Jose Ortega y Gasset BUNT MAS I INNE PISMA SOCJOLOGICZNE

z przyczyn wewn trznych, jest nast pstwem dwu wieków prowadzonej przez post powców edukacji
mas przy jednoczesnym bogaceniu si społecze stwa. Ale faktem jest, e rezultaty tych zmian s
bardzo podobne do [najwa niejszych elementów kształtuj cych ycie Ameryki. Sytuacja moralna
przeci tnego Europejczyka upodobniła si do sytuacji moralnej Amerykanina i obecnie, po raz
pierwszy w dziejach, Europejczyk zaczyna rozumie ycie Ameryki, które przedtem było dla niego
zagadkowe i pełne tajemnic. Nie mamy tu wi c do czynienia z jakim wpływem, co byłoby dosy
dziwne, skoro byłby to wpływ wtórny, lecz z czym , czego my si jak dotychczas najmniej
spodziewali, to jest ze zrównaniem. Europejczycy zawsze mieli mgliste wra enie, e poziom ycia
w Ameryce jest wy szy ni na starym kontynencie. To mało analizowane, ale silnie odczuwane
przypuszczenie zrodziło ogólnie przyjmowany i nigdy nie poddany w w tpliwo pogl d, e Ameryka
to przyszło . Jest rzecz zrozumiał , e przekonanie ogólnie akceptowane i silnie zakorzenione
w umysłach nie mogło unosi si na wietrze jak orchidee, o których powiada si , e rozwijaj si
w powietrzu nie zapuszczaj c korzeni. Podstaw tego pogl du było owo mgliste postrzeganie
wy szego przeci tnego poziomu ycia za oceanem kontrastuj cego z ni szym, w porównaniu
z Europ , poziomem ycia elitarnych mniejszo ci. A historia, podobnie jak rolnictwo, rozwija si
w dolinach, a nie na szczytach, na poziomie ycia przeci tnych ludzi, a nie wybijaj cych si
mniejszo ci.
yjemy w okresie zrównywania poziomów: zrównuj si maj tki, zacieraj si ró nice poziomu
kulturalnego ró nych klas społecznych, zrównuj si płcie. Zrównuj si równie kontynenty.
Poniewa dotychczas poziom ycia Europejczyka był ni szy, na owym zrównywaniu jedynie zyskuje.
A wi c, z tego punktu widzenia, podnoszenie si mas oznacza wspaniały wzrost, mo liwo ci
yciowych; czyli co zupełnie sprzecznego z tym, co mówi si cz sto o dekadencji Europy. Jest to
powiedzenie mgliste i w najwy szym stopniu niejasne, bo nie wiadomo dobrze, o czym mowa: czy
o pa stwach europejskich, czy o kulturze europejskiej, czy te o czym le cym gł biej i bez
porównania wa niejszym, a mianowicie o europejskiej ywotno ci. O pa stwach europejskich
i europejskiej kulturze b dziemy jeszcze mówili w dalszym ci gu tej pracy — i, by mo e, pogl d
o ich dekadencji oka e si słuszny. Je li chodzi o ywotno europejsk to nale y od razu stwierdzi ,
e pogl d taki jest z gruntu fałszywy. By mo e, stwierdzenie to wyda si pa stwu mniej
nieprawdopodobne i bardziej przekonywaj ce, je li je wyra innymi słowami; chc wi c powiedzie ,
i obecnie przeci tny Włoch, Hiszpan czy Niemiec pod wzgl dem ywotno ci i stylu ycia mniej si
ró ni od Północnego Amerykanina czy Argenty czyka, ni to miało miejsce jeszcze trzydzie ci lat
temu. Jest to fakt, o którym Amerykanie powinni pami ta .
8