You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
||çré ù||<br />
<strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong><br />
çré mad-bhagavat-çré -kå ñ ërädhana-nirüpaëa-pravaëa ägama-nibandhaù vidyä-vinodaçré<br />
-govinda-bhaö ö äcärya-kå ta-vivaraëa-sahitä 1<br />
(1)<br />
prathamaù paö alaù<br />
veëu-väda-vinoda-lälasaà<br />
divya-gandha-parilipta-vakñ asam |<br />
vallavé -hå daya-vitta-häriëaà<br />
bhävaye kam api gopa-nandanam ||<br />
viçiñ ö a-çiñ ö äcäränumita-çruti-bodhita-kartavyatäka-präripsita-pratibandhaka-duritanivå<br />
tty-asädhäraëa-käraëam iñ ö a-devatä’nusmaraëa-pürvakaà maìgalam äçé r-vyäjena<br />
kå taà çiñ ya-çikñ ärtham ädau nibadhnäti kalättamäyety ädinä |<br />
kalä tta-mä yä -lavakä tta-mürtiù<br />
kala-kvaëad-veëu-ninä da-ramyaù |<br />
çrito hå di vyä kulayaàs triloké à<br />
çriye’stu gopé -jana-vallabho vaù ||1||<br />
gopé -jana-vallabho yuñ mäkaà çriye sampade’stu bhüyäd iti yojanä | gopé janasya<br />
gopäìganä-janasya vallabhaù svämé | tathä ca gopé -janasyaivävijïäta-vinayaprakarasyäpi<br />
vallabhaù kià punaù sädhakasyäçeñ a-püjä-vidhäna-kovidasyeti bhävaù |<br />
yad vä gopé prakå tir jano mahad-ädir anayor vallabhaù preraka ity arthaù |<br />
ké då çaù kaläyäà jïäna-svarüpe svasmin ättäyäù präptäyä adhyastäyä mäyäyä lavakena<br />
leçena vikñ epätma-svabhävena ättä präptä mürtir yena sa tathoktaù | etena tasya çaré rasambandhe’pi<br />
na svarüpänusandhäna-pracyutir ävaraëa-çakter aprämäëyäd iti<br />
bhävaù |<br />
atha vä kalä bandhane, tathä ca bandhanätmaka-saàsära-pravartanärthaà své kå tamäyä-leçätmaka-jala-tattvätmanäìgé<br />
kå ta-mürtir iti | toyena jévän visasarja bhümyäm iti |<br />
athavä, saàmohana-mantra-rüpakaà käma-bé jaà sakala-gopäla-manträëäà bé jam<br />
udäharati kaleti | kaç ca laç ca kalau täbhyäm attau gå hé tau sambaddhau mäyä-lavakau<br />
1<br />
This text has been taken from Sudhakar Malaviya’s edition. Benares: Krishnadas Academy, 1989.<br />
Krishnadas Sanskrit Series, 119.
caturtha-svaränusvärau täbhyäm ättä své kå tä bé ja-rüpä mürtir yena saù tathoktaù kala<br />
ity aträkära uccäraëärthaù |<br />
punaù ké då çaù | kalam avyaktaà madhuraà yathä syät tathä kvaëan çabdäyamänaù<br />
veëur vaàçaù kala-kvaëaàç cäsau veëuç ceti kala-kvaëad-veëuù | tasya ninädena<br />
ramyaù sarva-mukha-prada ity arthaù |<br />
punaù ké då çaù | hå di çritaù hå t-paìkaje sthitaù hå di dhyeya ity arthaù | yad vä sarvapräëinäà<br />
hå daye’ntaryämi-rüpeëa sthita ity arthaù |<br />
kià kurvan | trayäëäà lokänäà samähäras triloké | trailokyaà vyäkulayan kartavyeñ u<br />
vicära-çünyaà kurvan mäyayä mohayann ity arthaù | tad uktaà gé täyäà –<br />
é çvaraù sarva-bhüteñ u hå d-deçe’rjuna tiñ ö hati |<br />
bhrämayan sarva-bhütäni yanträrüòhäni mäyayä || iti |<br />
atra laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> -kä raù kalätta-mäyety-ädinä gopé -jana-vallabha ity anena ca bé jasahito’tra<br />
daçäkñ araù sücitaù | kala-kvaëad ity ädinä dhyänaà sücitaà | triloké à<br />
vyäkulayann ity anena ca vaçyädi-prayogäù sücitäù ity äha ||1||<br />
--o)0(o--<br />
guru-namaskära-pürvakaà kartavyaà pratijäné te--<br />
guru-caraëa-saroruha-dvayotthä n<br />
mahita-rajaù-kaëakä n praëamya mürdhnä |<br />
gaditam iha vivicya nä radä dyair<br />
yajana-vidhià kathayä mi çä rìga-pä ëeù ||2||<br />
iha granthe çärìga-päëeù çré -kå ñ ëasya yajana-vidhià püjähomädikaraëa-prakäraà<br />
vivicya vivecanaà kå tvä kathayämi äsamäpter vartamänatvät | tathä ca, präcé nagranthebhyaù<br />
sva-granthasyopädeyatä darçitä | ké då çam ? närada-gautamaprabhå<br />
tibhir gaditam | etena svokteù svätantryaà niräkå tam iti bhävaù | kià kå tvä ?<br />
mürdhnä mastakena mahitäù püjitä ye rajaù-kaëakä dhüli-leçäs tän praëamya ké då çän<br />
guru-caraëa-dvayam eva padma-dvayaà tad-utthän tad-udbhavän | etena guru-bhartbhatty-atiçayaù<br />
sücitaù | tathä guru-dhyänaà çirasi kartavyam ity api sücitam ||2||<br />
--o)0(o--<br />
manträntarebhyo gopäla-mantrasyätiçäyitaà vaktuà bhümikäà racayati—<br />
kñ iti-sura-nå pa-viö -turé yajä nä à<br />
muni-vanavä si-gå hastha-varëinä à ca |<br />
japa-huta-yajaä dibhir manünä à<br />
phalati hi kaçcana kasyacit kathaïcit ||3||
hi yataù manünäà gopäla-mantra-vyatiriktänäà madhye kaçcana mantroräçyädinä<br />
çodhitaù kñ iti-sura-prabhå té näà varëänäà madhye muni-vanaväsi-prabhå té näm<br />
äçramäëäà cakärät stré ëäà madhye kasyacit kathaàcij janasya bhägya-vaçäj japahomädibhir<br />
ädi-çabdena tarpaëädeù parigrahaù | phalati phalaà dadäté ti yojanä | hi<br />
çabdo’trävadhäraëa iti kaçcit kñ itisuro brähmaëaù | nå paù kñ atriyaù | viö vaiçyaù |<br />
turé yaù çüdraù | munir yatiù | vanaväsé vänaprasthaù | gå hasthaù kå ta-däraparigrahaù<br />
| varëé brahmacäré ||3||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä gopäla-mantrasya sarveñ u siddhatvam äha—<br />
sarveñ u varëeñ u tathä çrameñ u<br />
nä ré ñ u nä nä hvaya-janmabheñ u |<br />
dä tä phalä nä m abhivä ïchitänäà<br />
drä g eva gopä laka-mantra eñ aù ||4||<br />
siddhädi-gaëanänirapekñ a evaiñ a prathopasthito vakñ yamäëa-daçäkñ ara-gopäla-mantro<br />
na tu gopäla-viñ ayako mantra-gaëo’tiprasaìgät |<br />
svähä-praëava-saàyuktaà mantraà çüdre dadad dvijaù |<br />
çüdro niraya-gämé syäd dvijaù çüdro’bhijäyate ||<br />
ity ägama-virodhät | lakñ aëäpatteç ca | väïchitänäà sväbhimatänäà phalänäà dräg<br />
eva jhaö ity eva dätä keñ u sarveñ u varëeñ u brähmaëädiñ u sarväçrameñ u brahmacäriprabhå<br />
tiñ u näré ñ u nänähvaya-janmabheñ u nänä-prakära-nämasu tahtä nänä-prakärajanma-nakñ<br />
atreñ u stasv apé ty arthaù ||4||<br />
--o)0(o--<br />
evaà saty api guru-caraëa-çuçrüñ ä-paropasthitäya mantro deya iti vyanakti—<br />
nünam acyuta-kaö ä kñ a-pä tena<br />
kä raëaà bhavati bhaktir aïjasä |<br />
tac-catuñ ö aya-phalä ptaye tato<br />
bhaktimä n adhikå to harau gurau ||5||<br />
yasmän nünaà niçcitam acyuta-kaö äkñ a-pätena çré -kå ñ ëa-kå pävalokane bhaktir aïjasä<br />
tattvataù käraëaà tatas tasmät käraëät tac catuñ ö aya-phaläptaye prasiddha-dharmädipuruñ<br />
ärtha-catuñ ö aya-rüpa-phala-präpty-arthaà harau viñ ëau gurau mantra-dätari ca<br />
