BUKET UZUNER (1955, Ankara), Hikâye, gezi ve roman yazarıdır ...

BUKET UZUNER (1955, Ankara), Hikâye, gezi ve roman yazar���r. Üç k�tan�n kuzeyinde ö�renci
ve ara���rmac� olarak ya�am��, uzun tren yolculuklar� yapm����r. Yerle�ememek, uzak-uzun yollara
dü�mek ve yazmak en bilinen zaaflar���r. Hâlâ uzun-uzak tren ve uçak yolculuklar�, k�sa-yak�n
vapur ve otobüs gezilerinde "öbür ben"inin ula��lmaz albenisi pe�ine tak�larak yazmaktad�r.
Buket Uzuner, Bal�k Merinin Sesi adl� roman�yla 1993 Yunus Nadi Roman Ödülleri'nden birini
alm����r.
Buket Uzuner'in yay�mlanm�� kitaplar�: Hikâye: Benim Ad�m May�s Ay�n En Ç�plak Günü, Güne�
Yiyen Çingene, Karayel Hüznü, �airler �ehri. Gezi: Bir Siyah Saçl� Kad���n Gezi Notlan,
�ehir Romanti�inin Günlü�ü, New York Seyir Defteri. Roman: Bal�k �zlerinin Sesi (1993 Yunus
Nadi Roman Ödülü), Kumral Ada ~ Mavi Tuna.
Bu kitab�, ilk gülümseyi�leriyle destekleyip
ilk ç����klar�yla köstekleyen yepyeni bir
dünyal�ya ithaf ediyorum.
Birlikte yazd�k denebilir.
CAN UZUNER ERKORKMAZ'A ...
NASIL OLDU?
Asl�nda kimsenin özel ya�am��� sergilemek ya da te�hir etmek niyetinde de�ilim. Gerçekte buna
hep kar����md�r. Fakat prensipler bozulmak, yerine yenileri yarat�lmak için vard�r.
Nilsu Baran beni uzun süre aray�p, sonunda buldu�unda, zaten burnunun dibinde ya�ad�����
anlam����. Bana son derece düzenli ve özenli yaz�lm��, bir bilgisayar yaz�����ndan ç�km��, p���l p���l
bir dosya getirdi. Adeta kendi kitab���, "masaüstü"nde bas�vermi�ti.
"Bu benim hayat hikâyem, ama bir romana dönü�mesini çok arzu ediyorum. Lütfen okuyun, uygun
bulursan�z yaz�n. Çünkü kendi ya�am��� yazan bir yazar olmak istemiyorum, kald� ki, yazar
de�ilim."
"En fazla otuz ya�lar�nda olmal�," dedi�im, zarif, ��k, uzun saçl�, sade bir kad�n, biraz heyecanl�,
biraz kafa tutar bir bak��la dikilmi�ti kar��ma. Otuz ya�lar�nda birisi ne kadar ya�am����r ki, ya�am�
bir roman etsin gibi tutucu bir dü�ünceyi hemen kafamdan kovdum, yine de bu dü�üncenin ne denli
yüzsüz oldu�unu bilirsiniz.
Oysa bir gün roman yazarsam, kendisi çoktan ölmü� birinin baz� sayfalar� yitmi�, nefis bir el yaz���
ve çini mürekkeple deri ciltli bir deftere i�lenmi� güncelerini kullan�r, pek çok ünlü yazar gibi
elimde kalanlar� de�erlendiririm san�yordum. Halbuki benim pay�ma, birinci hamur mis gibi
kâ��tlara, bilgisayar yaz�����nda bas�lm��, tertemiz ve düzenli haz�rlanm��� ��k bir dosya dü�tü.
Acaba ben bunu mu hak ediyorum?
"Dü�ündüm ve ya�ant���n en çok sizin kaleminize uygun dü�ece�ine karar verdim." Ahh, bak�n
beni tavlayan da bu son sözler oldu, san�yorum. Tan�nmak, anla��lmak, güvenilmek ve be�enilmek!
Hepsinin t����� vard� bu cümlede. Kim kay�ts�z kalabilirdi bunlara ki, ben...
Dosyay� al�p, okudum. Yaln�zca baz� çevre/mekân ve insan adlar��� de���tirip, kimi olaylar�n olu�
��ras�na müdahale ettim. Birincisi, biyografi havas� da��ls�n, kurgunun ya�ant�����n s���rlar��� a��p,
ötesine götüren ferahl��� sinsin sayfalara diye. ikincisi, okur, roman ki�ilerini tan���p, konudan çok
kimliklere tak�lmas�n diye.
Gerisi Nilsu Baran'�nd�r.
Te�hircili�e gelince, yazarlar zaten te�hircidir!

����NC� BÖLÜM
"Çocuklu�un kendini saf bir biçimde ak��a b�rakmas� ne güzeldi. Yiten bu i�te!"
��LGÜN MARMARA
l
Haziran 1978
Her �ey bir günde olmad�.
Her �ey o yaz de���ti.
Annem yak���kl� bir ressamla evi terk etti. Babam da bir iki özel e�yas�yla ertesi gün evden ayr�ld�.
Evde canl� olarak, erkek karde�im Cem, kedimiz Elvis ve saks�lar dolusu bitki kald�. Ne çok
saks���z varm�� me�er...
Bir de kar�� dairede oturan anneannem.
��cak bir yazd�.
Çok s�cak.
Okullar yaz tatilindeydi.
On dört ya��ndayd�m. O s�rada kendimde olu�an bedensel ve duygusal de���ikliklerle öyle
me�guldüm ki, bizimkilerin gidi� yönündeki yo�un trafi�iyle önceleri pek ilgilenemedim. Gene
inatla��yorlar diye dü�ündüm belki de...
Güzel bir genç k�z olmaya ba�lad����� hem aynada gördüklerimden, hem de üzerime yönelen
bak��lardan anl�yordum. Akrabalar�n, ö�retmenlerin ve annemle babam�n arkada�lar���n
övgülerinden keyiflenmiyor de�ildim, ama yaln�zca 'güzel ve cici' bir k�z olarak övülmek bende bir
çe�it eksiklik duygusu yarat�yordu. Ad��� koyamad���m birçok �ey gibi, bunun da nedenini ancak
'O'na rastlad�ktan sonra anlayacakt�m. Yak�nda...
Evdeki �ss�zl�k ancak ak�amlan ve geceleri kendini belli ediyordu. Çünkü son y�llardaki ya�am
düzenimiz, gündüzleri tam gün okul, eve dönü�te anneannemin kurabiyeleriyle be� çay� derken,
annem ve babamla ancak ak�am yemeklerinde görü�ebilir k�lm���� bizi. Bu düzen kendili�inden mi
olu�tu, yoksa baz� nedenlerle mi bu yöne itildik, o s�ralar bilmiyordum. Daha do�rusu, tercihler,
zorunluluklar, gereksinmeler ve zaaflar konusundan habersizdim.
Ben ortaokula ba�lad���mdan beri babam öyle çok çal���r olmu�tu ki, ak�am yemeklerinden sonra
bile onu görmek güçle�mi�-ti. Yemekten sonra kaçar gibi ç���p, laboratuvar�na gidiyor, ancak
uyumak için geri dönüyordu. Laboratuvan evimizin iki sokak a������nda oldu�undan, yaz ak�amlar�
elimizde dondurmalar, küçük sürpriz ziyaretler yap�yorduk ona, karde�im Cem'le. Bu
ziyaretlerimizde, iki giri� dairesinin birle�tirilmesiyle olu�an laboratuvar�n en arkas�nda kendine
ay�rd��� küçücük odas�nda hep ayn� koltukta oturmu�, aç kurtlar gibi t�p, ziraat ve teknoloji
dergileri okurken, elinde kocaman fincan�, ç�lg�nca kahve tüketirken bulurduk onu. Ya da,
laboratuvar�n yine kendine ay�rd��� bir masas�nda biyokimya deneyleri yapard�. Gözlerinden sevinç
����lt�lar� f������rd� bizi görünce; muz�r, hatta yaramaz bir o�lan çocu�u gibi bakarak, gözlerinin
alt�na sinmi� yorgunluk halkalar��� gizlemeye çal���rd� bizden. O s�ralar gizledi�ini san�yordu
besbelli, ama çocuklar sand�����zdan ve hat�rlad�����zdan çok daha duyarl� ve olgundurlar. Üstelik
ben art�k bir genç k�z olmu�tum, o hâlâ fark etmese bile...
Hemen deneylerini, yeni projelerini anlatmaya ba�lard� bize. Bakteri at�klar�ndan elde edece�i
enerjiyle pil yapmak, enzimlerin de���ik ���larda çal��mas�yla olu�acak ürünlerden teknolojide
yararlanmak ya da fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye dönü�en güne� enerjisinden,
biyoteknolojiyi sarsacak uygulamalara geçmek gibi... Ayr�nt�lar��� hiç an�msam�yorum ama o yine
de bizim kesinlikle anlayaca����za dair sars�lmaz bir inançla her �eyi tek tek anlat�rd� ç�lg�n bir
heyecanla. Cem ve ben onun bu inan�lmaz co�kusunun büyüsüne tak���r, keyiflenirdik. Onunla
gurur duyard�k. Babam bir t�p doktoruydu, ama asl�nda tam bir ara���rmac�yd�. Hiç klinik
çal��mam��, hep ara���rmaya yönelik sürdürmü�tü kariyerini. Hasta muayene edemeyece�ini
bildi�inden, biyokimya uzmanl��� yapm��, tahlil laboratuvar� açarak, çoluk çocuk geçinmemizi
sa�larken, çevresindekilerin 'dâhi mucit' tak�lmalar�na hiç ald�rmadan, ara���rmalar��� sürdürmeye
çal��maktayd�.

Annem ve babam ayr� ayr� evi terk ettikten belki bir hafta, on
gün sonra, tuhaf ak�am eziklikleri, iç çekilmi�likleri ve koyu renkler görmeye, hissetmeye ba�lad�m
evin içinde. Sanki büyük bir salg�n hastal�k, ciddi bir ölüm tehlikesi ya da nükleer sava� alarm�
verilmi� gibi yass�lm�� heyecan halkalar� dolmu�tu evimize.
Annemin tekdüze buldu�u ya�ant���ndan �ikâyetleri, hâlâ genç bir kad�n oldu�u ve birazc�k
heyecanl� bir hayat ya�amak istedi�ine dair yak�nmalar�, her �eyden b�kt��� konusunda
��zm�zlanmalar� evi öylesine dolduruyormu� ki, ev âdeta bo�ald�.
Babam�n i�iyle ilgili heyecanlan ve pek dü�kün oldu�u so�uk f�kralar���n ard�ndan önce kendi
att��� kahkahalar� evi öyle �enlen-diriyormu� ki, ev mahzun kald�.
Kedimiz Elvis bile keyifsizle�mi�, i�tah� kaçm����. Sakin, kontrollü bir kad�n olan anneannem sinirli
ve sab�rs�z birine dönü�mü�tü.
Karde�im Cem içine kapan�k ve keyifsizdi. O yaz on iki ya��na basan Cem, ilkokulu yeni bitirmi�,
ingilizce haz�rl�k okuluna ba�lamak üzereydi.
iki hafta sonra annem telefon etti. Güneyden ar�yordu, sesi �en �akrak, keyfi yerindeydi. Cem'le
beni yaz tatili için Marmaris'e davet ediyordu. Do�rusu annemin bizi tatile davet etmesi çok tuhaf
geldi. Yabanc�la��verdim bir anda! Tatillerimizi annemle birlikte planlard�k bundan önceleri...
Sustum kald�m. O s�ralar otomatik telefon yoktu ve telefondaki sesler çok parazitliydi. Yine de
annemin ne�esi ula��yordu kula��ma, sonra gidip yüre�imi yak�yordu c�zzzz diye... îki üç kez
karde�imle beni çok özledi�ini söyleyip durdu. Peki ya babam� özlememi� miydi? Kald��� villan�n
ne �ahane oldu�unu ve denizin temizli�ini anlatt� daha sonra. Anar�i, pat�rt� gürültü yoktu oralarda,
ya�am sakin ve normaldi. Öve öve bitiremedi�i o villa, ressam erkek arkada����n olmal�yd�.
Hiç tepki vermeden dinledim annemi, tatile gelip gelmeyece�imize, babam ve anneannemle
konu�up, karar verece�imizi söyledim. Sesim donuk ve k���kt�, îki üç kez yutkunmak zorunda
kald�m. Ya�ant�mda ilk kez kendi annemin 'bir ba�kas�' olabilece�ini dü�ündü�üm, kendi ba��na
onun da bir birey oldu�unu hissetti�im gün, o telefon konu�mas� gününe denk dü�er.
Yaln�zl�k, yabanc���k, �ss�zl�k, b�rak�lm����k ve biraz da öfkeyle...
.18
Temmuz 1988
Türkiye Ye�iller Partisi Kuruldu.
"Elli bir kurucusu aras�nda iki müzisyen, yedi sekreter, iki ev kad���, bir eczac�, bir pedagog, bir
diyetisyen, bir mimar, bir gazeteci, yedi doktor, üç sanayici, yedi mühendis, üç emekli amiral, üç
avukat, iki veteriner ve alt� serbest meslek sahibinin bulundu�u belirtildi. Ye�iller Partisi (YP) Türk
siyasi ya�am�ndaki onuncu siyasi parti oluyor. YP'nin genel ba�kanl���na seçilen Prof. Celal Ertu�:
'Partinin Türk siyasi hayat�na hay�rl� ve u�urlu olmas��� temenni ediyorum,' dedi."
Teoman kurucu üyeler aras�ndayd�, ama mühendislere mi, serbest meslek sahiplerine mi dahil
oldu�unu bilmiyordu. Belki de müzisyenlere, sanatç�lara dahildi. Asl�nda hangi meslek grubuna
girdi�i pek de umurunda de�ildi. Önemli olan, önceleri pek çok ki�inin ciddiye almad���, ütopya
diye niteledikleri bir örgütlenmenin ilk ad�����n at�lm�� olmas�yd�. 'Ütopya'n�n m�, 'örgütlenme'nin
mi daha önemli oldu�u, Teoman'�n ki�ili�inde birbiri içinde eriyerek çoktan kar����� kavramlar�n
kar��tl���nda uyuyan bir yan�tt�. Nedense kronik bir örgütlenme hastal��� çocuklu�undan beri
dokular�na sinmi�ti ve bu nedenle kendini, insanlar� 'güzel' �eyler kotarmak için örgütlemeye,
organize etmeye yöneldi�i için ba�� derde girerken yakalard� hep. Hatta, babas���n i�i nedeniyle
de���ik kasaba ve kentlerde süren ö�rencili�inden bile önce örgütçülük yapt���m anlat�rd� annesi,
ilkokula ba�lamadan önce, gazoz kapa�� biriktiren çocuklar için 'grup gazoz'u kurmu�tu,
ilkokuldayken bulunduklar� her kasaban�n postac���na g�na getiren pul koleksiyonculu�una ve tabii
ki, 'genç filatelistler' grubunu örgütlemeye giri�mi�ti. Ortaokul y�llar�nda astronomi tutkusu
ba�lam����. Annesinin istanbul'daki ailesini ziyarete gitti�i bir yolculu�undan, k��� k���na biriktirdi�i
20 liraya sat�n ald��� Amerikan Cosmos oyuncak dizisinin 'opticians' tak��� küçük Teoman'�
sevinçten ç�lg�na çevirmi�ti. Bu optikçi tak�mda: dört mercek, foto�raf kimyasallar�, teleskop
dürbünü vard�. Kendi

a��na küçük bir teleskop yapabilme olana��, bu kez de 'Y�ld�zse-venler' kulübünü kurmas�na yol
açm����. O s�ralar Konya yak�nla-r�ndayd�lar ve dindar kom�ular, elinde teleskopu, okuldaki
çocuklar� ürkütücü gökyüzü dü�lerine ortak eden bu kaymakam o�lunu uyarmak gere�ini duydular.
Kimileri çocu�un gözlerinde �eytani p���lt�lar gördüklerini bile gizlemedi.
Lisede tehlikeli bulunup, la�vedilen felsefe kolunu kurmu�; o y�llar edebiyat ve felsefe ilgisi
ba�lam����. Üniversitede 1948'lilerin pek ço�u gibi politize olmu� - 1950'liydi ama, 48'lilere dahil
ederdi kendini - bu kez de ilerici ö�rencilerin örgütlendi�i derneklerin birinde yönetici olarak boy
göstermi�, insan Haklan Derne�i'ne ve Uluslararas� Af Örgütü'ne gizlice üye olmu�tu. Bu arada
kendi yak�n çevresinde 'O�uz Atay Fan Kulübü' kurmaya kalkm��, 'tutunamam����.' Kedi sevenleri
ya�ad��� mahallede bir araya getiren de yine oydu. istanbul'daki ilk 'Beatles Fan Club'� onun
kurdu�u, ama solcu arkada�lar���n ele�tirisinden çekindi�i için ad�na 'Underground Beatles Freaks'
dedi�i de söylentiler aras�ndad�r.
�imdi de 'Ye�illerin' örgütlenmesine bal�klama dalm���� i�te. Nerede bir parti, örgüt, dernek
kurulacak olsa, tan�yanlar ve hiç tan��mad�klar� aras�nda ad� s�k s�k geçer olmu�tu art�k. Bir öncü
mü, yoksa bürokratik bir hamal m� diyorlard� arkas�ndan, pek sorgula-m�yordu. Kendisi hakk�nda
konu�ulanlarla ilgilenmeyen insanlardand�. Bir türlü inanamasa da, art�k k�rk ya��na çok yakla�����
�u günlerde bütün içtenli�iyle 'Türklerin asla örgütlenemez bir �rk' oldu�una kesin gözüyle bak�yor,
bunu y�llar süren deneyimleri nedeniyle çok iyi biliyordu. Yine de 'kör kör parma��m gözüne' hâlâ
enerjisini, vaktini ve ya��tlar�nda çoktan tükenen heyecanlar���, bu yeni parti çal��malar�na
veriyordu. Çünkü ondaki kronik bir hastal�kt� ve kim bilir, o da bununla besleniyordu... Hepsi bu!
��pk� evlilik adl� kuruma en çok kar�� ç�kanlar�n en çok evliler aras�nda yayg�n olmas� gibi,
Teoman'�n örgütle/n/me e�ilimi de anla����r ve çok basit nedenlerle aç�klanabilirdi. Çünkü bunca
organize olma(k) dürtüsüne kar��n, kendi özel hayat��� bir türlü düzene sokmay� ba�aramam�� bir
adamd�, iki evlilik, iki çocuk, ayn� çat� alt�na girer girmez, biri marjinalle�en, as�p kesen, asl� uysal,
öbürü evcille�en, asl� enerjik ve çal��kan iki kad�n, de���tirilen i�ler, çevreler
ve insanlar... iki evlili�i aras�ndaki k�sa, ama ciddi beraberli�ini de göz önüne al�nca; akl�na
ürkütücü bir son geliyordu ister iste-2O mez: acaba kendisi mi de���tiriyordu kad�nlar���, o mu
bast���yor ya da k����rt�yordu içlerindeki gizliyi? �imdi ikinci evlili�i yine tavsam��, kar�����n, o
eskiden c���l c���l gazeteci k���n, art�k evden ç�kmayan, durmadan ev dekorunu yenileyen, küçük
��ullar�na hastal�kl� derecede dü�kün, tipik bir 'evli-ev-kad���' olu�unu üzüntüyle izlemekteydi. O
mu öldürmü�tü Ülker'in kariyer heyecanlar���, h�rslar���, beklentilerini? Yoksa kad�nlar�n derininde
gizli 'tek tip e�itim kal�nt�lar�'n� m� hortlatm����? Anlayam�yordu... Biraz da korkuyordu
anlamaktan...
Evden ta��nmak, çekip gitmek ay�p olur diye - müthi� nazik bir erkekti, asla terk edemezdi - hâlâ
geceleri eve gidiyordu. Art�k konu�acak, payla�acak, en kötüsü birlikte gülecek hiçbir �ey
bulamazken ...
Olmuyordu, yine aks�yor, yine yolunda gitmiyordu özel hayat�!
Devrimci ruhunun örgütlenme e�ilimi, anar�ist ki�ili�inin y����� ve ba��ms�z yap���yla sürekli
çeli�meyi sürdürecekti besbelli. Ne olursa olsun, yenilikten yanayd� ve hiç de�ilse bu yan���
didiklemeden seviyordu. On y�l önce, uzun iç donu giyip, saz çalarak aralar�na kar������ köylülere,
�imdi kaç���lmaz kentli görünü�ü ve önlenemez, asla geri dönülemez evrensel zihniyetiyle, gitar
çalarak, Ye�iller Partisi ad�na gitmek belki de kendi glasnost ve perestroykas��� ya��yor olu�uyla
ilgiliydi. Eskiden türküler söylerken, saz çalarken, köylülere benzemeye çal���rken de hiç
gizlememi�ti; o daima Beatles'�n 'Yes-terday'ini, Carole King'in 'You've got a friend'ini tercih
etmi�ti.
Teoman, çiçek ve devrimin yan yana büyüyece�ine inanan, silahlardan çiçek, umut ve özgürlük
�����raca��m san�rken, silahlar�n kan ak�tt����� görüp ����ran, alt üst olan, co�kulu, romantik, bir
yan�yla daima naif, f�lantrop, yarat��� kocaman bir çocuktu. Bu yüzden kimi gün kafas�
karmakar���k ve karanl�k, kimi gün p���l p���l ve ayd�nl�k bir takvimi ya��yordu.

Baz�lar�, dünyan�n tekdüze, insafs�z ve teksesli bir gezegen olmas��� k�l pay� farkla, bu gibi
insanlar�n varl�����n engelledi�ini söylerler. Art�k onlar�n yüzsuyuna m�, yoksa onlar�n yüzünden
mi; bilinmez...
3*.
O y�l öyle çok arkada����n anne ve babas� bo�and� ki, kendi aram�zda o çocuklara özgü
ac�mas�zl�kla birbirimize sata��r olmu�tuk. "Seninkiler hâlâ bo�anmad�lar m�?" "Ay ne demode
ailen var öyle..." Gülüyorduk sonra da: Hah hah ha!!! �imdi o arkada�larla s�k s�k rastla��yoruz
hayat�n içinde ve kimse öyle çok gülmüyor art�k...
Evini ve e�ini terk eden anne/baba, o s�ralar yine pek moda olan bir ba�ka �eyi yap�yor ve
Akdeniz'de yeni yeni ke�fedilen küçük kasaba ya da köylere gidiyordu. Yak�n çevremizde ya�ayan
ilk terk ve bo�anma olay� annemin kolejden s���f arkada�� Sevin Teyze'nin ba��na gelmi�ti. Kocas�
Semih Amca, önce evini terk etmi�, sonra Bodrum'a yerle�ip, tiyatro sanatç��� genç bir k�zla
ya�amaya ba�lam�� ve orada bir lokanta i�letmeye koyulmu�tu. Elektrik mühendisi olan Semih
Amca'n�n ard�ndan hemen herkes onu ay�plam��, annem Sevin Teyze'yi teselli etmi�, ben k�zlar�
idil'e ac������m ama, çok k�sa bir süre sonra hemen herkes benzer bir parçalanmay� ya�amaya
ba�lam����. Her �ey öyle çabuk oluyordu ki, ço�u çok gençken evlenip otuzlu ya�lar�nda 'boyu
kadar' çocu�a kar��an bu aileler ve biz çocuklar� adeta bir moda olu�turuyorduk. Bugün de 'ailenin
kutsall���na' ya da 'kad�n-erkek' ili�kisine kat� bakan bir insan de�ilim ama, ailesiz büyüyen
çocuklar�n mutlaka eksik bir duygusal yanlar� oldu�unu çok iyi biliyorum. Bu en 'mükemmel'
romanda bile, ciddi bir gramer hatas� gibi, iz b�rak�yor belleklerde...
Asl�nda pek bir fark� yoktu. Ha anneniz gitmi�, ha baban�z... On dört-on be� ya�lar�nda bile olsan�z
aldat�lm��, yaralanm��, aptal yerine konmu� gibi hissediyorsunuz kendinizi. Yani haks�zl��a
��ruyor-sunuz. Anneniz mutlu, son y�llarda hiç görmedi�iniz denli ne�eli ve canl� görünüyor.
Baban�za bak�yorsunuz; biraz �����n, biraz uyu�mu�, ama kendi deyimiyle 'art�k bir karar
verebilmekten ötürü kafas� dinç' bir adam oluvermi�. Mutsuz ve huzursuz olan bir tek sizsiniz!
Annemin dansl� ak�am yemekleri, hareketli ve gösteri�li sosyal ya�am beklentileriyle, babam�n
çal��ma tutkusu, meslek a���, her gün artan hobileri, tek ba��na bir laboratuvara kapan�p, günlerce
dünyay� unutu�unda ve yeniden an�msay���ndaki - bana o y�llarda masum gelen - heyecan�n, bir
türlü bulu�amay���ndaki yo�un dü� 22 k���kl�klar� art�k en çok sizin üstünüze ya�maktad�r.
Birinin uzun içki kadehlerinin kristalinde parlayan 'gözde salon kad���' olma arzular���n solarak,
��rç�n ve ilgisiz bir ete dönü�mesi... öbürünün kendi içinde ya�ad��� yarat��� co�kusunun öksüz
kal�p, yapayaln�z bir kenara itilmesi...
Annemin periyodikle�en iç çekmeleri, babam�n kronikle�en ilgisizli�i ya da tam tersinden okursam;
annemin kronikle�en ald�rmazl��� ve babam�n periyodikle�en umutsuzlu�u...
Havada as��� kalan arzular, hayaller, 'ke�ke'ler, 'e�er'ler, espriler, s���nt�lar, ama mutlaka hedefini
bulan i�neli sözler, imâlar ve suçlamalar!
Peki ama, hiç mi ayn���ark�lar� payla�mam��lard�? Hiç mi ayn� espriye gülüp, ayn� plânlar�, dilekleri
ve heyecanlar� yakalad�klar�, hiç de�ilse böyle sand�klar� zamanlar olmam����? Anla���klar�,
birbirlerinin gözlerine bakarak eridikleri, bedenlerinin birbirlerine do�ru kayd���, dokunu�lar�yla
�sland�klar� günler ya da anlar olmad� m�?
Annemle babam hiç mi sevmediler birbirlerini? Sevdilerse, seven iki insan nas�l ve ne zaman bunca
yitirebilir ho�görüyü, sayg��� ve ilgiyi? Do�rusu, �imdi dü�ündü�ümde bamba�ka yan�tlar
verebildi�im bu sorulara, on dört ya��mdayken çaresiz, umutsuz baka-kal�yordum.
Her yan�tta da biraz umut, biraz çare vard�r!
"Bizi de sevmiyorlar abla!"
Cem beni ço�unlukla ad�mla ça����r. 'Abla' dedi�i zamanlar kendi içinde bir sorunu vard�r mutlaka.
Birbirlerini sevmi�lerdi. Ortak yanlar� var m�yd�? Bunu çok dü�ündüm, fakat bulamad�m. Ama
annemle babam�n birbirlerini sevdiklerine inan�yordum. Çünkü ben on be� ya�lar�mdayken Björn
Borg'u çok severdim. Oysa onu hiç görmemi�, gerçekte hiç tan�mam����m. Björn Borg'a öylesine
tutkundum ki, onunla her �eyi payla�aca��ma yürekten inan�yordum.

Annemle babam da, o ya�larda sevmi�ler birbirlerini.
Björn Borg'u nas�l olup da yak���kl� bulmu�um, öyle gözünki , büyütmü�üm, diye ����yorum
�imdi.
"Bizi istemiyorlar abla, ikisi de istemiyor bizi." ; !
Terk edilmi�lik hissi Cem'i benden daha çok sarst� ilk ba�larda. Oysa onlar birbirlerini terk
etmi�lerdi, bizi de�il. Birbirlerinden nefret etmeye ba�lamad�klar� sürece bizim için tehlike yoktu.
Çünkü her çocuk ya görünü�ü, ya ki�ili�i, bazen ikisiyle birden ebeveynden birine daha yak�nd�r.
Babam, do�as� gere�i daha yumu�ak, daha sakin ve uyumlu biriydi. Anneme gelince, annem çok
daha duygusal ve çabuk alev alan biridir. Üstelik kin tutar, nefret etmeyi sever. Büyük bir tehlike
içindeydim. Çocuklu�umdan beri herkes ama özellikle annem, bazen sitemle, bazen öfkeyle benim
her �eyimle babama benzedi�imi söylerdi. Ben babama benzemeye bay���yordum, mutluluktan içim
eriyor, gururdan midem a���yordu.
Ama ya annem tahammül edemeyecek denli nefret ederse babamdan, ya kin tutarsa ona?... Ya
annem...
"Bizi unutmazlar de�il mi abla?"
Hay�r, Cem için bir tehlike yoktu. O anneme çok benziyordu çünkü! Ama annesi-babas� ayr�lan
çocuklar için, o s�ralar bilmedi�im ba�ka tehlikeler de vard�: Güven ve belirlilik kavramlar���n
güdük kalmas�! Ya�am boyu insanlara güvenmemek, a�ka inanmamak ve belirsizlik içinde kaygan
bir zeminde tutunmaya çabalamak!...
"Bir daha eve hiç dönmeyecekler mi abla?"
Bir ki�i hariç hepimiz bu oyunun yaz sonu bitece�ini, herkesin kendi evine dönüp, eski düzenini
sürdürece�ini sanm����k; hepimiz! T�pk� y�llar önce bize yolculu�a ç�kt�klar� söylendi�inde hep
inand�����z gibi, bu yolculuktan da döneceklerdi; bize ve evimize! Ama 'O', art�k 'eve'
dönülmeyece�ini biliyordu. Art�k hiçbir �eyin ayn� olmayaca����, her �eyin bamba�ka ya�anaca����
o s�ralar bilen tek ki�iydi o! Ad� Selen'di.
Anar�izm, Yunanca 'yönetimsiz' anlam�na gelen 'an arkhos' kelimesinden kaynaklan�r. Sözlükler,
anar�izmin temel olarak, insanlar�n devletsiz olarak hakça ve uyumlu bir düzen içinde ya�ayabileçeklerini,
bir devlet sistemi kurulmas���n insanlara zarar verdi�ini savunan toplumsal felsefe ve
siyasi ak�m oldu�unu yazar. Anar�ist-24 ler, Marksist ve sosyalistlerden bu temel anlay��
yüzünden ayr���rlar.
Anar�ist, yaln�zca her çe�it otoriteye, yöneten güce ya da yerle�ik düzene isyan eden ki�i olmas�na
kar��n, günlük ya�amda, teröristle e�anlaml� muamele görür. Oysa, �iddet kullanmadan anar�ist
olunabilece�i unutulmu�, umursanmam��, belki de hiç bilinmemi� ya da kavramlar üzerinde
dü�ünmenin lüks say�ld��� toplumlar�n, sözcük ve kavram hazineleri, bir de bu yolla güdük ve
yoksul b�rakma toplu k�����na u�rayarak, katledilmi�tir.
Teoman, büyük bir keyifle kendini 'daima bir ayk���', 'sürekli muhalif ve 'do���tan anar�ist' olarak
tan�mlad���nda, çevresinde ayd�n ve yar� ayd�n bildi�i insanlardan bile 'y�����', 'sekter', 'k�����'
damgas� yemi�tir.
Uzun y�llar, çevresindeki bu insanlara, anar�izmin felsefesi ve tarihi üzerine aç�klamalar yapt�,
didindi, anlatt�. Bunlar� yapabilmek için de bol bol okudu, ara���rd�, dü�ündü.
Godwin'in XVIII. yüzy�lda "Otorite do�aya ayk�����r" deyi�inden ba�lay�p, Proudhon'un 'Mülkiyet
Nedir?'ine uzanan, oradan Bakunin'cilerin 'kolektivist' yerine, 'anar�ist' kavram��� kullan��lar�na ve
anarko-sendikalizme kadar, inceledi, ö�rendi, anlatt�...
Bu yolla da ba�aramay�nca, bu kez, bir dü�ünce biçimi olarak sanatç�lar ve felsefeciler aras�nda
benimsenen anar�izme sar�ld�. Pissaro, Mallarme, Oscar Wilde, Max Stirner, Leo Tolstoy, M.
Gandhi gibi bar��sever anar�istleri tan���, tan�tt�.
Huxley'in 'Cesur Yeni Dünya' kitab� elinde dola��� bir süre. Ya�am�n her boyutunda kurulan ve
kurulacak düzenlere kar��, 'kar��t bir kültür' olu�turmak istedi�ini yineledi durdu. Ama yine de
üzerine vurulmu�, 'y�����', 'sekter' gibi negatif damgalardan kurtulamad�. Sonunda hevesi kaçt�,
böyleleriyle ne felsefe, ne de semantik tart��mamaya karar verdi.

Oysa �iddetten, zorbal�ktan ve terörden nefret ederdi. Çiçek kopartmak bile öldürmekti onun için.
Ruhu anar�ist olan hümanistlerin varl����� yads�mak, nereye kadar onlan görmemizi engeller?
Çünkü asl�nda gerçek bir step kurdu kadar vah�i ruhlu Harry Haller da bir hümanistti ve inançl�yd�.
Pek çok insan�n 'Bozk�r Kurdu'nun
hastal�k, kriz ve y���m üzerine kurulu oldu�unu dü�ünmesinin aksine, o bir iyile�menin
roman���r!
Teoman'�n anar�istli�i yaln�zca dü�ünsel diye tan�mlanamaz, ayr�ca, kendi kurdu�u sistem ve
kurumlara ac�mas�zca kar�� ç�kt��� da söylenmelidir. "Daha iyisini kurabilmek için, kurmay� yeni
bitirdi�imi y�kma cesaretini gösterebilmeliyim," derdi can� yan�yor, ama bunu gizlemek için zorla
gülümsüyormu� gibi bakarak, özellikle kurumsalla���� de�erlere ba�kald�ran Teoman'�n, buna
kar����k kendini bir türlü kurumlardan kurtaram�yor olu�u, belki de kendi antitezini bunca apaç�k
yakas�nda ta��yan o ender insanlardan biri k���yordu onu.
Bilenler, anar�istlerin eninde sonunda bir otoriteye boyun e�mek gereksinimiyle tutu�up, orta
ya�����klar�nda da ço�unun bir inanç ya da bir sembole s���nd�klar��� söylerler. Teoman da bunu
bilenlerdendi.
Çocukken oyuncaklar��� bozup öndeki parçalar� arkaya, arka-dakileri öne takt�����, ilkokulda tarih,
co�rafya kitaplar��� k�rm��� kalemle düzeltip, Türkiye'yi ille de bir ada görmek e�ilimiyle
��retmenlerini çileden ç�kartt����� gülerek anlat�rd� annesi, öyle ki, Fransa'n�n kuzey-bat���na irice,
�öyle ingiltere'nin iki kat� kadar, be�gen bir Türkiye adas� yerle�tirir, özene bezene boyard� onu.
Fatih Sultan Mehmet son anda istanbul'u fethetmekten cay�p, gemileriyle Amerika'ya gider, bütün
yerli kabileleri birle�tirip, onlar�n 'büyük �efi' olarak oraya yerle�ir. Fatihten kentinde ömrünün
sonuna dek mutlu ya�ard� onun tarih kitab�nda (Henüz 'Hoca Efen-di'nin Sandukas�' yaz�lmam���� o
��ralar). S�nav kâ��tlar�na yazd��� öyküler, uydurdu�u olaylar sonucu ald��� cezalar�n, ö�üt ve k���k
notlar�n hesab��� kimse bilmiyordu.
Ortaokuldayken annesinin gözünden bile sak�nd��� kitaplar�na göz dikmi�ti, özellikle
Shakespeare'ler... Çünkü Shakespeare annesinin gözdelerinden biriydi ve s�k s�k kütüphaneden
��kar, yeniden okunurdu. O�lunun merak�na ve bitmez tükenmez sorular�na dayanamayan annesi,
onlar� tek tek özetlemek, onun anlayabilece�i k�sa öykülere dönü�türmek zorunda kalm����. Küçük
Teoman da hiç vakit kaybetmeden k�rm��� kalemini eline alm��, kitaplar�n son sayfalar�na, yeni
'son'lar yazmaya ba�lam����.
26
Kral Lear asl�nda Cordelia'n�n öz babas� olmad����� ö�renmi�, genç k���n gerçek babas���n bir
bal�kç� oldu�u ortaya ç�km����. Bal�kç� babas�, Cordelia'n�n dürüst ve içten sevgisinden ho�nut
kalm��, o s�rada yak�nlardan geçen îskoçya Kral� Duncan'�n o�lu Malcolm da genç k�za â��k
olmu�tu. Taç giyme töreninde Cordelia'yla evlenen Malcolm, dü�ününe Kral Lear'� da davet etmi�,
ama Lear o s�rada Hamlet'in babas���n hayaleti rolünü oynad��� için dü�üne kat�lamam����. Othello
son anda intihar etmekten vazgeçip, Ro-ma'ya Cesar'� kurtarmaya ko�mu�tu. Romeo ve Juliet
birbirine kavu�mu�, sonra da göçmen olarak Amerika'ya yerle�mi�lerdi.
Annesi Cahide Han�m kitaplar�na dü�kün bir kad�nd�. Belki de üniversiteye devam edemeyi�i,
lisede içinde kalan edebiyat tutkusunun ö�retmenlik veya yazarl��a dönü�emeyi�indeki dü� k���kl���
ve eziklik duygusunu, kitaplar�na gösterdi�i a���� sahiplenme duygusuyla örtüyordu. Kentler,
kasabalar aras� sürekli ta��nmakla geçen ya�amlar�nda, Cahide Hamm'�n giderek büyüyen kitap
koleksiyonunun kutulara yerle�tirilip, iplerle ba�lan�� seremonisi konu kom�uyu daima �����na
çevirirdi. Yeni evlerinde hemen kütüphane ya da kütüphanemsi bir �ey bulunur, ayn� tören bu kez
de, kutular�n a���� ve kitaplar�n yerle�tirilmesi s�ras�nda ya�an�rd�. Hele kitaplar��� al�p, geri
getirmesinler, hele iade edildi�inde tek sat���na halel gelmi� olsun; o yumu�ak, sakin, anlay����
Cahide Han�m nas�l da aksi ve sinirli olurdu!..
Kitaplar� konusunda k�zmad��� tek ki�i Teoman'd�. O�lunun bir gün 'iyi bir yazar' olaca��na
inand���ndan, özenle onun ya��na uygun kitaplar listesi haz�rlar, defter ve kalemler al�r,

Shakespeare ve di�er versiyonlar�m bu defterlere yazmaya te�vik ederdi onu. Oysa küçükken de
Teoman'� tahrik eden kitaplar�n üzerine yaz� yazman�n ta kendisiydi!
Teoman'la Cahide Han�m aras�nda, baba Hilmi Bey'le abla Ner-gis'in de bir türlü kavrayamad���
tuhaf, gizemli bir yak�nl�k vard�. D��ar�dan bak�nca, düzenli, disiplinli ve ho� bir kad�n olarak
görünen Cahide Han�m, tatl� dili, yumu�ac�k bak��lar� ve sonsuz izlenimi veren ho�görüsüyle ustaca
süsleyip, gizledi�i 'dedi�i dedik' düzenini mutlaka kurup, sürdüren, bütün 'sakl� inatç�lar' gibi asla
ödün vermeyen iç dünyas�nda, yaln�zca Teoman'a farkl� davran�rd�.
"Teo çok farkl� çocuk. Hayal gücü bir sanatç���nki kadar geni�, hiciv yetene�i bir edebiyatç� kadar
ince ve sivri. Üstelik bu, sadece bir çocuk olmas���n tabii sonucu de�il. Onunki, yap�����n
engellenemez hususiyetinden men�eyleniyor. Belki de ailede birilerinde gizli kalm�� bir yetenek,
onda ba�att�r. Teo'yu anlayabilmek için ki�inin sanata, yarat������a a�ina olmas� gerekir."
Ailedeki o sakl� kalm�� yetenek elbette kendisiydi. Buna sonuna dek inand� Cahide Han�m.
Annesinin ölüsünü buldu�u s�rada, ilk kar���ndan yeni bo�anm�� gencecik bir adamd� Teoman.
Kafas���n içi yepyeni projeler, dü�ünceler ve beklentilerle karmakar���kt�. Yine ona dan��mak, yine
onunla yemek yemek için kap����� çalm����. K���n bir türlü git-meyecekmi�çesine so�uk ve karanl�k
pençelerle kentin yakas�na yap������ aylardan biriydi. K��lar�n güzelli�i baz� kentlerde asla
ya�anamaz, istanbul da böyledir.
Kap��� kimse açmad�. Yedek anahtarla içeri girdi�inde yata��nda uyuyor buldu onu. Annesine ölüm
biçimi nedeniyle hiç k�zmad�. Biraz suçluluk... Belki... Ama böylesinin en güzeli oldu�una karar
verince rahatlad�. Bu rahatl��� s�k s�k bozulsa da, inand�����ey de���medi; annesine en yak��an ölüm
�ekli buydu!
Yüce Akl�n Erdemi!
"Neredesin, ey yüce ak�l?"
Ba��� oldu�u sol fraksiyondan, �iddete kar�� oldu�u için, büyük hayal k���kl��� içinde koptu�undan
beri, sab�rl� bir aray��la, alternatif felsefeler ve politik sistemler aras�ndaki o ince, uzun ve sonsuz
yola yeniden dü�mü�tü Teoman.
Henüz Ye�iller Partisi'nin 'Y'si bile ortada yokken, 'ideal toplum' üzerine dü�ünceler üretip tüketti�i
günlerdi. Sonunda, 'küçük güzeldir'e gelip dayanm���� dü�ünceleri. Bunun bilinen en eski kökeni
olarak da Taoizm'le kar��la������.
Taoizm pek bilinmez, ayd�nlar aras�nda moda edilmezdi o s�ralar.
K�sa say�lacak, ama oldukça ciddi ve yak�n bir ili�ki ya�ad��� isveçli k�z arkada�� Ulla'n�n, Bat�
Avrupa'da esen 'Do�u Felsefesi' ve 28 mistisizmi rüzgâr�yla ta����klar� yalam���� yüzünü önce.
Ulla'n�n getirdi�i, yollad��� kitaplar, makaleler, önce metafizik ve dinî yan�yla itici gelse de,
��rendikçe Taocu felsefe ve yönetim sistemleri giderek ilgisini çekmi�ti.
"Uygarl�k, do�al düzenin bozulmas� anlam�na geldi�inden, her toplumsal reform, asl�nda uzak
geçmi�e bir dönü�tür ve ba�lang�çtaki bozulmam�����a ula�mak amac�ndad�r."
Yüca Akl�n Erdemi'nde böyle diyordu Lao-Tse.
Heyecanlan�yordu Teoman. Ekoloji, çevre politikas� konusunda hiçbir donan��� yoktu; yaln�zca
içgüdüleri, genel kültürü, aile e�itimi, hepsi bu. Ama modern dü�ünceler aras�nda bürokrasiye,
kanun ve teknolojiye kar�� ç�kan anar�ist versiyonlar�n Tao-te Ching'den kaynakland�����
dü�ünüyordu.
"Thoreau, Gandhi, Tolstoy, Schumacher," diyordu heyecanla,
"Bunlar�n en eskisi Lao-Tse, en yenisi Foucault ve belki ben!" Ayn� dönemde, yine Avrupa'da koyu
bir Sidartha f�rt�nas� esiyordu ve - sa�olsun - Ulla'n�n çantas�ndan bir de Hesse ç�km����. Okumu�tu
Teoman. Ama Sidartha'n�n H�ristiyan kökenli bir Avrupal��� etkileyi�iyle, do�u ve Müslüman
kökenli bir Akdenizli'yi etkileyi�i aras�nda da�lar kadar fark oldu�unu bilerek, fark ederek
okumu�tu.
Ulla, hâlâ kitaplar yollar ara s�ra...
"Az nüfuslu, küçük ülkeler olu�turunuz," diyordu Lao-Tse.

"Böylece, gereksindi�inizden ve kulland�����zdan yüzlerce kez fazlas��� sa�layabilirsiniz." i�te,
yeni toplum anlay���, günün birinde mutlaka böylesi bir yöne kayacakt�. Buna inan�yor, buna
heyecanlan�yordu Teoman.
"insanlar�n ya�amlar��� de�erli k���n ve bunu onlara hissettirin. Böylece uza�a göçmek
istemeyeceklerdir." Politikac�lar�n mutlaka çok okuyan, felsefe ve sosyoloji bilen insanlar olmas�
gere�ine dayan�yordu burada dü�ünceleri. Oysa hukuk ve ekonomi öncelik kazan�yor pratikte. Bir
�eylerin de���mesi zorunlu olunca kollar� s�vad�, ama az sonra, de���tirdiklerini de���tirmesi gere�i
gelecekti gündeme...
"Keskin silahlar var oldukça, o ülkede karga�a artar!"
Bu dü�üncelerin bir k�sm��� hayata geçirerek bir dernek, grup veya politik parti kurulabilir miydi?
Dü�üncelerini e�e-dosta, eski, yeni, siyasi, akademisyen, meslek sahibi çevresine açt���nda,
ço�unluk güldü ona. Zaten dostlar���n bile bak��lar�nda ona 'deli' ile 'zavall�' aras�nda yer alan 'bir
tahtas� eksik'e ayr�lm�� renkler bulundu�unu yads���yordu. Fakat bu onu rahats�z etmiyor, hatta bir
ayr�cal�k keyfi bile veriyordu.
"Teo'nun farkl� oldu�unun, do�du�undan beri fark�nday�m. Ta���nl�k ve ç�lg�nl�klar�nda daima
zekâ ve espri bulunmas� bunun bir belirtisidir. O�lum ne yaparsa yaps�n, özel ve orijinal birisi
olacak, bu yüzden onu pek az ki�i anlayabilecektir," derdi Cahide Han�m; ilk anlayan�n kendi
oldu�unun gururuyla.
"Ütopyac�!"
"Yine uçuyor Teoman."
"Kültürlü, çal��kan çocuktur ha! Bakma sen hayalperest oldu�una, Teknik Üniversite mezunudur."
"S��� Marksist'ti bir zamanlar, 'içeri' girdi�ini söyleyenler var ama ben pek inanm�yorum."
"O zamanlar da Ütopya, anar�izm üzerine çok okur, çok konu-�urmu�. Bir de edebiyata kar��
zay�fm��. Galiba d��lanm��, özele�tiriye çekilmi�... Bilmiyorum, söylentiler öyle..."
"Güzel konu�ur, romantiktir, heyecanl���r. Eh, kad�nlar bay���r bunlara..."
Hiçbirine ald�rm�yordu Teoman, "insan karakterini ya�amal�," diyordu. "Aksi halde ba�kas���n
hayat��� ya��yor demektir!" Bu özgüvenin inanç ve sevgiyle örülmü� iç duvarlar���n ustas�, duvar
örme konusunda ku�kusuz çok ba�ar��� ve özverili birisiydi. Çocukken kurulan böylesi özgüven,
ya�am� boyunca ayakta tutar insan�. Tek kusuru dozu güç ayarlanan bir megalomanidir ki, ustas�
bunun da sanatç� bir ki�ilik için gerekli bir g�da oldu�unu dü�ünüyordu. Dü�ünemedi�i; iyi bir
sanatseverin, kaliteli bir kültür tüketicisinin sanatç�, yarat��� ve/ya kültür üreticisi olmak üzere piste
��kart�ld���nda ya�ayabilece�i bunal�mlard�.
Hiç ad��� koymad�klar� halde anne-o�ulun son y�llarda kar����kl� ya�ad�klar� bunal�mlarda, bu dü�
����kl�����n ne derece rolü vard�?... Hiç konu�amad�lar... Annesi erken davrand�, çabuk kaçt�.
"E�itimimizi, zihniyetimizi de���tirmeliyiz. Hareket eden, eylemci, ama sahip olmadan ba�aran,
ba�ar���yla gururlanmayan, 3° bundan avantaj sa�lamayan, kendini üstün saymayan insan tipi
yeti�tirmeliyiz!"
Bunu ba�armak ancak do�aya dönük, do�a, hayvan ve insan sevgisini yüreklere a��layacak bir
��itim program�yla olas�yd�. Böylesi tüketim h�rs�yla ko�ullanm��, gurur ve yar�� üzerine kurulu
toplumlarda hiç de kolay de�ildi dü�ündüklerini gerçekle�tirmek, ama olanaks�z da say�lmazd�.
Hiçbir �ey olanaks�z olmamal�yd� zaten.
"Yeterince paran olmal�, bu �ans getirir, ama çoktan fazlas� zararl���r!" diyordu Lao-Tse. Zaten
böyle bir ya�am kurmam�� m�yd� kendisine? istese, pek çok 'eski solcu' arkada�� gibi büyük
�irketlerde dan��manl�k, yöneticilik yapar, ya�am standard��� '�irket hesab�na' faturalarla
yükseltirdi, iyi bir mühendisti, yok hay�r, büyük �irketlerde çal��may� ele�tirdi�inden de�il - herkes
kendi kendine hesap verecektir sonunda - o bir 'patron'u olmas�na al��amayacak bir ki�ili�i oldu�u
için ancak iki yakas��� birle�tirecek kadar kazanarak ya�amay� tercih ediyordu.
Sorumsuz oldu�unu söyleyenler çoktu. Ama çocuklar���n ikisine de düzenli para yollad����� kimse
yads�yamazd�. Sorumlulu�unun s���rlar� konusunda tart��maya gelince; bunu hiç sevmiyordu!

"Sen hep böyle ütopik, hatta sekter ve pasifize biriydin Teo!"
Ablas� Nergis eskiden çok daha sert ele�tirirdi onu. K�zar, öfkelenirdi karde�ine. Annelerinin tuhaf
ve beklenmedik ölümüne kadar sürdü bu. Sonra ili�kileri daha yumu�am��, bir bak�ma birbirlerine
yeniden kavu�mu�lard�. Yak�n çevresinde ölüm ya�amam�� genç insanlar, dostluklar� ve sevgiyi bol
keseden harcarlar!
Teoman'a gelince, o daima Nergis'e hayranl�kla kar���k bir a�kla ba���yd�. Çünkü ablas� zaten
hayranl�k duyulacak denli ak�ll�, güçlü ve zarifti. A�ksa; o, Cahide Han�m'�n k���na aynen arma�an
etti�i ye�il çekik gözleri, ç���k elmac�k kemikleri ve Modigliani boynuyla ilgiliydi. Ya�� ilerleyip,
genç ve toy bir k�zdan, olgun bir kad�na yöneldikçe iyice annesine benzemesinin alt�nda yatan s�r
da buydu.
"Hep kar��t, hep ters adamd�n sen Teo. Annemin ilgisini çekmek için yap�yordun desem, annem
zaten bütün varl���yla senindi. An�ms�yor musun, okul temsillerinde rolünü be�enmedi�in için ya
sahneyi terk ederdin ya da ��p kendi uydurdu�un sonu oynard�n. Tanr�m, nas�l utan�rd�m! Herkes
güler, o küçük kasabalarda 'kaymakam�n kaç�k o�lu" derlerdi sana. Annem... O, o�lu ne yaparsa
yaps�n, bundan gurur duyulacak bir yan bulurdu nas�lsa..."
Bunlar konu�ulurken, bir tutam sitem, bir çimdik hüzün olurdu Nergis'in sesinde. Daima.
Çocuklu�undan beri. Hep!
An�msamaz olur mu hiç? Bir keresinde Frans�z edebiyat�na dü�kün, çok bilmi� edebiyat
��retmenleri Madam Bovary'yi sahnelemek krizine tutulmu�tu. Türkçeye uyarlanm�� haliyle Emine
olan Emma Bovary'nin kocas� Charles rolünde (bu da Çetin Bey olmu�tu) oynayan Teoman, son
sahnede, siyanür içerek intihar etmesi gereken Emine'nin elinden zehiri al�p kendi içerek oyunu
de���tiri-vermi�ti. Sahne olarak kulland�klar� okulun spor salonunda ço�unlu�u ö�renci velilerinden
olu�an izleyicilerin bir k�sm� bu de���ikli�i anlamam��, ama ölürken ayaklar��� dimdik kald���p,
dilini tuhafça titreterek yerde yatan Teoman'a bak�p, kahkahalarla gülmü�lerdi.
Edebiyattan bütünlemeye kalm���� o y�l. Emma Bovary'yi oynayan doktorun k��� Güniz, hüngür
hüngür a�layarak okulu terk etmi�, bütün y�l darg�n kalm���� Charles'a...
"Sanki Amerika'y� yeniden ke�fetmek istedin sen Teo. Her keresinde yeniden..."
"Kimselere anlatam�yordum Nergis, �ablonlardan nefret etti�imi, herkes için tek tek, bamba�ka
yollar oldu�una inand�����."
Nergis, "Bu benim karde�im adam olmaz," der gibi ba���� sall�yordu, gülümseyerek.
Zeynep'e de anlatamam����. Oysa okulda en iyi anla����� arka-da�lar�ndand�. Ne ho� bir k�zd�.
Uysald� ama canl�, ne�eliydi... Siyah, uzun saçlar�, kal�n kaslar�yla Ali McGraw'a çok benzetirdi
çevresindekiler onu. Politik heyecan�n üniversitelerde dalga dalga yay�ld��� dönemin elektri�iyle
belki - belki de yine yapard� - okulun son y�llar�nda evlenivermi�lerdi. Asl�nda Zeynep'in gebeli�i
tek neden de�ildi, ikisi de evli olmak fikrini çok e�lenceli bulmu�lard�.
Aileler bu erken evlili�i onaylamam��, ama 'torun' sahibi olmak k�z tarafim yumu�atm����.
Yumu�amayan tek ki�i vard�: Cahide Han�m! O�lunun sanatç� gelece�ine böyle bir ya�am�n ket
vuraca����
dü�ünerek, hep sessiz bir protesto içinde kalm����. K�zlar� Deniz'in do�umu çok sanc��� bir tarih
dilimine denk dü�mü�, Zeynep'le Te-32 oman bebe�in keyfini pek çatamam��lard�. *
��te tam o s�ralar Zeynep'in eylemci çal��malar���n ba�lad��� günlerdi. Deniz be� ayl�kken evi terk
edip gidi�i, Teoman'� elinde biberonlarla bebek arabas� ba��nda, uykusuz geceler ve a���ndan
yüre�ine uzanan apac� bir tat(s�zl�k)la yaln�z b�rakm����. Deniz'i anneannesi himayesine almak
zorunda kald�. Çünkü Zeynep uzun süre ortadan kayboldu, ortaya ç�kt���nda da tutuklanm����.
Ne bebek kalm����, ne ev, ne de kar���... Önceleri çok bo�, yaln�z hissetti kendini, ama k�sa bir süre
sonra tuhaf bir rahatlama duygusuyla hafifledi�ini apaç�k ayr�msad�. K����� s�k s�k ziyaret ediyor,
bulup bulu�turdu�u birkaç kuru�u kay�nvalidesine veriyordu. Ama do�rusu kendi öz k�����, minik
bebe�ini, sanki bir akraban�n, hatta kom�unun çocu�unu sever gibi seviyordu. Görmese unutuyor,
an�msay�nca suçluluk duyuyordu. O s�ralar okulu bitirdi, mimarl�k bürolar�na, in�aat �irketlerine
parça i�i yapmaya ba�lad�. Ayn� günlerde annesinin evine ta��nm����. Herkesi, her �eyi ve kendini

��yas�ya ele�tirdi�i, annesi d���nda kimseyle konu�mad��� 'inziva' günleriydi onlar, insanlar ölüyor,
eski dostlar birbirine ate� ediyor, sokaklarda k�rm��� ayak sesleri duyuluyordu.
"Bilen konu�mayand�r, konu�ansa bilgisiz," diyordu Lao-Tse.
Bol bol okuyor, annesiyle tart���yor, ona gitar çal�yor, kareli defterlere notlar dü�üyordu. Sirenler
çal�yordu her yerde...
"Bilgi de�il, bilgelik önemli," diyordu Cahide Han�m.
Nergis, çiçe�i burnunda, ama y�ld��� parlayan bir avukatt� o s�ralar. Yak���kl� kocas� I��k'�n önce
profesyonel devrimcili�ini, �imdi de yurtd���nda ya�amak zorunda kal�����n maddi ve manevi
yüklerini tek ba��na ta��yordu. Yaln�zd�. Annesi ve karde�ine en uzak oldu�u y�llar...
"Ne güzel dans ederdin sen Nergis..."
Uzun saçlar��� ensesinde iri bir topuz yaparak ku�u boynunu iyice uzatan, ye�il gözlerinde sisler
uçu�an bir küçük k�z geldi gözü-v nün önüne.
"Benim bütün arkada�lar�m sana â��kt� abla. Seninle gurur du^ yard�m..."
Hâlâ güzel boynunu cömertçe açan Nergis gülümsüyordu. Birbirinin en yak�n çocukluk �ahidi,
ancak karde�lerdir.
"Senin danslar��� izlerken hep uzun boynunun çevresinde dolanan bir vah�i y�lan görürdüm,
vah�iydi ama güzeldi. Renkli, parlak ve sana tutkun. Sana zarar vermekten çok korkar, her dans
edi�inde kendini zehirlerdi... Art�k hiç dans etmiyor musun Nergis?"
Nergis, 'hayali geni�, gönlü güzel karde�im' bak��lar�yla bakt� ona. Elini tuttu Teoman'�n.
Aralar�nda iki ya� olmas�na kar��n, herkes Teoman'� onun a�abeyi san�rd�. Belki de geni� omuzlan,
uzun boyu, gözlükleri ve sakal� onu oldu�undan ya��� gösteriyordu.
"Annem seni öyle tuhaf, öyle mistik bir tutkuyla severdi ki, dans ederken beni izleyi�inizden, sizi
tek bir beden gibi görürdüm bazen. Senin müzik derslerin s�ras�nda, sonra bize gitar ve akordeon
çal���nda, annemin sana bak���nda bir tap�nma, bir ermi�lik tonu vard� ki, çatlasam da, onun
gözünde o yere ç�kamayaca���� anlard�m. Yaln�zca benim de�il, hiç kimsenin �ans� yoktu!"
Bak����lar.
"Annem seni hep benden daha çok sevdi Teo!" Sesinde kabulle-ni�, hatta sevgi yüklü dokunu�lar
vard�.
Sessiz kald�lar. Çocukken yapt�klar� gibi buharlanm�� cama vapur ve uçak resmettiler
parmaklar�yla. Sonra sessizce camdan d��ar�ya uzand�lar...
Annelerinin ölümünden sonra ilk kez bulu�mu�lard�.
Anneannem ketum ve gururlu bir kad�nd�, inatç�yd�. Anneme bu sonuncusunu miras b�rakm��.
Yetmi� dokuz ya��na dek sa���kl� ve dinç ya�ad�. Onun sülalesi uzun ya�ayan kad�nlarla doludur.
Be� y�l önce banyoda ölü bulundu�unda, beyin kanamas�ndan bir ç�rp�da öldü�ünü söyledi doktor.
Ne a���, ne s���, ne de bekleyi�...
Anneannemi severdim. So�uk ve mesafeli olmas�na kar��n güvenilir ve dayan�kl�yd�. Annem ve
babam ayr� ayr� evi terk ettiklerinde, onun varl���, Cem'le beni çok gereksindi�imiz 'hâlâ bir evimiz
1YS3
oldu�u' dü�üncesinin sa���kl� ve güvenli kanatlan alt�na alm����. Yeme�e geç kalmaya, di�
��rçalamay�p, el y�kamamaya, da����k ya-J|4 �amaya, çatal-b�çaks�z yemek yemeye, 'günayd�n's�z
güne ba�lama-~' ya, tek sesli müzi�e, sar�msak kokusuna, kirli çoraplara, dedikoduya,
gevezeli�e, dü�üncesiz para harcamaya ve Türk-Yunan dü�manl���na tahammül edemezdi.
Tahammül ettiklerinin listesi çok k�sad�r: K��� Nilgül! 1900 y�����n ortalar�nda, Girit adas�nda
do�mu�, varl�kl� ailesinin istanbul'a göçü, geni� akraba çevresini parçalam��, giderek ailenin son
bireyi haline gelmi�ti. Bence bir yerlerde, galiba Söke'de akrabalar�, yak�nlar� vard� ama onun
aksili�e varan dikba������� ve kurulu�a dayanan kat�����, çevresindekileri uzakla���rm�� olmal�yd�.
Bize hiçbir yak���ndan söz etmedi, hiçbir çocukluk an��� anlatmad�. Annemin bildikleri de
����rl�yd�. Çok güzel Girit yemekleri yapard�. Etten çok sebzeye ve zeytinya���lara dönük, lezzetli
ve sa���kl� bir mutfak kültürünü ta������� ailemize. Galiba babamla en iyi anla����� iki konudan
birisi buydu. "Az, hafif ve s�k yemek yemeli. �eker, ya� ve et gibi tahrik edici, zevk verici

maddelerden uzak durmal�!" Anneannemin uzun ve sa���kl� ya�am� belki dinç ve 'kimseye muhtaç
olmadan' geçti ama, onu bir kez bile kahkahadan gözleri ya�arm�� bir keyifle, hiddetten köpürmü�
bir öfkeyle ya da zevkten dört kö�e olmu� bir bayg�nl�kta görmedim.
Babam�n anneannemle anla����� ikinci konuysa annemdi! Her ikisi de annemin ne istedi�ini
bilmeyen ve sorumsuz bir kad�n oldu�unu dü�ünürlerdi. Ne tuhaf, y�llar sonra babam�n da benzer
bir suçlamayla ya�am���n en önemli f�rsat��� kaç�raca���� kim tahmin edebilirdi?... Do�rusu,
anneannemle babam�n zeytinya��, �eker, tuz ve et üzerine anla���klar� tarih, 'annem' üzerine
anla�malar�ndan çok daha sonraya denk dü�er. Belki aralar�nda konu�madan, bak��arak, hatta
bak��madan, sezilerek var�lm�� bu antla�ma, babamla annemin evliliklerinin birinci y���nda ben
do�du�umda kar�� dairemize yerle�en anneannemle babam aras�nda aniden olu�mu�tu. Ama k�sa,
kesik cümlelerle k����� ele�tiren, homurdanan anneannemin bunu bizim önümüzde babam�n sabr���
desteklemek için ortaya koyusu, hep birlikte ya�ad�����z son y�llara denk dü�er. "NilgüPün evcilik
oynamad����� anlamas� gerekir!" "Onu büyütürken çok ��martm���m efendim!"
"Birinin k���ma, çok ileri gitti�ini söylemesi vaktidir art�k!"
Onun iki kez evlendi�ini söylemi�ti annem. Ama ilk evlili�i de, ikincisi kadar gölgede kalm����r
benim için. ilgisizli�imden de�il, bu tamamen hiç kimseyle yak�n dost olmaya yana�mam��
anneannemin mesafeli tutumundand�r. Anneannem 'Nilgün Han�m'a kimse 'Nilgün teyze' diye hitap
edememi�tir, öyle ki, onu genç ve güzel bir kad�n olarak dü�ünmekte bugün bile zorlan���m.
Dura�an, düzenli ya�ant�����n çizgisi o denli düzdür ki, onun da bir serüvenin parças�, bir a���n
heyecan� ya da bir dostlu�un öbür ucu olabilece�ine inanmak için zorlanmam bile yetersiz kal�r.
Bazen, onun bir zamanlar annemi yapmak için sevi�ti�ine, gebe kal�p do�urdu�una da inanas�m
gelmez. Annemle anneannemin kumral dalgal� saçlar�, ince dudaklar�, tiz ses tonlar� ve uzun
parmakl� elleriyle, k���lacakm�� gibi incecik ayak bilekleri birbirlerinin t�pat�p ayn� olmasa, bu
tensel eylemden kesinlikle ku�kulan�rd�m.
Belki, en yaln�z ve f�rt�nal� ilk gençlik günlerimde s�cac�k kuca���� bana açan bir anneannem
olmad� ama, sonuna dek evini karde�ime ve bana bütün olanaklar�yla sunan, 'gidilecek bir yer"
kalmamas�na olanak b�rakmayan 'aileden biri" olarak, sapasa�lam kald� ve direndi.
"Anneniz Nilgül Hamm'la, baban�z beyefendi be�enmese de buras� hâlâ evinizdir ve bir evde
geçerli bütün kurallar sürecektir efendim!"
Sürdü de.
Annem ve babam�n bir daha eve dönmeyeceklerini, dönseler bile art�k bir aile olamayaca������,
onlar�n ayr� ayr� gidi�inden bir ay sonra fark etmi� olmal� ki, bize böyle bir �ey söylemeye
gereksinmi�ti.
Babam s�k s�k telefon ediyor, bizi yeme�e ç�kart�yor, biz de onu laboratuvar�nda ziyaret ediyorduk.
Art�k laboratuvardaki küçük odas�nda yat�p kalk�yordu. Ne zaman eve gelece�ini sormaya çekiniyorduk.
Bize eskiden oldu�u kadar yak�n, s�cak ve sevecen davran�yor, haftal�k harçl�klar�����
veriyor, anneanneme de bir zarf içinde ev masraflar� yolluyordu. Anneannem üzerinde 'Nilgün
Han�m' yazan uzun zarf�, postac���n b�rakt��� telefon faturas� gibi tepkisiz al�p, odas�na
götürüyordu.
Yaz bitmek üzereydi ama ne annem, ne de babam eve dönecek gibi görünüyordu. Dondurman�n,
ak�am saatleri binilen bisikletin,
basketbol oyununun, yeni yeni bak������m o�lan çocuklar���n heyecan� da, yakla�an güzle birlikte
albenisini yitiriyordu. Ha�lanm�� m���r, k�zarm�� kestane, s�rta al�nan kazak ve art�k giyilen çorapla
birlikte, okul, ev ve 'ne olaca��z?' tedirginlikleri ba�lam����.
Annem hâlâ güneydeydi ve telefon ediyordu. Ama babam� art�k geceleri laboratuvarda
bulam�yorduk. "Geç dönüyorum," diyordu. O ilk haftalarda yüzüne yap��an, �����n, tokat yemi�
ifadesi de de���mi�, aradan geçen üç ay sanki onu gençle�tirmi�ti. S�k s�k att��� kahkahalar�n rengi
daha canl�yd� art�k. Sanki bulutlar�n üzerindeymi� gibi, 'uçuyor' duygusu veriyordu bana. Zaman
zaman dalg�nla-��yor, etraf�ndaki herkes �effafm�� gibi bak�yor, sonra kalabal�ktan uzakla��p, bir

süre sonra aram�za dönüyor gibi ayr���yordu benli�i yan���zdan. Tuhaf tuhaf gülümsüyordu o
��ralar... �imdi dü�ününce hülyal�, çapk�n ve heyecanl� diyece�im gülümsemeler...
Bir �eyler olmu�tu babama. Ona ne olmu�sa olmu� ama iyi olmu�tu! "Acaba annemle mi bar����?"
diye heyecanlan�yordum. Ama öyle olmad�����, annemle telefonda konu�an anneannemden
duydum tesadüfen.
Yeti�kinler, çocuklar�n ve gençlerin yan�nda nas�l da tedbirsiz, fütursuz ve kendilerini be�enmi�
davran�rlar.
"Nilgül k���m, b�rak bu inad�. Yaz bitti, e�lenceye son! Evine
dön!"
"C�rc�rböce�i gibisin! Ama kocan da bir peygamber de�il, o da bir erkektir sonunda..."
"Senin de�il, çocuklar���n hat���na sustu bugüne kadar. Her defas�nda bunu umma!..."
"Zalimlik ediyorsun Nilgül. i�ini çok seviyor olmas�, gözü d��ar-da olmas�ndan daha iyi de�il
midir? Bak, 'birini buldu' diyorlar. Elâlem senin evine dönmeni beklemez k���m..."
"Teessüf ederim sana! Benimle bu çe�it konu�tu�un için. Bir kad�nla, bir erkek yaln�zca o dedi�in
sebeple ili�ki kurmazlar efendim. Evine dön, vakit varken kocana, çocuklar�na sahip ç�k!
"Aaa evet, rahat bat�yor sana! Bir kere geliyorsun hayata, ama 'bu adamla evlen' diye ben
zorlamad�m seni. A���ndan okulu bira- 37 k�p> evi terk etmeye kalkan sendin!"
"Elbette senin taraf�m tutuyorum, ama art�k bir genç k�z de�il, bir genç k�z annesisin.
Sorumluluklar�n var Nilgül!"

ili�kisine en sakl�, en özel kö�elerinde ay�rd�klar�, gizlice ��mart�lm��, âdeta geli�mesine göz
yumulmu� bir inanç bulunuyor. Bu, belki de kendimize saklad�����z bir peri masal���r... Kim bilir
her çocu�un masallar� sevmesi, her yeti�kinin, oyuncaklar�n büyülü dünyas�na duydu�u aç�k veya
sakl� ilgi gibi bir �ey bu... Ko�ullanmalar, masallar, e�itim ve geleneklerle bilgiççe aç�klamalar
yapmak, her �eyi bir ç�rp�da aç�klamak hiç de güç de�il ama, mant���n ve akl�n kabullendi�i bir
�eye, yüre�i ikna etmek pek de kolay olmuyor bazen ...
Annemle babam� görüp izledikten, birçok yürek sanc��� ya�ad�ktan sonra benim bile zaman zaman
bir erkekle bir kad���n hiç usanmadan, hiç nefret etmeden ve uzun süre (nedir bu uzunlu�un
birimi?) birlikte ya�ay�p, sevi�ip, gülebileceklerine inanmam� daha ba�kaca nas�l aç�klayabilirim?
Bugün pozitif bilim e�itimi alm��, mesle�inde ba�ar���, 'ayaklar� yere basan' cinsten 'tabir' edilen bir
kad�n olmama kar��n, �imdi bile... gizli gizli... kendimden bile gizli, galiba...
Annemle babam�n, çocuk denecek ya�ta birbirlerini sevmi� olmalar�nda hiçbir ayk�����k, terslik ya
da tats�zl�k bulam�yorum. Aksine müthi�� �irin ve sevimli geliyor bana. Ama henüz kendileri
büyümeden 'çocu�a kar��malar�'n� haks�zl�k olarak görüyorum; bu
yüzden y�llar��� onlara öfkelenerek, onlara çok bozularak geçiri�imin yorgunlu�unu ta��yorum
üzerimde. Ac�mas�z m���m? Neden onlar� affedemiyorum? Onlar�n da nas�l ac� çektiklerini göz ard�
�� ediyorum?
"Kendini tan�madan, ne istedi�ini bilmeden ciddi ili�kilere girmek, bir insan�n hem kendine, hem
de kar����ndakine yapabilece�i en büyük haks�zl�kt�r! Çünkü ne istemedi�ini bilmek çok kolay,
fakat ne istedi�ini bilmek çok güçtür!" demi�ti Selen. Onun söyledikleri, üzerinde ince ince
dü�ünülmü�, deneyimden geçirilmi�, iyi ifade edilmi� ve Allah kahretsin; hep de do�rudur zaten!
Annem otuzlar�na geldi�inde ortaokula giden 'koskoca' bir k��� ve ilkokulda bir o�lu olan 'çolukçocuklu
bir kad�n'm��. San���m, yirmili ya�lar��� çocuk bezleriyle, biberonlar aras�nda yitirmi�
olman�n s���nt���yla, kendini oldu�undan ya��� ve 'treni kaç�rm��' hissediyordu. Yine ayn�
ya�lar�nda, y�llard�r de���ece�ine iyi niyetle inan�p, sab�rla bekledi�i babam�n, aksine daha 'benmerkezli',
daha d��a kapal� ve i�kolik bir adam olu�unu ne büyük bir dü� k�nkl���y-la ya�am��
olmal�!.. Oysa annem, bir sabah uyand���nda kocas���n onu koluna tak�p dansl� toplant�lara,
kokteyllere, yurtd��� gezilerine götürecek, i�iyle evi aras�nda kurulmu� bir saat sarkac� gibi
ya�amaktan s�����p, art�k sosyal, renkli, gösteri�li bir adama dönü�ece�ini çok beklemi� olmal�.
Kimse de���miyor halbuki! Çok berbat bir z�tl�k ama de���en al��kanl�klar���z, görü�lerimiz ve
prensiplerimiz ... Peki, bir insan�n ki�ili�ini de zaten bunlar olu�turmaz m�? (Öyle de�il mi anne?)
Çocukken de çevresine ilgisiz, kendi oyuncaklar� ve kitaplar�yla kurdu�u dünyas� içinde çok mutlu
ve yarat��� olan babam, yeti�kin bir erkekken de ba�kalar�yla ilgilenmez (en yak�n arkada����n
kar�����n y�llar sonra falanca ba�ka biriyle evlenip, çocu�u oldu�unda, gidip arkada���� kutlad�����
anlat�rlard�), güzel buldu�u kad�nlar�n bile adlar��� unutur, iyimserli�i ve iddias�zl���yla insanlar�
����rt�rd�.
"Çok gençken herkesi, her �eyi, hatta dünyay� de���tirebilece�imizi san���z. Nas�lsa hiç
ya�lanmayacak, hiç ölmeyecek ve sonsuza ula�aca��zd�r. Oysa duvarda tek bir tu�la oldu�umuzu
ve ancak 'iyi bir tu�la' olmay� ba�armakla yükümlü oldu�umuzu görürüz bir gün...
39
"Sahi Brecht'in 'iyi Bir Adam' �iirini bilir misin Nüsü?" �
(Bunu söyleyen yine Selen'di; elbette!)
4° Annemi yarg�larken tarafs�z olmaya çal��mak zorluyor beni. Çünkü, fazlaca saf ('iyi niyetli'
diyor), özensiz ('dikkatsiz' diyor) ve ilgisiz ('dalg�n' diyor) oldu�umu s�k s�k ba��ma kakarken
an�ms�yorum onu. Bu yüzden ve öbür fiziksel benzerliklerimle 'h�k diyerek babam�n burnundan
dü�tü�ümün' her f�rsatta alt��� çizen annem, 'k�z çocuk' oldu�um için mi, yoksa babama k�zd���ndan
�� beni sevmezdi, hâlâ anlam�� de�ilim... Belki de ben, kendi ya�ant����� istedi�i yöne akan parlak,
gösteri�li ve hareketli bir �rmakla sulayama-y�����n tek suçlusu olarak gördü�ü babama
benzerli�imden ötürü cezaland���lm����m. Çünkü annemin, erkek karde�im Cem'e bakt���� ���lt���
gözlerle bana bakt�����, ancak çok u�ra�arak hayâl edebiliyordum. Yine de hiç kimse do�du�u gün

annesinin kendisine nas�l bakt����� an�msayamaz! Ve her k�z çocu�u, babas�na ne denli tutkun olsa
da, annesinin di�i kanad���n serin gölgesine gereksinir mutlaka. Ben bundan yoksun kald�m hep!
Bugün bile, hâlâ annemi anlamaya ve ona haks�zl�k etmemeye çal���yor olmam, belki de bu umutla
at�lan zavall� bir ad�md�r. Ve gereksizdir ve saçmad�r...
Tüm umutsuzlu�uma kar��n içimde gizlice ta������m, akl�ma geldikçe utand���m sakl� bir
beklentiyi, asl�nda annesiyle babas� bo�anm�� bütün çocuklar�n her ya�ta ve her konumda içlerinde
ta����klar��� çok sonralar� ö�rendim. Bütün çocuklar için birbirine en yak��an çift anne ve
babalard�r! Çünkü 'anne' ve 'baba' kelimeleri t�pk� lego parçalan gibi birbirine s�ms��� oturur,
uyu�ur ve kenetlenir.
Belki de en çok bu yüzden, çocuklu�umun o 'son-yaz'�nda sevgimin ve ilgimin üzerinde iyice
yo�unla����� babam�n buldu�u 'birisi', haz�rl�ks�z s�nav korkusu gibi içime oturmu�tu. Sak�n bu
'birisi' annemin ba�aramad���m ba�ar�p, babam� de���tirmesin, dahas� babam� elimden almas�n?...
Çünkü anneler, babalar�na â��k k�z çocuklar���n en büyük rakipleri de olsalar, sonuçta
tehlikesizdirler. Ama 'birisi' bilinmeyendir ve çok tehlikelidir!
O zamanlar, kad�nlar�n yaln�zca bir tek 'baba'lar� olabilece�i, en ya��� sevgilinin bile bir 'baba'
yerine geçemeyece�ini bilmiyordum ...
Kimdi bu kad�n? Nas�l birisiydi? Neye benzer, nas�l konu�ur, nece güler ve bakard�?
Babam�n 'birisi' beni öyle tedirgin eder, gece ve gündüz dü�lerimi öyle s�k böler, �ss�zl�klar���
korkuyla doldurup keyfimi kaç���r oldu ki, gözümün önünde yüzlerce farkl� resimden olu�an
'babam�n sev-gilisi'nden ba�ka bir �ey göremez, dü�ünemez oldum. Bu bilinmez kad���n imgesi
giderek babam�nkinin üzerine dü�tü, onu gölgeledi, babam� gözden yitirme tehlikesi yaratt�. Ne
zaman babam� dü�ünsem, ya da görsem, o hiç tan�mad���m, bilmedi�im kad��� da yan�nda görür
gibi rahats�z oluyordum. Bazen, kar��mda oturan babama bak�nca, bulamaç bir resme, flu bir
foto�rafa bakarm�� gibi onu kaybetti�im oluyordu. Sanki kar��mda o hiç tan�mad���m kad�n vard�!
Ondan kurtulmak istiyor, onun hayaletini kovabilmek için bildi�im her yolu deniyor, ama
ba�aram�yordum. Beni pani�e kapt�ran, ter içinde yata��mda �slatan, her �eyi yitirmi� duygusuyla
bo�an, tamamen tiksindirici, çirkin, cadaloz, s�ska, di�lek, sivri t�rnakl�, öcü, c�rtlak sesli 'babam�n
sevgilisi'nin hayaletiydi.
Annem nas�lsa eve dönecekti. Nas�lsa yaz bitecekti. Ama babam ilk kez gidiyordu ve 'birini'
buluyordu. Tanr�m kimdi, kimdi bu birisi? Daha önce resimlerin hiçbirinde yer almayan bu 'birisi'
�imdi nereye yerle�ecekti?
Kimdi?
Kimdi?
Kimdi?
8
Masada üç erkek, dört kad�n vard�. Babam�n arkada�� di� doktoru Ercan Amca, kar��� Zerrin,
gazeteci-�air arkada�� Erdal Onat ve onun ressam kar��� Yücel Onat, babam, hiç tan�mad���m iki
kad�n ve ben.
O ak�am Cem anneannemle kalm����. D��arda yenecek bir ak�am yeme�inde art�k kendisine e�lik
edebilecek kadar büyüdü�ümü söyleyerek, beni koluna tak�p, sala� bir bal�k lokantas�na götürene
dek, babam benimdi. Çok gururlanm����m, mutluydum. Art�k aram�zda
annem bile yoktu; babam ve ben vard�k! Burgulu bir uçu�la havaland�m, ba��m bulutlara de�di.
Böyle da����k bir lokantaya daha önce 42 hiç gitmemi�tik. Annem, böylesine bir yere asla ayak
basmazd�. Babam da her çe�it lokantada vakit kaybedildi�i dü�üncesindeydi.
Eskiden (üç ay öncesine dek) annemin oturdu�u yere, babam�n sol yan�nda ben oturuyordum ve
birkaç hafta sonra on be� ya��na girecektim. Kas�la kas�la oturuyor, masadaki �akalar� gülerek
dinliyordum. Birden can�m yand�! i�ne batm�� gibi irkildim. Masadaki iki yeni kad�ndan biri
mutlaka 'o'ydu! Ve babam beni 'o'nunla tan����rmak için getirmi�ti!
Önce çok korktu�umu an�ms�yorum. Zang�r zang�r titreyece�imi sand�m. Sonra korkunç bir a�lama
iste�i kaplad� içimi, ikisini de yapmad�m. Yutkundum, cesur olmaya çal����m. O s�rada tuzlukla

iberlik tak�ld� gözüme. Ne komikti o ikisi öyle! Çok, çok komik! Hiç tan�mad���m bir sesle
gülmeye ba�lad����� duydum. Sesim a�lamaya daha çok yak�nd�. Babam benim ne�eli oldu�umu
dü�ünüp keyiflendi. Babam�n kar����ndaki yabanc� kad�n dikkatle beni izliyor, sa��ndaki öbür
yabanc�ysa, babam�n sandalyesinin arkas�ndan bana do�ru e�ilip gülü�üme e�lik ediyordu. Acaba o
da m� tuzlukla biberli�i komik buluyordu? Yoksa benimle dostluk kurabilmek için, komikmi� gibi
mi davran�yordu? Belki de tuzluk ve biberlik gerçekten de komikti ve bunu yaln�zca o kad�n ve ben
görebiliyorduk ... Di�erleri gülü�üme ald�rmam����.
içecekler �smarland�; bana kola, babama rak� söylendi. Babam asla alkollü içki kullanmazd�. Kar��
oldu�u kadar, bünyesi de zay�f oldu�undan. Onun bir damla �arapla nas�l sarho� oldu�unu sinirli
bir alayla anlatan annem geldi akl�ma; dünyada inanmazd� bu sahneye. Demek babam rak� içecekti!
Ama o, alkole dayan�ks�zd�r! Babam rak�� �smarlad�! Babam içki içecek! Babam de���mi�ti!
Babam? ... Tuzluk ve biberlik iyice kemikle�mi�ti.
Ne komik bu tuzluk: Hah ha ha! :
Biberlik de çok komik: Hah ha ha!
Babam de���mi�!
Babam� yitiriyorum!
Tuzluk ve biberlik giderek daha da komikle�iyor: Hah ha ha!
Babam de���mi�!
Tuzluk çok, çok komik: Hah ha ha! » - i
Gözya�lar�ma kar��an kahkahalar derin, büyük bir çukur gibi aç�ld� önümde ve ben içine
yuvarland�m, in�allah dü�üp ba���� yarar, kafam� k�rar, yüzümü parçalar, çabucak ölür,
kurtulurum, in�allah �u anda yok olurum da, babam kederinden kahrolur! in�allah... in�allah!...
Hemen �imdi...
Tuvalete ne zaman gittim, kim götürdü, nas�l oldu, hiç an�msam�yorum, bugün bile kimseye
soramam. Ama o derin karanl�k çukurun dibinden dünyaya geri döndü�ümde tuvaletteydim ve art�k
yaln�zca a���yordum. Utanarak, sessiz sessiz... Masada, babam�n kar����nda oturan ve beni dikkatle
inceleyen kad�n vard� yan�mda, onun da gözleri �slakt�. Hiç konu�madan, o sala� bal�k lokantas���n
berbat tuvaletinde �slak gözlerle bak����k. Sonra musluktan incecik akan pis suyla yüzünü y�kad� o.
Ben de. Burnunu çekti. Ben de. Yar��� k���k, pasl� aynada yüzünü, gözünü düzeltti, kâ��t mendille
kurulad�. Ben de. öksürüp sesini düzeltti, elini uzatt�. "Benim ad�m Selen, baban�n sevgilisiyim,"
dedi.
43
Omuzlar�na dökülen mavi-siyah iri dalgal� gür saçlar�, gri gözleri vard�. Minik mavi küpeler
takm����. Orta boyluydu, o s�ralar uzun boylu görünmü�tü gözüme, ince, narin ve de���ikti.
Çok farkl�yd�!
Giysileri, konu�mas�, gülü�ü, bak���, elleri, ayakkab�lar�, oturu�u, kalk���, sesi, esprileri, kokusu,
tarz�...
Selen'i en do�ru tan�mlayacak tek cümle 'çok farkl� bir kad�n' oldu�udur. Hâlâ da öyledir.
Elimi uzatt�m. �imdi bana hiç de ak�ll�ca gelmeyen, ama o s�rada çok zekice buldu�um, cesur bir
�ey söyledim.
"Benim ad�m Nilsu, sevgilinizin k�����m!"
El s������k. Ne dostça, ne dü�manca. Konu�madan tuvaletten ç���p masaya döndü�ümüzde, herkes
merakla bize bak�yordu. Babam tela�la yerinden f�rlad�, bana ko�tu, ellerimi tuttu.
"iyiyim baba, özür dilerim, ben..." " ' '
Çe�itli 'yeti�kin bak��malar'dan sonra yeme�e ba�land�, konu 44 de���tirildi. O s�ralar bombalanan
okullar, soyulan bankalar, tutuklanan ayd�nlar ço�alm�� ve K.B.K(*>ler türemi�ti, onlar�
konu�tular. Selen de konu�malara kat���yor, bal����� yiyor, rak����� yudumlu-yordu. Sesi, gözleri ve
kulaklar�yla onlarla, ama varl���yla, yüre�iyle benimleydi. Birbirlerine hiç bakmadan ve
dokunmadan kalabal�k ortamlarda büyük bir*a��� ba� ba�a, inan�lmaz bir ileti�imle payla�an

���klar�n varl���ndan habersizdim o s�ralar. Sanki Selen'le o gece, o masada ya�ad�����z o özel
durum, sessiz ileti�im, güçlü bir ili�kinin ba�lang���na sinyaller veriyordu...
Onu be�endim, onu sevdim mi? Ondan nefret mi ettim? ikisi de de�il! Ne sevdim, ne de sevmedim.
Net de�ildi duygular�m, ama ondan korkmuyordum art�k. �imdi tek duygu alm���� öbürlerinin
yerini: Merak! Selen'i, müthi� merak ediyordum. Nas�l bu denli farkl�yd�, onu böyle de���ik k�lan
neydi ve bu özellik nas�l olup da babam� böyle çarpm����?
O gece bitip beni eskiden annem, babam, Cem ve benim birlikte ya�ad�����z eve b�rak�p
gittiklerinde, art�k onlar�n birlikte ya�ad�klar� bir evleri, sevi�erek uyuduklar� bir yataklar�, rak�
içerek yemek yedikleri bir masalar� oldu�unu biliyordum. Yine de bilmek her zaman kabul etmek
de�ildir! O s�ralar annem eve, ressam sevgilisi de kar���na dönmü�, ili�kileri tarihe kar�������.
Benim ya�ant�mda da önemli bir sayfa aç�lm����: Selen'li dönem! �
10
Hiçbir bebek, büyüdü�ünde yeti�kin bir erkek, ya da kad�n olaca����n fark�nda de�ildir. Bu yüzden,
bebeklerin 'cinsiyetler' üzerine görü�leri son derece tarafs�zd�r. Ba�kalar� buna, 'bebeklerin cinsiyeti
yoktur' der. Ne yaz�k ki, o s�ralar henüz konu�amad�klar�ndan, tarafs�zl���ndan ötürü pek de�erli
olan görü�lerini alam�yoruz. Yine
(*) Kimli�i Belirsiz Katiller (Y.N.)
de k�z ve o�lan çocuklar���n henüz hayal güçlerinin t�ra� edilmedi�i, kontrol mekanizmalar���n,
birçok do�al hayat p�nar��� kurutan dev baraj duvarlar� gibi yükseltilmedi�i o ilk y�llarda, 'kad�nlar
ve erkekler' üzerine belirttikleri görü�leri, pekâlâ yol gösterici ve e�iticidir. Bu dönem be�-alt�
ya�lar�nda biter. Çünkü art�k hem çevredeki hem de evdeki cinsiyetler gereken dersi vermi�tir
onlara. Ben de annem, anneannem, kom�ular, kad�n tan���klar ve televizyondaki filmler üzerindeki
gözlemlerim, ald���m bilgiç ses tonlu ö�ütler ve 'aferin'lerle, be� ya��ndayken di�i insanlar üzerine
bir görü� edinmi�tim, diyebilirim. Erkekler üzerine geli�tirdiklerimi de babama, karde�ime,
babam�n arkada�lar�na - hepsi aile dostlanm�zd� - televizyon ve sinemaya borçluyum. Sonra okul,
��retmenler, arkada�lar, kitaplarla, kendi deneyimlerim içinde geli�en bir yolculuk ba�lad�. Ama
sonuçta nereye var�lm�� olunursa olunsun, kavramlar�n ve olgular�n ilk olu�umu mutlaka derin izler
��rak�yor bellekte.
Be� ya��ndayken 'kad�nlar' üzerine dü�ündüklerim oldukça basitti. Okula giderler, evlenip 'gelin'
olurlar, sonra da do�urup 'anne'! Hepsi buydu. 'Anne' olduktan sonra art�k olacak bir �ey kalm�yor
olu�u beni üzmüyor de�ildi ama, benim elimden bir �ey de gelmiyordu. Bunun d���nda kad�nlar�n
neler yapabileceklerine gelince; tuvalet masas���n önüne oturur, uzun uzun kendilerine bakar,
boyan�r, saç tararlar, telefonda uzun uzun iç çekerek konu�urlar, çocuklara k�zar, babaya
(kocalar�na) itiraz ederler, bazen yemek pi�irir, eve temizli�e gelen kad�na kusur bulurlar, s�����rlar
ve uyurlard�.
Erkeklerin durumu daha de���ikti. Onlar evde fazla kalm�yorlard�. Daha çok gülüyor, para
kazan�yor, t�ra� oluyor, bir araya geldiklerinde uzun uzun konu�uyorlard�. Konu�tuklar� konular,
kad�nla-r�nkine hiç benzemez, önce s����� gelir, ama önemli duygusu verirdi bana. Kad�nlar�n
yap�p, erkeklerin yapamad���� �eylere gelince: Kad�nlar yüzlerini boyay�p, küpe tak�yorlar, bir de
çocuk do�urabiliyorlard�. Buna kar����k sünnet olam�yorlard�. Erkekler sünnet oluyor ve bu yüzden
arma�anlar al�yor ama etek giyemiyorlar; ama geceleri bile yaln�z ba�lar�na soka�a ç�kabiliyorlard�.
En önemlisi, erkekler ayakta i�eyebiliyordu. San���m o s�ralar beni en çok özendiren, bu
sonuncusuydu!
Erkeklerin de a�lad����� ilk kez alt� ya��mda ö�renmi�tim. Annemin uzun bir tatile ç�kt��� bir yazd�.
Babama 'günayd�n' demek 4-6 için, ne�eyle yatak odalar�na girdi�imde, onu pencerenin pervaz�na
dayanm��, a����daki soka�� seyrederken bulmu�tum. Yakla��nca dudaklar���� ���rarak usul usul
��lad����� görmü� ve çok korkmu�tum. Ben de a�lamaya ba�lay�nca, babam beni fark etmi�,
yat����rmaya çal�����, di�inin a��������� söylemi�ti. Hâlâ birinin di�i a�������nda, içim c�zz eder.

