SŁOWNIK TERMINÓW KRYSTALOGRAFICZNYCH 2003

Przedmowa
W związku z gwałtownym rozwojem krystalografii (zwłaszcza
biokrystalografii) powstaje wiele nowych terminów, przede wszystkim w języku
angielskim. Polscy krystalografowie obecni są na wszystkich najważniejszych
frontach współczesnych badań strukturalnych i oczywiście stosują te nowe
terminy, jak również ich polskie odpowiedniki. W rezultacie można zauważyć
ciekawe zjawiska językowe – spolszczanie obcych nazw (np. krioprotektant,
dokowanie czy staking) i pojawianie się nowych polskich terminów, często
zróżnicowanych w zależności od regionu lub ośrodka naukowego.
Przykładowo na określenie urządzenia zapobiegającego dostaniu się do licznika
niezwykle intensywnego promienia pierwotnego, w krajowych ośrodkach
krystalograficznych używa się określeń: łapacz promienia pierwotnego,
pochłaniacz promienia pierwotnego, chwytka, przesłona, stoper.
Jak widać z powyższego, nawet krystalografowie mają problemy z
nazewnictwem krystalograficznym. W o wiele trudniejszej sytuacji są oczywiście
przedstawiciele innych dyscyplin naukowych - biolodzy molekularni, chemicy,
fizycy, materiałoznawcy i cała rzesza nie wymienionych specjalistów, którzy
prowadzą zajęcia dydaktyczne z krystalografii lub stosują na innych zajęciach
krystalograficzne terminy, szkolą kadry naukowe i wykorzystują wyniki badań
krystalograficznych w codziennej pracy naukowej.
Z tych względów Słownik Terminów Krystalograficznych jest bardzo
potrzebny.
Pierwszy taki słownik (polsko-angielsko-rosyjski) został opracowany w
1970 roku przez prof. prof. Zbigniewa Bojarskiego, Antoniego Łaszkiewicza i
Kazimierza Łukaszewicza. Kolejny, pod redakcją profesora Łukaszewicza, już
tylko angielsko-polski, powstał pod auspicjami Komitetu Krystalografii PAN w
1990 roku.
Niniejszy Słownik Terminów Krystalograficznych powstał z inspiracji
Komisji Nomenklatury Polskiego Towarzystwa, którego przewodnicząca - Pani
profesor Zofia Stasicka - zachęciła mnie do rozpoczęcia prac. Entuzjastyczne
poparcie otrzymałem od Komitetu Krystalografii PAN, którego członkowie
bardzo aktywnie włączyli się również w prace merytoryczne. Środki finansowe
na druk Słownika zapewnił Dziekan Wydziału Chemicznego Politechniki
Łódzkiej - prof. Marian Zaborski, któremu jesteśmy za to bardzo wdzięczni. Nie
mniejsze podziękowania należą się Pani mgr Krystynie Kozłowskiej za ogromne
zaangażowanie w techniczną stronę przygotowań słownika do druku.
„Słownik Terminów Krystalograficznych 2003” stanowi rozwinięcie
słownika z 1990 roku. Przy jego powstawaniu bezpośrednio lub pośrednio
zaangażowana była większość krystalografów polskich, z których poza
członkami Komitetu Redakcyjnego najbardziej aktywnie uczestniczyli: prof.
Zofia Kosturkiewicz, prof. Izabela Lefeld-Sosnowska, prof. Andrzej Szytuła,
3