(Microsoft PowerPoint - materia\263y dietetyka \277ywno\234\346 ...
(Microsoft PowerPoint - materia\263y dietetyka \277ywno\234\346 ...
(Microsoft PowerPoint - materia\263y dietetyka \277ywno\234\346 ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Interakcje leków z żywnością, alkoholem<br />
i czynnikami środowiska<br />
Anna Wiela-Hojeńska, Przemysław Niewiński<br />
Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej<br />
Akademii Medycznej we Wrocławiu<br />
Przyczyny ograniczenia lub opóźnienia<br />
wchłaniania leku spowodowane<br />
przez pożywienie<br />
adsorpcja leku<br />
♦ preparatów digoksyny,<br />
trójpierścieniowych leków<br />
przeciwdepresyjnych przez produkty<br />
i potrawy zawierające dużo błonnika<br />
(płatki owsiane, chleb razowy, otręby)<br />
Przyczyny ograniczenia lub opóźnienia<br />
wchłaniania leku spowodowane<br />
przez pożywienie<br />
wytrącanie leku<br />
♦ pochodnych fenotiazyny, preparatów<br />
żelaza przez garbniki zawarte w herbacie<br />
i kawie<br />
Przyczyny ograniczenia lub opóźnienia<br />
wchłaniania leku spowodowane<br />
przez pożywienie<br />
adsorpcja leku<br />
♦erytromycyny, benzylopenicyliny<br />
przez kwas cytrynowy będący<br />
składnikiem soku pomarańczowego,<br />
♦ paracetamolu przez pektyny zawarte<br />
w owocach (porzeczkach, agreście)<br />
Przyczyny ograniczenia lub opóźnienia<br />
wchłaniania leku spowodowane<br />
przez pożywienie<br />
kompleksowanie – tworzenie trudno<br />
rozpuszczalnych lub nierozpuszczalnych<br />
kompleksów podczas łącznego stosowania<br />
produktów zawierających duże ilości jonów<br />
wapnia (mleko, sery, jogurty) lub jonów<br />
żelaza (zielona sałata, szpinak, buraki) z<br />
tetracyklinami fluorochinolonami, kwasem<br />
etydrynowym<br />
Przyczyny ograniczenia lub opóźnienia<br />
wchłaniania leku spowodowane<br />
przez pożywienie<br />
zmiana pH treści pokarmowej<br />
♦ pożywienie zawierające soki z owoców,<br />
mięso, ryby, sery powodując<br />
zakwaszenie treści żołądkowo-jelitowej<br />
zmniejsza wchłanianie leków<br />
zasadowych,<br />
♦ dieta jarska alkalizując treść żołądkowojelitową<br />
utrudnia wchłanianie leków<br />
kwaśnych<br />
1
Przyczyna osłabienia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
nasilenie metabolizmu<br />
teofiliny, tolbutamidu, fenacetyny pod<br />
wpływem stosowania diety<br />
wysokobiałkowej<br />
i niskowęglowodanowej<br />
Przyczyna osłabienia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
osłabienie efektu przeciwzakrzepowego<br />
kumaryn przez dietę bogatą w witaminę K,<br />
zawierającą szpinak, brukselkę, brokuły<br />
Leki, których wchłanianie zwiększa się<br />
podczas jednoczesnego spożywania<br />
tłuszczu pokarmowego<br />
leki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina)<br />
leki przeciwpierwotniakowe (atowakwon,<br />
halofantryna)<br />
leki przeciwpasożytnicze (albendazol,<br />
mebendazol)<br />
trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne<br />
Przyczyna osłabienia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
zwiększenie wydalania leków<br />
o odczynie zasadowym, jak: amfetamina,<br />
aminofenazon, chinydyna, chinina,<br />
imipramina, petydyna, prokaina, teofilina,<br />
erytromycyna pod wpływem diety<br />
zakwaszającej mocz<br />
Przyczyny zwiększenia wchłaniania<br />
leku spowodowane przez pożywienie<br />
spożywanie pokarmów<br />
o znacznej zawartości tłuszczu<br />
(bekon, smażone jajka, smalec, duże<br />
ilości masła, pełnotłuste mleko)<br />
Leki, których wchłanianie zwiększa się<br />
podczas jednoczesnego spożywania<br />
tłuszczu pokarmowego<br />
leki beta-adrenolityczne (atenolol,<br />
metoprolol, oksprenolol, propranolol)<br />
preparaty teofiliny (Euphyllin retard,<br />