Kad�nlar ve erkekler üzerine dü�ünen ve soran bir k�z çocu�uydum. Çünkü bana sorulmadan
cinsiyetimin, dolay���yla yeti�kin oldu�umda neleri yap�p-yapamayaca����n belirlenmesine içten
içe bozuluyordum. Sünnet olmak istemezdim ama ayakta çi� yapmay� çok isterdim...
Daha sonralar� s�k s�k haks�zl��a u�ram����k duygusuyla irkilerek 'kad�n olmak' konusunda
dü�ünüp, bu konuda bol bol okudum. Ama karmakar���k ve bilinçsiz bir soru bulutuyla dola�����m
��ralar kar��ma ç�kan Selen, o ana dek hiç bilmedi�im bir kad�n tipiyle bütün dünyam� alt üst
etmi�ti. Onunla tan������m o ilk gece, ondan bana, babama ve di�erlerine do�ru esen, görülmez ama
�iddetle hissedilir bir elektrik ak�����n güçlülü�ünü ya�am����m. Derin ve güçlü bir çekim alan�
vard�; zarif, etkileyici ve özgüvenliydi. Selen'e rastlad���mda çarp�lm����m, ama bütün olumlu
duygular��� bast�racak bir k�skançl���n pençesinden de kurtulamam����m. Selen yaln�zca babam�n
ya�am�na de�il, benimkine de girmi�ti; izleri hâlâ durur ikimizde de...
11
Elbette farkl�yd� Cahide Han�m. D��ardan bak�ld���nda t�pat�p di�er anneler ve ev kad�nlar� gibi
görünse de; 'ba�����k', 'annelik', 'kad�nl�k' ve 'kar���k' konular�nda dünya görü�ü kendi ku������n ve
hemcinslerinin t�pk���, buna ba��� olarak da ahlak anlay��� tutucu izlenimini verse de, Cahide
Han�m farkl�yd�. O, farkl������� ancak anlayaca��na inand���, de�ecek insanlara gösteren, vitrinini
ancak
kaliteli ve gerçek mü�terileri için açan zengin bir ruh dükkân���n titiz sahibesiydi.
1940'lar ve 50'\erde kaç bin kad�n liseye gidebilmi�ti Türkiye'de? Bunlardan kaç� sanata ve
edebiyata onun kadar sevgiyle, özenle yakla������? Onlardan da hangisi çoluk çocu�a kar��mas�na,
Türkiye'nin 'ücra kö�elerini' kocas���n i�i nedeniyle dola��p durmas�na kar��n hâlâ okuyor, hâlâ
yaz�p çiziyordu? Hangisinin babas� Maarif Vekaleti'nin dünya edebiyat�ndan seçme tercüme
eserleri koli koli yolluyordu k���na? Ve kaç tanesi k���na bale, o�luna müzik ve edebiyat e�itimi
verebiliyordu?
Güzel ve zarif bir kad�nd� Cahide Han�m. Siyah gür saçlar��� iri bir topuzla ensesinde toplar,
saçlar���n gerginli�inde bembeyaz bir kavisle ortaya ç�kan aln���n ve incecik al�nm�� siyah
ka�lar���n alt�nda ye�il gözleri ���ldard�. Bu ���lt�da Gürcü atalar���n inatç�, direngen kararl�����
vard�. Ne zaman annesini an�msasa, onun plili etekleri, milimi milimine ütülenmi����k bluzlar� ve
sol kolunun içine saklad��� i�lemeli mendilleri gelir akl�na Teoman'�n. Terliklerinin '������m
������m" sesleri, iki gümü� bilezi�inin ��ng�rt��� ve uzaklara bak�p bak�p iç geçiri�leri... K���
Nergis'e arma�an etti�i renk ve çizgilere sinen di�i kokular... iri, sa�lam, sa���kl� bedeninin nas�l
oluyorsa, ince, k���lgan narin silueti... Daha çok babas�na benzeyen fizi�ini t�pat�p annesinden
ald��� mimik ve bak��larla süsleyen Teoman, bu yüzden kibirli bir görüntü verir çevresine. Hiç
kibirli de�ildir halbuki. Kibirli olan, yüksekten bakan, ba����n üstünde bir taçla gezinen Cahide
Han�m'�n jestleri, mimikleridir.
San�ld�����n aksine 'bütün anneler güzel' de�ildir! Gerçekte baz� anneler güzeldir. Çünkü kad�nlar�n
hepsi do���tan güzel de�ildir. Ne mutluluktur, bir çocu�un annesinin ���lt��� güzelli�iyle
gururlanmas�, annesini güzel bulmas�... Küçük kulaklara, kom�ulardan, akrabalardan, hatta
yabanc�lardan çal�nan: "ne ho� kad�n", "pek güzelmi� ma�allah!", "babas� a�����n tad���
biliyormu�", "çuval giyse yak���r" seslerinin t�����... Hele ayn� anne, görgüsü, sevgisi ve ilgisiyle bir
iç güzelli�e de sahipse, art�k o, çocu�unun bütün ya�am� boyunca efsanele�erek ilk (belki tek)
kad�n olacak, ya aç�kça çok sevilecek ya da gizlice hayran olunacakt�r ona. Bu bir �ans m�,
�anss�zl�k m���r? Kime göre? Freud'a m�? Marilyn French'e mi? Yoksa
Teoman'a göre mi? Teoman için Cahide Han�m 'büyük bir �ans, özel bir arma�and�.' Ve hiç
ku�kusuz bu hep böyle kalacakt�. 4° Lise son s���ftayken, kimsenin anlayamad��� ve nas�l bir a�k
oldu�unu kavrayamad���, aç�kças� kendisinin de bu kimseleri pek önemsemedi�i, belki de yaln�zca
bir tutkuyla pe�ine tak���p, Anadolu'yu kar�� kar�� dola�acak - kuzeninin s���f arkada�� - genç bir
kaymakam aday�yla apar topar evlenmi�ti Cahide Han�m. Bu acele, evlilik ve göçebe ya�am biçimi
nedeniyle annesine öfkeli olan Nergis - bir ihtimal - bu yüzden ona Teoman kadar yak�n
olamam����.

îriyan, yak���kl�, dürüst ve çal��kan olarak nitelenebilecek, bunlara eklenecek ba�kaca bir özelli�i
de pek bulunmayan genç bir kaymakam aday�na, güzel, kültürlü ve duyarl� bir genç k�z yaln�zca bir
görü�te nas�l tutulur? Onda ne bulur, onu nas�l tan�r, ona nas�l â��k olur? Ve neden ailesinin onu
üniversitede okutma dile�ini elinin tersiyle iter ve pattadanak evlenir? Yoksa kaçt��� ba�ka bir �ey,
ba�ka birisi... Kim bilir? Hiç anlatmaz ki... Hiç belli etmedi ki... Ama ya o kitaplara içinde bir
�eyler arar gibi delice gömülü�ü, �ss�z kasabalarda, pencereden bo�lu�u seyredi�leri ve N.G.'ye
yazd��� uzun mektuplar...
Bir edebiyat ö�retmeni, bir edebiyatç� veya bir kö�e yazar� olmak arzusu varken, hatta babas���n
dü�ledi�i gibi bir kad�n milletvekili olmas� olas����� bile söz konusuyken, o ��k, bak�ml�, �efkatli bir
�� ve sevecen bir anne olmu�tu yaln�zca... Yaln�zca?
'Annelik' ve 'kar�'l�k, insan ya�am� içinde do�um, hastal�k, büyümek, ya�lanmak ve ölmek kadar
do�al olu�umlardan kad���n pay�na dü�en ekstralard�r. Bunlar bir ya�am içinde mutluluk, sevinç,
�ans ve �anss�zl�k kadar olas���k s���rlar� içindedir. 'Anne' ve 'kar�' olmak için çok çal��man�z, çok
iyi e�itilmi� olman�z ve ba�ar� h�rs�yla donanman�z gerekmez. Hemen bütün yeti�kin di�iler birinin
kar��� ve birilerinin annesi olabilirler.
Halbuki do�al olu�umun d���nda seçilen hedefler, ula��lmak 'için irade, mücadele, çal��kanl�k,
birikim ve enerji gerektirirler. Belki de Cahide Han�m'da bunlar zay�ft�... E�er böyleyse; hiç
de�ilse, zay�fl�����n kendi eksikli�i oldu�unu kabullenemeyen milyonlarca hemcinsi gibi
suçlayacak birilerini, kurumlar� arayarak veya kadercilik teraneleriyle vakit geçirmedi o! Ne
kocas���, 'gençli�ini u�runa
feda etti�i', ne de çocuklar��� 'saçlar��� yollar�na süpürge etti�i' arabesk na�meleriyle bunaltt�.
Her ad���n bir karar sonucu at�ld�����, her karar�n bilinçli veya bilinçsiz bir tercih sonucu
verildi�ini çok iyi biliyordu. Bu yüzden hiç yak�nmad�, hiç pani�e kap�lmad� ya da öyle göründü.
Hiç kimseyi ihmâl etmeden - ama o�luna biraz ayr�cal�k göstererek - özenle görevlerini yerine
getirdi, tercihlerinin sonucunu ya�ad�.
Edebiyat özlemini ve yazarl�k hayallerini üç yöne akan bir nehirde besleyip, iç sellerini
yat������yordu: Çok iyi bir okurdu. Planl� bir ev kad��� oldu�u için, daima okumaya zaman
ay�rabilirdi. Hem yerli, hem yabanc� yazarlar�, kitaplar�n içine ekledi�i küçük not kâ��tlar�na
yazd��� incecik notlarla, titizce okurdu. Asla kitaba yaz� yazmazd�.
ikinci kurtulu�u N.G.'ye yazdj�� mektuplar ve ondan ald��� yan�tlard�. �imdi ünlü bir öykücü olan,
lisedeki en yak�n arkada�� Neyyire Gömüç ile sürdürdü�ü özel sevgi ba��, y�llarca pullu zarflarla
istanbul'la Anadolu kasabalar� aras�nda dostluk ta����. Karpuz kollu, bebe yakal� elbiseleriyle
Emirgân'da kol kola çektirdikleri bir resim, aile albümlerine girebilen aile d��� tek foto�raft�.
Dünyaya kafa tutan, tutkulu bak��lar�ndan ���klar yay�lan, taze, inançl�, umutlu iki genç k�z. Kar�nca
belli Cahide'yle, çekirge Neyyire ya da C.B. ile N.G.
Üçüncü dayana��, en önemlisiydi: Teoman! Bebekli�inden beri farkl�, yarat��� ve zeki bir çocuktu
o. Kendi yapamad�klar���, ba�aramad�klar��� mutlaka kotaracak, mutlaka ba�aracakt� o�lu!
Teoman, Cahide Han�m'�n en canl� ya�ama sevinciydi.
���ardan bak�nca tüm annelere, ev kad�nlar�na ve 'kar�'lara benzese de, içerden, özellikle Teoman'�n
durdu�u yerden bak�nca farkl�yd� Cahide Han�m. Ve bu yüzden elli ya��nda intihar etti�inde,
�����nl�ktan dili tutulan bütün akraba ve tan���klar�n aras�nda bir tek Teoman sakindi. Bir tek o
anlay��la, sab�rla, dingince kar��lad� bu ölümü. Bo� uyku ilac� tüpüne, iki sat�rl�k veda notuna,
��rakt��� foto�rafa ve yata��n ayakucuna özenle yan yana dizili b�rak�lm�� terliklerine bakt�. Onlar�
ald� ve gitti. Annesi tercihini yapm����!
1YS4
49
12
"Ya�am�n yolu gibi, ölmenin yolunu da kendimiz seçmeliyiz." O halde intihar edebilenler,
ya�am�n yolunu seçebilen, tercihini yapabilen insanlar m���r?

"Neden ya�am sofras�ndan, karn� doymu� bir konuk gibi kalk�p gitmiyorsunuz?" Açgözlülük edip,
sonuna dek ya�amakta direnmek, utanmazl�k m� yani? (Neyin sonuna dek?)
Annesinin intihar�ndan sonra, önünde Montaigne denemeleri, bir yanda Pavese, Zweig, Camus,
Rilke, öbür yanda dinler tarihi, incil, Kur'an, günceler, kitaplar ve defterleriyle annesinin evindeki
kendi odas�na kapand� Teoman. Günlerce. Gecelerce. Haftalarca. Okudu, yazd�, dü�ündü, ta��nd� ve
ince ince a�lad�. Dindar bir insan�n ard�ndan kutsal kitab� okumak, dualar edip, mevlüt okutmak ya
da bir dinsizin ard�ndan, onun en sevdi�i �arab� içip, sevdi�i �ark�lar� dinlemenin iç huzuru,
görevini yerine getirmenin rahatl��� ve vicdan dinginli�ini veriyordu bütün bunlar ona. Oysa
Tanr�'ya inan�rd� annesi. Akrabalar� arkas�ndan mevlüt okutmu�, helva pi�irmi�, fakir-fukaraya
eskilerini da��tm��, Kur'an-� Kerim hatmi için bir hoca tutmu�lar, olaya bir intihar gibi de�il de,
do�al bir ölüm gibi yakla����, hatta intihar��� örtbas etmi�lerdi. Ama Teoman annesinin en yak���
olarak bu intihan sorgulamak, ara���rmak ve ipuçlar� bulmak tela��yla yakla��yordu olaya. Belki de
gizli bir mesaj ar�yordu annesinden kendine ula�acak, içten içe onun intihar�yla gururlan�yor
gibiydi. Yine farkl� davranm���� annesi ...
intihar etmeyi planlayanlara, matematikle u�ra�malar���, matematikle kurtulacaklar��� öneren
Bacon, "Yazamazsam, tek yol intihard�r," diyen Gide - oysa çok dindar de�il miydi o? - ve "iyi bir
eylem, güzel bir hareketten sonra kendini öldürebilirsin," yorumunda bulunan Rousseau, annesinin
intihar�nda Teoman'a ���k tutan üç dü�ünürdü. Bu üçüne tak�ld� kald� kafas� bir süre.
Yazamam���� annesi, çok istemesine kar��n yazamam����. iki çocuk yeti�tirmi� ve ya�ant���ndaki en
iyi eylem, en büyük ba�ar� olarak
bunu göstermi�ti - özellikle Teoman tabii... Buna kar����k matematikle hiç ilgilenmemi�ti - ve
belki de intihar���n bütün aç�klamas� da buydu!
Oysa bu intihar�n çok daha sofistike kökleri olmas� gerekti�ine inan�yor, kö�elerde sakl� kalm��,
bucaklara s������� ne varsa t���m t���m ar�yordu; hem annesinin evinde, hem kendi belle�inde.
Camus'yü okudu�u y�llan buldu ç�kartt� an�lar�ndan bir ak�amüstü. Annesi bordo kadife bir koltu�a
oturmu�, üzerinde 'Yabanc�' yazan bir kitab� okuyordu. Yeni yeni okumay� ö�renen, ama daha
okula ba�lamam�� Teoman oyuncaklar�ndan ba���� kald���p hecele-mi�ti. 'Ya-ban-c�.' Galiba
annesinin kitaplara olan ilgisini k�skand��� için... (Demek k�skan�rd�? Bunun hiç ayr���nda
olmad�����, ama annesi derin bir ilgiyle kitaplar�na gömüldü�ünde, ilgisini çekebilmek için ne
oyunlar yapt����� aynmsad� aniden.) "Turistleri mi okuyorsun anne?"
Gülmü�tü Cahide Han�m. Yabanc�yla, turist aras�ndaki fark� anlatm���� o�luna sab�rla. Küçük
Teoman'�n akl�nda yaln�zca turistin gezgin, yabanc���n gezmeyen biri oldu�u kalm����. "Peki
Camus gezmeyen birisi mi?"
"Kamu okunur, Camus de�il! O iyi bir yazard�. Tuhaf bir intiharla ayr�ld� dünyadan." "intihar nedir
anne?" "intihar, ölümünü seçebilmektir Teo!"
ölüm, seçmek, intihar... Çocuklar�n ilgilerini çekmeyen �eylerden an�nda s�yr�labilirle �ansl����� ve
ayr�cal���yla yeniden oyuncaklar�na ve kendi dünyas�na dönmü�tü Teoman. Ama annesinin
'ölümünü seçmesinin' ard�ndan dü�ünürken pek çok çocukluk ve ilk gençlik an�����, billur bir
kürede izler gibi net görüyor olu�una hayret ediyordu �imdi.
Erzurum'un bir ilçesindeydiler o s�ralar. Kaymakam babas���n hayali, bütün çocuklu�u ve ilk
gençli�inde pek silik kalsa da, annesinin güçlü an���, hiç bo�luk b�rakmadan tek tek geri dönüyordu;
görüntüler, sesler, kokular ve �ark�larla...
Annesi yeniden Camus'ye dönüp, bütün varl���yla kitaba gömüldükten k�sa bir süre sonra, elinde iri
bir makasla, a�lamakl� içeri giren Nergis'i an�msad�. Annesinin ilgisini çekebilmek için sa-
����n bir yan��� ac�madan kesivermi�ti. Yamuk saç�yla öyle komikti ki, Teoman gülmekten
����lm��, annesi bu hareketinin nedenle-52 rini en asabî ve ciddi sesiyle Nergis'e sorarken, Nergis
ter ter te-pinmi�; "Bütün gün bir de k�����z oldu�unu size hat�rlatabilmek için!" diye ba��rm����.
Teoman alt�, Nergis sekiz ya�lar�ndayd�. O halde annesi henüz otuzlar���n s�����nda, gencecik bir
kad�nm�� o s�ralar.

Ne kadar gençmi� intihar� konu�tu�unda, ne kadar toymu� 'koskoca iki çocuklu kad�n' oldu�unda...
Ne kadar da tazeymi� dengi bir arkada� bulamay�p, bir ba��na hiç tan�mad��� küçük kasabalar aras�
trafi�e kar������nda ve ne kadar yalmzm��, istanbul'daki geni� ailesi, kasabadaki kocas� ve
çocuklar�na ra�men... Tek ����� mektuplar�yla ona hayat saçan arkada�� N.G. ve kitaplar�. Halbuki
Teoman'�n gözünde annesi hep anneydi ve çocuklar�n gözünde annelerin ya�� yoktur. Anne ya��
standartt�r, evrenseldir!
"Felsefenin tek ciddi ve gerçek sorunu vard�r: intihar! Ya�am�n ya�anmaya de�er olup olmad���
felsefenin temel sorunudur." Ca-mus'nün 'Sisyphus söylencesi'nden al�nt� yap�p, 'Yabanc�'n�n içine
eklemi�ti bu sat�rlar� annesi. 'Genç Werther'in Ac�lar�'n�n içinden de, "Felsefe yapmak, ölmesini
��renmektir" yaz��� bir not ç�kt�.
Pencerenin pervaz�na dayan�p, beyninin içindeki kurtlar�n ba���� kemirmesine izin verdi Teoman.
"Yesinler, bitirsinler, kurtulay�m!"
"Neden o kanl�-canl�, maço Hamingway intihar� seçti? Kendini Etna'mn kraterinden yanarda��n
içine atan Empedokles nas�l bir adamd�? Pavese'nin iktidars�z olu�u, tek ba��na intihar�m aç�klar
��?" Bu sorular� serinkanl���kla sorup, yan�tlar��� adilce ar�yordu ama daha sonraki sorusuyla
mutlaka sinsi bir öfkenin alev alev bedeninde yükseli�ine engel olam�yordu. "Peki annesi kendini
böyle yaln�z ve ba�ar���z hissediyorken, babas� ne yap�yor, neden dokunmuyordu ona; Cahide
Han�m'a?"
Babas�!
Öfkelenmek bile bir duygudur ve ilgilenmeyi gerektirir. Babas�na ilk kez öfkeleniyordu.
Hilmi Bey, güzel, kültürlü, sad�k kar���, sa���kl� iki ç&eu�u ve dürüst, düzenli, usul usul ilerleyen
kariyer üçgeni içinde rijutluluktan
ba�� dönmü�, sesi k���lm�� bir biçimde ya��yordu. Evi, i�i, dostlar�... Herkese nas�l olduklar���
sorar, kar����� yana��ndan öper, gazetesini okur, radyoda haberleri, hava raporlar��� dinler,
yemekleri överek, i�tahla, a����� hiç �ap�rdatmadan yer, her �eyin yolunda oldu�undan emin ve
��vançl� gülümser, erkenden de yatard�.
Annesinin intihar�ndan on iki y�l önce bir trafik kazas�nda öldü�ünde, Cahide Han�m evlilik
foto�raflar���n yan�na Hilmi Bey'in yeni çekilmi� bir foto�raf��� eklemi�ti. Arkas�ndan iyi ya da
kötü hiç konu�mad�. Ad� geçti�inde rahmetle and�, "iyi insand�," dedi. Sanki, bu dünyadan hiç öyle
biri geçmemi� gibi, silindi gitti belleklerden, an�lardan. Geriye, o�lu Teoman'a genetik miras�, iri
omuzlar�, uzun boyu, kahverengi gözleri, iri elleri, ayaklan, kal�n gevrek sesi ve kar���na emekli
maa��yla, antika saati, alt�n çerçeve gözlükleri kald�.
Oysa annesinin ölümü ard�ndan binlerce an�, yüzlerce kitap, �imdi Nergis'in oturdu�u, dedesinin
���� Cahide'ye ald��� Fenerbahçe'de bir ev - bir odas� ve kitaplar���n ço�u Teoman'a ayr�lm����r -
Polonya porseleni on iki ki�ilik bir yemek ve çay tak���, antika mobilyalar ve Teoman için en
önemlisi, ama bir türlü bulamad��� ciltler dolusu günceler kalm����. Belki de hiç günce tutmam����
annesi? Ne gören, ne bilen var! Çocuksu bir inatla ömrü boyunca bu güncelerin pe�ine tak�lacak,
izini sürecek olan Teoman, annesinin güncelerini düzenli olarak yazd���na, bunlar� ya tek dostu
Neyyire Gömüç'e postalad���na ya da yok etti�ine inand�. Hep inand�!
Annesinin huzur dolu bir ifadeyle, uyur gibi öldü�ü yatakta, inci gibi el yaz���yla, özenerek yazd���
bir veda notu, bir de sararm�� bir siyah-beyaz foto�raf vard�. Karpuz kollu bebe yakal� elbiseler
giymi�, kol kola iki genç k�z, hülyal� bak��larla gülümsüyordu birilerine. Yüzlerce kez okudu�u
notu tekrar ald� eline Teoman:
"Sorumluluklar�m bitti: ölümü seçebilmekte geç kalmak istemedim.
Cahide"
Foto�rafla notu ayn� zarfa koyup, Camus'nün içine, terlikleri de kitaplar�n arkas�na saklad�.
54
"Yeme�e babamlara gidiyoruz!" « i. ||
Babamlar! Babamlara gitmek!

Ne zordur bir çocu�un bunu söyleyebilmesi... Çünkü söylemek kabullenmeyi gerektirir. Çünkü
babamlar, annem ve babam de�il, babam ve onunla olanlar anlam��� yüklenmi�tir art�k Annemin
erkek arkada�� ve kocas�na hiçbir zaman 'annemler' diyemeyi�imi, onun ili�kilerini
kabullenmeyi�ime ya da ili�kilerinin sa�laml���na inanmay���ma ba���yorum bugün. Belki de, di�i
bir önyarg�yla, annemin babamdan ba�kas�yla bütünle�mesini do�ru bulmay�����n etkisiyle... Kim
bilir...
'Babamlar', Selen'in evinde oturuyordu. Bu, be� katl� bir binan�n çat� kat�yd� ve evdeki her �ey
Selen'in zevkini yans���yordu, bana yabanc�yd�. Al������m ve bildi�im oturma, yatak, yemek odalar�
yoktu bu evde. Çok geni� bir mutfakla, stüdyomsu bir salondan olu�uyordu tümü. Banyo geni�ti,
dolaplarla doluydu. Bu üç birimi, dört yandan geni� bir teras kucakl�yor, teras�n bir k�sm�, üstü
kapal� bir ye�il bahçeyle bamba�ka bir dünya sunuyordu, beton kentin göbe�inde.
Mutfak, bir yemek odas�ndan çok, ��k bir kafe'yi and���yordu, mavi-beyaz dolaplar ve ayn�
renklerde kareli kuma�larla dö�enmi�ti. Salonun bir kö�esi çal��ma odas� olarak kullan���yordu.
��imli , bir çizim masas�, kitaplarla çift s�ra donanm�� tel bir kütüphane, iki koltuk ve üzeri dergi
dolu bir sehpa. Terasa aç�lan cam kap���n önü oturma o'das�yd�. Geni� iki kanepe, iki koltuk.
Kanepelerden biri yatak oluyordu besbelli. Koyu pembe minderlerle renklendirilmi� lacivert
dö�emelikler çocuksu bir hava katm���� odaya. Bir de üzeri dev bir sarma��kla organik ye�ile
boyanm�� bir duvar ç���nt��� görünüyordu. Ç���nt���n ustaca e�imi nedeniyle arkas�nda ne oldu�u
asla anla��lm�yordu.
Kendi evimiz ve çevremizdeki insanlar�n evleri birbirine çok benzerdi. Bunlar bir örnek kristalimsi
avizelerin sarkt���, tül perdelerin sal�nd���, 'iki koltuk, bir kanepe, üç sehpal�' salonlar, 'çift ki�ilik
yatak, gardrop ve tuvalet masal�' ebeveyn odalar�, duvarlar� pos- ,
ter kapl� çocuk odalar���n yanyana dizildi�i feci s����� mekânlard�. Hangi arkada������n evine
gitseniz, kendi zevki yerine 'filancan�nki-ne benzer olmak' virüsü bula���� annesinin t�pat�p
dö�edi�i 'ayn� ev'e girmi� oluyordunuz. Uzun yemek masalar���n üzerinde duran çukur kristal tabak
ve içindeki meyveler bile ayn�yd�!.. î�te bu nedenle olacak, Selen'in evi (yani babamlar) bana çok
zevkli ve farkl� gelmi�ti. Ayr�ca e�lenceliydi de...
"Zevkli, kullan���� ve yal�n!" diyerek gururla gülümsüyordu babam. Önce salonu gezdim, kitaplara
ve plaklara bakt�m. Bob Dylan, Simon and Garfunkel ve Joan Baez'i görünce "Aa, bizim plaklar!"
Sesimde bozulmu� bir ton vard�.
"Onlar Selen'in, bizimkiler sizin evde k���m." Sizin ev? Bizsiz - onlar...
"Selen'in mimar oldu�unu söylemi� miydim?" Hay�r, onun ne i� yapt����� bilmiyordum. Bende
daha çok �ark���, ama Amerikan folk �ark�lar� söyleyen bir �ark���ym�� duygusu yaratm���� oysa. Ne
ilgisi varsa? Belki de TV'de izledi�im öyle birine benzetmi�tim. Do�rusu onu, o renkli, rahat ve
de���ik giysileriyle, ciddi ciddi çizim yaparken dü�ünmekte güçlük çekmi�tim. Çünkü o zamana
dek bildi�im meslek sahibi kad�nlar ciddi, koyu renkler giyinen, avizesi, koltuk ve yatak odas�
tak��� bir örnek evlerde kocalar� ve çocuklar�yla ya�arlard�.
"istedi�i binalar yerine, istenilen bloklar�n çizimini yapan bir mimar!" dedi sitemle Selen.
O gün Selen'le tan��an Cem, son derece m�zm�z ve tuhaf davranarak hem babam�, hem de beni
utand���yordu. Durmadan tuvalete gidiyor, dergilerin s�ras��� bozup, içecekleri be�enmiyordu.
Sonunda ac�kt����� söyleyip, a�lamak üzere bir sesle:
"Eve gidelim abla, evde köfte vard�!" diye inledi. Ona, o çaresiz gözlerine, umutsuzlukla aç�lm��
küçük ellerine bak�p, ne diyece�imi bilememi�tim. Selen'in evinde; 'babamlarda' kendini huzursuz,
yer-siz-yurtsuz hissetti�i besbelliydi. Oysa ben, kalmak, Selen'i daha çok tan�mak için
��ld���yordum. Bir yandan da Cem'e çok ac������m.
"Bizde de köfte var Cem. Bakal�m be�enecek misin?" Selen'in s�cakl��� ve sevecen çabalan hiçbir
��e yaramad�, Cem yeme�ini yar�m b�rakt�. Hastaland�.
55
O gece yedi�imiz yeme�i hâlâ an�msar�m. Sulu köfte, patatesli kar���k salata, zeytinya��� barbunya
ve çikolatal� pasta. Hepsi çok 56 lezzetli ve zevkliydi. Babam i�tahla ekme�ini yeme�in suyuna

anarak yiyor, Selen yemekleri birlikte haz�rlay��lar���n komik öyküsünü anlat�yor, çikolatal�
pastan�n kremas��� parmaklar�yla nas�l yalad�klar��� gülerek taklit ediyordu. Babamla annemin
birlikte yemek yapt�klar��� hiç an�msamad����� ayr�msad�m. Annem mutfak i�ini hiç sevmezdi,
yemeklerimizi ço�u kez anneannem yapard�, babam� da anneannemle parmak parmak çikolata
yalarken dü�ünmeye hayal gücüm yetmiyordu. Ama Selen'in elleri kollar� havada, taklit ederek
anlatt���, o ikisinin mutfak maceras��� tamamen görebiliyordum. Ke�ke görmesem, gördükçe içim
��z ediyordu. Annem ad�na m�? Sanm�yorum. Daha tats���, daha tuhaf� kendi ad�ma üzülüyordum.
Mutfakta babas�yla çikolatal� pasta pi�irmeyi dü�ünen bir genç k�z... Nas�l bir dü� bu?
Selen'in yemeklerini ve çikolatal� pastas��� hâlâ çok severim. Yemekten sonra terasta 'babamlar'
kahve, biz kola içerken, Cem'in midesi a���maya, ate�i ç�kmaya ba�lad�. Ona aspirin getirmem için
mutfa�a gönderildi�imde, mavi dolaplar�n anlat�lan çekmecesinde elimle koymu� gibi aspirini
bulmu�, bir bardak suyla birlikte terasa dönmek üzereydim ki, �eytan dürttü! "Git �u gizli bölmeye
bak!" dedi. Hemen �eytan� dinledim. (Hep böyle yapar�m!)
Geni�, alçak bir yatak vard� duvar�n arkas�nda. Üzerine sonradan Hint i�i oldu�unu ö�renece�im
nefis, çok renkli bir örtü örtülmü�tü. Sol ba�� duvara dayanm��, öbüründe küçük bir etajer vard�. Bir
de antika koltuk. Koltu�un üzerinde babam�n pijamas�, etajerin üzerinde bir iki kitap, dergi, bir
barda��n içinde taze çiçekler. Dolap yerine kullan�lan, yine Hint kuma��yla ayr�lm�� bir perdeli
bölme. Babam�n elbiseleri ask�da as���...
Selen'le babam bu yatakta uyuyorlar demek! Selen'le babam bu yatakta sevi�iyorlar! Oysa annemle
babam�n evdeki yatak odalar�nda sevi�tiklerini hiç dü�ünmemi�tim bile. Anne ve babalar�n
cinselli�i yoktur, dü�ünülmesi bir çe�it tabudur ya! Halbuki Selen:.. O, babama sar���p onunla
öpü�üyor, onu soyuyor ve kendi soyunuyor ve tabii ki, babam da Selen'i...
Soyunuyorlar, hem de ç���lç�plak Dokunuyorlar birbirlerine,
ok�uyorlar birbirlerini. Her yerlerini. Belki öpüyorlar bile... Babam! O benim babam! Babam da
��plak, ok�uyor öpüyor ve ona güzel sözler söylüyor!
Benim babam!
Beni bulduklar�nda yata��n üzerine oturmu�, duvar� seyrediyordum. Utanc�mdan yanlar�na, terasa
dönememi�tim.
Eve gitmek, saklanmak, bir daha hiç kimsenin yüzüne bakmak istemiyordum. Hiç kimsenin... Cem
de iyice hastalanm����! Babam ikimizi de al�p arabaya bindirirken, Selen araban�n arkas�ndan
dola��p beni yaln�z yakalad�. Elini yana��ma dokundurdu k�sac�k. Eli s�cakt�. "Sevmek, bazen
dokunmakt�r Nilsu," dedi sevgiyle. Hiç konu�mad�m, ba��m yere e�ik, suçüstü yakalanm��,
����ldayam�yordum.
"însan çok sevdi�ine dokunmak ister. Dokunmak, sevgiyle yap���nca çok güzeldir!"
Babam korna çal�p beni arabaya ça����nca, bütün cesaretimi toplay�p Selen'e döndüm. "Bunlar�
aç�klaman�za hiç gerek yok, hepimiz yeti�kin insanlar�z," dedim. Sesimde bir kafa tutu�, küstahl�k,
ama alttan akan bir çaresizlik ve a�lama iste�i vard�. Üstelik bu söylediklerimin tam olarak ne
anlama geldi�ini de bilmiyordum. Annemle babam�n tart��malar� s�ras�nda, annem s�k s�k babama
böyle söylerdi. Selen gülümsedi.
"Ben pek yeti�kin say�lmam Nilsu. Belki de yeti�kin olmay� hiçbir zaman ö�renemeyece�im..."
Bana sar�lmak ister gibi yakla���, ama tepkimden çekiniyordu. "Dokunmak çirkin de�ildir. Ancak
sevdi�ine dokunabilir insan..."
Çok duygulanm����. Karanl�k sonbahar gecesinde, aram�zda yaln�zca ikimizin görebildi�i incecik
bir duygu seli olmu�tu. San���m ben de duygulanm����m. Ona sar�lmak istedi�imi san�yorum. Ama
bunun yerine en sert sesimle; "Bu görü�ünüze kat�lm�yorum, dokunmadan de sevmek olas���r,"
dedi�imi duyarak, irkildim. Halbuki bunu demek istemiyordum! Söylediklerimiz,
dü�ündüklerimizin z�tt� oldu�unda, konu�an yaln�zca yüre�imiz de�il midir? Oysa Selen, daha ilk
kar��la�mam�zda yüre�imi görmü�tü. Ürkekçe elini uzatt�.
"iyi geceler Nilsu," dedi.
14

Yüzüme �slak bir �ey de�di. Uykumu bölmesine izin veremezdim, elimle itiverdim. Babam Cem'le
beni 'bizim evimize' b�rak�p, kendisi Selen'in evine, 'babamlara' dönerken biraz k�rg�n, biraz al�nm��
davrand� bize. Öpü�ü so�uktu, sar����� uzakt�. Karde�im de, ben de onu utand�racak ne varsa
yapm����k. Yine de hiçbir �ey söylemedi, sitem etmedi, ama sessizli�iyle k�rg�nl����� belirtti.
Babam hiçbir zaman ba��rmaz, azarlamaz, asla elini kimseye kald�rmazd�. Onun çok etkili bir
yöntemi vard�, annemin her türlü ba��rt���, azar�, hatta tokatlar�ndan çok daha üzer, iz b�rak�rd�
bizde. O, konu�maz, uzak, yabanc� kal�rd� k�zg�nl�klar�nda ve mutsuzluklar�nda.
Babam� k�rm�� olmam kadar, Selen'e kar�� kontrol edemedi�im öfkem ve k�skançl���m da beni çok
üzmü�tü. Onun kar����nda yenilmi�tim i�te. Bal gibi anl�yor, ba��ndan beri pekâlâ hissediyordum;
Selen çok içten, hassas bir kad�nd� ve babam� seviyordu. Bana kar�� da nazikti, beni sevmeye
haz�rd�. Kaba, dengesiz, kontrolsüz ve çocukça davranan bendim ve utan�yordum. Uyuyabilmek
için yata��mda dönüp durdum uzun süre.
Yüzüme dokunan o �slak �ey, yine de�di. Uyanmaktan korkuyordum. Bir uyan�rsam yine Selen'i,
yine babam� dü�ünüp, gece yapt�klar����� an�msayacak, utanacak, uyuyamayacakt�m. Halbuki
uykuya kaçmak, saklanmak istiyordum.
Yine de�di yüzüme. Elvis mi acaba? Kedilerin burnu daima �slakt�r.
"Rahat b�rak beni Elvis," diye m���ldand�m. Oral� olmad�. Kesik kesik soludu�unu duydum. Hiç de
Elvis'e benzemiyordu bu ses. Gözlerimi açt�m, ama zifiri karanl�kta hiçbir �ey göremedim. Birden
solu�um kesildi. Odada biri vard�! Ba��rmak istedim önce, ama sesim ç�kmad�. Kalbim korkudan
yerinden f�rlayacak gibi at�yordu, soluk alamad����� hissettim, bo�uluyordum. "Babam evde
olsayd�, beni korurdu," diye geçti akl�mdan y�ld���m h���yla. "Annem?" Annem de yoktu evde.
Cem, Elvis ve anneannem. Cem çok küçüktü, anneannem ya���, ke�ke kedi yerine bir köpek
besleseydik evde!
Yata��mdan kalkmak istedim, ama o kesik soluk kolumu tuttu, ok�amaya ba�lad�. "Korkma benden
Nilsu, sak�n korkma!" Demek tan���k biriydi. Peki neden bir h�rs�z gibi giriyordu odama öyleyse?
Sonra soymaya ba�lad� beni. Kar�� koymak istiyordum, ama öyle yumu�ak, öyle sevecen yap�yordu
ki bunu, elim-aya��m ba�lan�yordu. Dahas�, onun ç�plak teni bana de�dikçe heyecanlan�yor, ürperiyordum.
Bir yandan beni küçük küçük öpüyor, korkmamam�, kendimi rahat b�rakmam� söylüyordu.
��plakt�! Hem de ç���lç�plak! Deh�et içinde kalm����m. Hayat�mda yaln�zca iki erke�i ç�plak
görmü�tüm o güne kadar. Ben çok küçükken babam�, kendisi çok küçükken karde�imi. Televizyon
ve sinemada da gördüklerim vard� ama, onlar say�lmazd�.
Do�rusu bir erke�i, babam ve karde�im d���nda bir erke�i ç�plak görmek dü�üncesi hem
heyecanland���yor, merakland���yor, hem de çok utand���yordu beni. Heyecan, merak ve utanma!
Ne üçgen ama!
�imdi bu hiç tan�mad���m, ama onun beni tan����� besbelli bir erkekle kendi yeni-genç k�z
yata��mda beraberken, bu üç duygumdan çok, korku vard� içimde. Heyecanlan�yordum
heyecanlanmas�na, merak da ediyordum ama, en çok korkuyordum. Benim bekledi�im ç�plakl�k,
dokunma ve belki sevi�me, benim de bildi�im, istedi�im ve seçti�im erkekle olmal�yd�.
"Sen de beni öp Nilsu, haydi çekinme!" Sesini tan������� ayr�m-sad�m. Demek ben de onu
tan�yordum! Kimdi, kimdi, kimdi? Korkuma ra�men bedenimin gev�edi�ini, içime yumu�ac�k, ���k
bir s�����n akt����� hissediyordum. Sonunda kulaklar�m u�uldamaya, bedenim terden �slanmaya
ba�lam����.
"Art�k korkmuyorsun de�il mi Nilsu?" Öyle yumu�ak, öyle sevecen, öyle güzel soruyordu ki, hay�r
korkmuyordum. Kimdi, kimdi, kimdi? "Sen de beni öpsene Nilsu?" Dudaklar��� uzatt�m, tam
öpecektim, d��arda �im�ek çakt�, odam�n içi ayd�nland�. K�sac�k. P���l p���l. Donup kald�m.
Gözlerime inanamad�m. Hay�r, bu olanaks�z olanaks�z, olamaz... Hay�r! Ha-y�r! Ha-y���rrr!
Olamazzü!
Anneannem ç�lg�n gibi tepeme dikilmi�, beni kucakl�yordu.
"Uyan k���m, uyan Nilsu! Uyan çocu�um!" Gözlerimi açt���mda terden s���ls�klamd�m, geceli�im
kaym��, yar� ç�plak yat�yordum ya-

$»<
ta��mda. Anneanneme sar���p hüngür hüngür a�lad�m. Uzun uzun, derin derin, sulu sulu... Bütün
�srar�na kar��n, rüyam� ona anlat-60 mad�rn, anlatamad�m... Hiç kimseye, hiç kimselere. Ancak
��llar sonra tek bir ki�iye, Teo'ya yak�n hissedip anlatacakt�m, ilk cinsel dü�ümde kiminle
sevi�ti�imi. Bir tek ona, Teo'ya aç�labilmi�tim. Utançtan o ilk günkü gibi k�zararak, suçlu ve
tedirgin itiraf etmi�tim:
O erkek; babamd�! «
15
Babam politikayla ilgilenmemi�tir hiç. Seçimlerde oy verir, demokrasiyi savunur, Atatürk'e ve
devrimlerine hayrand�r. Cumhurba�kan� ve ba�bakan�n adlar��� bilir, ama bakanlar�nkini
kar������rd�. Politikan�n d���nda kalmay� bizlere de daima ö�ütlemi�tir.
"önemli olan çal��kan, dürüst ve �iddete kar�� olmak, ba�kalar�na ho�görülü olabilmek," derdi.
Bertolucci'nin '1990' adl� filmindeki Robert De Niro gelir akl�ma babam� dü�ününce. Ayn� filmdeki
Gerard Depardieu'yse biraz Selen, biraz Teo'dur sanki.
Ne zaman 'babamlarla' yeme�e ç�ksak, ya da 'babamlara' gitsek, Selen'in 'ayd�nlar', 'ayd�n
sorumlulu�u', 'dü�ünce özgürlü�ü'nden söz etti�ini an�ms�yordum. Böyle zamanlarda uzun uzun
konu�up dünyay� de���tirmekten, 'idealizm' ve 'ütopya'dan dem vururdu; sesi tizle�ir, bak��lar�
bulan�r ve sinirlenirdi. Onu gururlu bir sevgiyle izleyen babam, arkas�na yaslan�r, kahvesini
yudumlar, arada s�rada, 'evet' ya da 'hay�r' diye sesler ç�kart�rd�. Do�rusu Selen'in babam�
duydu�unu hiç sanm�yordum. O daha çok kendi kendisiyle konu�uyordu, çünkü babam bu
konu�malara dahil olmazd�.
Selen'in terminolojisi benim için oldukça karma��k ve yeniydi. Belki yaln�zca bu nedenle, belki
biraz da ona kar�� duydu�um ilgi ve meraktan ötürü, konu�tuklar��� anlamak, onunla tart��mak, ama
en çok ö�renmek ve belki de onu yenmek istiyordum. Anlamad���m, bilmedi�im, yabanc� ama
yepyeni bir �eyler vaat ediyordu Selen.
Kendisine sormaya çekiniyor, gururuma da yediremiyordum. Evdeki sözlük ve ansiklopedilerse,
kavramlar� daha da karma��k, daha anla��lmaz hale getiriyordu yaln�zca.
O s�ralar eve dönen ve hayat���n en sinirli, uyumsuz ve al�ngan dönemlerinden birine giren anneme
de soram�yordum. Onunla ileti�imim tamamen kopmu�tu art�k.
�imdi durup, buradan o y�llar�ma bak�nca ne saf, ne küçükmü-�üm diye sevecen gülümsüyorum
kendime. Çünkü on be� ya��nda hâlâ anne ve babalar�n her �eyi bildi�ine inan�yormu�um... Yine de
uslu durmuyor, TV'nin kar����na oturup, sürekli içki içip, sigara duman�ndan bo�ulan annemin
������ yokluyordum. Nas�lsa annem biliyordur, belki bir �eyler ö�renebilirim umuduyla...
Yeti�kinler her �eyi bilmiyorlard�, ama pek çok �eyi anl�yor, hissedebiliyorlard�. Böyle zamanlarda
annem, en i�neli sesini yakas�ndan ç�kart�p bat���yor, beni ürküten kahkahalar at�yor, "Ne o,
baban�n sevgilisi politik tak�lan bir entel mi yoksa?" diyordu.
Her �eyin d���nda kalman�n güçle�ti�i, ölüm korkusunun terör ad�yla KBK'lerin elinde kap�lar�
çald��� y�llard�. 'Babamlarda' yemek yiyorduk. Bir cuma ak�am�yd�, havalar iyice so�umu�tu.
Yeme�in ortas�nda telefon çald� uzun uzun. Telefonu hep oldu�u gibi, Selen açt�. Sesi aniden
de���ti, heyecanland�, korku dolu, tiz bir ba�ka sesle "Nerede?", "Ne zaman?" "Nas�l?", "�imdi
nas�l?" diye sormaya ba�lad�. Babam kalk�p Selen'in yan�na gitti, bir elini onun omzuna koyup,
merakla bekledi.
Ortak dostlar� gazeteci-�air Erdal Onat vurularak a��r yaralanm����. Erdal Amca'n�n o�lu bir süredir
dü�ünce suçlusu olarak hapisteydi; k��� da annesinin babas���n bile bilmedi�i bir Avrupa kentinde
saklan�yordu.
Yemekleri oldu�u gibi b�rakt�k masada, babam�n arabas�na dolu�tuk. Selen çoktan bizi unutmu�,
öfkeyle a�lamak aras�nda ba����yordu. Babam dü�ünceli ve sessizdi. Cem olay�n polisiye k�sm�yla,
ben Selen'in konu�malar�ndaki yabanc� kavramlarla ilgiliydik. 'Bürokrasi', 'proletarya',
��ablonculuk', 'KBK', 'lümpen' vb.

Beni ve Cem'i eve b�rak�p, kendileri Erdal Amca'n�n yatt��� hastaneye gitmeden önce, dönüp
bakt���mda, Selen'in k�sa t�rnakl�, �effaf cilal� parmaklar��� babam�n eline s�ms��� kenetlenmi� gördüm.
El eleydiler. Sanki iki el birle�mi�, tek bir el olmu�tu. Daha önce annemle babam� hiç el ele
görmemi�tim. Annem, babam�n koluna girmeyi severdi.
Araba gecenin karanl���na kar������nda so�uktan titreyerek arkalar�ndan bakt�m bir an. Tuhaf,
yaln�z ve rahats�z hissediyordum kendimi, îçim ürperiyordu. önce annemle babam�n kurdu�u
güvenli dünyam y���lm���� sonra sokaklardaki güven kaybolmu�tu. Ama ben en çok, içimde giderek
büyüyen güvensizlikten tedirgindim. Daha sonralar� pek iyi kavrayaca��m üzere, 'güvensizlik' ve
'belirsizlik' bir çocu�un geli�imine vurulabilecek en öldürücü darbedir. Bu darbenin izleri mutlaka
kal�����r, mutlaka tehlikelidir. 'Bizim ev'in kap���nda so�uktan ve güvensizlikten titrerken akl�mda
babam�n eline s�ms��� tutunmu� Selen'in eli vard�. El eleydiler. Oysa babam�n iki eli oldu�unu,
onun da Selen'in de bo� kalan öbür elinin bana uzand����� görmezlikten geliyordum. Çok uzun süre,
ancak onlar�n elleri birbirinden kopuncaya dek sürecekti inad�m, k�skançl���m ve mazo�istli�im...
16
Annesi intihar etti�inde otuzlu ya�lar���n en ba��ndayd� Teoman. Annesinin henüz otuz
ya�lar�ndayken 'çoluk-çocu�a kar����� koskoca kad�n' say�laca���� dü�ünüp içi ezilse de, kendinin
de taptaze otuzundayken bir evlilik eskitmi� ve çoktan 'baba'lar saf�na kat�lm�� oldu�unu hiç ak�l
erdiremiyordu.
���� Deniz alt� ya��nda, k�����n annesi Zeynep, iki y�ld�r 'siyasi tutuklu' olarak Metris'deydi. Ablas�
Nergis 'kurtulabilmek' için yurtd���na kaçan kocas��� bir gün dönecek umuduyla bekliyor, küçük,
kiral�k bir evde yaln�z ya��yor, yava� yava� avukat olarak isim yapmaya ba���yordu.
Zeynep'in iste�iyle bir y�l önce bo�anm��lar, 'birinci derece' akrabal�klar� böylece bitince, onu
ziyarete de gidemez olmu�tu Teoman. Ho�, gitti�i zamanlarda da konu�acak pek bir �ey
bulam�yorlard� ya! Zeynep ona bo� bir çuvala bakar gibi bak�yor, bak��lar�na bir anlam
l
geldi�inde de, bu daha çok ac�ma, öfke, tiksinme kar����� berbat bir bulmacaya dönü�üyordu. Eski
kocas�na kuru kuru sa������� soruyor, k�zlar� Deniz'i aray�p aramad����� hiç irdelemiyordu.
Teoman da kar����nda, giderek kad�nl�k p�narlar� kuruyan, sevgisiz, kupkuru bir insan görüyor
olmaktan ac� çekiyor, bu ziyaretlerden nefret ediyordu. Oysa ne�eli ve çekici, üstelik sakin bir k�zd�
Zeynep. �imdi böyle çat�k ka���, tutucu ve kat� bir ba�ka kad�na dönü�mesine nerede, nas�l sebep
olabilece�ini dü�ünüp, kendine k���yor, kahroluyordu. Acaba eski kar��� cinsellik sorununu nas�l
çözüyordu? Y�llar��� hapiste geçiren genç kad�nlar�n bast���lm�� cinselliklerini kimse
sorgulam�yordu. O da sormaya çekiniyordu ama merak ediyordu.
Belki de kendi sahiplenme duygusunun güdük kalmas�, kar��� Zeynep'i zedelemi�ti. Yok hay�r,
istese de, Teoman'da sahiplenme duygusu olu�amazd�. Daha küçücük bir çocukken annesi Cahide
Han�m'�n, "Sahip olunan �eyin de�eri yiter Teo," diyen sesi kula��na dokundu�unda yitip gitmi�ti
yeni do�an 'sahiplenme' güdüsü. Ne bir e�ya, ne bir mekân, ne de bir insan; bütün ya�am� boyunca,
ço�u kez yanl�� anla��lacak bir rahatl�kla hiçbir �eye ve hiç kimseye 'iyelik' eki takamam����
Teoman. Hiç ald�rmam����; 'beceriksiz', 'boynuzlu', 'ba�ar���z', 'iktidars�z', 'aptal', neler dememi�lerdi
arkas�ndan. Ama Zeynep'i o parmakl�klar�n ard�nda taze y�llar��� gömerken gördü�ünde ilk kez
��zd� kendine, kahroldu, gözleri doldu. "Ona bir �ekilde sahip ç�kmal�yd�m!" Ne eski kar���,
sevgilisi, ne de k�����n annesi oldu�u için de�il, onu bir insan olarak gözetip önemsedi�i için. O
ya�am dolu güzel k���n, bu kaskat�, ho�görüsüz kad�na dönü�mesine engel olmay� ba�aramad���
için...
"Gelme bir daha!" dedi Zeynep sonunda. Sonra da bo�anmak istedi. Ona katlanamad��� besbelliydi.
Ne ortak bir duygu kalm����, ne ortak bir dü�ünce, yaln�zca bir görev ve yard�m anlay���yla yap�lan
ziyaretler ve kanuni beraberlik de böylece koptu.
Teoman art�k bir apartman�n giri� kat�nda yaln�z ya��yor, arada s�rada dünyaya ç���p annesine
gidiyor, orada, onun evindeki odas�nda kal�yor, çeviriler yap�yor, ansiklopedicilik, küçük parça-

mü-hendislik i�leri al�yor, k���na bakan eski kay�nvalidesine biraz para yolluyor, kendi kendine
kurdu�u yapay bir dünyada tam bir geçi�
63
dönemi ya��yordu. Bo�anmak ona suçluluk duygusu vermi�ti. Bunald�. Uzun bunal�mlar���n tad���
��kartmak için de evine kapan-64 di.
Zeynep üç y�l sonra, toplam be� y�l 'içerde' yatt�ktan sonra, ç�kt���nda Teoman'� görmeyi reddetti.
Sanki ba�ar���zl��a u�rayan ? devrim dü�lerinin tek nedeni Teoman'm�� gibi öfkeleniyordu eski
kocas�na. Onu sorumsuz, ütopyac�, varolu�çu, kapitalist olarak suçluyor, toplum için en büyük
tehlikeyi yaratan 'sosyal hastal�k' s�����na dahil ediyordu. Kendine bir i� bulduktan sonra k�����
yan�na ald� ve bir daha evlenmedi. �imdi bir reklam ajans�nda çal���rken, ayn� kentte, ayn� çocu�un
ebeveyniyken bile Teoman'� görmeye tahammül edemez Zeynep.
Ütopyac���k konusunda Teoman'� suçlamayan tek ki�i annesiy-* di. Daha sonra ikinci birisi girdi
hayat�na; yine bir .kad�n.
Nilsu!
"Ütopya ve red hiç de öldürücü bir hastal�k de�ildir Teo. Sanatç�, yarat��� insanda, lider ve ihtilâlci
ruhta mutlaka Ütopyac���k mevcuttur. Hatta yararl� bir besindir o�lum."
Annesi ya�asayd�, incecik Polonya porseleni fincanlara limonlu çay koyar, siyah gür saçlar���
ba����n üzerinde gururlu bir topuz yapar, ye�il, çekik gözlerinde ma�rur ve yaln�z ���lt�larla yan�na
otururdu.
"Eski güçlü sanatç�lar, Mozart, Çaykovski, Pu�kin, Gauguin, Shakespeare neden art�k yeti�miyor
Teo?" derdi, ince porselen fincan� yava�ça dudaklar�na yakla�����r, hiç höpürdetmeden yudumlard�.
"Sanayile�me tabiat� öldürdü. Oysa tabiat insan�n en hayati parças�yd�. Her �ey düzen, mecburiyet
ve rekabete dönü�tü. Sait Faik, Orhan Kemal, Orhan Veli'nin aylakl�klar�, sevdal� dü�leri
olmasayd�, birer küçük memur ya da içgüveysi kalacaklard� sonunda. Oysa ütopya... Evet ütopya
elzemdir. Yarat���lar için Teo..."
Sonra, o s�ralar art�k hikâye yazar� olarak iyice ünlenen liseden arkada�� Neyyire Gömüç'ün yeni
yollad��� kitaplar� ç�kart�r, okur, notlar al�r, ya ona yazar ya da onun son mektubunu yeniden
okurdu. Yüzünde böyle bir arkada�� olu�unun gururu ve minnettarl����yla sanki bu dünyadan
uzakla��rd�. Ayn� kentte ya�amaya ba�la- \
��klar� zaman bile bu ikisinin birbiriyle yaz����klar��� dü�ünürdü Teoman, k�skanç bir sevgiyle.
Annesi, annesi ya��yor olsayd�... Ölmeseydi, ne iyi olurdu... Bir fincan limonlu çay, kitaplar�,
sohbeti... Annesi... Ama yoktu i�te.
17
Üç ay gidemedi. Annesinin intihar�ndan sonra tam üç ay, her sabah gitmeyi planlad�, her gece,
"ertesi gün mutlaka giderim," dedi ama yapamad�. Dahas�, o üç ay dünyayla bütün ili�kileri
ask�dayd�. Saatleri, gecesi, gündüzü birbirine kar�����, bu kar���kl�kla yitip gitmekten kekremsi bir
tat al�r, bu tad�n da zevkine var�r olmu�tu âdeta... Oysa annesinin intihar��� en sakin, en yürekli
kar��layan kendisiydi. Sanki sakl� farkl������� bütün dünyaya ilan etmi�ti sonunda annesi. Bo� ilaç
kutusu, k�sa ve net bir not, düzgün b�rak�lm�� bir çift terlik ve o eskimi� foto�raf: Temiz, ��k ve
mistik! Garip bir gurur duygusu içini doldursa da, bu ölüme sempati duydu�unu kendine itiraf etse
de, bütün bunlar i�in sanatsal yan�, estetik çizgileriydi, i�in bir de art�k o bordo kadife koltu�unda
oturup, sehpada mutlaka limonlu çay���n tüttü�ü incecik Polonya porselen fincan� ve kitaplar�yla
keyif çatarak o�luyla arkada���k edemeyen Cahide Han�m yan� vard�. 'Edemeyen!' Çünkü yoktu,
art�k yoktu annesi! i�te bu k�sm��� bir türlü hazmedemiyordu Teoman, ��kl�k, farkl���k, mistisizm;
güzel de, ke�ke bir �aka olsayd� bu ölüm. Ama ölümün �akas� yoktu!
Önceleri yaln�zca alacaklar��� toparlamak, kendi evinin kiras�, Deniz'in masraflar� gibi giderlerini
ödemek için k�sac�k ç���yordu annesinin evinden. Ko�arak dönüyordu sonra, sanki bir bekleyen, bir
merak eden vard�; sanki Cahide Han�m hâlâ oradayd�... Kapan�yordu annesinin evine, içiyor,
okuyor, dü�ünüyordu.

"Bu onun ibadeti, rahat b�rak�n, nas�lsa toparlanacak... Anneme çok yak�nd� Teo," diyordu Nergis,
kendisini ilgisizlikle suçlayanlara.
"B�rak�n ibadet etsin, b�rak�n hesapla�malar��� bitirsin, ac����� : ya�ay�p, ak�ts�n içinden..."
«
Bir y�l sonra Teoman kendi evine döndü. Nergis de annesinin evine ta��nd�. Ablas� Teo'nun art�k
'kendi evi'ndeki eski odas�na ve kitaplar�na hiç dokunmad�. Sanki gizli bir anla�mayla her �eyi
eskisi gibi korumaya karar vermi�lerdi; sadece k���, Cahide Han�m'in yerine geçmi�ti.
Üç ay sonra bir sabah telefon etti, kendisini tan�tt� ve görü�mek istedi�ini söyledi. Neyyire Gömüç
bir i� randevusu verir gibi, onu ertesi gün ak�am be�te kabul edece�ini bildirdi, evini tarif etti.
Cahide'nin ölümünden haberi vard�, ama nereden, nas�l haber ald����� belirtmedi. Kuru, ama nazik
bir sesle konu�tu. Acaba annesi intihar edece�ini yazm�� m�yd� N.G.'ye? Yoksa Cahide Han�m,
Neyyire Gö-müç'e Teoman'dan daha m� yak�nd�?
Sakallar���n uzayan k���mlar��� düzeltti, yüzüne gözüne çeki düzen verdi. Aylard�r ilk kez aynaya
bakt��� için kendine yabanc�la������ ama pek takmad� kafas�na. Kendine yeni çoraplar ald�, tertemiz
giyindi, annesinin en sevdi�i çiçeklerden bir demet seçti ve Bebek'e gitti.
Kap��� Neyyire Gömüç açt�. Foto�raftaki o �en �akrak, o taptaze genç k�za çok benzeyen gözleriyle
önce Teoman'� süzdü, sonra elindeki papatyalara tak�ld�. Yeniden Teoman'a bakt�, bir �ey
ar�yormu� gibi titizlendi, bulunca rahatlad�, sert çizgileri biraz yumu�ad�.
"Evet, Cahide'nin o�lusun sen!"
Hiç de sand��� gibi kasvetli, kitaptan duvarlarla bo�ulmu� bir mekân de�ildi davet edildi�i salon.
Aksine ayd�nl�k, iri yaprakl� bitkilerle cömertçe ye�illendirilmi�, rahat, iç aç��� bir odayd�.
Görünürde hiç kitap yoktu, "içerde büyük bir çal��ma odas� olmal�," diye dü�ündü Teoman
aceleyle. Rahat oldu�u besbelli bir kanepenin üzerinde tombul bir kedi sereserpe uzanm��
uyuyordu. Orta sehpas���n üzeri dergiler ve gazetelerle doluydu, tri cam bir kavanozda sar�
leblebiler, bir di�erinde ev kurabiyeleri vard�. Bu iki kavanoz Teoman'� çok keyiflendirdi. Hemen
bir avuç leblebi al�p yemek istedi, ama vazgeçti. Gidip kediye yak�n olan koltu�a oturdu. Kedi
uyand�, uzun uzun esnedi, gerindi, sonra Teoman'a dönüp onu inceledi
dikkatle. Galiba onu fazla ilginç bulmad��� için burun büküp, yeniden uzan�p uyudu.
"Çay����� nas�l al�rs���z?"
Daha hiç konu�mam��lard�, hemen çay ikram� ba�lam����. Çay� koyu, �ekersiz ve limonlu içiyordu
Teoman; asl�nda kahve tercih ederdi, ama yaln�zca çay sorulmu�tu, incecik porselen fincanda çay�
geldi, içindeki limon dilimi t�pk� annesinin kesti�i biçimde; üçgendi. Acaba fincanlar Polonya
porseleni miydi? Meraktan çatlad�, fakat soramad�.
Ne i� yapt�����, çocu�u olup olmad����� ve ablas� Nergis'i sordu N.G. Sonra yay�mlanan son öykü
kitab�ndan söz ettiler. Art�k eskisi gibi çok yazm�yor, daha ince eleyip s�k dokuyor ve güç
be�eniyordu. Bu son kitab��� da yazar bir dostunun �srar� üzerine bir araya getirdi�i farkl� dönem
öyküleriyle olu�turmu�tu.
"Bu ortam, bu kimliksizlik i�tah��� kapat�yor!" dedi. Sesinde gerçekten, söyledi�ini hissetti�ini
gösteren bir i�tahs�zl�k vard�.
ikinci çay s�ras�nda sehpadaki kavanozun kapa�� aç�ld� ve kurabiyelerden yenildi. Hindistancevizi
kokusu, çay�n derin bergamut kokusuyla nefis bir uyum yaratm����, çok keyiflendi Teoman.
Kendini evinde ve küçük bir o�lan çocu�u gibi keyifli hissetti, içi ���nd�.
"Mektuplar�nda özel hayat�ndan pek söz etmezdi. Daha çok okudu�u kitaplarla, gözlemleriyle,
hayalleriyle doldururdu sayfalar�. Hayallerimiz, en sakl� yüzümüze tutulan aynad�r bence. Bir de..."
Sustu, çay��� yudumlad�.
Pat diye dalm���� konuya N.G. ������p, eli aya��na dola�an Teoman, çabucak toparlan�p sordu:
"Bir de ne?"
"Bir de sen! O�lu Teo, Cahide'nin gerçek dünyayla tek organik ba�lant���yd�. Ya�ayan iki
kahraman�ndan biri."
öbürünü soramad� Teoman. Sevindi. Utangaç bir gülümseme yay�ld� yüzüne.

"Sol yana��ndaki gizli gamzenin ayn��� annende de vard�. Ama sen daha çok babana benziyorsun.
Ayn� burun, a��z ve heybetli yap�." Sakal���n alt�ndaki gamzeyi nas�l görebildi�ine ����� Teoman.
Aylard�r ilk kez gülümsedi�ini dü�ündü, yeniden sevindi, gev�edi, sonra kendini bile ����rtan
çocuksu bir sesle sordu:
"Annemin mektuplar���, size yazd�klar��� bana ödünç verebilir misiniz acaba? Birkaç günlü�üne
yaln�zca..."
��çak gibi bir sessizlik kesti havay�. Hava ikiye ayr�ld� ve parçalar� salland� bo�lukta.
\
"Umar�m bu ziyaretinin amac� mektuplar de�ildir Teo! Onlar bana yaz�lm���� ve benden ba�kas�na
aç�lamayan bir yüre�in heyecanlar�yd�."
Ablas� ve anneannesinden ba�ka hiç kimse ona 'Teo' demezdi, iyice gev�edi, ��mar�k bir ses tonuyla
konu�tu:
"iyi ama, ünlü yazarlar�n mektuplar� ve güncelerini sonradan yay�mlamak da suç mu sizce?"
Neyyire Gömüç dikkatle Teoman'a bakt�. Onun annesiyle bu ses tonu ve bu ifadeyle konu�tu�unu
hemen anlad�. Herhalde hiç 'sen' diye hitap etmemi�ti annesine.
"Ben özel hayatlara, ki�inin kendisine saklad�klar�na ve seçti�i insanlarla payla���klar�na dair
konularda çok tutucu biriyim Teo. öyle �eyler vard�r ki, ait oldu�u ki�iyle mezara gitmelidir!"
Böylece annesinin mektuplar��� okumas� için pek umut olmad����� anlad� Teoman. Hiç de�ilse
�imdilik. Belki kendisini tan���p, sevdirirse, belki ilerde... Birden durumunu çok tuhaf hissetti.
Burada, ölen annesinin arkada��, ünlü bir yazar�n evinde oturuyor, onunla çay içip, kurabiye yiyor
ve annesinden bir iz ar�yordu. Belki de bu iz, annesini dü� k���kl���na u�ratmad��� konusunda, onun
en yak�n arkada����n yakaca�� küçük bir umut �����yd�, ilk kez orada, o zaman annesinin
arkas�ndan, onun genç say�labilecek yapay ölümünde kendi suçunu sorgulad����� ayr�msad�.
Elektrik çarpm�� gibi titredi, can� yand�.
"Ü�üdün mü Teo? Art�k bahar geldi diye kaloriferleri yaln�zca geceleri yak�yorlar."
Acaba ne zamand�r annesine kar�� gizli bir suçlulukla yüklenmi�ti? Titremesi geçti, ama içi
��üyordu. Bir çe�it hayal k���kl��� sonras� ürpertisiydi bu. insan�n en �iddetli hayal k���kl���, kendi
kendini u�ratt��� de�il midir? Oysa onu mutlu etti�ine kesinlikle inan�yordu. Evet, da����k,
düzensiz, özgür ve cesur bir ya�am� vard� ve böylece annesinin özlemlerini doyurdu�unu
dü�ünüyordu, ama ya yamlm��sa?... Ya annesinin intihar�nda 'son umudu' o�lundan
yiten beklentilerinin de etkisi olduysa?... Ne sanatç� olmu�, ne de yazarl�kla ilgilenmi�ti, "iyi
bir okur, macerac� bir adam, sanatsever, ho� bir erkekti." Kad�nlar böyle tan�mlard� onu. Annesinin
dü�lerinin tersine, mühendislik gibi s���rlar� çizilmi�, formülleri belirlenmi� bir alanda çal��may�
seçmi�, bir mühendis olmu�, ama annesinin bir gün bile, "o�lum mühendistir!" diyerek gururlanan
sesini duymam����.
Gerçi mühendis olarak fazla varl�k göstermemi�, her telden çalm����. Bu yüzden daha çok 'serbest
meslek sahibi', 'politikac�' ya da �imdilerde 'i� adam�' diye tak���rlard� ona. Her ne kadar biraz gitar,
biraz akordeon çalsa da, çok iyi bir edebiyat, özellikle �iir okuru olsa da, meslek hanesinde �air ya
da müzisyen yazm�yordu, iyi ama her isteyen de sanatç� olamaz ki... (Kime söylüyor bunu? Annesi
öyle iyi bilir ki bu gerçe�i...) Hem sonra gerçek sanatseverler, sanattan anlayanlar, kültür
tüketicileri olmasa, sanatç�lar olur muydu bakal�m? (Cahide Han�mefendi!)
Acaba annesine kar�� bilinçalt� bir reaksiyon olarak m� seçmi�ti mesle�ini? Onun, sevgiyle örülmü�
bile olsa, kollar��� taa çocuklu�undan beri s�ms��� ba�layan, kendi dü�lerinden k�rp�lm�� bir
kundakla sarmas�na içten içe bozulmu� muydu? Birden ka��nmaya ba�lad�, önce avuç içleri,
yanaklar�, kollan, bacaklar�, boynu, s�rt�. Sonra bütün vücudu, iç organlar� bile ka����yordu ince
ince. "Sak�n bu kedi pireli olmas�n?" diye dü�ündü ama onun tertemiz, parlak tüylerle, hiç
����ldamadan derin derin uyuyor oldu�unu görüp, vazgeçti.
Onu sanki içinden geçenleri tek tek okur gibi dikkatle izleyen Neyyire Gömüç'le göz göze
geldi�inde tuvaletin yerini sorup, kendini banyoya güçlükle att�. Etlerini parçalayacak kadar sert bir
ka��nma hummas�na kap�ld� orada. Ancak be�-alt� dakika sonra ka��nmalar azald�, vücudu, yüzü ���

ve k�pk�rm��� bir halde bitap dü�tü, klozetin kapa���� kapat�p, üzerine oturdu. Sinirli, gergin ve
yorgun kald� Neyyire Gömüç'ün banyosunda. Her �eyin çok anlams�z geldi�i o anlardan uzun birini
ya��yordu. Banyoda buldu�u lavanta kolonyas��� kollar�na, yüzüne, ensesine sürdü, ka����rken
bereledi�i cildi yand�. Biraz çeki düzen vermeyi denedi kendine, beceremedi.
69
Salona döndü�ünde ak�am karanl��� çökmekteydi. N.G. pencerenin önündeki iri koltu�a oturmu� -
caml� balkon kap�����n tam 7O önünde, denize do�ru bakan bu koltuk onun daimi yeriydi besbelli -
limonlu çay��� yudumluyor, denizi seyrediyordu. Kedinin h���lt�lar�ndan ba�ka ç�t yoktu salonda.
Teoman geri döndü�ünü belli etmek için öksürdü, ama öbürü çoktan soyutlam���� kendini o
mekândan, o zamandan. Sanki yapayaln�zd�, mutlak bir ba��nayd�. Bu, Teoman'� rahatlatt�. Gev�edi,
dü�ünüp dinginle�mek için zaman kazanaca��na sevindi. Gidip kedinin yan�na, uzan�r gibi oturdu,
rahatlamaya çal����.
Ne kadar zaman geçti? Belki on dakika, belki yar�m saat, belki daha fazla. T�pk� bir meditasyon
yolculu�undan dönen berrakla���� bir beynin ayd�nl�k huzuruyla, say�klar gibi konu�tu aniden:
"Benim annem bir Apaçi'ydi!"
18
"O bir Apaçi'ydi!"
Neyyire Gömüç ����rm��, Teoman'�n varl����� son anda an�msam��, yine de kim oldu�unu tam
��kartamam�� gibi yabanc�, k���k gözlerle bakt� ona.
"Beyaz adamlar bizi topra����zdan, yurdumuzdan söküp atmak istiyorlard�. Kafalar�na
koymu�lard� bunu. Ben, beyaz adamlara kar�� Apaçi kabilemizi korurdum, ama as�l görevim
gözcülüktü. Evde ate� yakmama izin verilmedi�inden, haberle�meyi duman yerine, ucundan
çevrilerek yan�p söndürülen gece lambas�yla yapard�m. Görevim çok önemliydi, çok ciddiye
al�rd�m. En ufak bir ihmal, bir faciaya yol açabilirdi." Durdu, soluk ald�, ayn� h�zla sürdürdü:
"Ya�am evimizin içiyle s���rl�yd� ve ben henüz sevgi kar��tlar��� hiç bilmiyordum. Babam�n eve
geli�i, güçlüklerle dolu, yorucu günümün sona erdi�ini duyuran bir güvenlik mu�tusu gibiydi.
Çünkü 'Apaçi Kad�n'� bir gün daha korumu�, ona bir gün daha ya�ama �ans��� sa�lam�� olurdum."
Ba���� kald�rd���nda Neyyire Gömüç'ü yan� ba��na oturmu�, gözlerinde - ilk kez - s�cak p���lt�larla,
ama hâlâ mesafeli ilgiyle bakarken buldu Teoman. Onun, annesine hiç benzemeyen kahverengi
gözlerinde ve k�sa, kalk�k burnunda tamemen annesini gördü, inler gibi konu�tu:
"Benim annem bir Apaçi'ydi!"
Bazen ne virüsler ne bakteriler, yani insan vücuduna yabanc� canl� organizmalar de�il de, insan�n
kendi öz beyni hasta eder ki�iyi. En büyük dü�man�, en ac�mas�z muhalifi kesilir insan�n ba��na.
Galiba öyle olmu�tu. Aln� boncuk boncuk terle �slanan Teoman'�n, ate�i de yükselmi�ti. Senaryoyu
çok iyi çal����� iyi bir oyuncu rahatl���yla, hiç konu�madan bembeyaz bir yast��� onun ba�� alt�na
yerle�tiren N.G., kedisini kanepeden kovmu�, Teoman'� kanepeye uzatm��, eline de bir nane-limon
fincan� tutu�turmu�tu. Yüzünde dü�ünceli ama yumu�ak bir ifade vard� art�k. Elinde lavanta
kolonyal� bir mendille Teoman'�n aln��� siliyor, bir yandan da onun yüzünde yeni buldu�u bir
çizgiyi dikkatle inceler gibi bak�yordu. Arada bir eli Teoman'�n aln�na de�iyor, k�sac�k dokunu�la
irkilen Teoman, bu temas�n annesininkine ne çok benzedi�ini dü�ünüp, ç�ld�rmamak için di�lerini
����yordu. Tanr�tan�maz olmak yerine, o anda akl��� emanet edece�i, mü�fik kollar�na s���naca�� bir
Tanr��� olsun isterdi...
"ilkokula gidiyordum, Erzurum'dayd�k. Çok sert bir k����... Uzun ve s����� gündüzler, bazen kardan
kapanan yollar�n yaratt��� okul tatili nedeniyle tamamen evde geçiyordu. Nergis resimler yap�yor,
istanbul'dan dedemin yeni yollad��� oyuncak bebe�iyle oynuyor ve tabii aynan�n önünde bale
yap�yor, hayran hayran kendini seyrediyordu. Ben, annemin daha ba�ka kitaplar okumam için bask�
yapmas�na kar��n, istanbul'dan gelen çizgi romanlar� tekrar tekrar hatmediyordum. Kaptan Swing,
Tom Braks, Teksas, Tom Miks. Bu kitaplar� okul arkada�lar�ma pul ya da çiklet kâ���� kar������
ödünç veriyordum, ama nedense onlar�n hepsi kendilerini Tom Miks, Teksas, Kaptan Swing'le

özde�le�tiriyorlard�. Bir tek ben, yaln�zca ben K���lderili olmaya hevesleniyordum. Daha do�rusu
ben bir K���lderili oldu�umu anlam����m, yani ba�ka bir seçene�im yoktu."
Telefonun sesi ikisini de yerinden z�platt�. Öylesine ba�ka bir
\m
dünyadayd�lar ki, orada daha telefon icat edilmemi�ti. Be� kez z���l z���l öttü telefon. Teoman,
Neyyire Gömüç'e bak�nca, o, bilmi� bir 72 ifadeyle göz k�rpt�. Sonunda telefon sustu. Hal���n
üzerinde kestiren kedi de telefon sesinden rahats�z olmu�tu. Homurdanarak kalkt�, t�rnaklar���
hal�ya tak�p gerindi.
��imdi olmaz Nane!" dedi. N.G. Kedi bozularak çekip gitti.
Baz� insanlar�n konu�maya gereksinmeleri daha azd�r. Onlar iç seslerle sürdürürler diyaloglar�.
Daha dikkatli, daha gözlemci ve so�ukkanl���rlar. Bunlar�n ço�u do���tan bu erdemin vârisleridir,
ama kimileri de kendilerini e�iterek kazanm��lard�r bunu. Neyyire Gömüç'ünki, ikincisine daha çok
benziyordu.
Bulunduklar� özel zaman içinde, kendi sesinden ba�ka bir sesin frekanslar�na bile tahammül
edemeyecek Teoman'a, Neyyire Gö-müç'ün bu sessizli�i ilaç gibi geliyordu. Hem kendi
kendineymi�çe-sine rahatt�, hem de tamamen anla��ld��� yan�lsamas�yla heyecanlan�yordu. Bu
sessiz ilginin, titizlik ve sevginin dam���lm�� bir ürünü oldu�unu anl�yor, de�erini biliyordu. Bencil
olup olmad����� sorgulamadan hemen sürdürdü sözünü:
"Gece çöktü�ünde annem küçük kâseler içinde, ay�klanm�� nar getirirdi önümüze. Radyoda
dinledi�imiz programlara, okudu�umuz kitaplara ve oynad�����z oyunlara belli etmeden göz ve
kulak misafiri olurdu. Bu, belli etmeyi�indeki incecik ilgi, s�cac�k �efkat beni mutluluktan deli
ederdi. Hem ba��ms�z olmak, hem de kolland����� bilmek. T�pk� bir trampolin üzerinde z�plaman�n
heyecan� ve güveni gibi... Galiba hep bu ikilemi arad�m hayat�mda ve korkar�m hep de
arayaca��m... Ama ne yaz�k ki..." Sesi çatalla���, yine fenala���. Nane-limon fincan��� tutan eline,
N.G.'nin dost eli dokundu, fincan� a���na do�ru iteledi. Bir iki yudum içti Teoman.
"Arada bir Nergis'le, çocuklara özgü, nedensiz kahkaha krizlerine tutuldu�umuzda, �amata
yapt�����zda, babam ba���� gazetesinden ya da kitab�ndan - tarih kitaplar� okurdu - kald���r,
ciddiyet ve ho�görü kar����� bir bak��la izlerdi bizi. Babam�n güldü�ünü, hele kahkaha att����� hiç
an�msam�yorum. En fazla gülümserdi.
"Ama annem gülerdi. S�k s�k gözlerini üzerimde hisseder, ye�il bak��lar�nda �����r, ��mar�kça
yüzerdim. Mesafeliydi annem. Ev hayvanlar��� sever gibi 'aman da aman', 'minno� da minno�', 'hanimi�
aslan o�lum' diyerek m�nc�klamad� beni hiç. Fakat s�k s�k elini saçlar���n aras�nda dola�����p,
gururlu ye�il gözlerini yap������rd� aln�ma."
Fincan� tutan eli a���na do�ru itildi yeniden. Art�k ������ nane-limonunu tekrar yudumlad�. Kendini
daha iyi hissetti, belki de öyle sand�.
"Bizimle ve bak��lar�yla konu�malar�nda tüm negatif ö�eleri hep bizim d�����zdaki olaylara
yükleyerek hikâye etmeye son derece önem verirdi."
Fincan yine a���na yakla���. Hemen yudumlad� nane-limonunu.
"Yani, bo�anmalar, s���fta kalmalar, yaramazl�k eden çocuklar, babalar�n anneleri dövmesi,
aldatmas�, kitap okumay� sevmeyen insanlar, t�rnaklar� kirli çocuklar, yoksulluklar ve ölümler...
Bütün bunlar bizim d�����zdayd�. öyle ki, bizim evin duvarlar�nda tüm felaketlerden bizi koruyan
ve annemin üzülmesini engelleyen bir özel kimyasal vard�. Buna içtenlikle inan�r hale gelmi�tim.
"O halde 'bu topraklar' korunmal�yd� ve 'beyazlar�n' mutlulu�umuzu bozmas�na asla izin
verilmemeliydi! Çünkü o 'beyazlar' gelmeden önce, biz 'yerliler' çok mutluyduk. 'Beyazlar',
����lderililerin yal�n, yürekli mutlulu�unun s�rr��� hâlâ çözemediler..."
Derin bir soluk ald�, art�k rahatlam����. Toparland�, yatmak pozisyonundan, uzanmak durumuna
geçti. Fincan��� bu kez kendisi a���na götürdü, ama nane-limonu bitmi�ti. Sab�rla onu dinleyen
N.G. kalkt�, mu�fa�a gitti. Nane de onun pe�ine tak�ld�. Çarp�k yürüyen ve yürürken söylenen bir
kediydi bu.

