Eskisehir.Net Dergi Ocak 2021

HAZİRAN 2019 YIL:1 SAYI:4
“Şehrin sitesi, şehrin dergisi”
www.eskisehir.net
ESKİŞEHİRLİLER UÇAK ALIYOR
Türk Tayyare Cemyet’nn Eskşehr Şubes havacılığın asker,
ekonomk, syas ve sosyal önemn halka anlatmakla şe başlar.
Uçak alınması çn kampanya başlatır. Öğrencsnden esnafa şehrn
tüm kesmler bağışta bulunur. Abdülkadrzade Manfaturacı
Mehmet Şükrü ve tüccardan Tüfenkçzade Faruk Beyler ellşer
lrayla kampanyaya katılırlar. En dkkat çeken se Turan Numune
Mekteb öğrenclernden Abdullah Cevdet’n on lra, Mal Hatun
Mekteb öğrenclernden Remzye’nn se beş lra le seferberlğe
katılmalarıdır. Yunan şgal sırasında köyler yanmış yıkılmış köylüler
de bağışta bulunurlar. Çabalar, 1926 yılının sonlarında meyvesn
verr ve toplanan bağışlarla br uçak alınır. Uçağa Eskşehr
adı verlr. 12 Kasım 1926’da şehrn tüm svl ve asker bürokrass
le onbnlerce Eskşehrlnn katıldığı görkeml br törenle uçağın
teslm yapılır. Cumhuryet gazetes 13 Kasım 1926 tarhl sayısında
tören gününün habern şöyle verr; “Eskşehr tayyaresnn
tevsm (sm verme) merasm dün fevkalade tezahüratla Eskşehr
Tayyare Meydanı’nda yapıldı. Merasmde, Temyz Mahkemes
res ve azaları, başmüddeumum (başsavcı) Nhat Bey, kumandan
Emn Paşa, val Ceml Bey le aleler, erkân ve vlayet memurları
ve onbnlerce halk hazır bulunuyorlardı. Evvela sancağa
selam rasmes (tören) cra edld. Tayyare Cemyet res Şekerc
Kâml Bey br nutuk rad ederek halkı tebrk ett, havalarına sahp
olmayan mlletlern hudutlarını bekçsz olacağını söyled. Büyük
yolun rehber Gaz’ye şükranlarını yükseltt. Bundan sonra Hava
Kuvvetler müfettş Muzaffer Bey, sevnçl ve pek heyecanlı br
nutukla Eskşehrllern büyük gününü tebrk ederken ded k; - “
Tayyareler teslm ederken, adam var mı dye düşünmeynz. Ordumuz
kudretn spat etmştr. Tayyareclk, fen, sanat, cesaret
ve zzet- nefs meselesdr. Türk’ün fıtratında (tabatında) bunlar
esasen saklı d. Bugün tenmye edlmştr (arttırılmıştır). Eskşehrllern
bze hedye ettğ tayyare, avcı tayyaresdr. Bu tayyare
hakmyetmz ufuklarımızda gezdrecektr. Tayyarelern bazı
mlletler kralık adamlarla gezdryorlar. Tayyarelermz azz
evlâtlarımız kuvvet ve kudret le semalarımızda gezdrmektedr.”
Bundan sonra Muzaffer Bey, her yerde feyzl şaretleryle yürünülen
Büyük Gaz’y ve arkadaşlarını selamladı. Eskşehr Tayyare
Cemyet res, Eskşehrllere hedyelernden dolayı arkadaşları
namına teşekkür ett. Eskşehr tayyaresnn sm, 26 bahtyar şehrden
brnn smdr. Eskşehr tayyares Eskşehrllern önünde
uçmaya başladı. Alkış ufukları tuttu. Dğer flolarımız da uçuşlar
yaptılar. Velhasıl Eskşehrller bugün çok bahtyar anlarını yaşadılar.
Hamyyetl (onurlu) şehrlermzn smlerne zafeten
alınan tayyareler meydanda sıralarıyla görünüyorlardı. Br numerolu
tayyare Karaağaçlıların, 9 numerolu Adapazarlılarındır.
