HAZİRAN 2019 YIL:1 SAYI:4“Şehrin sitesi, şehrin dergisi”www.eskisehir.netBAĞLANMA BİÇİMİÇOCUĞUN VAR OLMABİÇİMİNİ BELİRLER…ÇOCUĞUMUN YAŞAMA İLİŞKİN DURUŞU NASIL?BAĞIMLI, KARARSIZ, KAYGILI, KAÇINMACI…PSİKOLOG EBRUYÜKSEL ERERÇOCUK GELİŞİ-Mİ VE EĞİTİMİUZMANIBebeklkten tbaren brey olmaya gden yolda bağlanmakavramının çok büyük br önem vardır. Anneye ya dabrncl bakım veren fgür le arzu edlen yakınlığı kurmakve devam ettrmek çn gösterlen tüm davranışlar,bağlanma davranışlarıdır. İlk yaşantılarla kurulan bağlanmaörüntüler özellkle ruhsal durumumuzu ve tablşklermz etkler.Bağlanma, doğumla brlkte kaygının tetklemesylekurulmuş br sstemdr. Tehlke anında bakım veren kşygüvenl br üs olarak kullanmak ya da güvende olduğudurumlarda, keşf çn bakım veren kşnn güvenl brüs olarak ortamdak varlığından emn olmak; güvenlbağlanmanın gerçekleşmes çn ön koşuldur.Erken dönemden tbaren, “buradayım”, “senduyuyorum”, “sen anlıyorum”, “sana değer veryorum”mesajlarının yernde ve anlaşılır olması güvenlbağlanmanın temeln oluşturur. Çocukla kurulan bubağlantı bçmnde, olumlu ya da olumsuz tüm snyallernalınmış olması ve snyallern anlaşıldığına dar çocuğadönüş yapılması gerekr k güven duygusu perçnlensn.Yargılamaksızın, küçümsemekszn ve göz ardı edlmeksznçocuğun snyallerne dönüş yapıldığında, çocuk dayetşkn le bağlantıda kalmayı öğreneblr. Karşılaştıklarıolumsuz yaşantılara dar, duygu yönetmnde esnek olmave drençl kalmayı başarablen çocuklar, yetşkndenyansıyan bu olumlu ve yernde mesajlarla kend sağlıklı çseslern oluşturablen çocuklardır. Bu türden davranışlarlaçocuğa yaklaşmak demek; kend duygusunu yöneteblmesçn çocuğun çsel kaynaklarını destekleyeblmşolmak demektr.Örneğn lk aylarda, bebeğn açlığının yarattığıbeslenme htyacı önemldr. Yeternce ve tutarlı bçmdedoyurulması, hayatla kurduğu bağı şekllendrr. Bu bağse onu emzren/doyuran, bakım veren le kurduğu lşksırasında şekllenr. Bebeğn emme/beslenme düzenndelk aylarda yaşadığı sorunlar, bebeğn kaygı düzeyn vekşlk örüntüsünü belrlemede etkldr. Bu dönemdebebeğn karşılaştığı olumsuz yaşantılar, bakım veren learasındak lşk bçmn de olumsuz şekllendrmeyebaşlar. Bakım veren kşyle ya da çevreyle daha az lşkkurablr; çevreye dar merak duygusu gelşmeyeblr;dl-blşsel, sosyal ya da motor becerlernde stendkgelşmeler olmayablr. Odaklanma ve dkkat sürdürmesorunları daha bebeklk dönemnde belrgn olmayabaşlayablr.Çocuk yaşamın lk yıllarında güvenl br üs bulamamışsaya da var olan üssü kullanamıyor se, duygusal vefzksel htyaçları erken dönemde yeternce karşılanmamışya da tutarsız tutumlarla htyaçlarına cevap verlmşse, güvensz bağlanma stl ortaya çıkar.Yaşamın lk yıllarında oluşan çeştl bağlanma yaşantıları,zaman çersnde çselleştrlr. İçselleştrlenbu yaşantılar, çocuğun kendsyle ve dğerleryle lşklzhnsel temsllernn temellernn atılmasıdır aslında…Böylece, kendlğn ve dğerlernn değerlendrlmesbçmnn temeller atılmış olur. Gelecekte çocuğunkendyle ve dğerleryle kuracağı lşkler, lşklerne darbeklent ve algılar şekllenmeye başlar. Bakım veren kşle bebek arasındak alışverşe dar hssedlen doyumveya yeterszlkler, bu alışverşe atfedlen anlamlarla çoklntldr çünkü…Bağlanma fgürünün yaşamın lk yıllarında ulaşılamazolması, hem çocuğun hem de yetşknlern kaygı veyarahatsızlık yaşamasına sebep olur. Bağlanma sstem koruyucurolünü yerne getremedğnde, destek alamayançocuk, kendsn güvende hssetmedğnden reaksyonverr; bu reaksyon da yetşknn kaygılı, aşırı koruyucuya da duyarsız duruşunu tetkleyeblr.Güvenl bağlanma gelştremeyen çocuklar çn dünyatehlkel, beklenmeyen tehdtlerle dolu br yer olmayadoğru gdeblr. Çocuğun; güvende olma, anlaşılma vesaknleşme gb temel htyaçlarının karşılanması şeklnegöre hayata lşkn duruşu belrmeye başlar. Eğer kebeveyn de kaygılı ve korumacı yaklaşımlarla çocuğunbağımlı duruşunu desteklerse; ebeveynle lşkdekbağımlılık ego gelşmne engel olacağından, çocuğun,sonrak yaşantısında da bağımlı terchler süreblr. Uykuşeklnde bağımlılık, yeme bçmnde bağımlılık, lerdearkadaşlarla ya da eşle lşkde bağımlı olma, çocuklarıylabağımlı lşkler sürdürme ve bağımlılık yapan maddelereyönelme gb terchler ego zayıflığının brer sonucudur.Ego zayıflığının temelnde, kend varlığı le lşkl sağlıklıbr bakışın gelşememes yatar.