Can� sigara çekti Teoman'�n. Çevresine bak�nd�, ne kül tablas�, ne kibrit vard�. Zaten sigara
içilmeyen evlerin özgün berrakl��� vard� bu odada. Cebinden ç�kartt��� Samsun paketi elinde kald�,
can� s���ld�. Oysa bir sigara yakmas���n tam zaman�yd�. Tam!
Elinde yeni bir fincanla gelen Neyyire Gömüç'ü görünce, nane -limon de�il, sigara içmek istedi�ini
iyice ayr�msad�.
"Ac� kahve iyi gelir!"
Neskafenin güç bulundu�u günlerdi. ����rd� Teoman. Ama kahve kokusu iyice sigara
ça��������yordu. O anda, "ke�ke sigaray� b�rakm�� biri olsayd�m!" dü�üncesi geçti içinden. Ama
de�ildi!
Bak��lar� öyle hüzünlü ve çaresizdi ki, N.G.'nin elinde gümü�
73
bir çakmakla yakla������� görünce önce 'serap' sand�. Ama onun ölçülü bak��lar�ndan 'tek' bir
sigaraya izin verildi�ini fark edince, he-74 men yakt�.
"Nitekim geldiler ve bizim topraklar����� da elimizden ald�lar. Sonunda hiçbir 'toprak' eskisi gibi
bereketli kalamad�, î�te bu nedenle, onlar gelmeden önce yemye�il olan topraklar����� gürül gürül
sulayan, cilveli köpüklerinde kötülük tutunamayan �rmaklar���z kurudu. Analar�����n, k�l
çad�rlar�n önlerinde bir yandan yün e�irirken, bebelerine göz-kulak olup, babalar�����n av
dönü�lerini, bizlerle birlikte bekledikleri yaylalar���z çorakla���, yaban�lla���, yitti..."
Sigaras� ve kahvesi elindeyken daha güvenli duydu kendini. Galiba mutluydu da. Evet, mutlu
oldu�unu duyumsad�.
"Kalçalar�� ���l ���l parlayan, soylu ve inatç� atlar�yla birden tepelerde görünürdü babalar���z.
��zraklar���n uçlar�nda avlad�klar� yaban tav�anlar���n postlar��� sallayarak sevinç ç����klar�
atarlard�.
"Biliyor musunuz, babam, ben bakmad���m zamanlarda beni incelerdi. Uzun uzun bakard� bana,
bilirdim... Bana bir gün olsun s�ms��� sar�lmadan, beni sevdi�ini söylemeden, ama hep yüre�i
titreyerek, hep, ben görmeden beni severek.
"Babam� sevdi�imi bilmezdim, ama annemi apaç�k severdim... Sizce çok mu hastal�kl�?..."
ilk kez kar����ndakinin sesini duymak gereksinimi duydu. Ama Neyyire Gömüç, ancak kendi
istedi�i zaman konu�an insanlardand�. Tarafs�z, yan�ts�z, fakat ilgiyle bakt� Teoman'a.
"Apaçi geleneklerine göre, benim iyi bir dövü�çü olarak yeti�mem ve e�itimim babam�n
sorumlulu�undayd�. Ama öyle olmad�. Dövü�meyi, tek ba��na ayakta kalmay�, ata binmeyi,
avlanmay�, hangi otlardan ilaç yap�laca����, zehirsiz bitkileri tan�may�, yüzmeyi, hayvanlarla
konu�may�, k�z sevmeyi, hep annem ö�retti bana. Dü�ünmeyi, dahas�, dü�ünmenin de bir eylem
oldu�unu.
"Gerçek bir Apaçi erke�i, sorunlar��� ancak ailesindeki erkeklerle payla�abilir, kesin bir kurald�r
bu! Ama ben sorunlar��� babama götürmeyi dü�ünmedim bile.
"Görüyorsunuz ya, tam bir Apaçi bile olamad�m ben, ama annem, o iyi e�itilmi� bir Apaçi'ydi!"
19
Sonunda a����� açt�, konu�tu. Söyledikleri ba�ka birinden al�nt� m�yd�, yoksa kendi dü�üncesi
miydi, pek anla��lm�yordu. Ortada kalm����. Belki de kendi kitaplar�ndan al�nt�yd�. Kitaplar söz
konusu olunca, yazar� bile kendi yazd�klar�m bir al�nt� sesiyle konu�uyordu belki de...
"Annesi, babas�, çocu�u, sevgilisi, arkada��, kim olursa olsun, bir insan, öbürüne ula�mak için göze
ald�klar�yla sevilir, öbürüne ula�mak yürek ister. Göze alabilmek ister. Bir insandan bir ba�kas�na
geçmek, emek ister, sevgi ister, yürek ister. Bunlar bile köprüleri kurmaya yetmez bazen..."
Çorba, �zgara et, yo�urt ve salatadan olu�an ak�am yemeklerini yemi�, birer kadeh k�rm�����arap
içmi�lerdi. �arap çok güzeldi ama, N.G. ancak bir bardak için izin vermi�ti Teoman'a. O henüz
neka-hat dönemindeydi çünkü.
Bütün olanlardan ve anlatt�klar�ndan sonra N.G.'nin 'insandan insana kurulan köprüler' üzerine
söylediklerini çok be�enmi� ama neden söyledi�ini pek ç�kartamam���� Teoman. Yine de daha
sonra dü�ünmek üzere saklad� kafas�nda. �u anda tek dü�ünebildi�i, annesi ve onunla ili�kisiydi.

Derinlerde, gölgelerde kalm�� an�lar�, çocuklu�unun s�cak gecelerine sinmi� sesleri ve kokular�
ortaya serdikçe, arad��� her neyse, onun ayd�nlanaca���� seziyordu. Anlatmak, konu�mak ve
yüzle�mek istiyordu. Üstelik, Neyyire Gömüç dinlediklerine yaz� malzemesi gözüyle bakan
yazarlardan da de�ildi.
"Eksikli�e, görgüsüzlü�e ve yanl��a tahammül edemezdi. Yalan ve küfür yasakt�. Do�um günlerini,
dini bayramlar� ve y�lba�lar��� mutlaka an�msamak ve kart yaz�p, arma�an almay� ihmal etmemek
gerekti. Çok okuyup az konu�an, güler yüzlü, çal��kan bir insan olunmas���artt�. Yoksullara yard�m
edip, hemen bunu unutmal�yd�. Sorumluluklar mutlaka bilinecekti. Benim sorumlulu�umsa yazar
olmakt�. Bunu hiç söylemedi, ama hep gönderme yapt�, îmâ etti... 'Sorumluluklar��� bil, görevlerini
asla unutma!' derdi. Bizi böyle yeti�tiriyordu Cahide Han�m."
75
Can� yemden sigara içmek istedi ama "Birinin iyi niyetini istismar etmek, o iyi niyetin ba�kalar�na
sunulmas��� da yok eder," di-76 yen annesini an�msad�, vazgeçti.
"Annem bütün farkl�����na kar��n, içindeki geleneksel kimli�in bask�n gücüne kar�� verdi�i sava�ta
yenildi. Belki de do�al ölümü bekleyemeyi�i, kad�n, insan, e� ve anne olarak, bir kerecik de olsa
kendine ba� kald�����yd�..."
Bu yenili�e o�lunun ba�ar���zl��� da dahil miydi? Dahilse ne ölçüde? ... Sahi ne ölçüde?
Dü�ünmemek için konu�tu:
"Bast���lm��, frenlenmi� tutkular���, özlem ve ayr���klar��� ancak bu kadar tutabildi yüre�inde
demek ki... Do�al olan, insan�n kendi karakterini ya�amas�yken, annem karakterini bask�layan
unsurlarla belirliyordu ya�ant�����. Hem 'sorumluluklar��� bil!' diyor, hem de 'sahip olunan �eyin
de�eri yiter Teo,' diye f���ld�yordu kula��ma ... i�te bu çeli�ki, evet bu çeli�ki benim de ya�ant���
etkiledi. Belki de..."
Birden ola�anüstü bir bulu� yapman�n heyecan�yla s�çrad� koltuktan. Daha önce uzand���
kanepedeki yerine, art�k evdeki konu�a al����n olmaktan güvenli bir rehavetle uzanan Nane, bu
tuhaf konu�a güvenmekle yanl�� yapt���m anlad�. Homurdanarak uyand�, ba���� uzat�p bakt�.
Uykusu kaçm����, çok bozularak s�rt��� döndü, yeniden uyumaya çal���� söylenerek... Nane,
Teoman'dan ho�lanmam����.
Aya�a f�rlayan Teoman çok heyecanlanm����. Evet bulmu�tu. Yan�t net ve aç�kt�! Daha do�rusu,
yüzle�ebilmi�ti kendisiyle. Ke�fi için mutluydu, anlam� için karamsar. Hemen ç���p gitmek istedi.
Yollarda yaln�z, elleri cebinde, a���nda sigara yüremek ve dü�ünmek...
Kendi kendinin kurdu olup, beynini delikli peynir gibi kemirmek istiyordu.
"Ac� çekmeyi seviyorsun sen de Teo!"
Neyyire Gömüç ona hiç bakmadan kararl� bir sesle, "iyi geceler Teo, ç�karken kap��� iyice çek
lütfen!" dedi.
Dünyalar ba���lanm�� gibi sevindi Teoman. Minnet duydu, her �ey için, ama en çok bu son jest
için... Hiç konu�madan ceketini ald� ve ç�kt�.
20
Erdal Onat'�n bacaklar� felçli kald�. �imdi hâlâ bir tekerlekli sandalyeye mahkûm ya��yor. Yine
�iirler yaz�yor, yine rak�yla bal�ktan zevk al�yor, yine kar�����n resimleriyle gururlan�yor, yine
ya�ama s�ms��� ba��� ama o sandalyeye de... O�lu hapisten ç�kt�, �imdi bir i�adam�. K���, y�llarca
gizlendi�i isveç'e yerle�ti, bir isveçli sosyologla evlendi, iki de çocu�u oldu.
Erdal Amca eskiden yapt��� her �eyi yapabiliyor ama iki �ey hariç: Pasaport alam�yor ve
ko�am�yor!
Bu yüzden y�llard�r k����� ve torunlar��� göremiyor, bu yüzden bahar gelince eskisi gibi kar���yla
da�lara ç���p, günlerce süren çad�rl� tatiller yapam�yor. Yine de onu ne�esinden yoksulla����
görmedik hiç! Bize hiç göstermedi...
Onu hastanede ziyarete gidemedim, babam izin vermedi. KBK' ler taraf�ndan vurulduktan sekiz
gün sonra evine ç�kt���nda, Selen babam� kand�rmay� ba�ard� ve beni Erdal Amca'y� ziyarete
götürdü.

Selen'le ilk kez yaln�z kal�yorduk. Beni 'bizim ev'imize yak�n bir pastanenin önünden ald�, dolmu�
dura��na kadar yürüdük. Yolda bana yeni okudu�u bir roman� anlat�yordu hararetle. Selen, sanattan
günlük ya�am�na uygun bir elbise dikebilmi�, bu elbiseyi potsuz ve kesim hatas�z bedenine
oturtabilmi�, ��k giyinen bir insand�. O ilkti. Sonra Mike ve Teo... Ama çok daha sonra...
��uz Atay'�n 'Tutunamayanlar' roman�yd� anlatt���, ödül alm���� kitap, ama yine de görmezden
geliniyordu, çünkü ayd�nlar� ve ayd�n sorumlulu�unu müthi� g�rg�ra al�yordu. Gocunmu�lard�. öyle
diyordu gülerek:
" 'Tutunamayanlar' oldu mu sonunda 'Gocunanlar'... Ben go-cunamayanlardan�m herhal!"
Pek bir �ey anlamadan onun heyecan�na tak���p e�leniyor, gülüyordum. Bu haliyle bana birini
ça��������yordu. Anlatt�klar��� anlamasam, ilginç bulmasam da, yan�nda hiç s���lmad���m, heyecan
��-nlt�lar�yla ���l ���l yand���m birini: Babam�!
Yan yana yürüyorduk ve Selen c���l c���l konu�uyordu:
77
Sevgi Soysal'� sordu bana. Hiç okumu� muydum, be�eniyor muydum?
7$ "Tan���rd�k. Müthi� bir kad�nd�!" dedi. "Beni etkileyen ender kad�nlardan. Güvenli, biraz
sald�rgan, muz�r, yaramaz, ele-avuca s��maz, yarat��� ve farkl�!"
"Kendini tan�ml�yor," diye dü�ündüm. Kendine benziyor diye seviyor Sevgi Soysal'�.
"Yak�nlarda pat diye öldü. ölümün hiç yak��mayaca�� o insanlardand�. Çok üzüldüm, çok..."
Sustu. Üzüntüsü somut biçimde aram�za, çöküvermi�ti sanki, içim ac���.
Ertesi gün ilk i�im kitapç�larda Sevgi Soysal'� aramak oldu. 'Yeni�ehir'de Bir ö�le Vakti'ni iki
günde okuyup bitiriverdim.
Dolmu�a bindi�imizde "iki Erenköy," diyerek elinde daha önceden haz�rlad��� paray���oföre uzatt�,
"iki Erenköy!", Yani; o ve ben! Selen ve Nilsu! Babam�n sevgilisi ve k���! Ne rahat söylemi�ti, "iki
Erenköy!"
önce içim ferahlad�, derin bir limon çiçe�i kokusu burnuma doldu, ci�erlerime ilerledi, "iki
Erenköy". Bu kadar. Basit ve yal�n. Sonra aniden rahatlama duygumu bombard�man eden bir
panikle irkildim. Sevincim yar�m kald�. Y�llarca ya�ant�ma damgas��� vuracak, y�llarca kendi
ellerimle beni zehirlesin diye besleyece�im o sinsi y�lan ba���� uzatt� ve beni ���rd�.
Selen babam�n sevgilisiydi! Ama babam�n 'en önemlisi', 'en gözdesi' olmamal�yd�! Hay�r, kendi
yerimi ona veremezdim. Kimseye, hiç kimseye, ama en çok Selen'e veremezdim yerimi... Babam�n
en çok sevdi�i kad�n ben olmal�yd�m; bir tek ben! Sonsuz kadar ve sonsuza dek... Annem bile
aram�za girmeyi ba�aramam��ken, bir yabanc�, hele çok farkl�, çok özel bir kad�n asla... Tehlikeli...
Çok tehlikeli ... O benim babam...
"iki Erenköy'ü ayr� ayr� al�n, biri buradan olacak!"
Ne zaman, nas�l haz�rlam����m paray� ve benim yerime o h�rç�n sesle konu�an kimdi, benim
����mdan? Bunu ne o gün, ne de daha sonraki olaylarda asla tammlayamad�m, tam olarak
yan�tlayama-d�m... Benim kontrolüm d���ndaki o y�lan... içimde, kendi ellerimle besledi�im...
Dolmu���oförü para i�ini aram�zda halletmemizi, bozuk paras� olmad����� söyledi, homurdanarak.
"O halde sen, yol paran� bana ver Nilsu."
Sanki hiçbir �ey olmam�� gibi bana dönmü�, elini uzatm���� Selen. Utançtan k�pk�rm��� kesilmi�tim,
özür dilemek ya da yanl�� anlam�����a s���nmak için hâlâ f�rsat�m vard� - bu f�rsat verilmi�ti ama
güçlü gurur, k�skançl�k, kendine güvenememezlik, sonradan Teo'nun "Sen babana fiziki bir ilgi de
duymu� olmal���n," yoru-mundaki ilginin dozu... Paray� Selen'in isteksizce uzanan avcuna b�rakt�m.
San���m, Selen'in olgunlu�u, a���ndan zehirler ta�arak beynimde dolanan y�lan� iyice tahrik
ediyordu. Niçin bu denli mükemmeldi? Neden her �eye o sahipti - özellikle babama - ve ben on be�
ya��nda, zavall�, annesiyle babas���n kendi keyifleri u�runa ortada b�rakt���, deneyimsiz, beceriksiz,
zay�f k�z çocu�uydum?
"Erdal Onat ya�ayacak Nilsu. Daha da güzel �iirler yazacak... Ama KBK'ler ölecek, yok olacaklar.
Hiç iz b�rakmadan..."

Erdal Amca'y� evinde ziyaret edip, ona Selen'in ald��� çiçek ve kitaplar� verdikten sonra Selen bu
yorumu yapt�.
"Çünkü kendine ac�mayacak denli ak�ll� ve güçlü bir insan, inançl�, direngen..."
O s�ralar Selen'in nas�l ince ve duyarl� bir kad�n oldu�unun ayr���nda de�ildim henüz. Bana her el
veri�inde, can��� yakarak itele-yi�imle onu nas�l incitti�imi dü�ünmüyordum bile. Her iteleyi�imden,
her kabal���mdan sonra sanki tesadüfmü� gibi yapt��� yorumlar�n, o anki olaylar�n üstüne
incelikle oturuyor olu�unun ��kl���na da y�llar sonra ay�lacakt�m.
Dönü� için dolmu�a bindi�imizde, dünyan�n en do�al i�ini her gün yap�yormu�ças�na sakin bir
sesle �oföre seslendi: "Bir tane Kad�köy!"
Muzaffer bir edayla elimi cebime att�m, "Bir Kad�köy de bur-dan!"
21
Müthi� güven veriyordu. Gençti. Asla as�k yüzlü bir ciddiyeti yoktu. Evli de�ildi, çocuksuzdu,
yaln�z ya��yordu, ba��ms�zd�, i�in en tuhaf yan�, bütün bunlara kar��n güven veriyordu ve sayg�nd�.
Babam, Selen'in Türk Edebiyat� profesörü olan babas�yla, tarih profesörü olan annesinin New
York'ta ya�ad�����, ailenin tek çocu�u olan Selen'in de son üç y�ld�r Türkiye'ye yerle�ti�ini
anlatm���� Cem'le bana. Ba�ka akrabalar� var m�yd�, hiç evlenmi� miydi?... Hiç bilmiyorum.
Sonralar�, ili�kimizin s�cak bir ak�nt�yla engin bir denize akt��� sonralar� bile, ne ben sordum, ne o
anlatt�...
Oysa ona rastlayana dek, GÜVEN VERMEK ve SAYGIN OLMAK, biraz ya���� ba���� alm����k,
as�k yüzlü ciddiyet, az konu�mak, a��rba�����k - öyle kahkah kihkih ulu orta gülmeler, espri
yapmalar, yollarda z�plamalar falan söz konusu bile de�il - ve evli-barkl�, kocal�/ kar���, çolukluçocuklu
olmak demekti benim için.
Selen bunlar�n hiçbirine uymuyordu. Rengârenk giyiniyordu, a��z dolusu gülüyor, tiyatroya, baleye
gitmeden önce saatlerce makyaj masas���n önünde oturmuyor - böyle bir masas� da yoktu evinde
yani - 'babamlarda', kalabal�k bir grup içinde savundu�u fikre tek ba��na sahip ç�kabiliyor, üstelik
kar��tlar���n tümü erkek bile olsa, onlardan ürkmüyor, onlarla rahatça konu�up, k���tmadan,
çekinmeden gözlerinin içine bakabiliyordu. Üstelik sald�rgan da de�ildi.
Selen'in erkeklere bak���yla, kad�nlara bak��� s�ras�nda gözbe-bekleri ayn� büyüklükteydi. Bir tek
babama bak���nda, gözlerinden ballar daml�yor, akan ballar�n lekesi nedense hep benim
elbiselerimde kal�yordu...
Sanki akl�na geldi�i gibi konu�uyor, gülüyor, giyiniyor ve ya��yordu da, yine de hiç ayk���, çirkin
ve uçar� kaçm�yordu. Galiba Selen'in farkl����� da buydu!
Onun ��k bir davete günlük giysileriyle, makyajs�zca gitti�ini, - cilt bak���na çok dikkat etti�ini
sonraki y�llarda ke�fedecektim -ama oran�n en ho�, en gözde kad��� oldu�unu pek çok kez
ya�am����m. Hani �u �eytan tüyü olan insanlardan! T�pk� Teo gibi...
Sadeli�i, zarafeti ve do�all���, akl���n, kültürünün ve ince zekâs���n parlatt��� e�siz bir mücevherdi
sanki. Ve de�erli ta�lardan gerçekten anlayanlar, hemen fark ediyorlard� Selen'i.
Yanl�� b�çak tak��� kondu�u için, nefis k�zarm�� tavuk butlar��� nas�l yiyeceklerini bilemeyen ��k
han�mlar�n yan masada oturdu�u bir restoranda, parmaklar�yla tavu�u yiyi�indeki zarafet, öbür
kad�nlar� da özendirmi�, ama onlara hiç yak��mam����.
Daha çok kendi yazar-çizer dostlar�yla yeme�e ç�kt�����z bir ak�am:
"Türk ayd��� korkakt�r! Özgün olaca��na taklitçidir, sekterdir, k�skançt�r!" dedi�inde masada nas�l
da yaln�z kalm��, ürkmü� bak��larla ne yapaca���� bilemeyen babam�, yemek sonuna dek unutuvermi�ti.
Bir ba�ka gün, 'babamlara' ziyarete gelen babam�n bir jinekolog arkada�� - merakl� Orhan Amca -
Selen'in önünde be� ya��ndaki o�luna, onu leyle�in getirdi�ini anlat�nca yine o kendini tutamam����.
Selen, o�lan çocu�unu ça����p, ona kad�n ve erkek hücresinin birle�mesini, anne karn�nda büyüyen
embriyoyu bir masal gibi anlatm��, sonra da bebe�in annesinin vajinas�ndan d��ar� ��p do�du�unu
aç�klam����. Sakin, yumu�ak ve zarifti. Orhan Amca ve kar��� deh�etten donakalm��, babam

çaresizlikten mi, gülmemek için çabalamaktan m�, anla��lmaz biçimde dudaklar��� kemirmi�ti.
Doktorun o�lu sormu�tu:
"Peki ya bebek d��ar� ç�karken annesinin çi�i gelirse?... Bebek �slanmaz m�?..."
"Haydi, ç�k i�in içinden!" der gibi homurdand� Orhan Amca. Ya�murun nas�l ya������� anlat�r gibi
rahat konu�mu�tu Selen:
"Çi� yapmak için, ayr� bir delik var annelerde."
Küçük o�lan ald��� yan�tla tatmin olmu�tu. Ba���� sallad�, oyuncaklar�na döndü. Annesi utanarak
banyoya kaçm����, doktor olan babas�ysa, doktor olan babamla son Nobel T�p Ödülü'nü tart��maya
ba�lam���� aniden...
Ya�am���n içindeki bütün resimlerde sosyal, yal�n, zarif, âdeta iddias�z gördü�üm Selen'i yak�ndan
tan���p, son derece iddial�, al�ngan, içe dönük, karamsar ki�ili�ini ke�fedince, ������p kalm����m çok
sonra...
1YS6
��
Peki bizim tan�������z Selen, gerçek Selen'le nas�l ba�a ç���yordu? Nas�l ya��yordu bu iki kad�n iç
içe, yan yana, böyle ba� ba�a? 82 Belki de bu ikilem, bu ayk�����k ve kar��tl�kt� Selen'i özel k�lan...
Kim bilir?... Onu önceleri bir dü�man, sonra bir kahraman, bir 'efsane' yapm����m ama art�k onun
yaln�zca çok farkl�, özel birisi oldu�unu dü�ünüyorum. Ve o bunu hak etmi�tir!
22
Yaln�zca merak de�ildi! Bir yandan da ho�uma gidiyordu. Baz� hafta sonlar�, deniz kenar�nda
yürümek, Adalar'a gezi yapmak ya da sinemaya gitmek için, biz de davet ediliyorduk 'babamlar'a...
Hiç reddetmiyordum. Halbuki Cem, tam tersi bir ruh halindeydi. Ya derslerini bahane ediyordu —
henüz haz�rl�ktayd� — ya da bir zimle geldi�inde hastalan�yor veya uyuyordu.
önceleri numara yapt����� san�yordum, ama o s�ralar yaln�zca on üç ya��nda olan erkek karde�im,
istese de ate�ini 39°'ye yükselte-mez, yedi�i bütün yemekleri kusup ya da kolera olmu� gibi ishal
sanc���yla k�vranamazd�. Daha önce, büyük bir zevkle üç kez izledi�i Jaws, King Kong filmlerini
babamlarla izlerken, istese de inan�lmaz derinlikte bir uykuya dalamayaca���� dü�ünüyorum bugün.
Çünkü Cem asla numara yapamayacak kadar düz, dürüst ve direkt bir çocuktu ve öyle bir yeti�kin
oldu �imdi. Onun rahats�zl���, annemle babam�n ayr�����nda yiten 'aile' duygusuydu. Annemin
kocas�na da ayn� tepkiyi gösteri�indeki adalet dengesi ve bugünkü düzenli, ciddi, ba�ar��� ya�ant���,
bunun kan�tlar���r. l
TV'de o s�ralar pek tutkunu oldu�umuz, Amerikan k�rsal dizisi l 'Küçük Evi'i izlerken sormu�tu:
"Ke�ke biz de Kaliforniya'da bir köyde ya�asayd�k Nilsu. Annem o ressam� tan�maz, babam da
mimar kad�nlara rastlayamazd�, de�il mi?" Sesinde, onaylamam için yalvaran bir ton vard� ki,
bugün bile hâlâ içimi titretir.
�imdi tek e�lili�e, a�ka, aileye ve vefaya sonsuz inanan, henüz l bunlarda dü� k���kl��� ya�amam��
genç bir erkek o. Belki de, dünya- j; ya nas�l bakarsan�z, öyle görürsünüz manzaray�... Çocukken
ald��� l
derin yaralar belki!... Benden küçük olu�u belki de... Erkek karde�imin bana uzak, so�uk ve
benzemez olmas�na ra�men, kendi istedi�i resimleri görerek ya�am��� sürdürmesini dileyi�im, anaç
say�lacak bir duygu olsa gerek!
Cem'in çekilmesiyle, babam, ben ve Selen s�k s�k bir araya gelir, s�k s�k birlikte 'bir �eyler' yapar
olmu�tuk. Güzel günlerdi! �imdi bak�nca çok mutlu oldu�umu anl�yorum. Oysa, çok mutsuz
oldu�umu san�rd�m o zamanlar.
Babam ben ve babam�n sevgilisi...
Küçük, mütevaz� lokantalarda yemek yer, sohbet eder, yollarda kestane, m���r, kuruyemi�, meyve
at������r, vapurda sucuk-ekmekle sahlep, parklarda çay içerdik. Bütün bunlar babama ve bana çok
yeni, e�lenceliydi. Selen... O, her gün böyle ya��yordu.
Selen bazen bizi b�rak�p, önden yürürdü. Böyle zamanlarda gözlerinin derininde aç�lan bir kap�dan
gitmi� gibi uzakla��rd� bizden. Hep merak ederdim, nas�l bir yerdi o kimsenin bilmedi�i, tek ba��na

kaçt��� kap���n arkas�? Kimler vard� orada? Neye benzerdi oras�? Bana da içimde bir ba��ma çekip
gidebilece�im, yaln�zca kendi istediklerimi yapabilece�im bir kap� açmay� ö�retmesini çok istiyor,
ama içimde bile bile besledi�im o korkunç gurur y�lan���n etkisiyle, konu�maya cesaret
edemiyordum. Demek ki, iyi bir okula kaydol-du�umun ayr���nda de�ilmi�im henüz...
Mutlu olmay� bilmiyordum! �imdi biliyor muyum acaba? Mutsuz, ac�lar içinde san�yordum
kendimi ço�u kez. Çok e�lenceli bir sohbet s�ras�nda, Selen'in saçlar��� ok�ayan babam�n eli...
Keyifli bir yemek s�ras�nda, benim hiç bilmedi�im eski bir �ark��� Selen'le birlikte m���ldanan
babam�n sesi... - Aralar�nda yaln�zca dört ya� fark vard� - Komik bir film s�ras�nda, Selen'in
kula��na e�ilip f���ldayan babam�n dudaklar�...
Bana ne oldu�u soruldu�unda aç�klayam�yordum. Yüzüm as���yor, sesim gerginle�iyor, öfkeli,
saçma yan�tlar veriyordum... Ama aç�klayam�yordum... Tan�mlayam�yordum... Ben de
bilemiyordum ki... Bilmekten korkuyordum. Çünkü Selen'i be�eniyordum. Onun gibi bir kad���n,
babam� sevmesi gururland���yordu beni. Ondan pek çok �ey ö�reniyor, onunla e�leniyor, onunla
ke�fediyor, onunla özde�le�iyordum.
Ama Selen t�pk� di�imin aras�na s������� bir et parças� gibiydi. Ç�km�yordu, görünmüyordu ve
rahats�z ediyordu!
Halbuki o s�ralar Selen'in de benimle ilgili sorunlar� olabilece�ini hiç dü�ünmüyordum. Bunu
dü�ünmek de�il, hayal etmem bile olanaks�zd�. Çünkü o s�ralar 'mükemmel'e inan�yordum ve Selen
mükemmeldi. Onun sorunu olamazd�! Olanaks�zd�! Asl�nda ortada tek bir sorun vard�.
Selen, babam�n sevgilisiydi! ' *
23
Burgaz Adas�'na gidiyorduk, k�� ortas�yd�, Ada vapuru oldukça tenhayd�. Selen küçük bir s�rt
çantas�na bir termos çay, lezzetli \ sandviçler ve iki büyük çikolata doldurmu�, küçük yass� bir ���e j
konya�� da ihmal etmemi�ti. Onun öyle sürprizli, öyle zevkli bir f pratikli�i vard� ki, çantas�ndan ne
zaman, ne ç�kaca���� kestirmek

kez bu kadar yak���mda böyle bir �iddet olay�na tan�k oluyor, kanlar içinde birini ilk kez
görüyordum. Dilim tutuldu, a�lamak ve kaçmak istedim.
"Çekilin lütfen, ben doktorum!"
Babam�n sesiyle toparland�m. Vapur adaya yakla����, KBK'ler kaçm��lard�. Babam yaral���n ilk
tedavisini yapmaya çal���yor, ç����k benzeri sesler ç�kartarak s�cak su, sarg� bezi pe�inde Selen,
sa�a sola çarparak ko�uyordu. Vapurda bulunan birkaç yolcu olaya kar��mamak için ürkmü�
bak��larla çekip gitmi�ti. Sonunda yaral� genç adam bize kald�.
önce yaral���n 'kimlik tespiti' yap�ld�. Cebinden ç�kan kartlardan yirmi üç ya��nda, ö�renci oldu�u
anla��ld�. Onu hastaneye götürmek için istanbul'a yollad�lar. Bizi de karakola götürdüler, ifade
verdik. Ne ö�renciyi, ne de KBK'leri tan�yorduk. Polis evli bir adam�n, k����� al�p bir ba�ka kad�nla
����n ortas�nda piknik yapmak için Ada'ya gelmesini ku�kulu buluyordu. Neyse ki, babam�n sayg�n
bir mesle�i vard� ve kiminle nas�l konu�ulaca���� çok iyi biliyordu.
Yine de adreslerimiz, telefon numaralar���z al�nd�, hakk���zda her �ey ö�renildi.
"Kar���za bir haber verelim isterseniz Doktor Bey!" Yard�mseverlikten mi, i�güzarl�ktan m� yoksa
yaln�zca rahats�z etmek için mi söylendi�i belirsiz cümle, havada as��� kald�.
"Anneme ben haber versem daha iyi olur, babama çok dü�kündür, bir �ey oldu diye korkmas�n
�imdi..."
öyle do�al ve rahat konu�mu�tum ki, polisten çok ben inanm����m söylediklerime.
Sahildeki kahvede sandviçlerimizi yerken, kahvenin küçük sobas�na ve birbirimize sokulmu�,
can���z s�kk�n, çay üstüne çay içiyorduk. Kendimi Selen'e böyle çok yak�n hissetti�im ilk gündü.
Onu korumak, incinmesini önlemek istemi�tim. Babam saçlar��� j ok�am��, Selen de göz k�rpm����,
ödül olarak. Tehlikeli ve heyecanl� j bir olay� birlikte ya�am��, 'tek vücut' gibi davranm����k:
Yorgun-1 dük! Babam çok sars�lm����, san���m bir hekim olarak etkilenmi�ti daha çok. Selen, çay
barda���� ovu�turup, polisin, sanki biz suçluy-mu�uz gibi bizi soru�turmas�na bozulmu�,
homurdan�yordu.
Onun argo konu�tu�unu hiç duymam����m daha önce. Bense �����nd�m. Hem olup bitenlerden, hem
de polis karakolunda söylediklerimden. Belki de annemin babama gerçekten dü�kün olmas���
istiyordum da...
Selen'e bakt�m, iri dalgal� saçlar� karmakar���k olmu�, asl�nda daha s�k dalgal�, k���rc�k saçl� oldu�u
ortaya ç�km����. Hint ceketine, rengârenk atk���na kan s�çram��, heyecandan gözlerinin grisi
koyula����, yanaklar� al al olmu�tu. Çok güzeldi. Çok güzel oldu�unu dü�ündüm. Çok ho�tu! Onu
annemle k�yaslamam����m hiç. Galiba k�yaslad���m ki�i kendimdi... E�er babam�n sevgilisi
olmasayd�, ne çok sevebilirdim onu, diye geçti içimden. Evet, ne çok sevebilirdim onu... Asl�nda
onun hiçbir suçu yoktu. Anla�amayan, bir arada ya�amaktan zevk almayan annemle babamd�. Selen
yaln�zca babam� sevmi�ti ve bu bir suç olmamal�yd�! Ona dokunmak, onu kucaklamak istedim.
Elimi uzatt�m, masada trampet çalan, buz kesmi� elini tuttum, öbür elimle de babam�n eline
dokundum.'
Sessizlik! Ç�t diye bir sessizlik oldu. Derin, depderin! Sanki göl ten iri bir ta� dü�mü�lü�ün, �����n
sessizli�i...
îlk toparlanan Selen oldu. Ona dokunan elimi yumu�ac�k s�kt� ve gülümsedi. Ben de ona
gülümsedim. Onu sevdi�imi apaç�k hissettim, hissettirdim. Babam� unutup, sevgiyle bak��maya
koyulduk, el ele... San���m çok duygulanm����. Gözlerinin nemlendi�ini an�ms�yorum.
Babam sevinçle aya�a kalkt�. Yüzünde, bar�� anla�mas� imzalaman�n k�vanc� vard�, önce bana
sar�ld�, saçlar�mdan öptü, sonra e�ilip Selen'in dudaklar�na dayad� kendininkileri. Mutluluktan
gev�emi� olan Selen, eli elimde, duda�� babamda, gözlerini kapatt�, k�sac�k öpü�tüler. Çok güzeldi!
Yerimden ok gibi f�rlad����� hayretle izledim.
"Çok ü�üdüm, geri dönelim art�k!" O h�rç�n, o kontrolsüz se-simdi duydu�um.
Hiç konu�madan vapura bindik.
��llar sonra yine Ada'ya giden bir teknede, Selen'in rolünün bana verilece�i bir senaryoda
oynayaca���� bilmiyordum...

24
Tamamen iyile�mi�ti Teoman. Ka��nt� krizi s�ras�nda örseledi�i cildi ve bir psikanaliz seans�ndan
sonra duyulan tuhaf yorgunluk hissi d���nda, bir �eyi kalmam����. Bedeni hafiflemi�, ama içi
���rla������ ... Arka cebinde buldu�u kibritle bir sigara yakt�, ellerini cebine soktu, yürüdü bir süre.
Sonra aniden an�msam�� gibi durdu, ceketinin ceplerini aramaya ba�lad�. Bir tomar kâ��t ç�kartt�,
kat yerlerinden a��nm�� sayfalar� özenle aç�p, ilk sokak lambas���n alt�na gitti. Lamba dire�ine
yaslan�p okudu k�tlar�; yeniden:
P1P1
Sevgili Cahide,
"A�ustos'un yedisi, 1950 istanbul,
�imal cephesine bol bol sevgiler. Nas�ls�n canca����m? Bendeniz gayet iyiyim ve müthi�� �eyler
ya��yorum. Geçen mektubumda bahsetti�im hâdisenin geli�en k���mlar��� anlatmaya geçiyorum
hemen.
' * Y�ld�z Park�'nda k�sac�k göz göze geldi�im, elinde 'Be� Sanat' dergisi ve Frans�zca kitaplar
bulunan o delikanl�ya yeniden rastlad�m. 88 Evet azizem, hayat tesadüflerle dolu!
Neriman Teyzem ve �efik Eni�tem'le kat�ld�����z bir yemekte ayn� masada bu delikanl� da
oturmuyor mu?
Ancak filmlerde, ancak romanlarda olabilecek bir rastlant�. Daha önce anlatt���m gibi pek ho� bir
çocuk. Dalg�n bak����. Dalgal�, gür, siyah saçlan ba����n arkas�nda kat kat ço�al�yor. Dolgun
dudaklan, kayg��� çizgilere gebe hatlarla uzan�yor çenesine. Sanki içinde bulundu�u dünya pek
ilgilendirmiyor onu. Uzakta, çok uzakta ya��yor asl�nda. Bu dalg�n uzakl��� onun cazibesini
artt���yor gözümde. Son derece kibar, hattâ biraz so�uk. Acaba o buzdan z�rh���n içinde, nas�l bir
�ahsiyet, nas�l bir erkek var?
Generasyonumdaki k�zlar�n (senin gibi) birço�unun evlenip, çocu-, �a kar������ bir safhada, benim
'edebiyat', 'sanat' diye tutturup, 'evde kalmam�' içine sindiremeyen Neriman Teyzem, ille de 'koca'
bulmak tela��yla, be�endi�im her gence 'damat' gözüyle bak�yor ya, bunu da kestirdi gözüne. Nas�l
ilgileniyor çocukla; utanc�mdan ölece�im! öbürü de kibarl�ktan hiç bozmuyor terbiyesini; zoraki
gülümsüyor.
Ad� Enver Ziya. Eski Ticaret Vekilinin ye�eni oluyormu�. Dil, Tarih ve Co�rafya'da felsefe tahsil
ediyormu�, bir de �iir kitab� yazm��.
�efik Eni�tem, fakülteyi bitirince ne i� tutaca��na dair sual ya�muruna tuttu çocu�u. Ah, ne kadar
mahcup oldum, Cahide'ci�im! Onun da s���ld����� anl�yordum, öyle ki, eni�temle teyzemin
klasikli�i yüzünden, arkada���k ihtimalini iyice kaybetti�imi dü�ünüp, ter içinde avuçlar���
����yordum. O s�rada, taba����n kenar�na s������� bir kâ��t gördüm. Ne zaman, nas�l kondu oraya,
hiç ç�kartamad�m Cahide. Lavaboya gidip, notu okumaktan ba�ka çarem var m�yd�? �efik Eni�tem'in
refakatiyle lavaboya gittim, kap��� içerden kilitleyip, hemen kâ���� açt�m. Heyecandan
ellerim titriyordu.
'Neyyire Han�m,
Ayn� parkta, Sal� günü 14.00'te sizi beklemek ümidimi baya�� bulmazsan�z... Enver Ziya.'
Sal��� iple çekiyorum hayat�m. Sana yaz�p, bildirece�im. Çekirge Neyyire'den, Kar�nca Cahide'ye
arkada���kla...
Karde�in N.G." ; .,:
25
;< "A�ustos'un yirmisi, 1950 istanbul,
Cahide'ci�im,
Enver Ziya'yla ba�layan o tuhaf münasebetimin nas�l geli�ti�ini merak eden mektubunu ald�m,
istanbul'da ya�ay�p, kendini edebiyat meselelerine adayan bir arkada����n hissî bir münasebeti, seni
böyle çok meraka sürüklemi� demek! Buna sevinmedim desem, yalan olur karde�im. Sen de bir
����n pe�ine tak���p, memleketin ücra kö�elerine savrulmad�n m� zaten! Halden anlars�n tabii.

Bulu�tuk Y�ld�z Park�'nda; Sal� günü, saat 14:00'te. Biraz yürüdük önce. Beni, daha önce hiç
haberim olmayan bir muhallebiciye davet etti sonra. Benim hikâye yazd����� ö�renmi�, okumak
istedi�ini söyledi. Heyecanland�m. Oda, kendi �iirlerini getirmi�ti.
'Nâz�m sever misiniz?' dedi f���ldayarak. Korktum ama, 'Elbette,' dedim. 'Anlam����m,' dedi gözleri
parlayarak.
��iir kitab���n aras�na Nâz�m'�n son yazd�����iirleri saklad�m. Okumay� arzu edersiniz diye...'
Bunu söylerken bana yak�nla����, nefesi kulak mememi ve ensemi yalam����, içimdeki korku
hissine kar��an heyecan, bamba�ka bir lezzet katt� genç kan�ma. Belki de benim a�k tercihim budur.
Tehlikeli ve kaygan bir zemin, korku ve heyecan! Güvenli, bildik sularda yüzmek, yok ediyor
hislerimi...
Enver Ziya benimle konu�urken s�k s�k arkas�na, çevresine bak�yor, muhallebicide bile siyah
gözlük tak�yordu. Ya birileri onu takip ediyordu ya da bende böyle bir intiba b�rakt�.
Paris'i anlatt� bana. Sorbonne'da geçen yaz kat�ld��� bir ayl�k filo-sofi kursundan bahsetti. O
konu�urken âdeta büyülendim Cahide'ci�im. Derin tesiri alt�nda, çaresiz sürüklenmeye ba�lad�m.
89
Ayr���rken, yak�nda Ankara'ya, fakülteye dönece�ini, gitmeden yeniden bulu�ma ihtimalinin onu
mesûd edece�ini söyledi. Kabul ettim 9O karde�im. Gelecek mektubumu bekle.
Senin, N.G."
26
"Eylül'ün yirmisi, 1950 istanbul,
Muhterem Karde�im Cahide,
Merak�ndan çatlayaca��m yazd���n mektubun dün elime ula���� bulunuyor. Cahide'ci�im, Enver
Ziya son bulu�mam�za gelmedi. Söz-le�ti�imiz tatl���ya onun yerine ba�ka bir genç geldi. Endi�eli
gözlerle, Enver Ziya'y� beklemek için oturdu�um masaya yakla��� ve kula��ma �unlar� f���ldad�:
'Enver Ziya kay�p, ondan haber alam�yoruz. Hayat�yla ilgili bir havadis al�rsan�z, bizimle irtibat
kurun. Kasadaki Haydar bizdendir.'
îçime bir ate� dü�tü! Onun gibi müstesna, münevver bir genci kaybetmekten ziyade, ona a�ka
benzer bir hisle ba�land�����n fark�na varmam beni peri�an etti. Bir külçe gibi y���ld�m kald�m!
Sonraki günlerde s�k s�k o tatl���ya gittim, arand�m, bak�nd�m, kasadaki Haydar'a sordum: Yok!
Sanki yer yar�lm��, E.Z. içine dü�mü�tü. Yoktu, belki de hiç olmam����. Çok bedbaht oldum...
Fakat bundan tam on gün önce, esrarengiz bir telefon konu�mas�, durumu iyice buland�rd�.
Telefonda benimle konu�an, kal�n sesli bir kad�nd�. Kendini tan�tm�yordu ve Enver Ziya'dan
havadis verece�ini söylüyordu. Bu sebeple Haydarpa�a Gar�'na ça����yordu beni. inanmayacaks�n
ama karde�im, cesaret edip, gittim. Orada siyah 'Deux pieces' giymi�, siyah �apkal�, esrarengiz bir
kad�n bekliyordu beni. Nereden tan�yordu, nas�l eliyle koymu� gibi buluvermi�ti beni, hiç
anlayamad�m inan olsun. Dudaklar��� kan k�rm��� rujla boyam�� olan, bu harikulade güzel han�m,
uzun a��zl���na ecnebi bir sigara ili�tirmi�, pervas�zca tüttürüyordu.
'Size ondan bir "lettre" getirdim,' dedi. Sesi kal�n, dolgun ve �ehvetliydi.
Mektubu titreyen parmaklar�mla açt�m. O, rahat okuyay�m diye, arkaya çekilip, sigaras���n
duman�na sakland�. Mektup Frans�zca'yd�.
'Neyyire Mon Cceur,
Si je restaisje serai tue. J'etais oblige de m'enfuir et de me cacher pour un certain temps. Je t'envois
le billet. Viensl Viens vite. II f aut que tu viennes.
Tren düdü�ünü duydu�umda, akl�ma Anna Karenina geldi nedense. Halbuki bana mektup ta��yan o
kad���n hatlar�nda ve �ahane cüretinde daha çok Avrupai bir yan vard�. Yan�ma yakla��� ve bir tren
bileti uzatt�: Istanbul-Paris hatt�!
Çok acele karar vermem gerekiyordu. Tan�mad���m, fakat fevkalâde sevdi�im erkekle, kendi ailem,
geçmi�im ve hayat�m, en önemlisi, gelece�im aras�nda mücadele ediyordum.
'Acele ediniz,' dedi siyahl� kad�n. Tren düdü�ü yeniden çald�. Tren biletine ve Enver Ziya'n�n inci el
yaz���yla yazd��� 'lettre' a bakt�m.

'Hay�r, kal�yorum!' dedim. Sesim, kendime bile yabanc� ama çok kararl�yd�. Elimdekileri yere at�p,
ko�arak ç�kt�m gardan. Eve kadar ko�tum. Kendimden kaç�yordum!
Canca����m, sevgili karde�im, hayat���n en mühim karar�m verdi�imin �uuru içindeyim. Seni
sükût-u hayale u�ratt����� da biliyorum, fakat Enver Ziya'n�n benim yerime karar vermesine
müsaade edemezdim. Ben ba��ms�zl���na dü�kün, fevkalâde ferdî, ço�u defa egoist bir k���m.
Kendi kararlar��� kendim vermek isterim daima! i�te bu sebeple karanm� verdim ve �imdi derin
kalp a���mla yanan bedenim, ate�ler içinde debelenmekte. Yaln���m, onu özlemle an�yorum, ama
garip bir �ekilde mesudum. O trene kendi biletimle binmeli-yim... Belki bir gün...
Sulh dolu günler dile�iyle,
Karde�in
N. G."
(*) "Neyyire Kalbim,
Kakayd�m, öldürülecektim. Kaçmak, bir müddet saklanmak mecburiyetinde kald�m.
Biletini yolluyorum. Gel! Hemen gel. Mutlaka gel!
E.Z."
91
92
27
Mektuplar� yine özenle katlay�p, ceketinin iç cebine yerle�tirdi Teoman. Uyu�an bacaklar�na,
serinleyen havaya ald�rmadan, dudaklar�na yay�lm�� gülümsemeye, bir sigara daha asmaya karar
verdi. Tam elini cebine at�yordu, bir ��rt�yla irkildi.
Gecenin ilk saatleri olmas�na kar��n, sokaklar bombo�tu, insanlar sokaklardan, sokaktaki terörden
korkuyorlard�; herkes evine sinmi�ti. Çoktand�r bamba�ka bir boyutta ya�ayan Teoman, o an nerede
oldu�unu, hangi ko�ullarda ya�ad����� an�msad�. Annesinin intihan d���nda bir dünya vard� ve ölüm
orada da kol geziyordu. Tela�lanmamas� gerekti�ini, pani�e kap���rsa yanl�� davranaca���� telkin
etti kendine.
����rt� sertle�ti, mekanikle�ti ve yakla���. �aka��na metal bir so�ukluk dayand�.
"Kimli�ini ver!"
Aln�na dayal� tabanca öyle gerçekti ki, art�k mektuplar�, annesini ve N.G.'yi unutmu�tu, ilk kez
gelmiyordu ba��na bu, ama belki de son kez... Belki de annesinin izini arad��� bir gece, son gördü�ü
insan, yazar Neyyire Gömüç olacakt�... B�rak�p gidecekti bu dünyay� ... Bu güzelim dünyadan...
Güzelim �iirler, kitaplar, dostluklar, sevdalar, çak�r gözlü kad�nlar, at�lacak kahkahalar, yenilip
içilecek 'dünya nimetleri'...
"Sallanma, kimli�ini ver!"
Kirik! Mermi namluya sürüldü. Korktu�unu belli etmemeye çal��arak, usulca cebine soktu elini,
mühendisler odas� kart��� ç�kart�p, uzatt�.
"Arkana bakma!"
Tabanca �aka��ndayd�. Belki yar�n sabah Neyyire Gömüç kahvalt� masas�nda ac�yla f�rlayacak,
gazetede, o renkli foto�rafta, beyni darmada��n edilmi� Teoman'� tan�yarak, banyoya ko�up
kusacakt�. Teoman'�n hart hart ka��nd���, aynas� önünde lavanta kolonyas� olan banyoda. Pi�man
olacakt� N.G.! Çok pi�man olacakt�. Annesinin mektuplar��� ona vermedi�ine pi�man olacakt�,
ama heyhat! Art�k en yak�n arkada�� Cahide'nin o�lu Teoman, ölmü� olacakt�!
"Midesi a���yor, ülseri olmal� ya da açl�ktan!" diye dü�ündü, en-sesindeki nefesin, kötü kokusuna
burnunu bükerek. Gülmek istedi sonra, insan ölmeden önce gülmeliydi. Ama akl�na gülecek bir �ey
gelmedi. Hayvanlar� dü�ündü. Maymunlar�, köpekleri, foklar�... Olmad�. Akl�na aniden susamurlan
geldi. Annesinin, çocuk kitaplar�ndan hayvanlar� tan�����, tek tek anlat��� dü�tü usuna. Henüz okula
ba�lamam����. Masada annesiyle oturmu�, hayvanlar kitab�na bak�yorlard�. Ansiklopedi miydi ne?
Susamurlanm, susaml� sand��� için gülmü�tü annesi Teoman'a. Güldü sessizce o da. En komik
hayvan susamuru olmal�yd�.

"Kusura kalma karda�! Arkana bakmadan devam et. iyi geceler!" Ülserli tabancan�n emrini, önce
anlamad� Teoman.
"Haydi çabuk git, arkana bakma!"
ölmeyecekti! Demek, daha ya�ama �ans� vard�! Yine Azrail'i atlatm����. Çok sevindi. Kimli�ini ald�,
arkas�na bakmadan yürüdü. Mühendisler Odas�'na kay�tl� her çe�it politik görü� varken, neden
serbest b�rak���p, üstüne üstlük, özür dilendi�inin çeli�kisini dü�ünmedi: 'Karda�' onu ya sa���
sanm����, ya da solcu!..
'Aslolan ya�amak't� ve ya��yordu. Adam�n biri - ya ülserli ya da aç - bir gece vakti, ya�am��� almak
istemi�ti elinden. Sonra da ba���lam����. Ne denli gerçeküstü görünse de, son derece gerçek, ac� ve
zalimdi bu olay! Kendi tepkilerininse, zavall� ve korkak olmaktan çok, komik ve tuhaf oldu�una
karar verdi, ikinci karar�: Annesinin de�il de, art�k kendi evine dönme vaktinin geldi�iydi.
�aka��na dayanan tabancan�n so�uklu�unu hiç ummad��� bir zamanda yeniden an�msamak üzere
unutmaya çabalarken, akl�na susamurlan, kula��na Enver Ziya'ya giden trenin son düdü�ü
tak�lm����.
93
^
.*».
28
Erdal Onat'�n vuruldu�u geceydi. Selen ve babam hastaneye gitmi�, ben arkalar�ndan kayg�yla
onlar� izlerken, Cem m���klanarak apartman�n merdivenlerinde beni bekliyordu. "Erdal Amca'y�
007 mi vurdurttu, yoksa uzaydan kumanda edilen lazerli bir tabanca m�?" Benim genç k�zl���ma
denk dü�en karde�imin çocuklu�unu, o s�rada bana s����� gelen sorularla an�ms�yorum. Halbuki
ben, Se-len'le babam� ilk kez el ele görmü� olman�n duygusal �okunu ya��yordum o anda.
Annem eve döneli üç ay olmu�tu, ama ya�ant���z bir türlü düzene girememi�, huzurlu bir ortam
yaratamam����k. Belki de bunun etkisiyle, o gece önce anneannemin kap����� çald�k. Kimse yoktu,
ses ç�kmad�. "Herhalde bizim eve geçti," dedi Cem. 'Bizim ev'in kap����� çald�k. Orada da ses
yoktu. Anahtar����� ç�kart�p, kap��� açt�k. "Annee!... Anneanne!..." Yine ç�t yok. "Birlikte bir yere
gitmi�lerdir belki?"
Eskiden annemle babam�n yatak odas� olan, �imdi annemin yatt��� odadan hayal meyal bir ���k,
rmr�lt��� bir ses geliyordu. Büyülenmi� gibi oraya yöneldik ikimiz de. Belki de orada, eskisi gibi
onlar� yan yana bulaca����z dü�üncesi bizi büyülenmi�, heyecandan solu�umuzu kesmi�ti.
Kap��� çalmadan o odaya girilmeyece�ini biliyorduk bilmesine ama dedim ya; büyülenmi�tik
��te!... Kap��� açt�k! içen girdi�imizde, annemle hiç tan�mad�����z bir adam yataktayd�lar. Bir an
için o adam� babam sand�m; içim sevinçle titredi. Ama babam, biraz önce Selen'le el ele gitmi�ti.
�����nl��� ilk geçen annemdi ve hemen azarlad� bizi.
"Kap��� çalmadan bu odaya girilmeyece�ini hâlâ ö�retemedik mi size?" Biz? Kim bu 'biz'?
Annemle babam m�? Annemle bu adam m�?
Cem �iddetli bir tokat yemi� gibi sallan�yordu. Annem yatak çar�af�na sar���p yataktan ç�kt�, Cem'i
elinden tutup salona götürdü. Ne konu�tular, aralar�nda ne geçti, hiç bilmiyorum ve hiçbir
zaman da ö�renemedim. Hep çok merak ettim, hep bilmek istedim ...
Az sonra Cem sakinle�mi�, portakal yiyerek TV'nin önüne oturmu�tu. Bu konuda o da benimle hiç
konu�mad�, hiçbir zaman.
Hiç tan�mad���m bir ç�plak adamla, o babam�n yata��nda yatarken, yaln�z kal�nca ne
konu�abilece�imi bilmiyordum. Daha sonra, o ân� uzun uzun dü�ündü�üm oldu. Her ayr�nt��� ince
ince an�msamaya çal����m. Biraz tuhaf bir durum oldu�unu kabul ediyorum. Belki de Woody Allen
'annelerini sevgilisiyle yatakta yakalayan genç k�zlar�n, o anda ne söyleyebilecekleri' konusunda bir
kitap yazar ve ad���: 'Ailenin Teknolojik Yükseli�inde önlenemez Duygusal Sapmalar' koyard�.
��llar sonra bu olay� ve neler hissetti�imi Selen'le konu�abildi�imde:
"Babalar��� sevgilileriyle annelerinin yata��nda bulan delikanl�lar konulu kitaptan ne sat��, ne de
hacim fark� olmaz bunun," demi�ti, yandan çarkl� gülü�le. Bilmem ki ?.. öyle mi acaba?

"Buraya ilk geli�iniz mi?" Sesim kararl� ve sertti. Ne yapaca���� bilemez kalakalan zavall� adam,
kekeleyerek, "Pek say�lmaz," dedi.
Arkam� döndüm, rahatça giyinsin diye, ama d��ar� ç�kmad�m. Buras� bizim evimizdi ve o bir
yabanc�yd�! Giyindi alelacele.
"Ad���z ne?" diyerek döndü�ümde, art�k giyinmi� haline al��� gözüyle bakt�m ve hayretle annemin
ressam sevgilisine ne çok benzedi�ini gördüm.
"Fikret, ad�m Fikret! Sen de Nilsu olmal���n?" Sesi hâlâ kayg���yd�.
"Evet, ad�m Nilsu, Nilgül Han�m'�n k�����m." Elimi uzatt�m.
içinde bulundu�umuz ko�ullarda böyle davran�yor olmama adamak�ll��������� anla��lan Fikret'le el
�������k. Keyfîmden çatlayarak, onun hâlâ endi�eli, "memnun oldum," deyi�ini dinledim. Zafer
kazanm����m.
"Ressam olmal�����z," dedim,
"Ben mi?" dedi ����rarak. Yamuk yumuk gülümsedi sonra.
"i�adam���m ben."
"ö�renciyim ben de. Liseye ba�lad�m bu y�l."
"Biliyorum," dedi, i�adam� Fikret. Uzan�p, eskiden üzerinde babam�n
dergilerinin durdu�u ba�ucu sehpas�ndan bir sigara ald�. "Biliyorum. Ayr�ca, en çok Björn
Borg'u sevdi�ini de biliyorum." 96 Çocuklar������rtmak çok kolayd�r, gençleri ����rtmaksa hiç
de zor de�ildir. Çok ����rd�m. O tepeden bakan, o kendine güvenen güçlü maskem pattadanak
dü�tü.
"Nereden biliyorsunuz?"
Annem h���mla odaya girdi. Üzerinde bornozu vard���imdi.
"Hâlâ burada m���n sen? Do�ru odana, mar�! Seninle sonra konu�aca��m!"
Ürktüm. F�rt�na gibi esiyordu annem. Yine de merak�ma yenilip, çekingen sordum: "Annem mi
söyledi size Björn Borg'u?" Belki de annem beni sand���mdan çok seviyor, benimle gurur duyuyor
ve beni sevdiklerine anlat�yordu. Belki de ona haks�zl�k ediyordum...
Sigaras��� art�k rahatlam�� ve toparlanm�� olarak içen i�adam� Fikret:
"Hay�r, odan�n duvar�nda resmini görmü�tüm de!" dedi.
29
Yerli filmlerde her �ey olup bittikten sonra ortaya ç�kan polisler gibi aniden beliren anneannem,
gözlerini ovu�turarak 'bizim ev'e geldi�inde, TV önünde portakal yiyen Cem'i, odamda gizlice
��layan beni ve antrede alçak sesle i�adam� Fikret'le tart��an annemi bulmu�tu.
Anneannemin geldi�ini duyunca hemen yanlar�na gittim.
"Fikret Bey, bu annem!"
Ne Fikret Bey'i, ne de annemin havada as��� kalan elini gören anneannem, öfkeyle evi koklad� ve
olup bitenin kokusunu ald�.
"Fikret Bey ç���yordu galiba, güle güle," diyerek onu kovalad� önce. Sonra Cem'i ve beni alarak
kendi evine götürürken, bir yandan da annemi azarl�yordu:
"Kendi kuyunu kaz�yorsun Nilgül! Allah'�m, sen bana sab�r ver!"
Allah, sab�r verdi anneanneme; be� ay kadar! Be� ay sonra annemle babam bo�and�klar�nda 'k�smi
felç' geçirdi ve yüzünün sa� taraf� felçli kald�, ölene dek.
Ertesi sabah annem, benimle konu�mak istedi�ini söyledi. Ona çok k���yordum. Ama Cem'i benden
daha çok sevdi�i ya da babam� terk etti�i için de�il. Anneme en çok, Björn Borg'u sevdi�imi
bilmedi�i için k���yordum.
Gitmedim, konu�mad�m annemle. Kaçt�m odadan. Bana ne söyleyecekti, ne konu�acakt�k, hâlâ
merak ederim. Bana anlatacaklar���n, ili�kimizin durumunu de���tirmeyece�ini dü�ünüyordum ama
yine de annemle yak�nla�abilmem için benim son �ans�md� o, kullanamad�m.
Belki de bana yüre�ini açacakt� annem. Belki babam� hâlâ sevdi�ini, tam onu yitirmek üzereyken,
�imdi de�erini anlad�����, ba-bams�z ya�ayamayaca���� ve art�k onu oldu�u gibi kabul edip,
ele�tirmeyece�ini anlatacakt� ?..

Sonra ellerimi tutup onu affetmemi isteyecek, asl�nda beni Cem'den az���k fazla sevdi�ini - ne de
olsa kad�n kad�nay�z - ve en önemlisi Björn Borg'u kendisinin de pek be�endi�ini söyleyecekti.
Önce biraz naz yapacakt�m elbette. Ka�lar��� az���k kald���p, burnumu dikecektim. O, ellerimi
tutup s�cac�k, bebekken çekilmi� o foto�rafta yapt��� gibi, burnunu burnuma dayayacak:
"Annelere en yak�n evlâtlar, k�z çocuklar���r Nilsu. Gel annene sar�l bir tanem," diyecekti.
Ondan bana yay�lan 'anne' kokusu sinecekti tenime. Göz göze gelecektik, gözlerinde kat�ks�z sevgi,
annelere özgü ho�görü olacak ve ben daha fazla direnemeden onun boynuna sar�lacakt�m, ikimizin
de gözleri dolacakt�. Sonra ba���� annemin omzuna yaslay�p, saçlar��� ok�amas�yla keyiflenecek,
Elvis gibi m���l m���l m���ldanacakt�m. "Ben seni hep sevdim anne, hep sevdim!" diyecektim.
Elbette bilecekti bunu, 'anneler her �eyi bilirler!' ya... Bundan sonra art�k çok iyi geçinecek, öbür
anne-k�zlar gibi birlikte al��veri�e ç�kacak, pastaneye gidip, çikolatal� pasta yiyecektik. Ben ona
be�endi�im o�lanlar� anlatacakt�m, o da saçlar��� ok�ayarak beni dinleyecek, kendi eski okul
��klar�ndan söz edecekti. Babamla tan��madan önce, çok önce olanlar� elbette...
IYS7
Gidemedim, annemle konu�maya gidemedim. Kaçt�m ondan. Banyoya sakland�m, uykuya kaçt�m,
anneanneme s���nd�m. Korku-98 yordum. Ya bunlar� de�il de, hiç duymak istemedi�im ve art�k
ta��yamayaca��m �eyler söylerse?... O da üstelemedi. Sanki çok da istekli de�ildi benimle
konu�maya. O günü çok sanc��� geçirdim.
Hiç unutmuyordum, o gün Kas�m'�n on üçüydü ve benim ya�-1 günümdü. O tantanal� do�um
günlerinden sonra, o y�l herkes unutmu�tu beni, babam bile bir hafta sonra an�msad� ancak!
Ne oldu, ne bitti ö�renemedim. Annem birkaç gün sonra, tekrar ortadan kayboldu. Anneannemle
yapt��� telefon konu�malar�n- | dan sonra, annem çok sinirli ve mutsuz oluyordu, iki hafta gelmedi
{ eve. Sonra da arada-s�rada u�ramaya ba�lad�.
Bu olaydan alt� ay kadar sonra bir ak�am, babam Cem'le beni yeme�e ç�kartt�. Selen yoktu.
Yaln�zca biz: Cem, babam ve ben. Bize önemli bir �ey söyleyece�ini hissediyordum.
"Annenizle ben resmen bo�and�k, tamamen ayr�ld�k."
Sesi yumu�ak, çok dikkatle ayarlanm�� ve sevecendi, "ikimiz de sizleri seviyoruz. Biz ayr�lsak bile,
siz daima bizim çocuklar���zs�-n�z." Sa��r ve dilsiz gibi davranan Cem, yeme�ini abart��� bir
��tahla j yiyor, bense ne hissetti�imi çözemeden, babam� dinliyordum, jj Uyu�mu�tum sanki. Art�k
hiçbir �ans���z kalmam��, ailemiz parçalanm����. Galiba böyle dü�ünüyordum.
"Peki biz ne olaca��z baba?" Ba���� taba��ndan kald�rmadan sormu�tu Cem. Sesinde bir çocuktan
çok, bir i�adam� yal�nkatl��� ve ciddiyeti vard�. Belki de karde�im o gece, pek de yasayamadan |
çocuklu�una veda etmi�ti.
Babamla göz göze geldi�imde, yüzünde çarp�lm�� gibi bakani gözlerine çarpt�m. Zaten gözlerime
as�lm�� olan gözya�lar� o andaj yanaklar��� yaka yaka dökülmeye ba�lad�lar. Kontrolü olanaks�z:
bir sel gibi akt� gözya�lar���, y�kad� yüzümü.
30
Bize pek bir �ey olmad�. Cem gündüzlü olarak ba�lad��� ortaokula yat��� olarak kaydedildi.
Anneannemin tüm cayd�rma çabalan bo�a gitmi�, karde�im yat��� okumak için diretmi�ti. San���m
evde annesiz ve babas�z ya�amak onu çok sarsm��, daha fazla katlanama-m����.
Annem hafta sonlan - kesinlikle Cem eve ç�kt��� içindir - eve u�ruyor, �imdi daha gösteri�li ve
pahal� giysiler giyiyor, ama hâlâ h�rç�nl��� sürüyordu. Elvis'e tekme att��� bile oluyordu. Sigaray� da
art�rm����.
Ben anneannemle ya��yordum. Onunla yemek yiyor, TV seyrediyor, havadan sudan söz ediyor,
annem ve babamla ilgili konulara hiç dokunmadan sürdürüyorduk ya�ant�����.
Babam ve Selen beni s�k s�k davet ediyorlar, birlikte sinemaya, konsere, yeme�e gidiyor, k�skançl�k
krizim tutmad��� sürece, iyi vakit geçiriyorduk.
Babam mutluydu. Bunu apaç�k görüyordum. Biraz kilo alm��, daha rahat bir insan olmu�tu. Daha
sonra Selen'den, o dönemde babam�n ciddi bir ekonomik kriz geçirdi�ini ö�renecektim. San���m o
bize, Selen de ona bak�yordu o s�ralar.

Ben, babamla beraber oldu�um sürece bu beraberlikten �ikâyetçi de�ildim. Tabii Selen'in babam�n
'nesi' oldu�unu an�msayana kadar... Ama Selen'in neler hissetti�ini hiç dü�ünmüyordum. Onun
sorunlar���, onun s���nt�lar��� hiç mi hiç dü�ünmedim. �imdi ben de art�k otuz ya����n ilk s�����na
yakla����ken, o dönem Se-len'e kar�� nas�l bu denli duyars�z oldu�uma ak�l erdiremiyorum.
Çünkü Selen mükemmeldi! Güçlü ve ba�ar���yd�. Kültürlü, ak�ll�, güzeldi. Böyle birinin sorunu
olabilir miydi hiç?
Hay�r, olamazd�!
Selen'in bir insan oldu�unu dü�ünebilseydim, o y�llan bamba�ka ya�ar, ya�at�rd�m... Ama
dü�ünemedim.
99
100
31
��k hayat�m karmakar���k geçti. Electra'n�n, erkek karde�i Orestes'e, anneleri Clytemnestra'y�
öldürmekte yard�m etti�ini yazar Sophokles. Electra'n�n kaderi, Yunan tragedyalar���n en
dokunakl��� olarak çok etkileyicidir. Shakespeare de Hamlet'te ayn� konuyu daha yumu�ak
incelemez mi sanki?
Psikanaliz teorisinde annesine dü�kün erkek çocuklar�na yap����rd�klar� Oedipus etiketinin di�isi,
Electra'n�n asl� buradan geliyor olmal�.
öyle de yapt�lar tabii...
"Nilsu babas�na çok dü�kündü. Ona tapard�. Babas� evden ayn-l�nca, o da hep babas� ya��ndaki
erkeklerin pe�ine dü�tü."
"Annesiyle babas���n bo�anmas� en çok Nilsu'yu etkiledi. K�zca����n erkeklere ve evlili�e güveni
kalmad�."
"Kendine baba olacak bir koca ar�yor, büyümek istemiyor!" Hep böyle konu�tular arkamdan,
yank�lar� mutlaka kula��ma de�ecek f���lt�lan dola��� durdu çevremde. Sürekli Electra
kompleksimden söz ettiler. Evet, babam� çok severdim, tapard�m ona. Bu do�ru, ama çalkant���
geçen ilk gençlik y�llar��� yaln�zca libido ile aç�klamak, çok s�� geliyor bana.
Babam� hâlâ severim. 'O zamanlar' ile '�imdi' aras�nda de���enin babam olmad�����n da
fark�nday�m. Babam yine arar, sorar, yine içtendir, s�cakkanl���r. Son y�llarda üzerine çöken
��km����k, vazgeçmi�lik ve yorgunluk, onun kendi içinde bir hesapla�ma sorunudur. Kendini, Selen
konusundaki ba�ar���zl��� nedeniyle affede-meyi�inin a��rl�����r.
"
Bu konuda de���en benim. Çünkü art�k 'çok iyi bir baba'n�n ayn� zamanda, 'çok iyi bir koca',
'sevgili', 'arkada�', 'o�ul' veya 'kar' de�' olamayaca����n fark�nday�m.
Tan�nm�� bir ressam�n ayn� zamanda iyi bir müzisyen, etkin bi
�airin hat��� say���r bir foto�rafç�, sayg�n bir sinema aktristinin çöl
satan kitaplar yazan, ciddi bir nükleer fizikçinin kupalar kazanr"
' bir sporcu oldu�u haller, çok s�k rastlanmasa da, olabilirlik s���r
içindedir. Oysa insan�n duygular�, ki�ili�i, dü�ünce ve deneyimleriyle dahil oldu�u ve boy
gösterdi�i konularda, böyle çok yönlü ba�ar�lar beklemek, ko�ullan hiç umulmad�k 'en berbat'
noktas�na bile sürükleyebilir. Çünkü bunlar, bizi yöneten ki�isel çeli�ki, özlem, zaaf gibi öznel ve
güçlü rüzgârlar�n etkisindedir. Bu nedenle, 'çok iyi bir sevgili' ayn� zamanda 'çok iyi bir kan/koca'
olamaz. Bu ikisinin karakteri birbirine taban tabana z�tt�r, asla uyu�amaz.
'Çok iyi bir baba' olan babam, 'babal�k' karakterine oldukça benzeyen 'koca'l�k rolünde de fena
say�lmazd�. Çünkü bu ikisi temelde ba�����k, �efkat, düzenlilik, sorumluluk, ho�görü ve özveri
gerektiren kurumlard�r. Oysa biraz maceraperestlik, ba��ms�zl�k, biraz serserilik, uçar���k ile bol
romantizm ve erotizmle kurulabilen 'iyi bir sevgili' olmak bamba�ka bir �eydir. Yani babam, 'iyi
baba ve koca' oldu�u için bunlar�n kendi do�as�na ayk��� olan 'iyi bir sevgili' rolünde ba�ar���z
olacakt�.

Hiç bilemezdim. Soyut konular ve kavramlar üzerine dü�ünmeyi bilmezdim. Çevremde güncel,
somut ve pratik konular üzerine konu�ulur ve tart�����rd�. Çünkü soyut dü�ünmek, analitik bir
dü�ünce yap����� gerektirir.
Babam�n beynindeki analitik kanallar, yaln�zca bilimsel konulara ayr�lm��, sosyal, psikolojik
konular, hele 'güncel olaylar�n analitik yorumu' diye bir �ey geli�memi�, güdük kalm����. Çünkü, 'iyi
bir koca ve baba' bu ikisinin do�as� gere�i, soyut konulara asla dalma-mal�, olaylar� ve sorunlar�
de�memeli, büyütmemeli, körüklememe-lidir. Aksine, soruna yol açaca���� sezdi�i her k���lc���
söndürüp, üstüne kül atmal�, kapatmal���r.
Analitik dü�ünce yap���, sürekli yeni kap�lar açmak, her yeni kap���n ard�ndan ç�kabilecek �ok ve
sürprizlere dayanmak, direnmek ve sava�mak demektir. Sorgulamay�, cesareti, karma�adan
korkmamay� gerektirir.
Elbette Selen'di! Analitik dü�ünen, s�k s�k derin ve uzun yolculuklara ç���p, bedenini yan���zda
��rak�p, dü�ünceleriyle ko�arak, bizden uzakla�an, yorulup, terleyerek sorgulayan, arayan, geri
döndü�ünde ba�ar��� ya da ba�ar���z; ama bu yolculu�a verdi�i emekten mutlu olan Selen'di.
Onun yan�nda yaln�zca ne�eli, i�inde ba�ar���, enerjik ve pratik
bir adam say�labilecek babam, önceleri Selen'in bu iç-gezilerini hayranl�kla izler, gururla anlat�rd�.
O s�ralar Selen'in üzerine yo-�unla����� konular toplumsal, sanat ve kültür kökenli ya da bireysel
olanlard�. Henüz ikisinin ili�kisi üzerine tart��maya ba�lamam��lard�...
Aradan y�llar geçtikten sonra, benim de sorgulamayan, tats�zl�k ç�kmamas� için ya�am� bile
geçi�tirenleri özensiz, yoksul, hatta katlan�lmaz bulu�umda, Selen'den sonra etkilendi�im ikinci ki�i
Mi-ke'd�r. Michael McClure: ilk sevgilim!
32
Neydi bu cinsellik? Bir merak, bir merak...
Çocuklar�n yan�nda f���lt�larla geçi�tirilen, gençlerin yan�nda garip gülümsemeler, parlak bak��lar
ve bast���lm�� kahkahalarla a��zda yuvarlanan, üzerine �ark�lar, kitaplar, �iirler yaz�lan, filmler
çekilen, bazen 'namus meselesi', ço�u zaman 'kad�n-erkek ili�kisi' - o s�ralar e�cinsellikten
habersizdim - arada bir 'dünyan�n en eski mesle�i', kimi zaman 'ihanet, cinayet ve intihar' nedeni
olan cinsellik neydi?
Yoksa, insanl���n en önemli varolu� eylemi cinsellik miydi? öyle miydi acaba?
��er öyleyse, bu önemli konuda ne kadar cahildim...
Yok hay�r, bu söylediklerim de�ildi! Merak���n as�l oda�� annemdi. Babam gibi, bana ola�anüstü
gelen bir erke�i terk edip, bana çok s�radan gelen ba�ka erkeklere ilgi duymas�, ancak annemin >
bildi�i, onun tan�����, ama benim çok yabanc��� oldu�um bir ne- i denleydi. Ve bu, ancak 'cinsellik'
olabilirdi.
Annem cinselli�i biliyor, babam� cinsel yönden tan�yordu. Bir tek bu nedenle belki de, ben babam�
terk edemezken, o etmi�ti. Bir erkekle, bir kad�n aras�nda en az cinsellik kadar, hatta zaman zaman
ondan da önemli ba�lar, uyumlar, gizler ve dokunu�lar oldu�unu daha sonra ö�renecektim. �imdi
tek bilinmez, cinsellikti.
Bir merak, bir merak ve çok merak!
Mike o s�ralar çok ya��� bir adamd�; tam otuz üç ya��ndayd�! Çünkü ben on alt�ma yeni girmi�tim.
Bizim koleje bir y�l önce îtalya'daki bir Amerikan okulundan gelmi�, çabucak okulun en popüler
��retmeni olmu�tu. Hem basketbol tak����� çal������yor, hem duvar gazetesini yönetiyor, hem gitar
kursu veriyor, hem de edebiyat-okuma saatleri düzenliyordu. Sekiz ay gibi k�sa bir sürede, derdini
anlatacak kadar Türkçe ö�renmesi, albenisini iyice art�rm����.
Amerikan Edebiyat� ö�retmeniydi Mike. K���la çalan sar� saçlar�, masmavi gözleri, bebek gibi
pürüzsüz, incecik cildi vard�. Güler yüzlü, uzun boylu, kemikli, sa���kl� bir adamd�. Birbirinden ��k,
uçuk renkli keten gömlekler, dar jean pantolonlar, kösele botlar giyiyor, ders d���nda pastel fularlar,
derste ayn� renkte kravatlar tak�yordu. K�sa kesilmi� saçlar� olmasa, bir 'hippy'ye; zarif, ��k, ince
tav�rlar� olmasa bir 'cowboy'a benzeyecekti.

Dersleri müthi� e�lenceli geçer, iple çekilirdi. Hemingway'le bo�a güre�lerinden ç���p, oradan Paris
sokaklar�na ko�ar, Faulkner'la güneyin kasaba s�ca�� s���nt����� payla��r, London'la denize aç���r,
karaya dönünce alt�n arard�k. Williams'la ku�aklar aras� çat��maya dalar, Steinbeck'le grevlere
kat���r, O'Henri'yle de 'beklenmez'in heyecan��� ya�ard�k. Ama dönüp dola��p Hemingway ve
London'la bulu�urduk, ille de bu ikisiyle...
Edebiyat�n ya�am�n bir parças� oldu�una ve yazarlar�n ya�amlar���n gizemli albenisine öyle inançl�
bir tutkunlu�u vard� ki, kolejde o s�ralar onun ö�rencisi olmu� k�zlar, daha sonra kitaplardan uzak
birer i� veya ev kad��� olsalar bile, hâlâ iyi birer edebiyat okurudurlar, îyi yazar�n ve iyi kitab�n
kokusunu almay� ondan ö�renmi�lerdir çünkü.
Okuldaki birçok sosyal kola üyeydim. Selen ve babamla ç�kmad���m hafta sonlar�, yaln�zl�ktan ve
annemden kaçmak için harika bir yoldu, nefis, e�lenceli bir nedendi bu.
Müzik kulübündeydim, gitar ö�reniyordum. Okuma kolunday-d�m, Hemingway'in ya�am� üzerine
ara���rma yap�yordum. Basketbol tak���nda lisansl� oyuncuydum.
Okuldaki k�zlar�n ço�u Mike'a hayrand�. Onun herkesle samimi - "bana yaln�zca Mike deyin" - ama
ayn� zamanda mesafeli ve cid-
JÖJjf;
di olu�u, içtenlikle an�lar���, eski k�z arkada�lar��� anlat���, romantizmi, yak���kl�����, yaln�zl���,
�irinli�e varan sempatikli�i, dünyay� Vj(;f! gezmi�li�i, serseri ruhu ve en önemlisi bütün
aç�kl���na kar��n, hâlâ '" "" gizli kalan bir yan�, k�zlar� müthi� etkiliyordu. Onu eri�ilmez
buluyorlard�.
��runa sevgililerini terk edenler, �iirler, rumuzlu mektuplar yazanlar, hatta evine gidip kollar�na
at�lanlar vard�. Hepsi de kibarca reddediliyordu!
Bir k�z kolejinde çal��an bekâr, yak���kl�, yaln�z ve çok ilginç bir ö�retmenin ba��na gelebilecek her
�ey, onun da ba��na geliyordu. Fazlas�yla! Sinir krizleri geçirenler, tehdit telefonlar� edenler,
intihara yeltenenler, yalanc�ktan intihar edenler, onunla hayâli a�klar ya�ayanlar... Hakk�nda
yay�lan dedikodular da çok ac�mas�zd�. "E�cinselmi� can�m, b�rak�n Allah a���na!" "Uyu�turucu
kullan�yor zavall�." "Impotent bu herif k�z, nas�l becerecek ki?" Hiçbirine ald�rm�yordu Mike.
Çevresinde, burnunun dibinde olanlar� sanki duymuyormu� gibiydi. San���m onun bu hali, k�zlar�
iyice tahrik ediyordu.
Okulun en güzel k��� de�ildim. En zekisi, en çal��kan� da olmad�m hiç. Ama güzeldim, çal��kand�m
ve zekiydim. Bunlardan çok dozda birine sahip olmak yerine, üçünden uygun miktarlarda yan yana
bulundurmak bir kad�na nas�l yak���r, �imdi görebiliyorum. Hele bir genç k�zda, ne umutlu bir
����lt� yarat�r, bu bile�im...
Yine de Mike'�n beni seçmesinin tek nedeni bu de�ildi. Öbür k�zlar gibi pe�inden ko�muyordum
ben. Onu be�eniyor, ondan etkileniyordum, bu besbelliydi. Ama ona bak���m çok ba�kayd�. Ben,
onun dü�ünceleri, konu�malar�, bak��lar�ndaki derinli�i ve farkl������ndaki gururu, Selen'e
benzetiyordum. Heyecanlan���, enerjisi ve yürüyü�üyle babama. Bir ba�ka deyi�le Mike, Selen'in
erke�i, baba-. mm da Amerikal�'s�yd�!
Onunla olmak keyifliydi, hem e�leniyor, hem ö�reniyordum. Ba�lang�çta onun bana olan ilgisinden
çocuksu bir heyecan duyuyordum; o kadar! Erkek arkada� konusundaki iddias�zl����� bilen öbür
��zlar da, bundan hiç rahats�z olmuyorlard�. "Nüsü yaln�zca babas�na â��kt�r!"
Derken, Mike'� görmeden geçen hafta sonlar� kendimi yapayaln�z hissedi�imle içimin c�zz edi�i...
Onun bana hayranl�k ve ilgiyle bakan gözlerine yakalan�nca, utanarak ���nan bedenim...
Daha sonra Teo'nun yorumuyla "Selen'e â��k olamad���m, babamla da sevi�emedi�im için Mike'a
yönelecek"tim. Sonuçta çok merak etti�im, 'ay�n karanl�k yüzünde' kalan cinselli�i ke�fedecektim.
Çok yak�nda. «'
Pek tuhaf bir �ekilde... î
33
"Geçen hafta sonu müzik kulübü tatil olunca, sizin gizlice intihar etti�inizi dü�ündüm Mike!"
"What did you say Nilsu?"

"Siz Mike, siz intihar�n gizemine hayrans���z!"
"Suicide?"
"Bence Hemingway'den çok, onun intihar� büyülüyor sizi."
"Say it again Nilsu, please!"
"You are fascinated by the mystery of suicide, Mike!"
"intihar�n gizemi, well, ilginç, a very interesting approach..."
Bu söylediklerimi daha önceden planlamam����m. Selen'in ve Mike'�n att��� tohumlar ve ilk
gençli�in frapan sözler etme oburlu�u, böyle bir sonuç do�urmu�tu.
Donup kalm���� Mike. Ders zili çald���nda ben s���fa ko�mu�tum, o koridorda öylece kalm����...
Ayn� gün, dersten sonra, beni ö�retmenler odas�na ça��rtt���nda, art�k küçük bir k�za bakar gibi
bakm�yordu bana.
"intihar eden bir yak���n oldu mu Nilsu?" Merak, ilgi ve umut t���lar� vard� sesinde. Hay�r,
olmam����. Kimse kendini b�çakla, iple, tabancayla, havagaz�yla ya da uyku hap�yla öldürmemi�ti
ailemde. Ama ölüm ille de fiziki mi olmal�yd�?
"Annem, annem intihar etti geçen y�l!" Yüzünü bir alev yalam�� gibi çarp�ld� Mike. Konu�amad� bir
süre. Gözlerinde, boks maç�
105
seyreden insanlar�n, ac�dan zevk alan tuhaf ���klar� dans etti. Toparlanmaya çal����, dudaklar���
�slatt�, yutkundu. 106 "Kaç ya��ndayd� annen?" ;
.' "Sizin ya�lar���zda Mike."
- Tam anlam�yla 'itlik' ediyordum. Besbelli çok etkilenmi�ti. Onun en zay�f yan��� yakalam��,
önlenemez biçimde üstüne gidiyordum.
Daha sonralar� birçok erke�i de önlenemez ve kontrol edilemez biçimde örseleyecek olu�um, onlar�
yaralar içinde b�rak�p terk edi�lerimde de, o s�rada Mike'a kar�� duydu�um tuhaf, tan�mlanmas� güç,
hatta tiksindirici keyfi ya�ayacakt�m. Sanki içimde yatan sinsi bir di�i �eytan zaman zaman
uyan�yor, zehrini beni seven erkeklere ak���p, böylece besleniyordu. Ne kendimin ve psikologlar�n
ne de Selen'in engel olabildi�i bu 'femme fatale'e, ancak Teo 'dur' diyebilecekti; y�llar sonra...
"Okul ç����� bana u�ramak, konu�mak istersen, evim okulun sonundaki üçüncü sokakta. Soley
Apartman�, ikinci katta." Evini biliyordum ve gitmek için can at�yordum. Ama gitmedim. Beni
tutan neydi, tam olarak bilmiyordum, ama o gün gitmedim Mike'in evine; onun orada,
merdivendeki ayak seslerini dinleyerek beni bekledi�ini bile bile, gitmedim.
Ayn� ak�am, hafta ba�� olmas�na kar��n okulun bir arabas�yla eve getirilen Cem, ate�ler içinde
yan�yordu, �iddetli bir gribe yakalanm����.
Onun hasta olarak eve dönü�ü, ayn� gece hem annemi hem de babam� eve, yani 'eski evimiz'e geri
getirmi�ti.
Bu, beni altüst edecek bir olaya yol açt�!
34
San���m be� ya��ndayd�m. Ana okuluna gidiyordum. O gün okuldan erken ç�km����k, nedenini
��kartam�yordum ama, beklenenden erken bir saatte, servis arabas� beni evin kap���na b�rakm����.
Annemle, anneanneme sürpriz yapmak için ko�arak merdivenleri t�rmanm����m. Bizim evin kap���
aç�kt�, "anneannem gelmi�"
diye dü�ündüm sevinçle. Ayaklar���n ucuna basarak içeri girdim, içerde "CEEE!" diye ba��rmay�
planl�yordum.
Annemle, babam�n odas�ndan homurtular, m���lt�lar, iniltiler geliyordu. Babam o saatte
laboratuvar�nda olmal�yd�, merak ettim. Onlar�n odalar�na yakla��nca, gördü�üm manzara beni
��lg�na çevirdi. Ç�plak babam, ç�plak annemi yiyordu!
Babam, annemi yiyordu!
Annem, can� yan�yormu� gibi inliyor, ama babam ona ald�rmadan, gözleri kapal� olarak annemi
yemeyi sürdürüyordu. Öyle canh�ra� bir a�lamaya tutuldum ki, ne o s�rada çar��dan dönen

anneannem, ne ö�le uykusundan uyanan Cem, ne de giyinmeye çal��an annemle, babam beni
yat����rabilmi�lerdi.
"Annemi yeme, n'olur babaca��m!"
Bu sahneyi, anne-babalar���n cinselliklerini hep gözard� etmek e�iliminde olan çocuklar�n pek ço�u
gibi, unutmak üzere kald�rm����m haf�zam�n en üst raflar�na.
O pazartesi Cem'in aniden hastalanarak okuldan eve gönderili�i, hemen hemen bir y�ld�r birbirini
görmeyen, çoktan bo�anm�� ve art�k ba�kalar�yla ya�amlar��� payla�an annemle, babam� eve geri
getirdi�inde, belle�imin o en üstteki raf� aç�ld� ve içinden be� ya����n an�lar� döküldü. Bir zamanlar
annemle babam da sevi�irlerdi, onlar da severlerdi, be�enirlerdi birbirlerini.
Acaba sevi�mek için ille de sevmek gerekli miydi? Sevmek mi, sevi�mek mi daha kolayd�? Bir
kad�nla bir erkek nas�l ba�lard� birbirlerine yak�nla�maya? Selen'in dedi�i gibi, 'sevmek
dokunmaksa' ve 'sevmek emek ister'se, o zaman bu yan yana, nas�l bir zamanlama gerektirirdi? Çok
kar���kt�, çok anla��lmazd�, çok ilginçti...
Annemle yeniden kar��la�an babam, çekingen, mesafeli, kibard�. Babamla kar��la�an annem
sokulgan, sevecen, anlay����yd�. Bu kar��la�madan en çok heyecanlanan ki�i anneannemdi.
Babam�n etraf�nda pervane gibi dönüyor, anneme bile iyi davran�yordu.
Cem'in odas�nda, onun ate�ler içinde, bayg�n yatt��� yata��n ba� ucuna topland�����zda, yorganla
yast�k aras�ndan görünen yüzüyle karde�im bana oldu�undan da küçük, yard�ma muhtaç ve �irin
görünmü�, yüre�imi burkmu�tu. Çaresizlik içinde k�vranan babam, bir elini onun aln�na koymu�,
bir eliyle de nabz��� say�yordu. Annem
Cem'in ellerini tutuyor, anneannem �slak alkollü bezlerle ko���turuyordu. Bir aile olmu�tuk
yeniden...
Kap���n pervaz�na dayan�p, lo� odadaki 'aile' tablosunu izliyor-dum. Oysa ne çok yara alm����k, ne
çok darbe yemi�tik! Hepimiz, tek tek hepimiz... Yine de güzeldi, harika bir sahneydi bu!
Annem m���l m���l bir �eyler anlat�yordu babama, f���lt�lar�m duyuyor, ama ne dedi�ini
anlayam�yordum. Babam usulca "evet", "ku�kusuz" diyordu ona. O s�rada Cem gözlerini açt�
gülümsedi. Hepimiz donduk kald�k, bir mucizeydi bu!
Ne güzel bir gülümseyi�ti o Tanr�m! Aradan bunca y�l geçmesine kar��n, bugün bile karde�imin o
gülümseyi�indeki huzur dolu mutlulu�u, güvenli dinginli�i ve bebeksi sevinci görür gibiyim.
Hepimiz heyecanlanm����k. Anneannem dualar m���ldan�yordu, annem a�lam����. Anneannemin
dudaklar��� titreten o dualar�n yaln�zca Cem için mi, yoksa benim akl�mdan geçenler için de mi
oldu�unu bilmiyordum. Bildi�im tek �ey, anne-babalar� ayr�lm�� bütün çocuklar�n en büyük
fantezilerinin, ayr�lma ko�ullar��� ne denli rasyonalize etseler de, ebeveynin yeniden birle�meleri
oldu�udur. Tam bir içgüdüsel fantezidir bu! Ya�am boyu, gizlice sürer.
Cem, o harika gülümseyi�inden sonra yeniden derin bir bayg�nl��a sürüklenip kendinden geçince,
annemle babam odadan ç�kt�lar. Anneannem Cem'i alkollü tülbentlerle ovup, dualar m���ldanmay�
sürdürüyordu. Dindar biri de�ilim, olmad�m da, ama anneannemin m���ldand��� dualar�n ve
ilahilerin, o ninniyi ça������ran, yat�������� ezgisini daima sevmi�imdir. Bu belki de, çok modern bir
kad�n olan anneannemin, dini inançlar��� ça�a uydurabilmi� olu�undaki ustal���n bir arma�an���r
bana.
Cem'in odas�ndan ç�kt���mda annemle babam� ne mutfakta, ne de salonda bulabildim. "Gittiler mi?"
diye dü�ündüm bir an. Ama art�k birlikte gitmiyorlard� ya! Ayr� ayr� ki�ilerle, ayr� yerlere
gidiyorlard�...
Aniden, o çocukluk an�m döküldü belle�imden.
"Annemi yeme babac���m, n'olursun!..."
Annemle, babam�n eski yatak odalar�ndan m���lt�lar geliyordu. Yoksa oradalar m�? Annemle
babam? Ama nas�l olur, babam Se-len'le, annem i�adam� Fikret'le beraber de�iller mi?
Annemin, i�adam� Fikret'e ra�men, babamla yeniden beraber olmas� beni hiç etkilemiyordu
do�rusu, ama Selen varken, babam�n annemle, o odada, m���ldanarak...