bhakti-yukta-puruñ o <strong>dé</strong> kñ ädäv adhikå to’dhikäré bhavaté ty arthaù | etena gurudevatayor<br />
abhedena dhyänaà kartavyam iti sücitam ||5||<br />
--o)0(o--
adhunä püjä-<strong>krama</strong>m äha—<br />
snä to nirmala-çuddha-süksma-vasano dhautä ìghri-pä ëyä nanaù<br />
svä cä ntaù sapavitra-mudrita-karaù çvetordhva-puëòrojjvalaù |<br />
prä cé -dig-vadano nibaddhya-sudå òhaà padmä sanaà svastikaà<br />
vä sé naù sva-gurün gaëä dhipam atho vandeta baddhä ïjaliù ||6||<br />
snätaù sva-gå hyokta-vidhinä ägamokta-vidhinäpé ti kecit | nirmale viçade prakñ älite<br />
sükñ me vastre yasya sa tathoktaù | dhauteti prakñ älita-päëi-päda-vadanaù | sväcäntaù<br />
små ty-ukta-vidhinä kå täcamanaù | sa-pavitreti pavitra-sahitaù mudrä-yukta-hastaù<br />
supavitreti-päö he atiçobhana-pavitreëa mudritaù mudrä-sambaddho tilakenojjvalaù |<br />
präcé -dig-vadanaù pürväbhimukhaù |<br />
atra präg-vadanasya kaëö hoktatvät präg-vadanaà mukhyaà tad-asambhave<br />
tüdaìmukhatvaà rätrau tu sarva-püjäsvedodaìmukhatvaà puräëe ca<br />
tathaiväbhidhänät | anantaraà sudå òhaà yathä syät tathä padmäsanaà svastikaà vä<br />
kå tvä | tatra padmäsanaà prasiddhaà, svastikaà lakñ aëaà tu –<br />
jänürvor antare samyak kå tvä päda-tale ubhe |<br />
å ju-käya-samäsé naà svastikaà tat pracakñ ate ||<br />
äsé na upaviñ ö aù sva-gurün gaëeçaà ca vandeta | atho çabdaç cärthe’nuktasamuccayena<br />
tenägre durgäà på ñ ö he kñ etra-pälaà vandeta tad uktaà gautamé ye väme<br />
guruà dakñ iëato gaëeçaà durgäà puraù kñ etrapatià ca paçcät | iti |<br />
prayogaç ca guà gurbhyo namaù, gaà gaëapataye namaù, duà durgäyai namaù, kñ eà<br />
kñ etrapäläya namaù | baddhäïjaliù kå täïjali-puö aù sann ity arthaù | atra çäradätilakokta-krameëaitad<br />
boddhavyaà dakñ iëe püjä-dravya-sthäpanaà väme jalakumbha-sthäpanaà<br />
på ñ ö he kara-prakñ älana-pätra-sthäpanaà purato <strong>dé</strong> pa-cämarädyupakaraëa-sthäpanam<br />
iti ||6||<br />
bhüta-çuddheù pürvaà kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
tato’stra-mantreëa viçodhya pä ëé<br />
tritä la-dig-bandha-hutä ça-çä lä n |<br />
vidhä ya bhütä tmakam etad-aìgaà<br />
viçodhayec chuddha-matiù krameëa ||7||<br />
tatas tad-anantaraà bhütätmakaà på thivyädi-païca-mahäbhütamayam etad aìgaà<br />
çaré raà çuddha-matiù viçada-matiù viçodhayed devatätmakaà kuryäd ity arthaù |<br />
nädevo devam arcayed iti vacanät | krameëa vakñ yamäëa-prakäreëa | kià kå tvä ?<br />
astra-mantreëaiva asträya phaò ity anena tan-manträìgästra-mantreëaiva vä, gandha-
puñ päbhyäà hastau saàçodhya kara-nyäsaà kå tvästra-mantreëaivordhvordhvaà tälatrayaà<br />
kuryät | tad uktaà çäradäyäm—kara-nyäsaà samäsädya kuryät täla-trayaà<br />
tataù iti |<br />
anantaram astra-mantreëaiva choö ikayä daça-dig-bandhanaà astra-mantreëaiva vahnipräkäraà<br />
jalenätmanaù pariveñ ö ana-rüpaà vidhäya kå tvä | atra sampradäyaù hå tpadma-karëikä-sthaà<br />
<strong>dé</strong> pa-çikhä-nibhaà jé vätmänaà haàsa iti mantreëa suñ umëävartmanä<br />
mastakopari sahasra-dala-kamalävasthita-paramätmani saàyojya på thavyädi-païca-viàçati-tattväni<br />
tatra vilé näni vibhävya bhüta-çuddhià kuryät ||7||<br />
bhüta-çuddhim äha—<br />
--o)0(o--<br />
iòä -vaktre dhümraà satata-gati-bé jaà salavakaà<br />
smaret pürvaà mantro sakala-bhuvanocchoñ aëa-karam |<br />
svakaà dehaà tena pratata-vapuñ ä pürya-sakalaà<br />
viçoñ ya vyä muïcet pavanam atha mä rgaëa-khamaëeù ||8||<br />
iòä-vaktre väma-näsä-puö e salavakaà bindu-sahitaà satata-gati-bé jaà väyu-bé jaà yam<br />
iti rüpaà pürvaà prathamaà mantré sädhakaù smaret | kim bhütam ? dhümraà<br />
kå ñ ëa-varëaà | punaù kimbhütam ? sakaleti | païca-bhüta-maya-deha-çoñ akaà tathä<br />
ca väma-näsä-puö ena väyum äkarñ an ñ oòaç-väraà väyu-bé jaà japed iti bhävaù |<br />
anantaraà sakalaà sarvaà svaké yaà çaré raà tena bé ja-mayena väyunä pratata-vapuñ ä<br />
visté rëa-çaré reëäpürya pürayitvä deha-stha-väyor bähyenaikyaà vicintya viçoñ aà né tvä<br />
catuù-ñ añ ö hi-väraà väyu-bé jaà kumbhakena japtvä khamaëeù süryasya märgeëa<br />
piìgalayä dakñ iëa-näsä-puö ena recanenaiva väyu-bé jaà dvätriàçad-väraà japan<br />
väyuà vyämuïcet tyajed ity arthaù ||8||<br />
--o)0(o--<br />
tenaiva mä rgeëa vilé na-mä rutaà<br />
bé jaà vicintyä ruëam ä çuçukñ aëe |<br />
ä pürya dehaà paridahya vä mato<br />
muïcet samé raà saha bhasmanä bahiù ||9||<br />
tenaiva kha-maëeù süryasya märgeëa dakñ iëa-näsä-puö ena vilé naù sambaddho märuto<br />
väyur yatra tad äçuçukñ aëer vahner bé jaà ram iti aruëam aruëa-varëaà vicintya<br />
väyunäpürya tad-bé jasya ñ oòaça-vära-japena pürakaà kå tvänantaraà kumbhakena<br />
caturguëaà raà-bé jaà japan dehaà paridahya tad-ürdhvaà ram iti dvätriàçad-väraà<br />
japan vämata iòä-märgeëa väma-näsä-puö ena bhasmanä saha bahiù samé raà väyuà<br />
muïced ity arthaù ||9||<br />
--o)0(o--
utpattià darçayati—<br />
ö a-param até va çuddham amå tä àçu-pathena vidhuà<br />
nayatu lalä ö a-candram amutaù sakalä rëa-mayé m |<br />
la-para-japä n nipä tya racayec ca tayä sakalaà<br />
vapur amå taugha-vå ñ ö im atha vaktra-karä ìgam idam ||10||<br />
ö asya parañ ö a-paraù ö ha-käras tam até va çuddhaà çvetaà vidhuà candra-bé ja-rüpam<br />
amå täàçu-pathena väma-näsä-puö ena ñ oòaça-vära-japena laläö a-candraà brahmarandhra-stha-candraà<br />
nayatu präpayatu | nanu, sarva-çaré rasya dagdhatvät katham<br />
amå täàçu-pathena candra-bé ja-nayanam iti cen, na | pürvoktasya bhävanätmakatvät |<br />
athänantaram amutaù amå täàçor laläö a-candräd brahma-randhra-stha-çaçaìkät<br />
sakalärëa-mayé m mätå kä-mayé m amå ta-samüha-vå ñ ö ià la-paro va-käraù varuëa-bé jam<br />
iti yävat taj-japena kumbhakena catuù-ñ añ ö hi-vära-japena nipätya utpädya tathä<br />
mätå kä-mayyä vå ñ ö yä idaà sakalaà çaré raà racayed äracayet | ké då çam ? vapur vaktrakaräìgaà<br />
vaktraà ca karaç ca aìgam avayava-rüpaà yatra tat tathä vaktra-karäòhyam<br />
iti päö he vakträòhyaà karäòhyaà cety arthaù | anantaraà dakñ iëa-näsä-puö ena väyuà<br />
recayet lam iti på thvé -bé jaà pé ta-varëaà dvätriàçad-väraà japan tat çaré raà sudå ñ ö aà<br />
cintayet | tad-anu so’ham ity ätma-mantreëa brahma-randhräj jé vaà hå dayämbhojam<br />