Elhasıl bugün tayyare meydanı emsalsz br hamyyet meydanı
olmuştur. Eskşehr tayyares plotu Ferruh Bey’e br altın saat
hedye edlerek merasme nhayet verld. Hava Kuvvetler’mze
mensup kumandan ve zabtlern (subayların) nezaket ve kudretler
halkımızın göğüslern kabartacak br haldedr.”
SİVRİHİSARLILAR
İKİNCİ UÇAĞI ALIYORLAR
Sivrihisarlılar, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında
aldıkları uçağın gururunu yaşadılar.
Yurtsever Sivrihisarlılar, Cumhuriyet’in ilk
yıllarındaki heyecan dolu günlere de ortak
olurlar. Aralarında topladıkları 35 bin
lirayı Tayyare Cemiyeti’ne teslim ederek
ikinci bir uçağın satın alınmasını sağladılar.
Uçağa Sivrihisar-2 adı verilir. 2 Aralık
1927’de binlerce kişinin katıldığı bir tören
düzenlenir. Eskişehir’de Sakarya gazetesi
tören gününü şöyle yazar: “ Perşembe
günü (1 Aralık) saat on beşte iki tayyare
ufukta görünmüş ve fedakâr halk kitlesinin
yaşa nidaları arasında yere inmiş, biri
tekrar havalanmış, Sivrihisarlılarımıza aid
olanı da orada kalmıştır. Gece belediye
tarafından pilot İshak ve râsıd Tekin Beyler
şerefine bir ziyafet ve şehrin kendi
mamulatından iki Günyüzü kilimi hediye
edilmiş, ertesi Cuma günü saat on beşte
de şube reisinin (Tayyare Cemiyeti) beliğ
bir nutku ile merasime başlanmıştır. (…)
Sonra Kaymakam Rıza Bey Efendi tayyarenin
kurdelasını kesmiştir. Ve merasime
ihtiyarı, genci, kadını ve erkeği ile bütün
kasaba iştirak etmiş, kendi hamiyyet ve
teberruâtın bu nadide eserini mefharla
temâşa eylemişlerdir. Bundan sonra tayyare
şehir ve civar köyler üzerinde bir
cevalân yapmış, Eskişehir’e müteveccihen
hareket etmiştir.” Sivrihisar’da yaşayanların
bağış yoluyla ikinci uçağı satın
almaları yörede büyük bir övünç kaynağı
olur.
Havacılık FK-
Eskşehr Plot
Teğmen Nyaz
Bengsu (1936
Cumhuriyetin ilk yıllarında uçak alımındaki
heyecan sonraki kuşaklar tarafından
sürdürülmez. Dahası bu uçaklar şehrin
hafızasının derinliklerinde kaybolur, unutulur.
Rahmetli Şener Yılmaz ve bu şehrin
unutulanlarını ortaya çıkarmak için çırpınan
Ahmet Atuk, on yıl önce ilk Sivrihisar
uçağını araştırıp ortaya çıkarırlar. Ama
bu şehrin tarihi sürprizlerle dolu. Bu kısa
çalışmayla şehrin iki uçağa daha sahip
olduğu ortaya çıkarılmış bulunuluyor.
Şimdi, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yoksul
ama heyecan dolu yurttaşların satın aldığı
bu uçakların birer maketinin şehrin bir
köşesinde sergilenmesi zamanıdır. Temel
değerlerin unutulduğu ve öğütüldüğü zamanımızda
Mal Hatun Mektebi öğrencisi
Remziye’yi unutmamak için bu yapılamaz
mı? Remziye bunu hak etmiyor mu?
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Zekeriya Türkmen, “Türkiye’de Havacılık
Teşkilatının Kuruluşunda Harbiye Nazırı
Mahmut Şevket Paşa ve Döneminde
Gerçekleştirilen Faaliyetlere Bir Bakış”,
Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı
Uluslararası Tarih Sempozyumu (8-10
Şubat 2011), Ankara: 2013; Kemal Yakut,
Modern Eskişehir’in Doğuşu (1923-
1938), Eskişehir: Kebikeç Yayınları, 2015;
“Sivrihisar Tayyare Tevsim Merasimi”,
Eskişehir’de Sakarya, 5 Kanun-ı Evvel
1927, No:99; “Yeni Tayyarelerimiz: Eskişehir
Tayyaresi”, Cumhuriyet, 13 Teşrin-i
Sani 1926, No: 903.
41
Eskişehir.net