Kulaklar�mdan alevler f������yor, ba����n içinde tamtamlar çal�yor, bo�az�m kuruyor. Gözlerimin
yand����� dü�ünecek gibi salland����� an�ms�yorum. Büyük bir haks�zl��a u�ram����m da, sesim
����lm��, nutkum tutulmu�tu. Uzun süren bir kriz geçirdi�imi san�yordum. Kendime geldi�imde,
anneannem beni kolumdan sürükleyerek, salona götürüyordu: "in�allah hatalar��� anlar, sizlerin
yüzsuyu hürmetine, yeniden birle�irler evlad�m!"
'Yüzsuyu' demek, gözya�� anlam�na m� geliyordu?
Tam o s�rada, annemle babam eski yatak odalar�ndan ç�kt�lar. Annemin yüzünde bir parlakl�k,
babamdaysa tedirgin bir ifade vard�. Tekrar Cem'in odas�na girdiler, m���ldanarak konu�tular, sonra
babam gitti.
Giderken babam�n gözlerini arad�m, bulamad�m, kaç�yordu benden.
Babam Selen'i sevdi�i halde, annemle, o odada... Olabilir mi bu? Selen onu evde beklerken, o
burada, annemle... Benim ince, duyarl� ve sevecen babam?... Benim o çok özel, sevgili babam.
Babam, Selen'i annemle aldatm�� m�yd�? Bu kadar kolayca, çabucak ve benim önümde. Benim
babam...
Arkas�ndan ko�up, gö�sünü yumruklamak ve bunu Selen'e nas�l yapabildi�ini sormak istedim. Çok
istedim. Babama hesap sormak istedim... Ama onun yerine odama gidip, yata��ma att�m kendimi.
Zehir zehir a�lad�m.
35
Uyand���mda henüz sabah olmam����. Giysilerimi ç�kartmadan uyuyakalm��, terden ve gözya��ndan
önce s���ls�klam, sonra yap�� yap�� olmu�tum. Yata����n ba�ucundaki cam�n perdelerinin
����ldad����� hissederek, yataktan kalkt�m. Gerçi ilkbahar gelmi�ti ama henüz çok yeniydi ve
havalar hâlâ serindi. Cam� kapatmak için
109
uzand���mda gördü�üm manzara kar����nda, ç����k atmamak için duda��������rd����� an�ms�yorum.
Daha sonra haftalarca duda-11° ��mda o yarayla gezmi�tim.
Bir çift el görmü�tüm. Aç�k kalan pencerenin pervaz�na tutunmu� bir çift el. Beyaz, �effaf cilal�,
��sa t�rnakl�.
Ellerden bir tanesi çabucak bile�imi kavrad�, s�ms��� tutundu bana. Buz gibiydi. Korkuyla e�ilip
bakt���mda Selen'in deh�etten irile�mi� gözlerini gördüm. Ne i�i vard� burada, bu halde, bu saatte?
Olanca gücümle onu yukar�ya çekmek, kurtarmak için u�ra���m, ama öyle a��rd� ki, imkân� yok,
ba�aram�yordum. Bir ara bana seslendi�ini i�ittim. Sesi öyle derinden, öyle k���k geliyordu ki, hayal-meyal
duyabiliyordum onu.
"Nüsü, Nil... su... sak�n b�rakma elimi, lütfen kurtar beni... Nilsu!..."
iyi ama gecenin köründe gelip, be� kat yüksekten penceremin cam�na as�lmas���n nedeni neydi? Ne
olmu�tu?
"Beni baban itti Nilsu. Camdan itti..."
Babam m�? Benim babam öyle �ey yapmazd�. Üstelik babam Se-len'i çok sever, yere gö�e
koyamazd�. Onunla nas�l gurur duydu�unu çok iyi biliyordum. Hay�r hay�r, bir yanl����k olmal�yd�.
Gücümün tükendi�ini, Selen'in giderek daha a��rla������� hissediyor, ona bir �ey olacak diye çok
korkuyordum. Dü�erse, ölürdü. Mutlaka ölürdü! Selen'in ölmesi dü�üncesi, ç�ld�rtt� beni. O ölürse
ne yapar�m?... Tanr�m, Selen ölürse... Onu tan���ktan sonra, ondan vazgeçmek...
Selen'i ne çok seviyordum. Selen'i ne çok seviyordum... Bunu �imdi, ancak o ölmek üzereyken,
hem de ya�am� benim elimdeyken anl�yordum. Kötüydüm ben. Çok kötüydüm...
Hay�r, onu kurtarmal�yd�m. Kesinlikle kurtarmal�yd�m Selen'i. Birisi bana yard�m etmeliydi. Güçlü
birisi. Mutlaka yard�m bulmal�yd�m ... Ama Cem hasta yat�yordu, anneannem de güçsüzdü. Pe-. ki
annem? O, bu gece burada kalm����. Ama annem, Selen'e yard�m etmeyi kabul edecek miydi?
"Annen a����da Nilsu! Babanla birlikte." E�ilip a����ya bakt�m. Do�ruydu. Babam ve annem
�����dayd�. Babam, arabas���n üstünü j
açm����, (îyi ama onun arabas���n üstü aç�labilir de�ildi ki...) Araban�n ön koltuklar��� yat���p, arka
koltuklarla birle�tirilmi�, kocaman bir yatak olu�turmu�lard�. Yata��n üzerinde, onlar� be�

ya��ndayken gördü�üm gibi ç�plak yat�yorlar, babam gözleri kapal�, annemi öpüyordu (babam
annemi yiyordu!). Utançtan k�pk�rm��� kesildi�imi hissettim.
"Sak�n babam� terk etme Selen, lütfen!" dedim, inleyerek. A���yordu Selen. Demek, o da
��layabilir, çaresiz, ümitsiz ve zay�f hissedebilirdi kendisini...
"Sevmek dürüstlük, sevmek içtenliktir," dedi burnunu çekerek.
Kolum kopacak denli a��rla������, art�k onu tutacak enerjim kalmam����. 1yi ama onu b�rak�rsam!..
"B�rak Nilsu, b�rak beni, dü�mek istiyorum!"
"Nas�l yapar bunu sana? Benim babam çok farkl���r, o öbür erkeklere benzemez, hiç kimseye
benzemez! Asla incitmez, ac�tmaz, üzmez, aldatmaz, terk etmez... Benim babam, bunu sana
yapamaz..." Gücüm tükeniyordu, onu bo�lu�a b�rakmak üzereydim. Yoksa ben de onunla atlasa
��yd�m ?..
Kocaman, kemikli bir el, elimi kavrad�, Selen'i yukar�ya çekti. Selen bitap dü�mü�tü, yata����n
üzerine çöktü, înler gibi bir sigara yakt� ve tüttürdü.
"iyi ama sen sigara içmezsin Selen?"
"Art�k içiyorum."
����rd�m. Peki onu kim kurtard�? Karanl�k odamda tan���k bir siluet gördüm. Uzun boyluydu, mis
gibi sabun kokuyordu. Tan���k ama kim?
"Hani bana gelecektin Nilsu? Seni bekledim bütün ak�amüstü... Hep seni bekledim."
Mike'd� bu. Boynuna at���p, öpüverdim onu. Me�er ne kolay-m��! Dudaklar�ndan öpmü�tüm onu.
Sar�p sarmalad� beni uzun kollar�yla; kendimi güvenli ve mutlu hissettim. Çok güvenli. Mis gibi
kokuyordu; temizlik ve özen kokusu; sabun kokuyordu.
"Selen nerede?"
"Gitti o," dedi Mike. Kollar�ndan s�yr���p, cama ko�tu�umda a����da yaln�zca babam� gördüm.
Sigara içiyordu o da. Ama babam hiç sigara içmez ki...
���
112
"Art�k tek ba��na kalacak, yapayaln�z..." dedi Mike, içim s�zla-dl. Babam, Selen'siz ya�ayamaz,
onsuz çok mutsuz olurdu... 1 "Peki Selen nerede?" Kederimden ç�ld�racak gibiydim. 1 "O,
Hemingway'e gitti. Onun intihar��� önlemek istiyordu."
"Ama Hemingway intihar edeli y�llar oldu, Mike!"
"Baz�lar� her gün intihar eder Nilsu..." sesi uzakla������. Arad�m, Mike da yoktu. Çok korktum.
"Ne olur beni b�rakma Mike, lütfen gitme. Yine sar�l bana... Neden herkes terk ediyor beni, neden,
neden?..."
Ba���� komodinin aya��na çarpm���m, ayaklar�m yatakta, ba- j ��m komodinin yan�nda, sanki
amuda kalkm�� gibi bir halde uyand�m. Sabah ezan� okunuyordu. Herkes uyuyordu. Cem,
anneannem - bu gecelik — annem, bu evde, Selen'le babam, Selen'in evinde. (Öyle olmad�����
��llar sonra ö�renecektim.)
Mike kendi evinde.
Bir ben uyumuyordum!
Yata��ma oturup, komodinin aya��na çarpan ba���� ovu�turup, söyleniyordum. Yava� yava�
ayd�nlanan odam�n duvar�nda bana bakan Björn Borg'un bak��lar�yla kar��la��nca çok bozuldum ve
posteri ç�kar�p, att�m duvardan. Sonra bo� bir deftere, gördü�üm rüyay� yazd�m. Unutmamak için!
O ak�am annemle, babam gerçekten sevi�tiler mi? Yoksa konu�mak için mi eski odalar�na
kapand�lar? Bilmiyordum... Bundan hiçbir zaman emin olamad�m. Ama okulu tek ba��ma 'k�rd���m'
ilk gün ve ilk cinsel ili�kim, tam ertesi güne rastlar!
36
Güne� henüz ���tm�yordu, ilkbahar�n ilk günleriydi, günlerden Sal�'yd�. Cem'in hastal���yla me�gul
olan anneannem, o sabah kahvalt� etmeden ç�kt����� fark etmedi, annemse uyuyordu. Okul
üniformam olan etek ve ceketi giydim, ama kitaplar��� almad�m: | Okulu 'k�racakt�m!'
Bu, ilk okul 'k�����m' de�ildi. Daha önce de yapm����m, ama o

zaman arkada�lar�mla birlikteydim. Sinemaya gitmi�tik, pastanelerde at����rm��, parklarda iri
kahkahalar atm��, otobüs duraklar�nda kikirdemi�tik. �imdi, yaln�z ba��na okul 'k�rman�n' nas�l bir
�ey oldu�unu merak ediyordum do�rusu. Ne yapabilirdim bir ba��ma?
önce bir pastanede peynirli po�açayla çay içip kahvalt� ettim. Sonra ani bir kararla - belki de çok
önceden verilmi� sakl� bir karard� - Selen'e gitmek üzere Te�vikiye'ye do�ru yola koyuldum.
Çal������ mimarl�k bürosuna babamla bir kez gitmi�tik, ama elimle koymu�ças�na kolay buldum
binay�. Yol boyunca onunla konu�acaklar��� dü�ünüp, keyifleniyordum.
Bir kere, önceki gecenin kâbusunu payla�acakt�m onunla. Sonra asl�nda onu çok sevdi�imi
anlad����� itiraf edip, arad���m güveni ve s�cakl��� onda bulacakt�m. Nas�l da sevinecekti, kim
bilir? Gözleri parlayacak, asl�nda bir k��� olsa, mutlaka benim gibi birisi olmas��� istedi�i s�rr���
açacakt� bana. ikimiz de ayn� adam� ne çok seviyoruz diye dü�ünecektik.
iyi ama nas�l anlat�rd�m ona? Babam�n annemle, kendisini aldatm�� oldu�una dair ku�kular��� nas�l
açabilirdim ona? Belki de asl� yoktu endi�elerimin? Sonra, �u cinsellik üzerine meraklar���,
heyecanlar���, babamla onun ya�ant���na dokunmadan nas�l aktarabilecektim? Ya annemi, annemin
intihar etti�i yalan��� nas�l aç�klayacakt�m?
Selen'in bürosu önünde dolan�p, durdum. Belki bir saat, belki iki saat, tam kestiremiyorum. Sabah
rüzgâr���n ci�erlerime i�lemesi bile, içeriye girmemi kolayla���ramad�. Hemen orac�kta, o
pencerenin ve kap���n ard�nda, elinde babam�nkine benzer iri bir fincanla, bulursa kahve - ailesi
Amerika'dan yolluyordu - bulamazsa çay içerek bilgiç bilgiç konu�uyor ya da dü�ünceli bak��larla
çal���yordu. O kadar yak�mmdayd� ama gidemedim, ona ula�amad�m. Cesaretim, benzin deposu hiç
beklenmedik biçimde bo�alan bir araba gibi yolun ortas�nda b�rakm���� beni. Tutulup kald�m: ufak
ve aptal hissettim kendimi.
Bugün, bu sat�rlar� yazarken, "e�er o gün, o kap�dan girebilmi� olsayd�m..." diye dü�ünüyorum da;
insan ya�am���n ne çok 'e�er', '.. .sayd�m/seydim'lere ba��� oldu�unu, tesadüf ve rastlant�lar�n
ya�ant����� nas�l yönlendirdi�ini görüyorum. Bir de o ufak tefek, kü-
IYS8
113
çük kararlar�����n, hayat ak������� nas�l irice etkiledi�ini... Görüyorum ama, bu görü�, hâlâ
kontrolü tamamen elimde tutamay���m-114 dan ötürü biraz öfkelendiriyor beni.
O gün Selen'le konu�abilseydim, belki de aram�zdaki benim geli�tirdi�im duvar kalkacak,
gereksindi�im güven ve sevgiye kavu�acakt�m. Bilmiyorum, bilemiyorum. Kim bilebilir ki ?..
O serin ilkyaz sabah�, uzunca bir süre Selen'in bürosunun önünde dola���ktan sonra, aylak aylak
gezinerek istanbul'u dola���m. Sonunda so�uktan donmu�, müthi� çi�im gelmi� olarak, Soley
Apartman� ikinci katta buldum kendimi. Zili hiç tereddüt etmeden çald�m. Okuldan henüz dönmü�
Mike, kap��� açt���nda ����rd�.
"Nilsu, gel içeri, ne bu halin?" Kolumdan tutup içeri çekti beni.
Evi, her an yolculu�a ç�kacak bir insan�n paketleme ve bavul haz�rlama hummas� izlenimini
veriyordu. Sonradan onun böyle da����k bir dekorla kendini güvenli hissetti�ini, gezgin ruhunu
besledi�ini ö�renecektim.
��cak bir fincan kahveyle, konyak ikram etti bana. Ellerim, burnum, kulaklar�m ve ayak
parmaklar�m hissizle�mi�ti. Kesik kesik öksürüyor, �iddetli ba�������yla sallan�yordum.
"Açl�ktand�r!" te�hisini koyup, bana f�st�k ezmeli sandviçler haz�rlad�.
"Peanut butter is good for everything!" Sonra bir 'country' plak yerle�tirdi pikab�na. Daha iyiydim.
Tuvalete gittim. Rahatlam�� ve temizlenmi�tim.
Mike'�n evindeydim. Ona delice hayran de�ildim, onu k�skanm�yor, ondan korkmuyordum. O ne
babamd�, ne de babam�n sevgilisi, ne de annem, ama galiba hepsiydi!
"Ne oldu Nilsu? Evde bir �eyler mi ya�ad�n, yoksa erkek arkada��ndan m� ayr�ld�n? Okula da
gelmedin bugün?" Sustum. Hiç konu�mad�m. Yorgundum. Art�k konu�mak, sormak, yan�tlamak,
yarg�lamak ve savunmak istemiyordum. Bir limana s���nmak, k�vr���p uyumak istiyordum. Hiç
kimseyi, hiçbirini istemiyordum. Uyuklar gibi konu�tu�umda duyduklar�ma inanamad�m.

"Annem, geçen y�l bugün intihar etmi�ti!"
Liman�n bütün kap�lar� aç�lm���� önümde. Usulca yakla�maktan | ba�ka, hiçbir �ey yapmaya gerek
yoktu. Yakla���m!
37
önce uzun kollar�yla beni kucaklay�p, bir bebekmi�im gibi gö�süne bast�rd� ve p�����lad�. Sonra iri
elleriyle saç��� ok�ad�. Teninin kokusuna kar��an ve bugün bile an�msad���mda içimi ayd�nlatan
tazelik, temizlik ve zindelik yüklü koku doldu burnuma. T�ra� losyonu da, her sabah du�ta
kulland��� sabunu da ayn� kokuyu ta��yordu. Mandalina a�ac� kabu�u.
Sözlerini hiç anlamad���m bir tekerlemeyi m���ldanarak, saçlar��� ok�ad� Mike. Di� macunu kokan
nefesi boynumu g���kl�yordu ve ben kokular�n da karakterleri oldu�unu ilk kez dü�ünüyordum.
Asl�nda öyle derin bir dü�ünceye yer verecek durumda de�ildim. Onun kollar�nda bir genç k�zdan
çok, terk edilmi� bir küçük k�z gibiydim ve gö�süne ba���� yaslam��, ninni dinler gibi güvenli ve
huzurluydum, öylece kald�m, son y�llar�n bütün yorgunlu�uyla, öylece s�zd�m orada. Uyand���mda
ak�am�n geç saatleri, geceye dönmek üzereydi. Beni kanepeye yat���p, üzerime ekose bir battaniye
örten Mike, ba�ucumda oturmu�, beni seyrediyordu. Bana bak��lar�nda derin bir �efkat, s�cakl�k ve
yak�nl�k vard�. Sanki y�llard�r tan�yor-mu�um gibi yak�n hissettim kendimi ona. Hatta y�llard�r
tan���klar�mdan çok daha yak�n...
Beni yat�rd��� kanepeden kalk�p, her gün yap�yormu�um gibi do�al ve kolayca yeniden sar�ld�m
Mike'�n boynuna. Ba���� gö�süne gömdüm. O yine saçlar��� ok�uyordu. Bir süre kald�k. Sonra
elleri boynuma, kulaklar�ma de�di, içim ürperdi, ���k, baharatl� bir s��� akt� içime ���k h���yla.
Kas�klar�m sanc���. Ba���� kald���nca yaln�zca mavi gözlerini gördüm. Sevgi, �efkat ve güven
mavisi...
Rüyamda yapt���m gibi, dudaklar��� dudaklar�na dokundurdum. Hiç kar�� koymadan dudaklar���
aralad� ve beni öptü. Çok güzel, yumu�ak ve �slak bir duyguydu bu ilk öpü�me.
Sonra usul usul soydu beni. Her hareketi öyle yumu�ak, öyle güven ve sevgi doluydu ki, mutlu
oldu�umu hissediyordum. Ama en çok meraklan�yordum. Nas�l olacakt� ve ne olacakt�? Korkmuyordum.
O y�llard�r kula��ma çal�nan 'ilk ili�ki' endi�esi, 'bekâret korkusu' ve 'cinsellikten tiksinme'
duygular� yoktu.
�ansl�yd�m ben. Kar��mda, beni incecik kristal bir sanat eseriy-mi�im gibi tutan, özenle, dikkatle
seven bir erkek vard�. Gerisini hiç dü�ünmedim... Ate�im ç�km�� gibi, alev alev yan�yordum.
Kendili�inden dü�en gözkapaklar��� meraktan zorlayarak açt���mda, onun güven mavisi gözleriyle
kar��la��yor, yeniden o �ahane limana s�����yordum.
Liman s�cakt�. Sonra dalgalanmaya ba�lad� deniz, dalgalar�n �iddetiyle sars�ld�m, kendimi dalgalara
��rakt�m... Ter içinde k���ya vurdu�umda, gözlerimi yine güven mavisine açm����m.
Demek buydu cinsellik! O me�hur, müthi� önemli �ey! Hiç de bekledi�im gibi korkunç gelmedi
bana. Terli, �slak, yumu�ak, sevecen ve maviydi cinsellik: Güzeldi!
Mike'�n yata��nda, onun yan�na uzan�p, tavana bakarak cinselli�i dü�ünürken gülümsüyordum.
"Art�k annemin, benden fazla bildi�i bir �ey kalmam����!"
"Eyvah, anneannem beni merak etmi�tir!"
Telefona sar�ld�m, anneanneme bir s���f arkada����n evinde ders çal��������, geç dönece�imi
söyledim. Sert, kararl� ve kederliydi anneannemin sesi.
"Derhal geleceksin Nilsu! Hemen �imdi. Yoksa ben gelir al���m seni!"
Alelacele giyinirken, Mike'�n üzgün bir ifadeyle beni izledi�ini gördüm.
"Gidiyorum ama üzülme, yar�n yine gelirim."
Bana yakla��p, eliyle saçlar��� ok�ad�.
"Neden bunun ilk oldu�unu söylemedin bana Nilsu?.."
38
"Pek çok ki�i onun üremiden öldü�ünü san�r. Hakk�nda birçok bulan�k söylentiler ve dedikodular
yay�ld�, çok konu�uldu arkas�ndan, ama ben gerçe�i biliyordum. O, asl�nda intihar etti!"
Sonraki bir buçuk y�l, büyük ustal�kla gizleyerek sürdürdü�ü-

müz ili�kimiz, gizlili�in do�as� gere�i heyecanl�, Mike'�n ki�ili�i ve altyap��� nedeniyle de renkli,
zengin ve çok e�lenceli geçti. Gerçekten de, onun gibi birine denk dü�en ilk ili�kim büyük bir
�anst� ve ben ikinci kez, bana 'okul' olacak, az bulunur bir insana rastlam����m.
Mike'dan çok �ey ö�reniyordum ama daha önemlisi; o, eksik-lendi�im güven ve sevgi duygular�na
doyuruyordu beni. S�cakt�, dürüsttü, içtendi. O da Selen gibi, kad�nlar�n ve erkeklerin gözlerine
ayn� gözbebe�iyle bak�yordu. Mike, ne söylemek istiyorsa, onu söyleyen biriydi. Ku�ku, suçluluk
ve minnet yüklemiyordu insana. Hiçbir zaman! T�pk� Selen gibi, ama ba�ka biçimde, o da, insan�n
kendine sayg� duymas�yla, ba�kalar�na duymas� aras�ndaki ili�kiyi ö�retti bana.
"Evet, Hemingway hayata bir kavga, bir oyun, bir gösteri olarak bakm����r, ama asl�nda en çok bir
aray����r ya�am, onun için.
"Gerçekte ondan çok önce ya�am��, çok daha kavgac�, ayk��� ve uyumsuz biri vard� ki, beni
Hemingway'den daha fazla etkiledi�ini itiraf etmeliyim."
Jack London'd� bu! Aram�zda bizimle ya�ayacak iki insandan biri oydu, öbürü de Hemingway.
Zaman zaman bu ikisini evin — Mi-ke'�n evi - içinde dola��p, sigara, içki içerken, bizimle
tart���rken görür bile olacakt�m. Bunlar, Mike'�n ki�ilik zay�fl���ndan çok, kendi geçmi�inin, ba�a
��kamad��� önemli bir bölümüyle hesapla��rken dayand��� iki ki�iydi. Galiba, benim içimdeki
güven eksikli�ini dolduran Mike'�n ya�am�nda, benim doldu�um bo�lu�un ad� 'inti-har'd�.
"London, bazen bilinçli, ço�u zurnan bilinçsiz olarak, içinde çeli�en iki kar��t uç aras�na kurdu�u
incecik köprüde, son derece rahats�z ya�am����r. Hem düzenli, yerle�ik, hem serüvenci, serseri...
Sonunda elbette böylesi kar��t iki ki�ilikten biri bask�n ç���p, öbürünü yok edecek, böylece huzura
kavu�acakt�. Do�al olan budur!"
Böyle zamanlarda yere oturmu�, ya müzik dinliyor ya da yemek yiyor olurduk. London ve/ya
Hemingway konu�ulduktan ya önce, ya da sonra sevi�irdik.
"Ama London, özellikle isteyerek bu kar��t ki�iliklerini besledi, semirtti, bir arada korudu ve
onlar�n kendini yok etmesine izin verdi. Ba�ka bir �ey yapamazd�, aksi halde hiç ya�ayamazd�!"
Annemin intihar etmedi�ini, biyolojik olarak canl� say�ld��� Mike'a itiraf etmeyi çok istedim. Fakat
bu gerçe�i ö�renmesi, ili�ki-, mizin büyüsünü bozacakt�. Sustum. Bir türlü söyleyemedim, ama hiç
beklemedi�im, hiç hesap etmedi�im bir olay, bana korkulu kikalar ya�att�. Yalan��� ö�renecekse,
benden ö�renmeliydi hiç de�ilse...
Ortaokul ve liselerde her sömestr bir kez yap�lan 'veli gününe" > notlar��� ö�renmeye giden
babam, Mike'la görü�mü�tü. Panik] içindeydim, elim aya��m dola������. Ya Mike konu�tuysa... Ya
gerçe�i ö�rendiyse... Günlerce Mike'dan kaçt�m. Sonunda dayanamay�p babama telefon ettim.
Beni yeme�e ç�kartt� 'babamlar', ertesi gece. Geçen y�l ilk sö- i mestir iki zay�f getirip, sonra 'orta
halli' biçimde s���f geçmi�tim. Babam bu y�lki notlar�mdan ho�nuttu. Hatta yine 'takdirname'
umdu�unu laf aras�na s������rd�. Asl�nda böyle saplant�lar� yoktu, ama san���m Selen'e övünmeyi
seviyordu.
"Bir de �u Amerikal� genç adam var, ad� neydi?" ;
Genç adam m�? Mike m� genç? Otuz üç ya��nda, koskoca adarnj
o yahu! |
"Michael, evet o! Seni ne çok övdü bana Nüsü, bir busen...**;
Bilmez miydim?... Peki sonra sonra... ;
"öyle uzun konu�tu ki, arkamda homurtulu bir kuyruk olu�-J
tu." Ne dedi? Neler söyledi?
"Çok ak�ll�, duyarl� ve güçlü oldu�unu söyledi. Müthi� gururland�m. Bir baba için, daha güzel ne
olabilir ki? Vallahi Selen, adam - edebiyat ö�retmeniymi� - Nilsu'dan bahsederken, gözleri parl�- -j
yordu. Gerçi notlar� yedi, sekiz gibi, ama olsun..."
Babalar�n ço�u gibi, küçük k�����n büyüyüp, bir genç k�z oldu�unu fark edemeyen, fark etse bile
kabullenemeyen babam, Mike'in heyecan�ndan en ufak bir ipucu bile ç�kartamam���� besbelli, öte
yandan, ya o da, annemin ya�ad���na pek inanm�yordu ya da erkeklere özgü 'birinci tekil �ah�s',
cümleleriyle, Mike'a annemin ya�ad���na dair bir ipucu verememi�ti.

Böylece babam ve sevgilim, kendilerini ve birbirlerini çok mutlu k�lan bir görü�me yapm�� oldular.
Biri, öbürünü: 'ak�ll�, ayd�n önyarg���z bir Amerikal�', öbürü de bunu: 'yüz çizgilerinin derini
intihar etmi� yak�����n ac��� sinmi�, hâlâ �����n ama kuvvetli bir gentleman' olarak pek be�endiler.
Olsun! ikisi de beni seviyor ama... Seviyorlar de�il mi ?..
Oysa gizli gizli kurdu�um senaryo farkl�yd�. Art�k sevgisine çok gereksinmedi�imi, genç bir k�z
oldu�umu anlayan babam kendini 'terk edilmi�' hissetsin istiyordum. Mike'a gelince, ailemde
gerçekten kendi ya�ant���na son veren biri olmad����� ö�renip, buna ra�men beni sevecekti... O
zaman, i�te o zaman, gerçekten sevecekti beni... îkisi de olmad�!
Ama ben kararl�yd�m. Bütün hayat�m boyunca, kendi mutsuzlu�um, huzursuzlu�um ve
uyumsuzlu�um pahas�na, babamdan öcümü alacakt�m. Ya�ant��� paramparça, duygular��� lime
lime ederek, beni seven erkekleri de darmada����k ortada b�rakarak... Oysa, kendi cezas��� kendi
elleriyle haz�rlayacakt� babam. Ben de Teo'ya rastlayacakt�m...
39
Babas���n dedesi irlanda'dan göç etmi� Amerika'ya. Yoksul, ayya� ve ç�lg�n terziymi�. Uçuk
elbiseler dikermi� kendine ve kar���na. Amerika'n�n so�uk ve ye�il kuzey eyaletlerinden birini
irlanda'ya benzetip, oraya yerle�mi�, pek az� ya�ayan, pek çok çocuk yapm��lar. Dedesi de, babadan
kalma terzilik i�ini sürdürmü�, ama babas� okumak, ö�retmen olmak istemi�. Aile gelene�ini,
yaln�zca mesleki konuda de�il, irlanda kökenli olmayan bir k�zla evlenerek de bozan ilk ki�i
Mike'�n babas� imi�. Öte yandan hâlâ terzilik i�ini sürdüren akrabalar� oldu�unu söylüyor;
Wisconsin'de.
Mike'�n babas� ba��ms�z, serüvenci ruhlu bir adamm��. Çok güç ko�ullarda okuyup, ö�retmen
oldu�unda, ailesi 'nihayet duruldu, düzenini kuracak' diye umutlan�rken, O, Alicia adl� bir dansözle
evlenmi�. Alicia, Polonya as�ll�, sar���n, çok güzel bir k�zm�� ve gezgin bir grupta dans edip, �ark�
söylermi�.
Sararm�� siyah-beyaz foto�raflar�ndan, rengi anla��lmayan, iri gözleriyle, cilveli, oynak ve çok
bilmi� bak��larla bak�p, güzelli�in-
119
den son derece emin, �uh bir gülü� atmaya haz�rland��� anla��lan Alicia ve Mike'�n babas� 'bir
görü�te' â��k olmu�lar birbirlerine. Iki-12O si de çok gençn���, çok ba��ms�z ve güzel.
irlandal� ailenin tüm kar�� koymalar�na kar��n, bir hafta içinde evlenmi�ler. Hemen ard�ndan,
gözlerinin �iddetli mavisini annesinden, saçlar���n k�rm���-sar���nl����� ve uzun boyunu babas�ndan
miras alarak, Mike do�mu�.
önceleri evlenip, kendine tutkun bir ö�retmenin küçük kar���, sevimli bir bebe�in güzel annesi
olmak fikri, Alicia'y� heyecanland�rm�� ve sahneden uzakla���rm��sa da, birlikte ya�aman�n
tekdüze- l ligi ve 'anne' olman�n inan�lmaz yoruculu�u, mutfak ile banyo ara- î s�nda ya�ayan,
yoksulca bir ev-kad��� olarak ya�lanaca�� sinyalleri l verdi�inde, - Mike henüz üç ya��ndayken - evi
terk etmi�.
"öyle ba��na buyruk, öyle asi ruhlu ve öyle güzelmi� ki annem, l zaten kimsenin kar��� falan
olamazm��!..."
Annesini anlat�rken biraz hayran, biraz ho�görülü ama çokça yabanc�yd� Mike. Ona hak verdi�ini
anl�yordum. Annesini çok be- ���endi�i belliydi, ama yabanc�����ndaki so�ukluk, belki bana tan���k
geldi�inden, tüylerimi ürpertiyordu.
Evini ve o�lu Mike'� terk ettikten sonra 'Josephina' takma ad��� kullanarak, gezgin gruplarda dans
edip, �ark� söylemeye ba�layan i kar���na delicesine tutkun olan Mike'�n babas� umudunu hiç yitir-;
memi�. önceleri, okul tatillerinde küçük o�lunu yan�na al�p Alici- j a'n�n pe�ine dü�er, onu eve
dönmeye ikna etmek için u�ra��rm��. i Daha sonra i�ini gücünü tümden b�rak�p, kasaba kasaba,
kent kent kar�����n pe�inden dola�an bir 'mecnun' olmu�. Küçük Mike'�n o I y�llardan an�msad���
�eyler: uzun süren otobüs, tren yolculuklar�, l ucuz, küçük otel odalar�, yemek pi�iren, ninni
söyleyen, kitap okuyan babas� ve ara s�ra, sahne arkas�nda gördü�ü çok güzel bir kad�n!

Alicia da asl�nda kocas��� seviyor ama düzenli hayata uyum sa�lamakta zorlan�yormu�. Annesinin
'anaç bir kad�n' olmay�����n ek- l sikli�ini, babas���n sevgisiyle kapatt����� dü�ünen Mike'�n ya�am�,
babas� üzerine kurulmu�. 'Anne' figürü geli�memi�, erkeklerin vej babas���n hayran oldu�u bir
güzellik olarak, güdük kalm�� kavram- ] lar hazinesinde. V Sürekli yolculuk, yoksulluk ve
mutsuzluk, babas��� alkolik vfel
hasta bir adama dönü�türdü�ünde Mike on iki, babas� otuz dört ya��ndaym��. O�ullar���n 'ahlaks�z'
ve '�eytan ruhlu' bir kad�na tutulmas���n ac���yla, y�llarca dil ve gözya�� döken aile, sonunda
torunlar� Mike'�n düzenli bir hayata gereksindi�ine o�ullar��� ikna edip, onu yanlar�na alm��lar.
Bundan sonras� huzurlu, güvenli ve sistemli bir okul ve ev ya�am� getirmi� Mike'a ama o, daima
kendine hem baba, hem anne, hem de çok yak�n bir arkada� olan babas��� özlemi�, geceleri onun
foto�raflar�na bakarak gizlice a�lam��.
Hayalindeki soluk sar���na gelince: bu imge kaç���lmaz bir 'pe�inde ko�ulacak kad�n' hayâli olarak,
çocukluk foto�raflar��� tamamlam����. Galiba bu hâlâ böyleydi Mike için.
Mike'� ailesi yan�na ald�ktan sonra, hastal��� ve alkolizmi artan baba, hiç usanmadan Alicia'n�n
pe�inde sürüklenmeyi sürdürmü�. Onlar�nki de böylesi bir a�k olmal�...
Turneler s�ras�nda geçirdi�i bir kaza sonucu, aniden ölen Alicia' n�n pe�inden gidilecek tek yer
kald���nda, hiç tereddüt etmemi� babas�. Kendini ucuz bir tüfekle vurmu� ve yine Alicia'n�n yan�na
ko�mu�. Mike yaln�zca on yedi ya��ndaym�� o s�rada.
Babas�ndan edindi�i sab�rl�, ho�görülü, anlay����, önyarg���z, duyarl� ve 'kitap kurdu' olmak gibi
olumlu niteliklerin yan�nda, yine babas���n bütün ya�ant���na damgas��� vuran 'son karar�', belki de,
en çok etkisinde kald���, esiri oldu�u bir saplant��� olu�turmu�tu: intihar! Çünkü Mike'a
rastlad���mda, henüz otuz üç ya��ndayd� ve 'intihar'��� geciktirmeye çal���yordu.
O s�ralar Virginia Woolf dönemine giren Selen'e - dönem dönem bir yazara tak���r, yaln�zca onu
yer, içerdi - 'intihar' üzerine ne dü�ündü�ünü sordu�umda; "Ben ya�am� seçerdim. Bunu seçecek
kadar �ansl���m, güçlüyüm," demi�ti. Sesinde, bu yüzden keyiflendi�ini gösterir t���lar vard�.
Birden, irkilerek bana bakm���� sonra. "Ölüm bir sondur Nilsu; çözüm de�il!" diye eklemi�ti. "Peki,
insan kendi ölümünü seçebilme hakk�na sahip de�il mi?" iyice rahats�z oldu�u besbelli, elindeki
'Waves' adl� kitab� b�rak�p yan�ma gelmi�ti.
"Her karar bir seçim sonucudur ve kararlar��� kendileri verebilenler yeti�kinlerdir." Bak���p, sustuk.
Endi�eli gözlerle yüzümü süzdü.
121
"Aslolan ya�amakt�r, ya�atmakt�r Nilsu," dedi. '"

Yüzüne dikkatle bak�p, benimle ne konu�aca���� tahmin etmeye çal���rken, hâlâ liseli bir k�z
oldu�umu dü�ünüp öfkeleniyordum. Liseli bir k�za ö�üt verilir, ders verilir. Yine ve hâlâ Selen'le
��it olamay�����n öfkesi içimi yakarken, bir yandan da art�k bir cinsel hayat�m oldu�unu anlamas�,
bu bilgiyi kullanabilece�i dü�üncesiyle, ondan çekmiyordum. Dikkatle yüzünde bir ipucu arad�m,
her mimi�ini izledim.
Gözlerinin derinine gizlenmi� o eski p���lt��� gördüm, o s�rada: Dürüst, kendine güvenen, ak�ll�
insan p���lt�����. Rahatlatt� bu beni. O, eski Selen'di, de���memi�ti ve beni hâlâ etkiliyordu.
"Annenle ili�kini pek bilmiyorum Nilsu, ama tahmin ediyorum. Baban�, evet, onu oldukça iyi
tan�yorum. Sana gelince, seninle ilk tan��������z andan itibaren, birbirimizi çok iyi alg�lad�k
san�yorum..."
Yine beni ����rtm���� Selen! Do�rusu cebimde do�um kontrol haplar��� bulup, beni alelacele
görü�meye ça����nca, bekâret, cinsel hastal�klar (henüz A�DS gündemde de�ildi), gebelik riski,
erken annelik sorunlar� ya da evlilik üzerine konu�acak sanm����m.
"Tan��������z gün, o bal�k lokantas�nda çok duyarl�, kafa tutan, zeki ve güzel bir k�z çocu�u vard�
kar��mda. Babas�na tutkun, olup-bitenlerden çok tedirgin, ortada kalmaktan, terk edilmekten, en
çok da babas��� yitirmekten korkan bir k�z çocu�u... Beni hem be�enen hem de bir 'umac�' gibi
gören, taze bir genç k�z."
Sustu, kahvesinden bir yudum ald�. Nefes almaktan bile çekinerek, onu dinliyordum. Nereye
getirecekti sözü, beni neden ça��rm����?
"Baban�, seni ve ili�kilerinizi tan���kça, be� a����, be� yukar� aile topografyan��� da ç�karmak güç
olmad�."
Neden sözü doland���yordu? Neden as�l noktaya gelmiyordu? Yoksa, o da m� çekiniyordu?
"Nefis bir baban var. içten, canl�, sevgili, kocaman yüre�i olan bir insan. Çocuklar��� çok seviyor,
ikinizi de... Annene gelince, onun da kötü birisi oldu�unu sanm�yorum..."
Can�m s���lm����. Art�k annemle babam� tart��maktan b�km����m. Ben vard�m, benim hayat�m,
benim sorunlar�m... S���ld����� anlamam����. Kafas���n içinde o uzun yolculuklar��� yap�yordu
besbelli. Ama bekleyemedim, gençli�imin verdi�i sab�rs�zl�kla, bencillik ettim.
"Beni art�k ilgilendirmiyorlar!"
Gülümsedi. Yüzüne o tan�����m, canl� renkler yay�ld�. "Zaten bunun için seni ça��rd�m ya Nilsu!"
Nas�l yani? Ne demek �imdi bu?
"Senin art�k genç bir kad�n oldu�unu, ikimizin yeti�kin - ama
ti®
al�nt�larla de�il - gerçekten yeti�kin insanlar gibi konu�abilece�imizi dü�ündüm ben..."
Sesinde biraz çekingen, biraz yorgun, çokça k�rg�n tonlar vard�. Ba���� fincan�na sakl�yor gibiydi.
Bu kez gerçekten meraklanmaya ba�lam����m. Ne olabilirdi? Ne olmu�tu? Bir �eyler oluyordu, bu
kesin!
"Hiçbir �ey anlamad����� söylersem, beni aptal m� bulursunuz Selen?"
"Hay�r. Senin zeki oldu�unu biliyorum. Ama bunu söylersen, aram�zdan 'baban� elinden alaca��m'a
dair o yersiz ku�kular�n çekilmi� oldu�unu anlar�m."
Sus pus oldum. Üç y�ll�k yolun bütün dikenleri, bütün çukurlar� yok olmu�tu sanki. Üstelik bu kez
utanc�mdan k�zarmadan, rezil olmu�lu�un içinde saklanacak delik aratan, berbatl���na
yakalanmadan... Çok sonralar� bunu, 'hazmederek ya�amak' olay�yla aç�klayacakt� Teo.
"Çünkü arkada� olacaksak, önce ceplerimizi bo�alt�p, içinden ç�kanlar� cesaretle ve içtenlikle
gözden geçirebilmeliyiz!"
Ceplerimizi mi? Do�um kontrol haplar��� m�? Yüzüme, �slak pisli�e basm�� gibi bir irkilme ifadesi
yay�lm�� olmal�.
"Mecazi anlamda söylemi�tim ceptekileri," dedi Selen gülümseyerek.
"Haplara gelince; korunuyor olu�una sevindim. Bu markay� nereden bulabildi�ini merak ettim
yaln�zca, Amerika'dayken ben de ayn����� kullan�rd�m da. Türkiye'de bulamad�m ayn� haplardan.

Zaten art�k ba�ka yöntemlerle korunuyorum. Neyse. Benim bu konuda söyleyebilece�im tek �ey,
arkada���k etti�in gencin sana lây�k biri olmas� dile�imdir."
"Genç mi?" diye ����rd�m. "Mike otuz dört ya��nda!" Bu söyledi�im çok komik geldi Selen'e.
Kahkahalarla gülmeye ba�lad�. O gülünce, ben de güldüm.
"ilahi Nilsu... Otuz dört ya� genç de�ilse, ben de ya��� olmal���m senin gözünde..."
Hiç dü�ünmemi�tim, öyle diri, canl� ve hareketliydi ki, onun otuzuna geldi�ini asla
dü�ünmemi�tim. Toparlanmaya çal����m. "Siz öyle gençsiniz ki... H�k, m�k, �ey..."
"Ama ben de otuz dörde çok yakla���m..." O gün Selen'i nas�l ya��� buldu�umu, bugün otuzuma çok
yakla����ken dü�ünüp, gülümsüyorum. �irndi Deniz de beni ya��� buluyor olmal�; çok ya���...
��u Mike, kimdir bu ya��� boy-friend, biraz anlatsana Nilsu."
Me�er ne çok gereksiniyormu�um Mike'i anlatmaya... Me�er ne çok be�eniyormu�um Mike'i.
Me�er nas�l da ballar ak�yormu� a���mdan, ondan söz ederken de, bilmiyormu�um... Bir saatten
fazla ben anlatt�m, Selen dinledi. Dikkatle, ciddiyetle sorular sordu. Ama en çok, ilk cinselli�imi
ya�arken incinmeyi�im, bunu özenle, sevgiyle bezenmi� bir an� olarak saklayacak olu�um
ilgilendirmi�ti onu. San���m Mike'i bu yüzden be�enmi�ti. Tedirgin oldu�u konuysa; '�u ilginç
Amerikal�' adam�n tak�nt� haline çevirdi�i 'intihar' temas�yd�.
"E�er sen ve Mike isterseniz, bir gün sizi evime kahveye beklerim. Tan��mak isterim onunla."
'Evime' demi�ti, ilk kez 'evime' demi�ti. Oysa hep 'bize' derdi... Sahi, bana anlataca�� neydi? Onu
kayg�land�ran, art�k 'iki yeti�kin gibi' oturup konu�aca����z �ey? Birden müthi� korktu�umu
an�ms�yorum. Bir �eyler oluyordu, orada, 'babamlarda' bir �eyler vard�...
"Babam iyi mi?" diye çekinerek sordum.
"iyi tabii," dedi Selen, gözlerini kaç�rarak. Babam� terk mi ediyordu? Yoksa babam m�? iyi ama,
babam Selen'siz ne yapard�? Selen gibi bir kad�na rastlam��ken... bir daha... yüre�im ku� olmu�,
deli gibi uçuyor, kanatlar��� duvarlara çarp�p, örseliyordu.
Elini yana��mda hissettim. Selen ilk kez benim tepkimden çekinmeden elini uzatm��, yana����
ok�uyordu... Annemin beni ok�amas��� dü�ledi�im gibi, yumu�ac�k, sevgiyle, �efkatle...
Annemin...
"Baban� hâlâ seviyorum Nilsu. Onunla nefis �eyler ya�ad�m. Bana güvenli, sevecen ve bütün
kalbiyle geldi o... Ama..." Elini çekti, kendi içine döndü, k�vr�ld�, yumuldu. Kendi kendine
konu�maya ba�lad� sonra; "Ama beni rahats�z eden, aram�zdaki ciddi sorunlar yaratan bir �ey var..."
Yüre�imdeki sanc� artt�, içim ü�üdü. Çok be�endi�im, bütün öznel olumsuzlu�una ra�men, çok
ho�uma giden bir çiftti babam-la-Selen. E�er onlar bile ba�aram�yorsa...
125
"Sorun, baban�n kim oldu�u!" , ,iiv H, ;
> Babam�n kim oldu�u mu?
126 "Evet, asl�nda nas�l bir adam baban? Kim? E�er, ba��ms�z, ak�ll� ve güçlü kad�nlar� be�eniyor,
onlarla modern, payla��mc�, sorgulayan ve yenili�e aç�k ili�kiler ya�amak istiyorsa, �imdi benimle
ya�ayan adam kendisidir. Ama e�er bu adam kendisiyse, klasik, ba��ml� ve ancak erkeklerle
varolabilen bir kad�nla y�llar��� geçirmesi nas�l aç�klanabilir?"
Sanki benim görmedi�im bir yere as�lm�� bir kâ��ttan, yaz��� bir metni okur gibi, dümdüz
konu�uyordu. Onu hiç bu kadar gergin ve keyifsiz görmemi�tim. Bana anlatt�klar�m uzun uzun
dü�ünüp, yüzlerce kez gözden geçirmi� gibiydi.
"E�er anneni sevdiyse beni nas�l sevebilir, e�er beni seviyorsa annene nas�l katlanabilir?"
Sersemlemi�tim. Bir insan�n, can���n istedi�i herkesi sevebilece�ini dü�ünürdüm oysa. Ama
Selen'le annemin ne denli farkl� kad�nlar olduklar���, en çok ben bilmiyor muydum ba��ndan beri?
Ben de�il miydim onlar�n, ki�ilikleri, hayata bak��lar� ve ya�am tarzlar���n farkl�����ndan ba��
dönen ?..
"As�l kendisi kim? Hangi adam?"
Hiç dü�ünmemi�tim! Bir insan�n sevmek, payla�mak, beraber ya�amak için seçti�i insanlarla
kimli�ini ele verece�ini, dü�ünmemi�tim ... Do�ru olabilir miydi? Belirleyici olabilir miydi?

"Hepimizin içinde farkl� ki�ilikler vard�r. Bir yan�yla serüvenci, ba��ms�z biri, gizli gizli, klasik bir
ev hayat�, düzenli bir ya�am özle-yebilir. Ama sonuçta insan karakterini ya�ar, buna uymayan
özlemleri yönünde att��� ad�mlar, k�sa sürede bozguna u�rar ve asl�na döner!"
Dudaklar��� kemiriyor, ellerini ovu�turuyordu. Selen ac� çekiyordu, çaresiz kalm����. Selen... O
güçlü, o mükemmel Selen... Benim kar��mda, hemen yan� ba��mda...
"Bir insan�n eski sevgilileri ve/ya e�leri aras�nda ortak yanlar, ideolojiler, izler vard�r... Mutlaka
vard�r. Ama onunkinde eser bile yok!... Bu denli parçalanm�� bir ki�ilik... Çökecek, yak�nda biri,
geçici olan yan� çökecek..." Sustu. Bana bakt�. Sanki ben bilirmi-�im gibi, yalvaran bir bak��la
sordu.
"Hangisi as�l kendisi? Üç y�ld�r benimle ya�ayan benim sevgilim mi, on be� y��� annenle ya�ayan,
onun kocas� m�? Hangisi?"
Bay�lacak gibi oldu�umu hissediyordum. Ya�am���n son y�llar�nda en güven duydu�um ili�ki de
çözülüyordu.
"Sen iyi misin Nilsu? Acaba sana çok mu bol geldi bu konu? Henüz çok mu erken?..."
Hay�r, bilmek istiyordum, art�k her �eyi, her �eyi ö�renmek istiyordum ... Gülüp, ortal���
yumu�atmak istedim.
"Hanginizi aldatt� acaba, sizi mi, annemi mi?" dedim.
"Daha do�rusu, kaç zamand�r kendini aldatt� veya aldat�yor!"
Sesi çok kederliydi. Babam� bunca çok sevdi�ini, böyle önemsedi�ini, gururlanarak hissediyordum,
ama bu, beni daha çok endi�elendiriyordu. �imdi...
Hava kararm����, sessizce kalkt�k. Benim yedi�im pastan�n ve kendi bilmem kaç kahvesinin
paras��� öderken - Amerikan kahvesi hâlâ zor bulunuyordu - hiç ses ç�kartmad�m. Babamla Selen
aras�ndaki huzursuzlu�un, bir ki�ilik uyumsuzlu�u mu, yoksa geçici bunal�m m� oldu�una, henüz
ikimiz de karar verememi� gibi davrand�k, ama ikimiz de babam�n gerçekte kim oldu�unu
anlayacak kadar iyi tan�yorduk onu. Te�his koymaktaki güçlük, kabullenmeyi geciktirmeye yönelik
umutsuzluktur!
��llar sonra, ya�ant�mda babam ve Mike'la ba�layan 'erkekler' sayfas� kalabal�kla���kça, hem
kendimi, hem de onlar� de�erlendirirken, önceki ve sonraki e�ler/sevgililer hanesi benim için de
önemli bir ölçüt olu�turacakt�. Hiç de yabana at�lmayacak bir ölçüt!
41
"i�te bu Mike! Size sözünü etti�im Hemingway ve London fanati�i..."
Sonra Mike'a döndüm:
"And, this is Selen, my father's girl-friend!"
Selen'le tan��may� Mike da istiyordu. Konu�malar�mda, babamdan
çok onun ad� geçiyor, hayran oldu�um pek çok konunun kahraman� olarak, s�k s�k aram�za
kat���yordu zaten. Kendisiyle tan��-128 mak istedi�ini söyler söylemez, at�ld� Mike;
"Selen mi? Onu öyle merak ediyorum ki, tan��mak için �imdi gitmeye bile haz���m." Ben onlar�
rüyamda çoktan tan����rm����m halbuki.
"Hello Mike! Shall we speak in English?"
"Merhaba Selen, yok can�m, bal gibi Türkçe konu�uruz biz."
El s������lar, gülümsediler. Birbirlerinden ho�lanm��lard�.
îpil ipil Hint eteklerinden birini giymi�ti Selen, iri dalgal�, parlak siyah saçlar��� biraz k�saltm��,
ancak ensesini örtecek hizada l kestirmi�ti; küçük, renkli küpeler takm��, p���l p���l gülümsüyordu.
Toparlanm���� besbelli, babamla ilgili kayg�lar��� da birkaç y�ll���na l ertelemi�ti.
Mike da kendine özgü ��kl��� içinde parl�yordu o gün. Her za- J manki pamuklu gömleklerinden,
��st�k ye�ili olan��� giymi�, boynuna kahverengi bir fular takm����. Mavi gözlerinin derinli�ine çok
yak��an rengârenk bir gülümsemeyle, çok yak���kl� görünüyordu bana.
Erken bir ö�le sonras�yd�, babam laboratuvar�ndayd� ve bu bulu�madan asla haberinin
olmayaca���� kesinlikle biliyordum. 'Babamlar�n' - belki de art�k yava� yava� Selen'in demeliydim -
evinin teras�nda, Selen'in elca���yla yapt��� çikolatal� pastayla, kahve içmi�tik, içeriden Mozart'�n

klarnet konçertosu gelip, doluyordu kulaklar���za. Çok keyifliydim. Selen'le Mike'�n ortas�na
oturmu�, onlar� seyrediyor, pastam� yiyerek, her sözcü�ü içime sindiriyordum. Sanki bu ikisini ben
yaratm����m, sanki onlar benim eserimdi ve ben onlar� bir araya getirip, ba�ard���m bu 'büyük i�'in
gururunu ya��yordum.
Alt� ay sonra on sekiz ya��ma girecektim, bir ay sonra da liseyi l bitirecektim. Bunun anlam�
yak�nda üniversiteli, 're�it' bir k�z olmak, art�k 'adam' yerine konmay� ummakt�. En önemlisi,
kimsenin ilgisine ve sevgisine muhtaç olmadan ya�ayacakt�m: öyle san�yor-! dum... On sekiz
rakam���n sihri büyüktü!
Çoktan planlar��� yapm����m. Üniversiteye ba�lar ba�lamaz*} kolejden s���f arkada�lar�mla bir ev
kiralay�p, üç k�z birlikte ya�aya-J
çakt�k, önümde koskoca bir ya�am sonsuza dek uzan�yor, genç, sa���kl� ve ak�ll� olu�um hiç
de���meyecek bir mal varl��� gibi avuçlar�mda parl�yordu. 'De���meyecek' �eylere inan�yordum
hâlâ. Toy, cesur ve kibirliydim. Baz� inançlar�m y���lm�� olsa da, pek çok �eyi düzeltebilece�ime
inanc�m vard�. Çok gençtim!
Oysa onlar yeni otuz ya�lar�na ula����lard�. Baz���eylerin ayr���nda, son-gençliklerini dikkatli ve
bilinçli ya��yorlard�.
"Nitekim, Nietzsche de 'uzun bir hastal�k' diye de�erlendirir John Baylercorn'u."
"Ama Baylercorn, London'�n tek ve en önemli roman� de�ildir. Ayr�ca, Nietzsche'n�n hastal�k
olarak nitelendirdi�i �ey de, biraz belirsizdir..."
Ne zaman ba�lam��, ne zaman içine dalm��lard� edebiyat�n, felsefenin ve tabii 'intihar'�n; hiç
fark�nda olmam����m.
"Belki de," diye sürdürdü Mike:
"Belki de bana büyüleyici gelen, e�er o hastal�k, intihar oluyorsa... O intihar�n içindeki son karar,
self-decision1 özgürlü�ü..."
"intihar� büyüleyici bulu�un, baban� çok seviyor ve kendini onunla özde�le�tiriyor olmandan
kaynaklan�yor bence, Mike!"
Selen'in bazen patavats�zl��a varan direkt ve dürüst tarz�, bomba etkisi yapm����. Mike sustu. Sonra
çekingen bir sesle sordu:
"Can't get that word, özde�le�tir......what was it?2"
"To empathize, being the same, yani nas�l demeli?"
Ben hemen atlay�p, kesinle�tirmi�:
"Feeling identical!" demi�, böylece i�e yaram��, konu�maya dahil olmu�tum.
Selen, Mike'� be�enmi�ti, ama zaman zaman onu s�nad�����, bana lây�k olup olmad���ndan çok,
tehlike s���rlar��� yoklad����� seziyordum. Belki de bana öyle geliyordu? Ama o eski
��rç�nl���mdan, ona olan hayranl����� gölgeleyen, sevgimi bo�an k�skançl���mdan eser kalmam����.
Selen'in sevgilisinin k��� olmaktan çok, onun arkada��, daha bir dengi hissediyordum kendimi...
Babamla ilgili endi�elerini bana açt���ndan, o günden beri...
129
' Öz seçim (Y.Ç.)
2. Özde�le�tirmek nedir, anlayamad�m? (Y.Ç.)
1YS9
"San���m Nilsu da öyle dü�ünüyor, ama ben buna kat�lm�yorum. Bence, sen Hemingway ve
London'� sevmiyorsun Selen!"
"Asla! ikisinin de içinde müthi� f�rt�nalar kopan, 'extreme,' ayk��� ve uyumsuz insanlar olduklar���,
bunun yarat��� yanlar��� besleyen güçlü bir �rmak oldu�unu dü�ünüyorum. Güçlü ve vah�i.
Edebiyat dünyas�na katk�lar� e�sizdir! Kitaplar��� zevkle okudu�umu da itiraf etmeliyim. Can�m,
sen edebiyat ö�retmenisin, daha profesyonel analiz edersin onlar�n eserlerini... Ben, yaln�zca bir
okurum!"
"iyi bir okur!" diye düzelttim gururla.
"Sonra," dedi Selen, bana gülümserken, Mike'la konu�may� sürdürerek;

"Deneysel edebiyat yapm��lar dersem, çok mu yanl����r? ikisine de rahat batm��, s�cak evlerinde,
kütüphaneler dolusu kitaplar� aras�nda, rahat yataklar�nda ya�lanmak yerine, ya�ayarak ya�lanmay�
seçmi�ler. Bu, beni heyecanland���yor..."
Mike da heyecanlanm����:
"Kald� ki, intihar ettiklerinde biri k�rk, öbürü altm�� üç ya��ndayd�."
Selen gülmeye ba�lad�.
"Nilsu'ya göre çok ya��� olmal�lar!"
Dönüp bana bakt�lar. Biraz sevgi ��mar��� bir bak��la, 'ne yapmal�?' diye bakt�m onlara.
"Siz ikiniz de hiç ya�lanmayacak türdensiniz," dedim.
Gülü�tük. Kahvelerimizi içtik. Ne güzel bir gündü, içim içime s����yor, yüzüme bir gülümseme
yap�����, ç�km�yordu.
"Peki kad�nlar konusundaki tav�rlar�na, dü�üncelerine ve tepkilerine ne diyorsun Mike? Amerikan
Edebiyat�'n�n iki maçosudur Hemingway'le London." Sanki onlar� korumak ve savunmak için
Selen'in evine gelmi� gibi, atlad� Mike:
"Bu tür insanlar, hele onlar gibi hassas ve yarat���ysalar, bütün sert, kat� ve kal�n görüntülerinin
ard�nda yumu�ak, �efkat ihtiyac�nda, çekingen, biraz hastal�kl� as�l tipleri gizlerler." Selen bana
bakt�, gözlerinde Mike'� üzmemek için bu konuyu fazla de�meyece�ini anlatan bir bak�� vard�;
mesaj��� ald�m. Biraz bozuldum, insanlar�n daima bir düello içinde olduklar��� üzülerek dü�ündüm.
Sonra, Selen'in Amerika'da ya�ad��� y�llar, ortak mekânlar, kültürel konular üzerine konu�tular,
birlikte güldük, an�lar de���-toku� edildi. Bir ara Selen yine kendini tutamad�, "Bari Martin Eden'i
öl-dürmeseydi, �u senin London'�n Mike! Çok sevmi�tim o tipi çün-
� ., »
ku...
"Ama Martin Eden, zaten London'�n kendisiydi Selen."
içime ate� dü�mü� gibi irkildim. Mike'�n ses tonundaki heyecan, neredeyse keyif, bir gün kendisinin
de intihar edebilece�i olas������� ilk kez o an hissettirdi bana. Tedirgin oldum. Ama e�lenceli bir
gündü ve çabucak da��ld� bulutlar�m.
Veda etmek üzere kalkt�����zda, Mike bir gün kendi evine, ya da 'k�yak bir restoran'a yeme�e
davet etti Selen'i. Sevinçle kabul etti Selen. El s������lar. Tam ç���yorduk, Mike döndü:
"Annesinin intihar ac����� kim hafifletiyor diye merak ediyordum. Seni tan���nca anlad�m!
Dostlu�un ve sevgin buna yetecek kadar güçlü Selen," dedi.
����ran Selen bana bakt�:
"Ne intihar�, kimin annesi intihar etmi�?" diye küçük bir ç����k
att�.
"Tabii ki Nilsu'nun annesi..."
42
Ertesi y�l Mike Brezilya'ya do�ru yola ç�karken, onu yolcu etmek için Selen'le havaalan�na
gitmi�tik. Uça�� havaland�, görmedi�ini bile bile el sallad�k arkas�ndan, içimde onu son kez
görüyormu�um gibi ezik bir duygu vard�, hemen bu duyguyu bo�up, büyümesini ve beni üzmesini
önledim. Bana b�rakt��� pek çok an��� ve Martin marka gitar��� dü�ünüp, avundum.
"Hâlâ annenin intihar etti�ini mi san�yor?"
ilk kez sormu�tu Selen. �����nl�k içinde yalan��� ö�rendi�i o günden bir y�l sonra, ilk kez! Evet,
Mike hâlâ ve hep annemin intihar etti�ini sand�. Sonuna dek inand� buna. Ne zaman niyetlensem,
ne zaman gerçe�i anlatmay� dü�ünsem, onu u�rataca��m büyük
131
dü� k���kl���m görür gibi oluyor, korkuya kap���yordum. Belki de, l bu uydurma intihar olay���n
aram�zda özel bir ba� kurdu�una �id- i 132 detle inan�yor olu�um, belki de onu üzmek
istemeyi�imden çok, kendimi, kurdu�um bu öykü içinde daha çok seviyor olu�um... Bilemiyorum.
'Terk edilmek' korkusuna gelince, bunu özellikle dü�ündü�ümü sanm�yorum. Çünkü on dört
ya����n, on be�e dönece�i o 'son i yaz'dan sonra, daima bir 'terk edilme' fobisiyle iç içe

ya�ayacakt�m zaten. Gördü�üm, bildi�im, yak��� oldu�um insanlar, en sevdiklerini, en de�er
verdiklerini bile kolayca terk edebiliyorlard�. Taze i ili�kilerine, terk ettikleriyle ihanet edebiliyor,
sonra hiçbir �ey olmam�� gibi ya�amlar��� sürdürüyorlard�, 'îhanet' ve 'terk' kaç���lmazd�. Aksini
bilmiyordum: Teo'ya rastlamam����m henüz...
Ac�! Ac� çekmek, en kötü duyguydu. Ac� çekmek, terk edilmekle özde�le�mi�ti bende, san�yorum.
Ac� çekmekten kaçabilmek, bu l duyguyu engelleyebilmek ya da geciktirebilmek için her �eyi
yapard�m; her �eyi. örne�in, terk edilmeden terk etmek, incitilmeden incitmek vbg... Mike'dan
sonraki ili�kilerimde bu üslûbu benimseyi�imi, 'ac�mas�zl�k' olarak nitelendirip beni k�nayanlar�n
ihanet, l yaln�zl�k ve terk edilmi�li�in güvensizlik, a����lanm����k duygular�-N n� daha geç ve
gö�üsleyebilecek ya�larda ya�ayan, �ansl� ve sa���kl� .1 insanlar oldu�unu dü�ünüyorum.
Hiç kimseden beni anlamas��� beklemezdim zaten. Hiç kimse-1 den! Ne Selen'den, ne Mike'dan, ne
de Teo'dan. Çünkü babamdan � beklemi�tim, çünkü annemden ve Cem'den, çünkü bütün dünya-if
dan beklemi�tim... Ama sonunda beklemedi�im �eyler oldu...
Mike'a anlatt���m yaln�zca bir intihar fantezisiydi ve bu, ona ya~ | sam�nda söylenmi� en güzel
yaland�. Benimse, hiç pi�manl�k duymad���m tek yalan�m!
Mike'dan çok �ey ö�renmi�tim. Uzun süre ayn� yerde ya�ayamayan insanlardand� o. Türkiye'de
dört y�l ya�amadan önce italya'da çal�����, �imdi de Brezilya'ya gidiyordu. Daha sonra kim bilir
neresi? Çünkü o sürekli kendini arayan mavi gözleriyle, babas���n izini sürüyordu ve bu anlamda
biz birbirimize benziyorduk. ikimiz de babalar���za tutkun çocuklard�k, farkl� biçimlerde de olsa,
terk edilmi�tik ve ikimizin de 'anne' imgesi silikti.
Onun Türkiye'ye gelmeden önce italya'da ya�ad����� biliyordum. Ama italya'dan önce nerede
oldu�unu hiç sormam����m, o da bana Vietnam'dan söz etmemi�ti. Soran ve ö�renen Selen'di.
Selen, ah Selen!
Mike'�n bana bir dost, bir sevgili olarak katt�klar���n yan� s�ra, bir ö�retmen olarak da e�siz katk�lar�
oldu. Korkular���, yaln�zl�klar���, anla��lmazl�klar��� bilinmezlikten ç�kart�p, ayd�nlatman�n
yollar��� gösterdi bana. Çünkü Mike, 'hamal okur'luktan kurtulup, 'iyi koku alan, iyi okur' olman�n
��rlar��� ö�retti bana. Bu anlamda, 'hayat��� kurtard�' benim.
Babam yaln�zca meslekî kitaplar, dergiler okurdu. Anneannem tutucu, ama iyi bir okurdu. Yeni
yazarlara ve edebiyat ak�mlar�na kar�� ku�kucuydu, gelenekselciydi. Annem pek okumazd�. Sonra
Selen girdi ya�ant�ma; bir kitap kurdu! Ama onunla geçen ilk y�llar�m, kendi duygusal
çalkant�lar�m nedeniyle ondan yararlanmam� engelledi. Belki de ona tepki vermek için, önceleri
uzak durdum kitaplardan. Selen'den daha çok, 'elinde kitaplarla ya�ayan insan' figürünün yenili�i
ve farkl����� formasyonunu edindim, diyebilirim. Derken Mike ç�kageldi. Hemingway'i, London'�,
Steinbeck ve Fa-ulkner'�yla ve tabii daha sonra da 'kitap okumayan insanlara asla tahammül
edemeyen' Teo... îyi ki geldiler, ho� geldiler ve beni de kendilerine benzettiler...
"Türkiye'de dört y�l geçirdim Nilsu, üçü seninle, uzun dört y�l. Daha fazla kalmak 'al��kanl�k'
canavar��� uyand���r, önce sinsice beslenir bu canavar, sonra seni yönetmeye ba�lar. Çok
tehlikelidir bu canavar, çok!"
Beraberli�imizin son be� ay�nda art�k onun ö�rencisi de�il, üniversiteli bir k�zd�m ve ili�kimizi
gizlememize gerek kalmam����. Yine de - 'al��kanl�k' canavar� olmal� - gün �����na ç�kartmam����k.
"Kalk, benimle gel, yepyeni bir ülkeye gidelim!" Belki de 'benimle gel' dedi�i ilk kad�n bendim.
Ama onun, 'sevilen kad�n, eri�ilemeyendir' saplant��� vard�. Babas�, Alicia'ya ula�amam����. Onunla
gidersem, 'eri�ilmi�' olacakt�m, öte yandan gitmek, yepyeni bir ülkede, yeni bir ya�am kurmak öyle
çok cazip gelmiyordu. Halbuki, sokaklar�nda kötü an�lar�m olmayan bir kent, odalar�na
yaln�zl�klar�m sinmemi� bir ev hiç de fena gelmiyordu
kula��ma, ama san���m, ben bu eski ülkede yeni bir ya�am kurmak istiyordum. Belki de
hesapla�aca��m an�lar, duygular ve ki�iler bul|4
radayken...
..... Okuldan birlikte mezun olup, farkl� fakültelere giren iki k�zla

irlikte ya�ad�����z evin, Selen'in çal������ büroda bana ayarlad��� 'part-time' i�in ve ayaklar���n
üzerine yeni yeni bas�yor olu�umun keyfini tadal� çok az olmu�tu. Hem sonra Mike'la Brezilya'ya
gidersem, k�sa süre sonra 'terk' edilenin ben olaca���� çok iyi biliyordum. 'Yerle�ilmi� bir ülke'
kadar 'eri�ilmi� bir kad�n' da onu tüketecekti!
Mike'�n uça����n ard�ndan bakarken, 'terk' edilmekten çok, terk etmenin hüzünlü keyfini
ya��yordum. Bundan sonra s�k s�k ya�ayaca��m zehir tad�nda, çok gösteri�li, bir 'belâ çiçe�i' gibi
çi�niyordum hüznü, di�lerimin aras�nda. K���r k���r... Usulca ve zevkle...
43
Henüz liseye ba�lad���m y�llard�, babamla Selen yeni tan�����lard�. O sanc��� 'babamlarda yemek'
ak�amlar���n birinde sormu�tu Selen:
"Lise bitince hangi fakülteyi seçeceksin Nilsu? Meslekî ideallerin neler?"
"Doktor olaca��m!" diye kesip atm����m.
"T�pk� babam gibi!"
Zavall� Selen, o y�llarda 'babam gibi' diye ba�layan konu�malar�mdan ne bayg�nl�klar geçiriyordu
kim bilir...
"Biyokimya masteri yap�p, babam�n laboratuvar�nda uzman olarak çal��aca��m." Çok kararl�yd�m
ve hiç tereddütüm yoktu. Halbuki üniversite s�navlar�nda ilk tercihim mimarl�kt� ve yüksek bir
puanla 'Selen gibi mimar' olmak üzere, Teknik Üniversite'ye kaydolmu�tum. Biyokimyac� olmak
iste�im, yaln�zca babama olan ilgim ve sevgimle aç�klanabilecek bir �eydi san�yorum. Biyokimyac�
olan herkesin, onun gibi i�ine �k, i�iyle mutlu olabilece�ini san�yordum.
Oysa sonraki üç y�l boyunca meslekler kadar, kendimi ve ilgi alanlar��� da tan�maya
ba�lam����m, içinde yarat�������n ve sanat�n yer ald���, masa ba��, kâ��t, kalem i�i bir mesle�in bana
daha uygun olaca��na karar verdi�imde, Selen'in ki�ili�ine, çal��ma özgürlü�üne duydu�um
hayranl���n da bunda etkisi vard� ku�kusuz. Hepimizin meslek seçiminde rol alan birisi vard�r
mutlaka!
��adam� Fikret'le evlenip, onun Bo�az'daki gösteri�li, kristal avi-zeli evine ta��nan annem, Cem'in
liseyi de yat��� okumas���, benim de ancak yatmadan yatmaya eve dönmemi neden gösterip,
bo�an�rken ona kalan eski evimizi satm����. Lise sona gidiyordum o s�ralar ve vaktimin ço�u ya
okulda ya da Mike'�n evinde geçiyordu. Hafta sonlar� 'babamlar'la, Mike'la, üniversite kurslar�,
müzik kulübü gibi u�ra�larla öyle doluydum ki, evimizin sat�lmas�, kendi e�yalar�mla anneannemin
evine ta��nmam beni fazla etkilememi�ti. Belki de daha önce olanlar bana ba����kl�k sa�lam����.
Cem'e gelince, iki haftada bir eve ç����lar�, önce üçe, sonra 'ayda bir'e dü�tü. Annemin s�k s�k
yineledi�i, 'art�k buras� da eviniz, bize de gelin!' slogan�, bozguna u�ram�� bir reklam kampanyas�
gibi, hiç tutmad�. Bizi apar topar arabas�yla götürdü�ü iki kez d���nda, onun evine gitmedik, ne
Cem, ne ben!
Cem'le ilgili olarak o y�llardan an�msad���m en önemli �eyler; giderek hatlar� anneme benzeyen,
ho� bir delikanl�ya dönü�üyor olmas�, h�zla uzayan boyu, notlar���n yüksekli�i ve terbiyesiyle
okulun gözdesi olu�u, basketbol tak��� kaptanl���na gidecek yolda ilerleyi�idir. Benimle ili�kisiyle
son derece zay�f, mesafeli, silikti. En önemlisi, annemden de kopmu�tu.
Anneannem! San���m, ya�ant���zda olu�an bu h�zl� ve kökten de���imi en yaln�z ya�ayan oydu.
��llarca kar�� dairede ya�ayan k��� ve torunlar��� bir arada görmeye al������� ve onun ya�� göz
önüne al���rsa, aniden say�labilecek bir zaman diliminde, kar����na 'görgüsüz' ve 'sayg���z' buldu�u
yeni kom�ular ta��nm��, her gün gördü�ü insanlar, yak�nlar� sa�a sola da��lm����. Üstelik onun
tutunaca��, ne yeni kocas�/sevgilisi, dersleri, arkada�lar�, ne de önünde upuzun akan koskoca bir
ya�am� vard�. Yetmi� yedi ya��ndayd�, dinçti ve çok gururluydu. Kitap okuyor, yürüyü�ler yap�yor,
arkada�lar�yla bulu�uyordu. Ama özellikle, annemin evimizi sat�p, be-
135
�enmedi�i kom�ulara onu mahkûm edi�i - bizim yerimize kim gelirse, be�enmeyecekti ku�kusuz -
anneannemi çok sarsm����. Yeni i 136 kom�ular�na rastlamamak için soka�a ç�kmad��� günler

oluyorduk son y�llarda. Ya��� kalbi k���lm��, dünyaya küsmü�tü. Ak�amlar�, j benimle pek ender
konu�uyordu. Hiç sormaz, benim anlatt�kla-j r�mla yetinirdi.
Oysa ben art�k taze bir üniversiteliydim; arkada�lar�mla bir ev tutmak, daha farkl� bir hayat kurmak,
kendi düzenimde ya�amak istiyordum. Bu konuyu 'babamlar'a açt���mda, en büyük deste�i
Selen'den gördüm. Çal������ büroda bana yar�m-gün, ufak bir i� ayarlamak, ayn� eve birlikte
ta��nmak istedi�im k�zlar� bir gün da- l vet edip tan��mak fikri hep ondan geldi. Kendilerine yak�n
bir ev tutulmas� önerisiyle de, babam� tavlad�. Tek sorun anneannemdi. Onu b�rak�rsam, yapayaln�z
kalacakt�.
Anneannemi 'terk' etmeli miydim? Anneannemin hayat� m�Jj kendiminki mi önemliydi? "Kendi
hayat��� dü�ünmeyi b�rak�rsan,^ ya�am�n boyunca hep ba�kalar� için ya�ars�n ve herkes buna
al���r!"! Mike böyle derdi. Onun evinde bir bahar ak�am� oturmu�, gitar çal�p, �ark� söylüyorduk.
Bob Dylan ak�am� yapm����k, yaln�zca onun | �ark�lar��� söylüyorduk, duvarlara onun foto�raflar�n
asm����k. Mi-ke'la s�k s�k böyle ak�amlar haz�rland�k, en çok Cohen ve Dylan'a tak���rd�. Ben de
zevkle kat���rd�m ona.
Birkaç kez üsteledim ama ba�ka bir yorum yapmad�.
"Anneannen senin mutlulu�unla mutlu olacakt�r. Nas�l mutlu olursan, onu seç!" Selen daha pratikti.
Böylece anneannemi mutlu etmek i�i sonunda benim omuzlar�ma yüklenip kalm����.
Nihayet karar verdim, iki arkada��mla 'babamlara' yak�n bir apartmanda bir daire kiralad�k.
Üçümüz de ailelerimizin - benim babam ve bir anlamda Selen'in - yard���yla evi dö�edik, yerle�tik.
Sevimli ö�renci evlerinden biri! ilk deneylerin, mutluluk ve sanc�lar�n ya�anaca��, o ö�renci
evlerinden...
iki y�l boyunca hiç aksatmadan, haftada bir anneannemi ziyarete gittim. Bana güzel Girit
yemeklerinden ve çay saati kurabiyelerinden yapt�. Ona yeni evimi, okulumu anlatt�m, dinledi. Baz�
hafta sonlar� Cem'le yine onun evinde bulu�tuk. Anneannem, sonuna dek, karde�imle bana 'bir ev"
sundu ve bunu korudu. Ne kucaklad�,
öptü, koklad� bizi; ne azarlad�, dedikodu yapt�; hiç aksatmadan sa�lam bir kale oldu, kap����� açt�
bize.
iki y�l sonra banyoda dü�üp öldü�ünde, ölüm raporuna 'yetmi� 137 dokuz ya��nda. Beyin
kanamas�' yaz�ld�. Bence ölüm nedeni yürek kanamas�yd�. Çünkü insan mutsuzluktan ölebilir!
44
Selen o gün büroya gelmedi. Evinde de yoktu. Babam� arad�m, o da laboratuvar�na gitmemi�ti.
Evlerini arad�m, telefona yan�t verilmedi, ikisinin de nerede oldu�unu bilen yoktu, iki gün hiç haber
alamad�m onlardan. Art�k kollar�na, deneyim ve yorumlar�na ko�aca��m Mike da yoktu. Gideli bir
��ldan fazla olmas�na kar��n, yoklu�una hâlâ al��amad���m Mike'�n evinin önünden geçtim ve
anneanneme gittim. Ama ne Selen, ne de babam onu ilgilendirmiyor, bahisleri bile üzmeye
yetiyordu anneannemi. O s�ralar, üniversitede üçüncü y���md� ve doçent bir mimarla beraberdim, o
gece onun evinde kald�m.
Üçüncü gün okulda iki dersim vard�, ç����ta yine telefon kulübesi önünde a�aç oldum; yoklard�!
Büroya gitti�imde, büronun orta�� Murat Bey'in de art�k merakland����� görünce, iyice tela�land�m.
Önce polisi mi, hastaneleri mi aramal� diye dü�ünürken, babam telefon etti. Sesi berbatt�, rüyada
gibi konu�uyordu, i� için kent d���nda oldu�unu, biraz önce döndü�ünü söyledi.
"Beni merak etme k���m!"
ilk kez bunu söylüyordu, çok merak ettim tabii. Bir taksiye atlay�p evlerine gittim. Kap��� Selen
açt�. Yüzü bembeyazd�, gülümsemeye çal����, beceremedi, çarp�ld� ifadesi ve deh�etli bir gözya��
ya�muruna tutuldu.
"Özür dilerim Nilsu, özür dilerim..."
Banyoya ko�tu, kap��� içerden kilitledi. Kula���� kap�ya yap������p, dinledim. Su, h�nk���� ve
��çk���k sesi f������yordu banyodan. Salon karmakar���kt�. Çal��ma masas���n üzeri bo� kahve
fincanlar� ve kahve lekeleriyle kirlenmi� paftalarla doluydu. Kanepenin üzerinde bir yast�k, bir
battaniye, yüzlerce kirli kâ��t mendil vard�. Ve

en yirmi ya��nda, birkaç ili�ki eskitmi� genç bir kad�nd�m; art�k kanepe üzerindeki yast�kla,
battaniyenin ne anlama geldi�ini bili-138 yordum. Biliyordum bilmesine de, kondurmaktan
korkuyordum.
Mutfak da, sava� alam gibiydi. Lavabo kurumu� bula��klarla dolmu�, tezgâh�n üzerine kuru ekmek
dilimleri y���lm����. Buzdolab� bombo�tu, çaydanl�k yanm����. Halbuki hem babam, hem Selen J son
derece titiz ve düzenli insanlard�. Ama mutsuzlu�un ilk patolojik belirtisi, köklü al��kanl�klar���
terk etmek ya da abartmakt�r, l , Uykusu k�t birisi uzun uzun uyumaya ba�lar, sigara içmeyen
sigaraya dadan�r, titiz olan serke�li�e, konu�kan bir ba�kas� sessizli�e gömülür. Yemek sevgisi
oburlu�a, içki sempatisi alkolizme, karam-1 sarl�k zifiri karanl��a dönü�ebilir.
Banyodan ç�kt���nda güçlükle kendine çekidüzen vermeye çal��- j m��, ama becerememi�,
darmada����k ve �slak bir kad�n vard� kar��mda. Elinde mendil yerine, bolca tuvalet k���,
yüzünde a�la-1 maktan yorgun, birer çizgi gibi kalm�� gözleri vard�. Bir koltu�a l çöktü kald�.
Bekledim. Ç�t yoktu! H�zl� h�zl� soluk al�p veriyor, ken- j di içinde, uzun bir yolculu�u
sürdürüyordu.
Usulca kalkt�m, mutfa�a gidip, iki fincan y�kad�m, çaydanl��� temizleyip, su kaynatt�m. Kavanozun
dibinde kalan kahveyi fincanlara bölü�türüp, kaynam�� suyla kar������rken, içim titreyerek
dü�ünüyordum. Ne olacakt�� �imdi? Ne yapacaklard�? Tanr�m, babam Selen'siz nas�l ya�ard�?
(Babam m�, ben mi?)
Elimde kahvelerle salona dönüp, pencereleri açt�m. Teras�n hali de berbatt�, bitkiler susuzluktan
boyunlar��� bükmü�tü. Selen'e bakt�m, donmu� gibi oturuyordu. Tek ya�am belirtisi, arada bir
burnunu çekmesiydi. Ç���p çiçekleri sulad�m çabucak. Asl�nda hamaratl���m, dü�ünmek için vakit
kazanmak gereksinmesinden kaynaklan�yordu.
Tekrar yan�na döndü�ümde kahveler ��������. O öylece oturuyordu. Al��� gözüyle bakt�m ona. Bir
jean pantolon giymi�ti, bir de kazak. Kaza��n diki�leri d��ardayd�, ama o, kaza�� ters giydi�inin
fark�nda bile de�ildi. Ayaklar� ç�plakt�, ü�üyor olmal�yd�. Yatak odas� olarak kulland�klar� bölmeye,
bir çift çorap getirmek için gitti�imde Hint perdeli dolaplar�n bir k�sm���n bo� oldu�unu gördüm.
Bombo�! Babam�n e�yalar� yoktu. Yata�a bakt�m, pijamalar�
da yoktu. Ko�arak Selen'in yan�na döndüm, sesim ç�ld�rm�� bir tonla yank�land� yorgun duvarlarda:
"Konu�sana Allah a���na Selen! Neler oldu bu evde?"
Varl����� ilk kez ayr�msam�� gibi �����nl�kla bakt� bana. Belle�ini yitirmi� gibi uzun uzun inceledi
beni. Sanki kim oldu�umu ç�kartmakta zorlan�yor gibi bir hali vard�.
Korktum. Selen'in akl��� yitirdi�ini san�p pani�e kap�ld�m. Kahve dolu fincan� al�p, dudaklar�na
dokundurdum. Irkildi. Gözlerini k�rp����rd�. Sonra küçük bir çocuk gibi a����� açt� ve ben ona
kahvesini yudum yudum içirdim. Titremeye ba�lad�, battaniyeyi omuzlar�na dolad�m, arkas�na
yasland�, yutkundu üst üste. Her �ey öyle inan�lmazd� ki...
Ba���� bana çevirip, tan�yarak bakt���nda yine a���yordu. Babam� ne çok seviyor olmal�, diye
dü�ündüm, içim titredi. Acaba bir gün, ben de bir erke�i böyle çok sevebilecek miydim? Buna
de�ecek birine rastlayacak m�yd�m? Birini böyle çok sevmeye de�er miydi? "Bir insan, bütün
hayat� boyunca, ancak bir tek ki�iyi çok sevebilir," demi�ti babas� Mike'a.
Korktum. Birini böyle çok sevmekten çok korktum. Çok sevmek, ac� getiriyor besbelli...
"Baban�..." sustu, sesi kal�nla����, ya�lanmam�� kap� gibi g���rd�yordu. Konu�mu�tu sonunda. Evet
babam�, ama ne?
"Baban� terk ediyorum Nüsü!"
139
En üsteki kitab�n ad�: 'The Road Less Travelled'd�.1 Kapa���� açt�m, Selen'e ithaf edilmi�ti:
"To Selen, With love. Michael McClure2."
Benim Mike, babam�n Selen'ine kitap arma�an etmi�ti demek! içimi incecik bir alev yalad�, geçti.
Bütün sevdi�im erkekleri elimden mi al�yordu Selen? Nas�l yap�yordu bunu?
1. En Az Gidüen Yol (Y.Ç.) Dr. Scott Peck.
2. Selen'e sevgilerle, Michael McClure (Y.Ç.)