änayed iti sampradäyaù ||10||<br />
adhunä mätå kä-nyäsaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
çiro-vadana-vå tta-då k-çravaëa-ghoëa-gaëòoñ ö haka-<br />
dvayeñ u sa-çiromukheñ u ca iti kramä d vinyaset |<br />
halaç ca kara-pä da-sandhiñ u tad-agrakeñ v ä darä t<br />
sa-pä rçva-yuga-på ñ ö ha-nä bhy-udarakeñ u yä dyä n atha ||11||<br />
hå daya-kakñ a-kakut-kara-müla-doù-<br />
pada-yugodara-vakträ gatä n budhaù |<br />
hå daya-pürvam anena pathä nvahaà<br />
nyasatu çuddha-kalevara-siddhaye ||12||<br />
atra çiraù-çabdo laläö asyopalakñ akaù laläö a-mukham ävå teti çäradädarçanät<br />
ekaträkñ ara-dvayasyäpi nyäsäpätäc ca | vadana-vå ttaà mukha-maëòalaà då k-çravaëaghoëa-gaëòoñ<br />
ö ha-dantänäà dvayam iti samäsaù | dvayam iti då g-ädäv api sarvatra<br />
sambadhyate | ghoëä näsikä, dad-dvaye danta-paìkti-dvaye ity ukteñ u sthäneñ u acaù<br />
ñ oòaça-svarän krameëaikäkñ ara-krameëa vinyaset tathä halaç ca kä<strong>dé</strong> ni vyaïjanäni ca<br />
tatra kä<strong>dé</strong> ni viàçaty-akñ aräëi ädarät ädara-pürvakaà kara-päda-sandhiñ u tad-agrakeñ u<br />
ca vinyaset | anantaraà ya-kärä<strong>dé</strong> ni païcäkñ aräëi sa-pärçva-yuga-på ñ ö ha-näbhyudarakeñ<br />
u pärçva-yugena saha vartate yat på ñ ö ha-näbhy-udaraà tatra vinyaset |<br />
tathänantaram anena vakñ yamäëa-märgeëa yädyän varëän hå dayädi-sthäna-gatän<br />
aträpi kara-pad-yugayor udara-vaktrayoç ca hå daya-pürvaà yathä syät tathä anvahaà
pratidinaà nyasatu | kara-pad-yugä<strong>dé</strong> näà pürvaiù padaiù samastänäm api hå dayapürvam<br />
iti kriyä-viçeñ aëena saha sambandhaù säpekñ atväd aträsamäsa iti tu tulyapradhäna-säpekñ<br />
a-viñ ayaà drañ ö avyam | kim-arthaà çuddha-kalevara-siddhaye<br />
çuddha-çaré ra-sampädanärtham ity arthaù ||11-12||<br />
--o)0(o--<br />
ity ä racayya vapur arëa-çatä rdhakena<br />
sä rdha-kñ apeça-sa-visargaka-sobhayais taiù |<br />
vinyasya keçava-puraùsara-mürta-yuktaiù<br />
ké rtyä di-çakti-sahitair nyasatu krameëa ||13||<br />
atha kathayä my arëä nä à mürté ù<br />
çakté ù samasta-bhuvana-mayé ù |<br />
keçava-ké rté nä rä yaëa-kä nté<br />
mä dhavas tathä tuñ ö iù ||14||<br />
ity ukta-prakäreëa vapuù çaré ram arëa-çatärdhena païcäçad-varëaiù äracayya<br />
racayitvä anantaraà tair eva païcäçad-varëaiù särdha-kñ apeça-sa-visargaka-sobhayaiù<br />
| ardha-kñ apeçena saha vartanta iti särdha-kñ apeçäù ardha-candra-sahitäù taiù<br />
sänusvärair ity arthaù | sa-visargakaiù visarga-sahitaiù sobhayair anusvära-visargasahitaiù<br />
vinyasya tathädau çaré ra-sampädanärthaà çuddher mätå käkñ arair vinyasya<br />
tad-anantaraà teñ v eva laläö ädiñ u mätå kä-sthäneñ u aà nama ity ä<strong>dé</strong> n kñ aà nama ity<br />
antän, tathä aù nama ity ä<strong>dé</strong> n kñ aù nama ity antän varëän vinyased ity arthaù | evaà<br />
caturvidho mätå kä-nyäsa uktaù |<br />
nanu, katham arëa-çatärdhakenety ukta-varëänäm eka-païcäçattväd ity ucyate kñ akäreëäkñ<br />
ara-dvayasyaiké -karaëät | la-tvena la-kära-dvayasyaiké karaëäd vä | lokaprasiddher<br />
vä prakaraëenaika-païcäçat-saìkhyäyäs tätparye’dhigate païcäçad-varëa<br />
eva ka-païcäçat-saìkhyä-para iti prapaïca-sära-vivaraëe çré -premänanda-bhaö ö äcäryaçiromaëayaù<br />
| vastutas tu arëa-çatärdhaà ca ka cärëa-çatärdhakaà tenäkñ aräëäm ekapaïcäçattvm<br />
äyätam | asama-vibhäge vä ardha-çabdaù | keçava-nyäsam äha—vinyasya<br />
keçaveti | keçavaù puraùsaraù prathamo yäsäà mürté näà täù tathä ca keçavädi-mürtisahitaiù<br />
ké rtyädi-çakti-yuktaiç ca mätå käkñ arair laläö ädiñ ükta-sthäneñ u yathä-<strong>krama</strong>à<br />
nyäsaù käryaù ||13-14||<br />
--o)0(o--<br />
govindaù puñ ö i-yuto viñ ëu-dhå té südanaç ca madhvä dyaù |<br />
çä ntis trivi<strong>krama</strong>ç ca kriyä -yuto vä mano dayä -yuktaù ||15||<br />
südanaç ca madhvädyaù madhusüdanaù ity arthaù ||15||<br />
--o)0(o--
çré dhara-yutä ca medhä hå ñ é ka-nä thaç ca harñ ayä yuktaà |<br />
ambuja-nä bha-çraddhe dä modara-saàyutä tathä lajjä ||16||<br />
hå ñ é ka-nätho hå ñ é keça ity arthaù | ambujanäbhaù padmanäbhaù ||16||<br />
--o)0(o--<br />
lakñ mé ù sa-vä sudevä saìkarñ aëakaù sarasvaté -yuktaù |<br />
prä dyo dyumnaù pré ti-sameto’niruddhako ratir imä ù svaropetä ù ||17||<br />
prädyo dyumnaù pradyumnaù ||17||<br />
--o)0(o--<br />
cakrijaye gadidurge çä rìgé prabhayä nvitas tathä khaògé |<br />
satyä çaìkhé -caëòä halivä ëyau musaliyug-balä sinkiä ||18||<br />
çülé vijyä pä çé virajä viçä nvito’mbuçé r bhüyaù |<br />
vimadä muknda-yuktä nandaja-sunandaje små tiç ca nandi-yutä ||19||<br />
nara-å ddhé naraka-jitä samå ddhir atha çuddhi-yug ghariù kå ñ ëaù |<br />
buddhi-yutaù satya-yuta-bhaktir mati-yuktaù syä t tataù çauriù ||20||<br />
kñ amayä çüro ramayä janä rdano meca-bhü-dharaù kle<strong>dé</strong> |<br />
viçvä dya-mürti-yuktä klinnä vaikuëö ha-yuk tathâ vasudä ||21||<br />
kle<strong>dé</strong> klediné ty arthaù | chando-bhaìga-bhayät tathoktaù | viçvädi-mürtir iti viçvamürtir<br />
ity arthaù ||18-21||<br />
--o)0(o--<br />
puruñ ottamaç ca vasudhä balinä ca varä balä nujopetä |<br />
bhüyaù parä yaëä khyä bä laù sükñ mä vå ñ aghna-sandhye ca ||22||<br />
savå ñ ä prajïä prabhä varä ho niçä ca vimalo’moghä |<br />
narasiàha-vidyute ca praëigaditä mürtayo halä à çakti-yutä ù ||23||<br />
amogheti cchedaù ||22-23||<br />
--o)0(o--<br />
pürvokta-keçavädi-mürti-ké rtyädi-çakti-nyäsa-prakäraà darçayati—<br />
varëanuktvä sä rdha-candrä n purastä n<br />
mürtéù çaktér ìe’vasä nä natià ca |<br />
uktvä nyasyet yä dibhi sapta-dhä tün<br />
prä ëaà jé vaà krodham apy ä tmane’ntä n ||24||
purastät prathamaà varëän a-kärädi-kñ akäraäntän uktvä kathambhütän varëän<br />
särdha-candrän sa-bindün anantaraà mürté ù keçavädyäù çakté ù ké rtyädyäù ìe’vasänäù<br />
ity ubhayena sambadhyate tan na hå daya-grähi prayäsatteù läghaväc ca aà keçaväya<br />
ké rtyai nama iti prayoge keçaväyety atra namaù-padasya yogäbhäväc caturthyanupapattiù<br />
na hi viñ ëave süryäya nama iti bhavati | bhavati ca viñ ëave namaù süryäya<br />
nama iti (tathä ca keçaväya namaù ké rtyai nama iti) prayogäpattiù ubhayatra vä cakäro<br />
deyaù samuccaya-khyäpanärthaù | sa çriye cämå täya cetivat tathä<br />
