iDusidusi ni Vuli ni Lewenikalasi ena Veiyalayalati Vou

Veiyalayalati Vou
iDusidusi ni Vuli

Waqana: Na Vunau E na Ulunivanua, mai vei Carl Bloch.
E solia na veivakadonui na National Historic Museum mai Frederiksborg.
© 1997 mai na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai
iYau maroroi.
Tabaki e Amerika
Veivakadonui vakavalagi: 8/96
Veivakadonui vakaviti: 8/96
Vakadewa ni New Testament: Class Member Study Guide
Tabaka na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai
Salt Lake City, Utah

iVakamacala
E a kaya o Jisu, e na Maciu 11:29 “[Mo]
vuli vei au”. Na noda bulataka na nona
kosipeli na iVakabula sa ikoya na noda
vulica mai vua na dina. e na vukea na
nomu volekati koya, na nomu vulica e
na veisiga na ivolanikalou ni sa “volai
oqo mo dou vakadinata ni sa Karisito
ko Jisu na luve ni kalou, ia mo dou
rawata na bula e na yacana, ni dou sa
vakabauta” (Joni 20:31).
Era nabataki na veitabana e na
idusidusi oqo ka lako vata kei na iVola
Dusidusi ni Vuli e na Veiyalayalati Vou.
e na vukea na nomu vuli, na wiliwili
kei na taro e na veimacawa ka tiko e na
veitabana yadua. Mo dau vakasamataka
na veitaro e sa vakarautaki tu mo rawa
ni bulataka kina na kosipeli, me
veituberi talega e na veika vakayalo e
na vuvale, ka vukea na veiwasei e na
kalasi.
Oqo e dua na ivurevure vinaka ni vuli
ki na vuvale. e na soli tiko na gauna ni
veiwasei kei na veivakabulabulataki e
na veitabana kece sara me
vakaikanakana se vakaibalebale kina
na vulici ni kosipeli e na vuvale.
Ena okati talega na iwiliwili ni macawa
ki na veitikini ni ivola veiwakani e na
ivolanikalou e na veiwasewase yadua.
E rawa mo vola e na daku ni nomu
ivolanikalou na veitikinivola oqo. E
rawa talega mo tauyavutaka e dua ga
na nomu veitikinivola veiwekani.
Mo makataka na imatai ni iwase ni
ivolanikalou ka sa wili tiko e na nomu
veitikinivola veiwekani e na
ivolanikalou. Mo qai vola e tutuna na
tikiniivola ni ikarua ni iwase ni
ivolanikalou. Cega sara na ikarua ni
tikiniivola, makataka, ka vola e tutuna
na tikiniivola ni ikatolu ni iwase ni
ivolanikalou. Mo makataka tiko va’qo
me yacova sara na otioti ni tikiniivola
ivolanikalou, ka qai vola tale e tutuna
na tikiniivola ni imatai ni iwase ni
ivolanikalou. E na yaga vakalevu sara
na veitikinivola veiwekani oqo, me
vakarawarawataka na nomu cega ka
raica na veitikiniivola e so ni
ivolanikalou, se ivakavuvuli ni
kosipeli, e dau gadrevi vakawasoma.
Na nodra ivakasala momona na
parofita edaidai me baleta na kalougata
ka vakavurea mai na ivolanikalou, e
tiko sara e na iotioti ni tabana e na
idusidusi ni vuli oqo.
Ena gadrevi mo drau veitauriligataka
kei na nomu qasenivuli ni ivakavuvuli
ni kosipeli na kena vakavinakataka na
ni kalasi. E kaya na Turaga ni dodonu
me ra “vunau . . . ena yalo tabu na vu
ni ka dina” o ira na qasenivuli, kei koya
e “vakabauta na ka dina” e dodonu me
“vakabauta e na kaukaua ni yalo tabu”
(V&V 50:17,19). E dodonu mo na dau
vakarorogo vakavinaka vua na
qasenivuli kei ira na kalasi ka mo dau
veiwasei, cavuta na nomu
ivakadinadina, ka taroga e so na ka o
sega ni kila. Ni ko na vakarautaki iko
vakavinaka e na nomu wiliwili ni
macawa, ka tugana vakavinaka na
veika e tarogi tiko, ko na qai vakila ni
na bula e lomamu na nona vosa na
turaga ni a kaya “raica, ko koya sa
vunau kei koya sa vakabauta, erau sa
veikilai yalo; io e rau sa veivakavulici
ka marau vata”(V&V 50:22).
1

“Mo Dou Vakadinata ni sa Karisito ko Jisu”
Aisea 61:1–3; Joseph Smith Translation, Luke 3:4–11;
John 1:1–14; 20:31
• Na cava o vulica rawa mai na Joni
1:1–3, 14, me baleti Jisu Karisito?
(Mo nanuma tiko ni “na Vosa” ka
tukuni tiko e na Joni 1:1 kei 14 e
vakaibalebaletaki tiko vua na
iVakabula. Mo raica talega na nona
vakavakadewa o Jesefa Simici kevaka
e tiko.
• E tukuna na Apositolo Joni me
baleti Jisu e na Joni 1:4 ni “sa tu vei
koya na bula”. E vakadinadinataka
talega e na Joni 1:9 ni “sai koya ga
oqo na rarama dina, sa lako mai ki
vuravura ka vakararamataki ira na
tamata kecega.” E a solia beka
vakacava vei iko na iVakabula na
nomu bula kei na nomu rarama?
• Na ivakavuvuli se italanoa cava beka
mai na Veiyalayalati Vou e sa bau
vukea vakalevu na nomu bula? e na
“Sa Vakamalua Vua na Turaga na Yaloqu”
Luke 1; Maciu 1
• A cava o vulica me baleti Meri mai
na nona veivosaki kei, na agilosi o
Keperieli kei Ilisapeci? (Raica na
Luke 1:26–38, 45–49; kei Alama
7:10.) A cava mo cakava mo
vakatotomuri koya kina?
• Ena vakatorocaketaka vakacava na
nomu vakabauti koya kei na nomu
raica rawa na nona lagilagi na
iVakabula mai na veika era tou a
vakayacora Ilisapeci, Sakaraia, o Joni
na Dauveipapitaisotaki, Meri kei
Josefa? O na vakaqaqacotaka rawa
vakacava na nodra vakabauti Jisu
Karisito o ira na kai nomu?
2
vakaukautaka beka vakacava na
nomu ivakadinadina baleti Jisu
Karisito na nomu vulica na
Veiyalayalati Vou e na yabaki oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika Joni 1:1-3 se na nona
vakavakadewa o Josefa Simici e na
tikina oqo. Vakamacalataka ni a bulia
na vuravura o Jisu (“na Vosa” e na Joni
1:1-3) mai na nona ivakasala na
Tamada Vakalomalagi. Me da dau
qoroya ka vakacaucautaka vakavuvale
na rairai vinaka ni veika buli e tu
maliwai keda tu.
Vosa Veisemati: Na iLesilesi
Vakalomalagi nei Jisu Karisito
Joni 1:1–5 Mosaia 3:5–10
Joni 1:9–17 Aisea 61:1–2
Eparama 3:22–27 Luke 4:16–21
1
Me Golevi Vakavuvale
Me wiliki e na Luke 1:16 ka me
veivosakitaki na kena bibi ni wasei na
kosipeli vei ira na tamata me rawa
kina ni ra “saumaki vua na Turaga”.
Mo vola kece na yacadra o ira na lewe
ni lotu era sega tiko ni lewe lotu kei ira
talega na wekamu voleka, kei na nomu
iTokani era sega ni lewe ni lotu. Me na
qai masulaki vakavuvale o ira me na
wasei vei ira na kosipeli kei na nona
veituberi na Yalo Tabu.
Vosa Veisemati: Na parofisai baleti
Joni na dauveipapitaisotaki.
Aisea 40:3 Luke 1:13–17
1 Nifai 10:7–10 Luke 1:67, 76–79
2

“Ni sa Sucu vei Kemudou . . . na iVakabula”
Luke 2; Maciu 2
• Na veika cava soti a yaco vei Jisu e
na gauna a sucu kina? (raica Luke
2:7). e na sala cava beka eda dau
sega ni vakagalalataka kina na noda
bula me mai taukena na ivakabula?
A cava o rawa ni vakayacora me
rawa kina ni vakatulewa ki na nomu
bula o koya?
• Na cava mada na inaki ni nona a
lako mai ki vuravura o Jisu? (raica
Nifai 27:13–16).
• Na cava eratou a vakayacora na
“tamata vuku mai natuicake” ni
ratou sa kunea na gone o Jisu? (raica
Maciu 2:11). Na isolisoli cava e so o
rawa ni vakacabora vua na Turaga?
• E tukuni e na Luke 2:52 ni se qai
cauravou lailai o Jisu “sa tubu cake e
na vuku kei na yagona talega, a sa
vinakati koya vakalevu cake tikoga
“Dou Caramaka na Sala ni Turaga”
Maciu 3–4; Joni 1:35–51
• Na itukutuku cava a vakarautaki ira
kina na tamata o Joni me baleta na
nona lako tale mai na iVakabula?
(raica Maciu 3:1). Na cava mada na
ibalebale ni veivutuni? (raica 2
Korinica 7:9–10; Luke 19:8; Mosaia
7:33; V&V 1:31–32; 58:42–43.)
• O vulica rawa vakacava na vorata na
veitemaki mai na nomu wilika na
nona a vorati Setani o Jisu? (raica
Maciu 4:1–11. Kei na ivakamacala e
botona e na Maciu 4:1–2, 5–6, 8–9,
kei na 11, kei na nona vakadewataka
o Josefa Simici na veitikina oqo.)
• E a vukea vakacava na lomatarotaro
nei Nacanieli o Filipi mai na nona
vakadinadinataka rawa ni sa Mesaia
3
na Kalou kei ira talega na tamata” E
rawa ni tukuni talega ni sa yalomatua
sara vakayalo ka tamata vuku sara ka
bulicaki vinaka sara mai. Na cava e
rawa mo na vakayacora sara ga me
rawa talega ni yaco vei iko na veika
oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika e so na qaqa ni sere levu se
nodra sere na lailai ka baleta na sucu i
Jisu ka me ra vakilakila na lewe ni
nomu vuvale na ulutaga ni sere oya.
Mo dou qai lagata vata e dua na sere
ka veivosakitaka na noda nanumi Jisu
tikoga e na veigauna kece ka sega e na
kirisimasi wale ga.
Vosa Veisemati: Na Sucu i Jisu
Aisea 9:61 Nifai 11:13–21
Ilamani 14:1–8 Luke 2:7–14
4
dina ga o Jisu? (raica Joni 1:43–46.)
Me da vakaiyarayarataki ira vakacava
na kai noda me ra “lako mai ka
raica” na iVakabula?
Me Golevi Vakavuvale
Vakarautaka e dua na lesoni e ganiti
ira na lewe ni nomu vuvale era vakarau
papitaiso tiko se me veivosakitaki kina
na sala me ra vukei kina o ira tale e so
era vakarau papitaiso tiko. Me
veitalanoataki na vuna e a papitaiso
kina o Jisu (Maciu 3:13–15; 2 Nifai
31:6–9) kei na vuna e dodonu me da
papitaiso kina 2 Nifai 31:5, 10–12;
V&V 20:71–73; 49:13–14). Sureti ira na
lewe ni nomu vuvale me ra tukuna na
gauna era a papitaiso kina kei na tovo
3