îlk sayfay� merakla çevirdim. Birinci bölümün ad� 'Sorunlar ve Sanc�'yd�.
14° "Ya�am güçtür, evet ya�am güçtür. Ama bir kez bu gerçe�i içtenlikle anlar ve kabul edersek,
ya�am art�k güç gelmeyecektir bize, çünkü bir kez kabullenilen gerçek, art�k sorun olmaktan ç�kar
(...) Ya�am bir dizi sorunlar zinciridir. Bu sorunlara a�lamak, s�zlamak m�, yoksa onlar� çözmek mi
istiyorsunuz? Çocuklar���za çözümler ö�retmek istiyor muyuz?"
Deh�et içinde kalm����m. Sanki bu kitab� Mike yazm����. Sanki benimle konu�uyordu, ama kitab�
Selen'e vermi�ti. Kitab�n kapa��na bakt�m, yazan Amerikal� bir t�p doktoruydu.
"Disiplin, ya�am problemlerini çözmek için gereksindi�imiz araçlar�n tümüdür. Disiplin olmadan
hiçbir �eyi çözüme kavu�tu-ramay�z. Ama tam ve bütün bir disiplinle. , "Ya�am� güç k�lan,
asl�nda sorunlarla yüz yüze gelebilmek ve
çözebilmek i�lemleridir. Problemler içimizde, bunal�mlar, keder, üzüntü, yaln�zl�k, suçluluk,
pi�manl�k, öfke, korku, endi�e, umutsuzluk, duygusal i�kence gibi duygular yarat�rlar ve bu fiziksel
bir sanc�ya yol açacak kadar ciddi bir durumdur.
"Problemler bizim cesaret ve akl����� uyar�rlar ve onlar� ortaya ç�kart�r, cesur ve ak�ll� olmaya
zorlarlar bizi. Çünkü duygusal ve zihnî geli�memiz yaln�zca s���nt�lar ve sorunlar sayesinde
gerçekle-�ir."
En az Mike'�nki kadar stoikti bu yakla��m. Sak�n Mike bir 'pseudonym' kullanarak, Dr. Peck ad�yla
bu kitab� yazm�� olmas�nd�? Belki de bu s�rr� bir tek Selen biliyordu? Belki de asl�nda Selen'le
Mike, gizlice, babamdan ve benden gizlice... Hay�r, böyle olmamal�yd�, 'ihanet' ve 'yalan' tuza��
kurulmadan, birileri aptal yerine konmadan da, insan ili�kileri ya�anabilmeliydi... Bir yerlerde, bir
zaman, ama mutlaka... içtenlik, inanç ve vefa vard� bir yerde, kesinlikle olmal�yd�.
Kendimi Selen'in yan�nda, elimde Mike'm yollad��� kitapla çaresiz hissetti�imde, toparlanmam
eskiye oranla daha çabuk oldu. Kitab� çantama att�m; böylece kitap a��rma huyumun siftah�m
yap�yordum. Gidip, kanepeye uzanan Selen'in üzerini s���ca örttüm, perdeleri kapat�p, masa
lambas��� yakt�m ve yava�ça ç�kt�m.
Merdivenleri inerken akl�mda Selen, babam ve Mike'dan çok, çantama att���m kitaptan
okuduklar�m vard�, özellikle 'disiplin' sözcü�ü. Acaba bugüne dek, hep olumsuz yüklerle
alg�lad���m 'di-siplin'den, kendi ya�ant��� güçle�tiren, yabanî, ham duygular��� evcille�tirmek
yolunda yararlanamaz m�yd�m?
��zlarla payla�����m evime gider gitmez, onlara do�ru dürüst 'merhaba' bile demeden, odama
çekilip kitab� okumaya koyuldum. Masamda, beni arayan iki erke�in kaç kez telefon ettiklerini
yazan notlar birikmi�ti. Biri yeni ayr�ld���m, öbürü �imdi beraber oldu�um, ikisi de benden on alt�,
on sekiz ya� büyük, ciddi, iyi niyetli insanlar. Bakmad�m bile, nefes almaktan çekinerek, büyük bir
ilgiyle ve açl�kla kitaba gömüldüm.
Ertesi gün sabah ezan� okunurken, üç yüz on alt� sayfa kitab� bitirdi�imde, yorgunluktan çok,
utançtan bitap dü�mü�tüm. Bu utanç, hem kitab�n içeri�inden, hem de son sayfalar aras�nda
buldu�um Brezilya damgal� iki kartpostaldan ötürüydü.
"13 Kas�m, 1983. Sao Paulo
Dear Selen,
Bu kart� sana postaneden yaz�yorum. Biraz önce Nilsu'ya kocaman bir do�umgünü paketi yollad�m.
Bugün onun ya�günü. Asl�nda bugün elinde olmal�yd� ama onun unuttu�umu sand��� bir anda,
asl�nda tam bugün onu dü�ündü�ümü görüp biraz bozulsun diye... H�nz�rl�k!..
Sen nas�ls�n? Hâlâ yüre�inde a���n ve kendinle ya�ad���n çeli�kiler sürüyor mu? Sana yollad���m o
kitab� yararl� buldun mu? Beni pek çok kez kurtard� o doktor! Ama sonuçta her �ey kendi
ellerimizde... A�k ate�ine tapmak da bir dindir. Kendine iyi bak. ili�kiyi kesme, yine yaz bana.
Sevgiler,
Your lover's daughter's ex-boyfriend,'
Mike."
14»
1. Sevgilinin k�����n, eski erkek arkada�� (Y.Ç.)

"2 Ocak, 1984. Sao Paulo
142
Merhaba Selen,
s; Mektubuna yan�t verene kadar, bir kart yaz�yorum.
Neden böyle keyifsizsin? Halbuki Nilsu'dan çok ne�eli bir mektup ald�m. Sözünü etti�in kürtaj,
benim bildi�im mi, yeni mi? Tanr� a���na kendini dü�ün biraz! Belki de Nilsu'yla konu�mal���n
bunlar� art�k. Ben kötü say�lmam. Ama fena halde huzursuz bir dönem ya��yorum, insanlardan
������yorum. Belki art�k tek ba��ma �ss�z bir yere çekilmeliyim. Hiç kimsesiz ve yaln�z kendim için
ya�amal���m. Kitaplar�m, an�lar�m, hayaletlerimle... Otuz yedi ya��ma yakla���m, art�k ben de
kendimi ya��� görüyorum.
Hep dost kalacak, Mike"
Kürtaj m�? Ne kürtaj�? Neden benim hiçbir �eyden haberim olmuyor? Karde�? Yeni bir karde�,
Selen'den... Niçin benden gizliyorlard�? Büyümeyen, güven yaratmayan ben miydim, yoksa onlar
�� beni hâlâ çocuk görüyorlard�? Yan�tlar��� bulamad���m benzer sorularla kafam kar������� ama
en az�ndan içtenlik, inanç ve vefa duygular���n nerede oldu�unu yeniden görmü�tüm. Burada, yan�
ba��mda vard�. Vard�. Vard�!
Acele kahvalt� edip, okula gitmek için haz�rland�m. Jüriye ç�kmama çok az zaman kalm���� ve
bizim grubun projesi yine iddial�yd�, i�in en tuhaf�, içimdeki çalkant�lar asla derslerimi
etkilemiyordu, belki de 'disiplin'i bu anlamda çoktan kullan�yordum ben...
Ko�arak merdivenlerden inip, apartmandan ç�kmak üzereyken, kap���n önünde bekleyen bir adam
gördüm. Tamd�k biriydi. Sanki ' . oraya sinmi�, birini bekliyordu.
"Seni rahats�z etmek istemedim, burada bekliyordum Nilsu."
"Babaa!... Ke�ke yukar� ç�ksayd�n!"
Deri ceketinin yakalar� aras�na gizledi�i yüzünü görmek için î e�ildi�imde, �����nl�kla irkildim.
Babam birdenbire çok ya�lanm��- > ti!
46
Kimdi babam? ;
Nas�l bir adamd�, nas�l bir erkekti?
An�msayabildi�im en eski foto�raf, dört ya�lar�ma denk dü�üyor. Cem bebekti, bir-bir buçuk
ya�lar�nda olmal�. Annem çok ��kt�, yüzü ayd�nl�kt�. Cem'in biberonunu arada bir bana uzat�yor.
"Haydi ablas�, karde�ini biraz da sen doyur," diyordu. Sesi çok güzeldi, yumu�ak, s�cak ve umut
doluydu. Sesi tam 'anne' sesiydi, içimi �����yordu. Cem minicikti. 'A-guu' yap�yordu, gözleri boncuk
boncuktu. Babam bana renkli balonlar alm����, çok sevinçliydim.
Galiba bir piknikti. Hava s�cakt�, aç�k havadayd�k. Güzel bir bahçeydi, beyaz bir masa örtüsü
an�ms�yorum, üzerinde renkli meyve sular� vard� - belki de ben böyle uyduruyorum -. Kalabal�kt�.
Kocaman adamlar vard�, hepsi babam kadar kocaman. Baz� kad�nlar da vard�, hiçbiri annem kadar
güzel de�ildi. Ama hiç çocuk yoktu. S���lm����m, oynamak için öbürlerinin çocuklar��� istiyordum;
��zm�zlan�nca, kocaman amcalar gülmü�lerdi.
"Dur bakal�m Nilsu, daha ö�renciyiz biz. Sana oyun arkada�� getirmeye çok var..."
Anlamam��, çok bozulmu�tum. "Gidip getirin, �imdi getirin çocuklar�����..." Herkes gülmü�tü.
"Nilsu'cu�um, bu ablalarla, abilerin çocuklar� yok ki henüz!" "Biz baban kadar h�zl� de�iliz can�m!"
"Bu gidi�le onun torunu oldu�unda, bizim çocuklar���z olacak..."
"Hah hah ha!..."
Benim d���mda herkes gülmü�tü. Bu �akalar y�llarca sürdü, ama annemle babam da gülmeyi
kesmi�lerdi art�k. Babam sitemli gülümser, annem sinirli sinirli iç çeker olmu�tu. Ben yedi sekiz
ya��ma geldi�imde, ahilerle ablalar�n bebekleri olmaya ba�lam����, ama ben küçük çocuklarla
ilgilenmeyecek kadar ya�lanm����m art�k. Babam yirmi ya��ndayken, ben do�mu�um. Evin küçük
��lunun,
üzerine titrenen o ak�ll� çocu�un henüz t�p fakültesi ikinci s���ftayken 'evlenece�im' diye
tutturmas�, dedemle babaannemi ada-144 mak�ll������rtm�� olmal�. O s�ralar yeni doktor olan halam,

ünlü bir operatörün o�luyla evlenmek üzereymi�. Babam�n bu ani ve kesin karar� yüzünden,
halam�n kendi dü�ününü alt� ay erteledi�ini söylemi�ti annem, biraz keyifle.
Dedem, hekim bir aileden gelen ho� bir adamd�. Babaannemin ailesinde de doktor boldur. Ku�aklar
boyu, doktor gelene�i olan ailelerden. Bugün halam�n k�����n ve Cem'in de t�p doktoru oldu�unu
dü�ündükçe, bu gelene�in bozulmadan daha uzun süre sürece�ini dü�ünmeden edemiyorum.
San���m babam�n annemle, henüz liseli, meslek sahibi olmayan bir k�zla evlenmesine de�il de,
erken evlenmesine k�zm���� ailesi. Acele etmesinin, annemin gebe kalmas�yla ilgisi oldu�unu
dü�ünüp, önce ni�anlanmalar���, bu bebe�i ald�rt�p, daha ilerde çocuk yapmalar��� ö�ütleyi�leri,
bana �imdi çok ak�lc� geliyor - ben ya�am�yor olacakt�m o halde - ama annem istenmedi�ini
sanm��, al�nm����. Babam� zorlam����. Zaten yufka yürekli olan babam da, bu zorlanmay�
kabullenmi�ti. Bence, bu ortak bir eylemdi, ortak bir karard�!
Ani, acele ve beklenmedik bir dü�ünle o�ullar��� evlendiren dedem ve babaannem, y�llarca
babamlara maddi yard�mda bulunmu�lar. Babam�n ilk laboratuvar��� dedemin kurdu�unu, laf
aras�nda duymu�tum. Yine de dedemlerle ili�kimiz kopuk kopuk gitti ve sonunda koptu. Ne zaman
onlara gitsek - Cem'le ben çok severdik bu ziyaretleri; nefis arma�anlar al�r, babaannemin
kuca��ndan inmezdik - annem ya hastalan�r ya da somurturdu. Erkenden eve dönerdik...
"öyle kibirliler ki, doktor olmayanlar� adam yerine koymuyorlar! Yanlar�nda hasta oluyorum
vallahi..." diyordu annem. Acaba öyle mi yap�yorlard� gerçekte?
,Çok yaln�zd� babam. Küçücük bir çocukken alg�lard�m bunu. Ailesiyle ili�kisi azalm����.
Arkada�lar� farkl� bir boyutta ya��yorlard� ve o, çoluk çocu�a kar����� 'olgun bir erkek' olmak
zorundayd�.
Hay�r, zorunda de�ildi! E�er kadere inanm�yor ve görücü usulüne de ra�bet etmiyorsan�z,
zorunluluk kavram��� kullanmak hakk�na sahip de�ilsiniz!
Poh-pohlanmak ve muhtaç olunmak duygulan... Bu ikisi, ne çok erke�i k�sk�vrak ba�lar. Bu
duygular bitti�inde ya da azald���nda, bunlar üzerine kurulan ili�kiler de tökezler... Bana kal�rsa,
annemle babam�n ili�kisi bu noktada tökezledi ve tükendi. Peki ama, Selen'le babam�n ili�kisi?
Onlar�nki hiçbir zaman bu zemine dayanmad� ki...
"Selen'le ayr�ld�k k���m, olmad�!" Babam�n bana ihtiyac� vard�, içim s�zlayarak sabahki ilk saat
stüdyomu ast�m ve bir pastanede kahvalt� ettik.
"Onu bir türlü mutlu edemedim. Belki de ben kad�nlar� mutlu edemiyorum Nilsu! Yaln�z
ya�amal���m, kim bilir?..."
Çok i�tahs�zd�, avurtlar� çökmü�tü, gözleri kan çana�� gibiydi. Annemin arkas�ndan a�lad��� o
sabah, pencerenin pervaz�na dayanm�� buldu�um hali geldi akl�ma. Ona yine öyle sar�lmak, beni
kucaklamas���, öpmesini hissetmek iste�i yükseldi içimden. Ne kadar olmu�tu? Kaç y�ld�r hiç böyle
eskisi gibi kucakla�mam��, kokla�-mam����k...
"Belki de bir erke�e çok yak�n olacak ancak iki kad�n vard�r bütün hayat�nda..." çok merakland�m;
kim acaba?
"Annesi ve k���!"
inanm�yorum, oyunbozanl�k bu! Babam, benim babam söyle-memeli bunu... Hay�r, sar�lmak
istemiyordum ona. Fakat sormak istiyordum, hep merak etti�im o �eyi, sormak için ç�ld���yordum.
Cem'in hastaland��� o gece, annemle yatak odas�nda uzun süre ne yapt�klar��� sormak ve
��renmek... Selen, onu evde beklerken babam ?..
"Çok yorgunsun baba, git dinlen biraz. Sonra konu�uruz." "Art�k Selen'de kalm�yorum Nilsu.
Kendime bir ev bulana kadar, Lab'da kalaca��m..." "Selen'le konu�urum baba." Gözlerinden k�sac�k
����lt�lar geçti. "Bu kez çok kararl�, kesinlikle gidiyor." Demek, ilk kez olmuyor bu? Gidiyor mu,
nereye gidiyor? "Amerika'ya dönüyor!" Selen de mi? O da m�? O da m� 'terk' ediyor beni? Ve...
1YS10
��*
47

Selen e�yalar��� topluyordu. Yorgundu. Yüzü hâlâ ���, gözleri k�rm���, sesi k���k, ama daha
dingindi. Kap��� aç�p, kar����nda beni görünce, hiçbir �ey söylemedi. Gülümsemedi. Kap��� aç�k
��rak�p' dönüp gitti. Pe�inden girdim.
"öbür tarafa, sehpan�n üzerine kitaplar y����m, git bak, be�en- | diklerini al Nüsü. Yerdekilere
dokunma, onlar baban�n."
Kitap kimin umrunda, hayat�mdaki en önemli kad�n terk ediyor bizi!
"Sen de gidersen pek kimsem kalmayacak Selen!"
ikinci kez 'sen' diye hitap ediyordum ona.
O anda gerçekten inanarak söylemi�tim bunu. Yar�m a��z güldü Selen, a����� çarp���p 'h�h' dedi ve
çantas��� haz�rlamay� sürdürdü.
"Sen art�k güçlü bir insans�n Nilsu, ayakta kalmak için, bundan f sonra kimseye ihtiyac�n
olmayacak."
Sesinde y�lg�nl�k, gerginlik ve kuruluk vard�. Benimle konu�mak istemedi�ini hissediyordum ve
ona hak veriyordum. Alt� y�l az de�ildi, alt� y�ld�r babamla birlikteydi ve �imdi gidiyordu.
Onu yaln�z b�rakmal�yd�m, gitmemi istedi�ini de biliyordum,;! ama bu son �ans�md� ve kullanmak
istiyordum. Engel olmal�yd�m,? gitmesine engel olmal�yd�m. Demek ki, o s�ralar hâlâ bir kad�nla,
bir erke�in aralar�ndaki ili�kiyi ancak kendilerinin ya�atabileceklerini, dostlar�n, akraba ve hatta
çocuklar�n bu konuda hiçbir �ey yapamayaca���� bilmiyormu�um.
"Kürtaj olay��� biliyorum. Ama senden de duymak isterdim, ne de olsa, benim karde�im olacakt�..."
Saçmalam����m. 'Beni kovacak' diye bekliyordum, ama öyle | yapmad�.
"Baban m� anlatt� sana?"
����rm����. Galiba, babam�n bana anlatm�� olmas��� istiyordu. Yan�ma gelip, yüzüme bakt� dikkatle.
Yalan söyleyemedim, ba���� J yere e�dim, gözlerimi kaç�rd�m. Onun da istekleri, hayalleri ve zaaflar�
oldu�unu dü�ünüyordum. Neden do�mam���� o bebek? Kim istememi�ti? Babam m�, Selen
mi? Babam çocuk severdi, ama Selen mi güvenememi�ti babama? ili�kilerinin yürümeyece�ini mi
görmü�tü de...
"Neden?" Sesim ç����k gibi ç�km����. Beni duymam�� gibi çantalar��� haz�rlamaya koyuldu, kald���
yerden.
"Bizim yüzümüzden mi?" dedim.
"Hiçbir �ey ba�kalar���n yüzünden de�ildir Nilsu!" Sesi otomatik telefon makineleri gibiydi.
Yapabilece�im hiçbir �ey yoktu. Beni dinlemiyor, konu�muyor, görmüyordu. Çok çaresiz hissettim
kendimi; çeresiz, beceriksiz ve yaln�z! Beceriksizdim, i�e yaram�yordum ve kendimi sevmiyordum;
o anda, orada. Kanepeye oturup, ba���� ellerimin aras�na saklad�m ve kat�la kat�la a�lad�m.
Hiç ili�medi Selen. Ama a�lamam bitti�inde yan�ma geldi, elimi tuttu.
"Senden de, Cem'den de hiç nefret etmedim. Hatta ne annenden, ne de ba�kas�ndan. Bunu böyle bil
Nilsu. Eski sevgililer, yaln�zca birer an���r sonuçta. Ama çocuklar öyle de�il, onlar eskimiyor,
aksine her gün daha canlan�yorlar... Çocuklar geçmi�in istenmeyen yanlar��� da cebimizde ta��tan
cüzdan gibidirler. Sana gelince, sen çok özeldin. E�er ak�ll� bir k�z olmasayd�n, sana k�zabilirdim.
Evet, k�zabilirdim. Beni k�zd�rmak ve üzmek için çok u�ra���n."
Sustu, yüzüme bakt�. Bir tutam gülümseme yay�ld� yüzüne.
"Hem sonra... insan kendi çocuklu�una k�zmaya k�yam�yor ki!..."
Bilmiyordum. Beni kendine benzetti�ini hiç bilmiyordum. Sevindim! Beni yava�ça kald�rd�, kap�ya
do�ru götürdü, kap��� açmadan önce durdu:
"Bir gece Cem hastalanm����, baban sizin eve gitmi�ti, hat�rl�yor musun?"
Nefesimi tuttum. O geceyi hiç unutam�yorum ki...
"O gün ö�renmi�tik gebe oldu�umu. Baban iki gün buraya dönmedi."
Kap��� açt� ve beni usulca d��ar� iteledi.
Üç ay sonra ayn� havaalan�ndan, bu kez Selen'in uça����n ard�ndan el sall�yordum. Yaln�zca iki
büyük valizle gitmi�ti. E�yalar���n
147

ço�unu bana b�rakm��, sonuna dek babamla ilgili konu�maklar onu bana olumsuzlamaktan
kaç�nm����. 148 Selen'i h��� kesilmi� bir araba gibi görüyordum. H�z yapmay al�����ken, babam�n
���r ve temkinli temposuyla yava�lam���� san] ki. Bence hepsi buydu! Hepsi, yaln�zca bu kadard�!
Babam darmada����kt�. Selen gidene dek ümidini yitirmedi, dil rendi, ama sonra pani�e kap�ld�.
Belki de �imdiye dek kendini tan�] yacak hiç vakti olmam���� ve art�k yüzle�mekten kaçmak için
hid bahanesi de yoktu.
Çok beklemedi ve uza�a gitmedi. Ertesi y�l laboratuvar���n kari ����nda, y�llard�r para i�lerini
yürüttü�ü banka �ubesinin müdiresi �ule Han�m'la evlendi. �ule Han�m ve onun ilk evlili�inden iki
kül çük k���yla birlikte, ayn� mahalleye yerle�tiler. Benim d���mda kimi se ����rm�� görünmedi bu
��e.
48
Nergis!
Ne güzel ve zarif bir çiçektir nergis.
Nergis. Ner-gis. Farsça olmal�? Ne çok yak���r, ablas���n uzu�j boyunlu güzelli�ine. Müzi�i ne çok
uyar onun sal���mlar�na...
öyle güzeldir ki, sudaki suretine â��k olan Yunanl� genç, Narcis] sus çiçe�ine dönü�ür mitolojide.
Elbette Cahide Han�m'd�; "K���m olursa ad� Nergis, o��� olursa büyük dedemin ad� Teoman olsun,"
diyen.
Bir de Sitare'si var: "Nergis Sitare Ertan." Y�ld�z demekmi� Ama bunun nereden geldi�ini bilmiyor
Teoman. Neden ablas���r göbek ad� Sitare'dir, kimse bilmiyor. Belki Neyyire Han�m, bir tek| o
biliyordur? Ama konu�muyor ki...
Kars'a yak�nlarm��, güçlükle ebe bulmu�lar. Do�um zor, zahmetli olmu�sa da, iri, sa���kl� bir
bebekmi� Nergis. Cahide Han�m çok gururlanm�� k���yla. Daima da gururlan�rd� ama, nedense
birçok anne-k�z aras�ndaki o garip gerilim, tuhaf çeki�me, gerçek sevgi ve hayranl�klar���n ortaya
��kmas��� engellerdi. Her k�z annesinin yanl��lar��� yinelemekten delicesine korkup, ayn� zamanda
ona benzedi�ini gördükçe, sevgi ve nefret aras�nda böyle bocal�yor belki de?...
Her anne-k�z biraz da bu nedenle korkunç bir çekim alan�nda, itici bir güce, �iddetle direniyor belki
de... Anne-k�z ili�kisinin o h�rç�n rüzgârl� yüksek tepeleri, bütün s�rlar�yla Teoman'a kapal���r. Bir
tür- 149
lü çözemez! K��� Deniz'le Zeynep, annesiyle Nergis ve daha sonra -----
Nilsu'yla onun annesi Nilgül aras�ndaki esrarengiz ili�kiler...
Belki de kendisiydi. En büyük sorun kendisiydi. E�er Cahide Han�m, o�luna böyle hayran ve ilgili
olmasayd�, Nergis'le anla�man�n yollar��� daha dikkatle arayacak, Nergis de karde�ini k�skanmayacakt�.
"Sen tam bir yengeçsin Teo!" derdi Nergis.
"Annesine dü�kündür yengeç erkekleri. Duygusal, ütopik, çok heyecanl� ve dirençsizdir. Eh,
Karadeniz'de do�man da, biraz 'Laz'hk katm����r sana... i�te kar����zda gerçek bir Teoman!"
Gülerek söylerdi ama içinde yeterli dozda sitem ve ele�tiri bulunurdu.
'Annemi elimden ald�n', "Devrimcili�inde ütopyan�n dozu fazlayd�', 'Seni zay�f buluyorum', 'Safs�n,
herkese hemen inan�r, sonra ac� çekersin!'vbg...
Sonra dayanamaz, gelip sar���rd� karde�ine.
"Yine de, iyi ki vars�n Teo, annemin yadigâr���n bana," derdi.
"Van Gogh da karde�i Theo'ya yak�nd�, siz ada� say���rs���z."
Acaba böylece kendisini, anla��lmam�� Van Gogh la m� özde�le�tiriyordu? Anlamaya çal��mam��
��yd� ablas���, ilgilenmemi� miydi onunla? Bencil bir oburlukla annesinin tüm sevgisini ve
ilgisinin i�tahla çi�nerken, hiç dü�ünmemi� miydi Nergis'i?
"Bertolucci senin saçlar���, sakal��� keser, '1900' filminde Robert De Niro'nun rolünü verirdi sana."
Oysa, ba�ka bir kad�n, ayn� filmdeki direngen ve aktif proleterin; Gerard Depardieu'nün rolüne
uygun bulacakt� onu. Nilsu, onu bir erkek olarak, bir insan, bir yeti�kin, bir dost, bir sevgili olarak

tan������. Ama Nergis, onun bebekli�ini, çocuklu�unu, delikanl�������, onun ruhunun olu�umunu
biliyordu...
Hangi kad�n daha iyi tan�r bir erke�i; k�z karde�i mi, sevgilisi mi, annesi mi? Bir erke�in
ya�am�ndaki bu üç önemli kad�na sunaca��, üç farkl� yüzü ve ruhu olabilir mi?
Belki de Robert De Niro'yla, Girard Depardieu'nün oynad�klar� ki�ilikler, asl�nda birbiri içinde yer
alan iki parçan�n, ayr� kimliklerde bask�nla�an farkl� uzant�lar���r?
iki kez üst üste o uzun '1900' filmim izledi Teoman. Sonunda: "Kar��tlar�n birli�i olmal�," dedi.
"ikisi de var bende, herkes kendi istedi�i yüzümü seçiyor, gör-mek için..."
Keyiflendi. <
49
���k, çok yak���kl�, bütün k�zlar�n hayranl�k, erkeklerin de biraz k�skançl�k duydu�u bir delikanl�yd�.
Nergis'le ayn� ya�tayd�lar. Hukuk fakültesinde ayn� s���fta okurken tan����lar.
Ad� gibi parlakt�. Sa���kl� bedeni, sporla geli�tirilmi� adaleli kollar�, çok dikkat çekici bir profili
vard�.
"K�z olsayd�m, mutlaka ben de I��k'a tutulurdum," derdi Teoman.
Ünlü bir ceza avukat���n o�luydu, bir y�l AFS1 bursuyla Amerika'da okumu�, girdi�i her yerde,
bütün bak��lar� üzerine toplamaya al�������.
Nergis'le I��k'�n a��� okulda dillere destan oldu. öyle yak���yorlar, öyle iyi anla��yorlard� ki, herkes
çabucak kabullendi bu a���. Örnek gösterilen, 'ömür boyu' sürece�ine inan�lan bu a�k, yald�zl� bir
çerçeveyle de süslenip, duvara as�ld�.
Hilmi Bey yeni ölmü�tü. O�lu Teoman'la Ankara'dan, istanbul'a ta��nan ve art�k daha hafiflemi�
izlenimi veren Cahide Han�m, iki y�ld�r istanbul'da ö�renim gören k�����n, erkek arkada��yla o
��rada tan����.
Be�endi�ini gizlemedi. Be�enmi�ti I��k'�.
"Ho� bir delikanl�. Bu kadar yak���kl� olmas� mesele ç�kartmaz umar�m," dedi Teoman'a.
Asl�nda ho�nut de�ildi. Nergis'in erken bir evlilik yapmas��� istemiyordu.
"Mutlaka meslek sahibi olmal���n Nergis! Bir kad���n en k�ymetli mesle�i, 'anne' ve 'e�' olmadan
önce sahip olaca����r."
1. AFS: American Field Servise (Y.Ç.)
Kendisine kar���lmas�ndan hiç ho�lanmayan Nergis, homurdanarak geçi�tirir, annesinin yanl�����
yinelemeyece�ini imâ ederek, Cahide Han�m'� incitirdi.
Okul bitmeden gizlice evlendiler. Küçük, izbe, berbat bir evde ya�amaya ba�lad�ktan sonra, aileler
durumu ö�rendi�inde, ikisi de daha iyi bir eve ta��nmak konusunu �iddetle reddettiler.
Atak, zeki, cesur ve güzel, en önemlisi çok gençtiler. I��k, ailesinin d���nda, onlar�n yard���
olmadan bir �eyler ba�armak, kendini kan�tlamak tutkusuna kap�lm��, önce okulun en güzel ve
ba�ar��� k����� seçmi�, sonra da gizlice evlenmi�ti. Nergis'se, tamamen I��k'�n p���lt���na tak�lm��,
büyülenmi�çesine dönüyordu onun çevresinde. 'Profesyonel devrimci' olaca���� aç�klad�ktan sonra
okulu b�rakan ve yasa d��� derneklerde çal������ için saklanarak ya�ayan I��k, Nergis'in gözünde
iyice tannla����, dokunulmazl��� artm����, iki y�l sonra Nergis okulu bitirdi ve solcu bir avukat�n
yan�nda çal��maya ba�lad�. Hem evliydi, hem bekâr, hem de dul. Asla I��k'tan söz etmiyor,
ettirmiyor ama onunla oldu�u izlenimi yarat�yordu.
���k'�n ad�ysa, yaln�zca 'arananlar' listesinde duyuluyor, polis Nergis'i s�k s�k s��������yordu.
O s�ralar Teknik Üniversite'de ö�renci olan Teoman da devrimciydi ama o, a�k ve sanattaki
devrimden dem vuruyordu daha çok. Zeynep'le o y�llarda tan�����, o heyecanl� ruhuna çok uyan
ortam�n hareketlili�i ve debdebesiyle delice tutulmu�tu k�za.
Cahide Han�m bu olup bitenlerden s���lm��, erkenden tuhaf bir evlilik yapan k�����n ard�ndan,
��lunun, özellikle o�lunun da ayn� 'yanl��' yola sapaca�� kayg���yla, öfkelenerek kö�esine
çekilmi�ti.

Zeynep'le Teoman, Teknik Üniversite'yi bitirdikleri y�l evlenip, hemen ard�ndan da k�zlar� Deniz
do�du�unda Cahide Han�m'm yüzü derin hayal k���kl��� çizgileriyle dolmu�tu.
���k'�n tutuklanmamak için yurtd���na kaç�p, izini kaybettirdi�inin hemen ard�ndan, bir iki y�l sonra
Zeynep tutuklan�p, 'içeri' at�lm����. Türkiye, yasaklar�n, k���mlar�n ve �iddetin gölgesine girmi�ti bir
kez daha...
Bo�anmalar� da birbirine yak�n ve benzer cereyan etmi�tir iki karde�in. Birisi tutuklu kar�����n
iste�iyle, öbürü kaçak kocas���n ard�ndan, rahat b�rak�lmak için. Ayn� y�l!
Hiç çocu�u olmam���� Nergis'in. I��k'tan hâlâ bir haber alamam��, ama umutla bekliyordu onu.
Kendini yaln�zca i�ine adam�� ve
151
sanki erkeksiz ya�amaya and içmi�ti. Annesinin ölümünden sonra bir ba��na, annesinin evinde
ya��yordu. T�pk���ark�daki gibi: 152 "Where do you go to my lovely.
When you are alone in your bed."1
Nergis, ne tam olarak annesiydi, ne karde�i, ne ablas�. O çok özel bir yerde, belki de yaln�zca
kad�nlar�n önemli roller oynad��� bütün hayat� içinde, Teoman'�n annesi, iki kar���, sevgilileri, k���,
Neyyire Gömüç ve Nilsu'nun ördü�ü incecik ipek yolunda, hepsinden biraz bir �eydi.
Nergis, biraz annesi, biraz karde�i, k��� ve sevgilisiydi!
50
21 A�ustos 1985, istanbul, Sevgili Selen,
Mektubuna nas�l sevindim, bilemezsin. Son zamanlarda yaln�zca k�sa k�sa kartlar�n geliyor, daha
çok 'haberler' getiriyordu bana. Oysa mektup, hele uzun uzun kendini anlatt���n mektubun,
duygular��� da ta���� buraya ve ben, seni görmü�, kadar mutlu oldum.
Mike da çok az yaz�yor bana. özellikle, Brezilya'dan ayr���p Amerika'ya gideli beri, azaltt�
mektuplar���.
'Sonunda köklerine dönüyor insan' galiba? Yoksa genellememek mi gerekir bu durumu?
Demek onunla New York'ta bulu�up, iki gün birlikte eskileri and���z. Do�rusu sizi k�skanmad�m
diyemem. 'Ah benim k�skançl�klar�m', de�il mi? Yok, hay�r, biraz daha kontrollü duygular�m art�k.
Senden a��rd����� itiraf etti�im, Mike'm arma�an� o kitaptan 'disiplinci olumlu kullanmak fikrini
edineli beri... Yine de çok ba�ar��� de�ilim Selen.
Mike'm keyifli oldu�unu duymak, beni sevindirdi. Çünkü bana yazd��� son kartlar, müthi� patetikti.
Lütfen onu kolla, 'intihar� m geciktirmeye çal��. Bu dünyada kaç tane Mike var, Allah a���na?
Bana birlikte yazd�����z kart�, bürodaki panoma ast�m. Sahi babas���n evine yerle�mek konusunda
ciddi mi? Wisconsin'e?
1. Yata��nda yaln�zken, nereye gidiyorsun sevgili (Y.Ç.)
Ah, evet, biraz böbürleneyim �imdi. Çünkü do�ru hesaplam����n ve ben taze bir mimar�m art�k!
Evet, iki ay önce mezun oldum. Bunun bende yaratt��� en önemli duygu; 'rahatlama' oldu!
Art�k profesyonelim; kimse 'ö�renci', 'deneyimsiz' yakla����yla gelemez bana. Çünkü dört y�ldan
fazla i� deneyimim ve bana özgürlük veren bir kâ��t parças�; diplomam var.
Senin eski büronun orta�� Murat (Bey), maa���� art�rmay�, proje �ef yard�mc�����, istersem �antiye
�efli�i önerdi. Reddettim.
Büyük bir Japon-Türk ortak projesine süper transfer oldum, güzel bir çat�kat� kiralad�m, yava�
yava� keyf�mce dö�üyorum - senin masan, lamban ve kitaplar�nla ve art�k yaln�z ya��yorum.
Sevdim! Yaln�z ya�amay�, ak�amlar� sessiz bir evde, tek ba��ma kitap okumay�, müzik dinlemeyi,
gitar çalmay�, TV izlemeyi sevdim. Bazen arkada�lar�m geliyor, birlikte Çin yemekleri pi�iriyoruz,
bazen erkek arkada��m yat�ya kal�yor. Ama yata��mda yaln�z uyumay� daha çok seviyorum.
�imdiye dek, yan�nda rahat uyudu�um bir erkek olmad�, îtte ayr� yatakta, ille uykum benim
olacak...
Erkek arkada� konusundaki endi�elerini ciddiye alm�yorum. Evet, nihayet ya� fark��� on be�in
alt�na ancak indirebildim, ama genç erkekleri de çok toy, beceriksiz buluyorum, Sanki erkek

karde�imlermi� gibi, geliyor bana. Hem sonra, ne varm�� olgun erkeklerde? Üstelik bu �imdilik,
otuz ya�lar���n sonlar�ndaki erkeklere denk dü�üyor ki, hiç de fena bir ya� de�il!
Murat dedi�im, elbette senin eski bürodaki ortak Murat Bey'di. O ili�ki biteli çok oldu. Neredeyse
bir y�l. Evlilikten, birlikte ya�amaktan söz etti�i gün, bitti. Kimseye ba�lanmak istemiyorum. Terk
edilmek, ancak ba�lan�nca gerçekle�ir, unutma Selen!
Tiyatro ele�tirmeni de�il, tiyatro yönetmeni Sadun Gülberk, evet o uzun bir ili�kiydi, yedi ay falan
sürdü. Ama k�skanç bir adamd� ve oyuncu çocuklardan bile nem kap�yordu. Sanki yirmi be�inde
delikanl�lara bakarm���m gibi. Ama Sadun Gülberk, Murat'tan önceydi.
�imdi Hakan diye biri var. Bu da mimar, inanmayacaks�n ama benden yaln�zca on ya� büyük.
Kendi evinde, kendi ya�am��� kurmay� ba�arm�� birisi. Be�eniyorum onu. Ama öyle, â��k olmaya
falan hiç niyetim yok!
Babam� sormuyorsun hiç, ama ben yazay�m, iyice içine kapand�,
153
varsa yoksa i�i, art�k deneyler, projeler pe�inde co�kuyla ko�tu�unu hiç görmüyorum. Hâlâ
laboratuvarda yat�p kalk�yor. Haftada bir, bazen 154 iki kez görü�üyoruz.
En son, diploma törenime geldi. Pek gururluydu. Annem - aman ne iyi ki - yurtd���ndayd�, galiba
Kanarya Adas� gibi bir yerlerde, gelemedi törene.
Seni sordu babam: "Selen nas�lm��, mutlu mu?" diye.
Asl�nda 'yaln�z m���n?' diye merak ediyor, ama gururuna yedire-miyor tabii.
"Selâm söyle, kendine iyi baks�n," dedi, yan����� beklemeden.
"Ak�ll���r, güçlüdür, mutlaka üstesinden gelir," diye m���ldand�.
"Böyle olmak, kad�nlara çok pahal� bir faturaya patl�yor, de�il mi baba?" demedim. Öyle yorgun ve
keyifsiz ki; biraz ac�yor muyum ne?
Babam Cem'i sordu sonra. Cem, Ankara'da T�p Fakültesinde ö�renci, biliyorsun. Çocuk bizlerden
kaçabilmek için gitti Ankara'ya, bence. Müthi� 'inek' bir ö�renci, benim gibi de�il, birinci olmak
için çal������na eminim.
Cem'le ili�kimiz biraz daha düzeldi, istanbul'a geldi�inde bende kal�yor, derslerini, planlar���
anlat�yor. 'Genel cerrahiyle ilgileniyormu�. Ama hiç çocuklu�umuza, sorunlu y�llar���za
de�inmiyor, kaç�yor. Acaba sorunlu y�llar bitti mi?
Babam da öyle de�il midir Selen? Tart��maktan, sorunlar��� aç�p, incelemekten âdeta korkmaz m�?
Acaba erkekler yanl��lar�n, sorunlar�n konu�ulmas�na neden alerji kap�yorlar? Yoksa 'genelleme1.'
mi diyorsun yine?
, Çok uzun yazd�m, ama daha yazmak istedi�im çok �ey var. Seni
çok özledim. Tam seninle dostluk edebilece�im döneme eri�mi�ken...
istedi�in kitaplar� paket yapt�m, yolluyorum. Art�k ne zaman ula��r eline bilemem. P�nar Kür,
Tomris Uyar, Orhan Pamuk, Latife Tekin ve Mehmet Ero�lu'nun son kitaplar�, bir de Attila ilhan
ve Metin � Elo�lu �iirleri var.
Sana pek çok selam yolluyorum, kabul et!
Taze mimar: N�ku Baran.
51
l Ekim 1985, New York, Sevgili Taze Mimar,
Yollad���n kitaplara çok te�ekkür ediyorum. Bayram ettim billahi. Bu arada iki kez seni evinden ve
bürodan arad�m, ikisinden de 'ayr�ld�' dediler. Merak ettim, sonra ikisini de de���tirdi�im
hat�rlad�m. Ama yeni telefonlar�n yok bende. Yaz bana.
Mike son günlerde çok heyecanl�, telefon edip, müthi� bir haber verdi. Babas���n el yazmas�
defterini bulmu�. 'Günce' galiba. Sevinçten ç�ld�rm�� gibiydi! San���m sana bu konuda yazacak,
belki yazm����r bile.
Evimi biraz düzene soktum say���r. Duvarlar�n kâ��tlar��� yenilettim, eflatun perdeler takt�m. Bir
de, bil bakal�m ne ald�m? imkân� yok bilemezsin.

Bir kedi ald�m! Evet, çoktand�r dü�ünüyordum bunu ama, sonunda al��veri� etti�im çar��
sitesindeki pet shop''a u�rad�m ve nefis bir bebek-kedi ald�m. Üç renkli!
"Üç renkli kediler di�idir!" Kim söyler? Baban tabii. Do�ru ama bak; dikkat ediyorum, hep öyle
����yor. Benim üç renkli k�����n, biraz erkeksi bir ad� var: Ernesto! O da Mike'dan esinlenerek
oldu... Onun me�hur Hemingway'inden...
Buradaki ya�ant�m yava� yava� düzene giriyor. Neredeyse bir y�l oluyor geleli, hatta daha fazla,
ancak düzenimi kurabiliyorum. Her �eyi öyle de���mi� buldum ki, aradan geçen y�llar, b�rakt���m
dinamik, yenilikçi ve aktivist Amerikan toplumunu tutucu, gelenekçi, müthi� criminal2 bir �ekle
dönü�türmü� sanki. Ya da ben bunlar� daha yeni kavr�yorum. Belki de toplumun yap�����
yönlendirenleri, asl�nda toplumun kendisi belirliyordur. Bilmiyorum! Ke�ke sosyoloji çal��sam
biraz. Belki bir master program�na kaydolurum. Kendim için.
1. Hayvan dükkân� (Y.Ç.)
2. Suçlu (Y.Ç.)
Baz� ak�amlar ofisten arkada�larla ç���yoruz. Greenwich Village'a, bir iki kadeh bir �eyler içmeye,
bazen sinemaya falan.
Bazen de annemlere yeme�e gidiyorum. Öyle farkl� bir boyutta ya��yorlar ki... Sürekli
konferanslar, yolculuklar, toplant�lar, a���lar, diplomatik yemekler, vbg...
Çocuklu�umdan beri beni son derece s�kan, çok programl�, plânl� ve bütün hareketlili�ine kar��n,
çok dura�an bir ya�am! Halbuki, ne çok arkada��m bana özenirdi...
Ama önemli olan, sonuçta ailemle kar����kl� anlay�� içinde olmam�z, ilk y�llar�n suçlama dolu
yakla��mlar�ndan vazgeçip 'red' yerine 'kabul' dönemine girmi� olmam�z.
Ben de baban� dü�ünüyorum. San���m, hayat�mdaki o 'en çok iz b�rakan' sevgili, baban olacak!
Bazen rüyalar�ma giriyor, sesini, kokusunu, inanmayacaks�n ama dinlerken s���nt�dan patlad���m o
biyolojik deneylerini özlüyorum. Bazen de, bir terapiste gitmeyi dü�ünüyorum. Çünkü onu
unutmam ve yeni bir ya�ama ba�lamam gerek. Sa���kl� olmak zorunday�m! Zorunday�z!
Her neyse. Seni üzmek istemiyorum. Bu benim geçmi�im, hayat�m ve bunu ben çözmek
zorunday�m.
Seni merak ediyorum. Daha do�rusu, kulaklar��� çekmek istiyorum. Ama bunu daha sonraya
��rak�yorum. Belki de Hakan benim fikrimi de���tirir, ne dersin?
Kitaplara yeniden te�ekkür ederim. Bu ara Carol Joyce Oates okuyorum. Nefis öyküleri var, sana
da yollayaca��m.
Kendine iyi bak.
Sevgilerle.
Bayat mimar, üstelik baban�n eski sevgilisi
Selen.
P.S. -Anneannenin ölümüne üzüldüm. Onu hiç tan�mad�m ama anneanneler güzeldir. Ba��n sa�
olsun.
52
12 Ocak 1986, Wisconsin. Dear Nilsu,
'Gözümün nuru' çocuk, nas�ls�n?
Sana 'gözümün nuru' demeyi ve do�umgününü unutmad�m ama üç ayd�r hastay�m.
�imdi sen 'ya�land�m' falan gibi dü�üncelere kap�lm����nd�r çoktan, ama benim gözümde daima
küçüksün, çünkü sen daima benden on alt� ya� küçüksün babe! Mutlu ya�günleri diliyorum.
'Hastayd�m'm anlam�; sürekli ba� a�����, isteksizlik, baz� halüsi-nasyonlar ve ���ktan kaçma iste�i.
Yoksa, öyle ate�, kan bas�nc�, öksürük falan de�il.
Fiziksel hastal��� olan aspirin ya da tylenol al�r, ruhu a���yansa karar al�r. öyle yapt�m!
Bir mektup yaz�p, okuldaki i�imden istifa ettim. Böylece sürekli ve rutin olarak yapmak zorunda
kald���m bir i�im kalmad�.
Sartre hakl���r!
Sat�n ald���m özgürlük biraz metala��� galiba. Asl�nda özgürlük yoktur!

��imden ayr�lma özgürlü�ümü sat�n ald�m ama bunun yapay bir yan� oldu�unu hissetmeden, keyfini
de çatam�yorum. Ke�ke özgür do�mak gerçekle�ebilseydi... Rahats���m...
Stoik olman�n elli yolu var!
Babam�n defterini buldu�umu Selen mi söyledi? Ba�ka kim olabilir ki?..
Defterler bir harika. Süper! Ucuz defterler oldu�u kesin ama onlara el i�i, kösele ciltler yapm��
babam. S�k el yaz���yla, dantela gibi örmü� sayfalar�, teker teker...
Ah, mutlaka görmeli, dokunmak, koklamaks�n bu defterleri Nilsu. Ancak o zaman hissedebilirsin.
Alt� yüz yirmi yedi sayfa! 627! Bence tam bir hazine. Bir baba, o�luna dahayüklü bir miras
��rakamazd�, o�lunu daha zengin edemezdi!
Kim bilir kaç kez okudum... Ah, yedi, on? Tek tek, sat�r sat�r içtim yazd�klar�m.
158 Bir evlad�n, ebeveyninin mahremiyetine bu denli yakla�mas� ne derece do�rudur ve nereye
kadar anlaml���r, bilmiyorum. Bildi�im, �imdi kendimi babama daha yak�n hissediyor olu�um ve
bu beni ac�tarak mutlu ediyor.
Ona hayran�m Nüsü. Babama hayran�m. Onun yüre�indeki derinlik, ac�ya dayan�kl���k ve a�ka dair
inanç, beni büyülüyor.
Pek çok kad�n sevdim, birçok kere â��k oldum, ama babam�n yazd�klar��� okuduktan sonra iyice
anlad�m ki, Onun anneme duydu�u a���n yan�ndan bile geçememi�im. Babam�n Alicia'ya duydu�u
ilgi, tenselin çok ötesinde, tutkuyla sonsuzlu�un kesi�ti�i bir noktada ba���yor.
Tutkusunda al��agelmi� bir sahiplenme, k�skançl�k ve yok etme duygular� yok. Tuhaf de�il mi,
tutkusal olmas�na kar��n, bar����l bir insan benim babam.
Annemin bizi terk ettikten sonra - buna asla 'terk' demiyor defterlerinde, 'Alica'n�n özgürlü�ü
seçmesi' tan���m yapm�� ve öyle kullan�yor — ba�ka sevgilileri olmas�na ald�rm�yor, kin tutmuyor,
bildi�imiz anlamda k�skanm�yor.
Onlar�n hiç bo�anmad����� yeni ö�rendim ve ho�uma gitti.
Sevgisinden, ba�������ndan ve tutkunlu�undan öyle çok emin ki... Babam� daha çok, sevginin
kalitesi ilgilendiriyor.
�öyle yaz�ya r defterinde:
"Alicia'y� sahnede izliyorum. Tek kelimeyle: Rezalet! içki ve sigara, o güzelim sesini berbat etmi�.
Uykusuzluk, �ahane gözlerinin çevresine halka halka çöreklenmi�.
"Dans ederken ad�mlar��� yanl�� say�yor. Senkronizasyonu kaybolmu�, �ark� sözlerini de
hat�rlam�yor.
"Onu �imdi bu haliyle tan�yanlar s�radan, alkolik, yeteneksiz ve zavall� bir kad�n görüyorlar, üçüncü
����f bir sahnede.
" 'Önüne gelenle ç���yor!', 'Kendini ucuza harc�yor!' diye dü�ünüyor olmal�lar. Kimsenin de, onun
'ölesiye sevilmi�' oldu�una inanaca���� sanm�yorum.
"Ben Alicia'y� ba�kalar���n gözüyle görebiliyorum ve gördü�üm �eyin bir facia oldu�unun
ayr���nday�m.
"Ama kimse, hiç kimse, onu benim gözlerimle göremiyor ve yaln�z ben, bir tek ben bu ayr�cal��a
sahibim!
"Onun, on bir y�l önceki taze, parlak, hayat f����ran, �ahane gözlerini, cilveli, di�i, oynak bak��lar���
bilenler, unuttular �imdi.
"Ben unutmad�m!
"Ben Alicia'm� hâlâ öyle görüyorum, çünkü asl� budur!
"O�luma, annesinin sahnede gördü�ü yorgun, umars�z, savurgan kad�n de�il, asl�nda narin,
çocuksu ve haylaz bir prenses oldu�unu anlat�yorum. Mike'a anlat�yorum.
"Anl�yor mu? Bilemiyorum. Henüz on ya��nda. Belki ilerde, belki bir gün...
(.....)
"Mike'�n bir 'anne' imgesi yok. Böyle bir imge geli�medi onda. Alicia özgürlü�ü seçti�inde, o�lum
bir bebekti. �imdi gördü�ü kad�nsa, 'anne' resmine oturmuyor.

"San���m Mike'�n 'baba' kavram� büyüdü, geli�ti, geni�ledi. Sanki daha çok, erkek-erke�e ili�ki
boyutu güçlendi, ilerde bunun s���nt����� çekecek mi? Umar�m çekmez. Umar�m güzel kad�nlar
sever ve sevilir...
"(...) Onun güçlü, kendine yetecek, sa�lam ve dengeli bir insan olmas��� istiyorum. Karde�i ve
annesi eksik. Ben? Ben yolculuktay�m...
"Evet, güçlü olmas� için çal���yorum. G�das�na dikkat ediyorum. Ço�u günler ben yemek
yemiyorum, ona bol protein ve enerji dolu g�dalar yediriyorum.
"Okula gidemedi�i için, bütün derslerini ben çal������yorum. Co�rafyaya ve edebiyata ilgisi fazla.
Günde üç saat benimle, iki saat kendisi okuyor.
"Okuyaca�� kitaplar konusunda çok açgözlü. �u s�ra en çok Stein-beck'i seviyor. Ona �iir
okuyorum. Büyülenmi� gibi dinliyor.
"Bak��lar� bir derinlik kazand�. Bazen gülü�ünde öyle bir haylazl�k, a��z k�vr�mlar�nda öyle bir
müstehcenlik görüyorum ki, Alicia gü-lüyormu�gibi irkiliyorum.
"Belki de Mike benim tutkular�ma, annesinin yaramazl����� katacak, belki de iyi bir yazar
olacakt�r? Kim bilir?
"(...) Çoktan kendi ya�ant��� yitirdim ben. Ne Alicia's�z, ne de
159
Mike's�z olabiliyorum. Sonuçta ben yok oldum, yerimi bir kad�nla, bir çocuk ald�. Yani di�i bir
yeti�kinle, bir erkek çocuk. 160 "Bu noktada dü�üncelerim beni tuhaf bir rüzgârla
sürüklüyor...
Tuhaf, çok irkiltici ama galiba gerçek... Sürükleniyorum, uçuyorum
...
"Yoksa ben, hep bir kad���n hayat��� ya�amak isteyen, çocuk ruhlu bir erkek miyim? Gerçek 'ben'
bu mu? Kimim ben? Alicia'y� seven erkek mi? Mike'�n babas� m� yoksa ?..
"Gökgürültüsüne yaz��� yan��� al�yorum. T.S. Eliot'm f���ldad��� mesaj�, aynen al�yorum.
" 'What the thunder said'
Here is no water, but only rock/Rock and no water and sandy road. (___) Who is the third, who
walks always beside you?/When I count, there are only you and I together/But when I look ahead
up the white road/There is always another one walking beside you/Gliding wrapt in brown mantle,
hooded/I do not know whether a man or a woman - But who is that on the other side of you?'"
Böyle diyor babam, ama ayn� soru benim içimde de sürüyor Nüsü. Kim bilir, o hep benim yan�mda
yürüyen? Babam m�, Hemingway mi, London m�? Hangisinin hayaleti? Yoksa annem mi?
Bilmiyorum! Yürüyorum, yürüyorum ve yürüyorum. Sizin folk �airinizin çok güzel dedi�i üzere:
"Uzun ince bir yolday�m/yürüyorum gündüz gece..."
Sen kendine iyi bak, iyi ol ve kendini sev!
Dostun,
Mike.
1. Gökgürültüsünün söyledikleri
Burada su yok, yaln�zca kaya var/ Kaya. Hiç su yok ve kumlu yol/(...) Kimdir o hep yan�nda
yürüyen üçüncü ki�i?/ Say�yorum, yaln�z sen ve ben var�z, ikimiz/Ama ba���� kald���p da, beyaz
yola bak�nca/Hep biri daha var yan�nda yürüyen/Bilmiyorum, kad�n m���r, erkek mi?/ Ama kimdir
o hep yan�nda yürüyen (Çev: Yüksel Peker). Yazan: T.S. Eliot
53
10 �ubat 1986, New York. Nilsu'cu�um,
Yollad���n gazeteleri, foto�raftan ve yeni kitaplar� dün ald�m, bu kez tembellik etme �ans��� yok
edip, hemen yaz�yorum. Memleketteki geli�me ve gerilemeler uzaktan, hele okyanus a��n uzaktan
çok daha etkileyici oluyor. Enflasyonun h��� beni deh�ete dü�ürdü. Bir de �u üniversitelerdeki
türban konusu. Hâlâ bunlan m� tart���yoruz? Acaba, Yeniça�� ya�amadan atlay�����z ve
'ayd�nlanma'dan bugüne geçi�imizin karanl�k sonuçlan m� bunlar?
Ama i�indeki basanlar�n, beni çok sevindiriyor. Heyecanlan�yorum düpedüz.

Bu, kazand���n ikinci konkur, de�il mi? Sak�n grup i�i, küçük proje diye yabana atma. Sen henüz
��in çok bas�ndas�n.
Konkurcu mimarlan severim. Disiplinli, enerjik ve h�rsl���rlar. Eh, zaten çal��kan oldu�unu da
biliyorum. Harika bir yoldas�n, haydi durma, ko�!
Sözünü etti�in turizm patlamas� zaten bekleniyordu da, ne �iddette patlayaca�� pek
kestirilemiyordu. Turizm, üçüncü dünya ülkesi, döviz, falan fe�mekân derken, elbette çevre kirlili�i
de gündeme gelecekti, gelmi� de!
Senin çevre problemleriyle ilgilenmen, bana çok anla����r geliyor. Bu i�e bir moda olarak ilgi
duymak yerine, ciddi ve yap��� çal��malarla kat�lmak gerekir.
Burada de���ik üniversitelerde müthi� ilginç çevre programlan var. E�er akl�na yatarsa, sana bro�ür
yollayay�m, belki bir master, çevre psikolojisi, çevre sa�����, ekoloji konular�nda yüksek lisans
çal��mas�na kaydolabilirsin, ilgilenirsen, her bak�mdan yard�mc� olurum. Sahi, neden 'vaat edilmi�
topraklara' gelmiyorsun? Gezmeye, ziyarete ya da yerle�meye?
Bak yine üzdün beni. Hani Hakan'la iyi gidiyordu ili�kiniz? Biraz ilgisiz, umursamaz geldi
mektuptaki üslubun.
Ke�ke yan�nda olsayd�m, elini tutup; "Art�k babandan intikam allYSll
161
maya son verip, kendin için, kendi sevdalar�m ya�amal���n Nüsü," di-yebilseydim.
162 Terk etmek, ��p gitmek, e�yalar��� bile almadan b�rakmak ...Bu bir bo� gurur mu?
Gereksinme mi? Zevk mi?
Asl�nda ne denli hassas, sevecen ve ciddi oldu�unu bilmesem, seni ta� kalpli, ��psevdi, sadist, hatta
nemfoman sanabilirdim, içindeki o kontrolsüz öfkeyi, ac��� ve.aldat�lm����k duygusunu yenebilecek
kadar güçlüsün oysa.
Beni korkutan, ba�aramayaca��n endi�esi de�il. Ben, duygusal ya�am�ndaki dengesizli�in, er geç
ki�ili�ini zedeleyecek, kendini sevmeyeceksin, diye korkuyorum. 'Bu da olur mu?' deme.
Olur! insan, yanl��lar��� yineledi�ini anlayabilmek için, orta ya� s�����na kadar gidebiliyor. O
noktada ya kendini e�itmeyi ba�ar�yor ya da i�tahs�z ve b�kk�n birine dönü�tü�ünü görüyor, iyi
ama, kendini sevmeyen, kimi sevebilir ki? Oysa, senin sevginle keyif çat�p, bereketlenecek erkekler
de vard�r. Seni seven erkekleri üzerek, korkutarak ve iterek, baban�n hayaline ders veremezsin.
Hem neden ders vereceksin? Baban seni hep çok sevmi�tir. Belki sevgisini, senin istedi�in tarzda
dile getirememi�tir ama senin ve karde�inin ad�na, kendi isteklerinin baz�lar��� eksik ya�am����r.
Her �eyi, hepsini bilmen gerekmez, ama baban, çocuklar�na iyi bir baba olmay�, kendi mutlulu�una
tercih edebilen bir insand�r. Olmu� mudur? Bu, nas�l, nerede ve kiminle tart���laca��na ba��� bir
sorudur. Onun evlendi�ini yazm����n. Hem ����rd�m, hem ����rmad�m. Ben as�l, nas�l biriyle
evlendi�iyle ilgilendim. Çünkü e�lerimiz kimli�imizi ek veren ciddi ipuçlar���r. Bankac�� �ule
Han�m, bana benzemiyor herhalde...
Mutlu olsun! Gerçekten mutlu olmas��� diliyorum ve baban, mutluluk dile�imin içten oldu�unu
bilecek kadar beni tan�r.
Ben, hâlâ yaln���m. Çünkü yaln�z kalmak, kendimi dinlendirmek ve iç seslerimi dinlemek
istiyorum.
'Yarat��� Yaln�zl�k' konulu üç günlük bir seminere kat�ld�m. Connecticut eyaletinde, küçük bir
üniversitede düzenlenen, ilginç bir seminerdi. Ben, sadece yaln�z kalmamak için biriyle beraber
ya�ayacak insanlardan de�ilim Nilsu, olmam da!..
Cem'in iki y�l sonra üniversiteyi bitirip, kelli felli bir doktor olaca��na inanmak, öyle zor ki...
Ben onu, yemek masas�nda m���kç���k eden, sinemalarda üyukla-yan, s�k s�k hasta olan, ne
babas�na, ne ablas�na sokulan, vah�i, küçük bir kedi gibi an�ms�yorum. Çok güzel, h�rç�n ve kibirli.
Sonraki y�llarda hiç görmedim. Herkesten, hepimizden kaçt� o çocuk.
��er onunla ili�kisi düzeltmek, daha yak�nla�mak istiyorsan, en az senin kadar, onun da istekli
olmas� gerekmez mi?

Annenle ili�kisi nas�l?
Ah, çok güldüm, demek annenin kocas�na -'i�adam� Fikret' mi di' yorsunuz siz ona? — "Doktor
����nca sizi ücretsiz ameliyat ederim," demi� ha?ilahi Cem, basbaya�� i�nelemi� adam� ha!..
Sahi, senin annenle ili�kin nas�l? Hâlâ onun intihar etti�ine inan�yor musun? Biraz yak�nla�may�
denesen? An�k 'yorgan gitti, kavga bitti' nas�lsa. Belki o da seni özlüyordur?
Mike'dan hiç haber almad�m, sana yazd� m�?
That's all, sweetie.
Sevgiyle,
Selen.
54
5 Nisan 1986. Madison, Wis. Nilsu Dearest,
Sana güncel olaylarla ilgili, ayd�nl�k bir mektup yazmay� ister miydim, bilmiyorum. Gerçekten
böyle isteklerimin kald����� pek sanm�yorum.
Yani, �u son sevgilinden de ayr�lacaks�n diye hay�flanmam�, uzaktan bile olsa s�rt��� s�vazlay�p,
'seni benim kadar kimse anlayamaz' dememi, eskiden oldu�u gibi, parmaklar��� gözkapaklar�na
dokundurup sana �ark� söylememi, s�k s�k telefon edip ya�am�n güç yanlar�na direni�ini
desteklememi bekliyor olabilirsin.
Belki de seni, annenin intihar�, baban�n Selen yerine çok s�radan bir kad�nla beraber olu�u
konular�nda teselli etmem için, ç�ld���yor olabilirsin.
163
öyle mi, bilmiyorum. Fakat bildi�im, art�k içimden böyle canl� ve dünyevî heyecanlar�n geçmedi�i.
Kesinlikle geçmedi�i! 1"4 Beni kad�nlar, a�klar, insanlar ve onlar�n sorunlar� ilgilendirmiyor.
Hiçbiri umurumda de�il!
Evime kapand�m ve kendimi yas�yorum. Kendi yapt���m müzi�i dinliyorum, kendi kesti�im
odunlar���öminede yak�p �����yorum — burada hâlâ k�� sürüyor, kar ya��yor - kendi sebze yahnimi
pi�iriyor, kendi hayallerimi kuruyorum.
Bol bol yürüyorum ve istedi�im kadar dü�ünüyorum. Evimin yak���nda küçük bir orman var,
yürüyü�lerimi orada yap�yorum.
Bu ev tam bir harabeydi. Vakti zaman�nda babamla Alicia ya�am�� burada. Ben bu evde
do�mu�um. Sonra herkes terk etmi�. Herkes! Hepsi!
Evi adam etmek istedi�imde, banka bile kredi vermekten çekindi. Babam�n akrabalar� biraz yard�m
ettiler ama yetmedi.
Arabam� satt�m, birikmi� param� kulland�m ve �imdi biraz ya�an�r bir hale geldi. Yine de duvar
yal����� olmad���ndan, bu kuzeyin so���una dayanabilmek için eski ordu battaniyeleriyle dö�edim
ah�ap duvarlar�. Bir de bisiklet ald�m kendime.
Konforum yok, ama zaten ben hiçbir zaman konfor dü�künü olmad�m ki... An�lar�m, izlerim ve
hayaletlerimi Benim sahip olduklar�m bunlar. Bana yetiyorlar.
Bir yandan do�al, sade ve özgün, bir yandan olabildi�ince özgür ya��yorum.
istersen buna fiziksel gereksinmeleri minimuma indirgenmi�, duy-: gusal frekans� yüksek bir
ya�am biçimi de diyebilirsin.
Sen mektup yazd���m son insans�n. Roberta'ya ve Selen'e de yazm�yorum. Sahi Roberta'y� da
tan�mazs�n sen. Tan�ma zaten!..
Delirdi�imi dü�ünen uzak kom�ular���n, yak�n akrabalar���n aksine, son derece iyi ve keyifliyim.
Üstelik bamba�ka bir boyutta, mutlu oldu�umu bile söyleyebilirim.
Sana sözünü etti�im bir roman çal��mas� vard�, bildin mi? i�te onun üzerine ciddi biçimde e�ildim.
Müzikli bir roman bu. Her bölüm için bir beste yap�yorum, ilk yirmi dört bölümünü bitirdim,
bestelerini de yapt�m.
'ölüm' üzerine bir roman bu. Daha do�rusu, roman�n kahraman�, bizzat ölümün kendisi.
Sar���n, mavi gözlü, müthi� çekici bir kad�n bu: ölüm! Ad�: Josep-hina.

Kasaba kasaba, ülkeleri ve dünyay� dola�arak �ark� söylüyor dans ediyor. Ya�lanmak, s���lmak,
yeti�ememek, pe�inden ko�mak gibi endi�eleri yok. Çünkü onun zaman� sonsuz! Çünkü o, sonsuza
dek gezecek, sonsuza dek �ark� söyleyip, dans edecek. Pe�inden binlerce erke�i sürükleyecek,
gözlerinin çelik mavisi, teninin bebek pembeli�i ve dokusunun di�i k�vrakl�����n çeli�ik albenisiyk
eritemeyece�i irade, k���l-datamayaca�� ta� kalmayacak. Daima. Dünya döndükçe. Hep!
Çünkü Josephina, ancak yok ederek var oluyor! Anl�yor musun?
Herkes ondan korkuyor, ama yine de herkes ona ko�uyor.
Çünkü karanl���n ürküntüsü içinde, tatl� tatl� f���ldayan sesin korkutucu albenisi var, onda.
Çünkü, Do�u Masallan'n�n yasak k�rk birinci odas���n gizemi var, onda.
Bir kad�na çok yara�an gurur, özgürlük, kendini be�enmi�, hatta kafa tutan bir ba��ms�zl�k var,
Josephina'da.
Çok esrarengiz bir kad�n!
Cinselli�i, müstehcenlikle do�all�k aras�ndaki kaygan s���rda ko�turuyor doludizgin. Erotizmle
pornografi aras�ndaki b�çak s�rt�nda o var!
Josephina, yok ettikleri için ac� çekmez. Yok olan bir insan, asl�nda onun için varl����� ba�ka
biçimde sürdürmektedir.
The Sun Also Rises' roman���n giri�ini an�ms�yor musun? He-mingway'in Ecclesiastes'ten yapt���
al�nt��� dü�ünür Josephina.
"Bir nesil geçer gider, ba�ka bir nesil gelir, ama yeryüzü sonsuz sürer gider... Güne� de do�ar ve
güne� batar. Do�du�u yere ko�ar gider... Rüzgâr güneye yollan�r, sonra kuzeye yönelir,
durmamacas�na dolan�r ve rüzgâr dola����na denk geri döner. Bütün nehirler, denize var�r, gene de
deniz dalmaz; nehirler, ç�kt�klar� yere dönerler. "2
Nüsü, müthi� bir proje bu, harika bir roman olacak, inan bana!
165
1- Güne� de Do�ar (Y.Ç.)
2- Çev: Filiz Karabey
Anlad���n gibi, art�k beni heyecanland�ran tek �ey bu! Çünkü bitti�inde, ölümü bunca iyi anlatm��
bir ba�ka yaz��� nesir bulunamayacak bat� dünyas�nda. Müzikte, �iirde, tiyatroda örnekleri var,
biliyorsun; Wagner, Mozart, Chopin, Rilke, Goethe, Shakespeare hemen akl�ma gelenler. Ama
böyle bir ba�ka roman yok! Benim için ölümü yazmak ve bestelemek d���nda hiç kimsenin ve
hiçbir �eyin önemi kalmad�. Belki de iyi bir eser yaratman�n bir numaral� ko�ulu da budur?
Beni anl�yor musun Nilsu? Anlam�yorsan bile, anl�yormu� gibi yap, babe!
Senin gibi Selen'in de, ölümü bir kad�n, bir 'femme fatale' gibi i�liyor olu�uma tak�laca��m tahmin
ediyorum. Belki de maço diye suçlayacaks���z beni.
öyle yapma(y�n). Sak�n!
Ölümün cinsiyetinin, do�urgan olu�uyla ilgisi var, benimle de�il. Do�urganl�����n 'annelik'
kavram�ndan çok, 'üremek' eylemiyle ba�lant��� söz konusu. Çünkü yok ettiklerinin yerine
yenilerinin gelmesi, bir denge kurmas� zorunlu.
Her neyse, buras� henüz oturmad� kafamda, yeni kuruyorum. Tamamlad�kça sana yazaca��m.
�imdilik sana roman�n bölüm müzi�inin notalar��� yolluyorum. Di�ini s�karsan, gitarla
��kartabilirsin, karma��k görünü�üne sak�n ald�rma. Bu bölümün ad�: Josephina Dans Ediyor:
ölümün Dans�...
Mutlu ol. Kendin ol.
Dostun,
Mike
P.S. Roman�n ad�: 'ADI ÖLÜMDÜ' olacak. Ne dersin?
55
21 May�s 1986, New York. Sevgili Nilsu,
'< ','

Mike'�n roman�yla ilgili haberlerin beni müthi� çarpt�. Roman çok ilginç ve �ok edici bir güzelli�i
var! Yoruyor, bitap dü�ürüyor, dövüyor insan�. Anlatt���n kadar�yla bile...
Fakat korkuyorum! Madem bu romana böyle her �eyiyle tutundu, bütün ���k kayna���� ona yükledi,
roman�n çok güzel olaca��na inanc�m kadar, roman bitti�inde ba��na gelecekler konusunda da
kuvvetli sezgilerim var.
Abart�yor muyum?
Onun nekrofilikli�i kadar, benim ya�ama tutkunlu�um, onun yaln�zl��� olumsuzlamas� kadar,
benim olumlamam... Mike'la ne denli z�t, ne kadar farkl���z, yine de, bir noktada çok benziyoruz...
Ya sen? Sen Nilsu? Sen bir yan�nla ona, bir yan�nla bana yak�n olu�unu nas�l çözüyorsun? Asl�nda
kendini nas�l tan�ml�yorsun? Belki de, sen iyi bir sentezsin!
Mike'la aran�zdaki edebî mektuplar beni tahrik etti, ben de sana çok sevdi�im bir �iiri yazmaya
karar verdim. Bu �iirin benim için önemli bir de an��� var. Babanla ilgili...
"'Bir ba�ka ülkeye, bir ba�ka denize giderim' dedin/'bundan daha iyi bir ba�ka �ehir bulunur
elbet./Her çabam kaderin olumsuz yarg���yla kar�� kar��ya/- bir ceset gibi - gömülü kalbim/Akl�m
daha ne kadar kalacak bu çorak ülkede?/Yüzümü nereye çevirsem, nereye baksam/ kara
����nt�lar��� görüyorum ömrümün/bo�una bunca y��� tüketti�im ülkede'/Yeni bir ülke bulamazs�n,
ba�ka bir deniz bulamazs�n./Bu �ehir arkandan gelecektir. Sen gene ayn� sokaklarda/dola�acaks�n.
Ayn� mahallede ko�acaks�n;/ayn� evlerde k�r dü�ecek saçlarma./Dönüp dola��p bu �ehre geleceksin
sonunda. Ba�ka/bir �ey umma -/ömrünü nas�l tükettiysen burada, bu kö�ecikte,/öyle tükettin
demektir bütün yeryüzünde de."1
Ben, Mike kadar gezgin biri de�ilim. Ama ya�ant�m iki ülke ve iki kültür aras�nda geçti, geçiyor,
geçecek. Bazen buray�, bazen oray� özlerim, ikisinin de tad��� ve tats�zl�klar�m sevinç ve öfkeyle
ya�ar�m. Kimisi 'bölünmü� hayat' der buna, kimisi zengin...
istanbul'dan ve babandan ayr�lmam gerekti�inde, bu �iiri babana okumu�tum. Onun alg�lad�����iirle,
benim ona okudu�um �iir öyle farkl�yd� ki, 'ayr�lma gereklili�inin somut nedenini, apaç�k ortaya
koymu�tu.
1. Kent: Konstantin Kavafis, Çev. Cevat Çapan
istersen, babanla ayr�lmam���n nedeni, bu (Kent) �iiridir diyelim. Ne �iirsel... Sence, peki sence ne
diyor Kavafis?
168 Dün can��� s�kan bir �ey oldu. Ernesto hastaland�, Vet. klini�e gittik, kan tahlili yap�ld�. Oysa
gencecik bir k�z daha. Umar�m, ölüp gitmez, öyle al����m ki ona...
Sahiden gelmeyi dü�ünüyor musun? Yatacak ve yiyecek i�ini hiç dert etme. Sen bir uçak bileti bul,
gerisini ben hallederim.
��ustos sonu gelebilirsen, bir hafta birlikte tatil yapabiliriz, Mike kabul ederse, Wisconsin'e bile
gideriz.
Hakan'la ili�kinin sürüyor olmas�na seviniyorum. Ama mektuptaki ses tonundan tutkusuz, dostluk
yan� daha a��r basan bir ili�ki havas� al�yorum.
On ya� demek! Yine de, bu rekor Nilsu. Bana k�zacaks�n ama ben ya�lar�, ba�lan, kökenleri ve
beklentileri benzer insanlar�n daha uyumlu ili�kiler ya�ayacaklar�na inan�yorum.
Demek Hakan, bilgisayarla mimarl�k yapan bir büronun sahibi. Çok sevindim, çünkü burada
bilgisayars�z mimarl�k kalmad� gibi bir �ey. Eninde sonunda Türkiye'ye de girecekti kompüter...
Peki sen hâlâ 'manuel' misin?
Hakan'�n seni güldürüyor olu�u güzel. Espirili erkekler, ya�am� renklendirirler. Peki seni dü�ünüyor
ve dü�ündürtüyor mu? Sen yaln�zca enine boyuna de�il, derinli�ine de geli�mi� bir kad�ns�n. Yüzey
hesab� kadar, hacim hesab� da bilmeli, seni elinden kaç�rmak istemeyen erkek. Sen, sen bana
benzersin Nibu...
�imdi Ernesto'nun tahlil sonuçlar��� almaya gidiyorum. Heyecanl���m; ayn� evi bir kediyle bile
payla�san, onunla ilgili, ona ba��� ya��yorsun ...
Sevgi, dostluk, �imdi art�k özlemle,
Selen.

P.S. Bir bilimsel dergide 'organik chip'lerle ilgili bir makale ok� dum. Baban�n böyle bir projesi
vard� bir zamanlar. Makaleyi kesit 1 sana yolluyorum. Kendisine ilet, ama benim yollad�����
söyleme lüt fen.
56
16 Temmuz 1986, Madison, Wis. ^IVA^Y v
Sevgili DostN�lsU, ;, . ;. ;.,".'! ..". .'.-.'.; ji
Dearest,
Roman��� be�enmi� olman beni müthi� sevindirdi, te�vik etti. Senin iyi bir okur olu�un d���nda ve
yan�nda, üç y�l boyunca yak���m olman, beni tan�man ve daha önemlisi, 'ölüm'ün yüzünü benim
kadar yak�n çevrende görmü� olman de�erinin göstergeleridir.
Birde, o çok genç y a��nda ald���n formasyonuna benim ciddi katk�m oldu�unu dü�ünürsek — belki
çok bencilce, ama do�ru — senin edebiyat be�eninin, bir anlamda benim uzant�m oldu�unu
dü�ünüyorum.
��zma! Yo, hay�r, k�z!
��z! (Türkçe söylersek, 'be angry', genç k�z anlam�na m� gelir? Türkçe'mi iyice kaybettim art�k.)
��te roman��� be�enmen, bu nedenlerle co�turdu beni. O halde, ben de sana s�rr��� vereyim.
Roman� iki kopya yaz�yorum. Biri sana, biri bana. Ba�ka kopyas� yok, olmayacak sen ve ben o
kadar.
Bir gün yay�mlan�rsa, her bölümü için özgün müzik bestelenmi�, yan�nda kasetiyle sat�lan ilk kitap
olacak, tik müzikal roman. Kapa��nda �öyle yazacak:
"Michael McClure.
Ad� ölümdü
Müzikal Roman
- Yaln�zca ölümle yüzle�enlere önerilir -"
Ama yaln�zca bir dü�. Yay�mlayacaklar��� sanmam. Kim ilgilenir ki... Hem sonra, belki ben
istemem de... Bilmiyorum... Zaten bunun �imdi hiç önemi yok!
Son haftalarda yeni bölümler yazd�m ve besteledim.
Josephina, kendine yeni bir kurban seçti ve onu yok etme planlan kurdu. Yeni kurban���n ad�:
Ernest London, bir yazar.
169
Ernest London ilginç bir adam. Hemen bütün dünyay� gezmi�, pekjji çok kad�n tan����, ba�ar���n
tad���, yaln�zl���n ve ihanetin sanc����� ya�am��, yazd�klar� sars�nt� yaratan, çizgid��� bir yazar.
Saf, deneyimsiz ve çok genç erkekleri etkileyip, çabucak yok etmekten b�kan Josephina, can���n
����ld��� bir s�rada Ernest London'a rastlay�nca, müthi� keyiflenir. Çünkü bu tam bir challenge1'd�r
ve Josep-hina'y� tahrik eder.
Elbette Josephina da Ernest için çok ilginçtir. O ana kadar tan����� bütün kad�nlardan farkl���r. Çok
tutkulu, erotik, y�rt���, yak���, ac�mas�z, zeki, yaman bir kad�n olarak görmektedir 'ölüm'ü.
Gördü�ü bu ate�ten kad���n, asl�nda 'ölüm' oldu�unu bilmeden �öyle yazar günlü�üne Ernest
London:
��efkatle �iddetin, istekle bo� vermi�li�in, geçmi�le gelece�in, zekâyla aptall���n, tesadüfle
planlanm���n, usturayla takatin, müstehcenlikle seksin, bekâretle orospulu�un ç�lg�n bir kar�����
yap�lsa, ad� Josephina olurdu.
"Onu sahnede dans ederken izliyorum ve sanki bir tek ben anl�yorum sanarak, böbürleniyorum.
"Ba�ka çaresi yok. O benim kad���m olmal�. Tarihe Ernest ve Josephina olarak geçmeliyiz."
Ernest London, 'ölüm'ü böyle tutkuyla sever ve ister. Anl�yor musun Nilsu? Ölümü, bir kad���
sevmek ve istemek gibi alg�lamay� anl�yor musun?
Fakat Josephina'y� dü� k���kl���na u�ratacak bir �ey olur ve Ernest London t�pk� di�er kurbanlar
gibi, çabucac�k teslim olur kad�na.
Halbuki Josephina bir çetin cevize, güç bir erke�e rastlamak ve yeni yöntemlerle onu ba�tan
��kartmak istemektedir. Zorlamak, terlemek ve didi�mek özkmindedir.

Oysa Ernest London için durum farkl���r. Y�llarca di�iyle t�rna��yla, uykusuz geceler, sanc���
gündüzler ve göz nuruyla yaratt��� ki�ili�inin en gizli kap�lar���, sonunda rahatça açabilece�i bir
kad�na rastlam�� ve özbenlik hazinelerinin anahtar��� ona gururla sunmu�tur. O mutludur!
��te bu noktada erkeklerin güçlü, dayan�kl� ve sa�lam z�rhlar���n,
I. Meydan okuyu� (Y.Ç.)
kad�nlar kar����nda nas�l bir beceriksizlik, safl�k ve cahillikle dü�tü�ünü anlatmak istedim. Çünkü
bu böyledir! Ah bu bütün güçlü erkekler için böyledir!
Halbuki Josephina'y� gizli kap�lar ard�ndaki hazineden çok, kap�lan kapal� tutan iradenin gücü
ilgilendirmektedir. As�l oyun, bu irade gücüne kar��, sald�n tekniklerinin alt�nda yatan e�lencedir.
Böyle çabucak teslim ald��� Ernest London, art�k pek de i�tah aç��� de�ildir. Sahneyi bir süre
renklendirebilmek için, bir çocuk do�urur Josephina.
Önceleri 'baba' olmak fikrine 'bir yazar�n evcille�mesi, onu yok eder' diyerek kar�� ç�kan Ernest
London, o�lunu kuca��na ald��� an, bu bebe�in, tapt��� kad�nla aras�ndaki en organik ortakl�k
oldu�unu dü�ünür ve o�lunu çok sever.
Çocu�un ad� Martin'dir. Martin London. Martin, annesiyle babas���n pek çok özelli�ini edinmi�,
farkl� bir çocuktur.
ölümle, ya�am sevgisi yan yana ya�amaktad�r onun yüre�inde. Bir yandan heyecanl�, pozitif,
co�kulu ve güler yüzlüdür. Hayat� çok sever. Bir yandan da hüzünlü, bulutlu, negatif ve içe
dönüktür, ölümü merak eder.
Ki�ili�i olu�turan ölüm ve ya�am sevgisinin siyah-beyaz kontrast�, �iddetli bir uyumsuzluk, gözle
görülür bir trajedi yaratmakta, küçük Martin bu hastal���n ya�am� boyunca yakas���
��rakmayaca���� anlamaktad�r.
Bu anlatt���m, 'Martin London' bölümünün müzi�i 'Allegra tris-tezza' ba������� ta��yor. Sözlerinin
yaz����� çok çabuk ve kolay, bestesini zor yapt�m. Sanc���, uzun bir dönemde ç�kt� müzi�i... önce
üç ayn beste yapt�m, ama hiçbirini be�enmedim! Benim istedi�im, çok canl�, co�kulu tonlar�n,
karanl�k aynnt�larla çözüldü�ü bir melodiydi.
Sonunda diyalektik bir analizle çözdüm sorunu. Strauss ve Wagner dinledim birbiri ard�na.
Günlerce. Bir Strauss, bir Wagner. Sonra Gershwin ve Mozart...
�imdi, �u anda be�endi�im bir �ey besteledim. Daha iyisini yapana dek, beni yat����ran bir melodi.
Sonras� malum! Josephina, E.L ve Martin'i terk eder, yeni kurbanlar bulmak için ba�ka kentlere
yollan�r. E.L., o�lunu al�p 'ölüm'ün
pe�ine tak���r. Ama 'ölüm' içine öylesine i�lemi�tir ki, Josephina'y� b�-raksa bile, art�k o�lu girmi�tir,
kan�na, can�na...
Girift, gizemli ve tehlikeli... Bütün anne-baba-çocuk ili�kileri böyledir. Ölüm ve ya�am, çocuklar�n
genleriyle yeni ku�aklara ta����r, kad�nla erkek aras�nda kanl� ve canl� bir ortakl�k kurulur.
Sen, kendi annenle babana bakt���nda benzeri bir manzara görmüyor musun sanki? Ya�am� temsil
eden baban, ya�am kadar canl�, sa���kl� ve do�al bir kad�na, Selen'e tutuluyor, ama çocuklar���n
annesi, ölümü seçecek bir kad�n!
��te bu bak�mdan 'Ad� Ölümdü' senin de roman�n say���r Nilsu! Kat���yor musun?
Bana yazd���n öbür konulara gelince: ll-gi-len-mi-yo-rum! Ba���la Nilsu, ama a�k, güncel sorunlar
ve insanlar beni ilgilendirmiyor art�k. Elimden gelmiyor.
Dur bakal�m, yoksa, sen de bir çe�it Josephina m���n? Ehm?
Kumral, ipek saçlar���n bal k�vam� s�cakl���, minik burnunun çocuksu ta���nl���na felaket bir
��tl�kla kafa tutan etli dudaklar���n ba�tan ç�kana heyecan�... Sonra, ince, uzun parmaklar���n
havada dola�an ba��ms�zl��� ve bana hep k�nlacakm�� duygusu veren ayak bileklerinin üzerinde
hayrete sürükleyen, merakland�ran, üstelik, utangaç duru�lar�yla etkileyen bacaklar�n...
Sen, elini uzatt���n erkeklerin tümünü tutup alabiliyorsun Nilsu! T�pk� Josephina gibi... Türkçesi:
'hiç zahmetsiz'. Belki de bu yüzden heyecans�zs�n?