Theophyllinum prolongatum)<br />
leki przeciwzakrzepowe (dikumarol)<br />
2
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
hamowanie aktywności izoenzymu CYP3A4<br />
odpowiedzialnego za metabolizm pierwszego<br />
przejścia w ścianie jelita, takich leków jak:<br />
nitrendypina, felodypina, nimodypina, werapamil,<br />
cyklosporyna, takrolimus, atorwastatyna,<br />
lowastatyna, symwastatyna, ebastyna,<br />
loratydyna, karbamazepina, buspiron, diazepam,<br />
midazolam, metadon, syldenafil przez składniki<br />
soku grejpfrutowego<br />
Interakcje leków z żywnością na etapie<br />
ich metabolizmu<br />
zahamowanie dezaminacji tyraminy,<br />
zawartej w pokarmach, takich jak: dojrzałe<br />
sery, wina chianti, marynowane śledzie<br />
przez inhibitory MAO prowadzące do<br />
przełomu nadciśnieniowego na skutek jej<br />
kumulacji w organizmie<br />
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
zwiększenie resorpcji zwrotnej litu pod<br />
wpływem zbyt dużego ograniczenia<br />
spożycia soli kuchennej, zwłaszcza u osób<br />
po 60 roku życia<br />
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
zmniejszenie metabolizmu teofiliny,<br />
tolbutamidu, fenacetyny pod wpływem<br />
stosowania diety niskobiałkowej<br />
i wysokowęglowodanowej<br />
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
zmniejszenie wydalania a zwiększenie<br />
resorpcji zwrotnej w kanalikach nerkowych<br />
leków o odczynie kwaśnym, takich jak:<br />
salicylany, sulfonamidy, barbiturany,<br />
pochodne kumaryny, fenylbutazon,<br />
streptomycyna pod wpływem diety<br />
zakwaszającej mocz zawierającej mięso,<br />
jaja, ryby, sery, chleb, makaron, rabarbar,<br />
owoce cytrusowe, żurawinę, śliwki<br />
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
nasilenie działania teofiliny, leków<br />
przeciwbólowych i przeciwgorączkowych<br />
(zawierających kofeinę) pod wpływem<br />
kofeiny zawartej w herbacie, kawie,<br />
napojach typu coca-coli, pepsi, red bull<br />
3
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez pożywienie<br />
niebezpieczne nasilenie działania<br />
glikozydów naparstnicy u chorych<br />
stosujących leki wykrztuśne<br />
i przeczyszczające zawierające korzeń<br />
lukrecji, którego składnik - glycyrrhizyna<br />
nadmiernie zmniejsza stężenie potasu<br />
w organizmie<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Reakcja disulfiramopodobna<br />
(antikolopodobna):<br />
leki powodują gromadzenie się<br />
toksycznego związku - aldehydu octowego,<br />
prowadząc do m.in. rozszerzenia naczyń<br />
krwionośnych (czemu towarzyszy uczucie<br />
nieprzyjemnego tętnienia), nasilonego bólu<br />
brzucha, głowy, pocenia się, nudności,<br />
wymiotów, spadku ciśnienia krwi (zapaść) i<br />
uczucia przerażającego lęku.<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Synergizm (sumowanie się) działania leków i<br />
alkoholu:<br />
alkohol spowalnia aktywność ośrodkowego<br />
układu nerwowego (OUN), a leki hamujące<br />
czynność OUN nasilają to działanie m.in.<br />
barbiturany, np. fenobarbital (Luminal),<br />
cyklobarbital; benzodiazepiny, np. diazepam<br />
(Relanium), nitrazepam (Nitrazepam);<br />
leki przeciwastmatyczne, przeciwuczuleniowe, np.<br />
chlorpromazyna (Fenactil).<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Reakcja disulfiramopodobna<br />
(antikolopodobna)<br />
Synergizm (sumowanie się działania)<br />
leków i alkoholu<br />
Wpływ leków na kinetykę alkoholu<br />
Wpływ alkoholu na metabolizm leków<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Reakcję disulfiramopodobną (antikolopodobną)<br />
oprócz disulfiramu wywołują niektóre<br />
cefalosporyny, np. latamoksef (Moxalactam),<br />
