beyin.gen.tr 

6) http://www.yalcinguran.com 

7) http://www.evrimagaci.org 

15

Haber 

Yabancı 

BAYER, MONSANTO’YA REKOR 

FİYAT ÖDEDİ 

Alman kimya devi Bayer, 66 milyar dolara tohum ve tarım ilaçları üreten ABD’li Monsanto firmasını satın 

aldı. 

Alman ilaç markası Bayer, hisse başına 128 dolar teklif ettiği Amerikan tarım ilacı firması Monsanto’ya rekor 

ücret ödedi. 

Önümüzdeki yıl sonuna kadar tamamlanacak anlaşma gereğince, Alman firması Monsanto’ya 66 milyar dolar 

nakit ödeyecek. 

1997 yılından bu yana Türkiye pazarında bulunan Monsanto, yıllar içinde birçok ilaç firmasını satın alıp 

büyüdü. 

16

Yerli 

Haber 

KİMYA İHRACATI AĞUSTOSTA ARTTI 

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 

İhracatçıları Birliği (İKMİB) verilerine göre, ağustos 

ayında kimya ihracatı geçen yılın aynı ayına göre 

miktarda yüzde 0,51 artış ile 1 milyon 299 bin ton, 

değerde ise yüzde 1,93 yükselişle 1 milyar 212 milyon 

dolar oldu. 

Birlik’ten yapılan açıklamaya göre, kimya sektörü, 

ağustos ayında gerçekleştirdiği 1 milyar 212 milyon 

dolarlık ihracat ile en fazla ihracat yapan sektörler 

arasında otomotiv ve hazır giyim sektörlerinin 

ardından üçüncülüğünü korudu. 

Söz konusu ayda sektörün en fazla ihracat yaptığı 

ülkeler sırasıyla Irak, Almanya, Mısır, Yunanistan, 

İngiltere, ABD, İran, Fransa, İtalya ve Romanya oldu. 

Sektörün ocak-ağustos dönemi ihracatına 

bakıldığında toplamda 9 milyar 210 milyon dolarlık 

ihracat gerçekleştirildiği görüldü. Bu dönemde kimya 

ihracatı miktar bazında yüzde 1,74, değer bazında ise 

yüzde 12,15 geriledi. Sekiz aydaki kimya ihracatında 

ilk 10 ülke, Almanya, Mısır, Irak, İran, İtalya, ABD, 

İngiltere, Hollanda, Yunanistan ve Suudi Arabistan 

olarak sıralandı. 

Yılın sekiz aylık dönemindeki kimya ihracatı alt 

sektörler bazında değerlendirildiğinde, ihracatta 

ilk sırayı 3 milyar 271 milyon dolarla plastikler ve 

mamulleri alırken, plastikleri mineral yakıtlar ve 

yağlar ile kauçuk ve kauçuk eşya izledi. 

Açıklamada görüşlerine yer verilen İKMİB Yönetim 

Kurulu Başkanı Murat Akyüz, sektör olarak 2016’nın 

son aylarına odaklandıklarını belirterek, şunları 

kaydetti: 

“Ağustos ayında ihracatta yaşanan artışta emtia 

ve petrol fiyatlarındaki stabilite etkili oldu. Ayrıca 

çevre ülkelerdeki sıkıntıların aşamalı olarak 

giderilmesi de ihracata olumlu yansıdı. Irak ve 

Mısır ile ilişkilerimizde iyileşme sürecindeyiz. 

Yine Rusya ile ilişkilerimizdeki normalleşme de 

yüzümüzü güldüren en önemli gelişmelerden 

biri. Türkiye ile ilgili yanlış algıyı düzeltmek için 

Ekonomi Bakanlığı ile birlikte yürüttüğümüz yurt 

dışı faaliyetlerin de ihracatımıza katkı sağladığını 

söyleyebiliriz.” 

Akyüz, kimya ihracatçıları olarak 2016 yılının son 

17

aylarından umutlu olduklarını ifade ederek, ağustos 

ayı rakamlarının motivasyonu ile çalışmalarına hız 

kesmeden devam ettiklerini bildirdi. 

Yılın başından beri değer bazında ilk artışını ağustos 

ayında yakalayan sektör, ihracatın son çeyrekte ivme 

kazanmasını bekliyor. 

18

AKIN ÖZDEMİR 

KİMYAGER 

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ 

YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ 

ozdmrakin@gmail.com 

NANOTIP NANOROBOTLAR 

VE GELECEK 

Nanoteknoloji gündeme ilk geldiğinde, 

biyoloji ve tıp alanlarında bizi nerelere 

götürebileceği hakkında pek çok fantastik 

fikir vardı. İşte bu fikirler bugün bize “nanotıp” 

ve “nanorobot” teknolojilerinin kapılarını açıyor. 

“Nano” kelime olarak “çok küçük” anlamına geliyor. 

Böylelikle “nanotıp”, hastalıkların ve yaralanmaların 

çok küçük bir ölçekte tedavisi ve araştırılması olarak 

tanımlanıyor. Robert Freitas’a göre “nanotıp”, 

insan vücudundaki biyolojik sistemlerin moleküler 

düzeyde nanoyapılar ve nanocihazlar kullanılarak 

gözlenmesi, kontrol ve tedavi edilmesi olarak 

tanımlanmaktadır. 

Hücrelerden oluşan vücudumuzda tüm hastalıklar, 

fiziksel bozukluklar ve hatta yaşlanmamız bile 

moleküler düzeyde gerçekleşiyor. Şu anda tıpta 

kullanılan tekniklerin moleküler düzeye inmesi söz 

konusu değil. Problemlerin kökten çözümü için 

“nanotıp” parlak bir alternatif olarak görülmekte. 

Günümüzde tıpta kullanılan tedavi yöntemleri, 

cerrahi müdahale ve ilaç tedavisi. Cerrahi 

müdahaleler, doğrudan vücuda yapılan müdahaleler 

ve uzman doktor ne kadar iyi yetişmiş olursa olsun, 

anestezi, enfeksiyon kapma riski, organ reddi ya da 

kanserli hücrelerin tamamen temizlenememesi gibi 

olasılıklar bunları tehlikeli kılar. 

İlaç tedavisiyse insan vücudunu moleküler 

düzeyde etkileyen bir tedavi yöntemi. Dolaşım 

sistemiyle vücut içerisinde taşınan ilaç molekülleri, 

hedeflenmeyen bölgelerde istenmeyen yan etkilere 

neden olabilir. Buna karşın nanorobotlar, hastalıklı 

hücreleri tanımakta hiç zorluk çekmezler ve nerede 

olursa olsun bu hücreleri bulup yok edebilirler. İlacın 

doğru hedefe ulaşması, özellikle kanser hastalığında 

kanserli hücrelerin tümünün yok edilmesi ve 

bu arada sağlıklı hücrelerin zarar görmemesi 

açısından önem taşımakta. İşte bu nedenlerle 

tıp bilimi, alışılagelmiş tedavi yöntemlerini bir 

19

kenara atacak nanoteknolojik tıbbi gelişmeleri dört 

gözle beklemektedir. Nanotıp, nanokürelerle ilaç 

salımından, doku yapılanmasını gerçekleştirecek 

nanoteknolojik tasarıma dayalı doku iskeletlerine, 

hatta teşhis ve tedavi amaçlı nanorobotlara kadar çok 

çeşitli uygulamaları kapsıyor. 

NANOKÜRELER 

İlaç salan sistemlerdeki en büyük problemlerden 

biri, ilacın vücudun istenilen bölgesine ulaşamaması. 

Nottingham Üniversitesi’nden Bob Davis, 

nanoküreler içerisine hapsedilen ilaçları, klasik ilaç 

kullanım yöntemleriyle ulaşılamayacak bölgelere 

yollamayı başardı. Nanoküreler, damara enjekte 

edildiklerinde genellikle karaciğer veya dalakta 

parçalanırlar. Deri altına enjekte edildiklerindeyse, 

makrofajlar (virüs ve bakteri gibi vücuda giren 

yabancı maddeleri yoketmekle görevli hücreler) 

tarafından parçalanarak görevlerini yerine 

getiremezler. Davis’in geliştirdiği yöntemde, bu 

ilaç yüklü nanoküreler biyouyumlu bir polimer, 

örneğin polietilen glikol (PEG) ile kaplanarak 

bağışıklık sistemi hücrelerinden, yani makrofajlardan 

korunuyorlar. ilaç içeren bu küreler, gönderilmek 

istendikleri bölgeye bağlı olarak 20-100 nanometre 

boyutundadır. 

