Türk Yolu Dergisi - 2

Türk Yolu
Türk Tarihinin İlk Yazılı Vesikası
Orhun Kitabelerinden
Öğüt Dolu 12 Alıntı
Bilge Kağan Yazıtı Doğu Yüzü
6 İkinci Göktürk Hakanlığının kuruluşu şu şekilde
anlatılmış: ‘Türk Tanrısı ve kutsal yer, su
şöyle yapmışlar şüphesiz ki: Türk halkı yok olmasın
diye, halk olsun diye, babam İlteriş Hakanı,
annem İlbilge Hatun’u göğün tepesinde tutup
yukarı kaldırdılar şüphesiz. Babam 17 erle baş
kaldırmış. ‘baş kaldırıyor’ diye haber alıp şehirdekiler
dağa çıkmış, dağdakiler şehre inmiş, derlenip
toplanıp 70 kişi olmuşlar. Tanrı güç verdiği
için babamın askerleri kurt gibi imiş, düşmanları
koyun gibi imiş. Doğuya ve batıya sefer edip derlemiş
toplanmış. Hepsi 700 kişi olmuşlar.
Bilge Kağan Yazıtı Doğu Yüzü
7 Bilge Kağan babasının seferlerini anlatıyor:
‘Tanrı öyle buyurduğu için, devletliyi devletsiz
bırakmış, hakanlıyı hakansız bırakmış, düşmanları
bağımlı kılmış, dizlilere diz çöktürmüş, başlılara
baş eğdirmiş. Babam hakan, öylece devleti
yasaları koyup vefat etmiş. Babam hakan vefat
ettiğinde ben sekiz yaşımda kaldım.
Türk Oğuz beyleri, halkı işitin ! Üstte gök çökmedikçe,
altta yer delinmedikçe, Türk halkı senin
devletini, yasalarını kim yıkıp bozabilir idi?
Bilge Kağan Yazıtı Doğu Yüzü
8 Babamızın, amcamızın kazandığı halkın adı
sanı yok olmasın diye Türk halkı için gece uyumadım,
gündüz oturmadım; kardeşim Kül Tigin
ile iki şad ile ölesiye yitesiye çalıştım, çabaladım.
Halkı besleyip doyurayım diye kuzeyde Oğuz
halkına doğru, doğuda Kıtay, Tatabı halklarına
doğru güneyde de Çin’e doğru 12 sefer ettim, savaştım.
Ondan sonra Tanrı öyle buyurduğu için,
bahtım, talihim olduğu için, ölecek halkı diriltip
doyurdum. Çıplak halkı giyimli kıldım, fakir
halkı zengin kıldım, az halkı çok kıldım, güçlü
devleti olandan, güçlü hakanı olandan daha iyi
kıldım.
9Tonyukuk Yazıtı Doğu Yüzü
Bilge Tonyukuk ben kendim Çin ilindi kılındım.
Türk milleti Çine tabi idi. Türk milleti hanını
bulmayıp Çinden ayrıldı, hanlandı. Hanını
bırakıp Çine tekrar teslim oldu. Tanrı şöyle demiştir:
Han verdim, hanını bırakıp teslim oldun.
Tonyukuk Yazıtı Doğu Yüzü
10Çin kağanı düşmanımız idi. On Ok kağanı
düşmanımız idi. Fazla olarak Kırgızın kuvvetli
kağanı düşmanımız oldu. O üç kağan akıl akıla
verip Altun ormanı üstünde buluşalım demiş.
Şöyle akıl akıla vermişler: ‘’Doğuda Türk kağanına
karşı ordu sevk edelim. Ona karşı ordu sevk
etmezsek, ne zaman bir şey olsa o bizi ne zaman
bir şey olsa öldürecektir. Her üçümüz buluşup
ordu sevk edelim, tamamen yok edelim’’ demiş.
Tonyukuk Yazıtı Güney Yüzü
11Geyik yiyerek, tavşan yiyerek oturuyorduk.
Milletin boğazı tok idi. Düşmanımız etrafta
ocak gibi idi, biz ateş gibi idik. İltiriş Kağan bilici
olduğu için, cesur olduğu için, Çine karşı on
yedi defa savaştı, Kıtaya karşı yedi defa savaştı,
Oğuza karşı beş defa savaştı. Onlarda müşaviri,
yine bizzat ben idim.
Tonyukuk Yazıtı(2.Taş) Doğu Cephesi
12İlteriş Kağan kazanmasa ve ben kendim
kazanmasam, il de millet de yok olacaktı. Kazandığı
için, ve kendim kazandığım için il de il oldu,
millet de millet oldu. Kendim ihtiyar oldum, kocadım.
Herhangi bir yerdeki kağanlı millette böylesi
var olsa, ne sıkıntısı mevcut olacakmış ? Türk
Bilge Kağanı ilinde yazdırdım. Ben Bilge Tonyukuk.
17