ni yalo e a yaco vei ira kei na
veivakalougatataki e yaco vei ira e na
vuku ni nodra a papitaiso.
“Na Sucu Tale”
Joni 3–4
• E a kaya o Jisu vei Nikotimo “kevaka
sa sega ni sucu tale na tamata, e na
sega ni raica rawa na matanitu ni
Kalou” (Joni 3:3). Na cava mada na
sucu tale? (Raica na Vosa Veisemati e
na tabana oqo).
• Mo tugana ka vakasamataka me
vaka ga e vosa tiko vei iko o Alama
ni wilika tiko na Alama 5:14–31. A
cava e so na ka mo cakava sara ga o
iko mo na “sucu . . . vakayalo vua
na Kalou?
• E a kaya o Jisu vua na yalewa ni
Samaria ni na solia vua na “wai
bula” (Joni 4:10).A cava na nomu
nanuma ni ibalebale ni “wai bula”?
(Raica 1 Nifai 11:25;v&v 63:23).Ena
soli rawa vakacava vei keda na wai
“A Ratou sa Biuta na Nodratou Lawa”
Luke 4:14–32; 5; 6:12–16; Maciu 10
• Na cava e bibi kina na nona digitaki
ira na Apositolo o Jisu? (Raica Maciu
9:36–38; 16:19; Marika 3:14 ; Joni
20:19–21, 23; Efeso 4:11–15.) Na
cava e bibi kina na nona
• Mai na ivakasala nei Jisu e na Maciu
10, na cava o vulica mai kina me
baleta na nodra kaukaua kei na lewa
e tu vei ira na i Apositolo? O raica
rawa vakacava e na gauna oqo ni ra
vakayacora na itavi oqo o ira na i
Apositolo.
4
Vosa Veisemati: Na Veivutuni
Luke 15:3–101 Joni 1:8–9
2 Korinica 7:9–10 Maciu 3:1–2
Alama 34:31–34 V&V 58:42–43
bula? Na veivakalougatataki cava e sa
kauta mai vei iko na wai bula oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Me ra yadua na bilo na lewe ni nomu
vuvale. Sova kina na wai ka tukuna me
ra gunuva. Tarogi ira kevaka era na via
gunu wai tale e na dua na gauna mai
muri. Ka wilika Joni 4:1-5,ka me
veivosakitaki na veitaro e na ikatolu ni
yatuvosa e na tabana
oqo.Vakadinadinataka e na noda na
bula tawamudu (Joni4:14)ni da lako
vua na Karisito ka bulataka na kosipeli.
Vosa Veisemati: “Na Sucu Tale”
Joni 3:3–5 Mosaia 27:25–26
Joni 3:16–17 Alama 5:14–16
Mosaia 5:1–7 Alama 22:15–18
5
6
• O sa vakalougatataki vakacava ni ko
vakamuria na nona ivakasala e dua
na Apositolo.
Me Golevi Vakavuvale
Vakaraitaka na ilavelave vou ni kedra
itaba na Vakaitutu Raraba.Vukei ira
na nomu vuvale me ra kilai iratou
vakavinaka na Mataveiliutaki Taumada
kei ira na lewe ni Kuoramu ni i
Apositolo Le Tinikarua. Wasea na
nomu kila ni na yaco na
veivakalougatataki ni da liutaki mai
vei ira na Parofita kei na i Apositolo.

Vosa Veisemati: Na Lesi ni dua
na Apositolo.
Luke 6:13 V&V 107:33, 35
Maciu 10:5–8 V&V 112:14
“O [Koya] ga sa Kauta Vua na Noda
Malumalumu ka Colata na Noda Mate”
Marika 1–2; 4:35–41; 5; Luke 7:11–17
• Na caka mana sa ikoya na kena
vakayacori e dua na ka
veivakarabuitaki mai na kaukaua
vakalou se vakayalo. Na cava e
vakayacora kina o Jisu e vuravura
na caka mana? (Raica e so na isau
ni taro oqo e na Maciu 9:27–30;
Marika 1:27; 2:10; 5:19).
• Na cava e gadrevi taumada kina na
vakabauta e na gauna ni caka mana?
• A cava e bibi kina vei iko na vei
caka mana a vakayacova e vuravura
O Jisu? Na cava e bibi kina me da
Na Vunau e na Ulunivanua: “Na
iValavala . . . Uasivi Cake”
Maciu 5
• E rawa vakacava me ra “rarama kei
vuravura” o ira na Yalododonu
Edaidai?” (Maciu 5:14 kei 16).
• Na cava e cecere cake kina na nona
ivakavuvuli na iVakabula e na Maciu
5:22–24, 28, 34–37, 39–40, kei na
44–48 ki na ivakaro e tukuni tiko e
na Maciu 5:21, 27, 33, 38, kei na 43?
• Ena vukei keda vakacava na Vunau e
na Ulunivanua me da “lako vei
Karisito ka biuta tani na ivalavala sa
sega ni vakalotu”? (Moronai 10:32).
Efeso 4:11–15V& V 112:19–22
V&V 107:23
kila ni se tomana tikoga e daidai na
nona caka mana o koya? Na cava
eso beka vei ira na caka mana oqo?
7
Me Golevi Vakavuvale
Sureti ira na lewe ni nomu vuvale me
ra talanoataka na veicakacaka mana e
yaco e na nodra bula, se vei ira tale na
tamata era kila.
Vosa Veisemati: Na Veicakacaka
Mana kei na Vakabauti Jisu Karisito
2 Nifai 27:23 Ica 12:12
Marika 1:34 Momani 9:15–21
3 Nifai 17:5–10
8
Me Golevi Vakavuvale
Mo vola e na papanivolavola se dua na
vevalevu na vakasama oqo (se dua tale
na nanuma e tautauvata kaya ka ganita
na bula vakavuvale): E rawa ni vukei au
e koronivuli na ivakavuvuli mai na
Vunau e na Ulunivanua. Me dua e
wilika e vica nai yatu vosa mai na Maciu
5, ka me qai veitalanoataki na kena
vakaibalebale ki na vakasama o a vola.
Vosa Veisemati: Na Veisorovaki i Jisu
Karisito, Me da Ucui Koya Kina
Maciu 5:48 Moronai 10:32–33
5

“Dou Vakasaqara Taumada
na Matanitu ni Kalou”
Maciu 6–7
• Na cava e na soli vei ira era
vakayacora vakarairai na nodra
loloma? (Raica Maciu 6:2, 5, 16.)
Na cava e so na ka eda cakava
vakarairai ka sega ni da
vakayalovinakataka kina na Kalou?
Eda na vakasavasavataka vakacava
na noda inaki ni veiqaravi kei na
cakacaka vinaka e so?
• E dau cavuti me Tikina Koula na
ivakavuvuli e na Maciu 7:12. Na
veika cava e na nomu bula e yaga
kina na ivakavuvuli oqo? E vukea
vakacava me da tisaipeli dina i Jisu
Karisito na noda muria na Tikina
Koula oqo?
• E yalataka tu vei keda o Jisu ni na
vakaikuritaki vei keda na ka eda
gadreva kevak eda “vakasaqara
taumada na matanitu ni Kalou”
(Maciu 6:33).Na veika cava o
sotava e na nomu bula e a vukea
mo vakadinadinataka na
veiyalayalalati oqo?
“Vakataqara vei Kemudou na Noqu iVua,
ka Vuli vei Au”
Maciu 11:28–30; 12:1–13; Luke 7:36–50; 13:10–17
• Na cava e so na ka rarawa eda dau
sotava e na bula oqo? e na
“vakacegui keda” vakacava mai na
noda rarawa na Turaga? (Raica
Maciu 11:28–30). Meda vakataqara
vakacava vei keda na nona ivua na
Karisito? Raica na Vosa Veisemati e
na tabana oqo?
6
Me Golevi Vakavuvale
1. Vakaraitaka e dua na vatu kei na dua
na iluku nuku. Taroga vei ira na
lewe ni nomu vuvale se o cei vei rau
oqo e ra vinakata me ra vakayagataka
me yavutaki kina na nodra vale.
Wilika na Maciu 7:24–27 ka me
veivosakitaki ni noda tara cake na
noda bula e na nona ivakavuvuli na
ivakabula e tautauvata ki na noda
tara e na dela ni vatu na noda vale. .
2. Vakaraitaka e dua na mape. Mo
tarogi ira na lewe ni vuvale se e na
yaga vakacava na mape ni ra lakova e
dua na vanua. Me qai veivosakitaki
na yaga ni mape kevaka era se qai
vakayagataka oti ga e na dua na
nodra lakova e dua na vanua.
Vakamacalataki ni sa vaka tu na
mape na ivolanikalou kei na nodra
ivakavuvuli na parofita e na noda
sala kina bula tawamudu ka na
vukea na noda lesu vua na Tamada
Vakalomlagi.
Maciu 16:24–25 Joni 13:35
Maciu 7:21 2 Nifai 31:10–13
Joni 8:31 Moronai 7:48
9
10
• E a vakacolati tu e na ivalavala ca na
yalewa ka a curuma yani na vale nei
Saimoni na Farisi. (Luke 7:37) Na
cava e a cakava na yalewa oqo ka a
vakabulai koya rawa kina o Jisu?
(Luke 7:38, 44–50). A cava e so na
ka me da vakayacova me rawa ni

vakabulai keda mai na noda
ivalavala ca na iVakabula?
Me Golevi Vakavuvale
Kerea e dua me taura tiko e dua na
taga se kateni lala. Me ra qai biuta se
vakasinaita vakamalua na taga se
kateni oqo.Me qai dua tale me veivuke
ni tubera na taga ni sa Sinai se bibi.
Vakamacalataka na veika e a biu e na
taga e vakatakarakarataka na vei dredre
kei na ka rarawa ni bula oqo.O Koya a
qai vukea na kena tuberi na taga e
vakatakarakarataka na vakacegu e solia
“A sa Levu na Ka sa Vosataka vei Ira
ko koya e na Vosa Vakatautauvata”
Maciu 13
• Na cava na ibalebale ni italanoa
vakaibalebale ni dau kakaburaki? Na
cava e vakabibitaki tikoga kina qele
ka sega vei koya na dau kakaburaki
se na itei e na italanoa vakaibalebale
oqo?
• Mai na nona italanoa vakaibalebale
o Jisu baleta na dau kakaburaki na
cava e a qai vinakata o Koya me
vakayacori? (Raica Maciu 13:9). Na
cava na ibalebale ni vosa rogoca ka
vinakati tiko eke? Ni ra sa raica ka
sega ni kunea era rogoca ka sega ni
rogoca, na cava mada na kena
ibalebale (Raica Maciu 13:13–15.)
• Na italanoa vakabalebale ni sore ni
musita kei na leveni, e kaya na
Parofita Josefa Simici ni tukuni kina
na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu
Edaidai (Teachings of the Prophet
Joseph Smith, sel. Joseph Fielding
Smith [1976], 98–100). Mai na
ivakaraitaki ni italanoa vakaibalebale
e so oqo, o sa vakadinadinataka
vakacava ni sa tubu tiko na cakacaka
ni Kalou?
na iVakabula ni da lako yani vua koi
keda eda “oca ka colata na icolacola
bibi.” (Maciu 11:28). Wilika Maciu
11:28–30 kei na Mosaia 24:8–15 ka
vakamatatataka ni na
vakamamadataka na iVakabula na
noda icolacola ni da vakamuri Koya.
Vosa Veisemati: “Vakataqara vei
Kemudou na Noqu iVua. . . Dou na
Kunea Kina na Vakacegu”
Maciu 11:28–30 V&V 54:10
Mosaia 24:8–15 V&V 59:23
Alama 12:33–35
Me Golevi Vakavuvale
Mo vakarautaka e 14 na tikiniveva. Ka
qai vola na veika oqo e na veitikiniveva
yadu : ka baleta tiko na italanoa
vakaibalebale ni witi kei na sila ca:1)
Na daukakaburaki 2) Na Turaga kei ira
na i Apositolo 3) Na itei vinaka 4) O
ira na yalododonu 5) Na were 6)
vuravura 7) na sila ca 8) O ira na
ivalavala ca 9) na meca 10) na tevoro
11) na tatamusuki, 12) na icavacava ni
vuravura 13) O ira na dautata-musuki
14) O ira na agilosi. Mo qai wakia vata
na drauniveva kece ka me ra qai talevi
tale. Me ra tou qai basa vata na lewe
ni nomu vuvale na tamata, na
ivakatakarakara, na veika a yaco e na
italanoa vakaibalebale kei na kedra
ibalebale. E na gauna ni veiwasei oqo
ke rawa ni wiliki talega kina na Maciu
13:24–30, 36–43, kei Vunau kei na
Veiyalayalati 86:1–7.
Vosa Veisemati: “O Koya sa
Vakadaligana me Rogoca”
Maciu 13:9–16 Alama 10:2–6
Mosaia 2:9 Alama 12:9–11
11
7