Her bir küredeki ilaç miktarı, kürenin ağırlıkça %5’i 

gibi düşük bir değerde. Fakat enjeksiyon yoluyla 

çok sayıda küreyi vücuda yollamak mümkün 

olacağından, ilaç miktarı açısından bir problem 

yok. Bu sistemlerde biyolojik dokularla kaplama 

malzemesi arasındaki etkileşimi anlamak çok önemli. 

Biyolojik deneyler ve bilgisayar modelleriyle, ilacı 

istenilen hedefe yollayabilecek şekilde araştırmalar 

sürdürülmektedir. 

DOKU YENİLENMESİ 

Nanoteknolojinin vücudun yeniden 

yapılanmasındaki rolü de oldukça önemlidir. 

Glasgow Üniversitesi’nden bir araştırma grubu, yara 

iyileşmesinde kullanılmak üzere “akıllı bandaj”ın 

klinik araştırmalarını yapmakta. Bir teknoloji 

uzmanı, bir hücre biyoloğu ve bir cerrahtan oluşan 

bu üç kişilik ekip, hücrelerin üremesini etkileyecek 

malzemelerin nasıl hazırlanacağını araştırıyor. 

Biyolojik ortamda bozunan bir polimerden 

hazırlanan bandaj, üzerinde çok küçük oluklar 

içermekte. Bu bandaj, yaralı tendonların tedavisinde 

büyük başarı sağlamış. Hasarlı doku yeniden 

yapılanırken, tendonu çevreleyen ve serbestçe 

hareketini sağlayan kılıf, tendona yapışır ve böylece 

tendonun hareketi engellenir. Oysa bu oluklu bandaj 

hasarlı dokuya sarıldığında bu yapışma engelleniyor, 

tendon iyileşiyor ve kılıf da yeniden oluşuyor. 

İyileşme mekanizması çok net olarak anlaşılabilmiş 

değil; ancak, araştırmacılar tendonun, çevresindeki 

dokulara yapışmasına neden olan makrofajların 

oluklara girdiğini ve böylece tendonun yapışmasının 

engellendiğini söylüyorlar. Oluklar litografik 

yöntemle açılıyor. Genişlikleri yaklaşık 10 mikron, 

yani hücrelerin çapı kadar. Olukların şekli de 

hücrelerin oluk boyunca üremesine izin veriyor. 

Bu çalışmanın devamında araştırmacılar, litografik 

yöntemle polimerik malzeme üzerinde desen 

oluşturarak hücre üremesini yönlendirmeye 

çalışacaklar. 

YENİ ORGAN GELİŞİMİ 

Yeni organ geliştirme konusundaki çalışmaların 

şimdiye kadar kısmen başarılı olanı kulakla ilgili 

olanları. Bir doku iskelesi üzerinde üreyen doku, 

gelişigüzel yönlerde büyür. Oysa vücut içerisindeki 

hücreler, organın amacına uygun bir desen üzerinde 

gelişirler. Bu sistem temelinde geliştirilen bir doku 

iskelesinde, polimer malzeme üzerinde hücre 

yapışmasını, dolayısıyla üremesini engelleyen küçük 

polimerik noktalar oluşturulur. Bu noktaların 

yerini değiştirerek hücrelerin üreme desenini, 

istenilen organ işlevini sağlayacak şekilde ayarlamak 

mümkün. 

20

NANOROBOTLAR 

Nanorobotlar 0,5 ila 3 mikron arasında değişen 

çok küçük boyutlarda olan ve insan vücudunu 

patojenlere (hastalık yapıcılar) karşı etkin biçimde 

savunmak amacıyla tasarlanan cihazlar. Nanorobot 

yapısı, iç ve dış olmak üzere iki bölüm halinde 

tasarlanır. Dış yapı, vücudumuzda bulunan 

çok çeşitli kimyasal sıvılarla temas edebilecek 

kadar dayanıklıyken, iç yapı tamamen kapalı ve 

gerekmedikçe sıvı geçişine izin vermeyen bir vakum 

ortamı. Nanorobotlar, akustik sinyaller aracılığıyla 

mesaj ileterek uzman doktorla haberleşebilir 

ve verilen komutları yerine getirir. Görevi 

tamamlandığında, herhangi bir yan etkiye neden 

olmadan ya da bozulmadan vücut dışarısına atılır. 

Nanorobota olası bir örnek olarak Robert Freitas 

isimli bilim adamı tarafından tasarlanan ve yapay 

bir kırmızı kan hücresi olan respirosit verilebilir. 

Respirosit, vücutta dolaşım bozukluğu oluşması 

durumunda, oksijen sağlanması için gerekli fazladan 

metabolik desteği sağlar. Bağışıklık sistemince 

reddedilmemesi ve vücuttaki basınca dayanması için, 

nanorobotun dış yüzeyi elmas olarak tasarlanmış. 

Elmas dış yüzeyin kusursuz bir şekilde pürüzsüz 

olması gerekiyor. Dış yüzeyin kimyasal tepkimeye 

girmeyecek şekilde ve düşük biyoaktiviteye sahip 

olması, yüzeydeki beyaz kan hücresi etkinliğini 

engeller. Küresel yapıdaki respirosit, mekanik yollar 

kullanılarak oksijenle doldurulur. Yaklaşık 1000 

atmosfer gibi yüksek bir basınçta doldurulan oksijen, 

nanoküresel yapıdan sabit bir hızla salınacaktır. Bir 

respirosit, doğal bir kırmızı kan hücresine oranla 236 

kat daha fazla oksijen taşır. 

içerisinde kozmetik ürünler sayılabilir. Nanorobot 

içeren kozmetik kremler, ciltteki tüm ölü hücreleri 

temizleyebilir, fazla yağları alabilir ve hatta cildin 

beslenmesi için gerekli olan maddelere takviye 

yapabilir. Nanorobotlar, ağız ve diş temizliğinde 

kullandığımız antiseptik sıvılara da eklenebilir; 

ağızda bulunan hastalık yapıcı bakterileri ortadan 

kaldırabilir ve aynı şekilde plak ve tartarları 

saptayarak oluşumlarını engelleyebilir. Kullanım 

ömürleri kısa olan bu nanocihazlar, biyolojik 

ortamlarda parçalanabilecek şekilde tasarlanan 

yapıları sayesinde, zararlı yan ürünler oluşturmadan, 

bozunarak vücuttan atılabilir. 

Teknolojideki gelişmeler sayesinde, nanorobot 

uygulamalarının hayata geçirilmesine bir adım 

daha yaklaşmış bulunuyoruz. Örneğin, geliştirilen 

AFM (Atomic Force Microscope – Atomik 

Kuvvet Mikroskopu) sayesinde bir malzemenin 

yüzey özellikleri, milyar kez büyütülerek 

incelenebiliyor. Mikroskopik tekniklerdeki bu 

gelişmeler, nanorobotların moleküler yapılarının 

uygun olup olmadığını saptamak ve işlevlerini 

denetlemek açısından son derece önemli bir gelişme. 

Bunun yanısıra Cornell Üniversitesi’nde yapılan 

çalışmalarda nanorobotların hareketini sağlayan 

biyonik motorlar geliştirilmiş bulunuyor. 

Nanorobotların diğer olası kullanım alanları 

21

1985 yılında Rice Üniversitesinden Richard Smalley, 

karbon atomlarının 60’lı gruplar halinde birbirine 

bağlanarak “buckyball” olarak isimlendirilen 

küresel moleküller oluşturduğunu buldu. Bu küresel 

molekül kütlesine birkaç kobalt ya da nikel atomu 

eklendiğinde, 60’lı gruplar halinde bulunan karbon 

molekülleri (fulleren) şekil değiştirerek, kimyasal 

olarak kararlı ve duvar kalınlığı bir atom kadar olan 

tüp şekline dönüşür. Oluşan bu yapı, çelikten 100 kat 

daha sağlamdır ve moleküler düzeyde ilaç hapsetmek 

ve taşımak amacıyla nanotank olarak kullanılabilir. 

