Broj: 34 jun 2009 - ICT magazin BIT
Broj: 34 jun 2009 - ICT magazin BIT
Broj: 34 jun 2009 - ICT magazin BIT
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22 strana<br />
Mladen<br />
Mugoša<br />
Ravni ekrani<br />
Tehnologija displeja<br />
Suvišno je govoriti kakva je uloga displeja u današnjem<br />
dobu tehnologije ali je ponekad nužno ukazati na<br />
sve njihove vrste jer zaista od početka njihovog razvoj<br />
susretali smo se sa puno različitih tehnoloških<br />
rješenja. Najpopularniji tip displeja do skoro bila je<br />
katodna cijev ili CRT (Cathode Ray Tube). CRT je potpuno<br />
usavršena tehnologija koja je imala prednosti<br />
sopstvene emisije svjetlosti, širokih uglova gledanja,<br />
brzog odziva, dobre saturacije boja, dugog vijeka trajanja,<br />
i uopšte dobrog kvaliteta slike. Pored svega toga<br />
glavni nedostatak joj je bila pozamašna veličina. Npr.<br />
dubina prosječnog 19 inčnog pc monitora 4:3 formata<br />
je iznosila oko 40cm. Dakle veličina a i težina su<br />
ograničili njenu primjenu. Katodna cijev je korišćena<br />
kako u TV aparatima tako i u računarskim monitorima.<br />
Danas, trenutno, aktuelni su drugi tipovi displeja,<br />
displeji sa ravnim i tankim ekranom (flat panel<br />
displays - FPD), ali nije baš svima najjasnije šta znači<br />
LCD, PLASMA, LED, OLED, FED i dr. zato ćemo se u<br />
ovom članku ukratko pozabaviti ovim tehnologijama<br />
displeja.<br />
Kada bi smo htjeli da izvršimo opštu podjelu displeja<br />
možda bi trebali da ih podijelimo na one koji se zasnivaju<br />
na CRT i na sve ostale, jer CRT je bio vrlo dugo u<br />
upotrebi a organizacija i kreiranje slike je drugačija od<br />
onog koje imao kod FPD-a. Možemo reći da sve FPD<br />
tehnologije imaju istu organizaciju slike jer ekran je<br />
sastavljen od ogromnog broja ćelija - piksela koji sami<br />
generišu djelić slike i svi se zasebno kontrolišu električnim<br />
impulsima. Ekran kod FPD-a je zapravo ravna<br />
matrica sastavljenja od velikog broja sićušnih piksela.<br />
Emisiooni i ne-emisioni<br />
displeji<br />
Uopšteno govoreći displeji se mogu podijeliti na emisione<br />
i ne-emisione. Emisioni displeji emituju svjetlost<br />
tako što svaki pojedinačni piksel emituje svoju svjetlost.<br />
Kod emisionih displeja svaki piksel emituje svjetlost<br />
sa različitom jačinom i bojom koja direktno<br />
stimuliše ljudsko oko. CRT, PDP, LED, OLED i FED su<br />
emisioni displeji. Emiter svjetlosti se naziva Lamberov<br />
kada je jačina svjetlosti iz različith uglova<br />
gledanja ista.Većina emisionih displeja su takvi Lamberovi<br />
izvori svjetlosti što rezultuje odličnim performansama<br />
u pogledu uglova gledanja. Takođe zbog<br />
činjenice da zrače svjetlost mogu se uspješno koristiti<br />
u prostorijama sa malo spoljašnje svjetlosti. Kad su<br />
ugašeni, ovakvi displeji su potpuno mračni (ignorišući<br />
refleksiju spoljašnje svjetlosti) stoga vrijednosti kontrasta<br />
su vrlo velike.<br />
Displeji kod kojih elementi slike, pikseli, ne emituju<br />
svjetlost su ne-emisioni displeji. Kod ne-emisionih displeja<br />
imamo da svaki piksel samo modulira svjetlost,<br />
recimo ili je propušta ili reflektuje. Za ne-emisione<br />
displeje potreban je neki izvor svjetlosti. Stoga<br />
možemo i tu napraviti podjelu na transmisione i refleksione<br />
displeje, zavisno od toga kakav izvor svjetlosti<br />
koriste. LCD-ovi prestavljaju ne-emisione displeje<br />
u kojima molekuli tečnog kristala unutar piksela rade<br />
kao nezavisni svjetlosni prekidači.<br />
Kao rezultat upadna svjetlost od pozadinske jedinice<br />
ili vanjske, se moduliše. Većina LCD-ova sa visokim<br />
kontrastom koriste dva unakrsna polarizatora. Primijenjenim<br />
električnim naponom na tečni kristal kontroliše<br />
se propustljivost svjetlosti kroz ova dva<br />
polarizatora. Ako je izvor svjetlosti pozadi panela displej<br />
se naziva transmisionim.<br />
Takođe je moguće koristiti i spoljašnji izvor svejtlosti i<br />
tada imamo refleksioni displej. To nalikuje konceptu<br />
konvencionalnih medija poput knjige ili novina i zato<br />
se naziva refleksioni displej. Pošto pozadinski izvor svjetlosti<br />
nije potreban potrošnja električne energije je<br />
vrlo mala.<br />
Ovdje ćemo se upoznati sa različitim tipovima displeja<br />
sa ravnim ekranom. Kao što i ime kaže ovakvi displeji<br />
imaju relativno tanak profil, nekoliko centimetara i<br />
manje.<br />
LCD<br />
I pored toga što su tečni kristali otkriveni prije više od<br />
jednog vijeka njihovi korisni elektroptički efekti i stabilnost<br />
su usavršeni krajem 60.-ih i 70.-ih godina<br />
prošlog vijeka. U ranom stadijumu LCD sa pasivnom<br />
matricom našli su primjenu u ručnim satovima i džepnim<br />
kalkulatorima. Sa unaprijeđenjem tehnologije<br />
tankoslojnih tranzistora (thin film transistors - TFT),<br />
kolornih filtera i niskonaponskih efekata tečnih<br />
kristala, LCD sa aktivnom matricom su se velikom<br />
brzinom pojavili na tržištu prenosnih računara, pc<br />
monitora i TV uređaja. Danas LCD imaju široku<br />
upotrebu počev od<br />
– mobilnih uređaja kao što su mobilni telefoni,<br />
personalni digitalni asistenti, navigacijski<br />
sistemi, laptopovi...<br />
– kancelarijskih aplikacija kao što su desktop<br />
računari i video projektori;<br />
– i kućne aplikacije kao što su TV sa većim dijagonalama.<br />
Dakle LCD-i su danas dominantna FPD tehnologija sa<br />
informacione tehnologije<br />
<strong>jun</strong><strong>2009</strong>
Change language