“Koi Au na Madrai ni Bula”
Joni 5–6; Marika 6:30–44; Maciu 14:22–33
• E a solia e dua na ibolebole o Jisu
me ra “vakasaqaqara e nai vola Tabu”
o ira na Jiu. Na cava na kedrau duidui,
na vakasaqaqara kei na wiliwili e na
ivolanikalou? O sa vaqaqacotaka
vakacava na nomudou vulica na
ivolanikalou? Na veivakalougatataki
cava beka sa takavi e na nomu
vulica na ivolanikalou?
• Na cava e tatacemeceme kina na
vakabauta nei Pita ni sa lako e dela ni
wai? (Raica Maciu14:30). Na cava na
vuna eda donuya kina na veika oqo,
ni da sotava na veika dredre eso?
• Na cava e vakatakarakarataka kina
vakavinaka na ivakabula kei na
nona veivakalougatataki me “madrai
ni bula”? (Raica Joni 6:35, 47–51.)
Meda na votai talega vakacava e na
“madrai ni bula”? (Raica Joni 6:47,
“Au na Solia Talega vei Iko na iDola ni Matanitu”
Maciu 15:21–17:9
• E a kaya o Jisu vei Pita, “E dela ni
vatu oqo kau na tara kina na noqui
soqosoqo lewe ni lotu” (Maciu 16:18).
E vakavulica na Parofita Josefa
Simici ni na vatu e tukuna tiko o
Jisu, sa ikoya na ivakatakila (Teachings
of the Prophet Joseph Smith, sel.
Joseph Fielding Smith [1976], 274).
E okati vakacava me yavu ni nona
Lotu na Turaga na ivakatakila?
• E kaya o Elder David B. Haight ni
nona a vakamataliataki o Jisu e na
vakatorocaketaka “na noda bula
vakayalo kei ira era dau
vakadinadinataki Koya” (mai na
Conference Report, Epr. 1977, 8; se
8
51–54; Maciu 26:26–28; Alama
5:33–35; V&V 20:77.)
12
Me Golevi Vakavuvale
Wilika Maciu 14:22–32. Vakamatatataka
e a lakorawa e dela ni wai o Pita me
baleta na levu ni nona vakabauta ia e
a rere ka mani lutu dromu. Vakaraitaka
e dua na taba i Jisu Karisito ka
vakadeitka ni ra na sega ni rere ni ra
sotava na leqaleqa e so kevaka era dau
nanuma ka vakamuria na iVakabula.
Sureti ira na lewe ni nomu vuvale me
ra talanoataka na gauna e a vakaotia
kina na nodra rere na nodra nanumi
Jisu Karisito kei na nona ivakavuvuli.
Vosa Veisemati: E Vakadinadinataki
Karisito na iVolanikalou
Joni 5:39 Cakacaka 18:28
Joni 20:31 2 Nifai 25:26
13
Ensign, Me 1977, 7). Ena
vakaukaukauataki iko vakayalo
vakacava na veika o na vulica mai
na nona vakamataliataki na Turaga?
(Raica Maciu 17:1–5)
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na Maciu 16:13–17.
Vakamacalataka ni da na rawata
talega me vakataki Pita na noda
vakadinadinataki Jisu Karisito e na
vuku ni ivakatakila. Wasea ki na nomu
vuvale na nomu rawata na nomu
vakadinadina i Jisu Karisito kei na
veika e vakaukautaki iko tiko. Kevaka e
rawa me ra qai cavuta na nodratou

ivakadinadina na nomu vuvale.
Vakayaloqaqataki iratou me ra dau
masu vulica na ivolanikalou ka dau
talairawarawa ki na ivunau ni Kalou e
na veisiga.
“Ko Cei na Kai Noqu?”
Maciu 18; Luke 10
• Na ivakasala cava e sa biuta tu o Jisu
me vakalagilagi kina e dua e na
nona matanitu? (Raica Maciu
18:2–4; Marika 9:35.) Eda na
talairawarawa vakacava ki na lewa ni
Tamada Vakalomalagi me vaka e dua
na gone?
• E a vakabibitaka o Jisu na
veivosovosoti e na nona vakavulica
na italanoa vakaibalebale ni italai ni
tui? Eda tautauvata beka vakacava
kei na italai ni tui e na noda dau
talairawarawa vua na Turaga. Na
cava o rawa ni vulica e na nona dau
veivosoti na tui? Na veika ca cava e
na rawa ni da sotava kevaka e sega
ni da veivosovosoti? (Raica Maciu
18:34–35)
• Na veika cava o rawa ni vulica mai
na italanoa vakaibalebale ni kai
Samaria vinaka? (Raica Luke
10:25–37.) Era sa vakalougatataki iko
“Oi Au na Rarama kei Vuravura”
Joni 7–8
• Na cava a vakasalataki ira kina na
tamata o Jisu me ra cakava me ra
rawata kina e dua na ivakadinadina
ni nona ivakavuvuli? (Raica Joni
7:17.) O na bulataka rawa vakacava
na ivakasala oqo?
• Na cava na ibalebale ni sa rarama
kei vuravura o Jisu? (Raica na Vosa
Vosa Veisemati: iVakatakila
Vakaibalebale 29:18 Kaletia 1:11–12
Emosi 3:72 Pita 1:20–21
1 Korinica 2:9–12 Alama 5:46
Moronai 10:5
14
vakacava na “kai Samaria vinaka”?
E na rawa vakacava mo kai Samaria
vinaka? (Raica Mosaia 4:26.)
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na italanoa vakaibalebale ni kai
Samaria vinaka e na (Luke 10:25–37)
mo vakasamataka vakabibi na nona
veisureti na iVakabula, “mo lako. . . ka
kitaka vakakina”(Luke 10:37).
Vakarautaka sara na yacadra kece o ira
na nomudou itokani, wekamudou kei
ira tale e so. Vakarautaki kemudou mo
dou vukea e dua se rua na yaca oqo e
na macawa ka tu mai.
Mo dou qai lagata vata na sere “Have I
Done Any Good?” (Hymns, no. 223).
Vosa Veisemati: “Mo Lomana na Kai
Nomu”
Luke 10:25–37 Joni 13:34–35
Vunau ni soro 19:18 Mosaia 2:17
Maciu 22:35–40 V&V 38:24–25
15
Veisemati e na tabana oqo.) Eda na
vukei ira vakacava e so me ra raica
na rarama i Karisito? (Raica Maciu
5:16; 28:18–20; Filipai 2:14–15).
• Na cava e sa yalataka tu o Jisu vei ira
era na muri Koya? (Raica Joni
8:31–32.) E na sereki keda beka mai
na cava na veika dina? (Raica Joni
9

“Niu a Mataboko e Liu Au sa Qai Rai Rawa”
Joni 9–10
• E a vakabula o Jisu e dua na tamata
sucu mataboko (Joni9:1–7). E a
vaqaqacotaki tiko vakacava na nona
ivakadinadina o koya na tamata a
vakabulai oqo, e na veigauna e
wasea kina? (Raica Joni 9:11, 17, 33,
38.) E dau vaqaqacotaki vakacava na
nomu ivakadinadina, e na nomu
• Na cava rau a tukuna vei ira na
Farisi o rau na itubutubu i koya na
tamata mataboko ni ra taroga vei
rau na caka mana oya? (Raica Joni
9:18–23.) A cava e rau sauma kina
vaka oya na itubutubu? (Raica Joni
9:22.) Na cava eda dau vakataki rau
kina na itubutubu oqo e na so na
gauna? e na rawa vakacava mo dau
yaloqaqa tikoga ni o cavuta na
nomu ivakadinadina?
• O cei e vakaibalebaletaki tiko kina
sipi e tukuna tiko o Jisu kei na
nodra ivakatawa (Raica Joni10:4,27)
10
8:33–34.) Eda na vakabobulataki
beka vakacava mai na ivalavala ca?
(Raica Alama 12:11; 34:35.) O sa
sereki beka vakacava mai na nomu
kila na ka dina?
Me Golevi Vakavuvale
Bokoca na cina ka vakabutobutotaka
na loma ni vale. Kerea e dua na lewe
ni nomu vuvale me wilika e dua
naivola se vakamacala taka e dua na
itaba. Mo qai waqara tale na cina ka
vakararamataka na loma ni vale, ka
kerea me qai wilika tale na ivola se
vakamacalataka na itaba. Me
veivosakataki na kena rawa ni
vakayacori na cakacaka oya ni rarama
na loma ni vale. Wilika Joni 8:12,ka
me veivosakitaki na nona okati o Jisu
Karisito ne rarama kei vuravura.
Vosa Veisemati: O Jisu Karisito–
“Na Rarama kei Vuravura”
Joni 8:12 Alama 38:9
Same 27:1 3 Nifai 15:9
Aisea 2:5 V&V 88:6–13
Na cava e dau cakava na ivakatawa
vinaka?( Raica Joni 10:3–4 ,7,9–15.)
Na cava e ivakaraitaki vinaka kina ni
ivakatawa vinaka o Jisu?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na Joni 9:1–38, ka me ra raica
na nomu vuvale na sala vakayago kei
na sala vakayalo a vakabula kina na
tamata mataboko na iVakabula. Me
veivosakitaki na sala e rau duidui ka
tautautavata kina na rai vakayago kei
na rai vakayalo. Mo dou raica vata na
sala e so e na vakatorocaketaka na
nomudou “raica” rawa na dina ni
kosipeli.
Vosa Veisemati: Jisu Karisito “Na
iVakatawa Vinaka”
Same 23:1–6 Joni 10:11
Aisea 40:11 Mosaia 26:21
Isikeli 4:11–12 Alama 5:60
16

“A Cava Me’u Kitaka Me’u Rawata
Kina na Bula Tawamudu?”
Marika 10:17–30; 12:41–44; Luke 12:13–21; 14; 16
• Na veivakalougatataki cava e bibi
cake sara mai na veika
vakavuravura? (Raica Luke 12:31–34;
V&V 6:7 me baleta e so na kena
ivakaraitaki.)
• Na cava era se domona tikoga kina e
levu na tamata na iyau
vakavuravura e dina ni ra kila
vinaka ni caca wale. Eda na kila
vakacava ni da sa malele tiko ki na
iyau vakavuravura.
• Na cava e so na ka e kerea vei iko na
Turaga mo sorovaka?
Me Golevi Vakavuvale
Biuta na ivolanikalou kece e na dua na
yasa ni rumu kei na so na ilavo e
yasana kadua. Sureta edua na lewe ni
vuvale me lako vakadodonu ki na
“Sa Yali, . . . sa Qai Kune Tale”
Luke 15; 17
• Na cava o vulica rawa mai na
ivakatawa e na italanoa
vakaibalebale ni sipi a yali, kei na
yalewa mai na italanoa
vakaibalebale ni tiki ni siliva? (Raica
V&V 18:10–13.) E na sala cava e
rawa ni okati kina me “yali”e dua na
tamata? Na cava me da cakava vei
ira era sa yali tu? (Raica Luke 15:4–5,
8; Alama 31:34–35.)
• Mai na italanoa vakaibalebale ni
gone cidroi na cava e cakava o
tamana ni sa raica tale na luvena?
(Luke 15:20). Na cava a qai cakava o
tamana ni sa vakatusai koya o na
luvena? (Raica Luke 15:21–24.) E
vakatautauvatataki vakacava na ka a
ivolanikalou, ni raica tiko na ilavo.
Kevaka a sega ni yacova rawa o koya
na ivolanikalou mo qai taroga na
vuna. Kevaka e a yacova rawa o koya
na ivolanikalou, taroga kevaka e a rai
vakamatua tikoga e liu. Wilika Marika
10:17–24, ka vakamacalataka ni kevaka
eda na malele tikoga ki na iyau ni
vuravura (vakaibalebaletaki e na ilavo)
eda na sega ni rawata na matanitu ni
Kalou (vakaibalebaletaki e na
ivolanikalou). Me veitalanoataki e so
na sala me na vakayagataki kina
vakadodonu na isolisoli vakavuravura.
Vosa Veisemati: Vakasaqara na
Matanitu ni Kalou
Maciu 6:19–21 Jekope 2:18–19
Maciu 6:33 V&V 6:6–7
Marika 10:28–30
17
18
cakava o tamani gone cidroi ki na
nona dau ciqomi keda na Turaga ni
da dau veivutuni? (Raica Luke 15:7;
Mosaia 26:30; V&V 58:42.)
Me talevi tale na nona vakabula e tini
na vukavuka o Jisu. (Luke 17:11–19).
Mo dou raica vata na vuna eda dau
guilecava kina na Turaga me vakataki
ira na lewe ciwa na vakavuka. Me
veivosakitaki talega na sala me da
vakaqaqacotaka kina me da dau
vakavinavinaka vua na Turaga e na
veisiga yadua.
Mo dou lagata vata na sere “Loloma i
Jisu” (Na Sere ni Lotu kei na Nodra Sere
na Lalai, t. 22).
11