Nanorobotlar, bu nanotankları vücutta istenen 

bölgeye ulaşana dek iç yapılarında tutarlar. 

Beş yıl kadar önce bilim adamları, iki nükleotidi bir 

köprüyle birbirine bağlayarak nanorobotik kolların 

yapılması için ilk adımı attılar. Nanorobotlara 

bu kollarla virüsleri, antijenleri ya da analiz için 

gerekli elementleri tutma yeteneği kazandırılması 

tasarlanıyor. Nanorobotlar, teorik olarak 20. yüzyıl 

hastalıklarının tümünü ortadan kaldırabilir. 

parçacıkların herbiri, alanın şiddetine ve salınım 

(osilasyon) frekansına bağlı olarak kendine özgü 

bir yolda ilerler. Dr. Morgan tarafından geliştirilen 

elektrodlarla, aşırı duyarlı bir elektriksel alan 

yaratılmış ve böylece hücre, virüs ve proteinlerin 

hareketi ve birbirinden ayrılması sağlandı. 

Geçtiğimiz yüzyılın en korkulu rüyalarından 

biri olan HIV enfeksiyonu, bu yöntemle, klasik 

yöntemlerden 2-3 ay önceden saptanabilmekte. 

Çünkü, klasik virüs belirleme yönteminde antikorlar 

aranır. Fakat HIV virüsü, antikorlar üretilmeden 

6 ay önce kanda bulunmakta. Artık kanımızda 

dolaşan nanoekranlar sayesinde hastalıklarımıza 

kendi kendimize tanı koyabileceğimiz ve cerrahi 

müdahalenin nanorobotlar tarafından yapıldığı bir 

gelecek düşünebiliriz. 

Glasgow ve Wales Üniversitelerinin ortak 

çalışmasında, anormal hücrelerin ve virüslerin 

hızlı bir şekilde belirlenmesini gerçekleştirebilecek 

bir nanoelektrod geliştirilmiş. Böylece kanda HIV 

saptanabilmiş. 

Bir diğer çalışmadaysa, su kaynaklarında çok 

tehlikeli bir mikroorganizma olan cryptosporidium 

bakterisini belirleyecek bir nanoelektrod geliştirilmiş. 

Bakteri ve virüsler 10-250 nanometre boyutunda 

ve elektriksel özellikleri iyi bilinen biyolojik 

‘parçacıklar’. Bir elektriksel alan uygulandığında, bu 

22

DOKU REJENERASYONU 

Doku/organ kaybı ve işlevsel bozuklukların 

tedavisinde “doku rejenerasyonu” yaklaşımı, 

günümüzün en heyecan verici araştırmalarının 

temelini oluşturuyor ve gelecek için büyük umutlar 

vaadediyor. Doku rejenerasyonu, yani “dokunun 

yeniden yapılanması” için çeşitli biyomalzemeler 

kullanılıyor. “Doku iskelesi” görevini üstlenen bu 

malzemeler, 3-boyutlu fabrik ya da süngerimsi jel 

olabiliyor. Hastadan izole edilen sağlıklı hücreler 

doku iskelesine yapışarak burada çoğalıyor, 

farklılaşıyor ve sağlıklı bir doku oluşturacak şekilde 

organize olurlarken doku iskelesi de parçalanıyor. 

Doku iskelesi yapay bir “hücre-dışı matris” 

(extracellular = ECM) olarak düşünülebilir. ECM, 

hücreler için fiziksel destek sağlamasının yanısıra, 

hücre gelişmesi, farklılaşması ve işlevleri açısından 

önemli role sahiptir. Yeni doku geliştikten ve hücreler 

ECM oluşturabilecek kapasiteye ulaştıktan sonra 

iskeleye ihtiyaç duyulmaz. Bu nedenle iskelenin 

biyobozunur bir malzemeden yapılması ve gerçek 

doku mikroçevresine benzer olarak 3-boyutlu yapıda 

inşa edilmesi gerekiyor. Bu yöntem çok sayıda doku 

benzeri yapının oluşturulmasında kullanılıyor. 

Bunlar arasında deri, kıkırdak, kemik, karaciğer, 

sinir ve kan damarları sayılabilir. 1990 yılında yanık 

tedavisi amacıyla yapay deri üretildi ve ilk ticari ürün 

olarak piyasaya sürüldü. 

Doku iskelesi yapımında biyomalzeme olarak, 

biyobozunur polimerler ve biyoseramikler 

tercih ediliyor. Örneğin, hastadan alınan kemik 

hücreleri, hidroksiapatit (biyoseramik) doku 

iskelesi üzerinde kültür edilerek (çoğaltılarak) 

kemik dokusu yenilenebiliyor. Bu iskele deniz 

mercanından hazırlanıyor. Mikroyapısı, doğal 

kemiğin hücre-dışı matrisine (ECM) çok benziyor. 

Gözenek çapları 250 mikron, yani saç telimizin 

üç katı kadar. Bir diğer örnek, kalp ameliyatları 

için kan damarı oluşturulması. Bu uygulamada 

tüp şeklindeki kollajen doku iskeleleri kullanılıyor 

ve düz kas hücreleriyle endotel hücreler bu iskele 

üzerinde çoğaltılıyor. Doku iskeleleri ile ilgili 

çözümlenmesi gereken bazı sorunlar var. Bunlar, 

iskele üzerinde hücre dağılımının düzgün olmaması, 

büyük doku üretimi için kan damarı oluşumunun 

sağlanması gerekliliği ve hücresel işlevlerin 

düzenlenmesi için çeşitli büyüme faktörlerinin, 

(diğer bir deyişle biyosinyallerin) doku iskelesine 

yeterli miktarda ve uygun yöntemle yüklenmesi 

gerekliliğidir (immobilizasyon). Yukarıda sözü 

edilen olumsuzluklar, “hızlı prototipleme” (rapid 

prototyping=RP) olarak adlandırılan fabrikasyon 

yöntemleriyle giderilmeye çalışılıyor. 

23

GELECEK 

Biyomalzemelerde gelecek için hedefleri vermeden 

önce geçmişe ve bugüne bir göz atalım. Geçmişte, 

bir doku hasar gördüğü veya işlevini yitirdiğinde 

çözüm, bu dokunun uzaklaştırılmasıydı. Ancak 

geçtiğimiz yüzyılda yeni antiseptiklerin, penisilin 

ve diğer antibiyotiklerin keşfi, hijyenin sağlanması 

ve aşılamalara bağlı olarak, gelişmiş ülkelerde insan 

yaşam süresi 80’in üzerine çıktı. 

Bu durumda, özellikle geçtiğimiz 40 yılda, yaşam 

kalitesinin de azalmaması için hasarlı dokunun 

yerine sağlamının yerleştirilmesi önem kazandı. Bu 

da iki şekilde mümkün oldu. Transplantasyon (nakil) 

ve implantasyon (yerleştirme). Transplantasyonda, 

hastanın kendi dokusu, başka bir insandan ya 

da hayvandan alınan dokuların kullanımı söz 

konusu. İmplantasyondaysa biyomalzemeler 

kullanılıyor. Ancak tüm implantların ömürleri 

sınırlı. Son gelişmelerle ortopedik, kalp-damar ve 

diş implantlarının kullanım ömrü 15 yılın üzerine 

çıktı. Özellikle implantların dokulara biyoaktif 

olarak sabitlenmesi, ortopedik protezlerin ömrünün 

uzamasında çok etkili oldu. 

Gelecek için ise şöyle bir mesaj var: Biyomalzeme 

konusundaki araştırmalar, vücudun kendini 

yenileme kapasitesini kullanacak veya artıracak 

yöne kaymalı. Böylelikle doğal dokuların yeniden 

yapılanmasını sağlayacak biyomalzemelerin 

kullanılabilecek protezlerin kullanım süresi 

artırılabilecek. 