Çocuk; lşklernde, mütemadyen kendn olumsuz,dğerlern olumlu değerlendrme eğlmnde se çocuğunlşk çndeyken reddedlme kaygısı göze çarpar. Yüksekkaygı düzey, güçlü br yakınlık htyacı ve dğerler tarafındanreddedlme kaygısı yüzeye çıkablr. Bu bağlanmagüvenlğnn yetersz olduğu, kaygılı bağlanma stldr.Br dğer yandan, çocuğun kend özerk olma durumunaaşırı önem vermes ve dğerler le arasına mesafekoyarak kendn korumaya çalışması ve bu yolla kendnolası hayal kırıklıklarından korumaya çalışması durumu,kaçınmacı bağlanma stl şeklnde karşımıza çıkar. Buçocukların kendlerne at gelştrdkler zhnsel modellerolumlu olmasına rağmen, dğerlern tanımlamadaolumsuz zhnsel modeller vardır.Kaygılı ya da kaçınmacı bağlanma stllernde; reddedlmeyelşkn br duyarlılık ve kararsızlık gelşecektr.Çocuğun; örneğn, oyun çnde dah olsa, reddedldğdurumda dğerlerne güvenmede sorun yaşaması sözkonusu olur. Alınganlığın yüzeyde olduğu bu lşkbçmlernde, yakın lşk kurmayı başarmak gderekzorlaşablr. Reddedlme htmal le utanç duyguları,çekngenlk, yakın lşkler kuramama veya kurmaktankaçınma gb kşlk özellkler belrgnleşrken; onaygörememe ve reddedlme olasılığı da gderek artmayabaşlar. Çocuğun benlk saygısının düşmesne sebep olablecekbr kısırdöngü yaşanablr. Reddedlmeye dar buaşırı hassasyet çocukta kaygı düzeyn arttıracağından,yaşamın herhang br dönemnde depresyona meyllolmayı da tetkler.Okul önces dönemde, çocuğun lşklerde yaşadığıbu doyumsuz ve mutsuz olma durumu, lşk çndeykenbeklent/stek fade edememe, kararsızlık ya da öfkepatlamaları gb beklentlernn yeternce karşılanmadığıserzenşler, dkkatle ncelenmeldr. Çünkü bu davranışrepertuarlarının altında, hayata ve lşklere güven duyamamave çocuğun güvenlr br lşk çnde olduğunananmıyor olması yatıyor olablr.Bu k erken dönem bağlanma stl de çocuğun yaşamboyu ruh sağlığı üzernde doğrudan etkldr. Güvenlbağlanmayı başaramayan çocukların kaygı, depresyon,sosyal zolasyon gb çselleştrme problemler çn rsklgrupta olduğu görülmektedr. Ayrıca, erken yaşlardakaygılı ya da kaçınan bağlanma gelştren kşler, yakınlşklernde sorunlar yaşarlar ve stres altındaykenşlevsel olmayan tepkler verrler. Tam da bu nedenle,gelşmlernn br dönemnde pskopatolojlere de yatkınlıkgöstereblrler.Özellkle okul öncesnde çocukla yapılan terap çalışmalarında,ebeveynn erken dönemden tbaren çocuklakurduğu lşknn ntelğnn ncelenmes ve bağlanmastllernn yenden gözden geçrlerek ebeveyn-çocuklşksnn onarılması, sağlıklı br kşlk gelşmnn desteklenmesaçısından çok kıymetldr. Terap çalışmaları“şmd ve burada” lkes le yürütüldüğünde, şmdkyaşantılara dar yüzeye çıkan güvenszlklern, çocuk veebeveyn tarafından fark edlmes gündeme gelr.Terapstler; alelern çocuklarına lşkn tutumlarıylave çocuklarıyla gelştrdkler lşk bçmleryle çalışarak,çocukların ebeveynler le güvenl ve yen yaşantılaroluşturmalarına odaklanırlar.Çocuğun yen zhnsel temsller oluşturmasınafırsat verecek terap şekller ve bu teraplern süreler,çocuğun yaşına, yaşadığı problemn derecesne ve sahpolduğu alenn dnamklerne göre değşr.Bağlanma stller, akım veren ve çocuğun lşkbçmlernden doğar; tüm lşk bçmlern yaşam boyuetklemeye devam eder. Kuşaktan kuşağa aktarılması sözkonusudur. Yaşamsal stres kaynakları le başa çıkmada,br yaşantının travmatk olarak algılanıp algılanmayacağıüzernde ve olası travmaları bertaraf etmede belrleycdr.Pek çoğumuz bu dönemde; fzksel mesafelereodaklandık, sosyal lşklermz gözden geçryoruz veçocuklarımızla daha çok br aradayız belk… Belk deteknszlğn ve güvenszlğn yarattığı kaygıyla başaçıkablmek çn ç kaynaklarımızı harekete geçrecekarayışlar çndeyz…Özellkle böyle br zamanda, tüm ebeveynlern;kendlernn ve çocuklarının bağlanma stllern gözdengeçrmes ve yaşamla sağlıklı bağlar kurulablmesdleğmle…36Eskişehir.net
HAZİRAN 2019 YIL:1 SAYI:4“Şehrin sitesi, şehrin dergisi”www.eskisehir.net37Eskişehir.net