Fakat seni Josephina'dan ay�ran, çok büyük bir fark var. Sen ba�kalar��� öldürecek yerde, her
keresinde, kendini öldürüyorsun. Her terk edi�inle, bir kez daha ölüyorsun! Çünkü sen 'ölüm'
olmaya çok çal��an bir 'yasam's�n, dirimsin!
Ve biz, bu yüzden asla Zweig'ler gibi kucak kuca�a intihar edecek bir çift olamay�z Nilsu!
Sen ya�am� savunuyorsun, bilmesen de, görmesen de, bütün bedenin, varl���n ve eylemlerinle
'hayat's�n sen.
Buda sana çok yak���yor. Baz�lar� böyledir, ya�amak müthi� yak���r onlara.
Bilmek istemedi�in, fark�na varmay� engelledi�in bir ba�ka konuysa, annenin intihar�yla ilgili. Sen,
annene, ölümü seçti�i için öfkelisin.
Onun ya�amas��� ve seni seviyor olmas��� istiyorsun asl�nda. Belki ilk y�llarda Selen'e gösterdi�in
tepkinin özü de buydu. Selen'e neden annen de�il de, baban�n sevgilisi oldu diye bozuluyordun . . .
Çünkü Se- 173 len de "hayat"t�r.
Sen kendin ol iyi ol ve mutlu ol! Sevgiyle,
Mike.
3 A�ustos 1986, New York. Nilsu,
Haberine çok sevindim. Seni görmeyi merak ve özlemle bekliyorum.
KLM'le önce Amsterdam'a, sonra - orada aktarma yap�lacak -New York'a uçacaks�n. Okyanusun
üzerinden non-stop uçmak, yedi saat sürüyor. Ben, senin uçu� korkun oldu�unu hiç bilmezdim.
Fakat s�k s�k uçarak bunu yenece�ini san�yorum.
��er uçmaktan çok korkuyorsun, bunun son yolculu�un olaca���� dü�ünüp, ölmeden önce, en çok
neleri yapmak istedi�ini bir bir diz önüne. Bu ho� bir oyundur ve ciddiye al�rsan, bask�lanm�� pek
çok arzunu ayd�nl��a kavu�turursun. Üstelik, gelecek uçu�a kadar, bunlar�n baz�lar���
gerçekle�tirme �ans�n bile do�acakt�r. Daima bir yeni uçu� vard�r Nibu.
Seni JFK Havaalan�'ndan kar��layaca��m. Uçu� numaran� ve saatini (N.Y. saatiyle) kaydettim, hiç
merak etme.
Davetli olarak Amerika'ya geli�inin, vize sorununu kolayca çözece�ini biliyorum. Haydi art�k,
çabuk gel!
Mike sessizli�ini bozdu ve bana bir kart yollad�. Magritte'in çerçevelerinden birini seçmi�. Arkas�na
�öyle yazm��: "Dear Selen, you are the 'life'!1
Michael McClure"
1. Sevgili Selen, sen 'hayat's�n! (Y.Ç.)
Önce irkildim. Tuhaf oldum. Çok spontane yaz�lm���� besbelli, içinden gelmi�, yazm�� ve
yollam��... öyle san�yorum ki, �u senin sö-174 zünü etti�in 'Ad� Ölümdü' roman��� yazarken, aniden
böyle hissetti ve bana yazd�. Hem ho�uma gitti, hem de hüzünlendim.
Onu manast�ra kapanm�� bir ke���, bazen bir bilgin gibi görüyorum ben. Sanki güncel sorunlar�n
baya�� ve s�� sular�nda debelenen bizler, Ortaça�'da ya��yoruz, o da 'gülün ad�'n� ara���ran William.
Gelirken bana kitap getir, bol bol yeni öyküler, roman ve mutlaka �iir. Bir de çifte kavrulmu�
isterim. Divan'�nki olursa sevinirim. Acaba iyice ��mar�p, bir de küçük rak� istesem mi?
Haydi Nilsu, gel art�k, iki y�ldan fazlad�r görmedim seni. Üstüne sinmi� an�lan, sevgileri ve
güzellikleri de beraberinde getir. Sana bakarak hasret gidermem için de, gel...
Nilsu, sen de ya�ams�n!
Sevgiyk,
Selen.
P.S., Ernesto iyile�ti. Boynunda bir ur varm��. Ameliyat oldu, ama �imdi, eskisi kadar canl� ve
güzel. O da seninle tan��maya can at�yor. Bakal�m senin Elvis'e benziyor mu?
58
isveç as�ll� bir k�z. Ad� Ulla, soyad� çok uzun, bir türlü an�msa-yam�yor Teoman. Galiba Türkiye'ye
ikinci geli�iydi. Sapsar�, mas- >i mavi, biraz tombulca, ho� bir k�z; hani insan�n yan�nda gev�eyip, |
rahatlad���, 'görmü�-geçirmi�' ama dersini de alm�� insanlardan. a

Zeynep'ten bo�and�ktan sonra, ya�ant���nda bir tek annesi kalm����. Tek kad�n! Nergis'in resmen
bo�and��� ama kalben I��k'� bekledi�i y�llard�, herkese uzak, herkese kapal�yd�...
O dönemde yaln�zca Cahide Han�m'la yetini�i, kad�nlara yönelik bir tepki de�ildi. Hiçbir zaman
kad�nlara kar�� bir tav�r, bir dü�manl�k beslememi�ti; bu zaten Teoman'�n do�as�na ayk�����r.
O, ya�am� bir bütün olarak alg���yor ve öylece seviyordu. Kad�nlar�,
erkekleri, çocuklar�, do�ay�, hayvanlar�, henüz hiç görmedi�i uzayl�lar� - çocukken Küçük
Prens'i gördü�ünü iddia eder, birbiriyle biraz çeli�ik dü�se de, ilginç an�lar uydururdu - ve ölümü,
do�umu, ac���, sevinci, özlemi, kavu�may�, ayr�����... Teoman hepsini seviyordu.
Fakat o y�llar hem kendi ki�isel tarihinde, hem de ülkesinin toplumsal tarihinde tats�z bir dönemdi
ve Teoman'�n i�tah� kaçm����. Yaln�zca kad�nlarla de�il, hemen her �eyle ili�kisi ask�dayd�.
Çeviri yap�p, birkaç kuru� kazand��� bir ansiklopedi vard� o dönemde. Sonra yar�m kalm��, bütün
emekler bo�a gitmi�ti ama o s�ralar aksak-topal yürüyordu i�ler.
Sevinç'le ya�ad�klar���n biraz tutuk, biraz rahats�z olu�u, belki de böylesi bir döneme denk
dü�mesiyle, ilgiliydi... Belki, belki de de�il!
îyi bir k�zd� Sevinç, 'îyi' olman�n o berbat ortalamal�����, bütün özellikleriyle ya��yordu.
îyi yemek yap�yor, iyi giyiniyor, iyi öpüyor, iyi dinliyor, iyi e�lik ediyor, hiç yormuyordu: iyi
gelmi�ti!
Üç ya��ndaki o�luyla ya��yor, dünyaya, özel ya�am�na ve topluma bakarken, olup-bitenleri
anlamam��, nedenlerini bir türlü bulamam��� �����n gözlerini kocaman aç�yor, bu �����nl��� kimi
zaman çere-siz gözya�lar�na, kimi zaman da tökezleyip dü�mesine yol aç�yordu.
��ktan çok, bir dostlu�un s�cak kanatlar�nda ���nmak gereksin-mesiydi. Teoman'� Sevinç'e iten en
belirleyici güdü, buydu. Ama Sevinç ba�lanm����. O Teoman'a ba�lanm��, ayr�lacaklar�na yak�n,
çok ac� çekmi�ti. Ac����� da, 'iyi' insanlara özgü bir anlay�� ve sessizlikle, yaln�zca kendi iç
camlar��� k�rarak, incecik kanatarak ya�am����.
Belki de konu�sa, sorsa, istese, beklese ve sarssayd� Teoman'�; 'ben de var�m!' diyebilseydi, o da
heyecanlanacak, o da ba�lanacakt�. Kim bilir... Ama yapmad�, yapamad�, yapamazd�!
Arkada�� Ulla'yla, sevgilisi Teoman'� birbirlerine tan����rd���nda, art�k vaktin geldi�ini anlam����
Sevinç. Teoman'�n, Ulla'yla konu�malar�ndaki heyecanl� tonu, gülümseyi�indeki canl����� hemen
sezmi�, gözlerinde cam k���klar� kimseyi üzmeden, sessizce aradan çekilmi�ti.
175
Sevinç, daha sonra Teoman'�n bir arkada��yla evlendi ve iki k�z çocu�u do�urdu. Bazen yolda
kar��la��rlar, bazen telefonla��rlar, 176 'ailecek' görü�ürler. Siyah bukleli saçlar�na bakt���nda iki
küçük k�-z�n da 'iyi' kad�nlar olaca���� hisseden Teoman, hep merak eder: Sevinç mutlu mudur,
kocas��� sever mi? Ama hiç bilemez. Kendi sevgilisiyken de bilemezdi, �imdi hiç bilmez.
Ulla çok rahat bir k�zd�. Cinsellikten politikaya, araba yar��lar�ndan, modaya kadar her konuda
konu�abilir, çok okur, çok seyahat eder, hayat� oldu�u gibi kabul ederdi.
Ulla mücadele etmeyi sevmeyen, ama ö�renmeye doyamayan, tipik bir iskandinav'd�.
Bir turizm acentas�nda çal���yor, s�k s�k yolculuklar yap�yor -'ya�am, deneyler kazanmak için
����lan uzun bir yolculuktur,' derdi - pastel tonlarda da olsa, rengârenk ya��yordu.
Teoman'la tan����ktan sonra i�inden üç ay izin ald� ve Teoman'�n küçük, giri� kat� dairesine yerle�ti:
Orada yar� ingilizce, yar� Türkçe, bazen de Fince ve isveççe ya�amaya ba�lad�lar.
Beraberinde Hindistan'�, Himalayalar'�, Latin Amerika'y� ta���� Ulla; kitaplarla, an�larla, kasetlerle,
kuma�larla ve dialarla. Do�u felsefesiyle ilgili pek çok �ey ö�retti Teoman'a. Dalay Lama'y�, Siddartha'y�,
Carlos Castenada'y�...
Cahide Han�m da sevmi�ti Ulla'y�. Do�rusu, Cahide Han�m, o�luyla evlenmek için çabalamak
yerine, Teoman'� kültürü ve co�rafyas�yla zenginle�tiren 'kad�n'� sevmi�ti. Bu katk�lar, Teoman'�n
yazma eylemi için çok gerekliydi... ilerde...
Ama Ulla, Teoman'� da al�p Stockholm'e gitmek istedi�inde, Cahide Han�m'm gözünden dü�üverdi.
O da, öbür kad�nlar gibiydi. O�lunun yapacaklar�ndan çok, onun kendisiyle ilgileniyordu, öbürleri
gibi...

Pasaport alabilseydi gidecekti. Ama gitseydi, yerle�ecek miydi, bunu bilmiyor Teoman. Asl�nda
rak�dan bal��a, k�rm���dan maviye . . , tam bir Akdenizli'ydi o, ama do�rusu, gitmek ve kuzeyi
görmek istemi�ti - henüz ye�il girmemi�ti kan�na.
Sonra mektuplar ve kitaplarla sürdü ili�kileri. Hâlâ yaz���rlar tek tuk. Art�k bir �ilili göçmenle
evlenip, çoluk çocu�a kar��sa da, kitap göndermeyi asla ihmâl etmez, Ulla. Çocuklar�ndan birinin
ad� Sultan
öbürü Carlos, kocas� Allende'nin uzaktan akrabas�. Her �ey tam Ulla nm istedi�i gibi...
Sevdi�i kad�nlar�n kendinden sonra mutlu olmalar�yla, beraberken oldu�undan daha çok ilgilenen
Teoman, Stockholm'e gideme-y����n bu mutlulu�u yaratt����� dü�ününce, pasaport alamay���n-dak�
tek tesellinin bu oldu�unu dü�ünür ve sak�n 'her �eyde bir hay�r vard�r' sözü do�ru olmas�n? diye,
gülümser. Hiç yan�tlamaz Gülümser.
59
Ülker'i Cahide Han�m hiç tan�mad�. K�sac�k kumral saçlar�, ha�ar� erkek çocu�u yüzü, minyon,
hareketli vücuduyla müthi� albenili, cevval ve k�vrak bir k�zd� Ülker. Teoman'�n sürekli okudu�u
gazetenin sanat servisinde çal���yordu. Tan����klar�nda çok gençti -sekiz ya� küçüktü Teoman'dan -
atak ve h�rsl�yd�; öyle görünüyordu.
Annesinin intihar�ndan sonra, onun evinde 'inziva'ya çekildi�i günlerde, ayn� apartman�n
merdivenlerinde rastl�yorlard� birbirlerine.
Teoman'�n biraz yiyecek, sigara, rak� ve gazete al�p, sürüklenir-cesine ç�kt��� merdivenlerden, bir
ceylan çevikli�iyle inerdi Ülker. Hiç selamla�mazlard�. Teoman, Ülker'i pek görmez, Ülker de
yaln�zca Teoman'�n elindeki gazeteyle ilgilenirdi.
Sonra birbirlerini fark ettiler, selamla���lar, tan����lar ve birlikte olmaya ba�lad�lar. Daha önemlisi,
sevdiler birbirlerini.
istanbul'a yeni gelmi�ti Ülker. Ayn� gazetenin Ankara bürosun-dand� ama kentin yabanc���yd�.
Anne taraf�ndan bir akrabas�nda kal�yor, bir yandan da kendi evini kurmak için can at�yordu.
Teoman'�n Neyyire Gömüç'ü ziyaretinden biraz sonra onlar o küçük, giri� kat� daireye, Nergis de
annesinin evine ta��nd�.
Belki de Teoman'�n suçuydu? E�er istenmeden kal�nan o erken gebeli�i te�vik etmeseydi, bir
çocuklar� olmas� dü�üncesiyle böyle Çok heyecanlanmay�p, bu heyecan� Ülker'e de
bula���rmasayd�...
IYS12
Belki hâlâ birlikte ya��yor, birlikte e�leniyor ve yat�yor olabileceklerdi ...
'$78 önce Alican do�du, sonra apar-topar evlendiler. 'Kar�' ve 'an-~ ne' olmak Ülker'i ayn�
��zla yok etti. Çok gençti belki, çok haz�rl�ks�zd� ... Ya da, ne evlilik, ne de annelik uyuyordu
do�as�na...
Kayboldu! Ülker kayboldu. Bebe�in bak���, ev i�leri ve yaln�zl�k. Bak��lar� de���ti ilkin, ka�lar�,
gözleri farkl�la���, ����� azald�; soldu!
Gazetedeki i�inden ayr�ld�, çevresinden koptu, kendini sal�verdi. , Alican'� da, Teoman'� da
seviyordu sevmesine ama galiba kendi: " sevmekten vazgeçmi�ti.
Teoman'�n, annesinden kalan birkaç kuru�la Ümraniye'de bir marangoz atölyesi sat�n al�p, in�aatlar
için do�ramac���k i�ine giri�mesi, bu s�ralara denk dü�er. Bu, ona yava� yava� ekonomik bir ra-.
hatlamayla birlikte, entelektüel bir özgürlük de getirecekti, getirdi
de.
Kap� kasas�, pencere do�ramas� üretimi yapmak fikrini ablas� Nergis kula��na f���ldad���nda, önce
pek ilgilenmedi Teoman. Ama Nergis'in dedi�i gibi, dü�ünmesi gereken iki çocu�u ve bir kar���
vard�. Üstelik, art�k sevmedi�i i�leri yaparak 'ekmek paras�' kazanmak hamall���ndan iyice b�km����.
Felsefeyle, politikayla ve sanatla daha ciddi ilgilenmek, belki hayal k���kl���na sürükledi�i
annesinin gönlünü almak iste�i galip geldi ve küçücük bir i� kurmaya ikna oldu.
iyi de oldu. �ans� varm��, i�ini iyi bilen usta iki marangoz ve çal��kan üç i�çi bulabildi. Böylece bu
atölyeden kendisi, çocuklar� ve çal��anlar�n aileleri 'ekmek' yemeye ba�lad�lar, 'i�veren', 'patron',

'komprador' diye tak�lanlara gülüp geçti. 'Gülüp geçebilmek', zor kazan�lm�� bir eylem de�il onun
için...
60
Ülker'le ili�kisini kurtaramayaca���� kavrad���nda, hiç de�ilse Ülker'i kurtarmak istedi. Alican iki
ya��na gelmi�ti, onu bir anaokuluna yollad�lar. Ülker, yeniden çal��maya ba�lad�.
Sab�rla ve sevgiyle onu destekledi Teoman. Gencecik bir k���
önce çocu�unun annesi, sonra kar��� olmaya itivermi� olu�unun suçluluk duygusuyla, kendini
parçalayarak, didindi. Ev i�leri için yard�mc� bir kad�n tuttu, yemeklerin bir k�sm��� kendi pi�irdi,
Ali- 179 can'la daha çok ilgilenmeyi denedi. ~
Olmad�, beceremedi! Ülker ya�ama küsmü�, bunun yükünü çoktan Teoman'a yüklemi�ti. Ne onu
��rakmak, ne de kendini kurtarmak istiyor gibiydi. Ara verdi�i üç y�lda yitirdiklerine üzülmekten
ve kendine ac�maktan ba�kaca yapt��� tek �ey, Teoman'a öfkelenmekti.
Bak��malar���n, konu�malar���n ve sevi�melerinin tad� kaçt�, sürüklenir gibi ya�amaya ba�lad�lar.
Galiba yaln�zca Alican'la ve birbirlerinin fiziksel sa���klar�yla ilgiliydiler. O kadar!
Yeni bir a��� pek özlemedi Teoman. O y�llarda, tek özledi�i, art�k bir vicdan azab� gibi ya�ad��� bu,
'birlikte' ya�am�n bitmesiydi. Yeni bir a�ka geçmeden önce, yaln�z kalmak, kendini dinlemek
istiyordu.
Zaten yeni bir parti, eko-politika ve çevre sorunlar���n toplumsal boyutta etki mekanizmalar�
üzerine dü�ünmeye ba�lad���, çevresinde, karizmas�na yakalanm�� insanlar�n topland���, tart������,
heyecanlar�m a�ktan çok, i�e yöneltti�i bir döneme girmi�ti. A�ka, kad�nlara ve kad�n-erkek
beraberli�ine dair dü�ünceleri, belki de umutsuzlu�un, cesareti k���lm������n ve yorgun
dü�mü�lü�ün etkisiyle, kendili�inden ertelenmi�ti.
Nas�lsa Ülker toparlanacakt�. Ya kendi ba��na, ya birisinin dostlu�u veya bir a���n yard���yla. Ya
ikisinin de böyle ileti�imsiz ve payla-��ms�z ya��yor olmalar�na üzülmekten vazgeçip, hem kendini,
hem Teoman'� zincirlerinden çözecekti ya da bir dostunun el vermesiyle, ama en güzeli kendini
mutlu edebilecek bir erke�e sevdalan�p...
Sab�rla bekliyordu Teoman. Yine de elinden gelen her �eyi yap�p yapmad��� sorusunun kötü
kokusundan kurtulamadan... Bekliyordu. Yaln�zca bekliyordu art�k.
'Git!' diyecekti Ülker bir gün ya da; 'Ben gidiyorum!'
"Erkeklerin önemli kararlar arifesinde inisiyatifi kad�nlara b�rakmas���n asl�, sorumluluktan kaçma
duygusudur," diyecekti Nil-su. Sonra da ekleyecekti; "Selen böyle demi�ti babam için, y�llar
önce..."
; Nilsu! '>ifc :?

Resmen Amerika'ya ayak bast�ktan sonra Selen'in sevgi ve özlemle açt��� kollar�yla kar��la���m,
kucakla���k.
iki y�l bazen ne kadar uzun bir zaman birimi olabiliyor. Sanl onu y�llard�r görmemi�, belki de hiç
tan�mam�� gibi yabanc�lad�� önce.
Uzun, dalgal� saçlar��� k�saltm��, küçük küpelerini irile�tirmi�, > uzun ipil ipil etekleri yerine, keten
�ort-etek giymi�ti. Çok dahJ
1. Yaln�zca Amerikal�lar (Y.Ç.)
genç, enerjik, sa���kl� ve modern görünüyordu. New York ona yaram���� besbelli.
O da beni de���mi� buldu. Haks�z da say�lmazd� yani. Genç k�zl�ktan kad�nl��a geçi�, yepyeni
çizgiler kat�yor insana. Kimi gereksiz imler, yerini zorunlu çizgilere terk ediyor. Kimilerinin yeri
de, daha sonraki y�llar�n deneyleriyle dolmak üzere bo�al�yor. Delikanl���ktan, erkekli�e geçi� gibi.
ikisinin de vakti, ki�isine göre de���iyor.
"incelen belin, dolgunla�an kalçalar�ndan çok, derinli�ine yo�unla���� bak��lar�n seni iyice
güzelle�tirmi� Nilsu."
Ses tonu ve söyledikleri, üzerimdeki yabanc���k duygusunu yok etti. i�te Selen buydu ve kald�����z
yerden devam edebilirdik...
Küçük arabas�na yerle�ip, ya�ad��� Princeton semtine gidi�imiz ve küçük, �irin dairesine giri�imiz,
tam iki buçuk saat ald�.
Birlikte geçirdi�imiz on iki gün ikimizin de eksiklendi�imiz, biraz da ertelenmi� bir anne-k�z
sevgisiyle, kentli iki kad���n dostlu�u aras�na çizilmi�, kimi zaman nostaljik tonlarda, ama
ço�unlukla parlak bir post-modern resim gibiydi.
New York'taki Amerikal�, Çinli, Avrupal� ve Türkiyeli dostlar�yla tan����rd� beni. Hep birlikte
yeme�e ç�kt�k, baz� ak�amlar sinemaya, barlara, müzik-'hall'lere gittik. Selen de tatildeydi;
sabahlar� geç kalkt�k, uzun kahvalt�lar yapt�k. Derin, yak�n, s�cak dertle�meleri, kahkahalarla
süsledik, an�lar����� ac� gülümsemelerle kesilmi�, a�lamaya gebe yutkunmalarla bast�rd�k.
Birer k�z karde�, dost, akraba olduk birbirimize, ikimiz de bunu çok özlemi�iz!
Arkada�lar���n ço�u, Selen'in özgünlü�ünün ayr���nda, kendileri de ilginç insanlard�. Selen'i
sevdikleri besbelliydi. Ama içlerinde ikisi vard� ki, onlar sevmekten öte, üzerine titriyorlard�
Selen'in. Berke ve Steven.
"Yeni bir ili�kiye henüz haz�r de�ilim," diyordu kendisi.
Bu yeni ya�am� - belki de en eski ya�am� demeliyim - yeni çevresi ve mekân� içinde, babam�,
Selen'in yan�nda dü�ünmeyi denedim birkaç kez. Selen'in evinde, metroda ve Guggenheim Müzesi'nde.
Nedense olmad�. Selen'in yan�na, bu yeni foto�raflara yakla�mad� babam, belki de iyi
oturmad�, bir �eyler havada kald�.
Can�m s���lmad� desem yaland�r. Babam�n art�k �ule Han�m'la
evli olu�u, Selen'in yepyeni bir ya�am� sürdürmesi, böylesi bir fanteziye yer vermeyecek denli
somut bir engeldi, ama yine de... Ha-Iftfc ni, annesi ve babas� ayr�lm�� bütün çocuklar�n, bütün
ya�lar�nda, *"*"**"" onlar�n birle�mesi hayalini gizlice korumalar� gibi... Selen'le babam�n ...
Onlar�n yeniden birle�mesi hayali... Benim annem intihar etti ya!
Hiç istemesem de, yeni foto�rafta Selen'in yan�nda art�k ya Ankaral� endüstri tasar�mc��� Berke ya
da Amerikal� meslekta�� Steven oturuyordu. Her ikisi de ho� insanlard� asl�nda. Babamsa,
bamba�ka bir foto�rafta, bamba�ka insanlarla bak�yordu objektife.
Albümü kapatt�m.
62
Selen'le birlikte Mike'� ziyaret etmeyi çok istedik. Böyle bir bulu�may� de���ik versiyonlarla
dü�ledik. Ama Mike, yaz��� olarak bu kar��la�maya haz�r olmad���m bildirdi. Aynen böyle: Haz�r
de�ilmi�!
"Belki sonra, ba�ka zaman. �imdi de�il. Sizi, ikinizi görmeye haz�r de�ilim. Bunu anlay��la
kar��layacak kadar tan�r ve seversiniz beni. Ba�ka zaman, gelecek sefere..."
Sustuk, kabullendik ve sessizce hüzünlendik. Oysa ne ho� olurdu, e�er...

Selen'in on iki günlük izni bitti�inde ben Kaliforniya'ya uçtum. San Francisco ve Los Angeles'�
gezdim. Bu iki dev kentte de Selen'in verdi�i adreslerde, onun arkada�lar�nda kald�m. Kaliforniya
bamba�ka bir ülkeydi, Do�u Yakas�'na ve New York'a pek benzemiyordu. Ben 'Do�u Yakas�'m
daha çok sevmi�tim.
Üç haftal�k Amerika gezim bitmeden, yeniden New York'a döndüm. Veda yeme�ine, Selen'in anne
ve babas���n evine davetliydik.
So�uk denmese bile steril, kibirli denmese bile bilgiç, ama Se-len'i çok önemsedikleri besbelli,
ciddi, titiz ve kültürlü bir orta ya�-| h çiftle tan����m o gece. Her bak�mdan tipik akademisyendiler.
Sor derece uluslararas� ve konforlu bir ya�am tarzlar� vard�. Selen'le an-1
ne ve babas� aras�nda fiziksel benzerlikler d���nda, hiçbir yak�nl�k bulamad�m.
Kendi anne ve babam�, hatta karde�imi dü�ündüm sonra. D��ardan bakan biri de, ayn���eyi benim
için söyleyecektir san���m. Oysa, birbirlerinin kar����nda bulu�mayan, milyonlarca çocuk-ebeveyn
ili�kisi olmal� bir yerlerde...
Ertesi gün, yine JFK Havaalan�'ndan, bu kez yolcu ediyordu beni Selen. Bana Amerika'ya
yerle�mem için cazip bir öneri getirdi son anda.
"Dü�ünmeliyim," dedim. *
"iyi dü�ün," dedi.
Vedala���k.
Selen hiç �srar etmez, yine etmedi!
63
istanbul'a döndü�ümde, posta kutusuna s��mad��� için kap�ma b�rak�lm��, iriyar�, sar� bir zarf
buldum. Üzeri pul dolu, kal�n, ���man bir zarf. îki hafta önce Amerika'dan postalanm����, el yaz���
Mike'a aitti.
Zarf� ald�m, elledim, hissettim. Sonra masam�n üzerine b�rakt�m. Açmay� erteledi�im her dakika,
bilmeyi geciktirece�im o �eyi, masan�n üzerinde, görmezden gelmeye b�rakt�m.
Hakan söz verdi�i gibi çiçeklerimi düzenli sulam����, hepsinin yüzü gülüyordu. Buzdolab�ndaki
taze so�uk yiyecekler de, Hakan'�n bir ba�ka jesti olmal�yd�, ince adamd�r, dü�üncelidir.
Evimin iki odas���, tuvaletini ve banyosunu dola���m. Ya�ad���m üç haftal�k 'Yeni Dünya' serüveni,
beni evime yabanc�la���rm�� m� diye yoklad�m kendimi.
Bir �eyler de���mi�ti de���mesine de, ne oldu�unu henüz alg�layam�yordum. Yeni bir göz, yeni bir
burun, belki de yeni bir kulak edinmi�tim. Ama yabanc�la�mam����m. Aksine, sanki daha dün
evimdeymi�im gibi hissettim kendimi. Sanki hiç gitmemi�tim okyanus ötesine. Her �ey tan���kt� ve
ben bural�yd�m! Soyunup do-
183
kündüm, bir du� yapay�m diye dü�ündüm. Ama sular kesikti. Mi-ke'm Türkiye'de ya�arken en çok
yak�nd�����eylerden biriydi susuz-184 luk. Mike! Mike'�n yollad��� kal�n sar� zarf!... Dursun orada,
masan�n üzerinde ve beni beklesin. Asl�nda ke�ke beklemese, ke�ke hiç olmasa!
Telefonun sesiyle irkildim. Arayan Hakan olmal�yd�. Havaalan�na gelmemesini özellikle istedi�im
için, çok istedi�ini söyledi�i halde, beni kar��lamaya gelememi�ti. Hay�r, istemiyordum. Art�k
kimsenin çok yak���m olmas��� istemiyordum! Babam, Mike ve Selen vard�. Bir anlamda da,
babam, Mike ve Selen yoktu! i�te o yüzden istemiyordum; ne Hakan'�, ne de ba�ka birini...
Telefon uzun uzun çald�; kesinlikle Hakan'd� bu arayan. Açmad�m. Hiç kimsenin sesini duymak
istemiyordum. Kendi sesimi bile. Oturup, telefonu seyrettim. Kordonunu, ahizesini, bedeninin
��vr�mlar���, kö�elerini, içime bir tenhal�k çöktü. O kalabal�k k�tadan, o sürekli akan insan selinin
aras�ndan dönüp gelmek olmal�yd� belki de...
Telefon yeniden ötmeye ba�lad�. Sesinin bu denli çirkin oldu�unu ilk kez ayr�msam����m. Onu bir
dü�man gibi gördüm. Telefon beni yok etmeye çal��an, çok güçlü bir dü�mand�. Telefondan
korktum, ama ona yenilmedim. Sustu!

Daha fazla bekleyemezdim, daha fazla görmezden geliyormu� gibi de davranamazd�m. Masan�n
üzerindeki kal�n, sar� zarf� ald�m, özenle açt�m. N içinden üç yüz on sayfal�k bir dosya
��kt�:
"Michael McClure
Her Name Was Death1 - Novel2"
Bitirmi�ti roman���, o kadar dayanabilmi�ti demek! Dosyay� ok�ad�m, k�tlara dokundum.
Bitirdiyse... Bittiyse... Zarf� sallad�m, içinden, bekledi�im o küçük not dü�tü. Okumak
zorundayd�m. Bilmek zorundayd�m. Okudum ve bildim.
1. Ad� Ölümdü (Y.Ç.)
2. Roman (Y.Ç.)
"Nilsu, ' *' '
Seninle bulunamazd�m. Hiç kimseyle, ama özellikle seninle... Nedenini biliyorsun. Ben insanlarla
de�il, onunla, onlarla bulu�maya haz���m art�k.
Roman bitti. Bir kopya sana, bir kopya bana. Benim kopyam� bir yay�nc�ya yolluyorum, çöpe atar
herhalde. Çöpe ats�n diye. Beni merak etme. Art�k her �ey, istedi�im gibi olacak. Sen. Sen mutlaka
kendin ol! Ve öyle kal!
Biz, sen ve ben, ikimizde bunu biliyorduk, ba��ndan beri biliyorduk! Sevgiyle, Mike, senin."
Telefon çald� yeniden! Z�rrrr... "Alo Nüsü? Ho�geldin!"
"Nilsu ben Hakan. Neden ses vermiyorsun? Nilsu?" « »
"Nilsu, konu�sana Allah a���na!" "Merhaba Hakan."
"Ne oldu? Sesin neden öyle cenaze görmü� gibi? îyi misin?" "iyiyim."
"Hemen geliyorum, k���ldama sen!"
"Hay�r Hakan, gelmiyorsun! Sak�n gelme ve hiç gelme. Hiç kimse... Bitti anl�yor musun, bitti.
Sak�n arama, sak�n..." "Nüsü?"
64
Hakan, ünlü bir amiralin ortanca o�ludur. Babas�, ad� bir zamanlar DKK1 adayl��� için konu�ulmu�
amirallerdendir. Atatürkçü, ayd�n, laik ve kültürlü bir asker ailesi olarak tan���yorlar.
Üç karde�in ortancas� olan Hakan, biraz haylaz, biraz h�nz�r ve
1. Deniz Kuvvetleri Komutam (Y.N.)
186
çok zeki bir çocukmu� küçükken. Ben rastlad���mda da, pek de���memi�ti.
istanbul'u ziyarete gelen italyan Mimarlar Odas� üyeleri için verilen ne�eli bir kokteylde tan����m
onunla. Müthi� dalgac�, zekâs� | fazla gelmi� de, nereye koyaca���� bilemez, muz�r, cin gibi bir
adamd�.
Esmer, bol k���rc�k saçl�, orta boylu, ho� bir erkekti. Beni en çok J elleri ve di�leri etkilemi�ti, öyle
bak�ml� ve güzel elleri, öyle beyaz ve düzgün di�leri vard� ki, daha sonra hiçbir erke�in ellerini ve
di�- l lerini be�enemez oldum.
Hakan, da����k görünmeye çal��an, çok bak�ml�, düzenli, sürekli kendisiyle didi�en bir o�lan
çocu�unun, i�i d���nda her �eyle dalga geçen bir erke�e dönü�ürken, yar�m kalm�� bir �ekliydi
bence.
Beni çok güldürürdü, öyle ki, ne zaman bulu�sak, kar�n kasla- | r�m gülmekten a���r, çenem
tutulurdu. Halbuki çok konu�an ve kahkaha atan ben de�ildim, oydu. Ama eve dönerken, onunla
as�l konu�mam gereken konular� bir türlü konu�amam�� yakalard�m kendimi daima. Hakan'la i�
����nda, hiçbir konuda ciddi konu�may� ba�aramad�m ne ba�lang�çta, ne de uzun say�lacak
birlikteli�imiz boyunca. Bu olanaks�zd�. San���m, onun z�rh�, onun kalkan� da buydu!
Önce bürosuna u�ram����m. Büyük, piyasada oldukça tan�nm�� ve sayg�n bir mimarl�k bürosu vard�.
Yan�nda ünlü adlar da dahil olmak üzere on üç ki�i çal���yordu. 1985'lerde bilgisayarla mimarl�k
yapan ilk bürolardand� ve oldukça ba�ar���yd�.

Halbuki bir patrondan çok, patronun ��mar�k o�lu gibiydi Hakan. Bilgisayar oyunlar� oynuyor,
çal��anlara tak���yor, çal��maktan çok e�leniyordu. Çok sevilmesinin ve aranmas���n da s�rr� buydu,
san���m. Hâlâ da öyledir.
Eski kar���yla dostlu�u sürüyor, onunla i� yap�yor, hâlâ birbirlerine dan����klar� oluyordu. Do�rusu,
annemle babam�n bo�anmala- | n s�ras�nda ya�ad�klar�m ve çevremdeki öbür ayr���klar sonunda, |
böyle uygar 'eski-çift' görmek beni etkilemi�ti, �imdi de etkileni-1 rim.
Beraberli�imiz süresince hiç tart��mad�k, hiç kavga da etmedik. Çünkü ciddi hiçbir �ey
konu�amad�k! Belki de bu yüzden yürüte-1
medik. Ben Hakan'�, rahats�z edecek denli gams�z ve geni� bir insan diye, o da beni, gereksiz yere
sorun yaratan ve hüzünlenmeyi seven birisi olarak, sessizce suçluyorduk.
Oysa, benimle beraber olacak erke�in, yüre�i enine boyuna geli�mi�, kahkahas���n beyaz
özgürlü�ü, gözya����n tuzlu eme�iyle hak edilmi� olmal�yd�.
O erkek - her kimse, neredeyse ve varsa? - benimle 'ba�a ç�ka-bilmeli', beni sevdi�ini dolu dolu
hissettirebilmeliydi.
Egosunu hiç de�ilse, yeri gelince kontrol edebilen, 'ancak sevgiyle ba�a ç�����r seninle' diyerek,
çaresizli�i reddeden, hem çocuk, hem yeti�kin bir erkek var m�yd�? Daha do�rusu, o�lunu böyle
yeti�tirmeye yetkin bir anne var m�yd�?
Bilmiyorum. Benim çocu�um yok!
Bildi�im, Hakan'�n böyle bir annesi olmad���yd�...
65
Elvis, tam bir 'Beyaz Rus'dur! Ya�ant�����n ilk y�llar���� ���aal�, sevgi ve refah içinde geçirmi�,
sonra yaln�zl�k ve yoklu�un pençesinde, mutsuz ya�am����r.
O, tam bir sarmand�! Sar��� bol, bal rengi tüyleri, limon sar��� gözleri ve ince uzun bedeniyle, çok
dinamik, modern, spor bir genç kad��� ça��������rd� bana.
Annemle babam birbirlerini, evi ve bizi terk ettiklerinde, Elvis üç ya��ndayd�. Giderek ev
nüfusunun ve kendine gösterilen ilginin azalmas�, Elvis'in huyunu de���tirmi�ti. Oysa ne�eli, d��a
dönük ve biraz da aristokrat diye nitelenebilecek bir ki�ili�i vard�, ama sonunda huysuz, melânkolik
ve vesveseli bir kediye dönü�tü.
Cem yat��� okula gittikten sonra, babam�n ard�ndan, ikinci büyük a����� da yitirmenin bunal���na
girdi Elvis. Derken, ben de yaln�zca geceleri eve dönmeye ba�lam����m. Ama ona en büyük darbe,
evimizin sat�lmas�yla, anneannemin dairesine ta��nmak zorunda kal���nda vuruldu. Bütün dengeleri
bozuldu, al��kanl�klar� yok oldu, geçmi�i y���ld�. O, art�k yaln�z ve sorunlu bir genç kad�nd�.
187
Zaten hayvanlarla aras� s��� f��� olmayan anneannem, bu 'yap-1 rak dökümü'nün ard�ndan,
Elvis'e hiç katlanamaz olmu�tu. San�-188 r�m, ona eski günleri, biten güzellikleri an�msat�yordu.
Babamd�! Onu ilk gören babamd�. Tatil için gitti�imiz bir Ege köyünde, kald�����z motelin
yemye�il bahçesinde, bir çiçekli�in kenar�na büzülmü�, uyuyormu�. Sabah�n erken saatlerinde
uyan�p, 'orta-kahve'sini içmek al��kanl����� tatillere de ta��yan babam, hep oldu�u gibi herkes
uyurken deniz kenar�nda yürümü�, yeni projeler geli�tirmi�, motele dönerken, bahçede uyuyan
Elvis'i görmü�tü. Minicik, sapsar�, müthi� sevimli bir kedi yavrusu!
Tatil sabahlar�na bay���rd�k. Babam tatil sabahlar�nda yaln�zca Cem'le bana kal�rd�. Çünkü ne içine
dal�p, bizi unutaca�� laboratu-var���, ne de sürekli v���lday�p, onu me�gul edecek telefonlar���
getiremezdi yan�nda. Sabah�n ilk saatlerinde uyumaya bay�lan anne- | mi de hesaba kat�nca, babam
bize kal�rd�, tamamen bize!
Onun sabah�n ilk saatlerini yakalama merak��� bildi�imizden, Cem'le ben de erkenden uyan�r, ona
kat���rd�k.
O sabah, babam� bahçede buldu�umuzda, bize her zamanki gibi denizin mucizelerini anlatmad�.
Yosunlar�n, bal�klar�n, bizim ta�, toprak sand�����z tuhaf olu�umlar�n asl�nda ne yararl� canl�lar
oldu�una, tükenen besin kaynaklar�na kar��n, denizlerin bir kurtulu� vaat etti�ine ve bir hazine

sundu�una dair uzun bilimsel konu�mas��� yapmad�. O sabah co�kusunu, sevincini avucunda
tuttu�u kedi yavrusuna yöneltmi�ti, gözleri sevgiyle parl�yordu.
Hemen arabaya atlay�p en yak�n eczaneyi bulmu�, oradan damlal�k ve D-vitamini, yeni aç�lm�� bir
bakkaldan da taze süt alm����k.
Ne sabah�n ilk saatlerini, ne de kedileri seven annem, bizi bahçede buldu�unda ö�le olmak
üzereydi. Kedinin ad��� Jerry mi, yok- l sa Elvis mi koyal�m diye, tart���yorduk. Cem, Elvis olsun
diyor, ba- f bam Jerry'yi seviyordu. Bana kalsa, ad� 'Bahçe' olmal�yd�.
O saatte, kocas�yla yatakta kahvalt� etmeyi tercih eden annem, � kediyi çok çirkin buldu�u gibi,
böyle bir 'mikrop yuvas�'yla çocuk- j lar��� temas ettirdi�i için, bir doktor olarak babam� suçlam��,
ay�p- ] lam�� ve azarlam����.
"Gelip bize kat�lmay� denesene Nilgül?" demi�ti babam. Sesijj dostluk, bar��, biraz da 'n'oolur'
tonlar�yla doluydu.
Üçümüz de umutla dönüp anneme bakm����k. Gelip kat�lsayd�, ah, gelip bize kat�labilseydi... Ke�ke
annem bunu yapabilseydi... O sabah, orada annem de gelip sevincimizi payla�abilseydi, belki de
her �ey de���irdi... (mi?)
Söylenerek motele döndü annem. Asla annemin pe�inden gitmezdi babam, yine gitmedi! Belki de,
o anda babam gitseydi onun pe�inden, gönlünü alsayd� annemin... (mi?)
Tatil bitti�inde, ��k bir sepet içinde istanbul'a getirmi�tik Elvis'i. Annemin bütün kar�� kovu�lar�na,
tehditlerine ve söylenmelerine kar��n, babam bizi bahane edip, kediyi eve getirmi�ti.
Benzeri olaylarda, kendi iste�imden çok, babam� desteklemeyi seçiyor olu�um, annemin benden
so�umas��� körüklüyordu besbelli. Kendi k���, kendine kar��, kocas�yla birle�ip damar�na
bas�yordu. Berbat bir �ey olmal�!
�imdi geriye bak�p, dü�ündü�ümde, zaten ya�am� eksik, yetersiz ve hatal� bulma e�iliminde olan
annemin, asl�nda nas�l bir cehennemde ya�am�� oldu�unu anl�yorum. Daha do�rusu anlad�����
san�yorum. Belki de, çaresizli�e uzanan kronik h�rç�nl��� ve huysuzlu�u, bu nedenlerle iyice
alevleniyordu.
Acaba annemle çat��an, farkl� karakterlerimiz miydi yaln�zca? Yoksa, benim onun kar����nda ve
ona kar�� oy veri�lerimin alt�nda, anne ilgisine eksiklenmem mi yat�yordu? Tam olarak bilmiyorum.
Her �ey öyle iç içe ve birbirine ba��� ki... Hâlâ bilmiyorum.
Kediler evlerine ba�����rlar. Biz ayr�ld�ktan sonra eski evimizi sat�n alanlar, uzun süre Elvis'i yeni
adresine ikna etmeye çal����larsa da, Elvis ille de onlar�n kap���nda bekliyor, sabahlara kadar z���l
����l a���yor, apartman� aya�a kald���yordu.
Onu Mike'�n evine ta��mak fikrim, Mike'�n tüylü hayvanlara kar�� alerjisi oldu�unu ö�renmemle,
suya dü�tü. Do�rusu Elvis'i tra� edilmi� olarak dü�ünemedim bile.
O s�ralarda bir gün, aniden, pat diye kayboldu Elvis. Onu en son kendi evinde gördü�ünü söyleyen
anneannem, balkondan atlad���na inansa da, ben o kadar yüksekten bunu yapabilece�ine hiç
inanm�yorum. Sonuçta, nereden nas�l kaçt�ysa, kaçt� ama Elvis'i bir daha bulamad�k. Onu hiç kimse
bir daha görmedi! O hepimizden kaçt�, hepimize darg�nd�.
:i Elvis bütün kedilerden farkl���r, diye dü�ünürüm nedense... Bencilce bir duygu bu, ama öyle. Ve
ben hâlâ, ne zaman bir kedi görsem, ona Elvis'i görüp görmedi�ini sormak isterim. Dilimin ucuna
gelir, 'sorsam m�?' diye, tereddüt ederim, ama kendimi tutar�m, sormam, soramam!
Ya, 'görmedim' yan����� al�rsam diye, korkudan... Onun bir yerlerde ve mutlu ya��yor oldu�unu
dü�ünebilmek, bu dü�ünceyi canl� tutabilmek isterim. Çok isterim.
IKÎNCÎ BÖLÜM
"Be� yüz y�ldan beri, ülkenin hiçbir yan�nda, kimsenin sevinçten ölmedi�i ileri sürülüyor."
G.C. LICHTENBERG
" 'ölece�in mölece�in yok, de�il mi?' diye sordu Amanda. "'
'Doktor sal� gününe dek ya�amama izin verdi,' dedi Laura.
'Ama bugün cumartesi, bu i� ciddi,' dedi Amanda solu�u t�kanarak.
'Ciddi olup olmad����� bilmem, bugün günlerden cumartesi, oras� do�ru,' dedi Lara.

'Ölüm her zaman ciddi bir i�tir,' dedi Amanda.
'Hiçbir zaman ölece�imi söylemedim ki... Herhalde Laura olarak ya�amay� b�rakaca��m, ama ba�ka
bir �ey olarak ya�amaya devam edece�im. Bir tür hayvan olarak herhalde. Bak �öyle söyleyeyim,
insan ya�ad��� hayatta çok uslu durmam��sa, alt türden bir canl� olarak yeniden do�ar. Dü�ünecek
olursan, benim de pek uslu durdu�um söylenemez. Ko�ullar elverdi�ince küçük hesapç�, hain, kinci
falan filan olmaktan geri durmad�m.'
'Böyle konularda ko�ullar�n elvermesi diye bir �ey olmaz,' diye at�ld� Amanda.
(....)
��öyle diyeyim,' diye sözünü sürdürdü Laura:
'ikinci geli�imde daha alt türden bir canl� olaca��ma inanmak için sa�lam nedenlerim var. Bir
hayvan olaca��m. Öte yandan, kendimce iyi bir insan oldu�um da söylenebilir. O halde iyi bir
hayvan olaca���� da kestirebiliyorum. Zarif, f���r f���r bir �ey, e�lenceye bay�lan bir hayvan. Belki
de bir susamuru!'
'Seni bir susamuru olarak dü�ünemiyorum,' dedi Amanda.
'Beni melek olarak da dü�ünebilece�ini hiç sanmam,' dedi Laura."^
l- &ak\ (: H.H. Monro)'nin 'Laura' adl� öyküsü'nden. IYS13
Salonda ç�t yoktu.
"î�te ben de bir swsamuru'yum arkada�lar!"
!94 Salonda kahkahalar yükseldi. En arkadan, kahkahas��� kontrol edemeyen genç bir kad���n
�������ms� gülü�ü, öndekileri yeniden güldürdü.
Konu�ma kürsüsü olarak kullan�lan masada oturan ve susamu-ru oldu�unu aç�klayan adam da
güldü.
"Ba�ka bir susamuru da var aram�zda galiba... Sizin renginizi .1 bilemem han�mefendi ama ben
ye�il bir susam«r«'yum!"
Bir sigara ç�kartt�.
"Ye�il oldu�um için, sigara içmemeliyim, fakat bu berbat �eyi ancak azaltabiliyorum.
��rakam�yorum!"
Sigaras��� yakt�.
"Ne yaz�k ki, hâlâ i�renç tütünün, nefis kokusundan zevk al�yorum."
Salonda protesto sesleri yükseldi. Ba��ranlar oldu. Kimisi güle-" rek sigara yakt�.
"Susamuru olmak," diye sesini yükseltip, konuyu çevirdi konu�mac�.
"Susamuru olmak ho� bir �eydir. Sombal�klar�, alabal�klar, a�����za lay�k su ürünleriyle �enlenir
ziyafetleriniz. Susamurlar�mn rak� sevip sevmediklerini dü�ünenler varsa, �imdi bu konuya da
de�ine- ' ce�im." i
Salonda yine k���rda�malar oldu.
"Bal�k seven, rak�ya direnebilir mi?" ;
, Arkadaki kad�n, yine ç�ng�rakl� bir kahkaha att�. Galiba onun j,
gülü�ü böyleydi. S
"Sizlere aktard���m bu öykünün yazar�, tüketti�iniz yüzy���n ba��nda, susamurlann�n en büyük
dü�man���, avc� taz�lar olarak dü�ünüyormu�. Halbuki bo�alan rak� veya 'ouzu' ���elerinden tutun
da, her türlü kirlili�in yaratt��� tehlike, bozdu�u ekosistem zinciriyle susamurlanm da, bir gün
tükenen türlere dahil edecektir. Kirlilik bir bütündür! Hava, su, toprak birbiriyle etkile�ti�i gibi,
��talar ve okyanuslar da, bu bütünün parçalar���r. Ve yeryüzünde ya�ayan kimse, hiç kimse bu
tehlikeden korunamaz; rengi, �rk�, dili, para birimi ve cinsiyeti pek makbul bile olsa!"
Tel çerçeveli gözlüklerinin arkas�ndan bile gözlerini k�sarak bakmas�yla s��� bir miyop, oturdu�u
sandalyeden ta�an iri omuzlan, masaya yay�lm�� uzun kollan ve kocaman elleriyle de uzun boylu,
iri yar� bir adam oldu�u anla����yordu. Çok güzel bir burnu vard�, bilenlere Yunan heykellerini
an�msat�yordu. Kumral, ince telli saçlar�na, aceleci beyazlar dolmu�tu yer yer. Rahat, ne�eli ve çok
enerjik bir ses tonu vard�. Pozitif elektronlar yayan bak��lar�yla, dinamik sesi birle�ince, insan�

ahatlatt��� söylenebilirdi, îyi bir konu�mac�yd�, dikkatleri yo�unla�����rken, zorlamadan ikna
edebilen bir tarz� vard�.
"Susamurlan ya�arken iyi birer hayvan olurlarsa, öldüklerinde bir alt türden, iyi birer canl�ya
dönü�ürler. Bunlar bakteri ve virüslerdir. En iyi huylu olanlar�ndan elbette..."
Gülenler azald�, onun- daha bilimsel konu�mas��� bekleyenler, homurdand�lar.
"Arkada�lar, dünyan�n yaln�zca 'üst derisi' de���miyor, bütün iç organlar�nda da sorunlar,
hastal�klar belirdi. Yaln�zca, yok olan ormanlar bile uygarl�������n - e�er bir uygarl�k
kurabildiysek? - kaybolmas� için çok ciddi bir tehdittir. Gelece�in besin kaynaklar��� haz�rlamadan,
kirlenmeyi - hem biyolojik, hem kimyasal, hem de sosyal kirlenmeyi - önlemeden 'sivil toplum'dan
ve 'kar�� parti' olmaktan söz edemeyiz, önce ciddi bir altyap�ya gereksiniyoruz. Hepimiz! Ben ve
bütün susamurlar�l"
Biraz önceki alayc�, baz�lar�na yüzeysel gelen �akac� tonu ve gev�ek çizgileri, son derece ciddi ve
öfkeye çalan bir ba�kas�yla yer de-���tirivermi�ti, aniden.
Nilsu e�ilip yan�ndakilere f���ldad�. "Kim bu ye�il susamuru Allah a���na?"
"Teoman'� tan���yor musun? Parti kurucular�ndan Teoman Er-tan. �lg�n bir adamd�r. Tan����ral�m
seni!"
Ye�illere ve çevre korumac����a duydu�u ilgi, biraz da özel hayat���n son zamanlarda ald���
yaralar�, bir süre dondurmak arzusuyla, bazen kendini zorlayarak bile olsa, konuyla ilgili toplant�,
söyle�i, sergi, konser gibi aktivitelere yöneltmi�ti Nilsu'yu. Bu, susamurlu olan� Bilsak'tayd� ve bir
ak�amüstü, i� ç�����na rastl�yordu.
Konferans�n ikinci bölümü, sorular ba�����yla aç�ld���nda, küçük salonda hava iyice k�������,
Teoman'� 'sekter', 'provokatör' ve
195
'hayalperest' diye suçlay�p, öfkeyle ç����rri��lard� ona. En arkadaki ç�ng�rakl� kahkaha da kesilmi�ti.
Sakin ve ilgili ifadesini hiç bozmayan Teoman, 'Sivil Topluma Geçi� Sürecinde Ye�iller Partisi'nin
��levleri' ba���kl� konu�mas���n, sonunda partinin hangi sol fraksiyona yerle�tirilmesi gerekti�i
noktas�na gelip dayand����� görünce, aya�a f�rlad�.
" Ye�il susamuru s���ld�!" dedi.
Sesinden alay m� etti�i, yoksa ciddi mi-oldu�u hiç anla��lm�yordu, izleyenler k�sa bir süre
tereddütte kald�lar. Yine �aka yap�yordu...
Hay�r, �aka de�ildi, s���lan ye�il susamuru salonu terk etti, çekip gitti!
Salondan protesto sesleri yükseldi, en ate�li sorular�yla ortada kalanlar birbirleriyle tart��maya
ba�lad�lar. Ama birbirlerini hiç dinlemiyorlard�. Baz�lar�, söylenerek ç�kt�.
Nilsu, Teoman'�n ard�ndan bakt�, bakt�, yine bakt�. Sonra ince, sivri ve ��k bir kahkaha patlatt�.
Kahkahas�, uzun bir gülmeye dönü�tü.
Babas�, Mike, Selen ve Hakan'dan beri, böyle bir kahkaha atmad����� ve bunu çok özledi�ini
sevinerek ayr�msay�nca, keyiflenerek sürdürdü gülü�ünü.
"Haydi k�zlar, beni �u ye�il susamuru'yla tan������n!"
Bara geçtiklerinde, Teoman'� rak����� yudumlay�p, barmenle sohbet ederken buldular. Biraz önceki
adamla tek benzerli�i, kadife pantolonu, yünlü oduncu gömle�i, gözlükleri, saçlar� ve iri yar�
bedeniydi. Bu �imdiki, 'genç irisi' denilen erken büyümü� bir çocu�a, çabuk geli�mi� bir delikanl�ya
benziyordu.
Tan������ld�lar.
Çabucak arkada� olmay� sevenlerin, dengine rastlam�� oldu�unu san�� keyfiyle, çene çald�lar. Biraz
parti, çevre kirlili�i, caz müzik ve bolca �iir konu�tular.
Nilsu s�k s�k kahkaha at�yor, keyiften ve rak�dan yanaklar� k�zarm��, gözleri parlam�� haliyle, ne
kadar uzun zamand�r bu ak�am� özledi�ini dü�ünüyordu. itj
"Ne güzel gülümsüyorsun sen öyle!" dedi Teoman (içinden bj| ses, bu kahkahayla ciddi bir firtmaya
sürüklenece�ini söylüyor). !���

"ilk kez bir ye�il susamuru'yla konu�uyorum da, ondand�r..." dedi Nilsu. (içinden bir ses, bu alayc�
hüzünle, uzun bir yola ç�kaca���� f���ld�yor.)
"içerde o ç����kl� kahkahalar� atan da sen miydin yoksa?" "Hay�r, beni ancak, salonu terk ettikten
sonra güldürebildin!" "Hiç yoktan iyidir," dedi Teoman biraz bozularak. "Her �eyden s�����p, çekip
gitmene bay�ld�m ben!" dedi Nilsu, gözleri parlayarak.
"Hem bir cesaret de�il de, kendine güvenen, küstah, iddial� ama. rahat ve keyfine dü�kün birinin,
tam istedi�im gibi bir reaksiyonu diye alg�lad�m bunu ben... Belki yan�hyorumdur, ama beni
güldürüsünün nedeni buydu!"
Onun sözünü hiç kesmeden dinleyen Teoman, derin bir sessizli�e gömüldü önce. Onlar susunca,
asl�nda ne kadar gürültülü bir ortamda olduklar��� fark ettiler. Sesler her bir yandan yükselip, bar�n
tavan�nda toplan�yor, oradan harfler olarak ya��yordu a����ya.
Dönüp, dikkatle süzdü Nilsu'yu Teoman.
"Otuz ya��nda bile yoksun sen! Susamurlanm tan�yamazs�n daha!" Sesinde k�rg�nl�k, yanl��
anla��lm����k, yorgunluk, biraz da b�kk�nl�k vard�.
Bunun, önüne at�lm�� bir olta olup olmad����� dü�ündü Nilsu. Ama konferans salonunda s���ld�����
söyleyip, ç���p-giden adam vard� kar����nda.
��zmad�. Selen geldi akl�na. Sala� bal�kç� lokantas�ndaki o ilk tan��malar�, tuvalette el s����malar�...
Sonra Mike. Mike'�n gidi�i. Evde ya�ad��� cehennemin yaratt��� yaln�zl���, Mike'la yok etmeye
çal������ o ilk gece...
Yüzüne hüzünlü bir p���lt� yayd� dü�ünceleri. Gözleri ���ldad�, ilk kez ac� çekmeden Mike'� ve
Selen'i dü�ündü�ünü ayr�msad�. Yutkundu üst üste. içinde k���ldayan rengârenk heyecan� hissetti.
Ba��m kald���p, Teoman'a bak�nca; onun gözlerini, yüzünde kilitlenmi� buldu. Gülümsedi.
"Genç susamurlartn� yabana atmamay� ö�renmelisin. Onlar�n da daha önce insan olduklar�m
an�msarsan..." "Biliyor musun?" dedi Teoman.
197
"Laura, pazartesi günü öldü ve ben bunu bir tek sana söylüyorum.
198 "Bugün günlerden ne?" diye f���ldayarak sordu Nilsu. Saatine bakt� Teoman. "Bugün
pazartesi!" ; : r; > "
Çok çabuk oldu.
Teoman'la Nilsu, 'Teo ve Nil' olarak an�lmaya ba�lad�klar�nda, Teoman, Nilsu'nun evine yerle�mi�,
Ülker'le tamam� üç hafta süren uykusuz geceler, kar����kl� suçlamalar ve �slak k�rm��� bak��malar
sonunda, dü�manca say�lmayacak bir anla�mayla ayr�lm��, '�iddetli geçimsizlik'ten, tek celsede
bo�anm��lard�.
Çoktand�r tavsayan ili�kilerde, 'bir ba�kas�'n�n ortaya ç�����, kimi zaman kad�n ve erke�e ikna etkisi
yapar. Art�k ayr�lmak için somut bir neden de vard�r, gönül rahatl���yla bo�an�labilinir. Kimi zaman
da, ayn� durumda beliren 'bir ba�kas�', tam tersine cayd����� rol oynar.
Ülker'le Teoman, daha çok birinci duruma uygun dü�üyorlard�. Yaln�z, 'bir ba�kas�' rolünde beliren
Nilsu'nun ikna edici etkisi, Ülker'e de�il, Teoman'a olmu�tu.
Ne öyle pat diye tutuldular birbirlerine, ne de 'haydi kalk, �imdi,' diyerek birlikte ya�amaya karar
verdiler. Böyle olmad�!
Teoman'�n, bir 'ye�il susamuru' oldu�unu aç�klad��� gün, bu aç�klama, ikisinin de aslen ye�il birer
susamuru olup olmad����� merak etmesine yol açacak bir ili�ki ba�latt�.
Merak!
Evet, merak! "Acaba o, y�llard�r umutsuzca, kafam� gözümü yararak, en ince heyecanlar��� y�rtarak
arad���m insan bu mu?"
"Acaba, asl�nda tükenen türün iki cinsiyeti olan bizler, �imdi gerçekten rastlad�k m� birbirimize?"
"Belki de bir mucize oldu ve dengime, e�itime rastlad�m belki?"
Bir kez bu merak kar����kl� girdi mi yüreklere, art�k bir yol, bir neden ve ortam yaratmak çocuk
��idir.

Nilsu'yla Teoman da çok meraklanm��lard�. Bulu�tular, birbirlerini s�navlardan geçirdiler, bilerek,
isteyerek; bilmeden, istemeden ... Her �ey uyumluydu ki, iki ay sonra ayn� evi y�llard�r ba�ar�yla
payla�an insanlar�n rahatl���yla, yan yana, iç içe ve kol kola ya�amaya ba�lad�lar.
Mike'la birlikte ayd�nl��a ç�kan cinsel kimli�i, sonraki y�llarda geli�tikçe, asla bir ba�kas�yla ayn�
yatakta uyuyamayan Nilsu, sanki y�llard�r rahatl�kla yap�yormu� gibi, huzurlu ve keyifli bir
gev�eklikle, ayn� yata�� payla��yordu Teoman'la.
Payla�mak! Karde�siz büyüyen, tek çocuklar�n problemi olarak görülse de, on dört ya��ndayken
kaybetti�i payla�mak duygusunu yeniden edinivermi�ti Nilsu.
Sanki, eksiklendi�i birçok duygu, tarz ve biçim hemen önünde duruyordu da, Teoman gelip
göstermi�ti ona. Uzan�p, bir bir topluyordu �imdi, zevkle, keyifle, mutlulukla...
Teoman'�n heyecamysa, ilk kez kendi kendine pi�mi�, a�ac�nda olgunla���� bir meyve bulman�n
albenisinde gizliydi. Bu, kendisinin de bir �eyler ö�renebilece�i, edinece�i ve ya�ayaca�� bir
ili�kinin mu�tusuydu. Çünkü kendini de art�k 'olmu�', 'pi�mi�' görüyordu; yeniden bir 'ham' insanla
��ra��p didinmek yerine, art�k, birlikte 'gidilecek' yollara ç�kabilece�ini seziyordu.
Ama onlar� birbirlerine kenetleyen ASIL nokta, bunlardan biri de�ildi. Bunlar, birbirlerine
yönelmeleri için güçlü ivmeler olu�turmu�tu; do�ru! Fakat i�in s�rr� ba�kayd�. Usul usul
ke�fettikleri öyle önemli bir ortak zaaflar�, öyle derin ve onulmaz bir yaralan vard� ki, birbirlerine
böylesine kenetlenmeleri, ancak iki yaral� susamuru-nun, yaralar��� sa��ltma içgüdüsüyle
birbirlerine yakla�mas�yla aç�klanabilirdi. Bu yara; 'intihar' ve 'terk'ti.
��llard�r annesinin intihar��� sorgulay�p, kendi ki�ili�inde bu intihar�n açt��� yaralan iyile�tirmeye
çabalayan, ama her çabas�nda yeniden kanatan Teoman.
Annesinin intihar etti�ine bazen gerçekten inanan, babas���n bu renksiz, s�radan ve çaps�z yeni
ya�ant���yla, asl�nda yava� yava� kendisini öldürdü�ünü dü�ünen ve Mike'm intihar��� bile, bir
anlamda bir 'terk edili�' olarak gören Nilsu. Nilsu ve Teoman.
, NilveTeo! v^.^^^w'^ , . ,<
Birbirlerini anlad�klar�na inan�yor, anla��ld�klar��� san�yorlard�. 2OO Buna, daha önce
ba�kalar�yla da inanm��lard�, ama bu kez ikisinin ya�ant���na ayr� ayr� damgas��� vurmu�, çok
rastlanmayan bir eylemin, bir derin yaran�n sanc����� payla�abilmek umudu vard�.
Belki de, ilk kez 'intihar' eylemi bir umudu ya�at�yor, sa�lam bir birlikteli�i yüreklendiriyordu.
Sa���kl� m�? Bunu kimse bilemiyor.
"Annem bir Apaçi'ydi benim!"
"Efendim?"
"Benim annem diyorum, bir Apaçi'ydi o."
"iyi ya, benimki de bir Mohawk!"
Beklemedi�i bir yan�t daha alm���� Teoman.
"Kimdi bu?" diye dönüp, dikkatle bak�nca, yine ayn� k��� gördü.
"Güzel mi?" diye sordu kendi kendine.
"Ho�!" diye yan�tlad�.
"Çok ho�!"
Bal rengi, koyudan aç��a, düz, gür, sa���kl� saçlar� yumu�ac�k iniyordu omuzlar�na. Küçük burnu,
sevimli bir sürprizle kalk�k bir sona ula��p, çocuksu bir lezzet kat�yordu yüzüne. Etli dudaklar���n
alt�nda unutulmu� bir çukur da, çenesine karakteristik bir iz kondurmu�tu. Gözleri ye�il miydi,
yoksa ona m� öyle geliyordu, hâlâ karar verememi�ti. Bedeni, kafa tutan bir dirilikle ince, ufak
tefek ve çok gençti.
"On be� olmal�, en az on be� ya� genç olmal���n benden." Sesi
biraz umutsuzdu.
"On üç!" dedi Nilsu bir kerede.
"On üç, u�ur getirir," diye ekledi. Sonra,
"Amerikal�lar, binalar�na on üçüncü kat yapm�yorlar, asansör on ikiden on dörde ç���yor, çünkü on
üçüncü kat yok, kap�larda on üç numaras� yok: Kay�p!"

"Amerikal�lar on üçün de de�erini bilmediler, desene," dedi Teoman.
Sustular. On üçü mü, yoksa Amerikal�lar� m� dü�ündükleri hiç anla��lm�yordu.
��u senin annen, Apaçi olarak m� do�du, yoksa bir Apaçi reisle evlenip, kendini erke�inin ulusuna
�� adad�?"
"Annem, gerçek bir Apaçi'ydi!" dedi Teoman gururla.
"O, bir Apaçi olarak do�mu�tu."
"Peki �imdi? Hâlâ Apaçi mi, yoksa aram�zda beyazla��� m�?" �aka yapmak, on üç ya��n �okunu
hafifletmek istemi�ti Nilsu. Ama Teoman'�n rengi soldu, dudaklar�������rmaya ba�lad�.
"Ya�asayd�," dedi, neden sonra.
"Ya�amay� seçseydi, mutlaka ba��� kal�rd� Apaçi köklerine. Güçlü bir kad�nd� annem!"
Sustu Nilsu. Sesler, u�ultuya dönü�tü.
"Ya�amay� ve ölümü seçmek!" diye dü�ündü. Neydi bu, nereden tak�lm���� kula��na, kimden?
Hani insan, her gün geçti�i yoldaki bir heykele bakmaya al���r da, y�llar sonra onu, bir güzel
sanatlar müzesinde gördü�ü ilk anda ç�kartamaz ya, i�te tam öyle!
Bir �iir, bir �ark�, bir film, bir ya�am?... Hay�r. Bu 'intihar'd�! Irkildi. Kocaman bir i�ne, hiç
beklemedi�i bir anda s�rt�na saplanm�� gibi irkildi.
O s�rada yüksek bir bar taburesine tünemi�, meyve kokteyli içiyordu. Yeni aç�lan filanca barda,
Teoman'la ikinci bulu�mas�yd�.
Salland����� herkes gördü sand�, bedeni titriyordu. Ona bakmayan Teoman bile hissetti bunu.
Uzan�p kolunu tuttu.
"iyi misin?" dedi.
"Hay�r. Galiba iyi de�ilim." içkisini bar tezgâh�na b�rakt�, ba���� öne e�di, kald� öylece.
Bir f�rt�nan�n geli�ine haz�rlan�r gibi beklediler, ikisi de bekledi, içlerindeki bütün güç, direnme ve
savunma merkezlerine adrenalin uyar��� gönderip, f�rt�naya haz�rland�lar.
"Senin de mi annen intihar etti?" Ba���� kald�rmadan sordu Nilsu.
"De mi? 'De' eki ayr� yaz���r. 'Dahi', 'o da' anlam�ndad�r." F�rt�na patlam����, ü�ümeye ba�lad�
Teoman. Rak���na uzand�, acele bir yudum ald�.
201
/
"Senin annen?" diye sordu. Sesi k���lm��, sesine o inan�lmaz albeniyi katan enerji, co�ku ve derinlik
yok olmu�tu. 202 "Ben," dedi Nilsu.
"Ben, annemin intihar etti�ini, babam�n da etmekte oldu�unu san�yorum." Elleri buz gibiydi.
"San�yor musun?" Sanki bir dü� k���kl��� vard� sesinde Teoman'�n.
"inan�yorum!" diye tela�la düzeltti Nilsu.
Sustular yeniden. Kendi içlerine çekilip, k�sa yolculuklara ç�kt�lar ayr� ayr�.
O s�rada içeri giren kalabal�k ve gürültülü bir grup, Teoman'� fark etti ve hep birlikte Teoman'la
Nilsu'nun oturdu�u bara hücum ettiler.
Onlar�n ne�eli, gürültülü ve bol alkollü ruh halleri, bu ikisinin endi�eli, tedirgin ve rahats�z
durumlar�na hiç uymuyordu. Teoman'�n çevresine ü���en arkada�lar�, onunla �akala�maya
ba�lay�nca, Nilsu çok rahats�z oldu. Ama bakt���nda Teoman'�n hiç fire vermeden, onlara
kat�ld����� gördü.
içi c�z etti. "Neden?" diye yoklad� kendini. Teoman'dan ho�land��� için mi? Belki... Ama daha
ba�ka bir �ey olmal�yd�... îyice arand� yüre�ini. Sevecek kadar çok tan�mam���� ki, bu adam�. Ye�il
bir SM-samuru oldu�unu biliyordu. Sesi çok etkileyici, gülü�ü güzeldi.
"Yetmez!" dedi.
Ba�ka bir �ey olmal�. Ba�ka, ba�ka, ba�ka... Ama ne?
'intihar!'Evet intihard� bu!
iyi ama, ne çabuk saklam���� yaras��� öyle. Teslim olmaktan korkan, s�radan bir erkek tavr� m�yd�
bu? Yoksa göründü�ü kadar ince, duyarl� ve farkl� de�il miydi? Her ikisi de k����� geldi Nilsu'ya;
����ld�!

Kalk�p gitmek istedi. Çabucak kaçmak, bir daha da Teoman'� i hiç görmemek! Hiçbir �eye
ba�lamadan, erkenden, en ba��ndan* 'terk etmek'...
Usulca çantas��� ald�, yar�m b�rakt��� meyve kokteylinin paras�-1 m ödedi. Hemen yan� ba��nda,
sanki okul servis arabalar� gürültüsü ve kalabal��� ortas�nda kaybolmu� Teoman'a hiç bakmadan^
kalkt�.
���ar�ya ç�kt���nda gecenin s�cak nefesine çarpt�. Biraz bo�ucu geldi bu ona. Derin bir soluk ald�.
Olup biteni tümden unutmak istedi�ini f���ldad� kendi kendine. Evine gidip, sular ak�yorsa, so�uk
bir du� yapmak istedi. Bir taksi arad� lo� sokakta. Eve gitmek ve unutmak, hepsi bu!
"Benim annem gerçekten Apaçi'ydi ve Apaçi olmak çok ciddi bir i�tir!"
����rarak, tan���k sesin sahibini arad� Nilsu. Teoman, kap���n öbür kö�esinde, sanki y�llard�r
oradaym�� gibi dikilmi�, sigara içiyordu. Çok sevindi�i için öfkelendi Nilsu. Ama, onun ne
sevincini, ne de öfkesini fark etti Teoman.
"Apaçi olmak, ancak onlar�n bilece�i, bir güç i�tir!" Kendi kendine m���ldan�yordu.
"Hangisi daha zor?" dedi Nilsu.
"Apaçi olmak m�, intihar etmek mi?"
"Kendi ölümünü seçebilmek, en güç olan� bu!" dedi Teoman.
"Ya�ant�mda yeterince intihar var zaten," dedi Nilsu biraz öfkeli.
"intihar eden ki�iden çok, onun terk ettikleriyle ilgiliyim ben. Çünkü her intihar, bir 'terk'tir."
Sesindeki öfkeye, biraz ac� bula��������imdi.
"Ve insanlar beni terk etmeye bay���rlar... nedense..." diye ekledi, solgun bir sesle.
Sokak lambas���n karanl���nda öylece kald�lar. Ne soka�a aç�lan kalabal�k caddenin trafi�i, ne
sokaktan geçen insanlar... Hiçbirini duymadan, görmeden, hatta bilmeden kald�lar orada, öyle, o
anda.
Pek az kad�nla-erkek birbirlerinin ruhlar���, bedenlerinden önce ç���lç�plak görebilir. Pek ço�u da,
ruh k�sm��� ç�plak olarak göremez; hiçbir zaman!
Onlar; Nilsu ile Teoman, y�llard�r bekleyip de, neredeyse inançlar��� yitirmek üzereyken, bir
mucizeyle birbirlerinin yürek gözünü gördüler. K�sac�k, çok özel bir zaman biriminde, soydular
ruhlar�m ç���lç�plak ve bütün önyarg�, bütün korkular�na ra�men, gösterdiler kendilerini...
Bedenleri bu enerji transferinden güçsüz kald�, yoruldu.
203
Birbirine do�ru e�ildi iki beden. Çoktand�r susuz kalm�� gibi, öpü�tüler orada. Sokak lambas���n
alt�nda! ,r . *
204 öpü�tüler. ' ' xr
Tek bir kez, uzun ve çok öpü�tüler. > >
��u senin Laura'yla Amanda, hani ölünce susamuru olacak kad�nla arkada��, bana bir ba�ka 'Laura
ve Amanda'y� an�msat�yor."
Teoman, Nilsu'nun evine yeni 'bo�anm�� bir erkek' olarak, ta��-nal� üç hafta geçmi�ti ama onlar bir
ya�am� payla�maya ba�lam��lard� bile.
Bir levha sunta, üç-be� ç�tayla kendine bir çal��ma masas�, geni� yatak odas���n bir duvar�na da,
pratik bir kitapl�k yapan Teoman, çabucak yerle�mi�ti oraya.
Masas���n üzerine 'sivil toplum', 'alternatif politika', 'enerji modelleri' kitaplar���, Edip Cansever,
Turgut Uyar, Cemal Süreya, Attila ilhan, Can Yücel �iirlerini ve sanat dergilerini y���� önce.
Günlüklerini yazd���, ��k bir deri kapl� defteri de oraya b�rakt� sonra.
Bu sonuncusu, kendine gösterilen güvenin büyük bir göstergesi olarak, çok etkiledi Nilsu'yu.
Sessizce minnet duydu Teoman'a; gü-venilmenin o tad�na doyulmaz sevinciyle...
Birkaç gömlek, pantolon, bir iki kazak, iki çift ayakkab�, biraz çama��r.
"i�te bütün mal varl���m bu, ba�kaca da bir �eyim yok Nil!" demi�ti gülerek.
önce, bunu ciddiye ald� Nilsu. Fakat daha sonra, Cahide Ha-n�m'�n eski, Nergis'in �imdiki evinde,
Teoman'a ait bir oda, bu oda dolusu kitab�, Kalam�� Marina'da yedi buçuk metre boyunda, ah�ap bir
yelkenli teknesi ve Ümraniye'de küçük bir marangoz atölyesi oldu�unu ö�renecekti.

"Onlar mecburiyetten edinilmi�� �eylerdir Nil. Denize vurgun-san, onunla ya�aman�n yolunu
bulacaks�n, önce bir sandal alm��-
��m. Be� y�ld�r, elden dü�me iyi bir teknem var. Mecburdum!" Sesindeki do�all�ktan akan tonlar, bu
mecburiyetini öyle iyi anlat�yordu ki, insan, "Teoman'�n mutlaka bir teknesi olmal�," diye
dü�ünüyordu.
"Atölyeye gelince, iki çocu�umun gelecek ve kendimin �imdiki zaman�m için gereken bir un
de�irmeni o! Ufak, mütevaz�, iddias�z ama birkaç aileyi doyuran bir tezgâh. O kadar!"
Ne dü�ündü�ünü, yüzüne hiç yazmadan dinleyen Nilsu'ya bak�p:
"Ben, dü�ünce üretmeyi seviyorum Nil ve dü�ünceler para getirmiyor! Oysa çocuklar�m iyi
okullara gitsin, ben de istedi�im kitaplar� alabileyim istiyorum. Fazlas� de�il!" dedi. Sesinde hakl�
oldu�una inan�lmas� için, ille de Nilsu'nun onay��� bekleyen bir renk vard�.
Gülümsedi Nilsu. Kendisi onaylamasa da, Teoman düzenini kurmu�tu. Kald� ki, babas���n t�bbî
tahlil laboratuvar� da, biraz benzer amaçl�yd�.
Teoman'�n mühendisli�ine bak�nca, do�rusu onun diplomas� ve birkaç projesi d���nda - bunlara da,
daha çok bir mimar gibi yakla������ denebilir - hiçbir iz bulamam���� Nilsu.
Teoman'da bulduklar�, daha çok, kültür-tüketme h�rs�, heyecan�, sevinci ve bunlar� çevresine
bula���rma yetene�iydi. Sürekli okuyan, ö�renen, ara�����p, sorgulayan ki�ili�iydi, insan� yoran, ama
kendi hiç yorulmazm�� gibi görünen kendini yenileme enerjisi, birikimi ve her �eye gülmeye haz�r,
��cak yüre�inin, herkeslerden gizlemeye çal������ hüzünleriydi.
Bu zenginli�in içinde hem babas�na, hem Selen'e, hem de Mi-ke'a rastlayan Nilsu, ço�u kez onu
kendisinin yaratt��� duygusuna kap���yor, gerçeklik boyutunu yitiriyordu.
Çok sevdi�i, ama bir �ekilde yeterince sevilmedi�i için, 'terk' edildi�i saplant���yla, hâlâ
çözümleyemedi�i bu üç insan�n, böyle canl� bir sentezine rastlamak, öyle inan�lmazd� ki,
Teoman'�n gerçek olmad��� duygusuna kap�lmas�na, kendisi bile hak veriyordu.
Böyle anlarda geceyse, Teoman'� uyand���p, ona s�ms��� sar���yor, gündüzse ya telefonla ya da bir
taksiyle ona ula��yordu mutlaka!
205
Kendi elleriyle yapt��� çal��ma masas���n ba��na oturmu� "h�mm", "ah-haa", "vay vay vay"
sesleriyle homurdanarak, "bak 206 sen, bu serseri öldürecek beni!", "ülen köfteci, adam m� oldun
sen?", "hay ya�ayas�n be!" diyerek saatlerce, herkesi, her �eyi unutup, dergilerine gömülüp,
üzerinde "I'm green" yazan ye�il kurba-�al� fincamyla kahve, çay, ne bulursa litrelerce tüketi�ini;
"ne kadar babama benziyor," diye izliyor, heyecanlan�yordu.
Elinde bir �iir kitab�, co�kuyla içeri girip, "Dinle Nil, buna bay�lacaks�n sen!" diyerek, yüzüne
gözüne �iir bula����, bamba�ka bir dünyada, bamba�ka bulutlar üzerinde uçarken de, tamamen Mike'd�.
Yemekli toplant�larda, olanca do�all���yla, ço�u kez tek ba��na muhalif, sonuna dek ayk��� kal���,
inatla inand�klar��� savunu�u, sokakta kimselere ald�rmadan, ellerini kollar��� gökyüzüne f�rlatarak
taklitler yap��� ve güçlü, ba��ms�z, gururlu görünü�ü alt�nda, özenle gizledi�i k���lgan yap���yla da
Selen'di. "Ne demi�tin Nil?" "H��?..."
��u senin susamuru Laura ve arkada�� Amanda, sana birilerini an�msat�yormu� ya, kimmi� onlar?"
Yine dergilerine dal�p gitmi�ti Teoman. Onun okudu�u makaleyi bölmemek için susmu�tu Nilsu.
Aradan sanki bir hafta geçmi�ti. "Tennessee Williams'i an�msat�yorlar," dedi Nilsu. "Ama
benimkiler ingiliz Saki'nin k�zlar�, Williams'in de�il ki?" Meraklanm��, dönüp Nilsu'yu ke�fetmi�ti
�imdi.
"Williams'm 'Glass Managery' adl� eserindeki kad�nlar�n adlar� da; Laura ve Amanda'd�r. Laura ve
Amanda Wingfield!"
Sonbahar gö�ünün tombul bulutlar��� seyre dalm�� ve kendi kendine konu�ur gibi m���ldanan
Nilsu'yu, arkas��� odaya dönmü�, pencerenin önünde yakalad� Teoman. Kollar��� onun boynuna
dolad�, ensesini öptü. 'i "Adlar," dedi.

j "Adlar, yaln�zca sembollerdir. Ve biz ya�ant���z boyunca, sem- î bollerin ard�ndan ko�ar�z. Oysa
kim bilir senin gerçek ad�n nedir?s J
'
' 'J
. Nora? Nilüfer? Nezihe? Ama bunun ne önemi var. Sen, yine sen- ' sin!" Nilsu da ona sar�ld�.
Sonbahar bulutlar�na gülümsediler.
207
özellikle Selen'i ziyaret edi�inden sonra, ya�ant����� milim milim kesitlere ay���p, ������� c�������
de�erek incelemek kavgas�na kap�lan Nilsu, geçmi�ini S.Ö.1 ve S.S.2 olarak ikiye ay�rm����.
S. ö. dönemi; kendine ait olmayan, sorumlu olmad���, kolektif bir geçmi�ti. Babas���n sonsuz gibi
görünen sevgisi, güvenilirli�i, annesinin can s���nt��� ve �ikâyetlerle dikenlenen ilgisi, karde�inin
daima 'evin en küçü�ü' kal���ndaki ne�eli ve ne�esiz yanlar.
S.Ö. dönemini hiç sorgulamam��, çocuklar�n birço�u gibi, do�al olarak kabullenmi�ti. Çünkü bütün
anne, baba ve küçük erkek karde�ler böyle olur, san�yordu.
Bütün babalar ne�eli, çok me�gul, çal��kand�rlar ve k�zlar��� çok severler. Bütün anneler biraz
��zm�z ve o�ullar�na dü�kün olurlar. Bütün karde�ler de, ablalar�yla oynayacak denli büyümezler
bir türlü.
2x2=4
îki kere iki dört eder!
Ama hay�r!
iki kere iki be� edebilir. Üç de edebilir. Sonra on yedi, yirmi alt� falan...
O zaman, bütün 'tek do�ru'lar�n yeniden gözden geçirilmesi, hesaplanmas� ve belki at���p,
yenilenmesi gerekecektir... Ne çok i�, ne çok enerji, zaman ve emek!..
öyle de oldu! S.S. döneminde aile, anne-baba, karde�, ev, cinsellik, kutsall�k, sorumluluk, a�k,
kad�nlar, erkekler gibi kavram, rol ve gruplar üzerine bütün bildiklerini bir kenara b�rak�p, yeniden
dü�ünmek, ara���rmak ve yeni bulu�lar�na uyum sa�lamak zorunda kald�. Çok zorland�, bunald�,
yalpalad� ama ya�ant���na Selen girdikten sonra ya�ad�klar�, kendine aitti ve bunlardan pek pi�man
de�ildi!
Mike da bu S.S. döneminin bir parças�, kaç���lmaz bir ögesiydi.
l.Selen'denÖnce(Y.N.) 2. Selen'den Sonra (Y.N.)
Derken Teoman geldi, çabucak dâhil oldu hayat�na. Onun geli�ine kucak açt�����, varl�����n,
huzursuz yüre�ine ilaç gibi geldi�ini 208 yads���yordu, ama �imdi ya�ant���, daha önceleri hiç
dü�leyemeye-ce�i bir yöne do�ru akmaya ba�lam����.
"Kendi kafam, kendinin en büyük dü�man� olacak yönde geli�tirmi�sin Nil," diyordu Teoman.
"Oysa hâkimlik ve savc���k kadar, avukatl�k da yapabilsen, biraz da kendini, kendine kar��
savunabilsen, çok daha keyifli olacak ya�ant�n, ya�ant���z..."
Heyecan ve emekle geli�tirdi�i analitik dü�ünce yap�����n tuzaklar�na, bizzat kendisinin dü�tü�ü
yolundaki uyar�lar da kafas��� kar������yordu.
��te, kar����nda güvenilir, do�al, içten, çok heyecanl� bir adam vard� ve hanidir eksiklendi�i, hatta
kesin bir umutsuzlu�a dü�tü�ü insan ili�kisinin, kad�n-erkek beraberli�inin tam göbe�inde, istedi�i
gibi geni�çe gerinebilirdi �imdi.
Ama olmuyordu! Yapam�yordu bir türlü. K���r, kuru ve yüzeysel ortam ve ili�kilerden kurtulup,
��cak, do�al ve heyecanl� bir beraberli�in tad��� ç�kartam�yordu.
Birikimi, iradesi, enerji ve cesaretiyle vard��� bir sevginin tad�na, bir 'hak etmemi�lik,' duygusunun
ket vurdu�unu dü�ünüyor, ama bunun nedenlerini ç�kartam�yordu.
Keyfini ç�kartam�yor, doya doya gülüp, doya doya sevi�emiyor-du Nilsu. Her an bitece�i, kaybolup
gidece�i endi�esinin yiyip bitirdi�i beyni ve inançs�z yüre�i, huzura kavu�am�yordu. Bir türlü kavu�am�yordu!
Bir türlü...
"Ye�iller Partisi'ni yaln�zca çevre koruma, do�al hayat� savunma ve enerji sorunuyla çerçeveleyip,
izcilik grubu, sosyal yard�m kurumlar�na dahil etmek yanl����r! Eksiktir, cahilliktir ve gülünçtür!