Vosa Veisemati: Marau vata kei na
Turaga e na Vukudra era sa
Veivutuni
“Sa Vakabulai iKo na Nomu Vakabauta”
Luke 18:1–8, 35–43; 19:1–10; Joni 11
• E vakaraitaka vakacava o koya na
tamata mataboko mai Jeriko na nona
vakabauta na Turaga? (Raica Luke
18:38–42.) Na veivakalougatataki
cava e sa kauta mai vei iko na nomu
vakabauti Jisu Karisito?
• E a vakaraitaka vakacava o Sakiusa
na nona gadreva vakalevu ni nona
via raici Jisu? (Raica Luke 19:3–4).
Na cava a kaya vei Sakiusa o Jisu ni
a raici koya e na vunikau? (Raica
Luke 19:5.) Na cava a qai cakava o
Sakiusa? (Raica Luke 19:16). Me da
marautaka vakacava na nona mai
maliwai keda tiko na ivakabula?
“E [na] Ca Vei Kemudou, . . .
na Dauveivakaisini”
Maciu 21–23; Joni 12:1–8
• Na veika cava soti beka o qoroya e na
nona curu vakaturaga i Jerusalemi o
Jisu? (Raica Maciu 21:1–11.) E na
vakaevei beka na nomu rai, ke o a
donuya tu na veika e yaco qo?
• A cava o nanuma ni bibi kina na
ivunau e na Maciu 22:37-40? Na
cava o rawa ni cakava mo muria
vakavinaka kina na ivunau oqo?
• E dau vakawasoma na nona kaya na
iVakabula, e na vukudra na vunivola
kei ira na Farisi, ni ra sotava na ca, e
na vuku ni nodra veivakaisini. Ni ra
dau lotu vakarairai walega, ia na
yalodra e sega ni dodonu. Na cava o
12
Luke 15:4–10 Alama 26:11–16
Luke 15:11–24 V&V 18:10–16
• Na cava o taleitaka e na nona
ivakadinadina o Marica e na Joni
11:21–27?
19
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na Joni 11:1–46. Na cava na
nodra nanuma na nomu vuvale baleta
na iVakabula. Me talevi tale na nodrau
vakabauti Jisu Karisito o Meri kei
Marica. A cava e dua na ka e rawa ni ra
vakaraitaka kina na nomu vuvale na
levu ni nodra vakabauta na ivakabula?
Maciu 8:5–10, 132 Timoci 4:7
Marika 10:46–52 Ica 3:3–13
20
rawa ni cakava mo kakua kina ni
veivakaisini, o ira na vunivola e sega
ni dodonu. (Maciu 23:13–33.) Na
cava o rawa ni cakava mo kakua
kina ni dau veivakaisini?
Me Golevi Vakavuvale
Droinitaka e na dua na veva e dua na
vunikau draudraui vinaka ia e sega ni
vua. E na yasani veva ka dua,
droinitaka kina e dua na vunikau e
vakavuana. Vakaraitaka vei iratouu na
lewe ni nomu vuvale na iyaloyalo ni
vunikau ka sega ni vua ka me dua e
wilika Maciu 21;17–20. Eda na vaka na
vunikau ka sega ni vua ni da lotu

vakarairai. Vakaraitaka na vunikau ka
vakavuana ka vakayaloqaqataki ira na
nomu vuvale me ratou bula dodonu ka
kakau ni caka vakarairai e dua na ka.
“A Cava Nai Vakatakilakila
ni Nomuni Lesu Mai?”
Josefa Simici—Maciu (Maciu 24)
• Ena Josefa Simici—Maciu 1:22, na
ivakatakilakila cava ni nona Lako
Mai na iVakabula e tukuni tiko
kina? Na ivakadinadina cava ni
parofisai oqo o sa raica ni sa yaco?
Me da qarauni keda vakacava mai
vei ira na parofita lasu? (Raica Maciu
7:15–20; V&V 45:57; 46:7–8.)
• E vakadreti keda na Turaga me da
“kakua ni kidroa” (Josefa Simici—
Maciu 1:23) ni da rogoca na ivalu
kei na irogorogo ni valu. E na rawa
vakacava ni da kunea na vakacegu e
na gauna dredre oqo. (Raica 1 Joni
4:16–18; V&V 6:34–36; 45:34–35;
59:23.)
• E a vakaroti ira na lewe vuqa mai
Jerusalemi na Turaga “[me ra] tudei
ga”(Josefa Simici—Maciu 1:12), ka
vakakina vei keda e daidai (V&V
“Mo ni Rawata na Matanitu
Sa Vakarautaki me Nomuni”
Maciu 25
• E vakatauvatani na iKarua ni Lako
Mai ki na goneyalewa lewe tini
(Maciu 25:1–13). E vakaibalebaletaki
tiko na tagane vakawati vua na
iVakabula, kei na goneyalewa e tini
ki na lewe ni Lotu raraba, kei na
waiwai ni cina ki na vakavakarau ni
iKarua ni Lako Mai. Na cava e so na
sala me da tawana tikoga e na
“waiwai” na noda “cina”?
Vosa Veisemati: Yalodina
Maciu 22:37 Omanai 1:26
Josua 24:15 V&V 4:1–2
1 Nifai 3:7 V&V 20:37
21
87:8; 101:22). A cava e so na vanua
tabu me da tudei tu kina?
Me Golevi Vakavuvale
Me veivosakitaki na ivakatakilakila ni
ikarua ni Lako Mai e tiko e na vosa
veisemati e na tabana oqo. Solia vei
iratou na mekesini ni Lotu kei na
niusiveva e so. Me ra qai raica
yadudua se vakaito, e na nuisiveva kei
na mekesini na ivakatakilakila ni
iKarua ni Lako Mai. Ni caka tiko na
veiwasei baleta na ka oqo, me raica
talega na sala ni vakavakarau tiko ki
na iKarua ni Lako Mai.
Vosa Veisemati: Na iVakatakilakila
ni iKarua ni Lako Mai
Aisea 2:2–3 Taniela 2:44
Josefa Simici— V&V 45:16–35
Maciu 1:21–37
22
• E na Maciu 25:14–30, na taledi e
tukuni tiko kina na isolisoli ni Kalou?
Eda vakaisolisoli kece sara na tamata
yadudua mai vua na Kalou (V&V
46:11–12), ia e so na isolisoli eda na
raica taumada e liu mai na kena tale
eso. A cava e so na isolisoli e sega ni
dau kilai tu ka rawa ni yaga e na
veiqaravi kei na nona vakalagilagi
na Kalou?
13

• A cava na ibalebale ni nona a kaya
na Turaga, “Ni kemuni a cakava vua
e dua sa lailai vei ira na wekaqu oqo,
ni a cakava vei au”? (Maciu 25:40;
kei Mosaia 2:17.)
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na italanoa vakaibalebale ni
taledi e na Maciu 25:14–30, ka
vakamacalataka ni taledi e isolisoli ni
Kalou. Me veitalanoataki na taledi kei
na isolisoli yadua e vakalougataki kina
“Dou Veilomani me vaka
Au Sa Lomani Kemudou”
Luke 22:1–38; Joni 13–15
• E a vakaraitaka na icakacaka ni
sakaramede o Jisu vei iratou na i
Apositolo e na gauna ni Kanavata ni
Lako Sivia. (Luke 22:19–20.) A cava e
bibi kina meda votai e na sakaramede
e na veimacawa? E rawa vakacava
mo vakarautaki iko vakayalo ni o se
bera ni kania na sakaramede?
• Na cava a tukuna o Jisu vei iratou na
i Apositolo, ni inaki ni nona vuya
na yavadratou? (Raica na Joni
13:12–17.) E dau yaco vakacava vei
iko na marau ni ko qarava e so na
kai nomu?
• E a kaya o Jisu , “A ka oqo era na
kila kina na Tamata kecega ni dou sa
noqu tisaipeli, kevaka dou sa
veilomani” (Joni 13:35.) Ko sa
vakaraitaka tiko beka ni ko tisaipeli i
Karisito, mai na nomu itovo? Na
veika cava sara mada o rawa ni
cakava no vakatatamuria kina na
loloma nei Karisito?
14
na nomu vuvale. Ka me caka na
vakabekabei na taledi, kei na isolisoli e
tiko e na lewe ni vuvale yadudua. Me
dikevi vata na sala me vakayagataki
kina e na cakacaka ni Kalou na
isolisoli oqo.
Vosa Veisemati: Vakavakarau
ki na iKarua ni Lako Mai
Maciu 25:1–13 V&V 45:36–39
V&V 38:29–30 V&V 88:123–26
23
Me Golevi Vakavuvale
Me dua e wilika na Vunau kei na
Veiyalayalati 20:77. Me veitalanoataki
na ibalebale ni madrai e na sakaramede.
Kerea e dua me wilika na Vunau kei na
Veiyalayalati 20:79. E na kena sa
vakayagataki e na gauna oqo na wai ka
sega ni waini, me veivosakitaki na
inaki ni wai e na sakaramede.
Vakamacalataka ni da na yalataka me
da nanumi Jisu tikoga e na gauna eda
vakayagataka kina na sakaramede.
Me lewe ni veivosaki oqo vakavuvale,
mo dou qai lagata vata beka e dua na
sere ni sakaramede.
Vosa Veisemati: Na Sakaramede se
na iVakayakavi ni Turaga
Maciu 26:26–28 3 Nifai 18:5–12
Luke 22:19–20 V&V 20:77, 79

“Ia Sai Koya Oqo na Bula Tawamudu”
Joni 16–17
• A cava na nona cakacaka na Yalo
Tabu? (Raica na Joni 14:26; 15:26;
16:7–14.) Eda na kila vakacava ni
vakauqeti keda na Yalo Tabu? (Raica
na Kalatia 5:22–23; V&V 6:15, 23;
11:13.) Sa dau vukei iko beka
vakaevei na Yalo Tabu?
• E a kaya o Jisu vei iratou na i
Apositolo, “Dou na kunea e vuravura
na rarawa; ia mo dou vakacegu; au
sa vakamalumalumutaki vuravura”
(Joni 16:33). Eda na vakayaloqaqataki
vakacava e na gauna ni dredre mai
na nona sa vakamalumalumutaka
oti tu na vuravura o Jisu? A cava e
bibi kina me da kunea na vakacegu?
• E a kaya vaka oqo na nona qaqa ni
masu na iVakabula, “Ia sai koya oqo
na bula tawamudu, me ra kilai
kemuni na Kalou dina duadua ga,
kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala
mai.” Na cava e duidui kina na
veikilai yalo vata kei Jisu Karisito kei
na Tamada Vakalomalagi, mai na
noda kilai rau wale ga? E na rawa
vakacava me da veikilaiyalo vinaka
kei rau?
“Ia Me Kakua ga ni Vaka na Lomaqu,
me vaka ga na Lomamuni”
Maciu 26:36–46; Marika 14:32–42; Luke 22:39–46
• Na cava e a talairawarawa kina o Jisu
me na vakararawataki e na were mai
Kecisemani? (Raica na Maciu 26:39,
42, 44.) Na cava o vulica rawa mai
na nona masu e Kecisemani? O sa
vakalougatataki vakacava e na nomu
talairawarawa tiko ki na nona lewa
na Tamada Vakalomalagi?
24
Me Golevi Vakavuvale
Mo vola e na dua na tikiniveva Na
iSolisoli na Yalo Tabu ka biuta e na dua
na kateni. Vola na Bula Tawamudu ka
biuta e na dua tale na kateni.
Vakaiukuukutaka na kateni ruarua oqo
me vaka na ilomana. E vakamacalataka
tiko o Jisu e na Joni 16–17 e rua na
isolisoli cecere e rawa ni soli vei keda.
Kerea e dua me dolava na imatai ni
kateni ka wilika na tikiniveva e tiko
kina. Wilika na Joni 16:13, ka
vakamacalataka ni “Vu ni ka dina” e
vakaibalebaletaki tiko ki na Yalo Tabu.
Me dua tale e dolava na ikarua ni
kateni ka wilika na tikiniveva e tiko
kina. Me qai wiliki na Joni 17:1–3. Me
qai vakavinavinakataki na isolisoli ni
Yalo Tabu kei na bula tawamudu.
Vosa Veisemati: “Me ra Duabau me
vaka e Daru sa Duabau”
Joni 17:20–26 4 Nifai 1:15–17
Filipai 1:27 V&V 35:2
Mosaia 18:21 V&V 38:24–27
25
• Na cava e a sotava mai Kecisemani
na iVakabula? (Raica na V&V
19:16–19; Luke 22:44; Mosaia 3:7;
Alama 7:11–13.)
• Na cava e kilikili kina me yaco
na veisorovaki i Jisu Karisito? (Raica
na 1 Nifai 10:21; 2 Nifai 2:5–9;
Alama 34:9; Mosese 6:48.) Na
15