Doku yenilenmesi, son derece kapsamlı bir olay. 

Doku yapısının yeniden inşasını, doku işlevinin, 

metabolic ve biyokimyasal davranışların ve 

biyomekanik performansın yeniden kazanılmasını 

içeriyor. Bu nedenle, doku yenilenmesi, biyoloji, 

genetic mühendisliği, hücre ve doku mühendisliği, 

görüntüleme teknikleri ve teşhis, mikro-optik ve 

mikro-mekanik cerrahideki ilerlemelerin ışığında 

gerçekleşecek. 

Gözenekli, inorganik-organik hibrid malzemelerden, 

kontrol edilebilir hızlarda bozunabilen, kontrol 

edilebilir yüzey özelliklerine sahip doku iskeleleri 

hazırlanarak doku yenilenmesi sağlanabilir. 

İnorganik ve organik bölümlerin miktarı 

değiştirilerek, malzeme üzerindeki hücre üremesi ve 

farklılaşması kontrol edilebilir. Biyoaktif cam jeller, 

kalsiyum oksitfosfor pentaoksit-silisyum dioksit 

bileşimine sahip inorganik malzemelerdir. 

Hayvan deneyleri, bu malzemenin kemik dokusunun 

yenilenmesinde başarılı olduğunu göstermiş. Şu 

anda doku yenilenmesi için büyük bir gelecek 

vaadediyor. Bileşiminde yapılacak değişimler, 

istenilen üç-boyutlu mimariye ulaşacak şekilde 

işlenmesini sağlayacak fabrikasyon tekniklerindeki 

gelişmelerle, bu malzemenin, yumuşak bağ dokusu 

ve kalp-damar dokularının reyenilenmesinde 

de kullanımı hedeşeniyor. Biyomalzemelerin 

doku yenilenmesinden farklı yöndeki geleceği ise 

nanoteknolojiye dayalı uygulamalar. Bu teknolojinin 

ürünü olarak geliştirilecek nanorobotların bakteri 

ve virüs enfeksiyonlarını tedavi etmesi, kanser 

hücrelerini saptayıp yok etmesi, dolaşım sistemindeki 

zararlı maddeleri temizlemesi, hasarlı dokulara 

oksijen sağlaması ve çeşitli hastalıkların izlenmesi ve 

teşhisinde kullanımı amaçlanıyor. 

24

Kaynaklar : 

1. http://www.tsn.org.tr 

2. Jim Hollenhorst, Molecular Scale Technologies for Electronics and the Life Sciences, IEEE SF Bay Area 

Nanotechnology Council Lunch Seminar, July 19, 2005. 

3. Wintermantel, E., Mayer, J., Blum, J., Eckert, K.L., Lüscher, P. and Mathey, M., Tissue engineering scaffolds 

using superstructures, Biomaterials, 17, 83-91, 1996 

4. http://www.incites.com 

5. http://www.azom.com 

6. Handbook of biomaterials evaluation / Andreas F. Von Recum 

7. Biomaterials / Joon B. Park / Roderic S. Lakes 

8. Park, J.B., Kim, Y.K., 2000. Metallic Biomaterials, The Biomedical Engineering Handbook: Second Edition. 

CRC Press LLC, 2000 

25

Haber 

Yabancı 

GÜNEŞ ENERJİSİNİ VE HAREKETİ 

ELEKTRİK ENERJİSİNE 

DÖNÜŞTÜREN KUMAŞ 

Akıllı aksesuarlar moda sektöründe kendine elle 

tutulur bir yer edinirken, akıllı kıyafetler de modanın 

geleceğini oluşturuyor. Cihazların sunduğu pil gücü 

kadar akıllı olduğu günümüzde ihtiyacımız olan şey 

belki de güneş enerjisini kullanan kıyafetler. 

Yani yakın gelecekte bir iş yemeğine gittiğinizde 

hesabı NFC’li kol düğmenizle öderken, akıllı 

saatinizi de ceketinizle şarj edebilir ve ortamdaki en 

havalı insan siz olabilirsiniz. Ancak Tony Stark gibi 

hissetmeden önce biraz daha beklemeniz gerekecek. 

Fiziksel eylemlerden enerji üreten kumaşlar bir 

süredir geliştiriliyor. Georgia Institute of Technology 

bu teknolojiyi bir adım ileri taşıyor ve hem 

hareket hem de güneş ışığından enerji üretiyor. 

Araştırmacılar, hafif polimer fiber ve fiber tabanlı 

“triboelectric nanogenerator”ları bir araya getirerek 

oluşturdukları güneş pillerini standart kumaşla 

örerek hibrit bir kumaş elde etmiş. Sürtünme ile 

elektriklenme sayesinde güç üretebilen bu kumaş 

aynı zamanda güneş ışığını da enerjiye çeviriyor. 

Bunun yanı sıra üretim maliyeti de oldukça düşük 

zira üretim en yaygın polimerlerle gerçekleştiriliyor. 

İlk testlere göre kumaş şimdilik uzun kullanım için 

pek uygun değil. Ancak çalışmalar devam ediyor. 

Bir sonraki adım ise su ve nemden korunma üzerine 

olacak. 

26

Yerli 

Haber 

VAN ÇİMENTO’NUN ÜRETİMİ 

110 MİLYON DOLARLIK YATIRIMLA 

10 KAT ARTTI 

VAN ve çevre illerin çimento ihtiyacını sağlayan 

Van Çimento, 2010-2013 yılları arasında 110 milyon 

dolarlık yeni yatırım yaparak Türkiye’nin sayılı 

fabrikaları arasına girmeyi başardı. Yatırım öncesi 

yıllık 200 bin ton çimento üretimi yapılan fabrikada 

şu anda 2 milyon ton kapasiteye ulaşıldı. 

Van’ın Edremit İlçesi’nde Van Gölü kıyısına 

kurulan ve 1969 yılında üretime başlayan Van 

Çimento Fabrikası adeta altın yıllarını yaşıyor. 5 

kez el değiştiren ve son olarak Fransızlar tarafından 

Aşkale Çimento A.Ş.’ye satılan Van Çimento, 192 

personeliyle bölgedeki birçok ilin çimento ihtiyacını 

da karşılıyor. Tamamen otomatik sistemlerle çimento 

üretiminin yapıldığı fabrikada, yıllık üretim 2010’dan 

bu yana 200 bin tondan 2 milyon tona ulaştı. 

fabrikaya 3 yıl içinde 110 milyon dolarlık yatırım 

yapıldığını belirten Fabrika Müdürü Naci Rüzgar, 

“Adeta yeni bir fabrika kurduk. Yatırımlarla Doğu 

ve Güneydoğu’da modernizasyon bakımından 

ilk sıraya yerleştik. Fabrikamız Türkiye’de sülfata 

dayanıklı çimento üreten sayılı fabrikalardan 

birisi. Ayrıca Van Gölü kıyısına kurulu olan 

fabrikamızın çevreyi kirletmemesi için büyük 

yatırımlar yaptık. Fabrikada 3 adet atık su arıtma 

tesisi kuruldu. Fabrikanın bacalarından çıkan 

küllerin çevreye zarar vermemesi için 32 olan 

torbalı filitre sayısı 62’ye çıkarıldı. Yani hem Van 

Gölü hemde çevre konusunda çok duyarlıyız” dedi. 

110 Milyon Dolarlık Yatırım 

Fabrikanın Eylül 2009 yılında Aşkale Çimento A.Ş. 

bünyesine geçmesiyle adeta bölgenin can damarı 

haline gelen Van Çimento, kalite yönünden de 

aranan bir marka olmayı başardı. Kuruluşundan 

itibaren 40 yıl boyunca hiçbir yatırımın yapılmadığı 

27

BURCU KOÇAK AKSÖZ 


EGE ÜNİVERSİTESİ 

DOKTORA ÖĞRENCİSİ 

kocakburcu@gmail.com 

RÜZGAR ENERJİSİ 

Günlük yaşamımızda enerji, adeta ekmek 

ve su gibi hayatımızın vazgeçilmez bir 

parçası halini alıp, elektrik enerjisi olarak 

evlerimizde, ulaşımda, tıpta, tarımda, iletişimde, 

sanayide ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. 