cefamandol (Tarcefandol), cefoperazon (Cefobid).<br />
Szczególnie silne reakcje antikolopodobne<br />
wywołują wszystkie pochodne nitroimidazolu<br />
stosowane jako leki przeciwpasożytnicze i<br />
przeciwbakteryjne, np. metronidazol,<br />
nitrofurantoina, także niektóre leki<br />
przeciwgrzybicze, np. ketokonazol.<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Synergizm (sumowanie się) działania leków<br />
i alkoholu:<br />
alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia<br />
choroby wrzodowej, a zwłaszcza krwawień<br />
z przewodu pokarmowego przy<br />
jednoczesnym stosowaniu niesteroidowych<br />
leków przeciwzapalnych (przeciwbólowych<br />
i przeciwgorączkowych), takich jak: kwas<br />
acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak.<br />
4
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Synergizm (sumowanie się) działania leków<br />
i alkoholu:<br />
alkohol zwiększa ryzyko działania<br />
hepatotoksycznego (uszkodzenia wątroby)<br />
przy równoczesnym stosowaniu m.in.:<br />
. witaminy A<br />
. paracetamolu<br />
Przyczyna nasilenia działania leku<br />
przez alkohol<br />
zahamowanie aktywności<br />
enzymów metabolizujących<br />
leki pod wpływem<br />
jednorazowego spożycia<br />
dużej ilości alkoholu<br />
Metody zapobiegania i zmniejszania<br />
częstości występowania niepożądanych<br />
interakcji leków z żywnością i alkoholem<br />
popijanie leków czystą wodą<br />
zażywanie leków 1-2 h przed lub 2 h po<br />
posiłku<br />
nie stosowanie łącznie z lekami<br />
suplementów zawierających witaminy i sole<br />
mineralne oraz substytutów soli kuchennej<br />
nie zażywanie leków jednocześnie<br />
z alkoholem<br />
Przyczyny interakcji leków<br />
z alkoholem<br />
Wpływ leków na kinetykę alkoholu<br />
zwiększenie stężenia alkoholu we krwi,<br />
zaobserwowano po podaniu:<br />
leków przeciwhistaminowych stosowanych w<br />
nadkwasocie żołądka i chorobie wrzodowej<br />
żołądka, np. cymetydyna, ranitydyna<br />
leku przeciwarytmicznego – werapamilu.<br />
Przyczyna osłabienia działania leku<br />
przez alkohol<br />
pobudzenie aktywności enzymów<br />
metabolizujących leki pod wpływem<br />
przewlekłego spożywania alkoholu<br />
Przykłady modyfikacji działania leków<br />
pod wpływem zwiększającego się<br />
zanieczyszczenia biosfery<br />
Osłabienie działania leków – pobudzenie<br />
metabolizmu - indukcja enzymów<br />
mikrosomalnych wątroby pod wpływem<br />
policyklicznych węglowodorów zawartych w<br />
powietrzu, w dymie papierosów, niektórych<br />
insektycydów, herbicydów<br />
Nasilenie działania leków – kumulacja leków w<br />
organizmie – hamowanie aktywności enzymów<br />
mikrosomalnych wątroby pod wpływem<br />
przemysłowego zatrucia ołowiem, tlenkiem węgla<br />
5
Przykłady modyfikacji działania leków<br />
pod wpływem palenia tytoniu<br />
Olanzepina – w surowicy krwi palaczy<br />
stężenie 5-krotnie mniejsze niż u osób<br />
niepalących<br />
Fluwoksamina – u palaczy 32% zmniejszenie<br />
stężenia maksymalnego w surowicy w<br />
porównaniu z osobami niepalącymi<br />
Teofilina – u palaczy wzrost wartości klirensu<br />
o 58-100%, skrócenie biologicznego okresu<br />
półtrwania do 63%<br />
Przykłady modyfikacji działania leków<br />
pod wpływem palenia tytoniu<br />
cymetydyna, ranitydyna, famotydyna –<br />
hamują metabolizm nikotyny,<br />
zmniejszają jej klirens o ok. 30%, co<br />
może powodować nudności, wymioty,<br />
biegunkę, bóle brzuch, zawroty głowy<br />
(objawy toksyczne przedawkowania<br />
nikotyny)<br />
Uwaga na zmniejszenie skuteczności<br />
leków<br />
pod wpływem palenia tytoniu!!!!!!!!<br />
klozapina<br />
alprazolam<br />
lorazepam<br />
oksazepam<br />
diazepam<br />
takryna<br />
irynotekan<br />
6
Change language