"Çünkü darac�k bir çerçeveye s��������lan Ye�iller Partisi, bu haliyle baz� politik güçlerin ç�kar�na
uygun dü�er. Cici, sevimli, çocuksu ve tehlikesizdir. Kö�eye s������rmaz, zorlamaz, sorgulamaz!
"Ama Ye�iller Partisi de bir siyasi partidir ve baz�lar��� rahats�z etmesi do�ald�r! Hatta zorunludur!"
Çat� restoranda, uzun bir içki masas���n çevresine oturmu� 'Ye-�iller'i tart���yorlard�. Nilsu,
Teoman'�n solunda, pek az��� tan�����, ço�unlu�u ba�ka kentlerden gelmi� Ye�il Partililer aras�nda
oturmu�, kendisiyle birlikte, yaln�zca be� ki�inin sigara içmedi�ini hesap ediyordu.
Teoman, termik santraller konusunda Ye�iller Partisi'nin tav�r ve eylemlerine 'romantik', 'çocuksu'
veya 'Türklerin sanayile�mesini engellemek isteyen ithal dü�ünceler' olarak sata�an, politikac� ve
kö�e yazarlar�na öfkelenmi�, ba��ra ça��ra konu�uyordu.
Masadakiler Teoman'� dikkatle dinliyor, o sustu�unda her kafadan bir ses ��yor, sonra sesler ikili,
üçlü tart��malara da����yordu.
Yeni tan������ di� hekimi genç bir kad�n, Nilsu'nun pek be�endi�i mavi gözlerini Teoman'a dikmi�,
kendinden geçmi� bir halde onunla tart���yordu.
"Ye�iller Partisi, do�as� gere�i devrimcidir Teoman. Yani 'do�rudan demokrasi'nin yan�ndad�r.
Do�rudan demokrasi de, sosyalizmi ça��������r."
Teoman yeni bir sigara yak�p, ba���� sallad�. Ama onaylay�p onaylamad���, bu ba� sallay���ndan hiç
anla��lmad�.
"Yani bir otonomiden söz edilecekse, bu yaln�zca sosyalist bir Ye�iller Partisi'yle var olacakt�r."
Kad���n ne dedi�ini anlamaya çal��an, ama akl�nda yaln�zca baz� sözcükler ve mavi gözler as���
kalan Nilsu, "acaba Teo anlad� m�?" diye Teoman'a bakt���nda, o çoktan, bir elini kad���n omzuna
atm��, hiç ü�enmeden konu�maya ba�lam���� bile. Sesinden, enerji ve inanc�n olu�turdu�u albeni
yay���yordu, dalga dalga.
"Seval'cigirn, bu parti ya�ayacaksa, polemiklerle de�il, politik tezlerin ya�ama indirgenmesiyle,
bunlar�n kan�tlanmas�yla ya�ayacakt�r.
"Sosyalizme gelince... Bak sana ne anlataca��m Seval. Beni iyi dinle, yedek kulaklar�nla da dinle
ama!"
Art�k yaln�zca Seval de�il, ba�kalar� da kulak kesilmi�ti.
"Fransa'da ö�renci olaylar� ba�lad���nda, asl�nda Sovyet tanklar���n, Çekoslovakya i�gali protesto
ediliyordu.
1YS14
"Bu yüzden, Fransa'daki ö�renci olaylar��� ilk bast�ran da, Frans�z Komünist Partisi'ydü Anl�yor
musun?"
210 Nilsu, az���k e�ilip, Teoman'�n öbür yan�nda oturan Seval'e bakt�. Anl�yorsa bile, bunu hiç belli
etmiyordu. Ama zaten, Teoman'�n da hiç umrunda de�ildi bu.
O, kendi sesinin uyumu ve enerjisiyle ba�� dönmü�, sürdürüyordu konu�mas���.
"Bütün megalomanlar böyledir," diyerek kendi kendine güldü
Nilsu.
"Bize gelince, biz ayn� y�llarda, Türkiye'de sosyalizme kucak açarak gösteriler yap�yorduk.
Frans�zlar�n tam aksi yönünde yani... Anl�yor musun?"
Ba���� sallayarak gülümsedi Seval. Ama bu 'sallanan ba�', inand����� gelmedi Nilsu'ya.
" 'özgürlük!' diyerek, ba��ran Frans�z ya��tlar���z, komünizme kar�� yürüyor, bizse yürüyü�ümüze
'Ya�as�n komünizm!' seslerini mar� ediyorduk. Kontrast� görebiliyor musun? Ne trajedi ama, hah
hah ha!"
"Bence o kad�n hiçbir �ey göremiyor," diye dü�ündü Nilsu.
"Ama bu iki hareketin dinami�inde de ayn���ey var ve bence önemli olan da bu! Yani devrimcilik!"
iyice co�mu�, kendi sesiyle sarho� olmu�tu Teoman.
"Onun cazibesi buradan geliyor," diye k�vand� Nilsu.
Dinlendi�inden, be�enildi�inden ve gecenin y�ld��� oldu�undan ku�kusuz Teoman, sesini yükseltip,
zaten çoktand�r kendini dinle-. yenlere de seslendi:
"Nedir devrim? Yenilikçi, köktenci, ele�tirel, cüretkâr bir eylem de�il midir, ha?"

Seval'e döndü yeniden.
"i�te t�pk� senin gibi, ben de ye�il hareketin devrimci olmas��� savunuyorum. Ve bu yüzden,
politikadaki totem ve tabular�n yak�l- mas��� destekliyorum. Eh, bütün bunlar da kendili�inden ve
çabucak olmaz!"
Tam Nilsu e�ilip, Teoman'�n kula��na; "ama o seni dinlemiyor ki..." diyecekti ki, kendini tuttu. Bu
ona dü�mezdi.
Nilsu'nün çapraz�nda oturan ve ba��ndan beri Teoman'� sessül
ce dinleyen esmer, sakall� ve pipolu adam - Teoman'�n ya�lar�nda olmal�yd� - can� s���ld��� besbelli,
art�k dayanamay�p lafa kar����:
"Tabular� ve totemleri y�kmak da, bugünlerde pek moda oldu!" dedi.
Teoman pipolu adama bakmadan, yüzü hâlâ Seval'e dönük güldü.
"Modalara da bay�����z, hah ha!"
"Birbirlerini tan�yorlar, hem de iyi tan�yorlar," diye dü�ündü Nilsu. Sonra Teoman'a dikti gözlerini.
"E�er onu sevmeseydim, ondan nefret ederdim. Ukala, küstah ve s����� bir adam olarak görürdüm
onu."
"Teo'dan ya nefret edersin ya da, onu çok seversin! Hani herkesin sevdi�i tiplerden de�il o..." diye
bir saptamayla bitirdi dü�üncelerini.
Ka�lar�, gözleri, saçlar� ve sakal� simsiyah adam, piposunu ok�ar gibi tutarak, Teoman'�n aksine,
���r a��r, monoton ve mekanik bir sesle konu�tu:
"Sovyetler'deki çökü�ü, Marksizm'in tükeni�i olarak alg�lamak, pek çok kapitalistin ekme�ine ya�
sürdü. Sa� kanatta ciddi bir bütünle�me sa�lad��� bile söylenebilir."
Masadaki herkes dönüp, pipolu, siyah adam� dinlemeye ba�lad�. Onun bu ilgiye bay�ld�����
dü�ündü Nilsu.
"Beni ilgilendiren, sa��n sevinç ç����klar� kadar, gençli�inde Marksist olmu�, devrimci hareketin
içinde 'defacto' bulunmu� insanlar�n, kendi geçmi�lerine çamur atmalar�... Zavall� ve dü�ündürücü
olan bu!"
"Çok do�ru," diye at�ld� Teoman.
"Sana hak veriyorum. Eskiden devrimci olan, pek ço�u da bunun bedelini a��r ödemi� insanlar�n,
�imdi, o eski inançlar��� hâlâ hiç sorgulamadan, yenilemeden - çünkü tembel ve tutucudurlar -
oldu�u gibi dolaplar�nda korumalar� ve gereksindiklerinde, tozlu bir madalya gibi gö�üslerine
takmalar� haks�zl�k ve zavall���kt�r!"
Tedirginlik dalga dalga masaya yay�ld�, en uçtakine dek ula���. Tan�yanlar, böylesi sald�rgan bir
tart��maya al����n, ka�lar��� kald�rd�lar, bilmeyenler endi�elendi, baz�lar� da horoz dövü�lerinde
heyecanlananlar gibi ellerini ovu�turdu.
333.
"Haks�zl�k! Çünkü, bu insanlar kendilerini hâlâ devrimci say�yor. Oysa dü�ünceler, kuramlar,
teoriler, hepsi insan akl���n ürü-212 nüdür ve s�k s�k gözden geçirilip, bak�ma al�nmal���rlar.
Zaten devrimcilik bunu gerektirir! Gerisi, maceraperestli�i özleyen orta ya���lar�n, nostaljik
inlemeleridir!"
Öyle co�kulu, hattâ tutkulu konu�mu�tu ki, 'çat�'n�n öbür ma-salar�ndaki konuklar� da, Teoman'�
dinlemek zorunda kalm��lard�.
Sesindeki heyecan, dinamizm ve öfke, gözle görülür bir enerji dalgas�na dönü�mü�, çevreye
yay���yordu.
Rak����� yudumlad�, yeni bir sigara yakt�.
"Elleri mi titriyor yoksa?" diye kayg�land� Nilsu. Ama Seval'in iyice hayran ve bayg�n bak��lar���
görünce, kayg�lanmaktan cayd�.
Beriki h����� alamam����. Daha kontrollü ve yumu�ak bir sesle sürdürdü konu�mas���:
"Okulu i�gal etmek üzere - yirmi be� ki�i kadar - k�zl� erkekli devrimci ö�renci yola ç�kt�k.
Elimizde me�aleler! Vallahi öyle... Fakat yol uzundu ve yürümeye ü�endi�imizden, bir belediye
otobüsünü i�gal ettik önce. �oför güldü halimize, otobüsünü bize tahsis etti.

"Sonra me�aleleri yak�p, i�gal edece�imiz binaya, dirseklerimiz üzerinde sürünerek ula���k.
Dü�ünün bir, yirmi, yirmi be� genç insan, ellerinde me�aleler, yerde sürünerek, okul i�gal etmeye
gidiyorlar, hah ha ha!"
Masadan gülü�meler ve homurtular yükseldi. Teoman dönüp, Nilsu'ya:
"Dü�ünsene Nil, yere yat�p, sürünmeden, yürüyerek de gidebilirdik ta� binaya, de�il mi?" Güldü
Nilsu. $
Sonra yeniden masadakilere yöneldi Teoman: II
"Çünkü çocuktuk! ideoloji kadar, belki daha çok, heyecan, hareket ve serüven çekiyordu bizi, iyi
niyetli, saf ve co�kuluyduk!"
"Anlatt��� komik �eyi payla�mak için mi, yoksa masada yaln�z kald����� sand���ndan m� an�msad�
beni acaba?" diye dü�ündü Nilsu. Seval'e bakt�, o gülmüyordu.
Pipolu, simsiyah adam hiçbir tepki vermeden oturuyordu. E�er yanaklar�nda se�iren kaslar� da
olmasa, onun bir mask oldu�una inanacakt� Nilsu.
Yanaklar� öyle se�iriyordu ki, sinirlendi�ini, adamak�ll� bozuldu�unu hissetmemek olanaks�zd�.
Pahal� oldu�u besbelli piposunu, birazdan ate� edip, öldürece�i Teoman için doldurdu�u bir tüfek
gibi haz�rl�yordu: Usul usul, özenle!
"Sen," dedi, tüfe�ini Teoman'a do�rulttu, ni�an ald� ve ate� etti.
"Sen polemikçi, �arlatan ve küstahs�n!"
Ate� alan tüfe�i mis gibi Danimarka McBaren tütünü koktu. ;
Teoman'� ölümden gözlü�ü kurtard�. Sol elinin i�aret parma��yla gözlü�ünü düzeltti.
"Kur�un cama çarp�p, sekti," diye dü�ündü Nilsu. içi ezilerek bakt� ona. Yüzünde, bozuldu�unu
örtbas etmek için, acele yerle�tirdi�i yamuk gülümsemeyi gördü. Onu al�p kaç�rmak, onu korumak
istedi bir an. Sonra da ����rd�, îlk kez 'korunmak' de�il de, 'korumak' istiyordu Nilsu. Teoman'�
korumak, onun üzülmesini önlemek!
"Do�ru," dedi Teoman. Çoktan toparlanm��, kar�� sald���ya geçmi�ti.
"Merkeziyetçi ve hiyerar�ik 'erk'e kar�� olmak, eylemci ve do�rudan demokrasiyi desteklemek,
polemikçilik say���yor. Çünkü biz, merkezi otoritenin bütün erki elinde tutmas�na kar�� tav�r koyup
yerel birimlerin güçlenmesini destekliyoruz. Ba�kanl��a rotasyon sistemi öneriyor, siyasi partiler
yasas���n de���mesini istiyor ve kendi ye�il prensipler sistemimizi kural�m diyoruz."
Onunki makineli tüfekti besbelli, bir kez ate� ald� m�, hiç susmuyordu. Yüzüne yay�lan kan, beyaz
tenini çabucak k�pk�rm���ya boyam��, sol elinin ileriye uzat�lm�� i�aret parma��, havada kendi
ba��na sallanarak, dansa ba�lam����.
"Evet, do�ru! Ba���� kal�n ciltli kitaplar�n ve 'izm'lerin içine gömmeyi reddetti�im, art�k 'cesaretle
özele�tiri yapal�m' dedi�im için, hakl���n!
"Politikay�, 'politika' olarak sevmenin yanl�� oldu�unu dü�ündü�üm, iktidar h�rs�ndan ar�nd���m,
��adam� olarak siyaset erkin-den yararlanmad���m için de hakl���n!"
"Art�k onu kimse durduramaz, ç�ld�rd�!..." diye hay�fland� Nilsu.
"Ye�iller Partisi'nde iktidar erkini a����ya çekip, minimuma indirmeyi savundu�um,
merkeziyetçili�e kar��, alternatif siyaset teziyle ortaya ç�kt���m, net, komplekssiz ve güler yüzlü
oldu�um ve oldu�umuz için sana ve sizlere ters dü�üyoruz.
"Aynaya bakmaya cesaret edemedi�in için, polemikçi ve �arlatan olan� kar������yorsun!"
Pipolu, simsiyah adam, k����� bile k���rdatmadan, oturdu�u yerde, k���k gözleri ve mis gibi
Danimarka tütünü tüten piposuyla Teoman'� izliyordu. Yanaklar�nda se�iren kaslar� da olmasa,
��itme özürlü samlabilirdi.
Halbuki Teoman, soluk solu�a kalm��, azg�n bir bo�a gibi, yerinde tepinerek geziniyordu. Pipolu,
simsiyah adam, 'ölüm' rolünü oynasa, Teoman dirimdi, hayatt�!
"Sen ya�ams�n Selen!" diye yazm���� Mike. Bir kart�n arkas�na yaln�zca bir cümle.
"Sen dirimsin Teo!" diye dü�ündü Nilsu. Hüzünlü bir keyifle gev�edi. Ama o s�rada Seval'i gördü.
Hayranl�ktan ba�� dönmü�, gözlerinin bütün mavisi, Teoman'�n üzerine bula������.

"Kad�nlar, ba�ar��� erkekleri sever!" diyen Hakan geldi akl�na bu
kez.
"Bu ba�ar�daki - varsa - eme�in, akl�n ve cesaretin de�erini, pek
az� bilir.
"Kad�nlar�n ço�unlu�u, erke�in ba�ar�����n sonuçlar� ve nimetleriyle ilgilidir!"
"Küstahl��a gelince," dedi Teoman. H����� alamam���� besbelli.
"Küstahl�k ve ukalâl�k, her ne kadar yanl�� bilinen, talihsiz kavramlarsa
da, ben kendi ad�ma cüretkâr oldu�umu dü�ünürüm
; hep! J,
"Cüretkârl�ksa, bedelini ödeyebileceklere özgü bir niteliktir; k�n dokunma, ellerin yanabilir!"
Tuhaf bir �ey oldu. Ya da Nilsu'ya tuhaf gelen bir �ey.
Pipolu, simsiyah adam kalkt� ve kimseye tek bir kelime söylemeden çekip gitti. Taba��nda yar�m
kalm�� yeme�i vard�.
Tats�z bir sessizlik, k�sac�k as��� kald� havada. Sonra Seval'in se- 215 siyle yere dü�tü ve
paramparça da��ld�.
"i�te ben de, t�pk� böyle dü�ünüyorum Teoman'c���m!"
8
Eve dönene kadar pek konu�mad�lar. Taksi �oförü, onlar� yeni tan����� bir çift sanm�� olmal�yd�.
"Herif, yavruyu ald��� gibi aynen at�yor abi!"
Belki de, y�llardan sonra, konu�acak her �eyi tükenmi� bir kar� -koca.
"Gencecik k�zla evlenirsen, sonun budur o�lum!"
Belki, taksi �oförünün umrunda bile de�illerdi.
Ye�iller yeme�inin kalan k�sm�, daha ne�eli ve uygarca geçmi�ti, ama Teoman durgundu.
"Can� s���ld� ve içkiyi fazla kaç�rd�," diye dü�ündü Nilsu.
Eve vard�klar�nda, do�ruca mutfa�a girip, hiç konu�madan kahve haz�rlad�lar. Gece yar����� üç saat
geçerken, gecelik, pijama ve kahve fincanlanyla, oturma odas�na yerle�mi�lerdi.
"Konu�mak istiyor besbelli," diye dü�ündü Nilsu.
"Kimdi o pipolu, simsiyah adam?"
"Erdinç mi?" diye at�ld� Teoman.
"Ald�rma sen, y�llard�r at�����z onunla. Böyle k�rbaçlanarak mutlu oluyor o!"
Nilsu zaten Teoman'�n k���lganl��� sakl� yüre�inin incinmesine ald���yordu.
"Ayn� üniversitedeydik, o iktisat Fakültesi, ö�renci temsilcisiydi, iyi çocuktur, okur, dü�ünür ama
çaps�zd�r ve bunu kabul edemez!
"Bir y�l kadar 'içerde' kald�. Ben hiç 'içeri' girmedim. Bana bozulmas���n birinci nedeni budur!
"ikincisi, Zeynep, okulun en güzel k�zlar�ndan biri, onu reddetmi�, benimle ç���yordu."
"Peki üçüncüsü?"
216
"Üçüncüsü en önemli nedenidir. Ben zengin olmak istemiyor- ;| dum, hâlâ da istemiyorum!"
"Peki o, Erdinç, zengin oldu mu?"
"Ah, tabii, tan�nm�� ve vars�l bir i� adam���r o. Cebini doldurmaya bay���yor ama cebini dolduran
kendini hiç sevmiyor!"
"Ya sen Teo? Sen hangi nedenlerle Pipo Erdinç'e bozuluyor-] sun?"
Nilsu'nun varl����� ilk kez an�ms�yor gibi, ������p bakt� Teoman.
"Ben mi ona bozuluyorum? Erdinç'e mi?"
"Evet," dedi Nilsu. "Sen!"
"Saçmalama," der gibi bak�p, ba���� sallad� Teoman. Oflay�p poflad�. Durdu, dü�ündü, kahvesini
yudumlad�. Sab�rla kendisini bekleyen Nilsu'ya bakt�.
"Ben Erdinç'e bozuluyorum ha?"
Gülümsedi Nilsu.

"Tut ki, haydi diyelim ki, ben Erdinç'e bozuluyorum... E�er ona bozuluyor olsam... Bozulsam...
San���m, onu 'dönek' buluyor olabilirim... Belki?"
Soran bak��larla Nilsu'ya bakt� yeniden.
"iyi ama bu saçma olmaz m� Nil? Yani de���miyor ya da çarp�k de���iyor diye, elin Erdinç'ine
bozulamam ki? Ne dedin sen, Pipo Erdinç mi? Alemsin vallahi!
"Nil Sultan, mahzun sevgilim, nereden bulursun bu adlar�?..."
"Yahu Nil, nas�l da yakal�yorsun sen beni böyle?..."
Yakla��p, kucaklad� Nilsu'yu. Boynundan öptü. Kahve fincan� elinde z�play�nca, s�cak kahve
Nilsu'nun geceli�ine döküldü.
"Yakt�m seni k�z!" diye mutfa�a ko�tu Teoman. Elinde �slak bezlerle geri geldi�inde, yeni bir
gecelik giymi�ti Nilsu.
"As�l komik olan ne, biliyor musun Nil?"
Nedir acaba?
"Geçen y�l, seninle tan��madan birkaç ay önce, Cenker, Seval' ben, bir Avrupa gezisine ç�km����k."
Seval de mi?
"Üçümüz de Almanca bilmiyoruz. Bu arada, Bat� Almanya'c Die Grünen'in bir toplant���na da
davet edildik. Görgümüz arts�iî diye, kat�ld�k toplant�ya.
"Aman Nil, bizi ne çok ciddiye ald� Almanlar. Ba� kö�eye oturtulduk. 'Eh, gelmi�ken bize
Türkiye'deki Grünen'i anlat�n,' demezler mi?
"Cenker'i konu�ma kürsüsüne iteledik. O bizim, olmayan parti tarihimizi ve ülkenin çevre
sorunlar��� anlatan bir konu�ma tasla�� haz�rlad�.
"Fakat konu�may� çevirecek bir çevirmen bulamad�k. Ne yapsak diye ç�ld���rken, o ak�am
turistlerin bol oldu�u bir caddede, Erdinç'e rastlamaz m���z? Pipo Erdinç'e, hah hah ha!"
Elinde �slak bezler, ayakta kalm��, çok e�lenerek anlat�yordu.
"O ya�am�n ta kendisi!" diye gülümsedi Nilsu.
"Erdinç, Alman Lisesi mezunudur. O s�rada bir i� - �u ithalat, ihracat i�lerinden - için oradaym��.
"Yaka, paça getirdik kongreye ve Cenker'in �ahlanan, kükreyen sesiyle anlatt�klar���, Pipo Erdinç
homurdanarak, Almanca'ya çevirdi.
"Onlar konu�tukça, salonda Almanca kahkahalar art�yordu. Biz de huylanmaya ba�lam����k."
Seval de mi?
"Sonradan ö�rendi�imize göre, Alman Ye�illerin bize örnek ve önder oldu�unu, gö�sünü gererek
anlatan Cenker, o s�rada üçe çat�rdayan Die Grünen'i adamak�ll� e�lendirmi�. Ne cahillik, ne
ihmalkârl�k. .. Hah hah ha!"
Birlikte güldüler, uzun uzun.
"Akl���z ba����za geldi tabii. Müthi� rezil olmu�tuk. Dü�ünsene Nil, ne sefalet... Hah hah ha!
��imdi yerkürenin ye�il politikas��� s�ms��� takip ediyoruz!"
"Sende �eytan tüyü var Teo!"
����rd� Teoman. Acaba konuyla ne ilgisi vard� bunun?
"Sempatik, do�al, komplekssiz ve kendine güvenen bir erkeksin. Belki Kevin Costner kadar
yak���kl�, Tom Cruise kadar genç de�ilsin ama ben seni pek be�eniyorum!"
���martma beni k�z!" diye gev�edi Teoman. Gidip, Nilsu'yu co�kuyla kucaklad�.
"Kevin Costner'� hiç be�enmiyorum, ayr�ca, boyu k�sa onun!"
Güldüler birlikte. Geceli�inin alt�nda, onun ç�plak oldu�unu
anlayan Teoman heyecanland�, çok be�endi�i bacaklar��� ve kalçalar��� ok�amaya ba�lad�. Nilsu da
ona sokuldu, kollar��� öpmeye koyuldu. Uzun uzun öpü�tüler.
"Yine de anlamad���m bir �ey var," dedi Nilsu f���ldayarak...
Oturduklar� tek ki�ilik koltuk dengesini yitirdi o s�rada, hal���n üzerine devrildiler. Kahve fincan�
da, sehpaya devrildi.
Alt kattakileri dü�ünüp, suçlu suçlu güldüler. Sonra, hal���n üzerinde birbirlerini merakla soydular.
Küçük â��klar gibi k���rd�yorlard�.

Terden �slanm��, heyecanl� iç çeki�leri ve keyifli m���lt�larla, dar bir tünele yol al�rken, dünya
umurlar�nda de�ildi art�k.
Geriye döndüklerinde, hal���n üzerinde s�ms��� sar�lm��, gözleri kapal� yat�yorlard�.
"O anlayamad���n �ey neydi Nil?" diye m���ldand� Teoman.
"Hangi anlamad���m �ey acaba?"
Dü�ündü Nilsu. Neredeki ne?
"Hah evet, anlad�m."
Bekliyordu Teoman. Mutlu bir sesle f���ldad� Nilsu.
"Anlayamad���m, böyle ho� bir erke�i, neden terk ediyor kad�nlar acaba?"
Nilsu'nun büroda gecelemesine al������� Teoman. Yine bir konkur vard�, yine vakit dard� ve geceyi
büroda geçirecekti.
"Fena al����m bu k�za," diye sevinçle sitem etti, kendi kendine.
"Annem onu tan�sayd�, Cahide Han�m, Nilsu Baran'� be�enirdi," diye dü�ündü.
Ne iyi olurdu. Annesinin evine gider, Polonya porseleni fincanlar�nda, limonlu çay içerek,
kitaplardan konu�urlard�.
Nilsu'nun yak�n oldu�u, annesinin yabanc� kald��� Amerikan edebiyat� üzerine örne�in...
Gurur duyard� Cahide Han�m.
"Sonunda dengini bulmu�sun Teo," derdi, mutlaka.
"Ya�� küçük ama inan�n, bazen benden daha olgun bir k�z!" derdi Teoman.
"Kad�nlar�n erkeklerden genç olmas�, evlili�i denk tutar," derdi Cahide Han�m mutlaka.
"Evlilik mi? Ama biz evli de�iliz anne. Evlenmeye gerek duymuyoruz ..."
"Sizinkisinin evlilikten fark� var m�?" diyecekti Cahide Han�m.
"Mühim olan birbirinize de�il, münasebetinize sahip olman�z Teo'cu�um!"
Birden kendini annesinin evi önünde buluverdi Teoman. Ne zaman, nas�l yürümü�tü onca yolu, pek
ayr���nda de�ildi. Bakt�, içerde ���k vard�.
"Nergis çal���yor olmal�," dedi. Gelmi�ken, çi�nemek istemedi, "u�ray�p, laflayay�m biraz," diye
dü�ündü.
Merdivenleri ç�karken annesinin eski, ablas���n yeni evinden ta�an ne�eli müzik sesiyle keyiflendi.
��u k�z biraz da kendini dü�ünse, â��k olsa, I��k'� unutsa... Gömmese kendini diri diri," diye geçirdi
içinden.
Kap��� ne�eli, keyifli ve ��k bir Nergis açt�.
"Teo, nerelerdesin Allah a���na? Kaç kez arad�m, yoksun... Gel, gel içeri, özledim vallahi!"
"Ne kadar anneme benziyor, giderek, iyice Cahide Han�m'a dönü�üyor," diye hayret ve hayranl�kla
seyretti onu Teoman.
Kucakla���lar.
"Ayol, �u bir türlü bana tan����rmad���n, benden saklad���n sevgilin sana ne yapt� Teo? Arada bir
��rar, odanda kitap okur, yazard�n ... Tümden kayboldun yahu!"
Birden yaln�z olmad�klar��� hissetti Teoman. Ama bu bir i� arkada��, bir dost de�ildi, bu evde bir
��k kokusu vard�!
Çok heyecanland�. I��k dönse, mutlaka haberi olurdu. Hem sonra, onca y�ldan ve bunca de���tikten
sonra, bakal�m a�k me�k kalacak m�yd�?
Ba�ka, yeni, taze bir a�k? Ah ke�ke!
Salondan, Latin Amerikan ezgileri geliyordu. Bu, Nergis'in tercihi olamazd�. Biraz da alkol
kokusu...
Gençten bir adam; k���rc�k siyah saçl�, ho�, cin gibi parlayan gözleri, çok güzel elleri... Ablas���n
evinde a�k kokuyor! 220 "Nergis'in, yerlere göklere koyamad���, çevreci karde�i siz
olmal�����z!"
"Ye�il," diye düzeltti Teoman gülerek. Müthi� sevindi, çok sevindi.
Be�enmi�ti adam�.
O da güldü. Gülünce güzel ve bak�ml� di�leri ç�kt� ortaya.

"Merhaba," diye elini uzatt�, güzel di�leri ve elleri olan adam.
"Ad�m Hakan, sizinle tan������ma çok sevindim. Bizimle �arap içermi�iniz?" r,
10
"Haydi Nil, k���lda biraz. Bu ak�am seni çok özel biriyle tan����raca��m!"
Zoraki gülümsedi Nilsu. Pek d��ar� ç�kmak istemiyordu. Her k�� sorun yaratan bademcikleri, yine
tehlike sinyali veriyordu. Üstelik TV'de "32. Gün" haber program� vard�.
"Hemen ç�kal�m da, geç kalmayal�m Nil. Bakal�m, sen de onu sevecek misin?"
Nergis'le yak�nlarda tan������� Nilsu. Sevmi�ti onu. Ho�, rahat ve ciddi bir kad�nd�. Zarifti. �ri,
sa�lam yap��� kad�nlar�n zor yakalayaca�� bir zarafeti vard�.
"Annemin bütün asaleti ve fizikî özellikleri Nergis'e miras kald�," diyordu Teoman, gururla.
Nergis de ho�lanm���� Nilsu'dan. Karde�inin ilk kez 'sorunsuz sorumluluk' ta�������� söylemi�ti
Nilsu'ya.
"Teo'nun, böyle büyük harflerle mutlu oldu�unu, ilk kez görüyorum. Elinize sa���k!"
Samimiydi Nergis, ama kimseyle içli d���� olmayacak, mesafeli bir s�cakl�kt� onunkisi. Böylesi çok
daha sa���kl� ve moderndi, belki de?
Nergis'in Hakan'la ç���yor olu�una önce ����rm��, "Dünya ne küçük," sonra da sevinmi�ti Nilsu.
Hakan da keyifli görünüyordu.
Kimseyi incitmemek için, Nilsu da, Hakan da, sessiz bir anla�mayla,
eski ili�kilerinden söz etmemi�, i� arkada�� olduklar��� söylemi�lerdi.
Söyleselerdi, kimse incinmezdi belki de, ama gerek görmediler sanki. Hem sonra; galiba yaln�zca
arkada� kalm���� onlar. Çünkü, â��k olmak bamba�ka bir �eydi ve art�k a���n tad��� iyi biliyordu
Nilsu!
Teoman'�n hat���na, kalk�p çeki düzen verdi kendine. Bir taksiye atlay�p, Ba�dat Caddesi'nde, ��k
bir köfteciye gittiler.
Onlar� kimse beklemiyordu. Bir masaya oturup, onlar beklediler. Sormad� Nilsu. Biraz da
heyecanland����� gizlemek için, sormad�. Durmadan saatine bak�p, kap��� gözetleyen Teoman,
garsona birini beklediklerini, daha sonra sipari� vereceklerini söylemi�ti.
����lm���� Nilsu. Bo�az� da a���yordu. Evinde, TV kar����nda, s�cak bir fincan çay içerek uzan�yor
olmay� özlüyordu.
"Çok mu geciktim baba?"
incecik, heyecanl� bir sesle irkildi�inde, masalar�na yakla����, uzun boylu, siyah saçl�, ela gözlü,
çok güzel bir genç k�zla burun buruna geldi.
Çekingen, sevgi dolu bak��larla Teoman'a bak�yor, onun a���ndan ç�kacak sözü bekliyordu. ;:,
Hararetle onu kucaklayan Teoman, Öpücü�e bo�du k���.
"Hay�r bir tanem, biz erken geldik," dedi.
Uyu�up kald� Nilsu.
Deja-vu!
Ne diyece�ini, nas�l davranaca���� bilemeden kalakald�! Kulaklar� u�ulduyor, solu�u kesiliyordu.
Kaç�p gitmek, gitmek ve bir daha geri dönmemek istedi. Sonsuza dek ko�arak kaçmak ve hiçbir
yere eri�ememek!
Çünkü eri�ti�i her yerde mutlaka korkup kaçt���, terk etti�i geçmi�inin bir uzant��� vard�.
"Bak Nil, bu güzel k�z, benim sevgili k���m Deniz."
"Benim nazl� prensesim!" dedi, gururla Teoman.
Deniz elini uzatt�. Çekingen, mesafeli, kibar, galiba biraz da kayg���yd�.
"Denizci�im, bak bu harika k�z da: Nilsu, sana anlatt���m sevgilim."
221
222
El s������lar. '

Havadan sudan konu�arak yemek yediler.
"Acaba ona nas�l davranmal���m?" diye k�vran�yordu Nilsu.
"Selen'in bana nas�l davranmas��� isterdim?"
"Benden nefret ediyor olmal�. Babas��� elinden ald�����, onunla sevi�ti�imi, kendisini bir engel
olarak gördü�ümü dü�ünüyor olmal�. Onu sevmedi�imi de dü�ünüyordur..."
En fazla on be� ya�lar�nda olmal�yd�, belki daha küçük. Uzun bacaklar�, erken gö�üsleri ve kad�ns�
hatlar�, onu ilk bak��ta on sekiz gibi gösteriyordu.
"Selen kadar cesur de�ilim," diye dudaklar��� parçal�yordu Nilsu.
"Beni sevmeyecek, beni be�enmeyecek, bana hayran olmayacak..."
Hayretle durdu. Deniz için, bir Selen olmak istedi�ini, bu duyguyla yan�p tutu�tu�unu hiç
bilmiyordu.
"Benim," dedi Deniz'e dönüp:
"Benim babam, annemden ayr���p sevgilisiyle ya�amaya ba�lad���nda, ben on be� ya��na girmek
üzereydim. Babam� elimden alacak, beni d��layacak sanarak, ona çok bozuluyordum. Ad�, onun
ad�; Selen'di."
Teoman sevgiyle gülümseyerek Nilsu'yu dinliyordu. Nilsu'nun bo�ulmak üzere oldu�unu
alg�lamam����. Çok keyifliydi.
Serin serin gülümsedi Deniz.
"Ben babam�n ikinci e�iyle tan������mda, yedi ya��ndayd�m. Üvey karde�im Alican do�du�undaysa,
dokuz. Fakat..."
Gururla babas�na bakt�.
"Fakat, babam�n beni çok sevdi�ine inanmaktan ba�ka çarern^ yoktu ve inand�m."
"iyi de ettin güzelim. Sen benim tek prensesimsin!"
Baba-k�z göz göze kald�lar. Nefis bir and�! Ancak, babalar�na-| â��k k�z çocuklar� bunu bilir. Nilsu
bildi.
"öyle de�il mi Nil?" Sevinçten sarho� olmu� Teoman, bir kolu^J
nü uzat�p Nilsu'nun saçlar��� ok�ad�. Sertçe çekildi Nilsu. Çok rahats�z görünüyordu.
Sonra Deniz'in okulundan, Deniz'in derslerinden, Deniz'le flört 223 etmek isteyen, ünlü bir
müzisyenin o�lundan, Deniz'in ilk pi�irdi�i ' " yemekten, Deniz'in resim yetene�inden
konu�tular. Do�rusu, Deniz'le Teoman konu�tu, Nilsu inan�lmaz bir öz-disiplin kullanarak, onlar�
dinledi.
Deniz'i annesi getirip, b�rakm���� köfteciye; Teoman'la Nilsu götürüp b�rakt�lar annesiyle ya�ad���
eve.
Ayr���rken, Deniz yine çekinerek elini s�kt� Nilsu'nun.
"Umar�m sizi rahats�z etmemi�imdir. Babamla s�k s�k görü�e-medi�imizden, böyle birikiyor
konular...
"Bir de, siz babam�n anlatt��� kadar ho�sunuz, gerçekten öylesiniz..."
; t Te�ekkür edecekti Nilsu, a����� açt� ama sesi ç�kmad�.
11
18 Mart 1989, istanbul. Sevgili Selen,
Mektubun ne kadar do�ru bir zamanda geldi, ne kadar i�e yarad�, dünyada tahmin edemezsin.
Seninle aram�zda �iddetli bir telepati oldu�una inan�yorum! Geçen hafta seni öyle çok and�m ki,
titre�imlerim sana uzand� besbelli.
Galiba ya�amam gereken bir �eyi sonunda ya�ad�m ve bu, beni bekledi�imden daha fazla sarst�.
Gerçek bir kâbustu ve uyan�kken ya�an�yordu.
��llarca, 'babam�n sevgilisi' oldu�un için, sana isyankâr bir ilgiyle ba��� kal�����n, seni sürekli
yarg�lay�����n, ne denli tek yanl� oldu�unu anlamam için iyi bir dersti bu bana.
Tesadüflere, rastlant�lara inan���m ama neden bu kadar benzer bir senaryonun içinde, eskiden sana
ait olan rolü üstlendi�imi ç�kartam�yorum ...

'insan�n en çok korktu�u, ba��na gelir,' derler. Belki de, katilin cinayet ortam�na geri dönüp gitmesi
gibi... Bir Raskolnikov sendromu 224 yani... ('Raskol'ün Rusça'da 'bölünme' anlam�na geldi�ini
biliyor muydun?')
Evet, sonunda Teo'nun k��� Deniz'le tan����m.
Ba�ka bir deyi�le, Selen'in y�llar önceki rolü için sahneye ç�kt�m. Dekor, bal�kç� lokantas� yerine
köfteci olarak haz�rlanm����, rak� yerine, kola içiliyordu.
Fakat ben çok kötüydüm. Bilenler, ayn� rolü �ahane bir ustal�kla oynayan Selen Doran '� an�msarlar.
Nilsu Baran berbatt�! Beceriksizdi!
San���m her �eyi yüzüme gözüme bula���rd�m. Küçük bir k�zken, : babam�n sevgilisini k�skanarak
burkulan yüre�im, genç bir kad�nken, sevgilimin k����� k�skanarak yan�yordu.
Yüre�imi, beni mutsuz eden o kan pompas��� söküp atmak istedim. O yürek ki, duygusal olarak
dâhil olmad��� konularda adil, sevecen ve ho�görülüdür...
Yapamad�m! Çünkü ayn� yürekle Teo'yu seviyorum ben. Sevmekten öte, Teo'yla anla�abiliyorum.
Bir kad�nla erkek aras�nda kimyasal bir ili�ki varsa - ki, bu pek de zor de�il - ili�kinin dü�ünsel
yan��� tamamlayan tek �ey 'anla�abilmek'tir. Bir ili�kiyi sürekli ve uyumlu k�labilecek tek t�ls�m
budur!
Do�ru mu?
Teo'yla beraberli�im, daha önce hiç hayâl edemeyece�im bir boyutta, uyumlu ve heyecanl� sürüyor.
Henüz yar�m y�ll�k bir ili�ki için bunun do�al oldu�unu söyleyenlerin aksine, benim ki�isel tarihim
içinde önemli bir durum bu.
Sanki yaln�z ya��yorum. Özgür, rahat ve sorumsuzum. Ama payla�arak, sevgiyle ve istekle... Hem
yaln���m, hem onunlay�m. Ne zaman istersem...
Bir kad�nla, bir erkek bu sorumlu-sorumsuzluk çizgisini do�ru çi-zebilirlerse, uzun y�llar heyecanl�
ya�ayabilirler; birlikte, yan yana...
Yoksa, a�k p���lt�lar�yla kama�an gözlerim mi yan�lt�yor beni?
Yoksa, ayn� çat� alt�na giren bir kad�nla, bir erke�i mutlaka monoton, b�kk�n ve so�utucu bir son
mu bekliyor? Belki de, her a���n burun üstü dü�tü�ü bir yer ve zaman vard�r? Var m� acaba?
Olmal� m�? Olacak m�?
Sonunda bir gün, ben de 'A�k var m�?' diye sorup, endi�elenecek miyim dersin? Bak, sen �ahidim ol
Selen; bence a�k vard�r, a�k olmal�!
Burada biraz ara verdim. Telefon çald�, Teo ak�ama gecikecekmi�. Yine Ye�iller Partisi çal��malar�
varm��, sana da selâm yazmam� istedi.
Kendi derdimden, seni unutuyorum, ba���la Selen. Baban�n vefat�na çok üzüldüm. Pek k�sa
tan������m onu; tan�mad�klar���n ölümü daha m� az ac���yor insan�? Yoksa hiç tan��mad��� bir �airin
ölümüne dertlenen ki�i, asl�nda ölen �airi zaten iyi tan����� için mi üzülmektedir?
Ba��n sa� olsun!
Annen nas�l, ayn� evde mi ya�ayacak, yoksa ta����yor mu?
Steven'le evlenece�in haberine pek ���mad�m. Bunu, New York'tayken sezmi�tim sanki. Onu,
'hayat� ve duygulan kullan�lmam��, yepyeni biri' olarak niteleyi�ini, 'yüzy�ll�kyara'n�n kapanaca��na
bir i�aret san�yorum. Mutlu olun, mutlu ol Selen!
Bizim burada da, bir evlilik rüzgâr� esti ve Cem'i ba�göz ettik.
Kendisi gibi bir t�p doktoruyla, tantanal� bir kokteylle evlendi.
Ben Ay�e Nur'u be�endim. Sevimli, ölçülü, steril ve kontrollü. T�pk� Cem gibi yani. Üstelik Cem'i
sevdi�i besbelli. Galiba anne taraf�ndan Osmanl� saray�na uzan�yormu� aile a�ac�. Annem söyledi.
(Bilirsin, böyle �eyleri önemser. Sahi, nereden bileceksin?)
Nikâhta, annem, babam, Teo ve ben, 'iki dirhem, bir çekirdek' dizildik.
Annem ���manlam��, ince, titiz hali kaybolmu�. Daha rahat ve tombul bir kad�n olmu�. Fazla
makyajl�, gösteri�li ve bol parfümlüydü. Pahal� mücevherler tak�p tak����rm����. Öpü�tük, ayaküstü
konu�tuk. Onlar� - i�adam� Fikret ve o - ziyarete gitmedi�im için, yine sitem etti. Teoman'dan hiç

ho�lanmad����� hemen anlad�m. Annemi, uzak bir akraba gibi hissediyorum Selen. Çok az
hat�rlanan, silik bir an�...
Babam ya�lanm��. Saçlar� dökülmüyor, ama beyazla��yor. Sessizdi, sakindi, o eski kahkahalar���
yitirmi�ti. Annemle konu�tu biraz, sonra koluma girip, beni ba�ka bir kö�eye sürükledi.
"Art�kya�land�m, yak�nda 'dede' bile olurum Nilsu," dedi. Bunu sevinerek mi, üzülerek mi söyledi,
��kartamad�m...
1YS15
"Deney filan yapm�yorum art�k, hep rutin i�ler," diye yak�nd�. Bitkisel hayat ya��yormu� gibiydi.
226 Teo, babam� sevdi. Babam da onu.
"Yaz gelince, benim mütevaz� tekneyle denize aç�lal�m, bal�k tutal�m efendim," dedi co�kuyla.
Babam� ne�elendirdi, heyecanland�rd�. . ,.; Ne tuhaf, o ikisi birbirleriyle konu�urken, kendimi çok
yaln�z hissettim ...
Cem'le, Ay�e Nur'un nikâh�na halam, kocas� ve k�zlar� da geldi. J Cem, babam�n ailesiyle ili�ki
kurmu�, y�llard�r bu ili�kiyi sürdürüyor- .1 mu�. Aferin ona! Hem aile gelene�ini koruyup doktor
oldu, hem de parçalanan aile ve geçmi�imize sahip ç���yor.
Bu gidi�le, Cem'i yak�nda iki bebe�i ve kar���yla, i�levsel bir araban�n içinde, akraba ziyaretlerine
giderken görece�iz diye dü�ünüyorum. Elinde Baylan'dan al�nm�� çikolata kutular�yla...
Ernesto'nun â��k olmas�na sevindim. Zavall� Elvis, â��k bile olamam���� ömrü hayat�nda.
Yine bir konkura haz�rlan�yorum. Bu kez eve kapand�m. Bir devlet hastanesi, büyük bir proje.
Asl�nda konkurculann ya çok genç, ün- j süz, paras�z ve deneyimsiz ya da ya���, ünlü, zengin ve
prestij dü�künü f olduklar��� söylüyorlar. Ben, ilkine dahilim herhal!
Çok uzun yazd�m. Umar�m ba����� ���irmedim Selen, ama sana yazarken, seninle konu�ur gibi
rahatl�yorum.
Her �ey için te�ekkürler.
Selamlar,
Nilsu B.
12
"Her Apaçi'nin, çok yak�n bir beyaz dostu olmal���r!" Cahide Han�m'dan ne zaman söz edilse,
Nilsu'nün içini serin bir huzur ve incecik bir sevgi dolduruyordu. inanan' birinin camiye ya da
kiliseye giri�inde, böylesi bir duyguyla hafifledi�ini dü�ünüyordu.
Caretta caretta'larm korunmas� ve Dalyan'a yap�lacak turistik
tesislerin durdurulmas� kampanyas� için Türkiye'ye gelen Berlinli bir grup 'ye�il' ö�renciyle Bo�az'�
geziyorlard�.
Ba��ndan beri son derece samimi, verimli ve iyi ileti�im ba��yla kurulmu�, bir ortak çal��mayd� bu.
Berlin Teknik Üniversitesi'nde yüksek lisans çal��mas� yapan gençler, hem kendi bilgi ve
deneyimlerini aktarmakta, hem de Türkiye'nin kültür ve çevre konular��� ö�renmekte istekliydiler.
Grupla birlikte güneye inecek olan Teoman, son günkü istanbul gezisine Nilsu'yu da davet etmi�ti.
Klasik turistik duraklardan sonra ilkyaz�n bunaltmayan güne�ini payla�arak, Bo�az'da bir çay
bahçesinde dinleniyorlar. Hepsi bahçenin bir kö�esine da��lm��, küçük gruplar içinde sohbet
ediyorlard�.
Havada uçu�an ingilizce ve Almanca sözcükler aras�nda, Teoman'�n enerjik sesini duydu Nilsu.
Nerede oldu�unu aran�nca, arkas�nda bir masada, sar���n bir Berlinli k�zla sohbet etti�ini gördü.
Ama ortaya at�lan Apaçili cümlenin, kendine yolland����� anlad�. Yüzüne kocaman bir gülümseme
yay�ld�. Birlikte çay içip, plans�z kentle�menin yaratt��� görüntü kirlili�ini konu�tu�u iki gençten
izin isteyip, Teoman'�n yan�na gitti.
"Beyazlara güvenen yerlilerin sonu, daima felakettir. Çünkü beyazlar tehlikelidir!" dedi.
"O bir Apaçi'ydi, bu bir. Her beyaz tehlikeli de�ildir, bu iki. Bir üçüncüsü var, ama..."
"Neymi� o üçüncüsü?"
"Birlikte çay içip, sohbet etti�in o delikanl�lardan k�rm��� saçl� olan�, en tehlikelisidir, bu üç."
Muzip bir ifadeyle gülümseyerek bak����lar.

"K�skançl�k, sahiplenme hastal�����n ölümcül bir sonucudur Teo!"
"Bunu beni, o akl� k�t Seval'den k�skan�rken dü�ünseydin Nil Sultan!"
Babas���n yemesine izin vermedi�i çikolatalar� a��mken yakalanm�� gibi utand� Nilsu. ����rd� hem
de. K�pk�rm��� olmu�tu. Hemen kurtard� onu Teoman. Bir kolunu omzuna att�, yana��na küçük bir
öpücük kondurdu. Küçük çocuklar, annelerinin öptü�ü yaralar�n iyile�ece�ine nas�l inan�rlarsa,
birbirine �k insanlar da,
227
küçük bir öpücü�ün bulutlan yok etme gücüne inan�rlar. Ve her �ey, inanmakla ba�lar...
,
Kalk�p çay bahçesine yürümeye ba�lad�lar.
"Bak," dedi Teoman, çok gizli bir �ey söyleyecek gibi:
"Bak, sana ne gösterece�im." Cebinden, kat yerleri y�pranm�� ve sararm�� kâ��tlar ç�kartt�.
"Bunlar, çok gizli Apaçi belgeleridir. Bütün dünyada yaln�zca üç ki�inin bildi�i, son derece önemli
bilgiler ta��rlar. Bilenlerden biri art�k ya�amad��� için, seni bilenlere dahil etmeye karar verdim."
Yine �aka m� yap�yor, yoksa ciddi mi, hiç anla��lm�yordu. Bir oyunun pe�ine tak�lm�� gibi, merakla
dinliyordu Nilsu.
"Annem gerçek bir Apaçi olmas�na kar��n, en yak�n dostu bir beyazd�. Ve onlar�n dostlu�u, �rklar
aras� inanç ve sevginin en önemli örne�iydi."
"Haydi Teo, çatlatma beni... Ne oluyor, söylesene art�k!"
"Bir Apaçi'nin o�lunu seven beyaz kad�n, sab�rl� olmay� ö�renmelidir!" Çaresiz kabullendi Nilsu.
"Bu belgeler, 1950'lerde annemin beyaz dostu Neyyire Gömüç taraf�ndan, anneme yaz�lm��
mektuplar!"
"Yazar Neyyire Gömüç mü?" Heyecanlanm���� Nilsu.
"Ta kendisi efendim! Annemin tek gerçek beyaz dostu, Neyyire Gömüç, yani N.G.'dir."
Mektuplar� merakla al�p, bir ç�rp�da okuyan Nilsu, büyülenmi� gibi kalakald�.
"Harika bir �ey bu! Ola�anüstü bir hikâye... Sanki gerçeküstü bir film ya da, ne bileyim opera
izlemi� gibiyim. Peki, annenin Neyyire Gömüç'e, hay�r N.G.'ye yazd��� mektuplar ne oldu Teo?"
"Hepsi N.G.'de. Vermiyor bana... Belki bir gün... Olur a!"
"Teo, sence böyle a�klar ya�anm�� m� o zamanlar? Yani, yaln�zca iki kez gördü�ü birine, nas�l olup
da böyle tutulabilir insan?"
"O zamanlar, bir görü�te a�k diye bir �eyler varm�� Nil. Bence harika, korkunç ho� bir dönemmi�...
Dü�ünsene, pür, saf ve net bir a�k!..."
Dü�ündü Nilsu. Okudu�u mektuplar�n yaratt��� keyifle dü�ündü.
" "Yine de, öyle pek imrenilecek bir �ey gibi gelmiyor bana bu, 'bir bak��ta â��k olmak' fikri,"
dedi.
"Siz gençler romantizmden ne anlars���z! Tangoyu, Beatles'�, 229 Yahya Kemal'i bilmediniz siz.
Televizyon bebesi sen de!..." Sesi yumu�ad�: "1951 tevkifat�m da duymam����nd�r nas�lsa..."
Teoman'�n sesindeki sitemi duymazdan gelen Nilsu, merakla sordu:
��u Enver Ziya, acaba bir daha görebilmi� mi N. G.'yi? Kar��la�-m��larsa, nas�l bir ortam ve
konumda olmu� bu? Pi�manl�k m�, dü� k���kl��� m�?"
"Bunun yan�����, bir tek bendeniz biliyorum efendim," dedi h�nz�rca Teoman.
"Eeee neymi�?" Nilsu meraktan ç�ld�nyordu. Hiç tan�mad��� iki insan aras�nda ya�anm��, do�rusu,
ya�anamam�� bir a�k serüvenine böyle merak sarmas�, konunun mistik ve esrarengiz yan�ndan
kaynakland��� kadar, Cahide Han�m'la ilgili olu�uyla da aç�klanabilir- ., di.
Cebinden bir ba�ka sararm�� kâ��t ç�kart�p, bilgiç bir gülümsemeyle Nil'e uzatt� Teoman.
"Bu s�rr� koruyaca��na, beyaz kan�n ad�na yemin et!"
"Aman Teo, ver �unu, tamam yemin ettim i�te."
"Beyazlara güvenilmeyece�im söyleyen sendin ama..." Kediye ci�er uzat�r gibi, elindeki kâ����
havaya kald�rd�.
"Haydi, n'ooluur Teo, lütfen!..."

13
Eylül on iki, 1950 istanbul, Pek Sevgili Cahide,
Geçen hafta postalad���n mektubunu dün alm�� bulunuyorum.
Sana detaylar�yla anlatt���m a�k-� memnu s�rr��� saklad���n için müte�ekkirim. Sa�ol karde�im.
Fakat beni memnun eden husus, bundan ziyade, yazd�klar���n tesiri alt�nda kald����� ve bu tesirden
kurtulamad����� ifade edi�in olmu�tur.
�imdi, bana dar�lmayaca��na söz verirsen, sana bir hakikati yazmak istiyorum karde�im. Umar�m
bu l�akikat, bana kar�� güvenini zedelemez.
Cahide'ci�im, Enver Ziya ve onunla ilgili yazd�klar���n hepsi, tamamen benim hayal mahsulüm
olup, yeni hikâyemin konusunu te�kil etmektedir.
Senin edebiyat zevkine fevkalâde güvendi�im için, bunu önce sana yazmak istedim. Biraz h�nz�rca
davrand����� kabul ediyorum ama sonuçta senin gibi bir kitap kurduna bile tesir edebildi�ime göre,
ba�ar��� olaca��ma inan�yorum.
Senin intihalar�n, benim için çok k�ymetlidir, bilirsin. �imdi gönül rahatl���yla daktilo edip,
ba�kalar�na da okutabilirim.
in�allah bana dar�lmam����nd�r.
Daima dostun ve karde�in,
N.G.
14
Adalar ilkbaharda hem henüz tenhad�r, hem de çoktan yaz sevin- l cini ya�amaya ba�lar. Teoman'�n
"Benim küçük vapurum" dedi�i yedi buçuk metrelik yelkenli teknesini, Kalam��'tan siftah ettirip,
Adalar'a do�ru yelken bast�klar�nda, s�navlardan ba���� kald���p, kendileriyle bir günlük tatile
babas���n zorla ikna etti�i Deniz, bikinisiyle teknenin k���na uzanm��, ���k bir ö�le öncesinde, s�cak
yaz günlerinin provas��� yap�yordu.
Teoman'�n teknede çok daha enerjik ve ne�eli bir insana dönü�-mesiyle keyiflenen Nilsu, bir �ort
pantolon ve ask���z bluzla, burunda oturmu� kahve içiyordu.
"K�zlar, biriniz bana yard�m edin!" Uzun �ort mayosuyla teknenin üzerinde ko�turan Teoman,
Nilsu'yla Deniz'in arkada� olmalar�na çok do�al bak�yor, "zaten böyle olmas� gerekti�ine" sonsuz
inanan bir tav�rla, bu konunun ucuna bile dokunmuyordu.
��u gönderi bana uzatsana Nil!"
Onun güne�e hasret kalm�� beyaz ç�plak bedenine bakt� Nilsu.
Yava� yava� orta ya� gev�eklikleri, ya�lanan beli, kendini belli eden göbe�i, biraz önce k�r dü�mü�
gö�üs k�llar�... "Demek ki babam da bu ya�lardayd�, Selen'le birlikteyken..."
Kula��nda walkman kulakl�klar�, yatt��� yerde dans ederek kitap okuyan Deniz'e bakt�.
"O beni k�skanm�yor besbelli," diye dü�ündü. "Ya sevildi�inden çok emin, ya da beni
önemsemiyor!" Akl�na y�llar önce Selen ve babas�yla yapt�klar�, o ada gezisi dü�tü; burnu s�zlad�.
Deniz onun fark�nda bile de�ildi, kendi dünyas�na dalm��, hatta e�lendi�i bile san�labilirdi.
��u usturmaçay�, sancak vardevelas�na s���ca ba�la Nil."
"Babas� da ho�nut! K��� Deniz, annesi Zeynep'le ya��yor, o�lu Alican, annesi Ülker'le büyüyor.
Ben, onunla ya��yorum. Ya�am sürüyor ... Benim, san���m benim d���mda, herkes sorgulamadan
kabulleniyor hayat� ve ho�nut sürdürüyor..."
"Ne dedin Nil?" Hiç bakmadan sordu Teoman.
Neredeyse gözü kapal�, son derece h�zl� hareketlerle yelken mandal���n kilidini açarak, yelkenin
ucundaki halkaya geçirdi Teoman. Kilidi s���lad�, motoru bo�a ald�. Sonra yelken torbalar���
��kartt�, yelken makaralar��� stralyaya geçirdi. Kendi kendine, keyifle m���ldanarak yelken bast�.
Dikkatle onu izleyen Nilsu, yabanc�lad� bir an. Bakt�, tan�maya çal����, bu yeni yönüyle de tan�maya
çal���� onu.
Ana yelkeni de ayn���ekilde bast�ktan sonra, yelkenlerin bo�unu al�p, tekneye h�z verdi Teoman.

"Senin bir s���nt�n var Nil. Hanidir bir �eylere s�����p duruyorsun sen. Ama çekmiyorsun...
payla�mak istemiyorsun benimle." Art�k rahatça dümenin ba��na oturmu�, gözü denizde, akl�
Nilsu'da konu�uyordu.
Daha önce hiç deniz kültürü olmayan Nilsu, bundan zevk alaca���� hissederek, ö�renmeye
ba�lam����. Denizde beraber olmak, ili�kilerine yeni bir boyut katacakt� belki de... Su boyutu!
"Kad�nlar," dedi Teoman.
"Kad�nlar, erkeklerin onlar� eksik anlad�klar�ndan yak���rlar. Sartre da bir �ekilde kat���r bu
görü�e..."
Suskun kald� Nilsu. Bunlar�n alt�ndan ne ç�kacak diye merak
211
ediyordu. Mart�lar ç����k atarak geçti üzerlerinden, aralar�nda kavga ediyor gibiydiler.
232 "Bana sorarsan, ben de duygusal konularda, bir kad�n kadar duyarl�, ince, hassas ve k���lgan bir
erke�in olabilece�ine inanm�yorum."
Mart�lar yine kavga ederek geçti üzerlerinden.
"Neden mi? Çok basit! Çünkü bir erkek, bir ba�ka varl��a hayat kazand�ramaz. Ancak dolayl�
olarak katk�da bulunabilir. Yani, bir erkek do�uramaz, bir insan yavrusunu içinde büyütüp, onu
hayata kazand�ramaz. Ya da, hayat� o yavruya kazand�ramaz!..."
Yanlar�ndan, bir bal�kç� teknesi gürültülü pata patlar�yla geçip, istanbul'a yöneldi.
"Do�ursun, do�urmas�n, bu duyarl���k bütün di�i insanlar�n yüreklerinde yüzy�llard�r ta��narak,
bugünkü kad��� olu�turmu�tur. Genetik bir olgudur bu!"
Suçüstü yakalanm�� gibi utand� Nilsu. Art�k sözün nereye varaca���� biliyordu.
"Bu yüzden bana k�zan feministler var. Kad���, do�urabilir insan diye tan�mlamama, ayr�mc���k
yapt���m iddias�yla sald���yorlar. Halbuki ayr�mc���k, ay�rd���n �eylerden birine yüklenen negatif
anlamla olu�ur.
"Ben, do�urabildi�i için kad��� eksik bulmuyorum ki, aksine, do�uramad��� için eksik olan
erkektir, diyorum."
���� az���k aç�k kalm�� piknik sepetlerinden denize dü�en ekmek dilimlerine hücum etmek
konusunda fikir birli�ine varan mart�lar, ç����klar atarak sald���ya geçtiler. Kalan ekmekleri
kurtarmak için yerinden f�rlayan Nilsu'ya engel olan Teoman:
"B�rak yesinler Nil, biz Ada'dan yenisini al���z," dedi.
"Termostan bir fincan kahve de bana versene, bir yerim ���ecek vallahi..." Kahvenin kokusunu,
ilahi bir heyecanla içine çekti Teoman. Keyfine diyecek yoktu.
"Bilmedi�in ya da merak ettiklerin var, s�����yorsun, sormuyorsun. Belki de ö�renmekten, belki de
beni gerçekten sevip, ba�lanmaktan korkuyorsun."
"Neyi?" dedi Nilsu.
"Babal�k konusunu elbette!" Yine denize dikti gözlerini. "Baba-
����n, annelik gibi bir duygu oldu�una inanm�yorum ben. Yani, Deniz yerine ba�ka bir bebe�i
kuca��ma verseydi Zeynep, Alican yerine ba�ka birini Ülker, yine ayn�� �ey olacakt�. Yani yine
sevecektim onlar�, ama hepsi bu!" "Nas�l hepsi bu?"
��öyle hepsi bu: 'Babal�k' diye bir duygu yoktur ve bu bir kur-macad�r!" Babas��� dü�ündü Nilsu.
Öbür babalar�. A�lamak iste�i doldu içine. "Gel yan�ma," dedi Teoman. "Gel yan�ma otur."
Neredeyse uçarak gitti, sar�ld� ona Nilsu. "Sen ald�rma bana Nil k�z," dedi Teoman, sevgiyle kolunu
ona dolarken. "Belki de benim 'baba' imaj�m çok silik oldu�undand�r bu dü�ündüklerim. Annem
öyle doldurdu ki çocuklu�umu ve ilk gençli�imi, babam kay�p gitmi�tir."
"Babaaa, sörf yapmas��� hâlâ ö�renemedin mi sen?" Deniz arkalar�na dikilmi� soruyordu. Hâlâ
kula��nda kulakl�klar, sesi duyulmaz endi�esiyle ba����yordu.
"Se-ni du-yu-yo-ruz Deniz!" diye ba��rd� gülerek Teoman. "Hay Allah," kulakl�klar�m ç�kartt�
Deniz. "Sörf diyorum baba, sörf ö�rendin mi?"
"Hay�r can�m," dedi Teoman bir koluyla Nilsu'nun sa�� ok-�arken.

Kendini çekmek istedi Nilsu. Çok rahats�z oluyordu Deniz'in yan�nda Teoman'la sarma� dola�
olmaktan. B�rakmad� onu Teoman, bast�rd� dirse�iyle. Bir süre çeki�tiler, bir iti� kak�� ba�lad�.
Onlara bak�p güldü Deniz.
"N'ap�yorsunuz öyle siz?"
Teoman da güldü.
"Ne bileyim ben, Nilsu'nun icatlar�..."
"Siz sörf yap�yor musunuz Nilsu?"
Hay�r, hiç denememi�ti.
"isterseniz size ö�retirim ben."
Neden bu kadar iyi davran�yordu bu küçük k�z kendisine? Neden babas��� k�skan�p, surat
asm�yordu, h�rç�nla��p tats�zl�k ç�karm�yordu? Neden hiç annesinden söz etmiyordu, karde�ini
anlatm�yordu? Baba-k�z Nilsu'ya bak�yor, bir �ey bekliyorlard�.
"Ne var?" diye ����rd� Nilsu.
"Sörf ö�renmek istiyor musunuz diye bekliyoruz, a�����z aç�k, Nil Sultan�'n�," dedi Teoman.
234 "Sörf? Hay�r, sörf ö�renmek istemiyorum!" Sesi biraz sert ç�km����, kendine k�zd�.
"Ben de size bir �ey ö�retece�im diye sevinmi�tim," dedi Deniz.
"Valla bu k�z senden yaln�zca on iki ya� büyük ama benimle ya-�ayal� beri ya�land� Deniz; bana
benzedi!" diye güldü Teoman.
"Asl�nda isterdim ama, beceremezsem diye korkuyorum galiba," dedi Nilsu, durumu kurtarmak
için.
"Ba�araca����za inan�rsan�z, mutlaka ba�ar�rs���z," dedi Deniz gururla. Teoman gizli bir �eyi
aniden aç��a ç�karm�� gibi h�nz�rca yakalad� k�����.
"Bu, 'Bilge Zeynep'ten galiba?" diye güldü.
"Evet baba." Kikirdedi Deniz, baba-k�z güldüler.
"Benim annem," dedi Nilsu'ya dönerek Deniz. "Annem, çok bilmi�tir. Her �eyi o bilir! Asl�nda iyi
insand�r ama, çok ukalâ! Tabii onunla ya�amak da kolay de�il." Eliyle olmayan yakas��� silkeler
gibi yap�p, güldü, öylesine do�al, öylesine içtendi ki, Nilsu kendinden utand�.
"Babam�n annesi, babaannem de ukalaym�� ama, o sessiz ve derinden gidermi�, de�il mi baba?"
"Cahide Han�m bir fenomendi!" dedi Teoman gururla.
"Ülker Abla da ukalâyd� baba! Galiba babam ukalâ ve diktatör kad�nlar� seviyor diye
dü�ünüyordum ki, size â��k oldu."
"inan�lmaz bir �ey bu! Bütün bunlar gerçek olamaz," diyerek, hayretle dinliyordu onlar� Nilsu.
"Siz ne ukalâs���z, ne de despot. Bu kez babam ba���� iyi yere vurdu diye, dü�ündüm. Bence, iyi de
oldu!" Gülümseyerek babas�na yakla��� sar���p, onu saçlar�ndan öptü. Babas� da ona sar�ld�, koklad�,
öptü, sevgiye bo�du Deniz'i. Yutkundu Nilsu, dudaklar���! kemirdi, ba���� yere e�di.
Niçin hep birileri onu utand���yordu? Neden daima ondan da-»;| ha olgun davrananlar ç���yordu da,
kendini a����lanm�� hissedi-l yordu?
Hâlâ büyümek istemiyor muydu, yoksa büyüyemiyor muydu? "Gelip bize kat�lsana Nil!"
Ba���� kald�rd���nda, güverteye ekmek k���nt�lar��� serpen baba -k��� gördü. "Mart�lar için," diye
aç�klad� Deniz. "Belki içlerinde bir tane Jonathan vard�r!" Güldüler yine.
"Gelip bize kat�lsana Nilgül!" Babas� geldi akl�na. Küçük Elvis'i bulduklar� sabah, annesini ça��ran
babas���n sesini duydu kulaklar�nda. Gelmemi�ti annesi... Ama o gidecekti, o kat�lacakt�, sevdi�i
adamla, onun k�����n davetine. O, annesi gibi olmayacakt�! ü "�u sörfü, bir denesem mi acaba
Deniz?"
15
Nilsu'cu�um,
21 Haziran 1989, New York.
Kim demi� tarih tekerrürdür diye? (Sava� seven bir general mi?) Demi�lerdir de, bence haks�zlar!
Sen ve ben, benzer tuhafl�klar�n, belki de güçlüklerin içine girmi� olabiliriz. Bu belki de, bizim
ça����zda bo�anmalar�n artmas�yla aç�klanabilecek, 'güç durumlar'd�r. Ama bu, ille de ayn� 'son'a

ula�aca����z anlam�na gelmez. Yoksa bu i�in sonu 'kader' hikâyesine var�r ki, ben inanmam
kadere. Hay�r!
'Kullan�lm�� hayat'� olan bir insanla yeni bir ya�am kurmak zordur! Bu bir. Ama olanaks�z da
de�ildir. Bu, ne denli anla�abildi�iniz, sevi�ebildi�iniz ve beraberli�i sürdürmek istedi�inize
ba�����r.
Dünyadaki tek kad�n-erkek ili�kisi baban ve benim aramda ya�anmad�. �imdi Steven'la
ya�ad�klar���n keyfinde bunun bilinci var i�te. Ama babana â��k olu�umun o gençlik tutkusu, o
kan�����������, belki de sonras�ndaki sanc�larla, art�k geri gelmeyen bir s�cakl�k olarak an�lar�mda
kald�. E�er Teo'yla iç dengeler kurabiliyor ve gençli�inin arma�an�, tutku ate�ini kan�nda
hissedebiliyorsun, sak�n teslim olma olumsuz duygular�na! E�it kendini, yorul, terle, ama en çok
kendin için u�ra� ve art�k �u hastal�kl� kalbini iyile�tir! Sevildi�ini bil art�k Nilsu! Baban, ben ve
Mike, seni çok sevdik, ben hâlâ seviyorum, eminim baban da öyledir.
Çünkü: sen sevilmeye de�er bir insans�n!
��rak �u aptalca ku�kulan ve kuruntular�. B�rak ve sevilmeye lây�k oldu�una inan! Belki Deniz bile
seviyordur seni? Olamaz m�? 236 Sen, en k�zd���n anlarda bile, için için sevmedin mi beni?
Haydi Nüsü, b�rak seni sevsinler, b�rak seni sevelim, yaral� yorgun yüre�in dinlensin... Haydi!..
Mike'la ilgili iyi bir haberim var. Kitap dosyas��� yollad��� yay�nevi kitab� basacakm��. Baba
taraf�ndan kuzeni bir gençle konu�uyorum, telefonla bu aralar. O haber verdi. San���m gelecek
yay�n sezonuna yeti�ecek kitap.
Sevindin mi? Ben havalara uçtum! Mike'�n o f�rt�nal� ya�am�ndan geriye kalacak bir eser olacak,
dü�ünsene Nilsu... Gerçi hiç okumad�m, ama farkl� bir �ey oldu�una eminim. Hem sonra, o kitapta
biraz da bizler var�z, de�il mi?
Bana Türkiye'deki mimarl�k dergilerinden yollamam istesem, ay�p olur mu?
Asl�nda Steven'la Türkiye'ye gelip, bir ay tatil yapmak istiyoruz. Hem, seni de özledim. Fakat pek
tuhaf bir tutukluk var içimde, sanki, ayaklar�m geri geri gidiyor... istanbul bana hep baban�, onunla
geçen y�llar��� ve sanki 'ne olur kurtanlabilseydi o ili�ki' hüzünlerimi ça��������yor. Hâlâ... Her
kentin, bir a�k ça������rd����� Nedim Gürsel mi söylüyordu? istanbul, baban ve babanla ya�anan
��k! Ve ben galiba bütün eski sevgililerini hâlâ seven, garip bir kad���m...
Geçen yaz Meksika'ya yapt�����z gezi bize ders oldu, çok yorulduk, bundan böyle tatilde, tatil
yapaca��z! Art�k ya�lan�yoruz galiba... Yak�nlarda Princeton Üniversitesinde master yapan
Ankaral� bir k�zla tan����m. Bana elindeki Türkçe dergilerini verdi. Ne çok kad�n dergisi ç�km��,
����rd�m kald�m. Ama eski edebiyat dergileri ne oldu? Hâlâ ç���yorlar m�?
Benden bu kadar.
Keep in touch.
Sevgilerle,
Selen.
16
i "Oysa, ben annemi ölümle özde�le�tirmedim hiç!"
Selen'e bile göstermeye gönlünün elvermedi�i Mike'�n roman dosyas���, Teoman'a ilk kez
okuyordu Nilsu. Herkeslerden esirgedi�i bir duyguyu, bir an���, bir foto�raf�, gün �����na
��kartman�n tedirginli�i vard� üzerinde.
Teoman'�n çal��ma masas�nda, dosyan�n üzerine e�ilmi�, bir yandan da kahve içiyorlard�.
"Acaba intihar eden babam olsayd�, farkl� m� dü�ünürdüm Nil? Ama hay�r, sanmam... Yani ben
Hamlet'e çok yak�n saymam kendimi öyle."
"Umar�m, Mike'a ihanet etmiyorumdur," diye dü�ündü Nilsu. "Onun," dedi, "Mike'�n nekrofilik bir
yan� vard�, sense bir fî-lantropsun Teo."
"Evet," dedi Teoman kar��la�����lm�� olmaktan biraz tedirgin, ama bunu belli etmemeye kararl�.
"Evet, ben ya�amaya tutkunum. Ne demi�� �air? 'Ya�amak �akaya gelmez/büyük bir ciddiyetle
ya�ayacaks�n/bir sincap gibi mesela/ yani ya�aman�n d���nda ve ötesinde hiçbir �ey
beklemeden/yani, bütün i�in gücün ya�amak olacak.'

"B�rak intihar�, ben do�al ölümden bile korkuyorum Nil! Elimde olsa hiç ölmeden sonsuza dek
denize aç�lmak, güzel yemekler yemek, rak� içmek, güzel �iirler okumak, güzel kad�nlar sevmek,
birbirlerinden güzel çocuklar�n babas� olmak isterdim, anl�yor musun?"
'Güzel kad�nlar' deyi�indeki ço�ul ekine tak�ld� Nilsu. Yoksa s���lm�� m�yd� kendinden art�k? îçi
ezildi.
"Çirkinler, lezzetsizler ve beceriksizler ne olacak?" diye kafa tuttu.
"Ben çok bencilimdir k�z!" Gülerek sar�ld� Nilsu'ya.
"Bana ait her �ey, an�nda güzelle�ir." Öptü onu ensesinden.
"Bencil herif," dedi Nilsu ��mar�kça homurdanarak.
��uraya bak Nil, ölüme nas�l da â��k bu adam. ölümü, üç yüz bilmem kaç sayfa zevkle anlat�p,
����lmadan yazm��."
"Üç yüz on," diye düzeltti Nilsu.
"Ben," dedi Teoman, "ölümü seven birini ikinci kez seviyorum ama nedeni ba�ka."
Merakland� Nilsu.
"Çünkü sen bu adam� sevmi�sin ve bu adam seni özenle alm�� kollar�na, ölüme bunca tutkunken,
seni uzak tutabilmi� ölümden ... Ve bir de art�k ya�am�yor diye, ne yalan demeli."
"Sen �arlatan, polemikçi ve küstahs�n Teo," dedi Nilsu öfkeyle.
"Aman, MichaeP�na da söz ettirmez han�mefendi." Al�ngan bakt� Teoman. "Ben yaln�zca ye�il bir
susamuruyum," dedi, sonra bak����lar. Küçük hüzün bulutu kümelendi aralar�na.
"Ne olaca��z biz?" dedi Nilsu, bir formülü matematik kitab�nda arar gibi.
"iyi olaca��z," dedi Teoman. "Sen de ye�il susamuru olacaks�n bir gün ve biz iki ye�il susamuru
olarak ya�lan�p çoluk-çocu�a kar��aca��z.
"K�rk gün k�rk gece dü�ün yap�p murad���za erece�iz, bir de kerevet var, ç�kaca����z."
"Sonra," diye sürdürdü Nilsu içinden. "Sonra, öbür eski kar�lar�n gibi 'bir çocuklu dul' olarak
ya�ayaca��m istanbul'un bir yan�nda ve sen, ara s�ra çocu�umuzu tekneyle gezdireceksin, yan�nda
yeni susamuru olacak."
Aya�a kalk�p, pencerenin Önüne dikildi Nilsu. Nerede ba�lar, nerede biter a�klar? Herkes biliyor,
kimse söylemiyor! Dönüp Teoman'a sormak istedi. Sanki içindeki f�rt�nay� kusmak, bütün eski
yaralar� kanatmak ve bütün yollara dü�mek istiyordu. Belki de camlar� k�rmak! Çok istiyordu.
Döndü. Ama Teoman yoktu. Biraz önce hemen yan�nda oturan, ona bir ye�il susamuru olmas���
öneren Teoman yoktu. Yokluk duygusu aniden sonsuza dek içinden ç�kamayaca��, dar, derin bir
kuyuya do�ru çekti onu. Yapayaln�z dü�tü. Bu dü���te çocuklu�unun, ilk gençli�inin bütün
�����klar�, teri, korkular� ve karabasanlar� vard�. Elini uzatt���nda dokunmak, tutunmak, sevilmek
istedi�inde, hiç kimseyi bulamay�����n bozgunu, yang��� ve f�rt�nas� vard�, ihanetin, en yak�����n
yalan���n, ayr�����n, dost bozumunun ve çaresizli�in ilk tokal�yla yanm������ vard�, yanaklar�nda,
gözlerinde ve koltuk altlar�nda. Burnu s�zlad�. Ü�üdü...
"Teo?"
Ses yok! "Gitti," diye dü�ündü Nilsu. "Gitti..."
Kollan dü�tü, ba�� döndü, kendini böyle halsiz hissetti�ine çok bozuldu, küt diye yere çöktü. "Nil?"
Elinde bir kitapla yatak odas�ndan ko�arak geldi Teoman. Kitab� b�rak�p yere oturdu, Nilsu'yu
kucaklad�.
"Nen var Nil Sultan? iyi misin? Sar�l bana Nil, haydi sevgilim ..." Gözlüklerini ç�kard�, masaya
koydu, usul usul öptü Nilsu'yu.
Çok sevindi�ini hissetti. Bir tek bunu duydu Nilsu. Terk edilmedi�i için mi, Teo'yu sevdi�i için mi:
bilemedi.
Tutunur gibi sar�ld� Teoman'a. Bebeklerin minik elleriyle s�ms��� kavray�p, asla b�rakmad�klar�
yeti�kin parmaklar� gibi, kuvvetle sar�ld� ona.
"Ben," dedi Teoman. "Ben gitmem." Gözleri dolmu�tu. "Beni hep kad�nlar terk eder. Ben
yapamam, gönlüm el vermez." Sustu, içini çekti. "Ülker'i benim terk etti�imi sananlar aldamyor.
Ülker çoktan beni b�rakm����. O, uzun zaman önce beni özel ya�am�ndan atm����... Hani merak

ediyordun ya, neden benim gibi birini terk eder kad�nlar diye. Onlar, beni sorumsuz bulurlar. 'Bir
türlü büyümek istemedi�imi' söyleyip suçlarlar. Ve terk ederler. Ben gitmem! ..."
Korktu Nilsu. Belki de bu kez terk edemeyece�inden korktu.
"Ben gitsem bile, ancak bir �iir getirmeye giderim," diyerek uzand�, yatak odas�ndan getirdi�i kitab�
verdi Nilsu'ya.
"Doksan yedinci sayfadaki 'Yitik Kaynak' �iirini oku bir ara, olur mu?" dedi.
"Genç bir �airdi, intihar etti!..." Sar�ld�lar. Çabucak uyudu, uykuya kaçt� Nilsu.
Gece yar����� üç saat geçe uyand���nda, Teoman ona geceli�ini giydirmi�, yataklar�na yat�rm����
çoktan. Hemen yan�nda, küçük horultularla uyuyordu kendisi de. Kalkt� Nilsu. Ayaklar���n ucuna
basarak oturma odas�na geçti. Masa lambas��� yak�p doksan yedinci sayfay� yeniden açt�.
"Unutu� bir kaynak olmal�
Yeni'yi her an'a yaymak için 240 Ben sana olmal���m
Bana ben bir kaynak
;, Görüyorum geç, k���m çok yak�n! Biliyorum art�k mut uzakl����� Sen yüzümü götürmüyorsun
Kendi gözünü bile!
Gerçek bilirsin, diliyoruz, Düz, e�ri, çapraz ya da de�irmi. Güzeldir aç��a ç����� yüre�in, Sen bil ki,
ben de seveyim."1
17
Neyyire Gömüç'ün kap� zilini çald�klar�nda, Teoman'�n heyecanl� oldu�u apaç�kt�.
"Beni arad� Nil!" demi�ti sevinçle. "Beni N.G. arad� ve yeme�e davet etti. Senden söz edince, seni
de getirmemi istedi."
Son zamanlarda, yeni bir edebiyat ödülü alan Neyyire Gömüç'ün eski kitaplar� yeniden bas�lm��,
ad� yeniden gazete ve dergilerde görülmeye ba�lam����. Piyasada bulunan tüm kitaplar�ndan üçer
tane alan Teoman, onlar� tek tek kendisi, Deniz ve Alican için imzalatmay� planl�yordu.
So�ukça say�labilecek bir ifadeyle açt� Neyyire Gömüç. Yüzünde sevgisizlikten mi, yoksa mesafeli
olmaktan m�, ilk bak��ta anla��lmayan bir durgunluk, bir umursamazl�k vard�.
"Ho�geldiniz," dedi elini uzat�rken, insanlar� daima kendi istedi�i gibi görmek e�ilimindeki
Teoman'�n bu yüzden Neyyire Gömüç'ün çelik bak��lar�yla ü�ümedi�i besbelliydi. Ne�eyle
gülümsü-yordu.
1. Nilgün Marmara
"i�te Neyyire Han�m, size sözünü etti�im kad�n bu: Sevgilim Nil!"
Gözlerinden hayranl�k akarak, Nilsu'yu tan����rd�. Kitaplar�ndan tan����� o ince, hareketli ve h�nz�r
yürek yerine, so�uk, mesafeli, orta ya��� bir kad�nla kar��la�maktan, yeterince hayal k���kl���na
��rayan Nilsu, Teoman'�n heyecan�ndan rahats�z oldu. "Heyecanlar���n, ta���nl��a dönü�mesini
önlemiyor bu adam!" diye bozuldu.
"Merhaba efendim, ben Nilsu Baran!" diye, düzeltti sert bir sesle.
"Bunu daha çok be�endim," dedi Neyyire Gömüç. Nilsu'nun elini s�karken. Elleri ���k ve
samimiydi.
Salon t�pk� Teoman'�n anlatt��� gibiydi, ne eksik, ne fazla! Nane, yine kanepede, ayn� yerde
gepgev�ek uzan�yordu. Onlar� görünce ba���� kald�rd�, mahmur mahmur bakt�, havay� koklad�.
Gerindi, her baca���� uzun uzun uzatt�. Kalkt� ve yere atlad�. Gidip Nilsu'nun bacaklar���
koklamaya ba�lad�.
"Nane, kad�nlara bay���r," dedi N.G. Sesinde öyle do�al, öyle rahat bir ifade vard� ki, Nane'nin
kediden çok, kad�nlara dü�kün ya���, tombul bir erkek karakter oldu�unu, tart��mas�z kabullenmek
zorunda kald�lar. Homurtuya benzer m���lt�larla Nilsu'nun ayaklar� dibinde uzan�p, uyumaya ba�lad�
Nane.
"Benim de Elvis ad�nda bir kedim vard�, sarmand�," dedi Nilsu. ,. "Beni terk etti!" Sesinde
kabullenmi� bir ton vard�.
"Benim hiç kedim olmad�, beraber oldu�um kad�nlar, annem de dahil, kedi sevmezlerdi," diye at�ld�
Teoman.

"Sahi Nil, bir kedi alal�m m�? Evimizde eksik olan en önemli �ey, bir kedi yavrusu, de�il mi?..."
gürültülü bir kahkaha att�.
iki kad�n kayg��� gözlerle bak����lar. Havada bulu�an bak��lar�, onu ho�görüyle kar��lamaya karar
verdi; sustular.
"Annen kedileri pek sevmezdi Teoman. Çok titiz bir kad�nd� Cahide. Hayvanlar�n hastal�k
ta��yaca��ndan korkar, hayvanlarla ha��r ne�ir oldu�um için bana k�zard�."
"Ah, evet," dedi, ayn� gev�eklikle gülerek Teoman. "Ama, Nergis de, ben de, öyle s�k grip olur,
öyle çok üzerdik ki annemi, san���m ev-hayvanlar���z olsayd� bile, onlar i�siz kalacakt�, hah hahh
ha!..."
IYS16
241
\
Onu daha önce, hiç bu ruh halinde ve tav�r içinde görmedi�ini dü�ünüyordu Nilsu.
"Küçük bir o�lan çocu�uyken, annesinin yan�nda, böyle biriydi herhalde..."
"Sizin için, Buhara pilav� yapt�m. Biraz salata ve birkaç so�uk meze. Aç�k büfe gibi bir �ey. Gidip
mutfaktan alabilirsiniz. So�utulmu�, bir ���e iyi �arab�m da var."
Mutfak neredeyse ç�plakt�. Hemen her �ey ustaca dolaplara gizlenmi�, mutfak masas� üzerindeki
meyveler, yapayaln�z kalm��lard�. Peykenin üzerine dizili tabaklarda so�uk mezeler, ince porselen
tabaklar, çatal, b�çak vard�, iri bir cam kâsede, nefis bir gev�eklikle yay�lm�� sebzeli pilav�n tereya�
kokusu, önlenemez i�tah ç����klar�y-la, davetkâr oturuyordu onlar�n yan� ba��nda.
"Neyyire Gömüç'ün Buhara pilav� me�hurdur Nil! Annem ne zaman pi�irse, mutlaka ortak pilav
an�lar��� anlat�rd� uzun uzun. Ne günlerdi be!..."
Keyifle bir sigara ç�karm��, çakma���� ar�yordu konu�urken. Aniden N.G.'nin evinde sigara
içilmedi�ini an�msad�, çabucak saklad� sigaray�. Onu ilk kez, sigaras��� içmeden cebine koyarken
gören Nilsu'nün �����nl��� artt�. Teoman'�n Neyyire Gömüç'ten çekindi�ini dü�ündü.
Beriki, annesinin mutfa��nda yemek at����ran ha�ar� bir o�lan çocu�u keyfiyle, ne�eli sesler
��kartarak, taba���� doldurmaya koyuldu.
Hemen ard�ndan, so�utulmu�� �arap ���esini buzdolab�ndan ç�kartan Neyyire Gömüç'le göz göze
gelen Nilsu, bu kez onun gözlerindeki çözülmü� buz parçalar�na ve sevecen sab�r çizgilerine
rastlad�.
"Beyaz �arap sever misin Nilsu?" Sesinde yumu�ak ve �ekerli bir tat vard���imdi.
Birden, Neyyire Gömüç'ün hiç çocu�u olmad��� san���na kap�ld� Nilsu. O, hiç anne olmam�� bir
kad�nd�! "Selen gibi," diye dü�ündü.
"Belki, benim gibi... Anne olmadan ölmek, bir kad�n için biyolojik bir eksiklik yarat�r m� acaba?
Yoksa bu, hiç yumurtlamam�� bir tavuk gibi, rahat ve keyifli..." Gülmeye ba�lad� Nilsu. Kendini,
Selen'i ve Neyyire Gömüç'ü üç keyifli tavuk gibi görmü�, ne�eli bir çizgi film izler gibi, e�lenmi�ti.
Gülü�ü, sessizlikte yay�ld�, Teoman'la, Neyyire Gömüç ona hayretle bakt�lar. Suçlu suçlu ka�lar���
kald���p gülümsedi Nilsu.
��u sizin Elvis," dedi Neyyire Gömüç, �arap servisi yaparken: "Sizi terk eden kediniz... Beni
dü�ündürüyor. Evini terk eden kedi olmaz san�yorum.
"Kediler evlerine sad�kt�r! Sak�n siz onu terk etmi� olmayas�-n�z?"
"Beni s���yor olmal�," diye dü�ündü Nilsu, y�ld���m h���yla.
"Ba��ndan beri, beni s���yor!"
"Bir bak�ma, öyle oldu," dedi, can� s�kk�n bir sesle.
Ellerinde t�ka basa dolu tabaklar�yla, salona geçtiler. Koltuklara oturup, beyaz �araplar���
yudumlayarak, yiyeceklerini at����rmaya ba�lad�lar.
"Jan Garbarek'in müzi�ini seviyor musunuz Neyyire Han�m?"
"Bu da nereden ç�kt�?" bak���yla Teoman'a dönen Neyyire Gömüç, onun yüzünde, konuyu
de���tirmek gereklili�ine dair tehlike sinyalleri gördü. Hemen anlad�.
"Festivale gelmi� oldu�unu duydum, ama do�rusu hiç dinlemedim, Teoman."