Uygarlığın ve bilgi toplumunun her alanda ihtiyaç 

duyduğu enerjinin önemi her geçen gün artmaktadır. 

Günümüzde enerji, uygarlığımızın temeli olup, 

üretim ve tüketimi, kalkınma ve gelişmişlik 

düzeylerini geliştiren belli başlı araçlardandır. 

Ülkelerin ekonomik gelişmişliklerinin, küresel 

ekonomide rekabet gücü sağlayabilmelerinin 

ve toplumsal gelişmeyi artırabilmenin önemli 

kaynaklarından biridir enerji. 

Artan nüfus, şehirleşme, sanayileşme ve teknolojik 

gelişmelere bağlı olarak Dünya elektrik enerjisi 

ihtiyacı her yıl 34,5 milyar kWh artmaktadır. Giderek 

artan enerji talebi ile Dünya enerji rezervi tükenme 

yılının yaklaşık olarak kömür için 200 yıl, gaz için 65 

yıl, petrol için 40 yıl olduğu tahmin edilmektedir. 

Enerji ihtiyacına bağlı olarak artan fosil yakıt 

tüketimi gerek ekonomik gerekse çevre açısından 

onarılması imkansız zararları da beraberinde 

getirmektedir. 

harcama yaparak, komşu ülkelerden petrol ve doğal 

gaz ihraç edilmektedir. Buda bizi dış ülkelere bağımlı 

kılmakta ve ülkelerle yaşanılan siyasi krizlerde 

enerji sıkıntısı çekmemize neden olmaktadır. Bunun 

yanı sıra ihraç edilen enerji ile sanayi ve evsel 

kullanımlarda enerjinin birim maliyeti artmaktadır. 

Öyle ki, Türkiye’de birim enerji maliyeti endüstride 

14,8 $/KWh, evsel tüketimde ise 18,5$/KWh 

değerindedir Bu tüketim maliyetleri ile Türkiye'nin 

enerji maliyetinin OECD ortalamasının sırasıyla %20 

ve %10 üzerindedir. 

Fosil kaynakların aksine sınırsız ve yenilenebilir 

olması, dışa bağımlılığı azaltması ve çevreye dost 

olması açısından yenilenebilir enerji kaynakları son 

yıllarda dikkatleri üzerine çekmiştir. 

Klasik fosil yakıt kaynaklı enerji üretim sistemleri 

ve geleneksel üretim teknolojileri Dünyadaki 

yaşanabilir ortamın korunmasını engellemekte, 

iklim değişikliğinin sebep olduğu zararlı etkileri 

beraberinde getirmektedir. 

Enerji üretim ve tüketiminden kaynaklanan çevre 

tahribatının yanı sıra fosil yakıtların politik ve 

ekonomik yönden de dezavantajları bulunmaktadır. 

Türkiye enerji ihtiyacını tamamını kendi kaynakları 

ile karşılayamamakta olup, her yıl milyarlarca dolar 

28

Günümüzde kullanılan en temel yenilenebilir enerji 

kaynakları şöyledir: 

- Jeotermal Enerji 

- Güneş Enerjisi 

- Hidrolik Enerji 

- Rüzgar Enerjisi 

Bu kaynaklar arasında en dikkat çeken yenilenebilir 

enerji türü rüzgar enerjisidir. Rüzgardan tarih 

boyunca enerji üretimi dışında da çeşitli şekillerde 

faydalanılmıştır. Örneğin, rüzgar tahılların 

öğütülmesi, kurutma ve yelkenli gemilerle ulaşımın 

sağlanması gibi değişik amaçlarla insanların hayatını 

kolaylaştırmıştır. Ardından rüzgardan tirbünler 

yardımıyla elektrik elde edilerek hayatın her 

aşamasında yerini almıştır. 1980'li yılların başından 

itibaren Avrupa ve A.B.D'nde rüzgar gücü teknolojisi 

ile ilgili araştırmalar yoğunlaşmıştır. 

Şekil 1. Dünya'nın ilk rüzgar santrali kabul edilen Brush rüzgar türbini 

Dünyada ve özellikle Türkiye’deki enerji rezervlerinin 

durumu dikkate alındığında, rüzgar enerjisi 

yenilenebilir enerji kaynakları arasında hem çevre 

hem de kaynak açısından en önemlilerindendir. 

Ancak buna rağmen Türkiye elindeki potansiyeli 

yeterince kullanamamaktadır. 

Ülkemizde, rüzgar gücünden elektrik eldesi iki 

şekilde yapılabilmektedir. Birinci kategoride, 

2001 tarihli “Elektrik Piyasası Kanunu” ve 2005 

tarihli “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik 

Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” 

gereğince lisansa dayalı üretim yapılabilmektedir. 

Ülkemizde rüzgâr enerjisine dayalı üretim ile ilgili 

lisans başvuruları tamamlanmış olup, şuan itibari 

ile EPDK yeni lisans başvurusu kabul etmemektedir. 

İkinci kategoride ise 21 Temmuz 2011 tarihli 

29 

"Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine 

İlişkin Yönetmelik" gereğince 500 kW ve altındaki 

güçler için lisans almaksızın üretim yapılabilmektedir 

Türkiye yaklaşık 83000 MW rüzgar enerjisi 

potansiyeli ile elektrik ihtiyacının tamamını 

karşılayacak potansiyele sahiptir. Sahip olunan 

potansiyelin yanı sıra, rüzgar enerjisinin kullanım 

kolaylığı, çevreye zararlı olmayışı, yenilenebilir 

olması onu diğer enerji kaynaklarına göre bir adım 

öne götürmektedir. Sahip olduğu avantajların yanı 

sıra kurulum maliyetlerinin yüksek olması ve enerji 

veriminin diğer kaynaklara kıyasla düşük olması 

dezavantaj olarak görülse de gelecekte bazı teknolojik 

ve ekonomik zorlukların aşılması ile rüzgar 

enerjisinin yaygın hale geleceği umut edilmektedir. 

Kaynaklar : 

1-) B. Atilgan, A. Azapagic, An integrated life cycle sustainability assessment of electricity generation in 

Turkey, Energy Policy 93 (2016) 168–186 

2-) Hayli S., Rüzgar Enerjisinin Önemi, Dünya’da ve Türkiye’de ki Durumu, http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/ 

dergi/arsiv/cilt11/sayi1/001-026.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2013) 

3-) Durusu A., Erduman A., Kekezoğlu B., Tanrıöven M., 2011, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından 500 

KW’a kadar Lisanssız Enerji Üretimi ve Fizibilite Analizi, Elektrik Mühendisleri Odası, Elektrik-Elektronik ve 

Bilgisayar Sempozyumu, s.122 

Bekiroğlu Nur, Kıncay Olcay, Yumurtacı Zehra, Rüzgar Enerjisi, http://www.yildiz.edu.tr/~okincay/dersnotu/ 

RuzgBol1.pdf (Erişim Tarihi:27.03.2014)

Haber 

Yabancı 

RUS İLAÇ DEVİNDEN DEV YATIRIM 

Rus savaş uçağının Türk jetleri tarafından 

düşürülmesinin ardından Türkiye’deki yatırımını 

askıya alan Rus ilaç devi R-Farm, projeyi yeniden 

uygulamaya koyma kararı aldı. 

1.3 milyar dolarlık cirosuyla Rusya’da sektörün bir 

numarası olan R-Farm’ın Genel Müdürü Vasiliy 

İgnatyev, Türkiye’de inşa etmeyi planladıkları ilaç 

fabrikası projesini hayata geçireceklerini belirtti. 

Rusya’da çıkan ürünlerimizi tescil ettireceğiz. Buna 

paralel olarak Rusya’da da kullanmakta olduğumuz 

ilaç üretim fabrikasının bir benzerini Türkiye’de 

inşa etmek üzere yatırım çalışmalarımıza 

başlayacağız.” 