“A Ka oqo Ka’u [a] Sucu Kina”
Maciu 26:47–27:66; Marika 14:43–15:39;
Luke 22:47–23:56; Joni 18–19
• Mai na itikotiko nei Kaiafa, na cava
a cakava o Pita ni ra kaya kina na
tamata ni o koya e kilai Jisu? (Raica
na Maciu 26:69–75 kei na tikina 34.)
Eda dau cakitaka vakacava na noda
vakabauta e na so na guna me
vakataki Pita? Na cava eda vulica
mai vei Pita e na nona a cakitaka
• A cava e dau yaco vei iko ni ko dau
vakananuma na nona a
vakarawarawataki na iVakabula e na
vukumu? O na vakavinavinakataka
beka vakacava na veisorovaki a yaco
e na vukumu? (E na rawa mo vola
toka e na nomu ivolaniveisiga na
vakasama e kune mai na veitaro oqo.)
Me Golevi Vakavuvale
Me veivosakitaki na ka e baleti ira na
tamata era tiko talega e na mate kei na
16
veivakalougatataki cava e na yaco
vei keda e na vuku ni nona solibula
na iVakabula? (Raica na Mosaia
16:7–8; Alama 7:11–13; V&V 19:23.)
e na soli vakacava vei keda na
veivakalougatataki? (Raica na Alama
7:14; Yavu ni Vakabauta 1:3.)
Me Golevi Vakavuvale
Vakaraitaka na kena iyaloyalo Masu o
Jisu e Kecisemani (iYaloyalo Taurivaki
ni Kosipeli 227). Wilika na veika e a
yacovi Jisu mai Kecisemani ka tiko e
na Maciu 26:36–46, Luke 22:39–46, se
na Vunau kei na Veiyalayalati 19:16–19.
Me ra qai vakaraitaka na lewe ni nomu
vuvale na nodra nanuma baleta na
Veisorovaki i Jisu Karisito.
Vosa Veisemati: Na Veisorovaki i Jisu
Karisito
Luke 22:39–44 2 Nifai 9:5–8
V&V 19:15–19 Alama 7:11–14
Mosaia 3:7, 9 Yavu ni
Vakabauta 1:3
26
nona bulu o Jisu. Sureta me ra
tanoataka na lewe ni nomu vuvale na
veika era kila baleti ira na tamata oqo.
Jisu Karisito O irau na
daubutako
Pailato O ira na
veivakalialiai
Saimoni na kai Joni na
Kirini Daulomani
O ira na Sotia Na Turaga ni Valu
Josefa na kai Meri na tinai Jisu
Arimacea
Vosa Veisemati: “Sa Sega Na nona
Loloma e dua na Tamata [e Vinaka
Cake]”
Luke 23:33–461 Nifai 19:9–10
Joni 15:13 V&V 34:1–4

“Sa Sega Eke ko Koya sa Tucake Tale”
Maciu 28; Luke 24; Joni 20–21
• Na cava e bibi kina meda kila ni sa
tucake tale mai na mate o Jisu? E
vakacava beka na kena tarai na
tamata na vosa oqo? E vakaevei na
kena tarai iko?
• Ni sa vakaturicake mai na mate na
Turaga, e a qai rairai vei iratou e le
vitu na nona i Apositolo, ka ratou a
qoli tiko, ia e vakavuna me ratou tale
katoa vakalevu (Joni 21:4–7.) Na cava
e a kerea o Jisu vei Pita, kei iratou na
i Apositolo, me ratou cakava, ni sa
oti na nodratou kanavata? Me da
vakania beka vakaevei na nona sipi
na Turaga?
• Na cava e a vola kina o Joni na vosa
i Jisu kei na veika e a vakayacora ni
oti na nona tucake tale? (Raica na
Joni 20:30–31.) E sa yaga vakacava vei
iko na nomu vulica na itukutuku ni
nona tucake tale mai na mate o Jisu?
Me Golevi Vakavuvale
Kerea e dua me dara e dua na qa ni
liga ka yavalata nai qaqalo ni ligana.
Vakamacalataka ni matatataka na
yagoda na qa ni liga ka matataka na
yaloda na ligada. E dua na tamata bula
e na tiko vua na yago kei na yalo. Me
qai luva laivi na qa ni liga.
“Keitou Sa Yaco Talega Me Dauvakadinadina”
Cakacaka 1–5
• E vukei ira vakacava na i Apositolo
na Yalo Tabu, me ra ivakadinadina
kina i Jisu Karisito? (Raica na Joni
15:26–27; 1 Korinica 12:3.) Na cava
na nona itavi na Yalo Tabu ni da
dau veivakavulici e na kosipeli?
(Raica 2 Nifai 33:1; V&V 42:14.)
27
Vakamacalataka ni na veitalatala na
yago kei na yalo e na gauna eda mate
kina. E na vuca na yago ia na yalo e
na bula ga. Me qai daramaki tale na
qani liga. Vakamacalataka ni na
vakaduavatataki tale na yago kei na
yalo e na gauna ni tucake tale. Ni da
sa tucake tale mai na mate eda sega
tale ni mate se tauvi keda rawa e dua
na mate. Vakadinadinataka ni na
tucake tale mai na mate na tamata
kecega, e na vuku ga ni nona tucake
tale mai na mate o Jisu Karisito. (Na
tikina vulici oqo ni lesoni, e
vakarautaki mai na kena ka a
vakamacalataka o Elder Boyd K. Packer
[mai na Conference Report, Epr. 1973,
79–80; se Ensign, Julai 1973, 51, 53].)
Mo dou qai lagata vata na sere “Sa
Tucake!” (Na Sere ni Lotu kei na Nodra
Sere na Lalai, t. 55), se “Did Jesus
Really Live Again?” (Children’s
Songbook, 64).
Vosa Veisemati: Nona Rairai mai
na Turaga, ni sa Vakaturicake mai
na Mate
Joni 20:11–29 Cakacaka 9:1–6
Luke 24:36–51 3 Nifai 11:1–14
1 Korinica 15:3–8 Josefa Simici—
Ai Tukutuku
28
• Na cava e kaya o Pita baleti ira era
vakalialiai ira na i Apositolo, ni ra
vosataka na dui vosavosa? (Raica na
Cakacaka 2:14–24, 36.) A cava o
taleitaka e na veika a kaya o Pita?
Na cava e bibi kina me tiko na noda
ivakadinadina i Jisu Karisito kei na
17

“Ni Sa Lewe Vuqa Era sa Lotu”
Cakacaka 6–9
• E a yaco talega na veileti vakatamata
e na gauna e a tubu tiko kina na Lotu
e na gauna oya. (Cakacaka 6:1). Eda
na tarova se vorata rawa vakacava
na veileti kei na veivakaduiduitaki e
na keda maliwa na lewe ni Lotu? Na
cava e bibi kina me da vakayacora
na ka oqo?
• E a sotava vakacava o Filipi na
matanivanua mai Iciopea? (Raica
na Cakacaka 8:25–29). Na
veivakalougatataki cava a yaco vei
rau e na vuku ni nona vakarogoca
na Yalo Tabu o
Filipi? (Raica na Cakacaka 8:30–38.) Na
veivakalougatataki cava e sa yaco vei
iko kina dua tale o kila e na vuku ga ni
nomu vakarogoca na Yalo Tabu?
• Mai na nona rogoca o Saula na voqa
ni domo ni Turaga, e a veisautaki
koya mai na nona dauveivakacacani
vei ira na Yalododonu, me nona
tamata yalodina na Turaga. (Cakacaka
18
nona cakacaka vakalou? E na vukei
keda vakacava na Yalo Tabu me da
cavuta kina na noda ivakadinadina?
• E vakadinadinataki Jisu Karisito o
Pita mai na nona vakayacora na
cakacaka mana (Cakacaka 3:12–26;
4:5–12). Na sala cava soti beka sa
soli tu vei iko mo vakadinadinataka
kina na Karisito? Na kalougata cava
soti o sa bau sotava, me nomu
ivakadinadina i Jisu Karisito (se o
rogoca ni so era nona ivakadinadina
talega)?
Me Golevi Vakavuvale
Me wiliki na Mosaia 18:8–9, ka
nanumi tiko me da “vakadinadinataka
na Kalou e na veigauna kece ga e na
veika kece ga kei na veivanua kece ga.”
Me veivosakitaki na sala me ra muria
kina na lewe ni vuvale na ivakaro oqo.
Me dua e talanoataka na gauna e a
yaga kina vua ni ivakadinadina tiko i
Jisu Karisito, kei na nona kosipeli.
Vakayaloqaqataki iratou na nomu
vuvale me ra ivakadinadina ni
iVakabula, e na veika era cavuta, kei
na veika era cakava.
Vosa Veisemati: O ira na Apositolo—
Era iVakadinadina Tudei i Jisu
Karisito
Cakacaka 1:1–8 V&V 27:12
Cakacaka 4:33 V&V 107:23
29
9:1–9, 17.) Eda na rogoca beka
vakacava na domo ni turaga? (Raica
V&V 1:38; 6:23; 8:2; 18:34–36.) E na
vukea vakacava na noda saumaki
mai ni da rogoca na domona?
Me Golevi Vakavuvale
Ni sa makataki oti na vosa veisemati e
na tabana oqo, me qai tarogi na veika
oqo:
• A cava e bibi kina mo lewe ni dua
na tabana? O cei e so na iliuliu kei
na qasenivuli e na noda veitabana?
A cava era dau vakitavitaki ira kina
me ra tokona ka vukei keda? Na
cava meda cakava me da tokona ka
vukei ira vakakina?
Vosa Veisemati: Cakacaka Vata e na
Matanitu ni Kalou.
Lako Yani 18:13–26 V&V 107:99
Cakacaka 6:1–31 Korinica 12:12–21
V&V 64:33–34 Efeso 4:11–16

“Sa Sega ni Digitaki Ira Vakailoa
na Tamata, na Kalou”
Cakacaka 10–14; 15:1–35
• Ena gauna era a rogoca kina o ira na
lewe ni Lotu ni sa vakavulici ira na
kai matanitu tani o Pita, a cava era a
qai cakava? (Raica Cakacaka 11:1–3.)
Na cava me da dau vakayacora ni da
dau vakaroti mai vei ira na iliuliu ni
Lotu, me vakabibi ni da dau sega ni
taleitaka na ivakaro oya kei na kena
inaki? (Raica na Joni 7:17; 2 Nifai
28:30; V&V 6:11, 14–15.)
• Na cava e vakaraitaka me baleta na
noda itavi vua na Kalou na nodrau a
kacivi o Saula kei Panapasa? (Raica
Cakacaka 13:1–3.) Na ivakaraitaki
cava e a vukea na nomu kila ni na
veivakauqeti na Yalo Tabu e na
veikacivi taucoko ni Lotu?
• Rau a taleva lesu tale na tabana ni
Lotu rau a tauyavutaka o Paula kei
Panapasa, ka rau laki vukei ira na
Yalododonu me ra “tudei [tikoga] e
na vakabauta” (Cakacaka 14:22, kei
na 21 kei 23). A cava mo cakava, me
ra tokoni kina na lewe ni Lotu vou?
“A Sa Vakataudeitaki Vakakina na Veisoqosoqo
Lewe ni Lotu e na Vakabauta”
Cakacaka 15:36–18:22; 1 kei na 2 Cesalonaika
• Era a ciqoma vakacava na kai Peria
na ivunau nei Paula e valenilotu?
(Raica Cakacaka 17:10–12.) E na
rawa vakacava mo tauyavutaka “na
loma e vinakata sara,” e na nomu
vulica na kosipeli?
• Na veika cava baleta na Kalou a
vakavulici ira kina mai Aceni o
Paula? (Raica Cakacaka 17:22–31;
kei na Joseph Smith Translation, Acts
17:27, e na ivakamacala e botona
30
Me Golevi Vakavuvale
Me veivosakitaki na nodrau kaulotu o
Saula kei Panapasa. (Cakacaka 13–14).
Mo talanoataka na nomu kaulotu se
sureta e dua tale a kaulotu oti me
wasea na veika a sotava. Talanoataka
na veika o sotava e na nomu kaulotu
se me sureti edua e lesu mai e na
kaulotu me talanoataka na ka e sotava.
Me veitalanoataki na kena tautauvata
ga na veika e sotavi e na gauna ni
kaulotu edaidai ki na nodrau gauna o
Saula kei Panapasa. Mo dou volavola
vakavuvale ki na dua na daukaulotu.
Kerea na Tamada Vakalomalagi e na
nomudou masu vakavuvale me ra
vakalougatataki ka taqomaki na
kaulotu.
Vosa Veisemati: “Sa Sega ni Digitaki
Ira Vakailoa na Tamata, na Kalou”
Cakacaka 10:34–35 Roma 2:9–11
Cakacaka 15:7–11 2 Nifai 26:33
31
27b.) Na cava e ka bibi kina me da
kila tiko ni da sa “nona kawa” talega
na Kalou? (Cakacaka 17:28). E na
vakavinakataka vakacava na noda
qarava ka lomana na Kalou na noda
kilai koya vinaka kei na nona itutu
me Tamada Vakalomalagi?
• Mai na 1 Cesalonaika 1:5, 2:2–12, na
cava a vakamacalataka o Paula me
baleta na vunautaki ni kosipeli? Sa
vakavinakataka vakacava na nomu
19