"Müthi� bir müzisyen, size kasedini alay�m, bir tan���n..."
"Sevinirim," dedi Neyyire Gömüç, �arab��� yudumlarken.
"Norveçli olmal�? Yan���yor muyum?"
"Galiba, evet evet, kuzeyden bir yerden."
"Biliyor musunuz çocuklar?" Heyecanlanm��, sanki sevdi�i bir konuda konu�maya haz�rlan�r gibi
ikisine birden hitap etmi�ti N.G.
"Bu Vikingler âlem insanlard�r. U harfini Ü olarak okur, O harfini de, U diye telaffuz ederler. Bu
arada J'ler Y olmu�tur. Yani sizin Jan Garbarek, orada Yan Garbarek'tir. Sonra Knut Hamsun, Knüt
Hamsün, Liv Ullman da, Liv Üllman'd�r."
"Ah, bak�n bu çok ho�uma gitti," diye laf yeti�tirdi Teoman. A��� dolu dolu, sevildi�inden emin bir
keyifle.
"O vakit 'kur yapmak', Norveççe okununca, 'kür yapmak', tutmak, tütmek, sulu, sulu oluyor... Ne
komik yahu, hah hah ha!..."
Teoman'�n bu yeni yüzünü, hiç sevmedi�ini dü�ündü yeniden
243
Nilsu. Tek kelimeyle, berbatt�! Ama N.G., bir çe�it sevgiyle ho�görü gösteriyor, �efkatle bak�yordu
Teoman'a.
�44 "Onu o�lu yerine koyuyor, hiç do�mam�� o�lu yerine..." diye dü�ündü.
"Teo'ya gelince, o çoktan N.G.'yi annesi san�yor. Tanr�m, ne ili�ki bunlar�nki böyle..."
incecik bir elektrik tad� duydu dilinde Nilsu. Selen'e ilk rastlad���nda ve Deniz'le tan������nda
duydu�una benzer bir tat! önlemeye, kontrol etmeye çal����, ama ba�aramad�. Kekremsi tat, iyice
yay�ld� a���na, midesi ek�imi� gibi yanmaya ba�lad�. Oysa, henüz yeme�e ba�lam��, çok az �arap
içmi�ti. Bu... olsa olsa 'k�skan-mak't�!
O anda Nilsu'nün ayaklan dibinde m���l m���l uyuyan Nane, i�ne batm�� gibi, s�çrayarak uyand�,
öfkeli gözlerle çevresine bak���p homurdand�.
"Karabasan olmal�!" diye aç�klad� Neyyire Gömüç.
"Çok yemek yiyince, rahats�z oluyor tabii."
"Kedilerin karabasan� da, çal�nm�� ci�er ya da bo� bir ev olsa gerek, de�il mi, ha? Hah hah ha!..."
çok e�leniyordu Teoman.
"Anlad�," diye dü�ündü Nilsu.
"Nane anlad�!..." Yürek at��lar���n h�zland����� hissetti.
��skançl�kla, nazar aras�nda benzer bir kimya oldu�unu anlatm���� birisi, ikisi de negatif elektronlar
saçar çevreye. Tek fark�, birincisi sahibine, ikincisi yöneltildi�i ki�iye zarar verir, demi�ti.
"Kimdi bunu söyleyen? Hakan m�, Selen mi, anneannem mi?"
Nane, tüyleri diken diken olmu�, yüzü çarp�lm��� �ekilde aya�a kalkt�, homurdanarak Nilsu'ya
yakla���, ayaklar��� koklad� onun. 1 Çok huzursuz oldu�u besbelli, söylenerek uzakla��� sonra.
Gidip onu ilk gördükleri kanepenin üzerine ç�kt� ve çok titremeli bir uykuya dald�.
"Babam, üç renkli kedilerin di�i oldu�unu söylerdi," dedi Nilsu, neden bunu söyledi�ini bir türlü
anlamadan.
"Baban�z hakl�, üç renkli kediler di�idir!" diye onaylad� N.G.
Ak�am�n geri kalan k�sm� daha iyi geçti; �arap, damarlar�na ate� gibi yay�lm��, gev�emi�,
Teoman'�n ta���n gülü�leri ve esprilerine al�����lard�.
i ' Y�llar önce, Oslo'da yap�lan bir yazarlar toplant���nda tan������ Norveçli bir yazarla, ya�ad���
dostlu�u anlatt� N.G. Bunun bir a�k hikâyesi oldu�unu hemen anlad� öbürleri. Art�k Nilsu'nun
görmeyi umdu�u 'yazar Neyyire Gömüç'e dair güçlü ipuçlar� veren N.G., dudak k�vr�mlar�nda,
��nz�r bir gülü�, sesinde, ince bir alay ve devi-nimindeki di�i al�ml���kla anlat�yor, Teoman
kahkahalar at�yor, Nilsu dinliyor, soruyor ve dü�ünüyordu.
"Hiç iskandinav tan�mad�m ben," dedi Nilsu.
"Ah," dedi N.G. gülerek.

"iyi yürekli, çekingen, iri yar� Viking kal�nt�lar���rlar. So�uk ve karanl�k yüzy�llar�n dondurdu�u
yüreklerini, alkolle y�karlar, ama bunun pek i�e yaramad����� da, en çok kendileri bilirler."
Teoman'a döndü sonra:
"Jan Garbarek yok ama, Edvard Grieg var. Per Gynt'e ne dersin?" Kalk�p, salonun bir ucuna
yerle�tirilmi� bir pikaba, Edvard Grieg pla�� koymak için, yanlar�ndan uzakla���. Onun
uzakla������� f�rsat bilen Teoman, cebinden bir kâ��t parças� ç�kartt� tela�la. Kopya çeken küçük
��rencilerin heyecan�yla, acele bir �eyler yazd� k�da ve Nilsu'ya uzatt� h�nz�rca.
"Hiç iskandinav tan�mam�� ama Türkiyeli bir susamuru tan�yor i�te!"
"Kim?" arkas� hâlâ onlara dönük, Grieg'i pikaba yerle�tiren N.G. sordu: "Kim?"
"Nil!" dedi Teoman. "Nilsu Baran," diye düzeltti, yüzündeki o tuhaf çocuksu ifadeyi soyunmadan.
Onu çocukken tan�maktan ho�lanmayaca��na karar verdi Nilsu. Ne babas���n, ne de Selen'in, ne de
Mike'�n çocuklu�unu biliyordu...
"Hay�r," dedi N.G., "Susamuru olan kim?" "Tabii ki ben!" dedi Teoman.
Bunu, ikisi aras�nda bir a�k oyunu olarak de�erlendirdi. N.G. sustu.
Per Gynt ba�lad�. Üçü de, bütün kulaklar�yla Grieg'i dinlediler, �araplar��� içtiler.
Cebindeki kâ��tta ne yaz��� oldu�unu müthi� merak eden Nilsu, bu çocuksu entrikan�n içinde
olmaktan tuhaf bir zevk ald����� duyumsad�.
Cem'i dü�ündü birden, çocukken onunla oynad�klar� oyunlar ve yaln�z ikisi aras�nda kalan
çocuksu s�rlar... Cem bur-246 nunda tüttü... "Hayret," dedi Teoman'a: "Cem'i özledim aniden!"
sesinde, sevinçli bir �����nl�k vard�.
Teoman'�n getirdi�i kitaplar� imzalayan N.G. ba���� kald�rmadan sordu:
"Cem de bir susamuru mu?"
"Hay�r, �imdilik bir tek ben susamuruyum," diye içini çekti Teoman.
"Ye�il," diye ekledi Nilsu gülerek - "Ye�il susamuru, çevreci bir grubun sembolü falan olmal�,"
diye m���ldand� N.G., kitap imzalamay� sürdürerek. "Üye olmak için, ille de â��k olmak �art m�?"
Teoman Nilsu'ya çabucak göz k�rpt�. "Elbette efendim, ye�ile sevdalanmak �art!"
"Anlam����m" dedi N.G.
Bir saat sonra art�k eve dönmek için izin istediler.
Onlar� yolcu etmek için kap�ya ç�kan N.G. "Teoman!" dedi. Hâlâ gülümseyen Teoman N.G'ye
döndü. "Buyrun efendim?"
"Seni bu gece davet etmemin" - sizi - diye düzeltti - "en önemli nedeni, sana bir �ey söylemekti."
��pk� kap��� açt���ndaki gibi ciddi, so�uk, mesafeli bir kad�nd���imdi N.G.
"Annenin mektuplar�... Onlar�n tümünü yakt�m Teoman!"
"Teo, iyi misin sen?"
Hay�r, berbat görünüyordu. Baca gibi tüterek sigara içiyordu. 247 "Annemin mektuplar���
yakm��!" dedi, inleyerek. "Nas�l yapar bu-nü... Hakk� var m�yd� bunu yapmaya?"
"Ama mektuplar onundu," diye dü�ündü Nilsu. Sustu yine de. "Ona k���yorum Nü, çok
����yorum!..."
"Çabuk sevenler, çabucak kan�����nanlar böyledir; çabucak da b�rak�rlar..."
"Ama," dedi. "Ama o mektuplar� okuyan ve bilen tek ki�i, yine de o!"
Sesinde ho�görüye davet eden bir yumu�akl�k, sonradan �ekerlendirilmi� bir tatl���k vard�.
"Ben annemin el yaz����� görerek okuyacakt�m, dokunacakt�m o sayfalara, koklayacakt�m kâ��tlar�,
ben annemle bulu�acakt�m o mektuplarda... Haks�zl�k bu, haks�zl�k NlL!"
Bir insana asla ula��lamayacak anlar vard�r. Kim oldu�u, neyiniz, nas�l biri oldu�u hiç önemli
de�ildir. Gidilen bütün yollar�, girilen bütün kap�lar�, görünen bütün perdeleri kapal���r, kimse
açamaz!
Onu yaln�z b�rakt� Nilsu.
En çok yaln�z kalan, kendisiydi.'
18

"Neden kedi seven/Bir insan/oldu�umu/Biliyorum da/Kedisiz ve sevgisiz/Getiriyorum/Ya�ad���m
günlerin/Yaprak döken sonunu?"'
Cebindeki k��� tekrar katlay�p saklad� Nilsu. Kedi alacaklard�,
üç renkli di�i bir kedi yavrusu.
"Ad�m Grieg koyar�z," dedi, belli belirsiz bir ne�eyle.
lifletin Alt�ok
19
"Aloo Nil, sen misin? Ne yap�yorsun bilmiyorum, ama b�rak ve bana gel, lütfen hemen �imdi..."
"Ne var Teo? Ne oldu Allah a���na?"
"Sorma, atla bana gel, n'oolur Nil!"
Sesi çok mutsuz, kederli, a�lamakl�yd�.
Onu yar�m saat sonra parti lokalinde buldu Nil. Sabah�n onunda rak� içiyor, baca gibi tütüyordu.
Oysa geceleri içerdi ancak.
Nilsu'yu görünce omuzlan çöktü, inleyerek konu�tu.
"Cemal Süreya öldü Nil!" Çok üzüldü Nilsu. 'Ne zaman, nas�l?'
Teoman önüne onun �iirlerini dizmi�, yas tutmak için 'biraz �iir, biraz rak�' törenine ba�lam���� bile.
"Oku Nil!" gazetede ölüm haberiyle yay�mlanm�� son �iirini uzatt� önüne:
Asl�nda hiç de samimi bir dostu olmayan bir �airin ölümüyle y�-k�����ndaki içtenlik, bu ölümün
ac���na tuhaf bir tat katm����, Nil-su'nun yüre�inde. Geçenlerde Beckett'e de üzülmü�tü günlerce.
"Bunu böyle ya��yor o! Ne kimseye gösteri� olsun diye, ne birisi etkilensin diye... Nas�l da
içtenlikle seviyor ya�am� ve güzellikleri..."
"Hastayd� ama sanki ölüme kafa tutuyordu Nil!... Bu da bir intihar �ekli say�lmaz m�?" Sesindeki
teselliye aç�k kap�lar vard�, birinden içeri dald� Nilsu. "Gel," dedi elini tutup, "Gel gidelim,
dola�al�m biraz Teo."
Küçük bir o�lan çocu�u gibi itaatkâr, beceriksiz, kalkt� masadan Teoman, ç�kt�lar. Gün boyu
aylakl�k ettiler, okulu k�rm�� çocuklar gibi dola���lar avare avare. Vapura bindiler, hiç üst üste
yemedikleri, koshelva, kokoreç, midye yediler, havuç, portakal, nar suyu, üstüne sahlep içtiler,
so�ukta ü�üdüler.
"Onun yeri önemliydi Nil," diyordu Teoman. "Zeki, ince ve h�nz�rd� o..." S�r verir gibi yakla���.
"Annemin ölümünden sonra yazd���m birkaç �iiri yollad���mda, bana mektup yaz�p �iirlerimi
desteklemi� ve beni 'muz�r' bulmu�tu." Gözleri doldu yeniden.
Teoman'�n �iir yazd����� ilk kez duyuyordu Nilsu.
��imdi tek �ahidim de yok oldu Nü!" Biraz hayal k���kl���na u�ram���� Nilsu. Düzeltmek için
debelendi öbürü.
"Yani, iyi �iir yazd����� dü�ünen, iyi bir �air öldü!"
"Bo�ver," diye teselli etti kendini Nilsu. "Onun bu büyük bencilli�ine kar��n, yine de, özel oldu�u
yanlar� var."
Daha önce hiç gitmedikleri, berbat görünü�lü bir Beyo�lu meyhanesinde buldular kendilerini. Çok
��ümü�lerdi. içeride ba�ka kad�n yoktu, sonra ba�ka kad�nlar da geldiler. Gelenler ucuz fahi�elerdi.
"Hem mezeler, hem insanlar onuncu s���f burada!" dedi Teoman ba��rarak. Can� 'h�r' ç�kartmak
istiyordu besbelli. Kimse ciddiye almad� Teoman'�, iyice sarho� oldu, "insan annesi için �iir
yazmal�; hiç de�ilse hayat�nda bir kez!" diye söyleniyordu. Sesi, a�layan bir insan sesi, yüzü,
gülmeye haz�r bir ba�ka insan yüzüydü.
��u �iirleri," dedi Nilsu:
"Onlar� bana da okutur musun?"
"Dalga m� geçiyorsun Nil? Anlatt�m ya!"
"Neyi anlatt�n?"
"Sen sarho�sun k���m, söylenenleri kavrayam�yorsun art�k..." ''" Güldü Nilsu. Evet, galiba kendisi
de sarho� oluyordu.

Kendi s���rlar�na dayand�klar�nda, bir taksiye atlay�p, eve do�ru yolland�lar. S���ra varmadan, iki
kez kusmu�, birbirine bula����� �iirler geveleyip, mutsuzluk ç����klar�yla gökyüzünü y�rt������
Teoman. Onu daha önce hiç böyle darmada����k görmeyen Nilsu, yapabilece�i tek �eyin, onu
toparlay�p, uyutmak oldu�una karar vermi�ti.
Güçlükle eve girebildiklerinde, soyunup, yata�a uzanmas�na yard�m etti, uyuyana dek ba��nda
bekledi Nilsu. Uzun sürmedi!
Ertesi sabah uyand�klar�nda, ikisi de hastayd�. Yiyip içtikleri her �ey onlara ihanet etmi�, biraz da
��ütmü�lerdi. Teoman, hastaland��� için evde kalaca��na âdeta sevinirken, Nilsu neredeyse
sürüklenerek i�e gitmeye haz�rlan�yordu.
Ac� kahvelerini üst üste içip, inler gibi konu�tular. Tam evden ç�karken döndü ve sordu Nilsu:
"Kuzum Teo, �u �iirler, hani annen için yazd�klar�n, bana da okutur musun?"
"Ne laf anlamaz k�zs�n sen!" diye homurdand� Teoman.
"Dün de söyledim ya, o �iirlerin tümünü Cemal Süreya'ya yollam����m ve ba�ka kopyalar� yoktu!"
I
20
"Mektup, bir hayat biçimidir!" demi�ti.
"Yirmi birinci yüzy�lda mektup yazmak, ya�ant���zdan tamamen çekip gidecek. Kimsenin
mektuplara ay�racak vakti kalmad�. Fakslar, telefonlar, modemler... (Henüz e-posta girmemi�ti
ya�amlara) Bir de kartpostallar var, arkalar�na bir iki sat�r çiziktiril-mi�, renkli kartpostallar... Yalan
��?"
Yeni tan����klar�nda, uzun uzun 'mektup' üzerine konu�an, heyecanla mektupla�may� savunan
Teoman'�n ad�na, hemen hemen hiç mektup gelmeyi�ini ilginç buluyordu Nilsu. Dergi, kitap ve
bro�ür d���nda, Teoman'a postadan gelen zarflarda makbuz ya da resmi yaz�lar oluyordu. Belki de,
sakl� tuttu�u bir posta kutusu vard�? Belki atölye veya parti adresine gelen mektuplar� eve
getirmiyordu? ... Eski bir sevgilisi, kim bilir, siyasi arkada�lar� falan... Birileri vard� elbet, yaz���p,
mektupla�����...
Oysa Selen'le yaz��mas���, uzun uzun mektupla�malar��� sevgiyle destekliyor, iki kad���n içten bir
yaz��� dostlu�u sürdürmelerinden heyecanlan�yordu. Peki neden, pratikte ilgisizdi mektupla�maya?
"Sana bir mektup var Nilsu!"
Elinde, ye�il bir zarf, yüzünde tuhaf, biraz alayc� bir gülü�le odas�na giren Hakan, ona istanbul'dan
postalanm�� bir mektup uzatt���nda, telepatinin gücüne bir kez daha inanan Nilsu çabucak
toparland� ve zarf� ald�.
Ye�il zarf�n üzeri, çocuksu denebilecek çiçeklerle süslenmi�ti ama yine de el yaz�����n Teoman'a ait
oldu�u besbelliydi. Gülümsedi Nilsu.
"Sevgililerinin üzerine kuma m� getiriyorsun art�k?" Hakan'�n sesindeki sitemli i�nelerden incindi
Nilsu.
"Biz seninle yaln�zca i� orta����z Hakan!" dedi. Sesi öyle sert ve kat�yd� ki, kendisi bile irkildi.
Teslim olur gibi, ellerini havaya kald�rd� Hakan:
,, "�aka yapm����m Nilsu, �akayd�!" dedi, bir kolunu uzat�p, Nil-su'nun s�rt��� s�vazlad� dostça.
"Teoman'� bu kadar sevdi�ini bilmiyordum. Sevindim, inan ki, çok sevindim. En çok senin için..."
Odadan ç�karken döndü, biraz al�nm�� bir sesle ekledi:
"Biz yaln�zca proje orta�� de�iliz. Arkada��z, ayn� zamanda; ben öyle san�yorum."
Ayr� ayr�, ayn� konkura haz�rland�klar��� Teoman ve Nergis'ten ö�rendiklerinde, yine iki karde�in
te�vikiyle, ayn� konkura birlikte kat�lmaya karar vermi�lerdi. Nilsu ak�amlar� kendi i�inden ��nca
Hakan'�n bürosuna gidiyor, birlikte çal���yorlard�.
Mesafeli ve dostça tutumunu son derece iyi ayarlayan Hakan, Nergis'le birlikte ya�amaya ba�layal�
beri, daha a��r, daha yeti�kin bir tav�r edinmi�ti. Belki ikisinin de yeni ili�kilerinde olgunla�mas���n
etkisiyle, ad��� koymadan 'sürekli birlikte çal��mak nas�l olur?' diye dü�ündürüyordu onlar�, ikisi de
bunu belli etmediklerini san-salar da, buradakiler ve evdekiler çoktan hissetmi�lerdi.

"Gidip Hakan'dan özür dilemeliyim," diye dü�ündü Nilsu. Ama ye�il zarfa tak�ld� gözü. Ayn�
kentte ya�ayan, ayn� evi payla����� sevgilisi, ona mektup yolluyordu... "Olacak �ey mi?" diye güldü.
"Olur, Teo'dan beklenir," dedi, gururlu bir sevinçle.
Zarf� açarken heyecanland�. Çiçeklerle kenar süsü yap�lm��, ye�il bir kâ��t ç�km���� kar����na.
"Nü,
�nsan sevdi�i kad�nlara �iir yazmal�. Annem için yazd�klar�m yok art�k, ama sana, bir �airin, kar���
için yazd�����iiri yollamaya karar verdim.
Okur musun?
'Seni sonsuz biçimde buldum o biçimi alm����n/sandöviçlerle, kötü �ehirle, terle ba�ba�a
kalm����n/yürüdü üstüne herkesin neonu, herkesin babaannesi/herkesin en eski olan kökü, en eski
hanesi/Ye�ili bozup suya çevirdin, ak�am� sonsuz uzatt�n/ne buldunsa o ak�ama uygun, ne buldunsa
ona katt�n//(...) Sen bir atmacan�n en uzun ç��������n her türlü gökte/gö�ü büyüttün, otobüsleri ald�n,
�ehirleri ufaltt�n// (...) seversin diye söylerim her �eyi, sana uygun olsun/çünkü her �eyin
birbirine uygununu sen bulursun!l gel ellerini ver en güzel ellerini öyle/ruhum, ate� yüre�im,
kokum, birlikte öyle'1
252 Ben, sana böyle �iirler yazamam belki, ama okurum. Nil, evlenip çoluk çocu�a kar��al�m
�� k�z?"
21
Nisan 10. 1990 istanbul.
Sevgili Selen, ;,
Sana bundan sonra bir daha mektup yazmayaca���� hissediyorum. Seni sevmedi�im, senden
��kt���m için de�il! Ke�ke seni sevdi�im kadar, kendimi sevebilseydim... Ama yapam�yorum! Her
�eyi ba�arabilen ben, kendimi sevmeyi beceremiyorum...
Ya�ant���n bir haritas��� ç�kart�p önüme koydu�umda, bütün yanl��lar� anneme, babama, babam�n
sevgilisine, kendi ilk ve son sevgilime yüklememin, bir yetersizlik belirtisi oldu�una karar
veriyorum. Annesi ve babas� bo�an�p, ayn ayr� evlenen, ilk sevgilisi intihar eden milyonlarca insan
oldu�unu dü�ünüyorum. Ama bunun gölgesinde hastal�kl� ve solgun ya�aman�n bunca yayg�n
oldu�unu sanm�yorum. Üstelik benim durumumdaki herkesin, bencileyin �ansl� oldu�una da
inanm�yorum. Babam�n, senin, Mike'�n bana ö�rettikleriniz, �imdi de Teo'nun usanmadan beni
iyile�tirmeye çal��mas�, beni — bir bak�ma — asla ödeyemeyece�im, büyük borçlar alt�nda b�rakt�,
��rak�yor, b�rakacak. Bo�uluyorum...
Ne istedi�imi bilmedi�imi söyleyemem. Çünkü pratikte ne istedi�imi bildi�im apaç�k, isteyerek
seçti�im ve ba�ar��� oldu�um bir mesle�im (Hakan'la ortak olduk, art�k patron say�����m; ne g�rg�r!)
yine severek seçti�im bir sevgilim ve onunla iki y�ld�r sürdürdü�üm bir ili�kim var.
Babamla bulu�uyorum ara s�ra. Cem, mecburî hizmet için gitti�i Mersin'den s�k s�k ar�yor. Bunu,
ba�ar��� bir erke�in, iyi aile ili�kileri-
\. Turgut Uyar
ni korumas� gerekti�ine inanarak yapsa bile, bir �ekilde onunla ba�lar���n tazelenmesi, ho�uma
gidiyor - bir k�zlar� oldu geçen ay; hala oldum! - Sonra, an�k bir kedimiz bile var! ad�: Viking! Üç
renkli, alacal� bir di�i. Ba�ka ne kald�?
Ha, evet Deniz ve Alican. Deniz AFS bursuyla Amerika'ya gitti bu y�l. Annesi, Deniz'in kal�p,
orada ö�renimini sürdürmesini istiyormu�. Eski solcu Zeynep'in, k����� 'kahrolsun Amerika'da
okutmak isteyi�ine gülüyor Teo. Alican pek minik, ilkokula gidiyor. Onu görmeye giden babas�. O
henüz bize gelemeyecek kadar küçük... Ülker yeniden evlendi ve bir bebek bekliyor.
Teo'ya gelince, onun Ye�il bir susamuru' oldu�una inan�yorum art�k. O denli do�al, enerjik ve saf...
Bir susamuru kadar da sorumsuz! iyi ama, benim sorumlu bir 'sevgili' oldu�umu, kim iddia
edebilir? Belki de, babam�n ya�am��� bo�an 'i�levsel sorumluluktan'yoksun olu�u, onu böyle renkli
����yor.
Kim bilir, sen, babam yerine, Teo'yla çok daha mutlu olurdun? Teo da benim yerime senle?
Kim bilir...

Ya�am�n kimi yerlerinde, bir i�ne deli�inden geçiyor ki�i. Geçebi-lirse ilerliyor, geçemezse yerinde
kal�yor. Yerinde saymaksa, geri kalmak de�il midir?
Ben, o i�ne deli�ine s������m kald�m. Bedenim geçti, geli�ti, bir kad�n oldu ama, beynim hâlâ bir
çocuk beyni. Duygusal konularda, o i�ne deli�ine girdi�im on dört ya����n kontrolsüzlü�ü,
yetersizli�i ve çaresizli�i var ki, konumuma tersli�i giderek artan bir güdüklük yarat�yor
ya�ant�mda. Çünkü bedenim büyümesini bitirdi, ya�lanmaya ba�lad� art�k -her biyolojik
jenerasyonu 25 y�l kabul edersek, çoktan ba�lad�m ya�lanmaya-Benimkisi: uyumsuzluk!
U.Y.U.M.S.U.Z.LU.K!
Uyum-suzluk! Galiba sorun bu! Asla uyum Ba�layam�yorum ya�ama. Yan� ba��mda, ça�layarak
hayat�n p�narlar�na akan bir erkek hayatî yakalam��, kuvvetlice kavram��, bana sunuyor ve ben
hiçbir �eye uyum sa�layam�yorum.
Yapam�yorum. Kafam�n içinde, ço�u mutsuz resimler, gözümü yumsam, yaln�zl�k ç����klar�...
Sevgiye doyam�yorum. Çok sevilsem; bo�uluyorum.
inançs���m! iki insan�n birbirini anlayaca��na, sevece�ine ve bir ka-
��nla bir erke�in ayn� çat� alt�nda mutlu olabilece�ine inançs���m. Oysa Teo'nun dedi�i gibi
"ya�ad�����z an�n tad��� ç�kar�p, o an�n sevgisini, dirimini ve inanc��� yakalasam..." Ah
biryakalayabilsem!..
Ama iyile�emiyorum. Hastay�m! Ba����n içi kurtlarla dolu. Bazen onlar� görür gibi oluyorum.
Beni yok edecekler... i
Senin sevdi�in kedili �iirin devam��� yaz�yorum.
��llar önce/Ölümü seçen sevgilim/Bunca sevgisizlik içinde/iyi biliyordu/yetmeyece�ini/iki ki�inin
birbirine/Bu yüzden dö���inde/ Ölümle bulu�tu."'
Sevgili Selen, ho�çakal! ^-A ;î !<
Nilsu. ; j!;';'" .
22
"Partiden ayr���yorum Nil!"
Elinde eskimi� deri çantas� ve çantas�na s��mayan yeni kitaplarla, f�rt�na gibi girdi eve Teoman.
����rm�� bakt� ona Nilsu. "Partiden ayr�lmak sana yak���yor," dedi, h�nz�r bir gülümsemeyle
"Al����m ona," diye dü�ündü sonra. "Bak, parti marti bana göre de�il k���m! �imdi, e�er �imdi bir
ekoloji partisi kursam - önerdim çocuklara — pe�imden gelecek çok ki�i var, �u anda bile. Çünkü
hiziple�meden, çaps�zl�ktan ve belirsizlikten b�kanlar ço�ald� parti içinde." Soluk solu�a kalm����.
Onun merdivenleri ko�arak ç�kt�����, yine asansöre binmedi�ini anlad� Nilsu. Öksürdü uzun uzun.
"Sigaray� azaltmal���m," dedi söylenerek Teoman. Son günlerde s�k s�k, sigaray� b�rakmaktan söz
eder olmu�tu. "Ba�aramaz," diye dü�ündü Nilsu. "Sigara, onun bir parças� olmu�; sanki gözlükleri,
sanki kitaplar� kadar, günlük ya�am���n parças� olmu� sigara. "Sonra sakal���, b������� da
kesece�im." Sesinde bula���� bir heyecan vard�. "Zaten bütün duygulan bula���� bu adam�n," diye
gülümsedi Nilsu. Gülü�ünde, çaresizlikle kar���k bir zorlama vard�.
"Köktenci bir hareket gerekiyor Nil." Mutfa�a geçti oca�a su koydu. "Kahve içece�iz," dedi kendi
kendine Nilsu. Öbürü, mutfaktan konu�mas��� sürdürüyordu. "�imdi, bir enerji meselesidir gidiyor.
Herkes, enerji problemine nas�l çözüm bulaca��z, yand�k, batt�k diye, panikleniyor. Termik
santrallere kar����z diye ortaya ç���p yollara, köylere dü�üyoruz ya; kendi partimiz içinde bile, bunu
yaln�zca falanca yere termik santral yap�lmas�n, filanca körfez kurtulsun sananlar var!"
Teoman elinde iki bo� fincan, kahve kavanozu ve �ekerli�i yerle�tirdi�i tepsiyle salona
döndü�ünde, Nilsu saatlerdir 'çözemedi�i bir merdiven kompleksine' e�ilmi�, kara kara
dü�ünüyordu.
"Oysa... oysa konu bu kadar basit de�il. Bak sen anlars�n Nil, senin beynin, kafan�n içinde bir
aksesuar de�il... Öbürleri; onlar özgür dü�ünmeyi unutmu�lar. Birbirlerinin dü�ünceleriyle, ba�ka
birinin yorumlar��� birle�tirip, 'kendi sentezlerini' üretmi�ler y�llard�r. Bu sentezlerin kendilerine ait
oldu�unu sanm��lar! Hah ha! Güleyim bari..."

Yeniden mutfa�a gidip, içinde kaynam�� su olan çaydanl�kla geri döndü. Kendi fincan�na iki,
Nilsu'nunkine bir tatl� ka���� kahve at�p, kaynar suyu doldurdu fincanlara. "Benim çal��������n
fark�nda bile de�il," diye dü�ündü Nilsu. Oysa bürodaki telefonlardan kaçmak için, erkenden eve
dönüp, Kemer'de in�a edilecek yüz yirmi yatakl� bir resort otel projesi üzerinde çal��may�
planlam����.
Kendine ortak olmas��� isteyen, hep onun gibi dinamik ve cüretli bir mimarla beraber çal��may�
dü�ledi�ini söyleyen Hakan'd�. Teklifini hep beraber Bo�az'da yemek yedikleri bir ak�am masada
yapm����.
"Gel beraber çal��al�m, ortak olal�m Nilsu."
Nergis ve Teoman çok sevinmi�, Nilsu'yu te�vik etmi�lerdi.
"Sen de gel, mühendislik yap Teo," dedi�inde, gülmü�tü Teoman.
1. Metin Alt�ok
"Ben sizler kadar ciddi de�ilim, örgütlü, örgütsüz muhalefet benim mesle�im galiba..." demi�ti.
Hakan'�n orta�� olman�n, sevgilisi olmaktan daha çok ho�una gidece�ini dü�ünmü�tü Nilsu. Baz�
insanlarla çal��mak ba��� ba��na
zevktir ama, onlarla ba�ka �ey yap�lamaz. Ayr�ca art�k ba�kalar� için de�il, kendisi için çal��mak
fikri de ho�una gitmi�ti.
Biraz dü�ündü Nilsu, on gün sonra, ortakl�k teklifini kabul etti�inde, hep beraber onu kutlamaya
gittiler. "Haydi çocuklar dansa gidelim," diye tutturdu Teoman. Yemekten sonra; ço�unlu�unu
ilkgençli�in olu�turdu�u gürültülü bir disco'ya gittiler. Bol bol dans edip, güldüler. O gece eve
döndüklerinde, Teoman, Nilsu'nun can��� ac�tarak sevi�ti onunla, örseledi bedenini. Uyumadan
önce kucaklad� Nilsu'yu s�ms���; yine ac�tt� can���: "Siz... siz ikiniz dans ediyordunuz ve ben her
�eyi anlad�m," dedi. Sesinde k�rg�nl�k, sesinde keder vard�. Sonra bayg�n dü�er gibi pat diye uyudu.
Bir daha da bunu hiç açmad�, hiç sormad�. De���medi tavr�, bak��lar�, s�cakl���. Belki de tümden
kovdu kuruntular���, tümden unuttu k�rg�nl�����, kim bilir... Hiç ama hiç konu�mad�lar bu konuda,
ikisi de. Belki gerçekten bitmi� bir ili�kinin �imdiki zaman� gölgelemesine izin vermemek için,
bilinçli olarak, belki de Nergis'i korumak için, bilinçsiz olarak... Ama s�k s�k, ye�il mektubuna ne
zaman yan�t yazaca���� sorar oldu. Evlilik için dü�ünmesi gerekti�ini söyleyip, a��rdan alan
Nilsu'yu acele karar vermeye zorlar gibiydi...
Kahvesine hiç �eker koymadan, uzatt� fincan� Nilsu'ya, kendi fincan�na iki kesme�eker att�,
gürültülü gürültülü kar����rd�. Bir eli ceketinin cebindeydi. "Sigara ar�yor," dedi Nilsu içinden.
"Ba�aramayacak, b�rakamaz sigaray�..."
"Sorun filanca körfez, fe�mekân koy sorunu de�il ki Nil!"
Kesinlikle dinlendi�ine, sözlerinin takip edildi�ine güvenerek b�rakt��� yerden sürdürüyordu
konu�mas���.
"Sorun enerji problemine nas�l yakla��ld���yla ilgili.
"Bak, dünyada bir güçler dengesizli�i var. Dünyan�n 1/5'i, bütün besin gereksinmesinin 3/5'ini
tüketiyor. Açl�ktan kendi insanlar� ölen Etiyopya, ingiltere'ye et sat�yor. Dire Dawa Et i�lem �irketi
konserve et yaps�n diye. isviçre'de ki�i ba��na ulusal gelir yirmi bir Amerikan dolar�, Nijerya'da üç
yüz altm�� sent, Türkiye'de bir nokta iki dolar. Yani, konuyu Gökova, Alia�a, Caretta caretta,
Monakus mo-nakus olarak görmek, yaln�zca at gözlü�ü takmak anlam�na gelir."
Kahvesini höpürdeterek yudumlad�. "Ne kadar do�al, nas�l da seviyor ya�amay�," diye dü�ündü
Nilsu. Onun fincan� kavrayan ellerine,
gözlükleri ard�nda k���lm�� gözlerine bakt�. "Hayat�n içinde, tam göbe�inde duruyor ve
ya�amak, sevinçli bir mecburiyet onun için... O ya�ayacak!" dedi içinden.
"Enerji geli�mi�li�in bir kriteri mi acaba Nil? Neden üçüncü dünya ülkeleri, ille de birinci dünya
ülkelerinin yollar��� takip etsin yani? De�il mi? Farkl� bir büyüme modeliyle de geli�menin olas�
oldu�unu savunmak, neden hainlik, gericilik ya da ütopiklik olarak de�erlendiriliyor? H�?"

"Okuyor ve dü�ünüyor! Onun ya��nda, kaç ki�i böyle..." diye dü�ündü Nilsu. "Onu farkl� k�lan
özelliklerden biri de bu!"
"Türkiye neden enerji sorununu güne�, su, rüzgârla çözen ve üretim-tüketim politikas��� buna göre
düzenleyen bir ülke olmas�n?" Kahvesini i�tahla höpürdetip, hâlâ el yordam�yla sigara ar�- yordu.
"Yani geli�mi�lik bir sorun mu, yoksa bir çözüm olarak m� önümüze konuluyor? iyice görerek
bakmal�!"
"Ütopyac�... ama neden olmas�n?" diye geçirdi içinden Nilsu.
"Ütopyac� diye sald�racaklar bana yine," dedi Teoman. Hâlâ sigara ar�yordu. "Hay�r, de�ilim! Bu
konuda ütopik de�ilim. Yeni bir savla geliyorum, o kadar. Niçin bir denklemin tek çözümü oldu�u
ve bunu ille de bat��� bir matematikçinin çözebilece�i saplant��� var?"
Kalkt� yerinden, sanki uykuda yürür gibi masan�n, kitapl���n üzerinde ellerini dola�����p, sigara
arad�. Hiç sigara içmemi�, bunu babas��� taklit, annesini reddetmek için, -zorlanmadan yapm�� olan
Nilsu, Teoman'�n bu ba��ml������� tam anlamasa bile, hissediyordu. Ona sigaray� b�rakmas� için hiç
bask� yapmam���� ama baz� kereler, onunla öpü�menin, hiç sigara içmeyen birisi için çok lezzetli
olmad���ndan yak�nm����, o kadar. A��z bak���na itina gösterir olmu�tu Teoman, bu uyar�dan
sonra. Evde, sabah-ak�am di� f�rçalad��� gibi, cebine de bir yolculuk f�rças� ve macunu koymu�,
naneli gargara sular� alm����.
"Sen bana, kendime özen göstermek, daha düzenli ya�amak, sistemli çal��mak gibi al��kanl�klar
kazand���yorsun Nü, bunlar� da ö�reterek de�il, örnek olarak yap�yorsun. Ben senin için iki kez
fazla di� f�rçalam���m çok mu k�z?" Önündeki paftaya konsantre olmaya
IYS17
257'
çal���� Nilsu. Merdivenleri b�rak�p, Hakan'la iki gündür yerle�tire-medikleri, ark sistemini
çal��maya karar verdi.
258 "Alternatif enerji konulu bir panel düzenliyorum haftaya. Bütün dü�ündüklerimi aç�k aç�k
anlataca��m orada." Hay�r, Teoman varken çal��mak olanaks�zd�. �imdi de çantas�ndan ���manca
bir dosya ç�kartt�, içinden baz� kâ��tlar� ald�, baz�lar� yere dü�tüler, ald�rmad�, heyecanla elindeki
k�tlar� okumaya ba�lad�.
"Geli�mekte olan ülkelerde, politika belirleyici enerji modelleri." Nilsu'ya bakt�. Yüzünde 'aferin'
bekleyen bir çocuk ifadesi vard�.
"Bu kadar da����k ve kar���k çal��mas�na kar��n, nas�l olup da arad�klar��� çabucak buluyor?" diye
����rd� Nilsu.
"Bence enerji kullan��� sosyal amaçlara ula�mak için bir araçt�r. Kendi ba��na bir amaç olamaz -
böyle diyorum konu�mamda. Ayr�ca do�a, teknoloji ve toplum özellikleri, kar��la���rmal�
çal��malarla incelenip, her ülke ve toplum yarar�na, bir enerji gereksinimi haritas� çizilmelidir."
��ne batm�� gibi f�rlad� ucuna ili�ti�i sandalyeden, çantas��� kar����rmaya ba�lad�. Arkas� dönük,
hafifçe e�ilmi� halde sürdürdü sözlerini. "Enerji politikalar��� kim yap�yor? H�? Kim? Karar verici
güçler!
"Peki enerji politikas�, ç�karlar�n cirit att���, 'seçkin' ve 'özel' bir konuma dönü�türülüp ki�isel tercih
ve amaçlar�n yo�unla����� bir sektör haline dönü�ürse, ne olur?"
Teoman'�n sanat ve politika konular�nda s�k s�k monologlara girdi�ini bilen Nilsu, rapidosunun
kapa���� kapat�p, masaya b�rak-* ti. "Evet, Hakan hakl�, bilgisayar ve plotter'la proje çizimine
ba�lamam gerek," diye dü�ündü,
! "Üç önemli enerji-ekonomi modeli sunaca��m onlara. 'Kendi
kendine yetme modeli' �ok yaratacak, ama olsun... Uyuyanlar� uyand�rmal�, s�k s�k �ok yaratarak..."
"Kimin umurundaki bunlar?" Biraz ac�yarak bakt� ona Nilsu. "Yahu Nil, hiç sigara yok mu bu evde
be!"
23
Ya�ant�����n çocukluktan sonraki 'kendine ait' y�llar��� yaln�z ya�ayarak geçirenler, daha sonra en
uyumlu, en heyecanl� ve verimli bir beraber ya�amda bile, yaln�zl�klar��� özlerler. Bunun, birlikte

olunan kad�n/erkekle hiç ilgisi olmad���, tamamen ki�isel bir gereksinme, al��kanl�k ve durum
oldu�unu, ancak bilenler anlarlar.
Anneannesi ve Mike'la geçen lise y�llar�ndan sonra, üniversite ö�rencisiyken k�z arkada�lar�yla
payla����� ilk evi ve ard�ndan tek ba��na ya�ad���, �imdi Teoman'la birlikte oturdu�u evi dü�ününce,
Nilsu'nun asl�nda, annesiyle babas���n evi terk ettikleri o yazdan beri yaln�z ya�ad��� söylenebilir.
Çünkü ne Selen'le, ne Mike'la, ne de babas�yla, düzenli bir ili�kisi olmu�, ak�amlar���, gece ve
sabahlar��� bir ba��na geçirmi�, kararlar��� kendisi vermi�, kâbus, korku ve s���nt�lar��� tek ba��na
ya�am����.
�imdi Teoman'�n s�cak, dürüst ve heyecanl� elleri, gözleri, sesi ve yüre�iyle gelip, yerle�ti�i
hayat���n, tüm albenisine kar��n, zaman zaman yaln�z kalmay�, sessizli�in gürültüsünü dinlemeyi,
kimsesizli�in �ss�zl���nda yürümeyi özlüyordu Nilsu.
Bunu yanl�� anlayaca��ndan çekindi�i için, bu anlamda yaln�zl��� tatmam��, içi kalabal�k, kahkahas�
gürültülü, ne�esi ve heyecanlar��� bula���racak birine gereksinen Teoman'a hiç aç�lam�yordu.
Son zamanlarda, partiden ayr�lmak ve Greenpeace tipinde, gönüllü bir örgüt kurmak için kollan
��vayan Teoman, zaten bamba�ka bir boyutta ya��yordu.
Onun Ye�iller Partisi'nden ayr�lma karar�, kimi partilileri pek sevindirmi�, kimilerinin de 'yaz�k
oldu' yorumuna yol açm����. Ard�ndan istifa edece�i söylenen birkaç önemli partilinin ad� da, f���lt�
gazetesinde, ba� sayfadayd�.
Particilik yerine, gönüllü örgütçülük yapman�n gereklili�i üzerine ate�li tart��malar yaratan ve
ard�ndan, özellikle gençlerden olu�an kalabal�k bir grubu hareketlendiren Teoman, yeni grubun
ad��� Greenhope: Ye�ilumut olarak lanse etmi�ti bile.
259
Bas�nda s�k s�k Greenhope örgütüyle ilgili haberler yer al�yor, bilenler Teoman Ertan'� art�k
sakals�z, b���ks�z ve gözlüksüz (dört 260 derece miyop lens tak�yordu) foto�raflar�ndan tan�makta
güçlük çekiyorlard�.
Bütün bu de���iklikler, hiç ya�lanmayacak bir yürekle iddial� bir maratonu ko�arcas�na ya�ayan
Teoman'�, daha da gençle�tirmi�, ya�ama sevincini ça��l ça��l ça�layarak ço�altm����.
Kimine göre, onun anar�ist ruhunu ate�leyen, böylesi köktenci bir devinime yol açan Nilsu'ydu.
Kimine göre Nilsu olmasa da, Teoman'�n 'vakti' gelmi�ti...
"Sende bir tuhafl�k var Nilsu. Son zamanlarda durgunla���n, dalg�ns�n... Teoman'� tan�masam
mutsuzsun diyece�im... Çok çal��maktan olmas�n? Bana bak, sürmenaj falan? Rengin solgun,
��tah�n yok, git dinlen biraz, n'oolur ha?"
Kemer'de yap�lacak yüz yirmi yatakl� resort otelinin projesini tamamlay�p, teslim eden Nilsu,
Hakan'�n �srarlar� sonunda bir hafta tatil yapmaya ikna olmu�tu.
Eve erken dönüp, Teoman'a, biraz yaln�z kalmay�, yaln�z bir tatile ç�kmay� planlad����� söylemek
istemi�ti ama evde kimse yoktu. Uzun süredir ilk kez evde yaln�z kal�yordu ve bunun tad���
��kartmak istedi, önce bir du� yapt�. Ama du� yaparken Teoman'� dü�ündü�ünü ayr�msad�.
"Milan Kundera, bir roman�nda Çek doktorlar�n du� yaparken i�ediklerini yazm���� Nil, acaba
Türkiyeli doktorlar da öyle mi yap�yor?"
Kanepeye uzan�p, üzümlü kek yiyerek, duvarlar� seyretmeyi denedi, ama duvarlarda, Teoman'�n
annesinin evinden getirdi�i Erol Akyava� ve Hayati Misman resimlerine tak�ld� gözü.
Yatak odas�na geçti ve giyinmek için elbise dolab��� açt�. Dolapta ilk olarak, Teoman'�n
kütüphaneye s��mad��� için, buraya y������ kitaplar� ve üst üste dizilmi� oldu�u halde, da����k
görünen kazaklar��� gördü.
Yüzükoyun yata�a uzand� ve art�k bu evde yaln�z kalmas���n olanaks�z oldu�unu anlad�.
Hüzünlendi, ama keyif ald���na da gizleyemedi kendinden...
"Demek bu!" diye dü�ündü.
"Birbirini sevse ve iyi anla�sa da, bir kad�nla bir erke�in birbirine mahkûmiyeti bu, demek ki...
Monogaminin en iyi örne�i, en heyecanl��� ve keyiflisi bu!..

"Ayr� evlerde ya�ay�p da, birbirimize çok yak�n olmam�z olas� de�il Nil! Üstelik ben öyle steril
ili�kilerle, kad�n-erkek beraberli�ine yeni bir boyut kat�laca��na inanm�yorum. Ben doya doya
ya�amal���m seni. Uyurken, y�kan�rken, yemek pi�irirken, kitap okurken yan�mda olmal���n. Ba�ka
türlü seni kavrayamam, tan�yamam, sana dokunamam..."
Neyyire Gömüç'ün Buhara pilav��� pi�irirken, bir elinde tahta ka��k, önünde komik bir önlük, uzun
uzun anlatm���� Teoman.
"Bence, öyle ayr� evler, ayr� ya�amlar ve arada bir yerde kesi�en bir a�k yerine, uzun
hesapla�malara girmeden, inanç, özen ve mutlaka a�kla ya�anacak, dopdolu, heyecanl�, ama belki
��sa ömürlü ili�kiler en sa���kl� olan���r... Belki de, bana en uygun olan�..." Nilsu'ya gülümseyerek
sürdürdü laf���:
"Hem sonra, biraz burçlara, fallara kulak versene k�z! Sen 'akrep'le, ben 'yengeç', iki kabuklu
yarat�k, bulduk birbirimizi diye, biraz sevinsene! Ne diye kara kara dü�ünüp, kad�n-erkek ili�kisi
üzerine dertleniyorsun? Sevin, ya�a, ya�at!"
Ya��� elleriyle Nilsu'yu ok�am��, kar�� ç�kmalar�na ald�rmadan, yeme�in alt��� kapat�p, uzun
sürecek öpü�melerin yol gösterdi�i, tutkulu bir sevi�meye sürüklemi�ti onu.
"Mutluyum," diye gülümsedi yatt��� yatakta Nilsu.
"Onunla mutluyum, ama yine de, bunca farkl� oldu�umuzu hissetmeme kar��n, çok 'farks�z' bir
ili�ki ya�am�yor muyuz?"
"Bu evde art�k yaln�z kalam�yorum!" diye m���ldand� kendi kendine. Yatak Teoman kokuyordu.
Derin, huzurlu bir uykudan uyand���nda, çoktan ak�am ���klar� dolmu�tu yatak odas�na. Kendini iyi
hissetti�ini duyumsad�, uzun uzun gerindi.
Önce giyindi, küçük bir yolculuk çantas� haz�rlad� sonra. Birkaç ti�ört, iki bikini, bir etek, bir
kazak. Hafif bir kahvalt� haz�rlad�, koyu bir kahve içti. Sandalyenin arkas�na yaslan�p, dü�ündü bir
süre. Ard�ndan bir kâ��t, bir kalem al�p bir not yazd�.
261
"Tea, '! '' - '- > >: -' ' '--'
Birkaç günlü�üne güneye gidiyorum. Tatil gibi bir �ey. Yaln�z kal-262 mak, iç seslerimi
dinlemek ve kendi kendime konu�mak gereksinmesi belki de. Sana telefon edece�im. Nil."
Notu Teoman'�n çal��ma masas�na b�rakmak için e�ildi�inde, gördü�ü �eyden büyülenmi� gibi
kalakald�.
Bu, bir k�rm��� daire içine çizilmi�, iki ye�il susamuru ba��yd�. Susamurlan ba�lar��� birbirine
uzatm��, bir s�rr� payla��r gibi bak�yorlard�. Resmin alt�nda, "Greenhope-Türkiye Ye�ilumut Örgütü
1990" yaz�yordu.
"Yeni örgütünün logo eskizi olmal�," diye dü�ündü Nilsu. Uzun uzun seyretti resmi. Hayran olmu�
bak��larla, öylece kald� masan�n ba��nda.
Öylece, orada!
Neden sonra (neden?) kalkt�, kendi dolab�ndan bir tabaka ay-dinger ç�kartt�, kendi masas���n
üzerine yayd�, kö�elerini tutturdu. Ye�ilumut örgütünün logosu olacak susamuru ba�lar���
büyüterek çizdi ayd�ngere.
Kocaman iki susamuru kafas�!
Susamurlanndan birini ye�ile boyad� özenerek, ikinci susamuru için elinde ye�il kuru boya kalemi,
karars�z kald� bir süre. Sanki ikinci susamurunun ne renk oldu�unu bilmiyordu, ç�kartam�yordu.
Boya kalemini b�rakt� sonra. Ellerini karn���n üzerinde birle�tirdi, karn��� sever gibi, kendi kendine
bir �eyler m���ldand�. Aniden f�rlad� yerinden. Çantas��� ald� ve ç�kt�.
Ev bombo� kald�.
Bombo� evin kap���nda, anahtar sesi duyuldu az sonra. Nilsu geri dönmü�tü.
Masan�n üzerine b�rakt��� notu ald�, cebine koydu. Boyamadan b�rakt��� ikinci susamurunun
üzerine ye�il boya kalemiyle bir sözcük yazd�. Yüzünde çok ciddi bir ifade, hareketlerinde durgun
bir kararl���k vard�.
Yeniden çantas��� al�p ç�kt�

Renksiz susamurunun üzerinde ye�il kalemle kocaman YE�iL yaz�yordu!
NASIL BÎTTÎ?
"Zaman bir çizgi de�il bir boyuttur. T�pk� bo�lu�un boyutlar� gibi. E�er bo�lu�u bükebilirseniz,
zaman� da bükebilirsiniz. Ve e�er ���ktan daha h�zl� hareket edebiliyorsan�z, geçmi�e yolculuk
edebilir ve ayn� anda iki yerde birden var olabilirsiniz.
(Paul Davies, Cari Sa�an, John Gribbin ve Stephen W. Hawking den esinlenerek)
MARGARET ATWOOD
"Bir adam�n bütün sözcüklerle ç�����a döndü�ünü
duyuyorum. Uyan�yorum
bir dü� daha eksilmi� kafamda."
FEYYAZ KAYACAN
l
Nilsu Baran'�n bana b�rakt��� dosya burada, böylece bitti. Yanl�� m� anlad�m, kâ��tlar� m� kaybettim
diye dolan�p durdum. Ama hay�r, hepsi buydu!
Bir süre �����n kalakald�m, sanki aldat�lm����m, öyle ya, elinde roman olmas��� istedi�i bir dosyayla
����p gelen kendisiydi. Sonra, yazd�klar� bir zaman örgüsü içinde ak�p giden ve yazd�klar�na
bak���rsa, akl� ba��nda - en az�ndan bir roman yazmaya yetecek kadar -bir kad�n vard� kar��mda.
Oysa bana b�rakt��� dosya, içindekiler bir bütünlü�e eri�meden bitirilmi�, sanki yar�m b�rak�lm��,
belki de bana bir i�aret vermek istenmi�ti. Ne yapaca���� bilmeden saatlerce oturdum dosyan�n
ba��nda.
ilk tepkim, kurnazl�k edip, roman� böylece bitirmek iste�i oldu. �öyle yapacakt�m:
"Sevgili okurlar, i�te modern, kentli ve farkl� bir genç kad���n ya�am�, buyrun, nas�l sonlanaca��na
siz karar verin!"
Do�rusu böyle bir son hayli ilginç olabilir diye de sevindim. E�e dosta sorup, onlar�n tepkilerinden
yararlanmak istedi�imde, kimi be�endi, kimi berbat buldu, kimi hiç tepki vermedi. Kitaplar���,
kolay okunur bulduklar� için be�enmeyen ele�tirmenlere sordu�umda, ellerini ovu�turup; 'Aman ne
orijinal olur!' dediler.
Hemen vazgeçtim!
Sonra kurnazl�ktan cay�p, ak�ll���k etmeye karar verdim. Bu kez de, roman�n sonunda Nilsu Baran'�
bir rüyadan uyand���p, asl�nda her �eyin bir dü� oldu�unu aç�klayay�m, konuya baz� mistik ö�eler
katmak için, uyanan kahraman���n cebinden bir ipucu ç�kartay�m diye dü�ündüm, örne�in
cebinden Metin Alt�ok'un kedili �iiri ya da, bir susamuru resmi dü�sün, dedim...
Okurlar�ma sordum: "Nas�l buldunuz finali?"
'Siz de mi?', 'Yine mi?', diyerek burun bükenler, 'Esprisiz ve ku-ru' bulanlar oldu.
"Harika bir �ok olur, mutlaka böyle bitirin!" diye ellerini ovu�turan ayn� ele�tirmenler, sevincimi
'kursa��mda' b�rakt�lar!
O zaman, Nilsu Baran'�n bana bir i�aret verdi�ini varsay�p, yollara dü�tüm. Tembelli�in âlemi
yoktu, sonuna kadar gitmeliydim.
Nilsu Baran ve Selen Doran ad�nda - bana verilen gerçek isimlerle elbette - birileri Mimarlar
Odas�'na kay�tl� de�ildi ve asla olmam����. Ye�iller Partisi'nde, Teoman Ertan ad�nda birini kimse
tan���yordu. Tabipler Odas�'nda, Baran soyadl� hiçbir doktor yoktu.
Umutsuzlu�a kap�lmad�m. Yer yar���p, bütün susamurlan, anneleri, babalar�, sevgilileri içine girse
bile, ben 've di�erleri'nden birini bulaca��ma inan�yordum. O kilit ki�i N.G.'ydi.
Neyyire Gömüç!
Herkes kaybolabilir, saklanabilir ya da bana ��k tuzaklar kurabilirdi, ama Neyyire Gömüç diye biri
vard� ve edebiyat severler, onun varl����� sevgiyle kucakl�yordu.
Neyyire Han�m'�n telefonunu bulmak için, yay�nc����� arad�m, önce iste�im reddedildi. Önüne
gelen herkese verilen yazar telefon numaralar�, sonradan keyifsiz konu�malara yol açabiliyormu�.
Örne�in yazd��� kitaplarda ille de kendisinin anlat�ld����� iddia eden baz� okurlar, telif hakk� talep
ederken, özel hayat���n if�a edildi�ine inanarak çok sinirlenen, asabî insanlara da rastlan�yormu�.

Ad��� ve amac��� aç�klay�nca, Neyyire Gömüç'ün ev telefonunu edinebildim.
Telefon etti�imde, gerçekten de Nilsu Baran'�n betimledi�i sesle kar��la���m: mesafeli, so�ukça ama
ilgili.
>!' Kendinden sonraki ku����n kad�n yazarlar�m tan�mak konulunda hassasiyetini vurgulayarak,
büyük nezaket gösteren Neyyire Gömüç, kendisiyle görü�mek iste�imi kabul etti.
Bu sat�rlar� yazd�ktan k�rk gün, tam k�rk gün önce Neyyire Gömüç'ün Bebek'teki evine gittim.
Elimde Nilsu Baran'�n bana b�rakt��� o p���l p���l dosya, bir demet papatya - onu seviyormu� ya! -
heyecandan tir tir titreyerek kap���n zilini çald�m.
Kap��� açan Neyyire Gömüç, Nilsu Baran'�n anlatt��� N.G.'ye t�pat�p benziyordu. Orta ya���, ho�,
al�ml�, kendine güvenen, son derece kibar bir kad�n. Mesafeli, serin, hatta so�uk... Fakat bu hali,
onu itici k�lmaktan çok, özellikle kitaplar��� okumu� insanlar�n gözünde ona apayr� bir albeni
kat�yordu.
"En sevdi�im çiçekler, te�ekkür ederim," dedi serin serin.
"iyi bir ba�lang�ç!" diye dü�ündüm, salona girerken. Salonda her �ey, bütün e�yalar, kanepe,
uyuyan kedi, bak�ml� ye�il bitkiler, sehpadaki kavanozlar, her �ey, tamamen Nilsu Baran'�n
betimledi�i gibiydi. Tek �ey hariç!
Kanepede uyuyan kedinin cinsiyeti, yaz�lanlara uymuyordu: Bu kedi di�iydi!
Üç renkli kedilerin di�i oldu�unu, ben de Nilsu Baran'�n babas�ndan ö�renmi�tim.
"Ad� Nane olmal�, bu han�m k���n," dedim. Söze bir yerden ba�lamak gerekiyordu, oltal� bir
cümleyle ba�lad�m ben de.
"Efendim?" ����rm���� Neyyire Gömüç.
"Kedinizin ad� Nane olmal�," diye yineledim.
"Benim kedim mi?" Yüzüme bakt�, sanki bir �eyler arand� yüzümde.
"Di�i oldu�u do�ru, ama ad� Viking'dir." Sesi ku�ku doluydu.
"Nane'yi," dedi, "Nane'yi bir kedi ad� olarak dü�ünmeniz hayli ilginç!"
Evin arka odalar�na aç�lan dar koridordan, incecik bir müzik yay���yordu salona. Tan���k, güzel bir
saksofon sesi...
"Jan Garbarek bu!" diye hayk�rd�m.
"Sever misiniz?" dedi buz gibi bir sesle Neyyire Gömüç.
����rma s�ras� bana gelmi�ti. Tam a����� açacakt�m, içerden k�rk ya�lar�nda, uzun boylu, sakall�,
tel çerçeve gözlüklü, ho� bir adam, gülümseyerek salona girdi, îlk bak��ta, s�cakkanl�, rahat ve
ne�eli bir insan izlenimi veriyordu. (Ben mi öyle sanm����m?)
Adam gülümseyerek, elimi s�kt�, elleri ���k ve samimiydi.
267
"Merhaba ho� geldiniz! Ben Cem nas�ls���z?"
"Cem?"
268 "O�lum Cem, iki gün önce istanbul'a döndü. Y�llard�r yurtd����ndayd�," diye aç�klad� Neyyire
Gömüç. (Daha do�rusu, iyice kar����rd�.)
Arkama yasland�m, derin bir soluk ald�m. Nefes kesen bir oyunun ba�lamak üzere oldu�unu
hissediyordum.
"Oca��n alt��� kapatt�m ama biraz demlenmesi gerekir, de�il mi anne?"
"Ah evet, en az yar�m saat kadar."
Ad���n Cem oldu�unu söyleyen - hiç inanmam����m tabii -adam, ne�e ve enerjisini dalga dalga
çevresine yayarak, bana döndü:
"Annemin Buhara pilav� me�hurdur. Tam gününe denk geldiniz, mutlaka tatmal�����z!"
"Tabii ya, Buhara pilav���zdan haberim var!"
"Öyle mi?" diye yeniden ����rd� N.G.
"Bunu, pek az ki�i, ancak çok yak�nlar�m bilirler oysa."
Art�k kozlar��� açmak vakti gelmi�ti. Briçte 'grand �lem' yapacak birinin keyfiyle a����� açt�m:
"Nüsü Baran'dan ö�rendim."

"Kimden?..." diye hayk�rd� Neyyire Gömüç. Sesi, bir ç����k gibi uçtu ve duvarlara çarp�p,
parçaland�.
"Nilsu Baran," dedim, biraz çekinerek bu kez.
"Arkada����z Cahide Han�m'�n o�lu Teoman'�n genç sevgilisi."
Derin bir sessizlik, aram�za dü�mü� güçlü bir bomba gibi patlad�. Sessizlikten kulaklar�m uyu�tu.
San���m, biraz suçluluk duygusuydu içimi dolduran.
Oturdu�u koltukta, i�ne batm��ças�na dimdik dikilen Neyyire Gömüç, azarlar gibi sordu.
"Nereden tan�yorsunuz bu insanlar� siz?" Rengi solmu�, can� s���lm����. Hay Allah, ne yapt�m ben?
Neyyire Gömüç'ün o�lu Cem oldu�unu iddia eden adam, aya�a kalk�p, ona do�ru e�ildi.
"îyi misiniz anne? Size su getireyim mi?" Uçarcas�na mutfa�a gitti. Salonda yaln�z kald�����zda,
N.G. f���ldayarak sordu:
l
"Kimsiniz siz? Niçin buradas���z? Ne istiyorsunuz benden?" Kendimi öyle suçlu, öyle berbat
hissettim ki, hemen o evi terk etmek, çabucak kaçmak geldi içimden. Beni en çok rahats�z eden,
sayg� duydu�um bir yazar�n huzurunu kaç�rm�� olmamd�.
O s�rada, elinde su barda��yla mutfaktan gelip, annesine �efkatle su ikram eden o�ul, yüre�imi
burkan bak��larla onu izliyordu. Daha fazla dayanamad�m.
"Bak�n, sizleri üzmek istemedim. Fakat elimdeki tek ipucu sizsiniz ve ben bu dü�ümü çözmek
zorunday�m.
"Genç bir kad�nd�, bana bir dosya b�rakt� ve ortadan kayboldu. E�er yazd�klar���n bir sonu olsayd�,
burada olmazd�m. Ama bir �eyler eksikti ve sanki o bunu benim ortaya ç�kartmam� istiyordu."
Söylediklerimden pek bir �ey anlamam�� gibi bakt�lar. O zaman, dosyay� ç�kartt�m ve onlara
verdim.
Beni tümden unutarak, iki saat kadar, bir define haritas� inceler gibi içine dü�erek okudular,
dosyadaki sayfalar�. Arada bir, Neyyire Gömüç'ün heyecanl�, hayret dolu ünlemeleri duyuluyordu.
Okuma saati bitti�inde, ayaklar�m uyu�mu�, ac�km�� ve s���lm����m. Ba���� kald���p N.G.'yle göz
göze geldi�imde, sanki o aniden ya�lanm�� ve hastalanm�� göründü gözüme, inlemeye benzer bir
�eyler m���ldand�; anlad�m!
"Annem mümkünse �imdi gitmenizi rica ediyor," dedi, o�lu Cem oldu�unu iddia eden adam.
Daha önce de, birkaç yerden kibarca kovuldu�um olmu�tu, olmas�na ama ilk kez utan�yor ve
üzülüyordum. Beri yandan da, çok meraklan�yordum. Neler oluyordu? Neler bitiyordu?
Hastaland��� besbelli Neyyire Gömüç'ü, bu durumda daha fazla zorlamak zalimlik olacakt� kalkt�m,
çantam� ve Nilsu Baran'm dosyas��� al�p kap�ya yöneldim.
Tam ç�karken, beni kap�ya kadar geçiren adama dönüp: "Size tuhaf gelir mi, bilemeyece�im ama
ba��ndan beri sizin asl�nda Teoman oldu�unuzdan ku�kulan�yorum ben..." dedim.
Adam�n rengi att�. Hiç yan�t vermeden, kap��� üzerime sertçe kapatt�.
269
2JO
Eve döndüm.
Birisi bana bir oyun oynam����, bundan hiç ku�kum yoktu art�k! Gizli kalmas� gereken bir �eyi ya
da �eyleri, belki önemli bir s�rr� çözmek için beni kullanmak istemi�, ama ba�ar��� olamam����.
Neler oluyordu, tam bilmiyordum, fakat merakland���m kadar, kayg�land����� da ayr�ms�yorum.
Üstelik, romana son cümleyi yaz�p, noktay� da koymam gerekiyordu.
Bitmemi� bir kitap, yazar���, yak�ts�z ve para�ütsüz havada kalm�� bir pilot gibi deliye çevirir.
Bir yandan, gerçe�i bilmek arzum, bütün yarat��� p�narlar��� kurutmu�, bütün eklemlerimi
kilitlemi�ti.
Birkaç kez Neyyire Gömüç'ün telefonunu çevirdim, evinin önünden geçtim ama son anda hep
vazgeçtim. Art�k ben kendi roman���n sonunu merak eden bir yazard�m! Beni arayanlardan kaç�yor,
telefonu, kap��� kimselere açm�yordum.

Neyyire Gömüç'ü ziyaretimden on üç gün sonra, motosikletli ve kaskl� bir adam kap��� çald�.
Uykusuz, i�tahs�z ve keyifsiz açt�m kap���.
"Size bir APS mektup var efendim."
Mektup daktilo ile yaz�lm���� ve ondan geliyordu. Romanla ili�kisi nedeniyle buraya aynen
al�yorum:
"Eylül üç, 1990, istanbul,
Say�n Yazar Han�m,
Bir süre önce, beni evimde ziyaretiniz s�ras�nda aniden rahats�zla-n���m ve size ev sahipli�i
yapamay���m konusunda, anlay�� gösterece�iniz ümidiyle, ba���lanmay� umuyorum.
�imdi size anlatacaklar�m, o ak�amki ziyaretiniz esnas�nda ba�lay�p hâlen süren ve ya�am�m
boyunca - uyurken, gülerken ve ölürken bile - beni rahats�z edecek humman�n nedenini
aç�klayacakt�r umar�m...
Amerikan K�z Kolejinde ö�renci oldu�um y�llarda, en yak�n arkada��m,
sizin elinizdeki dosyada ad� geçen Cahide ad�yla tan�mlanan genç k���n ta kendisidir.
Siyah gür saçl�, ye�il, çekik gözlü, iri kemikli, uzun boyunlu ve çok ho� bir k�z olan bu can
arkada����n ad� Nilüfer Caneri.
Onun da kökleri, annesi taraf�ndan Gürcü atalar�na do�ru gururla uzan�rd�.
Nilüfer'e 'kar�nca lakab� ince beli, bana 'çekirge' takma ad�, yerinde duramaz olu�umdan ötürü
tak�lm����.
Nilüfer'le ben, tam anlam�yla 'içtikleri su ayn gitmeyen' iki arkada� olmam�za kar��n,
karakterlerimiz son derece z�t, inan�lmaz kar��tl�ktayd�. Benim d��a dönük, at�lgan ve gerçekçi
olu�um kadar, içe dönük, al�ngan, karars�z ve k���lgand� o. Ama ikimizin çok önemli bir ortak yan�
öylesine güçlüydü ki, bu, bizi sonuna dek birbirimize ba�lad�, diyebilirim.
Edebiyat, insan ve güzellik! i�te Nilüferle ben, bu üçüne sevdal�yd�k. Do�al olarak da birbirimize...
Nilüfer, özellikle �iire, ben roman ve hikâyeye dü�kündüm. Okul defterimizin arka yapraklar�,
birbirimize heyecanla yazd�����z, yeni ke�fedilmi� yazarlar�n, �airlerin eserlerinden al�nt�larla
doluydu, ikimizin ya�am�ndan da hiç ç�kmad� bu tutku, hiçbir zaman...
Tan�nm�� bir hekim olan babas� Hilmi Bey, Nilüfer'in okuyup, iyi meslek sahibi olmas���, daha
sonra hay�rl� bir izdivaç yapmas��� istiyordu. Onun bu ayd�n, ça�da� ve Atatürkçü tutumuna kar��,
annesi Nilgün Han�m, tutucu, kat� ve sertti.
O, kad�nlar�n yerinin evi oldu�una inan�r, k�����n bir an önce ba�-göz olup, ailesini kurmas���
isterdi. Nilgün Teyze, dedi�i dedik, inatç�, biraz da aksi bir kad�nd� ve Nilüfer'in benimle arkada���k
etmesinden hiç ho�lanmazd�.
Lise ikinci s���fa gidiyorduk. Her �ey, Ankara'daki Amerikan Sefa-reti'nden gelen bir kültür
ekibinin, okulumuzu ziyareti s�ras�nda ba�lad�. Sefaret mensuplar� — dilimi ba���lay�n; insan,
ya�ad�klar���n tarihini, an�lar�ndan dökülen dille yans���r, bilirsiniz - yani elçilik elemanlar� aras�nda
bulunan çok yak���kl�, uzun boylu, k�����ms� sar���n bir genç adama, k�sac�k bir bak�� sonucu tutulan
Nilüfer'in ilgisi kar����ks�z kalmam����.
önceleri bana bile �aka gibi gelen bu 'bir bak��ta a�k', 'kara sevda'
denilen, a�k hastal���na hepimizi inand�racak bir sona do�ru h�zla ilerleyecek ve genç â��klar�
tehlikeli uçuruma sürükleyecekti. 272 ö�retmenlerin ve annesinin ciddiye almad��� ilk haftalarda,
Amerikal� elçilik görevlisiyle s�k s�k Y�ld�z Park� ya da küçük muhallebicilerde bulu�an Nilüfer, ad�
Michael olan bu genç adamla evlenip, onun ya�ad��� Wisconsin eyaletine yerle�meyi hayal ediyor,
mutluluktan bulutlar�n üzerinde dans ediyordu âdeta! Bu dönemde de, en yak�n dostu bendim
elbette...
O s�rada k�����n bir yabanc�yla flört etti�ini duyan Nilgün Han�m, b�rak�n sevdalanmay�, evlilik
öncesi bak��may� bile uygun görmedi�i, hele hele, gayri müslim bir damat aday� dü�üncesiyle
��lg�na döndü�ü için, ilk olarak, k����� okuldan ald�, eve kapatt�. Sonra da, onu hemen evlendirmek
için kollar� s�vad�.
'Evlenince unutur!' diyordu.

Önce yiyip içmekten kesildi Nilüfer. Sonra insomnia dedikleri uykusuzluk hastal���na tutuldu.
Yataklara dü�tü zavall���k...
��te o zaman, Nilüfer'in dünya tatl���, sevecen, yak���kl� a�abeyi Teoman, i�e el koydu. Teoman k�z
karde�i Nilüfer'i hem çok sever, hem de çok kollard�. Babalar���n çekingenli�e varan kibarl���na,
pas-' telti�e uzanan çekimserli�ine, sald�rgan ve esnemez bir tav�rla reaksiyon veren annelerinin
yaratt��� elektrikli ortamlarda, olaya daima o el koyar ve dengeyi sa�lamaya çal���rd�.
Teoman A�abey, önce gidip Michael'� buldu, onunla konu�tu. Babas���n r�zas�yla, iki gencin
birle�melerinde bir engel olmad����� karar�na vard��� s�rada, Nilgün Han�m çoktan bir damat
bulmu� ve her �eyi ayarlam����...
Tam bir Shakespeare tragedyas�!
Bir ay içinde, gösteri�li bir dü�ünle, alelacele evlenen Nilüfer'in kolunda kendisinden on be� ya�
büyük, kerli ferli, ciddi, sayg�n bir doktor vard�.
Baran Bey, asl�nda ho� bir insan, tam bir beyefendiydi. Ne malum a�k-� memnû'dan, ne de
kay�nvalidesinin tuza��ndan haberdard�. Ö�rendikten sonra da, daha çok bir baba gibi yakla�����
genç kar���na � - yard�mc� olabilmek için ç�rp�nd� durdu. Ama heyhat!
Alt�n bir kafese kapat�lm��, Baran Ertan'�n kar��� Nilüfer, yeniden hastaland�, zay�flad�, sarard�
soldu. Art�k son s���fta olan okul arkada�lar�;
bizler, üzüntümüzden onun ad��� bile ansak, derin bir hüzne kap���yorduk. Olgunluk
��navlar� vard� o zamanlar. Tam onlara haz�rlan�yordum ve bana ihtiyac� oldu�unu bile bile, üstelik
içim yana yana eve kapanm��, ders çal���yordum.
Hava de���ikli�inin küçük kar���na iyi gelece�ini dü�ünen Baran Bey, Nilüfer'i al�p �zmir'e ta��nd�.
O y�l ben de, Hukuk Fakültesi'ne kaydolmu�tum ve hikâyelerim yeni yeni dergilerde görünmeye
ba�lam����. Daha sonra o�lum Cem'in babas� olacak Enver Ziya'yla tan���p, flört edi�im de ayn�
zamana denk dü�er.
Bir komitac� olan ilk e�im Enver Ziya, o�lumuz Cem üç ya��ndayken, bir tren yolculu�unda
öldürüldü. Polis kay�tlar�nda hâlâ "kay�p" olarak geçer.
Böyle kar���k bir dönemime rastlad��� için, bir y�ldan fazla bir süredir izmir'de ya�ayan Nilüferle
yaz��mak d���nda ba�ka bir ileti�im kuram�yordum. Halbuki, bana bir k�z karde�ten yak�n olan
Nilüfer'e mutlaka destek olmak, sahip ç�kmak gerekiyordu.
Onu izmir'de ziyaret etti�imde o zarif, o al�ml� genç k�zdan geriye yorgun, hayalet bak����, ruh gibi
bir kad�n kalm�� oldu�unu deh�etle görmü�, kocas� Baran Bey'in özel vitamin kürleri ve bal�k
ya�lar���n bir i�e yaramad����� anlam����m. Nilüfer, Michael'� unutamam��, eriyip gidiyordu.
Derhal a�abeyi Teoman'� bularak, bir �eyler yapmam�z gerekti�ini ona anlatt�m. Birlikte uzun süren
ara���rmalar sonunda, o zamanki Amerikan elçisinin Brezilya'ya atand����� ö�renip onun vas�tas�yla
da Michael'm izini bulduk.
Bir kabaret �ark�����yla evlenip, art�k alkolik bir adam oldu�unu ö�rendi�imiz Michael, yazd�����z
mektuplara sonunda yamt verip; hâlâ Nilüfer'i unutmad����� ve onu bir daha aramamam���
istedi�ini bildirdi. Kar�����n ad�: Josephina'yd�!
O aralar, Nilüfer'in bir dü�ük yapt����� ve sa�������n iyice bozuldu�unu ö�rendim. Tedavisi için
istanbul'a gelecekti.
Onu son gördü�ümde, bak��lar�nda beni tan�����na dair ���klar bulmakta güçlük çekti�im, yabanc�
ve hasta bir kad�nd�. Bol bol Ca-mus okuyor, yaln�zca kitaplarla soluk al�yordu.
'Beceriksiz ve ba�ar�����m Neyyire. Cesur, sebatkâr ve mücadeleci birisi olamay�����n cezas���
çekerken bile, yüreksizim!..." demi�, 'ln-
1YS18
san, hiç de�ilse ölümünü seçerken ba��ms�z ve yürekli olabilmeli,' diyerek, içime deh�et salm����.
274 Bir ay sonra, Bo�az'da kocas���n arabas�yla gezerken bir trafik kazas�
yapt�. Yan�nda Camus varm��. Hemen ölmü�.
Herkes anlad�, kimse konu�mad�!

Teoman A�abey, bir zamanlar Demokrat Partiye yak�nl���yla tan�nm��, milletvekili seçilme �ans�
artt��� o ���aal� ikinci seçimler öncesinde birdenbire partiden koparak, pek çoklar�m ����rtm����.
Yaln�zca politik tercihleriyle de�il, bütün ya�am� ve tavr�yla son derece renkli, ����rt��� ve ilginç bir
insan olan Teoman Caneri, Nilü-fer'in ölümünden yedi y�l sonra, benim ikinci kocam olmu�, be� y�l
kadar süren evlili�im boyunca, o�lum Ceme gerçek V�r baba kadar yak�n ve sevecen bir 'üvey
baba' olmu�tur.
Teoman, halen Amerika'da ya�ayan bir i�adam���r ve Selen ad�nda bir mimar han�mla evlidir.
Teoman'la, Selen'in, Hakan ve Nergis ad�nda iki çocuklar� vard�r. Bildi�im kadar�yla, uyumlu bir
aile ili�kisi kurmay� ba�arm��, bunu sürdürmektedirler.
Nilüfer'in kocas� Baran Bey, y�llarca genç kar�����n yas��� tuttuktan sonra oldukça geç bir ya�ta
yeniden evlenip, baba olmu�tur.
ikinci e�i, bankac���ule Ertan'd�r ve çiftin Alican ad�nda bir o�ullar� vard�r.
Sevgili Yazar Han�m, bana okumam için getirdi�iniz dosyada yaz��� hikâyeyle, gerçek aras�nda bir
ba�lant� arad������� bildi�im için, o�lum Cem'le ilgili bir iki aç�klama yapmam gerekti�ine de
inan�yorum.
Bana, bir o�uldan çok, yak�n bir arkada� olan Cem, orta ve liseyi Maarif Koleji nde yat��� olarak
okumu�, Teknik Üniversite'de ö�renciyken, politik nedenlerle ö�renimini yar�m b�rak�p Norveç'e
gitmi�tir.
Türkiye'de yar�m b�rakt��� mühendislik e�itimi yerine, Oslo'da okyanus biyolojisi okuyan Cem,
ünlü Greenpeace ekibiyle çal�����, iki y�l boyunca denizde ya�am����r.
Cem'in k�sa süren ilk evlili�i, Ulla ad�nda bir isveçli k�zla olmu� — ben hiç tan��mad�m kendisiyle
— Ulla, daha sonra, Hindistan'a yapt��� bir yolculukta tan������ Hintli bir müzisyenle evlenmi�tir.
Bugün mutlu bir evlili�i ve bu evlilikten Deniz ad�nda bir k��� olan Cem'in �imdiki kans�, i�adam�
Fikret Edipcan Bey'in k��� Nil-gün'dür. Cem ve ailesi, y�llard�r Güney Fransa'da ya�amaktad�r.
Efendim, buraya kadar yazd�klar�m, yaln�zca kafan��� kar����racak gerçeklerdir, fark�nday�m. Ama
yapt�����z i�e duydu�unuz sayg� ve heyecana olan inanc�m ve uzun süredir üzerinde çal����������
söyledi- 275 �iniz bu romana verdi�iniz emek nedeniyle hak etti�inizi dü�ünerek, size as�l çarp���
ve maalesef pek rahats�z edici üç noktay� da aç�klamaya karar vermi� bulunuyorum!
Bir: Nilüfer'in göbek ad�, babaannesinden esinlenilerek Cahide olarak konmu�, resmi i�lemlerde
Cahide Nilüfer olarak geçmi�tir.
iki: Teoman'la evli oldu�umuz y�llarda, sarman bir kedimiz olmu�, ad��� da onun arzusuyla Mint'
koymu�tuk.
Üç: Torunum Deniz'e benim arzum üzerine, Nilsu göbek ad� verilmi�tir. Bu, asl�nda Nilüfer'le kan
karde�i olup, hangimizin önce k��� olursa ona vermek üzere, and içti�imiz add�r. Bilmem �imdi
anlad���z m�?
Yani, her �eyin asl�nda ne denli kar���k görünse ve giderek daha da kar��maya ba�lasa da, asl�nda ne
basit oldu�unu anlad���z m�?
�sterseniz, Nilüfer'in o trafik kazas�nda ölmedi�ini, Amerika'ya Michael'�n yan�na kaçt����� ve halen
orada mutlu bir ya�am sürdürdü�ünü dü�ünün ...Ya da, onun Baran Bey'le evlendi�inde, asl�nda
Michael'dan gebe oldu�unu ve kocas���n, bu durumu örtbas etmek için izmir'e ta��nmalar���
sa�lad�����... Belki de, bu yasak a���n, Nilsu ad�ndaki meyvesi, �imdi köklerini ar�yor diye
dü�ünün...
Nas�l isterseniz... Sonuçta karar� siz verecek, romana son sat�n siz yazacaks���z...
Bana gelince, bundan fazla konu�mayaca��m. Çünkü ben özel hayatlara, ki�inin kendisine yak�n
sayd�klar�na ve seçti�i insanlarla payla���klar�na dair konularda, çok tutucu biriyim. Öyle �eyler
vard�r ki, ait olduklar� ki�iyle mezara gitmelidir!
Biraz da bu yüzden, Nilüfer'in bana yollad��� bütün mektuplar� yakt���m do�rudur.
Öte yandan, bütün bu karma�ay� ne sizin, ne de benim metafizik aç�klamalarla kavramaya
çal��aca������ sanm�yorum. Zaten, baz� konularda yap�lan her aç�klama, bilmek yolunu t�kayan bir
önyarg�ya dönü�ebilir.

1. Mint: Nane
Kald� ki, bilmek, her zaman çözüm getirmezi Ve belki de, "ölmek/ bir sanatt�r her �ey gibi,
��siz/Bir ustal�kla yap�yorum bu i�i."' diyen kad�n �air hakl���r.
Sevgilerimle
N.G."
Mektup bu kadard�, ne bir kelime ekledim, ne de ç�kartt�m. Hepsi buydu, hepsi!
Birkaç gün sonra, Yazar Neyyire Gömüç'ün uzun bir yolculu�a ç�kt��� haberi yay�ld� edebiyat
çevrelerine. Ama ne bir gazete haberi, ne de özel bir mesaj...
��lu Cem'i aray�p, i�in asl�m sordu�umda, annesinin tatilde oldu�unu ö�rendim. Cem'in sesi
so�uk, mesafeli ve kayg���yd�.
Neyyire Gömüç'ü bir daha hiç bulamayaca���� biliyordum. Ba�kalar� da bulamayacaklar.
Onu en son, Haydarpa�a Gar�'nda görenler olmu�!...
Mart 89, istanbul - Nisan 90, Montreal - Eylül 1990, izmir.
SUSAMURU için ansiklopedik bilgi'1
"SUSAMURU: Etoburlar tak�����n, sansargiller familyas���n dört cinsini olu�turan yar� sucul
memelilerin ortak ad���r. Gövdeleri ince uzun, kulaklar� küçük, boyunlar� uzun, bacaklar� k�sa, ba��
bas�k, kuyruk taban�, hemen hemen gövdesi kadar kal�nd�r. Susamu-ru postundan, çok de�erli ve
dayan�kl� kürkler elde edilir.
Susamurlar� perdeli ayaklan sayesinde kolayca yüzebilir ve suyun yüzeyine hiç ç�kmadan 400 m.
yol alabilirler. Yüzmeyi ye�lemekle birlikte, k�sa bacaklar�na kar��n, karada bir insandan daha h�zla
ko�abilirler.
Besinleri, ba�ta bal�k olmak üzere, her çe�it su canl�lar���r. Bal�k yakalamak için, bazen birkaç
susamuru, ortak hareket eder, küçük memelileri yakalay�p yedikleri de olur.
Di�i susamurlan, altm�� bir-altm�� üç gün süren gebelik döneminin ard�ndan, bir-be� yavru
do�ururlar.
Yabani hayvanlar�n tümüne yak�n bir bölümünün tersine, susamurlan, eri�kin evlerinde de
oyunculuklar�m sürdürürler. Karla kapl�, e�ik bir yamaçtan suya yuvarlanmak, s�k görülen oyunlar�
aras�ndad�r.
Susamurlan, zeki, sokulgan ve çok merakl� hayvanlard�r. Yavruyken al���rsa, kolayl�kla
��itilebilirler."
(*) Ana Britannica, cilt 20, sayfa 151
Buket Uzuner'in içten, duyarl� ve mizah dolu üslubuyla yazd��� ça�da� bir roman. "�ki Ye�il
Susaml���, Anneleri, Babalan, Sevgilileri ve Di�erleri' çevre politikas�na, a�ka, enerji sorununa,
kad�n-erkek ili�kisine alternatif çözümler arayan ayd�n ve farkl� bir çiftin öyküsü, bir 'modern
zamanlar' roman�.
��ki Ye�il S��samuru, iyi romandan kafa cimnasti�i beklentisi içinde olan kültür seçkinlerine de bir
�eyler sunuyor; hem biçim hem de öz aç���ndan."
'Buket Uzuner iki katmanl� roman�nda ça�da� bir kad���n portresi çevresinde aile, sevgi ve intihan
sorguluyor."