İgnatyev, Avrupalı endüstriyel biyoteknoloji 

uzmanlarıyla çalışmaya başladıklarını ve bu 

uzmanlardan projeyi daha modern çözümlerle 

geliştirme konusunda sürekli tavsiyeler aldıklarını 

da vurguladı. 2013 yılında Sputnik’e (eski adıyla 

Rusya’nın Sesi) demeç veren İgnatyev, Türkiye’ye 

100 milyon euro yatırım yapmayı planladıklarını 

söylemişti. İgnatyev, “R-Farm Türkiye’de hangi 

faaliyetlerde bulunacak?” sorusuna şu yanıtı 

vermişti: “İlk aşamada Türkiye’de ofis açıp, 

30

Yerli 

Haber 

KİMYA SEKTÖRÜ, FRANSA’DAKİ 

PLASTİK KAP YASAĞINDAN ENDİŞE 

DUYMUYOR 

Fransa Meclisi’nden geçen tek kullanımlık plastik 

bardak, tabak, çatal, bıçak gibi ürünlerin 2020 

yılından itibaren satışı yasağını değerlendiren 

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 

İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz, 

kararın Fransa’ya plastik ambalaj ihracatını olumsuz 

etkilemeyeceğini söyledi. 

Fransız Hükümeti, 1 Ocak 2020’den sonra kullanat 

plastik bardak, tabak, çatal, bıçak türü ürünlerin 

satışına sınırlama getiren 2015-992 numaralı 

tebliği, Meclis’ten geçirdi. Buna göre, Fransa’da 

sadece biyobazlı plastiklerden üretilen veya 

kompostlanabilir türdeki biyoplastiklerden elde 

edilen kullan-at tipi ürünler satılabilecek. 

Kararın kimya ihracatının önemli alt sektörlerinden 

biri konumundaki plastik ihracatına etkisini 

değerlendiren İstanbul Kimyevi Maddeler ve 

Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim 

Kurulu Başkanı Murat Akyüz, Türkiye ekonomisine 

önemli oranda katma değer yaratan plastik 

sektörünün, kimya ihracatında güçlü bir yeri 

olduğunu vurguladı. 

Yasak, tüm plastik ambalajları 

kapsamıyor 

Fransa’nın 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren 

geçerli olacak kararının tüm plastik ambalajları 

kapsamadığına dikkat çeken Akyüz, şunları söyledi: 

“Fransa hükümetinin tek kullanımlık plastik 

bardak, tabak, çatal, bıçak türü ürünlerin satışına 

kısıtlama getiren tebliğ plastik ambalaj ihracatının 

tamamını kapsamıyor. 2015 yılında Fransa’ya tek 

kullanımlık plastik ürün ihracatımız 1,7 milyon 

dolar gibi oldukça düşük bir seviyede gerçekleşti. 

Dolayısıyla kısa ve orta vadede plastik ihracatımıza 

olumsuz bir etkisi olmayacaktır.” 

Marketlerde plastik poşetleri de 

yasaklamıştı 

31

Fransız Meclisi, Yeşiller Partisi’nin önerisi 

üzerine çevre kirliliğine yol açtığı gerekçesiyle tek 

kullanımlık plastik sofra gereçlerinin 2020 yılından 

itibaren yasaklanmasına dair hükümet tebliğini kabul 

etmişti. 

Fransa’da süpermarketlerde plastik poşet kullanımına 

ilişkin yasak kararı da, Temmuz 2016 tarihi itibariyle 

uygulamaya konulmuştu. 

32

ÖZNUR KAÇAR 


GAZİ ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

oznurkacar95@gmail.com 

DOĞADAKİ EN HAFİF 

MADDE: AEROJEL 

Aerojel (aerogel) dünyanın en hafif maddesi 

ve yoğunluğu en az olan maddedir. Aerojelin 

keşfi, ilk olarak 1931 yılında Samuel Stephen 

Kistler tarafından arkadaşlarıyla girdiği bir iddia 

sonucunda gerçekleşir. Kistler’in arkadaşı Charles 

Learned ile birlikte girdiği bu iddiada amaç, ‘jellerin 

içindeki sıvıyı havayla değiştirirken çökmeye yol 

açmamaktır. Bunun devamında gelen araştırmalar 

sonucu 1931 yılında Nature dergisinde yayımlanan 

makaleyle, bilim dünyası aerojelle tanışır ve bundan 

sonraki yıllardan günümüze aerojellerin yolculuğu 

başlamış olur. 

Aerojellerin bildiğimiz jeller gibi ıslak görünen jelatin 

yapıda olduklarını düşünebilirsiniz. Ancak bilinenin 

aksine, aerojeller kuru maddelerdir; jel kavramı 

maddenin ‘jel’lerden oluştuğunu belirtmekle birlikte, 

‘aero’ kavramı maddedeki porların sıvı yerine hava ile 

doldurulmasını ifade eder. 

Aerojellerin milyonlarca ufak delikten oluşan 

yüzeyi, süngeri andırır. Aerojeller kısaca, jellerin 

sıvı bileşeninin gaz ile değiştirilmesiyle elde edilen 

gözenekli sentetik maddeler olarak özetlenebilir. 

Her ne kadar ismi bir sıvıyı andırsa da bunun aksine 

katı ve kuru maddelerdir. Bu maddenin %99.8 ‘i 

hava içerir bu nedenle yoğunluğu neredeyse 0’dır. 

Bu yüzden aeorejel için doğadaki en hafif madde 

denilebilir. Bu durum katılar için alışık olduğumuz 

durum değildir. Bir başak kadar hafif olan aerojel, 

görünümüne rağmen oldukça elastik ve dayanıklı 

bir yapıya sahiptir. Malzeme nerdeyse gözükmüyor 

denilse yeridir. Yakın geçmişte NASA tarafından 

rafine edilerek dünyanın en hafif katı maddesi olarak 

onaylandı. Bu madde Guinness Rekorlar Kitabı’na 

bilinen en hafif katı madde olarak girdi. Duman 

gibi bir görüntü verdiği için ‘Donmuş Duman’ veya 

‘Mavi Duman’ diye adlandırılır. 

Aerojellerin hafiflikleri dışında özel kılan bir şey 

de parçalanmaya bırakılan bir aerojel parçasından, 

doğada geriye sadece doğal bir malzeme olan kumun 

kalmasıdır. 

33

Bir diğer en önemli özelliği ise çok yalıtkan bir 

madde olmasıdır. Aerojel bilinen köpüklerden 

ve diğer yalıtım malzemelerinden çok daha üstün 

özelliklere sahiptir. Örneğin boya sektöründe 100 

mikron kalınlıkta boya yapar gibi aerojel kullanılırsa 

40 cm polyesterin verdiği yalıtımı vermektedir. En 

gelişmiş fiberglas yalıtım malzemesinden 39 kat daha 

fazla yalıtım malzemesine sahiptir. 

Diğer bir özelliği yarı saydam olmalarıdır. 

Kendisinden oldukça büyük maddeleri taşıyabilirler 

ama ufak darbelerde kırılabilirler. 

Aerojel boya , kozmetik, tekstil gibi sektörlerde, tıpta 

, bilimsel araştırmalarda ayrıca NASA çalışmalarında 

da aerojeller kullanılır. Çin’de petrol sızıntıları ile 

mücadelede önemli bir kalkan görevi üstlenen aerojel 

daha başka pek çok kullanım alanı da buldu. 

Günümüzde petrol temizliğinde kullanılan organik 

çözücü maddeler kendi ağırlıklarının yaklaşık 10 katı 

kadar petrol emebiliyorken Grafen (karbon) aerojel 

kendi ağırlığının 900 katı petrol emebiliyor. 

Aerojellerin kinetik enerjiyi emen yapısı, bu 

maddenin, önümüzdeki yıllarda güvenlik ve 

yalıtım alanlarında kullanılacağına dair güçlü 

sinyaller vermektedir. Yakın bir gelecekte, diz 

üstü bilgisayarlar ya da elektronik uçak kontrol 

mekanizmaları gibi değerli malzemelerin yapımında 

aerojeller önemli yer tutacaktır. 