mätå käkñ aräëäm api ubhaya-sambandhärthaà dviù-prayogäpattiù | aà keçavaké<br />
rtibhyäà nama iti prayoge tu naite doñ äù patanti tatra dvandva-samäsa-vaçät<br />
sahitävasthitayor evopasthitau caturthy-arthänvaya-sambhavät varnänvaya-sambhaväc<br />
ca agné ñ omayor iva sahitävasthitayor devatätvam | kathaà tarhi yädiñ u tvag-ädiprayogaù<br />
käryam ? ity ucyate yaà tvag-ätmane puruñ ottama-vasudhäbhyäm namaù,<br />
raà aså g-ätmane bali-paräbhyäà nama ity evaà rüpa iti | mantram uktävali-käreëa<br />
tathaiväbhidhänät | ätmane ity asya sub-anta-pratirüpaka-nipätatvenädoñ äd iti tu<br />
prapaïca-sära-vivaraëe paramänanda-bhaö ö äcäryäbhyäù | tathä ca aà keçavaké<br />
rtibhyäà nama iti prayogaù mantram uktävalé -kära-laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-kära-tripäö hirudropädhyäya-vidyädharäcärya-paramänanda-bhaö<br />
ö äcärya-saàmataù | aà keçaväya<br />
ké rtyai nama iti prayogaù padmapädäcärya-prabhå té näà saàmata iti | jïätvä yathäguru-sampradäyaà<br />
vyavahartavyam iti | atraiva nyäsa-viçeñ am äha—yädibhir iti yakärädyair<br />
daçabhir akñ araiù saha sapta dhätün tvag-aså ì-mäàsa-medo’sthi-majjaçukräkhyän<br />
ätmane’ntän ätmane iti çabdaù ante yeñ äà te tathä präëaà jé vaà krodhaà<br />
ca ätmane’ntaà hå dayädiñ u yathä-sthäneñ u vinyasyed ity arthaù | präëaà çaktim ity<br />
api päö häntaram ||24||<br />
keçavädi-nyäse dhyänam äha—udyad iti |<br />
--o)0(o--<br />
udyat-pradyotana-çata-rucià tapta-hemä vadä taà<br />
pä rçva-dvandve jaladhi-sutayä viçva-dhä tryä ca juñ ö am |<br />
nä nä -ratnollasita-vividhä kalpam ä pé ta-vastraà<br />
viñ ëuà vande dara-kamala-kaumodaké -cakra-pä ëim ||25||<br />
ahaà viñ ëuà vande | ké då çaà ? udyann udayaà gacchan pradyotanaù süryas tasya<br />
yac-chataà tasyeva ruci-<strong>dé</strong> ptir yasya taà punaù tapteti vahni-madhya-nikñ iptakäïcanavad<br />
gauraà | punaù ké då çaà pärçva-dvandve iti dakñ iëa-väma-pärçva-dvaye<br />
jaladhi-sutayä lakñ myä tathä viçva-dhätryä på thivyä juñ ö aà sevitam | punaù<br />
kimbhütaà ? nänä-vidha-ratnena çobhito nänä bahu-prakära äkalpo bhüñ aëaà yasya |<br />
punaù ké då çaà ? äpé teti äsamyak prakäreëa pé te vastre yasya taà | punaù ké då çaà ?<br />
daraù çaìkhaù padmaà kamalaà kaumodaké gadä cakram etäni päëau yasya tam |<br />
atra ürdhvädhaù krameëa väma-bhäge çaìkha-padme dakñ iëa-bhäge gadä-cakre iti<br />
bodhyam ||25||<br />
--o)0(o--
dhyäna-nyäsayoù phalam äha—dhyätvaivam iti |<br />
dhyä tvaivaà parama-pumä àsam akñ arair yo<br />
vinyasyoddinam anu keçavä di-yuktaiù |<br />
medhä yuù-små ti-dhå ti-ké rit-kä nti-lakñ mé<br />
saubhä gyaiç ciram upabå àhito bhavet saù ||26||<br />
evam ukta-prakäraà parama-pumäàsaà viñ ëuà dhyätvä yo’nudinaà pratyahaà<br />
keçavädi-sahitair mätå käkäair vinyasyet sa puruñ aù | medhädibhiç ciraà bahu-kälam<br />
upabå àhita upacito bhavati medhä dhäraëävaté buddhiù äyur jé vanaà små tiù<br />
smaraëaà dhå tir dhairyaà ké rtir utkå ñ ö a-karma-kathä käntiù saundaryaà lakñ mé r<br />
aiçvaryaà saubhägyaà sarva-priyatvam ||26||<br />
nyäsa-viçeñ am äha—amum iti |<br />
--o)0(o--<br />
amum eva ramä -puraù-saraà<br />
prabhajed yo manujo vidhià budhaù |<br />
samupetya ramä à prathé yasé à<br />
punar ante haritä à vrajaty asau ||27||<br />
yaù paëòito manuñ yaù amum eva vidhià keçavädi-nyäsa-prakäraà ramä-puraùsaraà<br />
çré -bé jam ädau dattvä prabhajet karoti asau pumän iha loke prathé yasé à mahaté à<br />
ramäà lakñ mé à samupetya präpya punar ante avasäne haritäà viñ ëutvaà vrajati<br />
präpnoté ty arthaù ||27||<br />
tattva-nyäsaà darçayati—ity acyuté ty ädi |<br />
--o)0(o--<br />
ity acyuté -kå ta-tanur vidadhé ta tattva-<br />
nyä saà ma-pürvaka-parä kñ ara-naty-upetam |<br />
bhüyaù parä ya ca tad-ä hvayam ä tmane ca<br />
naty-antam uddharatu tattva-manün krameëa ||28||<br />
iti pürvokta-prakäreëa acyuté kå ta-tanuù sampädita-viñ ëu-çaré raù tattva-<br />
nyäsaà vakñ yamäëa-prakäraà vidadhé ta kuryät | prakäraà darçayati—maù pürvo<br />
yasya sa ma-pürvaù | kaù paro yasya sa ka-paraù | naty-upetaà namaù-çabda-sahitam |<br />
tathä ca ma-kärädi-vyutkrameëa ka-kära-paryantam ekaikäkñ araà namaù-padasahitaà<br />
kå tvä bhüyo’nantaraà paräyeti-padaà dattvä anantaraà tad-ähvayaà teñ äà<br />
tattvänäm ädvayaà vakñ yamäëaà näma dattvä anantaraà ätmane iti padaà dattvä<br />
anantaraà naty-antam namaù-padam ante dattvä krameëa tattva-manün tattvamanträn<br />
uddharatu ||28||
--o)0(o--<br />
adhunä tattvänäà nämäni nyäsaà sthänaà ca darçayati—<br />
sakala-vapuñ i bé jaà prä ëam ä yojya madhye<br />
nyasatu matim ahaìkä raà manaç ceti mantré |<br />
kamukha-hå daya-guhyä ìghriñ v atho çabda-pürvaà<br />
guëa-gaëam atha kartä di-sthitaà çrotra-pürvam ||29||<br />
sakala-vapuñ i sarväìga-vyäpake jé vaà präëaà ca mantre äyojya tena nyasyatu tathä ca<br />
maà namaù paräya jé vätmane namaù bhaà namaù paräya präëätmane namaù iti<br />
dvayaà sarva-çaré re vinyasyed ity arthaù | iti tattva-padaà dattvä maà namaù paräya<br />
jé va-tattvätmane namaù iti kecit tat-prayogän kurvanti tan na pramäëäbhävät mürtipaïjara-nyäse’pi<br />
mürti-pada-prayogäpatteù | atra makarä<strong>dé</strong> näà bindu-sähityaà<br />
sampradäyävagataà boddhavyam | madhye hå daye matim ahaìkäraà manaç ca<br />
mantra äyojya tena mantré nyasyatu tathä baà namaù paräya mana ätmane namaù<br />
phaà namaù paräya ahaìkärätmane namaù paà namaù paräya mana ätmane namaù<br />
iti trayaà hå di vinyasyed ity arthaù | atho’nantaraà kamukha-hå daya-guhyäìghriñ u<br />
païcasu sthäneñ u çabda-pürvaà guëa-samudäyaà çabda-sparça-rüpa-rasagandhätmakaà<br />
mantre äyojya tena nyasyatu tathä ca naà namaù paräya rüpätmane<br />
namaù iti hå daye, thaà namaù paräya rasätmane namaù iti guhye, taà namaù paräya<br />
gandhätmane namaù pädayor vinyasyed ity arthaù | athänantaraà çrotra-tvag-då kjihvä-ghräëätmakaà<br />
karëädi-sthitaà karëa-tvag-då k-jihvä-ghräëeñ u sthitaà yathä<br />
syät tathä nyasyatu tathä ca ëaà namaù paräya çroträtmane namaù iti çrotrayoù òhaà<br />
namaù paräya tvag-ätmane namaù iti tvaci, òaà namaù paräya då g-ätmane namaù iti<br />
netrayoù | ö haà namaù paräya jihvätmane namaù iti jihväyäà | ö aà namaù paräya<br />