“Eda sa Bula e na Yalo Tabu”
Cakacaka 18:23–20:38; Kalatia
• E a qai tataunaka vei ira na
veitokani mai Efeso o Paula na nona
vosa na Turaga “a ka ni
veivakalougatataki vakalevu me soli
ka vakalailai ga me taura na ka”
(Cakacaka 20:35). O raica rawa
vakacava e na nomu bula ni dina na
veika oqo?
• E a vakayaloqaqataki ira mai Kalatia
o Paula me ra tovolea me vakavuana
na nodra bulataka na Yalo Tabu
(Kalatia 5:16, 25). Na cava e so na
vua ni ka oqo? (Raica na vosa
veisemati e na tabana oqo). E sa
yaga vakacava ki na nomu bula na
veivuana oqo? Na cava me da
vakayacora ni sa sega ni vakavuana
vei keda na Yalo Tabu?
• A cava na kena ibalebale ni “na ka
kecega sa kaburaka na tamata e na
“Dou sa Vale ni Kalou”
1 Korinica 1–6
20
veivakavulici, na nomu dau muria
na ivakasala oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Tovolea mo dou qai sureti rau na
daukaulotu mo dou vakayakavi vata.
Sureta me rau talanoataka na nodrau a
vakavakarau ki na kaulotu kei na bibi
ni cakacaka ni kena vakatetei na
itukutuku vinaka.
• Na leqaleqa cava a vakadreta o Paula
e na 1 Koronica 1:10–13? E dau
vakacacana vakacava na noda muria
na Karisito na veivakaduiduitaki kei
na veileti? (Raica Mosaia 18:21–22; 3
Mo dou lagata vata na sere, “Called to
Serve” (Hymns, no. 249; Children’s
Songbook, 174–75) se “I Hope They
Call Me on a Mission” (Children’s
Songbook, 169).
Vosa Veisemati: Na Nodra iVakarau
na Daukaulotu Gugumatua
1 Cesalonaika 2:1–12 V&V 38:41
2 Korinica 4:5 V&V 88:81
V&V 4:1–7 V&V 123:12–14
32
tamusuka talega ko ya”? (Raica
Kalatia 6:7–9). E na yaga vakacava
na ivakavuvuli oqo ki na noda
vakarogoca ka muria na
veivakauqeti ni Yalo Tabu? e na yaga
talega vakacava ki na noda
veimaliwai vaka lewe ni vanua kei
na noda bula raraba?
Me Golevi Vakavuvale
Taroga kevaka era na kila na nomu
vuvale ni maliwai iratou tiko na Yalo
Tabu. Me veivosakitaki na sala me
sureti kina na Yalo Tabu ki na vuvale.
Digia e dua na siga e na macawa ka tu
mai me na sureti kina na Yalo Tabu.
Vosa Veisemati: Vua ni Yalo Tabu
Kalatia 5:22–23 Moronai 8:26
Joni 14:26 Moronai 10:3–5
Joni 15:26 V&V 6:22–23
33
Nifai 11:29–30; V&V 38:27.)
Na cava a vakasalataki ira kina
na Yalododonu o Paula me ra dau
duavata tikoga? (Raica 1 Korinica
1:10.)

• E vakavulica o Paula ni na
“vakalialiataka” na vuku ni vuravura
oqo na Kalou (1 Korinica 1:18–21). E
duidui vakacava na vuku ni Kalou
kei na vuku ni vuravura? (Raica
Aisea 55:8–9; V&V 38:1–2.) A cava e
so na ivakaraitaki ni nona
vakalialiataka na vuku ni vuravura
na Kalou? Eda na kila rawa vakacava
na “veika ni Kalou” (Raica 1
Korinica 2:10–13.)
• Na cava e vakatautauvataka ki na
yagoda o Paula? (Raica 1 Korinica
3:16–17; 6:19–20.) Eda na rokova
vakacava na yagoda me vaka na vale
ni Kalou? Na veivakalougatataki
cava e na kauta mai vei keda na
noda bula savasava?
“Vakabauta na iVakavuvuli me
vaka Ka’u a Solia vei Kemudou”
1 Korinica 11–16
• Na cava na ibalebale ni sa “sega ni
tu duadua na tagane ka me tu tani
na yalewa, se tu duadua na yalewa
me tu tani na tagane e na Turaga”?
(1Korinica 11:11.) A cava e ka bibi
kina ki na matanitu ni Kalou na
nodrau bula vakawati e dua na
tagane kei na yalewa? Na cava e
vakavulica vei keda na ka oqo me
baleta na sala dodonu me rau
veivakaliuci kina e dua na veiwatini?
• Mai na ivakavuvuli nei Paula, na
cava e so na inaki ni sakaramede?
(Raica 1 Korinica 11:23–26; raica
talega Luke 22:19–20.) Na cava na
vuna e yavu bibi kina ni
sakaremede, na noda dau
vakadodonutaki keda?
• E vakavulica vei keda na
ivolanikalou me da dau vakasaqara
na isolisoli vakayalo (1 Korinica
Me Golevi Vakavuvale
Vakamacalataka ni dau veitaratara o
Paula kei ira na lewe ni Lotu e na
ivola. Me veitalanoataki na sala era
dau veitaratara kina kei keda e na
gauna oqo o ira na iliuliu ni Lotu
vakataki ira na Parofita kei ira na i
Apositolo. Mo dou wilika na mekesini
Liaona, kei na Ensign, ka tiko kina na
vosa ni lotuvakayabaki. Me
veivosakitaki na sala e so me vakamuri
kina na kena ivakavuvuli.
Vosa Veisemati: Na iVakarau
Savasava
1 Korinica 3:16–17 3 Nifai 12:27–30
1 Korinica 6:19–20 V&V 42:22
Kalatia 5:16 V&V 46:33
34
12:31; V&V 46:8). Na inaki cava
beka eda na vakasaqara kina na
isolisoli vakayalo? (Raica 1 Korinica
14:12; V&V 46:9.)
• Na cava a vunautaka o Paula me
baleta na veimatanitu ni lagilagi?
(Raica 1 Korinica 15:35–44; raica
talega na V&V 88:27–32.) E vagolei
beka vakaevei na nomu bula, mai na
nomu vakadinata na Tucake Tale,
kei na veimatanitu ni lagilagi e na
bula sa bera mai?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na veitikina e na vosa veisemati
e na tabana oqo. Ka me qai
veivosakitaki na veitaro e tiko e na
ikatolu ni umavosa e na tabana oqo.
Me ra qai tukuna na nodratou
nanuma na lewe ni nomu vuvale
baleta na isolisoli e tiko vei ira ka me
21

vukea cake tiko na vuvale. Mo qai
vakacaucautaki ira yadudua na lewe ni
nomu vuvale ni ra sa tikini vuvale bibi.
“Meda sa Veivinakati kei na Kalou”
2 Korinica
• A cava e rau tudei tikoga kina o
Paula kei Timoci e na gauna e rau
sotava kina na veika dredre, taqaya
veivakacacani kei na veivakasavi?
(Raica 2 Korinica 1:3–5; 4:5–15.) E
rau a vukei iko beka vakacava e na
gauna ni rarawa na Tamada
Vakalomalagi kei Jisu Karisito?
• E a vakamasuti ira na Yalododonu o
Paula me ra dau veivosovosoti? (2
Korinica 2:5–8). A cava e bibi kina
na veivosoti? (Raica Maciu 6:14–15;
2 Korinica 2:7–8; V&V 64:9–10.) Na
cava me da cakava me rawa kina ni
da dau veivosovosoti?
• Na cava na ibalebale ni noda
“rarawataka vaka na loma ni Kalou
na noda ivalalavala ca? (2 Korinica
7:9–10). A cava e tiki bibi kina ni
noda veivutuni na rarawa sa vaka na
loma ni Kalou?
“Oi Kemudou sa Daulomana
na Kalou, Sa Kacivi Me Yalosavasava”
Roma
• Mai na noda veivinakati kei na Kalou
eda na vakadonui kina, vosoti mai na
noda ivalavala ca ka vakadeitaki ni
da sa ivalavala dodonu ka tawacala.
A cava e gadrevi kina me da na
vakadonui? (Raica Roma 3:10–12, 23;
raica talega Alama 7:21.) Me vaka a
vakavulica o Paula eda na vakadonui
beka vakacava? (Raica Roma 3:24,
28; 5:1–2; raica talega 2 Nifai 2:6.)
22
Vosa Veisemati: iSolisoli na Yalo Tabu
1 Korinica 12:1–11 3 Nifai 29:5–6
1 Korinica 12:31 Moronai 10:8–19
Jemesa 1:17 V&V 46:8–26
35
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na 2 Korinica 1:3–4, ka
vakasamataka vakabibi na na nona a
veivakacegui o Paula e na “veivakacegui
[e ratou] sa vakacegui kina mai vua na
Kalou.” Tovolea mo dou veisiko i
valenibula, vale ni malumalumu, se
dua na vanua ni vakaloloma. Dou
veivukei e na vakarautaki ni kakana,
veivakamarautaki, se kau kakana kina,
se na iyaya e so era gadreva tu.
Mo dou qai lagata vata eke na sere
“Because I Have Been Given Much”
(Hymns, no. 219)
Vosa Veisemati: Na iVakarau ni
Tisaipeli i Karisito
2 Korinica 1:3–52 Korinica 4:5–10
2 Korinica 1:112 Korinica 5:17–21
2 Korinica 2:5–82 Korinica 7:9–10
36
• E vakatakarakarataka beka vakacava
na papitaiso na mate, bulu kei na
tucake tale (sucu vou)? (Raica Roma
6:3–4; V&V 76:50–52.) O a sucu tale
vakacava e na nomu a papitaiso?
• O sa vakadindinataka vakacava e na
kena “sa veivuke na ka kecega me ra
vinaka kina era sa lomana na
Kalou”? (Roma 8:28).

