Perspektif Psikoloji Dergisi 2.Sayı- TOBB ETÜ Psikolojik Bakış Topluluğu

İz Bırakmak
Suden Öz
Fransa’da, Chauvet Mağarası’nda insanlık tarihinin
en eski çizimleri bulunur. Bu çizimler genellikle
tarih öncesi insanının çevresindeki hayvan
topluluklarının resimleridir; fakat bu figürlerden
birkaçı vardır ki, en dikkat çekenlerindendir:
duvarın üzerine çizilmiş insan elleri. Adeta “Ben
buradaydım!” diye feryat eden, insan dediğimiz
varlığın belki de en temel içgüdüsünü ifade eden bir
iz. İşe yaramış olacak, binlerce yıldır mesajını iletmeyi
sabırla bekleyen bu el izini otuz yıldır biliyoruz ve
insanoğluna içkin bu güdüyü daha iyi anlıyoruz:
fani dünyaya meydan okuyarak ebediyete erişme.
Her canlı varlık gibi insanın da belli bir yaşam
süresi olduğunu kuşkusuz biliyoruz; fakat bu
gerçekliği bir anlığına da olsa görmezden gelip
ölümsüz olma fikrini en az bir kez düşlediğimizi
veya sorguladığımızı anımsamamız gerektiğini
düşünüyorum. Her türden fikrî ürünün, bir şekilde
yaratıcılarının yaşam süresini aşıp insanlığa
mâl olmuş olduğunu veya olma potansiyelini
barındırdığını görmek mümkün. Sözgelişi, yüzyıllar
önce yaşamış filozoflar veya edebiyatçılar halen
varlıklarını sürdürürler, fikirleriyle yaşarlar.
Ne yazık ki pek çok kişi kendine şefkatle
davranmaktan yoksun: “Ben kimim ki de benim
de eserim olacak.” benzeri düşünceler, üzgünlükle
belirtmeliyim ki, oldukça yaygın. Pek çok insanın
kendini hafife aldığını ve hatta bazen yok saydığını
tespit ederiz, belki bu haksızlığı kendimize de
yaptığımızı fark ettiğimizde şaşırır ve pişman
oluruz. “Neden?” diye sorduğumuzda da mantıklı
yanıt bulamaz ve karamsarlığa kapılırız.
“Yaşanmaya değer hayat,
kaydetmeye değerdir.”
-Tony Robbins
Tony Robbins bu sözüyle çok iyi ifade etmiş
aslında. Bir şekilde hepimiz zamanda bir iz bırakma
derdindeyiz. Kimimiz birbirinden güzel resimler çizip
altına imzasını atıyor, kimimiz besteler besteliyor,
kimimiz kitaplar yazıp bir şekilde ömrünün sınırlarını
aşıyor. Daha pek çok örneğini vermek mümkün.
Peki kim bu “kimimiz” diye bahsettiğimiz grup,
ve neden biz de o grubun bir parçası olmayalım?
Öncelikle “yaşanmaya değer hayat”tan başlayalım,
başka bir söz alıntılayarak bunu izah etmek mantıklı
olacaktır:
“Sorgulanmamış bir hayat
yaşanmaya değmez.”
-Sokrates
Sokrates’in bu sözünden yola çıkarak “yaşanmaya
değer hayat” kavramına bir tanım getirebiliriz. Yani,
hayatı yaşanmaya değer kılan, yaşadığımız o hayatı
bir kez bile olsun sorgulayıp sorgulamamamızdır.
İnsan, önce ruhuna önem göstermelidir ki
çevresindekilerin ve kendinin farkına varabilsin.
Neyi sorgulamalıyız öyleyse?
Yaşadığımız hayatı, önem verdiklerimizi ve
değerlerimizi sorgulayarak başlamalı, en sonunda
da kendimizi tanıdığımız o mühim aşamaya
erişebilmeliyiz. İşte bu aşamadan sonra kendimize
değer verip ürünümüzün de değerli olduğunu
anlayabiliriz.
Ne yapabiliriz? İç dünyamız sonsuz bir okyanus.
Bu okyanusta, küçük bir kayıkta elinde
tamamlanmamış bir haritayla kaşif misali yol almaya
çalışan da biz ve bilincimiz. O harita bize ne yapmak
isteyip istemeyeceğimize dair bir rehber olacaktır.
Kendimizi nasıl ifade ediyoruz, içimizdeki o yaratıcı
kıvılcımı körükleyecek olan ne? İnsan, varoluşu
gereği yaratıcıdır. Belki de ihtiyacımız olan tek şey
hayattan kısa kısa videolarla alıntılama yaptığımız
dijital bir video günlüğüdür. Belki bir düşünce
defteridir, belki bir mimari eser, belki de bir tablo. O
halde, doğru olanın hangisi olduğunu seçmek veya
deneyimlenmemiş yeni bir biçim bulmak tamamen
bizim hayal gücümüze kalmış.
İlk paragraflarda da sözünü ettiğim “ebediyete
erişme” aşaması, işe koyulup ürün vermeye
başlamamızdan sonra gerçekleşiyor. Yaşanmaya
değer hayatımızı kaydettikçe hayatın değeri artıyor
ve geçen zaman hafızalarımızdan yitirilmemiş
oluyor. Ebediyet bu değil ise nedir?
Hikaye anlatma metodlarından hangisini seçersek
seçelim, elbette zarardan çok faydası var: Eserimiz
düşünme sürecimizi de barındıracağından düşünce
şeklimizi de yakından tanıma fırsatımız olacaktır. En
temel akıl yürütme metodlarını nasıl kullandığımız
ya da hangilerini kullandığımız, eserlerimizin arka
planında kullanacağımız (fakat zorunlu olmayan)
bir düşünce ağacında ortaya çıkar. Özel hayatımızda
kullanmamızın yanında neredeyse her duruma
ayak uyduran bu bilgimizi profesyonel hayatımızda
da kullanmamız olanaklı olacaktır. Bunun yanında,
stresli, öfkeli veya mutsuz olduğumuz dönemlerde
de çıkardığımız ürünler “büyük resmi” görmemizi
sağlayarak bu olumsuz duygulardan bir nebze
sıyrılmamızı olanaklı kılacaktır.
Başlamanın doğru bir zamanı yoktur, zira doğru
zaman hazır olduğumuz zamandır. Yarın, haftaya
pazartesi, hatta şimdi bile bir şeylere başlamak için
asla çok geç değildir. İnsanoğlu olarak kendimizin
farkına varmalı ve bir kez gelmiş olduğumuz bu
dünyadan bomboş ayrılmayı göze almamalıyız.
Kitaplığımızdaki kitapların yazarlarının, dinlediğimiz
müziğin bestecisinin de kendimiz gibi insan
olduğunu unutmamalı; onlar ile aramızdaki farkın
“yazmaya karar vermek” düşüncesi ile yaratıcılık
kıvılcımını harlı bir ateşe döndürme fırsatının her
zaman olduğunu unutmamalıyız. O halde haydi,
geleceğe kendimizden bir iz bırakalım.
14
15