ghräëätmane namaù iti ghräëayor iti vinyasyet ||21||<br />
väg-ä<strong>dé</strong> ti |<br />
--o)0(o--<br />
vä g-ä <strong>dé</strong> ndriya-vargam ä tma-nilayeñ v ä kä ça-pürvaà gaëaà<br />
mürdhyä sye hå daye çire caraëayor hå t-puëòaré kaà hå di |<br />
bimbä ni dviñ aò-añ ö a-yug-daça-kalä -vyä ptä ni süryoòu-rä ò<br />
vahné nä à ca yatas tu bhüta-vasum uñ yanty ä kñ arair mantravit ||30||<br />
väg-ä<strong>dé</strong> ndriya-vargaà väk-päëi-päda-päyüpasthätmakaà karmendriya-païcakaà<br />
mantre äyojya ätma-nilayeñ u mukha-päëi-päda-päyüpastheñ u nyasyatu | tathä ca aà<br />
namaù paräya väg-ätmane namaù iti mukhe | jhaà namaù paräya päëy-ätmane namaù<br />
iti päëyoù | jaà namaù paräya pädätmane namaù iti pädayoù | chaà namaù paräya<br />
päyv-ätmane namaù iti päyau | caà namaù paräya upasthätmane namaù ity upasthe<br />
vinyasyed ity arthaù | äkäça-pürvaà gaëam äkäça-väyv-agni-jala-på thivy-ätmakaà<br />
mantre äyojya mürdhany äsye hå daye çive liìge caraëayor nyasyatu | tathä ca ìaà<br />
namaù paräya äkäçätmane namaù iti çirasi | dhaà namaù paräya väyv-ätmane namaù
iti mukhe | gaà namaù paräyägny-ätmane namaù iti hå daye | khaà namaù paräya<br />
jalätmane namaù iti liìge | kaà namaù paräya på thivy-ätmane namaù iti pädayor<br />
nyasyed ity arthaù | hå t-puëòaré kam ity äder ayam arthaù | hå t-puëòaré kaà tathä<br />
süryoòòaräd-vahné näà bimbäni sürya-candrägné näà maëòaläni tré ëi dviñ aò-añ ö a-yugdaça-kalä-vyäptäni<br />
dvädaça-ñ oòaça-daça-kalä-yuktäni yatas tu bhüta-vasu-muny-akñ yakñ<br />
araiù yato ya-käräd yo bhüta-varëaù païcama-varëaù ça-käraù vasuvarëo’ñ<br />
tamärëo ha-käraù muni-varëaù saptamaù sa-käraù akñ i-varëo dvitya-varëo<br />
rephaù | etaiç ca sahitäni mantre äyojya hå di nyasyatu | tathä ca—çaà namaù paräya<br />
hå t puëòaré kätmane namaù | haà namaù paräya dvädaça-kalä-vyäpta-süryamaëòalätmane<br />
namaù | saà namaù paräya ñ oòaça-kalä-vyäpta-candra-maëòalätmane<br />
namaù | raà namaù paräya daça-kalä-vyäpta-vahni-maëòalätmane namaù iti<br />
catuñ ö ayaà hå daye nyasyatu ||30||<br />
--o)0(o--<br />
atha parameñ ö hi-pumä àsau viçva-nivå tté sarva-haty-upaniñ adaà<br />
nyased ä kä çä di-sthä na-sthä nañ oya-balavä rthiù salä vaù ||31||<br />
athänantaraà parameñ ö hi-pumäàsau viçva-nivå tté sarva ity upaniñ ado rahasyän<br />
ñ opara-balärëair iti ñ a-käraù rephasya upa samé paà tena repha-samé pa-vartinau yakära-la-kärau<br />
lakñ yete va-käro la-käraç ca etaiù salavakair bindu-sahitaiù sahitän<br />
äkäçädi-sthäne nyasyed äkäçädi nyäsa-sthäneñ u mürdhnyäsye hå daye liìge caraëayor<br />
nyasyet ||31||<br />
atraiva viçeñ am äha—väsudeva iti |<br />
--o)0(o--<br />
vä sudevaù saìkarñ aëaù pradyumnä ç cä niruddhakaù<br />
nä rä yaëaç ca <strong>krama</strong>çah parameñ ö hyä dibhir yutaù ||32||<br />
<strong>krama</strong>çaù krameëa parameñ ö y-ädibhiù sahitä väsudevädayo nyasné yä tathä ca ñ aà<br />
namaù paräya väsudeväya parameñ ö hyätmane namaù iti çirasi | yaà namaù paräya<br />
saìkarñ aëäya puruñ ätmane namaù iti mukhe, laà namaù paräya pradyumnäya<br />
viçvätmane nama iti hå daye | vaà namaù paräya aniruddhäya nivå ttyätmane nama iti<br />
liìge, laà nama iti hå daye | vaà namaù paräya aniruddhäya nivå ty-ätmane nama iti<br />
liìge | laà namaù paräya näräyaëäya sarvätmane nama iti caraëayoù | vinyasyed ity<br />
arthaù | kecit tu parameñ ö hyäder anantaraà väsudevädeù prayogaà kurvanti ||32||<br />
--o)0(o--<br />
tataù kopa-tattvaà kñ arau vindu-yuktaà<br />
nå siàhaà nyaset sarva-gä treñ u taj-jïaù |<br />
krameëeti tattvä tmako nyä sa uktaù<br />
svä sä n nikå d-viçva-mürty-ä diñ u syä t ||33||
tatas tad-anantaraà krameëa gurüpadeça-krameëa taj-jïaù nå siàha-bé ja-jïaù kñ arau<br />
kñ a-kära-repha-au-kära iti milita-svarüpaà bindu-yuktaà tathä kopa-tattvaà<br />
nå siàhaà ca mantre äyojya sarva-gätreñ u nyasyet | tathä ca—kñ rauà namaù paräya<br />
nå siàhäya kopätmane namaù iti sarva-gätreñ u nyasyed ity arthaù | tattva-nyäsam<br />
upasaàharati ity ukta-prakäreëa tattvätmako nyäsaù kathito bhavati | ké då çaù ? viçvamürty-ädiñ<br />
u sva-sännidhya-kå t kå ñ ëa-sännidhya-kå t bimbädiñ v iti kecid bimbaà<br />
pratimä mürtiù çaré ram ädi-padena maëi-manträdi-sakalasya parigrahaù eteñ u hareù<br />
sännidhyaà karoté ty arthaù | kvacin martyädiñ v iti päö haù ||33||<br />
etan-nyäsa-prayojanam äha—iti kå ta iti |<br />
--o)0(o--<br />
iti kå to’dhikå to bhavati dhruvaà<br />
sakala-vaiñ ëava-mantra-japä diñ u |<br />
pavana-saàyavalatattva-manunä caret<br />
tattvam iha japtum asau manucchati ||34||<br />
tattva-nyäse kå te dhruvaà niçcitam adhikå to bhavati na kevalaà gopäla-viñ ayamantra-kathanäd<br />
atraiva api tu sakala-vaiñ ëava-mantra-japädiñ v apé ty arthaù | adhunä<br />
präëäyäma-prakäram äha—pavana-saàyamanam iti | asau sädhakaù yaà manum iha<br />
vyavahära-bhümau japtum icchati amunä mantreëa pavana-saàyamanaà<br />
präëäyämaà caratu kuryäd ity arthaù ||34||<br />
atraiva prakäräntaram äha—athaveti |<br />
--o)0(o--<br />
athavä khileñ u hari-mantra-<br />
japa-vidhiñ u müla-mantrataù |<br />
saàyamanam amaladhé r maruto<br />
vidhinä bhyasaàç caratu tattva-saìkhyayä ||35||<br />
müla-mantrato müla-mantreëa | vakñ yamäëa-daçäkñ areëeti kecit | vastutas tu<br />
saptäkñ ara-gopé -jana-vallabha-mantreëa tasyaiva müla-mantratvenäbhidhänät tadvacanasya<br />
prayojanäntaräbhävät tattva-saìkhyayäñ ö äviàçati-väraà caturviàçati-väram<br />
iti kecit ||35||<br />
--o)0(o--<br />
purato japasya parato’pi<br />
vihitam atha tat-trayaà budhaiù |<br />
ñ oòaça ya iha samä cared dineçaù<br />
paripüyate sa khalu mä sato’à haàsaù ||36||
purato japädau paçcäc ca tat-trayaà budhair vihitaà präëäyäma-trayaà, recakäditrayam<br />
iti kecit | etena japäìgatväc ca taträdy-ante’yaà darçitaù ||36||<br />
sanä tanaù: japasya purata ädau parataù ante ca iti präëäyämeñ u kälaù | tat trayaà<br />
präëäyäma-trayam iti saìkhyä | yo jano dinaçaù pratyahaà ñ oòaça-präëäyämän äcaret,<br />
sa mäsataù mäsenaikena aàhasaù päpät paripüyate çuddho bhavaté ti sämänyataù<br />
phalam | paraà ca sarvaà purvaà likhitam eva || (hari-bhakti-viläsa 5.132)<br />
atraiva prakäräntaram äha—athaveti |<br />