• Na ivakarau dina ni Yalododonu
cava e tukuni tiko e na Roma
12:9–21? Na ivakarau cava beka o se
malumalumu tiko kina? A cava o
rawa ni cakava e na loma ni macawa
oqo mo vakaqaqacotaka kina na
ivakarau oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na veitikina e na vosa veisemati,
ena tabana oqo ka sureta na nomu
“Jisu Karisito: O Koya sa Vakatekivuna
ka Sauma Talega na Noda Vakabauta”
Iperiu
• Mai na Iperiu 1, na cava o vulica
rawa kina me baleti Jisu Karisito?
• A cava na vuna e gadrevi kina e dua
na vakaitutu e na matabete me “lesi
koya na Kalou” ka sega ni “taura
vakai koya na cakacaka rokovi oqo”
(Iperiu 5:4).
• E vakaraitaka o Paula na levu ni
tamata era vakabauti Jisu Karisito ka
ra rawata kina na veika lelevu. O cei
e tukuna tiko eke o koya? (Raica
Iperiu 11:4–12, 17–34.)
• E kaya o Paula ni na vukei keda na
noda vakabauta e na gauna ni
veivakararawataki kei na
veisaqasaqa. (Iperiu 11:32–38). E a
vukei iko vakacava na nomu
vakabauta e na gauna ni rarawa? Na
veivakalougatataki cava tale eso e a
“Dou sa Vakadinadinatakai Au Kina”
Cakacaka 21–28
• E a yaloqaqa o Paula mai Jerusalemi
e na nona talanoataka ki na dua na
ilawalawa ca na nona sa tamata vou
kei na nona rairai vua o Jisu Karisito
(Cakacaka 21:27–22:21). Na gauna
vuvale me ra vakacaucautaki ira na
lewe ni Lotu e tu vei ira na ivakarau
oqo. Vakayaloqaqataki iratou na nomu
vuvale me ra vakatotomuria na ivakarau
vinaka oqo e na macawa ka tu mai.
Vosa Veisemati: Na Nodra iTovo Na
Yalododonu
Roma 1:7–8 Mosaia 3:19
Roma 12:9–21 V&V 4:5–6
Efeso 4:1–3 V&V 88:74–77, 81
37
yaco vei iko [se dua o kila] mai na
nona vakabauti o Jisu Karisito?
Me Golevi Vakavuvale
Mo tea e dua na sore ni kau. Wilika na
Iperiu 11: kei Alama 32:21 ka taroga se
cakacaka vakacava ni vakabauta na
kena tei e dua na sore ni kau. Me qai
wiliki na Jemesa 2:17. Taroga na vei
cakacaka cava e na gadrevi me tubu
cake kina na kau. Mo susuga cake na
kau e na veimacawa ka tu mai e na
vakabauta kei na cakacaka.
Mo dou lagata vata na sere “Faith”
(Children’s Songbook, 96–97).
Vosa Veisemati: Na Vakabauta
Iperiu 11:1–6 Alama 32:21
Jemesa 2:14–18 Ica 12:6
1 Nifai 7:12 V&V 63:10–11
38
cava beka o a tauca kina na nomu
ivakadinadina e na yaloqaqa? Ko a
vakayaloqaqataki beka vakacava e
na nomu vakayacora na ka oqo? E
na vukei iko vakacava mo tudei
23

“Me ra Vakavinakataki Kina ko Ira sa Lotu”
Efeso
• Mai na Efeso 2:20 kei na 4:11–14, na
cava a vunautaka kina o Paula, me
baleta na kedra bibi na i apositolo
kei ira na parofita? Na cava era
gadrevi kina e na Lotu dina, o ira na
i apositolo kei na parofita bula? A
cava e so na nodra ivakavuvuli na
apositolo e na gauna oqo e a vukea
na noda vakavinakataki kei na
yalovata?
• E na vakaqaqacotaka vakacava
na veimaliwai kei na yalo vata
vakavuvale na ivakasala nei Paula
e na Efeso 6:1–4? Na ivakasala cava
me baleta na vuvale era sa
vakasalataki keda tu kina o ira na i
apositolo kei na parofita edaidai?
• Me vaka na nona vakamacalataka o
Paula na cava soti mada na iyaragi
kece ni Kalou? Na cava era
vakatakarakarataka na iyaragi
yadudua oqo? (Raica Efeso 6:13–18;
V&V 27:15–18.) E na rawa vakacava
24
tikoga, e na nomu dau ivakadinadina
e na ivakaraitaki nei Paula?
• Na cava e a qai yaco kina waqa a
soko mai na Toba Vinaka ni a sega ni
muria na kavetani na nona ivakasala
o Paula? (Raica Cakacaka 27:7–20.)
Na cava e vakavuna me sega kina ni
muria na ivakasala nei Paula na
Turaga ni Valu? (Raica Cakacaka
27:11–12.) Na cava eda dau
vakawaletaka kina e na so na gauna
na nodra ivakasala na iliuliu ni Lotu?
O sa kila vakacava ni ka bibi na
nodra vakarogoci na iliuliu ni Lotu?
Me Golevi Vakavuvale
Me ratou qai talanoataka na nomu
vuvale e so na tamata era
vakayaloqaqataki iratou. Me ra qai
talanoataki ira era digia kei na vuna
era digitaki ira kina.
Vosa Veisemati: Me ra Dau
iVakadinadina ni Kalou
Cakacaka 26:22–23 V&V 18:10–16
Cakacaka 28:30–31 V&V 33:7–11
Roma 1:16
39
me taqomaki keda mai na kaukaua i
Setani na iyaragi yadudua ni Kalou
oqo? E na rawa vakacava me da
daramaka tikoga e na veisiga na
iyaragi oqo?
Me Golevi Vakavuvale
Me ra yadua na tikiniveva na nomu
vuvale. Kerea me ra dresuka na nodra
tikiniveva. Ka qai solia e dua na ivola
vavaku vua e dua me dresuka vata na
drauniveva e na dua ga gauna.
Vakamacalataka ni da na kaukaua
cake sara vakavuvale ka vakalotu ni
da duavata me vaka ga na ivola oya.
Me veivosakitaki na veisala e so me
vakaqaqacotaki na noda yalovata
vakavuvale ka vakakina e na loma
ni lotu.
Vosa Veisemati: Na Yalovata
Same 133:1 2 Nifai 1:21
1 Korinica 1:10 Mosese 7:18
Efeso 4:11–16

“Au sa Rawata na Ka Kecega e na Vukui Karisito”
Filipai; Kolosa; Filimoni
• Eda na vakayacora vakacava na
ivakasala nei Paula e na Filipai 4:8?
(Raica tale ga na Yavu ni Vakabauta
1:13.) Na kalougata cava beka e na
kauta mai vei keda na ivakaro oqo?
• A cava na ibalebale ni noda
“vakataudeitaki ka vakaukauataki” e
na kosipeli? (Raica Kolosa 1:23.) Na
cava era dau “vukici tani mai nai
nuinui ni tukutuku vinaka” o ira na
tamata? (Kolosa 1:23.) O na
vaqaqacotaka vakacava beka na
nomu ivakadinadina?.
• E dau vakadreta sara vakauakua
o Paula na bibi ni yalo ka dau
vakavinavinaka. (Kolosa 2:7; 3:15,
17). A cava e bibi kina me da dau
vakavinavinaka? O na vakaraitaka
vakacava na nomu vakavinavinaka
“Au sa Ciciva Oti na Cere”
1 kei 2 Timoci; Taito
• Na cava na vuna “era sa
dauvakatavulici tiko ka sega ni
rawata mera kila na ka dina” e so vei
keda? (2 Timoci 3:7). Eda na kila
vakacava ni sa yaga na noda vulica
na veika dina? E sa vakalougatataki
iko vakaevei, na nomu dauvulica na
ivakavuvuli dina ni kosipeli?
• A cava na ibalebale “mo nodrai
vakarau era sa vakabauta” (1 Timoci
4:12). O na muria vakacava na itovo
yadua e tukuni tiko e na 1 Timoci
4:12? E veivakauqeti vakacava vei
iko na “nodrai vakarau era sa
vakabauta”?
• E na vakasama cava e “vu ni ka ca
kecega na daulomana nai lavo”?
vua na Tamada Vakalomalagi kei
na iVakabula?
40
Me Golevi Vakavuvale
Vola e na papanivolavola se vevalevu
na ikatini-katolu ni yavu ni vakabauta.
Me ratou qai wilika vata vakavica na
nomu vuvale na yavu ni vakabauta
oqo. Me qai bokoci na veivosa
momona yadudua e na gauna e wiliki
kina na tikina oqo. Me wiliki tiko me
yacova sara ni ratou sa qai
wiligusutaka rawa.
Mo dou qai lagata vata na sere “The
Thirteenth Article of Faith” (Children’s
Songbook, 132–33).
Vosa Veisemati: “Na Vunau nei
Paula”
Filipai 4:8 Yavu ni Vakabauta 1:13
41
(Raica na 1 Timoci 6:7–10.) Me da
na qarauna vakacava me kua ni
malele na yaloda ki na ilavo, kei na
iyau? (Raica na 1 Timoci 6:17–19;
Jekope 2:18–19.)
Me Golevi Vakavuvale
Mo vakaraitaka e so na iyaloyalo mai
na iYaloyalo Taurivaki ni Kosipeli se na
mekesini e so ni lotu ka tukuna tiko
na veitalanoa vakaivolatabu kilai levu.
Me qai lagati e dua na sere. Ni oti na
sere, kei na iyaloyalo, me qai caka na
veiwasei mai na veitikiniivola ni
ivolanikalou, ka lako vata kei na
iyaloyalo, se na sere.
25

Vosa Veisemati: Na Momona ni
iVakavuvuli Dina
“Na Lotu Savasava”
Jemesa
• Na ivakasala cava a tukuna o Jemesa
vei ira “sa lailai na [nodra] vuku”?
(Raica Jemesa 1:5–6.) E a vakauqeta
vakacava o Josefa Simici na Parofita
na ivakasala oqo? (Raica na Josefa
Smici—Ai Tukutuku 1:11–13.) Na
cava o dau sotava, e na gauna e dau
rogoci kina na nomu masu?
• E vakavulica o Jemesa “mo dou
kusarawa yadua me vakarorogo, mo
dou berabera ga ni vosa” (Jemesa
1:19). O sa vakadinadinataka
vakacava e na nomu bula ni dina na
nona ivakavuvuli?
• Na veika cava e a vakamatatataka o
Jemesa me da lotu savasava kina? Na
cava e okati kina me lotu savasava
na noda sikova ka vukei ira na
wekada era sotava tu na leqa? A cava
me da cakava me kakua kina ni
“Na Tabatamata Digitaki”
1 kei 2 Pita; Juta
• Na ivakavuvuli cava ni iVakabula
eda na muria me da vorata kina na
veika dredre kei na veivakacacani?
(Raica na 1 Pita 2:19–23.) Na nodra
ivakaraitaki cava na lotu dina o raica
rawa ni ra vosota kina na rarawa?
Eda na vakalougatataki vakacava ni
da muria na sala e dau vorata kina
na iVakabula na veika dredre?
• Na ivakarau cava e vakamacalataka
o Pita ni itovo vakalou? (Raica na 2
Pita 1:4–7.) A cava e bibi kina meda
tauyavutaka ki na noda bula na
26
1 Timoci 4:16 3 Nifai 11:31–41
2 Timoci 3:16–17 V&V 88:77–78
Joni 8:31–32
takavi keda na “duka ni ka
vakavuravura”?
42
Me Golevi Vakavuvale
Me vaka a kaya o Jemesa ni da lako
tani mai na “duka ni ka vakavuravura”
eda sa “lotu savasava” tiko. (Jemesa
1:27.) Me veivosakitaki ni da na
vakatulewa vakavinaka mai na
ivakavuvuli oqo? E rawa talega ni dou
wilika e na gauna oqo na ivola itikidua
Me iSakisaki ni iTabagone (34285 858),
ka lewena tu na nodratou ivakavuvuli
na Mataveiliutaki Taumada, me d
Vosa Veisemati: Rogoci na Noda
Masu
Jemesa 1:5–6 3 Nifai 18:20–21
Maciu 21:22 V&V 112:10
Alama 37:37 Josefa Simici—Ai
Tukutuku 1:11–19
43
ivakarau oqo? (Raica na 2 Pita 1:8.)
O sa vakadinadinataka vakacava mai
vei ira e so na ivakarau oqo?
• Rau a vakasalataka o Pita kei Juta
ni ra na maliwai keda tiko o ira na
ivakavuvuli lasulasu. Na cava e so
na kedra ivakaraitaki o ira na
ivakavuvuli vakailasu? Na cava
e rau tukuna ni nodra ivakarau na
ivakavuvuli vakalasu? (Raica na 2
Pita 2:1–3, 10, 12–19; Juta 1:4, 8,
10–13, 16, 18–19.) Na ivakasala cava
nei Pita kei Juta e na taqomaki keda