Kaynaklar : 

http://eyeportal.blogspot.com.tr/2012/09/aerogel-nedir-aerogel-kullanim-alanlari.html 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Aerojel 

http://www.kimyablog.com/donmus-duman-aerojel/ 

34

Haber 

Yabancı 

SÜPER HİDROFOBİK EKRAN 

TEKNOLOJİSİNDE TÜRK İMZASI 

Amerika Birleşik Devletleri Enerji Bakanlığı’na bağlı 

Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı’nda çalışan bilim 

adamı Tolga Aytuğ ve ekibi tarafından geliştirilen 

Super Hidrofobik Ekran teknolojisi Samsung 

tarafından kullanılacak. 

bu ekran teknolojisine geçilmesi muhtemel 

olduğunun altını çizelim. 

Ekran teknoloji konusunda belki de en iyisi olarak 

kabul edilebilecek Super AMOLED ve IPS ekranlar 

konusunda daha çok tercih edilen Samsung üretimi 

AMOLED teknolojisi artık yeni ekran sistemiyle 

daha da güçleniyor. Bu noktada Amerika Birleşik 

Devletleri Enerji Bakanlığı’na bağlı Oak Ridge 

Ulusal Laboratuvarı’nda çalışan bilim adamı Tolga 

Aytuğ’nun başında bulunduğu Materyal Kimya 

Grubu tarafından geliştirilen ve Süper Hidrofobik 

Ekran adı verilen teknoloji ile ekranlarda cam yerine 

bu ekran teknolojisine geçileceği öngörülüyor. 

Toza ve Suya Ekstra Dayanıklı 

Suya ve toza karşı kendiliğinden dayanıklı olan Super 

Hidrofobik Ekran, hiçbir şekilde ıslanmadan üzerine 

gelen suyu damlacıklar olarak üzerinden atacak. 

(Hani şu ayakkabılara sıkılan ıslanmaz sprey var, onu 

telefonun üzerine sıktığınızı düşünün) Ayrıca bu 

çalışmalara Samsung tarafından destek veriliyor ve 

görünüşe göre ilerleyen yıllarda Galaxy telefonlarda 

35

Yerli 

Haber 

KAYISI ÇEKİRDEĞİNDEN KARBON 

ÜRETİLDİ 

Türk bilim insanı, kayısı çekirdeği kabuğundan 

en geniş yüzeye sahip aktif karbon üretti. Dünya 

çapında az miktarda üretilen bu teknoloji, birçok 

elektronik cihazda kullanılıyor. Bununla birlikte 

güneş enerjisi ve pil depolama sisteminde kullanılan 

aktif karbon, Türkiye’de temiz enerjinin üretimine 

destek olacak. 

İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya 

Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. 

Yunus Önal, 25 yıllık çalışma sonucunda geliştirdiği 

kayısı çekirdeği kabuğundan aktif karbon üretiminde 

kendi sınırlarını aştı. Önal, kayısı çekirdeği kabuğu 

kategorisinde 3 bin 861 metrekare/gram yüzey alana 

sahip aktif karbon üretmeyi başardı. 

Çalışmasının detaylarını paylaşan Önal, İnönü 

Üniversitesi Mühendislik Fakültesinde kendisine 

tahsis edilen laboratuvarda 25 yıldır aktif karbon 

üretimine ilişkin çalışmalarını sürdürdüğünü söyledi. 

Malatya’nın en önemli değeri kayısıyı her şeyiyle 

endüstriye dönüştürmek, çekirdeğinden aktif karbon 

üretmek için bu çalışmaya başladığını anlatan Önal, 

kayısı çekirdeğinin, aktif karbon üretiminde önemli 

bir malzeme olduğunu belirtti. 

Daha önce Türkiye’de en yüksek yüzey alanına sahip 

aktif karbonu kayısı çekirdeği kabuğundan ürettiğini, 

bunun 3 bin 250 metrekare/gram yüzey alanına sahip 

olduğunu anımsatan Önal, bunun tıpta kullanıma 

uygun (hastahanelerin acil servislerinde aktif karbon 

solüsyonu) olarak patentlendiğini kaydetti. 

Aktif karbon üzerinde çalışmalarını aralıksız 

sürdürdüğünü dile getiren Önal, “Daha önce 

yaptığım çalışmayı daha da geliştirerek, kayısı 

çekirdeği kabuğundan 3 bin 861 metrekare/gram 

yüzey alanıyla kendi kategorisinde dünyanın 

en yüksek yüzey alanına sahip aktif karbonunu 

ürettim. 

Çin’in yıllık aktif karbon ihtiyacı 1.3 milyon ton. 

Bunun 800 bin tonunu üretiyor, geri kalanını 

da ithal ediyor. Türkiye’de 1 gram aktif karbon 

üretilmiyor. Ülkemizin 2023-2071 hedefi var. Bunu 

36

yakalamamız için kimya endüstrisinde çok yol kat 

etmemiz lazım. Aktif karbon da bunlardan biri.” 

dedi. 

Karbon içeren bir malzemenin, havanın olmadığı 

atmosferde, yüksek sıcaklıkta ısıl işleme tabi 

tutulması halinde aktif karbona dönüştüğünü anlatan 

Önal, çeşitli alanlarda kullanılan aktif karbonu 

Türkiye’nin ithal ettiğine dikkati çekti. 

sektörün önü açılacak. 

Elektrik, elektronikte uzay araçlarında bu 

malzeme, özellikli malzeme olarak kullanılıyor. 

Bunların önünü açmış olacak. Ayrıca ekonomik 

olarak da ülkemize katma değer sağlayacak.” 

Aktif Karbon Açığını Giderecek 

Önal, yüksek yüzey alana sahip aktif karbonun 

süperkapasitör, yakıt hücreleri ve yeni nesil lityum 

pillerde kullanıldığını belirterek, özellikle aktif 

karbonun kullanıldığı süperkapasitörlerin mobil 

telekomünikasyon gibi yüksek güç gerektiren 

sistemlerde, elektrikli araçlardan başlayarak 

motorlarda yedek güç, taşınabilir elektronik cihazlar 

ve darbeli güç cihazlarında kullanıldığını da kaydetti. 

Türkiye’de elektrik, elektronik endüstrisinde büyük 

katma değeri olan hiçbir ürün üretilmediğini 

savunan Önal, şunları kaydetti: 

“Örneğin, Türkiye’de yılda 5 milyar dolar 

cep telefonuna para veriyoruz. Cep telefonun 

içeriğinde aktif karbonlu malzemeler önemli bir 

yere sahiptir. 

Yeni nesil güneş pilleri aktif karbon temellidir. 

Ülkemizde müthiş bir şekilde güneş enerjisinden 

faydalanma yoluna gidiliyor. O güneş 

reaktörlerinde yüzde 100 yurt dışına bağlıyız. 

Bu aktif karbon oradaki açığı da giderecek. Aktif 

karbon uzay teknolojisinde de öncü bir malzeme.” 

Güneş enerjisi açısından Türkiye’nin dünyada birinci 

kuşakta olduğunu hatırlatan Önal, sözlerini şöyle 

tamamladı: 

“Bunu değerlendirmek için güneş pillerini, 

reaktörlerini kendimiz yapmak zorundayız. 

Bunun için de yüksek yüzey alanlı aktif karbona 

ihtiyacımız var. 

Dünyanın en yüksek yüzey alanına sahip 

aktif karbonuyla artık cep telefonu üretmeye 

başlayacağız. Özellikle enerji depolamada birçok 

37

KOBALT 

Simgesi: 

Co 

Grubu: 

8B (Geçiş elementi) 

Atom numarası: 27 

Bağıl atom kütlesi: 58,9332 

Oda sıcaklığında: 

Katı 

Erime noktası: 1495°C 

Kaynama noktası: 2870°C 

Yoğunluğu: 

8,9 g/cc 

Keşfi: 

1737 - George Brandt 

Atom çapı: 

1,67 Å 

Elektronegatifliği: 1,88 

Elektron dizilimi: 1s 2 2s 2 p 6 3s 2 p 6 d 7 4s 2 

Yükseltgenme basamağı (sayısı): 2, 3 

Radyoizotopları: 

Yok 

Kobalt 1773 yılında Georg Brandt tarafından keşfedilmiş metal element. Atom numarası 27, simgesi Co, 

atom ağırlığı ise 58.9332 g/mol'dür. 