--o)0(o--<br />
ayavä ìga-janma-mamunä nususaàyamaà<br />
sakaleñ u kå ñ ëamanujä pakarmasu |<br />
sahiaika-sapta-kå ti-vä ram abhyaset<br />
tanuyä t samasta-duritä pa-hä riëä ||37||<br />
kå té ti kå ti-cchandaso viàçaty-akñ aratvät sahitam ekaà yatra tädå ça-sapta-kå ti-väram |<br />
athavä sahitäni militäni eka sapta-kå tayaù ubhayaträñ ö äviàçati-väram ity arthah |<br />
sarveñ u kå ñ ëa-manujäpakarmasu aìga-janma-manunä käma-bé jena präëäyämam<br />
abhyasaàs tanuyät | prathamam ekaà tataù sapta tato viàçati tato’bhyäsapäöave’ñöäviàçati-väram<br />
ity arthaù | kaçcit tu prathamaà sapta tato viàçatis tata ekaà<br />
tato’ñ ö äviàçati-väram abhyäsa-krameëeti tätparyam äha tatra pramäëaà sa eva<br />
prañ ö avyaù ||37||<br />
--o)0(o--<br />
mantra-viçeñ a-präëäyäma-prakäram äha—añ ö äviàçaté ti |<br />
añ ö ä viàçati-saìkhyam iñ ö a-phaladaà mantraà daçä rëaà japan<br />
nä yacchet pavanaà susaàyata-matis tv añ ö au daçä rëena cet |<br />
abhyasyann avivä ram anyam anubhir varëä nurüpaà japan<br />
kuryä d recaka-pürvakam anipaëaù prä ëa-prayogaà naraù ||38||<br />
susaàçita-matir vimala-buddhiù añ ö äviàçati-saàkhyaà daçärëaà daçäkñ ara-mantraà<br />
japan präyacchet präëäyämaà kuryät ké då çaà daçärëam iñ ö a-phaladaà sväbhimataphaladaà<br />
tatra daçäkñ ara-mantrasya vära-catuñ ö ayaà japena recakam | añ ö a-värajapena<br />
pürakaà ñ oòaça-vära-japena kumbhakaà kuryäd iti guru-sampradäyaù |<br />
añ ö ädaçärëe cet präëäyämaù kriyata iti çeñ aù | tadä raviväraà dvädaça-väram<br />
abhyasyan präëäyämaà kuryäd iti guru-sampradäyaù | anya-manubhir anya-mantraiç<br />
cet präëäyämaù kriyate | tadä varëänurüpaà mantra-varëänäà täratamyena japaà<br />
kurvan kuryät | atra svalpäkñ arair mantrair bahu-väram analpäkñ arair mantraiù svalpaväraà<br />
japed ity arthaù | ké då çaù ? sädhakaù recaka-püraka-kumbhakäkhya-karmakuçala<br />
ity arthaù | recakasya tyägasya pürvakarmaëé püraka-kumbhake tatra nipuëä iti
udradharaù | tac cintyam evam api recake naipuëyäläbhät prapaïca-säränusäriëo’sya<br />
granthasya çäradä-granthänuyäyitväc ca ||38||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä präëäyäma-prakäraà darçayati—recayen märutam iti |<br />
recayen mä rutaà dakñ ayä dakñ iëaù<br />
pürayed vä mayä madhya-nä òyä punaù |<br />
dhä rayed é ritaà recakä di-trayaà syä t<br />
kalä danta-vidyä khya-mä trä cyukam ||39||<br />
dakñ iëo vicakñ aëaù puruñ aù dakñ ayä dakñ iëa-näòyä märutaà väyuà recayet tyajet<br />
tathä vämayä väma-näòyä tyakta-väyuà pürayed madhyayä suñ umëayä näòyä<br />
märutaà väyuà dhärayed ity ukta-prakäreëa recakädi-trayaà recaka-pürakakumbhakäkhya-tritayam<br />
é ritaà kathitaà recakädiñ v avadhi kälam äha—kaläd anteti |<br />
kaläù ñ oòaça, dantä dvätriàçad, vidyäù catuùñ añ ö hi-rüpä etat-saìkhyäka-mäträtmakam<br />
ity arthaù | atra bhairava-tripäö hino yatra mantra-gaëanayä präëäyämaù | tatra<br />
kumbhaka-käla evoktaù çväsäbhyäsa-krameëa präëäyäma-saìkhyayä mantra-japaù<br />
käryo nirgama-präëäyäme tu recakädi-gaëanä käryety ähuù | mätra-çabdena ca<br />
vämäìguñ ö he kaniñ ö hädy-aìgulé näà pratyekaà parva-traya-sparça-kälaù kathyate<br />
väma-hastena väma-jänu-maëòalasya prädakñ iëyena sparça-kälaç ca | yad atra<br />
rudropädhyäyair uktaà yadyapy atra recakaà prathamam uktaà tad-anantaraà<br />
pürakaà tathäpi prathamaà pürakam anantaraà kumbhakaà jïeyaà yato gå hé taghå<br />
tasya tyägo bhavati | yat punar vyatyäsena kathanaà tad-gopanäya evaà kalädantetyädy<br />
api vyatyäsena boddhavyam | iòyotkarñ ayed väyum ity ädi çäradä-darçanät<br />
| evaà ca gå hé ta-catur-guëena dhäraëaà tad-ardhena tyäga ity api darçitaà bhavaté ti,<br />
tan na prapaïca-säränusäriëo granthasyäsya çäradänuyäyitvät prapaïca-säre<br />
recakäditvasyaivoktatvät pürakäditvasyäñ ö äìgayogäntarbhüta-präëäyäma-viñ ayatvät |<br />
yad uktaà gå hé tasya tyägo bhavati tatrocyate sväbhävika-väyu-dhäraëasyäträpi sattväd<br />
anyathä çaré ra-pätäpatteù | yad uktaà vyatyäsena gopanärthaà kathanam iti tad<br />
ayuktam | mantra-bhinnasyänuñ ö häna-bhägasya å ju-märgeëaiva vaktuà yuktatvät |<br />
yad uktaà gå hé ta-caturguëenaiva dhäraëaà tad-ardhena tyäga iti tad apy ayuktaà<br />
pramäëäbhävät | dakñ iëämürti-saàhitäyäm aìgulé -niyamo’pi präëäyäme kathito,<br />
yathä—<br />
kaniñ ö hänämikäìguñ ö hair yan näsäpuö a-dhäraëam |<br />
präëäyämaù sa vijïeyas tarjané -madhyame vinä || iti ||39||<br />
sanä tanaù: tad eva <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> pikoktyä saàvädayan tatraiva kiàcid viçeñ aà ca<br />
darçayati—recayed iti | dakñ ayä dakñ iëa-näòyä, dakñ iëaù vidvän janaù | madhya-näòyä<br />
suñ umëayä dhärayet | evaà recaka-püraka-kumbhakäkhyaà trayaà syät | recakädiñ u<br />
triñ u krameëävadhikälam äha—kaläù ñ oòaça | dantä dvätriàçat | vidyäç catuùñ añ ö his<br />
tat-tat-saìkhyaka-mäträtmakam ity arthaù | mäträ ca—vämäìguñ ö hena vämakaniñ<br />
ö hädy-aìgulé näà pratyekaà parva-traya-samparka-kälaù | väma-hastena vämajänu-maëòalasya<br />
prädakñ iëyena sparça-kälo vä | taträpy aìguli-niyamo’py uktaù—
kaniñ ö hänämikäìguñ ö hair yan näsä-puö a-dhäraëam |<br />
präëäyämaù sa vijïeyas tarjané -madhyame vinä || iti |<br />
tatra teñ u präëäyämeñ u purvaà recakädiñ u saìkhyoktä | atra ca präëäyämeñv iti<br />
bhedaù || [hari-bhakti-viläse 5.131]<br />
--o)0(o--<br />
prakå tam upasaàharann ätma-yägärthaà dehe pé ö ha-kalpanäà darçayati—<br />
präëäyämam ity ädinä |<br />
prä ëä yä maà vidhä yety atha nija-vapuñ ä kalpayed yoga-pé ö ham |<br />
nyasyed ä dhä ra-çakti-prakå ti-kamaö ha-kñ amä -kñ é ra-sindhün |<br />
çvetadvé paà ca ratnojjvala-mahita-mahä -maëòapaà kalpa-vå kñ am |<br />
hå d-deçe’àça-dvayorü-dvaya-vadana-kaö é -pä rçva-yugmeñ u bhüyaù ||40||<br />
dharmä dy-adharmä di ca pä da-gä tra-<br />
catuñ ö ayaà hå dy atha çeñ a-mantram |<br />
süryendu-vahné n praëavaä àça-yuktä n<br />
svä dy-akñ araiù sattva-rajas-tamä àsi ||41||<br />
iti pürvokta-prakäreëa präëäyämaà vidhäya kå tvä athänantaraà nija-vapuñ ä nijaçaré<br />
reëa yäga-pé thaà püjä-pé ö haà kalpayet kalpanä-prakäram äha—nyasyed iti | hå ddeçe<br />
hå di ädhära-çakty-ädi-kalpa-vå kñ äntaà nyaset | kamaö haù kürmaù çeñ o’nantaù<br />