mai na ivakavuvuli vakailasu, ka
yalodina ka vakavakarau tiko ki na
ikarua ni Lako Mai? (Raica na 2 Pita
3:11–14, 17–18; Juta 1:3, 20–21;
raica talega Moronai 7:12–17; V&V
45:57; 46:7–8.)
Me Golevi Vakavuvale
Mo digia e dua na icakacaka ni
kakana. Me ratou muria vakavinaka na
nomu vuvale na icakacaka ni kakana,
ka me veivosakitaki na kena bibi ni
dodonu me tiko taucoko sara na
“Ni sa Loloma na Kalou”
1, 2, kei 3 Joni
• Mai na i Joni 4:8, 16, na vosa cava e
vakamacalataka kina o Joni na kena
ituvaki na Tamada Vakalomalagi?
Na cava e kilikili kina me
vakayagataki na vosa oqo?
• Me wiliki na 1 Joni 4:9–10. Na
loloma cava ni Kalou e tukuni tiko e
na veitikina oqo? (Raica talega Joni
3:16; 1 Joni 5:11; 2 Nifai 9:10.) E
vakaraitaka vakacava na nona lomani
keda na Tamada Vakalomalagi me
mai isoro ni noda ivalavala ca na
Luvena?
• A vakavulica o Joni ni na rogoca
na noda kerekere na Tamada
Vakalomalagi kevaka eda laiva me
vakatulewa ga o koya. (1 Joni
5:14–15). O vakila vakacava ni
lomani iko na Tamada Vakalomalagi
e na vuku ni nomudou masu?
• Kivei ira era sega ni “dau veilomani”
ka ra dau kaya ni ra lomana na
Kalou na yaca cava e vakatokai ira
kina o Joni? (Raica na 1 Joni 2:9,
11; 3:14–15, 17; 4:20.) Na cava e
gacagaca ni kakana. Ni sa oti oqo,
me qai wiliki na 2 Pita 1:4–8. Me
veivosakitaki na bibi ni noda
vakaitovotaki keda ki na itovo kece
vakalou, me rawa kina ni da ucui
koya kei Jisu Karisito.
Vosa Veisemati: “Dou Qarauni
Kemudou Vinaka Mai vei ira na
iVakavuvuli Vakailasu”
2 Pita 2:1–3 2 Nifai 28:7–9
Maciu 7:15–20 V&V 45:57
Maciu 24:24
vakatautauvatataki kina na noda
veilomani ki na noda lomana na
Kalou?
44
• Na cava era dau marautaka kina
vaklevu o ira na itubutubu “ni ra
muria na dina ko ira na [luvedra]”?
(3 Joni 1:4).
Me Golevi Vakavuvale
Sureta na nomu vuvale ki na dua na
ilakolako ni vakadidike. E na ilakolako
oqo mo dou qai raica vata na veika e
lomani keda tu kina o Jisu Karisito. Me
ra qai vola tiko na ivakaraitaki kece
sara ni nona loloma na Tamada
Vakalomalagi kei Jisu Karisito. Ni sa
mai cava na ilakolako ni ivakaidike
oqo me qai raici vata na veika a volai.
Mo dou qai lagata vata na sere “Where
Love Is” (Children’s Songbook 138–39).
Vosa Veisemati: “Sa Tu e na Rarama
Ko Koya Sa Lomana na Wekana”
1 Joni 2:10–11 1 Joni 4:20–21
1 Joni 3:16–19 Joni 21:15–17
1 Joni 4:7–11 Moronai 7:45–48
27

“O Koya sa Gumatua e na Rawata
na Ka Kecega Oqo”
iVakatakila 1–3; 12
• Na cava a raica o Joni ka a lako mai
e na gusuna na iVakabula? (Raica na
iVakatakila 1:16.) A cava e
vakaibalebaletaki tiko ki na iselewau
oqo? (Raica na V&V 6:2.) e na sala
cava e vaka kina na iselewau na vosa
ni Turaga? (Raica na Iperiu 4:12;
Ilamani 3:29.)
• Na cava a raica o Joni me baleta na
veiyalayalati ni Turaga, vei ira era
vorata rawa na veivakatovolei kei na
veitemaki e na bula oqo? (Raica na
vosa veisemati e na tabana qo.)
• E na qai yaco vakacava me
vakamalumalumutaki Setani na
Lotu, kei na matanitu ni Kalou
(Raica na iVakatakila 12:11.) E na
vukea vakacava na nomu vorati
Setani na Veisorovaki i Jisu Karisito,
“E na Tiko Vata kei Ira ko Koya,
ia Era na Nona Tamata”
iVakatakila 5–6; 19–22
• Mai na iVakatakila wase 6 eda kila
mai kina ni na dau valuti ira tuga na
dodonu o Setani. Na cava e so na
sala ka tukuni tiko e na iVakatakila
6:4–11 e vakayacora kina o koya na
veika oqo? Na ivadi cava so e dau
tovolea o Setani me rawai ira kina
na yalododonu? Eda na nuidei ka
raimatua tiko vakacava, ni da
veisaqasaqa tiko kei Setani?
• E na kauta mai na Yabakiudolu na
iKarua ni Nona Lako Mai o Jisu
Karisito, ka na mai veiliutaki kina e
vuravura oqo. Na cava e na yaco vei
28
45
kei na nomu vakadinadinataka e na
nomu bula?
Me Golevi Vakavuvale
Wilika na iVakatakila 6:12–14 kei
16:18–21, ka vakamacalataka ni tukuni
tu kina na ivakataotioti ka a vakaraitaki
vei Joni. E dina ga ni vakarerevaki e so
na parofisai e tiko e na iVakatakila, ia,
e na vukei keda e so na parofisai oqo,
me da yalodei tikoga e na gauna ni
rarawa, ka vakanuinui ki na veika sa
yalataki tu. Me qai wiliki e so na
inuinui mai na Veitikinivola Veiwekani
e na iVolanikalou e na tabana oqo.
Vosa Veisemati: Na Veika sa Yalataki
Vei Ira na Gugumatua
iVakatakila 2:7 iVakatakila 3:5
iVakatakila 2:11 iVakatakila 3:12
iVakatakila 2:17 iVakatakila 3:21
46
Setani e na Yabikiudolu oqo? (Raica
na iVakatakila 20:1–3.) E na vakaevei
na bula e vuravura, ni sa vesu o
Setani? (Raica na 1 Nifai 22:26; V&V
45:55, 58.) Me da rawai Setani tiko
vakaevei e na noda bula?
Me Golevi Vakavuvale
Me wiliki na iVakatakila 20:1–3, ka
tukuni tiko kina na nona vesuki o
Setani e na Yabakiudolu. Me ra qai
wilika na nomu vuvale na niusiveva
kei na mekesini ni macawa oqo. Mera
raica mai kina na mataqali itukutuku e

so ka na rawa ni kune, se na sega ni
kune e na niusiveva se mekesini e na
Yabakiudolu.
Na Nodra iVakavuvuli na Parofita Edaidai
Baleta Na Veivakalougatataki ni Kena Vulici na
iVolanikalou.
“Vakasaqara na iVolanikalou” — vulica
na ivakatakila ka kerea e na yaca i Jisu
Karisito e na vakabauta ka sega kina na
vakatitiqa me vakaraitaka vei iko na
dina, e na rogoci iko e na kaukaua ni
nona Yalo Tabu. Oqo e na vukea na
nomu kila vakataki iko ka sega ni dua
tale. E na sega kina ni Vakatamata na
nomu kila na kalou ka na sega kina na
veilecayaki. Era na kila ni na vakabulai
ira o koya kei na sala e na qarava kina.
“Au marautaka vakalevu ni
vakaukauataki tiko na kena vulici na
ivolanikalou. Au vakabauta ni na sega
walega ni cakacaka o dau marautaka,
ia me yaco mo drau veiwekani
vakavoleka sara kei na vosa ni Kalou.
E na vakararamataki iko na nomu
wilika, ka na vakatovoicaketaki na
ivakatagedegede ni nomu bula
vakayalo. E na levu na nomu
cakacakataka na ka oqo e na kena
itekivu, ia, e na yaco me dua na bula
ka dau nanumi ka vakasamataki kina
na veika vakalou” (Gordon B.
Hinckley, “The Light Within You,”
Ensign, May 1995, 99).
“Mo drau na veiwekani vakavoleka
sara kei Jisu Karisito, o Koya ga oqo e
na qai vakabulai keda, ni da vulica na
veika e tukuni tu me baleti koya”
(Gordon B. Hinckley, “Rise to the
Stature of the Divine within You,”
Ensign, Nov. 1989, 97).
Vosa Veisemati: Vosa iNuinui ka
Veivakacegui e na iVakatakila
iVakatakila 3:20 iVakatakila 22:1–7
iVakatakila 7:13–17 iVakatakila 22:17
iVakatakila 21:3–7
“E na soli vei keda na isolisoli kei na
veivakalougataki e levu sara ni da
muria na nodra ivakasala na noda
iliuliu, me da dau wilika, ka vuli mai
na ivolanikalou. Oqo na vuli duadua
ga ka na yaga vakalevu sara vei keda”
(Howard W. Hunter, e na Conference
Report, Okt. 1979, 91; se Ensign, Nov.
1979, 64).
“E na yaco me ra vinaka taucoko na
veika kece ni da bulataka ka vulica e
na veisiga na ivolanikalou. E na
vakaqaqacotaka tale ga na noda
ivakadinadina. Me da tokoni kina e na
noda itavi. Era na viribati ka taqomaki
na veivuvale. Me ra raivotu na tamata”
(Ezra Taft Benson, “The Power of the
Word,” Ensign, Me 1986, 81).
“Me kua ni da dau vakawalena na
veika e vakalougatataki keda kina na
Turaga. Sa iyau levu vei keda na nona
vosa. Au vakamasuti kemuni mo ni
vakadeitaka tale, mo ni vulica tiko ga
na ivolanikalou. E na nomu itokani na
veitokoni ni Yalo Tabu, me
vakaqaqacotaki kina na nomu ilesilesi,
ni ko gumatuataka na kena vulici na
ivolanikalou. Me ra kila kina na
luveda, ni sa iyau levu na
ivolanikalou, ka me ra dau karona ka
wilika vakavule” (Ezra Taft Benson,
“The Power of the Word,” Ensign, Me
1986, 82).
29

“Niu vakawaletana na veika vakalou,
sa na sega niu rogoca, se vosa mai vei
au na Kalou, kau vakadinadinataka
kina niu sa dau tu vakayawa mai vua.
E na gauna au dau goleva vagumatua
kina, e na kena vulici ka wiliki na
ivolanikalou, sa dau volekati sara na
Kalou. Au a vakadinadinataka ni dau
takavi au mai na yalo veilomani, vei
ira vakayadua na tamata kecega e na
noqu kaukaua taucoko, lomaqu, kei na
noqu nanuma taucoko. E yaco talega
me’u dau vakavulici rawarawa”
(Spencer W. Kimball, The Teachings of
Spencer W. Kimball, ed. Edward L.
Kimball [1982], 135).
“Au sa vakadinadinataka ni dodonu ga
me da vakasaqaqara e na ivolanikalou,
ka vakasaqaqara tiko ga e na noda bula
taucoko” (Spencer W. Kimball, “How
Rare a Possession—the Scriptures!”
Ensign, Sept. 1976, 4).
Au kila ni ra kila vinaka tu na veika ni
nodra bula o ira era dau veiwekani kei
na ivolanikalou, ka sega tale e dua e
tautauvata kei ira, vakavo ga ke vulici
tiko ga na vosa ni Kalou. Kivei ira e ra
dau vulica na ivakavuvuli ni kosipeli, e
na vakaqaqacotaki na nodra vakabauta,
30
ka na makare vinaka na itovo ni nodra
rai, me ra liutaki vakadodonu kina,
vakabibi sara ni ra na vakalougatataki
mai na ivolayavu, ka na sega ni rawa
mai na dua tale na ivurevure” (Bruce
R. McConkie, e na Church News, 24
Jan. 1976, 4).
“Au sa biuta eke e dua na ibolebole
levu, oya me ra veiwekani o ira na
lewe ni Lotu yadudua kei na nodra
ivolanikalou. Sa ikoya ga oqo na noda
isasabai kaukaua, me sabai kina na
veivakalolomataki ni veika ca”
(Marvin J. Ashton, e na Conference
Report, Okt. 1977, 110; se Ensign, Nov.
1977, 73).
“Au yalataka vei kemuni ni nomuni
qaqa ni masu, kei na nomuni
veiwekani vakavoleka kei na
ivolanikalou, e na tara cake e dua na
lalaga, ka na maroroya ka karona na
nomuni bula vakavuvale, mo ni tudei
tikoga, ka namaka tiko na veika
tawamudu ni Kalou” (L. Tom Perry, e
na Conference Report, Epr. 1993, 113;
se Ensign, Me 1993, 92).

4 02356 82858
35682 858
9