Kobaltı’ın Elde Edilmesi 

Kobaltı elde etmek için önce arsenik ve kükürtlü filizler bu maddeden arındırılmak için kavrulur. Ardından 

kireçle birlikte fırında kok aracılığıyla indirgenir. Böylece yaklaşık %30 kobalt olan bir demir bakır, kobalt 

alaşımı elde edilir. Bu alaşım bir asitle çözünür ve bundan elektroliz yoluyla metalik kobalt elde edilir. 

Kullanım Alanları 

Saf kobaltın maden halinde kullanıldığı yerler azdır. Kesici aletlerin yapımında kullanılan çelik ve öteki 

alaşımların bileşiminde %60 a varan oranlarda kobalt kullanılır. Elektrik rezistanslarında, yüksek sıcaklık ve 

aşınmaya dayanıklı alaşımlarda, elektromıknatısların üretiminde, korozyona dayanıklı kaplamalarda, boya 

ve emayelerin hazırlanmasında kullanılır. Kobalt 60 izotopu önemli bir gama ışını kaynağıdır, ışınımı kolayca 

odaklanır ve doku bozukluğuna yol açmadan derin urlara ulaşır. Kobalt, kobalt bombası denen araçla başta 

kanser olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavilerinde kullanılır. 

38

Ayın 

Web 

Sitesi 

Eğer deney şekli bulma ile ilgili sorun yaşıyorsanız 

bu site tam size göre. Yaptığınız deneylere ait 

şekilleri bu site ile rahatlıkla oluşturabilirsiniz. 

Kimya öğretmenleri ve okulda laboratuvar 

dersi gören her çeşit öğrenci için faydalı bir site. 

İncelemenizi öneriyoruz. 

http://www.chemix.org 

39


1 

2 3 

4 

5 6 

7 

8 

9 

Soldan Saga 

2. Katran ve diger organik maddelerin buharlasmasindan 

veya damitilmasindan elde edilen, 65 oC de yumusayan, 

yanici, kolay kirilan, kati, siyah, parlak, yapi yalitiminda 

kullanilan, su geçirmez baglayici madde. 

4. Güve ve mantar kovucu olarak kullanilan antiseptik bir 

aromatik hidrokarbon. 

8. Sivi karisimlardaki bilesenleri kaynama noktalari 

arasindaki ayirimdan yararlanarak buharlastirip, yeniden 

yogusturma yoluyla birbirlerinden ayirma ve aritma. 

9. Bazi gidalarin bilesiminde yer alan ve ürüne göre özellikle 

kivamlastirici katki maddesi olarak da kullanilan 

D-galakturonik asit birimlerinin alfa 1,4 baglari ile 

olusturduklari uzun zincirli polisakarit 

Yukaridan Asagiya 

1. Atom sayisi 80, atom agirligi 200,5, donma noktasi –39 

°C, yogunlugu 13,59 g/cm3 ve simgesi Hg olan gümüs 

renginde bir element. Simgesi Hg. 

3. Fiziksel ya da kimyasal süreçlerin neden oldugu hacim 

degisimlerini ölçen aygit. 

4. NO3- olan ve bir azota bagli üç oksijen atomundan 

olusan anyon ya da nitrik asidin kökü. 

5. Isi ya da basinç etkisiyle yumusatilip çesitli yöntemlerle 

biçimlendirilebilen ve bu biçimlerini soguyunca da 

koruyabilen, yapay ya da dogal, bilesiminde çogunlugun 

organik polimerler oldugu malzemeler. 

6. Bir eksen çevresinde dönen bir kaba etkiyen merkezkaç 

gücüyle, kabin içindeki sivinin içerdigi farkli 

yogunluktaki moleküllerin ayrilmasini saglama ya da bu 

islem için kullanilan düzenek, merkezkaçlama aygiti. 

7. Metal, porselen, plastik ya da agaçtan yapilmis, kati 

özdekleri ezerek ögütmek için kullanilan sapli çukur kap. 

40


(GEÇEN AYIN ÇÖZÜMÜ) 

9 

F 

7 

I 

6 

K 

5 

F 

4 

K 

2 

O 

3 

K 

1 

N 

Ü 

K 

L 

E 

R O M A T O G R A F I 

B T N 

I 

T 

I M Y A 

Z L 8 

D 

Y Y O 

O S F O R E S A N S 

N N M 

10 

H 

i 

A C I M 

Soldan Saga 

4. Çözücü ve ayirt edici ortam kullanarak çözünen madde 

karisimini bilesenlerine ayirma metodu. 

[KROMATOGRAFI] 

6. Maddelerin özellikleri ile maddeler arasi etkilesimleri 

inceleyen bilim dali. [KIMYA] 

9. Bir maddenin uyarilmasi sonucu ortamdan uyarici 

kaldirilsa da bir süre daha isima yapmasi. 

[FOSFORESANS] 

10. Maddenin uzayda kapladigi bosluk. [HACIM] 

Yukaridan Asagiya 

1. Proton ve nötron gibi atom çekirdegini olusturan temel 

parçaciklar. [NÜKLEON] 

2. Çekirdegin etrafinda dönen elektronlarin bulunma 

ihtimali en yüksek oldugu bölgeleri ve elektronlarin 

hareketini belirleyen matematiksel dalga denklemi. 

[ORBITAL] 

3. Belirli kütle, hacim ve sekli olan içine girdigi kabin seklini 

almayan madde hali. [KATi] 

5. Agir bir çekirdegin daha küçük çekirdeklere dönüsmesi. 

Bu sirada bir kaç nötron ile çok büyük miktarda enerji 

açiga çikar. [FIZYON] 

7. Elektriksel yük tasiyan atom ya da atom gruplari. 

[IYON] 

8. ivi haldeki bir maddenin kati hale geçmesi [DONMA] 

41

İNGİLİZCE-TÜRÇE 

KİMYA SÖZLÜĞÜ 

Chimney Effect 

Glass Fiber 

Distilled Water 

Physical Model 

Gas Detector 

Volume Index 

Thermal Efficiency 

Gel Cement 

Laboratory Accreditation 

Mass Exchange 

Humidistat 

Wood Gas 

Cotton Fiber 

Radionuclidic Purity 

Grain Shape 

Excited State 

Vacuum 

Lubrication 

Weak Base 

Flue 

Bottleneck 

Sour Crude Oil 

Transient 

Baca Etkisi 

Cam Lifi 

Damıtık Su 

Fiziksel Model 

Gaz Algılayıcı 

Hacim Indeksi 

Isıl Verimlilik 

Jel Çimentosu 

Laboratuvar Akreditasyonu 

Madde Geçişi 

Nem Denetleyici 

Odun Gazı 

Pamuk Lifi 

Radyoaktif Saflık 

Tane Biçimi 

Uyarılmış Durum 

Vakum 

Yağlama 

Zayıf Baz 

Baca Yolu 

Darboğaz 

Ekşi Petrol 

Geçici 

42

YAZARIMIZ 

OLUN 

KOŞULLAR 

1-) KİMYA VEYA KİMYA SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ BİR KONUDA KAYNAKLARINIZI BELİRTEREK 

YAZIN 

2-) HER AYIN 20. GÜNÜNE KADAR info@inovatifkimyadergisi.com adresine 

AD-SOYAD 

SIK KULLANDIĞINIZ MAİL ADRESİ 

BİTİRDİĞİNİZ/OKUDUĞUNUZ OKUL İSMİ 

PROFİL FOTOĞRAFI 

YAZINIZIN WORD FORMATI 

İLE GÖNDERİN. 

BİR SONRAKİ AY BİLGİLERİNİZ İLE YAZINIZI YAYIMLAYALIM

REKLAM 

İÇİN 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com 

BİNLERCE KİŞİNİN OKUDUĞU DERGİMİZE 

ONBİNLERCE KİŞİNİN ZİYARET ETTİĞİ WEB SİTEMİZE 

REKLAM VERİN 

BİNLERCE KİŞİYE ULAŞIN

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 39

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?