kñ é ra-sindhuù kñ é ra-samudraù ratnena ujjvalaù mahito yaù mahä-maëòapaù ratnamaëòapaù<br />
iti yävat tathä cädhära-çaktaye namaù prakå tyai nama iti navakaà nyased<br />
hå <strong>dé</strong> ty arthah | bhüyo’anantaraà aàsa-dvayor udvaya-vadana-kaö é -pärçva-yugmeñ u<br />
dharmädy-adharmädi-päda-gätra-catuñ ö ayaà vinyasyet | päda-gätrayoç catuñ ö ayaà<br />
päda-gätra-catuñ ö ayam ity ubhayatra sambadhyate | päda-catuñ ö ayaà gätra-catuñ ö ayaà<br />
dharmädi-dharma-jïäna-vairägyaiçvarya-rüpa-päda-catuñ ö ayam | aàsa-dvayor udvaye<br />
ca dharmäya namaù dakñ iëorau, ity evaà prädakñ iëya-krameëa vinyaset | çäradäyäà<br />
mukha-pärçva-näbhi-pärçveñ v iti <strong>krama</strong>-darçanät | etac ca bhairava-tripäö hino’pi<br />
saàmatam | eteñ u yathäçruta-krameëaiveti vidyädharäcäryäù | athänantaraà çeñam<br />
anantam abjaà padmaà süryendu-vahné n sürya-somägni-maëòaläni | ké då çän ? tän<br />
praëaväàça-yuktän praëavasyoìkärasyäàçäù | avayavä a-käro-kära-ma-käräs tair<br />
yuktän sahitän taträdau sa-bindu-praëaväàçädi-sähityaà sampradäyato boddhavyam |<br />
svädy-akñ araiù sa-bindu-své ya-své ya-prathamäkñ araiù sahitäni sattva-rajas-tamäàsi<br />
tathä ca hå t-padme anantäya namaù, padmäya namaù, aà dvädaça-kalä-vyäpta-süryamaëòalätmane<br />
namaù, uà ñ oòaça-kalä-vyäpta-candra-maëòalätmane namaù, maà<br />
daça-kalä-vyäpta-vahni-maëòalätmane namaù, saà sattväya namaù, raà rajase namaù,<br />
taà tamase namaù ||40-41||<br />
--o)0(o--<br />
ä tmä di-trayam ä tma-bé ja-sahitaà vyomä gni-mä yä -lavair
jïä nä tmä nam athä ñ ö a-dikñ u parito madhye ca çakté r nava |<br />
nyastvä pé ö ham anuà ca tatra vidhivat tat-karëikä -madhyagaà<br />
nityä nanda-citi-prakä çam amå taà saàcintayen nä ma tat ||42||<br />
ätmädi-trayam ätmäntarätmä paramätmeti lakñ yam | ké då çam ? ädi-bé ja-sahitaà sabinduà<br />
své ya-své ya-prathamäkñ ara-rüpa-bé ja-sahitam iti vidyädharäcäryäù | ädiù<br />
praëavas tat-sahitam iti tripäö hinaù | vyoma ha-käraù | agniù rephaù | mäyä <strong>dé</strong> rghaù<br />
é ù | lavo binduù | etaiù saha jïänätmänaà bhuvaneçvaré -bé ja-sahitaà hå t-padme<br />
nyased iti pürveëänvayaù | tathä ca äà ätmane namaù | aà antarätmane namaù | paà<br />
paramätmane namaù | hré à jïänätmane namaù | iti hå di vinyaset | athänantaraà añ ö adikñ<br />
u paritaù prädakñ iëyena madhye ca karëikäyäà nava-çakté r vimalotkarñ iëyädyä<br />
nyasyet | padmasya pürvädi-kesareñ u prädakñ iëyena vimaläyai namaù | utkarñ iëyai<br />
namaù | jïänäyai namaù | kriyäyai namaù | yogäyai namaù | prahvayai namaù |<br />
satyäyai namaù | é çänäyai namaù | karëikäyäm anugrahäyai namaù | iti nyaset | pé ö hamantraà<br />
ca tatra nyasyaù | etasyopari vakñ yamäëaà pé ö ha-mantraà—oà namo<br />
bhagavate viñ ëave sarva-bhütätmane väsudeväya sarvätma-saàyoga-yaugapadyapé<br />
ö hätmane namaù iti mantraà nyaset | tad ukta-rüpe pé ö he vidhivad gurüpadiñ ö amärgeëa<br />
tat sarvopaniñ at-prasiddhaà dhäma brahma-caitanyaà cintayet | ké då çam ?<br />
tat-karëikä-madhya-gaà hå t-padma-karëikä-madhya-stham ity arthaù | etaddhyänopayogi-rüpam<br />
uktaà sväbhävika-rüpam äha | ké då çam ? nityeti avinäçicaitanyaà<br />
svataù-prakäça-svarüpam | punaù ké då çam ? amå taà çuddha-svarüpam ity<br />
arthaù | taträdhära-çattyädayaù sarve manträù praëavädi-caturthé namo’ntäù<br />
sampradäyato boddhavyäù ||42||<br />
pé ö ha-çakté r darçayati—<br />
vimaleti ||43||<br />
--o)0(o--<br />
vimalotkarñ aëé jïä nä kriyä yogeti çaktayaù |<br />
prahvé satyä tatheçä nä ’nugrä navamé tathä ||43||<br />
--o)0(o--<br />
pé ö ha-mantram uddharati—täram ity ädinä |<br />
evaà hå dayaà bhagavä n viñ ëuù sarvä nvitaç ca bhütä tmä |<br />
ìe’ntä ù sa-vä sudevä ù sarvä tma-yutaà ca saàyogaà ||44||<br />
yogä vadhaç ca padmaà pé ö hä t ìe-yuto natiç cä nte |<br />
pé ö ha-mahä -manur vyaktaù paryä pto’yaà saparyä su ||45||<br />
täraù praëavaù | hå dayaà namaù | bhagavän iti ca viñ ëur iti ca sarvänvitaù sarva-padasahitaù<br />
bhütätmä sarva-bhütätmeti | ete trayaù sa-väsudeväù väsudevena saha catväraù<br />
pratyekaà ìe’ntäç caturthy-antäù käryäù | sarvätma-yutaç ca saàyogaù sarvätma-
saàyoga iti svarüpaà yogävadhau yoga-çabdänte padma-padmeti svarüpaà ìe-yutaù<br />
pé ö hätmä caturthy-antaù pé ö hätmä etasyänte natir namaù-çabdaù | upasaàharati pé ö heti<br />
ayaà pé ö ha-mahä-manur uktaù kathitaù | ké då çaù ? saparyäsu püjäsu paryäptaù<br />
samarthaù ||44-45||<br />
sanä tanaù: täraù praëavaù | tato hå dayaà nama iti padam | tataç ca bhagavän iti viñ ëur<br />
iti ca | sarvänvitaù sarva-çabda-yukto bhütätmä sarva-bhütätmeti | ete trayaù saväsudevä<br />
väsudeva-sahitäù pratyekaà ìe’ntäç caturthy-antäù | tataç ca sarvätmanä<br />
yutaà saàyogaà sarvätma-saàyogam iti napuàsakatvam ärñ am | tataç ca<br />
yogasyävadhau ante padmaà yoga-padmam iti | tad-ante ìe-yuktaç caturthy-antaù<br />
pé ö hätmä | tad-ante ca natiù namaù-çabdaù | evaà oà namo bhagavate viñ ëave sarvabhütätmane<br />
väsudeväya sarvätma-saàyoga-yoga-padma-pé ö hätmane nama iti siddham<br />
| tathä ca çäradä-tilake—<br />
namo bhagavate brüyäd viñ ëave ca padaà vadet |<br />
sarva-bhütätmane väsudeväyeti vadet tataù ||<br />
sarvätma-saàyoga-padäd yoga-padma-padaà punaù |<br />
pé ö hätmane hå d-anto’yaà mantras tärädir é ritaù || iti |<br />
sanat-kumära-kalpe ca—<br />
oà namaù padam äbhäñ ya tathä bhagavate-padam |<br />
väsudeväya ity uktvä sarvätmeti padaà tathä ||<br />
saàyoga-yogety uktvä ca tathä pé ö hätmane padam |<br />
vahni-patné -samäyuktaù pé ö ha-mantra ité ritaù || iti || [ha.bha.vi. 5.144-5]<br />
--o)0(o--<br />
kara-çodhanaà darçayati—karayor ity ädinä |<br />
karayor yugalaà vidhä ya<br />
manträ tmakamabhyä nabhirä myamä na-mä rgä t |<br />
sakalaà vidadhé ta mantra-<br />
varëaiù paramaà jyotir anuttamaà hares tat ||46||<br />
karayor yugalam abhidhäsyamäna-märgät | vyäpayyety ärabhya vidhiù samé ritaù kare<br />
ity antaà vakñ yamäëa-prakäreëa mantra-varëair manträtmakaà mantra-svarüpaà<br />
vidhäya kåtvä äbhyäà karäbhyäà sakalaà pürvoktaà vakñ yamäëaà ca nyäsapüjädikaà<br />
vidadhé ta kuryät | mantra-varëa-karaëa-ka-kära-çodhane hetum äha—<br />
paramam ity ädinä | yasmät tan-mantra-varëaà hareù kå ñ ëasya paramaà tejaùsvarüpam<br />
ity arthaù | ké då çaà ? punaù anuttamaà nästy uttamaà yasmät tathety<br />
arthaù | sakalaà vidadhé teti paraträpi käkäkñ i-golaka-nyäyena yojané yam | tathä ca tad<br />
hå daya-paìkaja-sthaà harer anuttamaà jyotis tejaù sakalaà vidadhé ta ñ aò-aìganyäsena<br />
sävayavaà kuryäd iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù ||46||<br />
iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà prathamaù paö alaù ||1||
(2)<br />
dvité ya-paö alam<br />
karayor yugalaà vidhäyety ädinä sücitaà mantram uddhartum ädau gopäla-mantreñ v<br />
api maulé bhütau daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ arau prathamaà saàstauti—vakñ ye manum iti |<br />
vakñ ye manuà tribhuvana-prathitä tma-bhä vam<br />
akñ é ëa-puëya-nicayair munibhir vimå gyam |<br />
pakñ é ndra-ketu-viñ ayaà vasu-dharma-kä ma-<br />
mokñ a-pradaà sakala-karmaëi karma-dakñ am ||1||<br />
mantraà vakñ ye uddhariñ yämi | ké då çaà ? tribhuvaneti tribhuvane trailokye prathitaù<br />
khyäto’nubhävaù prabhävo yasya tathä tam | punaù ké då çaà ? munibhir<br />
mumukñ ubhir vimå gyam anveñ aëé yam | kimbhütair munibhiù ? akñ é ëeti akñ é ëaù sapürëaù<br />
puëya-nicayaù sukå ta-samüho yeñ äà tathä taiù | punaù ké då çam ? pakñ é ti<br />
pakñ é ndro garuòaù sa eva ketuù cihnaà yasya sa pakñ é ndra-ketuù çré -kå ñ ëaù tadviñ<br />
ayaà tat-pratipädakam | punaù ké då çam ? vastv iti vasu dhanaà tathä ca<br />
puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam ity arthaù | punaù ké då çam ? sakaleti açeñ a-vaçya-karmakuçalam<br />
||1||<br />
—o)0(o—<br />
atiguhyam abodha-tüla-rä çi-<br />
jvalanaà vä g-ä dhipatya-daà narä ëä m |<br />
duritä paharaà viñ ä pamå tyu-<br />
graha-rogä di-nivä raëaika-hetum ||2||<br />
punaù ké då çam ? atiguhyam | punaù ké då çam ? abodheti abodho mithyä-jïäna-rüpaù<br />
sa eva tüla-pracayaù | tatra jvalano vahnir iva taà samastäjïäna-näçakam ity arthaù ?<br />
punaù ké då çam ? naräëäà sädhakänäà väg-adhipatya-daà vägaiçvarya-pradam |<br />
punaù ké då çam ? duritäpaharaà duùkha-präpakäniñ ö a-nivärakam | punaù ké då çam ?<br />
viñ aà sthävaraà jaìgamaà ca apamå tyur akäla-maraëaà graho nava-grahajanitäniñ<br />
ö aà rogo väta-pittädi-janita-çaré ra-dausthyam evam ä<strong>dé</strong> näm açubhä<strong>dé</strong> näà<br />
niväraëe eko’dvité yo hetuù käraëam ||2||<br />
—o)0(o—<br />
jayadaà pradhane’bhayadaà vipine<br />
salila-plavane sukha-tä raëadam |<br />
nara-sapti-ratha-dvipa-vå ddhi-karaà<br />
suta-go-dharaëé -dhana-dhä nya-karam ||3||
punaù ké då çam ? pradhane saàgräme jayadam | vipine’bhayadaà bhaya-haram | salilaplavane<br />
toyam antaraëe sukha-santaraëa-dätäraà saptir hayaù tathä ca<br />
manuñ yäëähayaratha-dvipä<strong>dé</strong> näm upacaya-karaà tathä sutädi-pradam ||3||<br />
—o)0(o—<br />
bala-vé rya-çaurya-nicaya-pratibhä -<br />
svara-varëa-kä nti-subhagatva-karam |<br />
brahmä ëòa-koö i-maëim ä di-guëä -<br />
ñ ö akadaà kim atra bahunä khila-dam ||4||<br />
balaà çaré ra-sämarthyaà vé ryaà çukraà prabhävo vä, çauryaà paräbhibhävakaà<br />
tejaù, eteñ äà nicayaù samühaù | pratibhä buddhiù sphürti-rüpä svaro dhvaniù | varëo<br />
gauratvädiù | käntir <strong>dé</strong> ptiù pratibhä-svara-varëa-käntir ity ekapadaà tathä ca pratibhäsvara-varëa-käntir<br />
de<strong>dé</strong> pyamäna-varëa-çobheti kaçcit subhagatvaà samastalokädarakatvam<br />
eteñ äà kartäraà dätäram ity arthaù | punaù kñ ubhitä samohitäëòakoö<br />
ir brahmäëòa-koö ir yena tathä taà saàsära-mohakam ity arthaù | punaù aëimädiguëäñ<br />
ö aka-dam aëima-laghima-garima-mahimeçitva-vaçitva-präkämya-präpty-äkhyaguëäñ<br />
ö aka-pradam ity arthaù | punaù kià bahunä, atra jagati akhiladaà<br />
samastäbhé ñ ö a-pradam ity arthaù ||4||<br />
—o)0(o—<br />
atha daçäkñ ara-mantra-räjam uddharati—çärìgé ty ädinä |<br />
çärìgé so’tura-dantaù paro rä mä kñ i-yuk dvité yä rëam |<br />
çülé saurir bä lo balä nuja-dvayam athä kñ ara-catuñ ö ayam ||5||<br />
çüra-turé yaù sä nana ä vå ttaù syä t suçobho’ñ tamo’gni-sakhaù |<br />
tad-dayitä kñ ara-yugmaà tad-uparigas tv evam uddharen mantram ||6||<br />
çärìgé ga-käraù ké då ço’yaà sottaradanta uttara-danta-paìktau nyasyamänaù uttaradanta<br />
o-käras tena sahita etena prathamäkñ aram uddhå taù | çüraù pa-käraù |<br />
ké då ço’yaà vämäkñ i-yuk vämäkñ i caturtha-svaraù tena sahita etena dvité yäkñ aram<br />
uddhå tam akñ ara-catuñ kaà krameëa punaù kathyate çülé ja-käraù bälo ba-käraù<br />
balänuja-dvayaà saàyukta-la-kära-dvayaà lla iti svarüpam ity akñ ara-catuñ kam<br />
uddhå tam çüra-turé yaù çürasya pa-kärasya caturthaù | ké då ço’yaà sänana-vå ttaù änanavå<br />
ttenäkäreëa saha vartate iti sänana-vå ttaù ayaà ca saptamaù syäd mantrasya<br />
saptamo bhavaté ty arthaù | añ ö amo’gni-sakho väyuù ya-kära iti yävat | tathä ca<br />
mantrasyäñ ö amo varëo ya iti boddhavyaù | tad-uparigaà pürvokta-varëänantaryviçiñ<br />
ö aà tad-dayitäkñ ara-yugalaà sväheti svarüpam ity akñ ara-dvayam uddhå tam ||5-6||<br />
prakäçita iti—<br />
—o)0(o—<br />
prakä çito daçä kñ aro manus tv ayaà madhu-dviñ aù |
viçeñ ataù padä ravinda-yugmaà bhakti-vardhanaù ||7||<br />
madhudviñ aù çré -gopäla-kasyäyaà daçäkñ aro mantra uddhå taù | ké då ço viçeñ ato<br />
viçeñ eëa padäravinda-yugma-bhakti-vardhanaù çré -gopäla-kå ñ ëa-caraëäbja-yugale yä<br />
bhaktir ärädhyatvena jïänaà tat samå ddhikäraka ity arthaù ||7||<br />
—o)0(o—<br />
mantrasya å ñ y-ädikaà darçayati—närada iti |<br />
nä rado munir amuñ ya ké rtitaç<br />
chanda uktam å ñ ibhir virä ò iti |<br />
devatä -sakala-loka-maìgalo<br />
nanda-gopa-tanayaù samé ritah ||8||<br />
amuñ ya pürvokta-mantrasya muniù å ñ ir näradaù ké rtitaù kathitaù | å ñ ibhir<br />
gautamädibhir viräö -chanda uktam | devatä nana-gopa-tanayaù çré -gopäla-kå ñ ëa uktaù<br />
| ké då çaù ? sakala-loka-maìgalaù sarva-jana-kalyäëa-hetuù | etena å ñ y-ä<strong>dé</strong> näà çirasi<br />
rasanäyäà hå di krameëa nyäsaù kärya iti sücitaà prapaïca-säre | tathä vidhänät<br />
prayogaç ca daçäkñ ara-gopäla-mantrasya närada-å saye namaù çirasi | viräö -chandase<br />
namo mukhe | çré -gopäla-kå ñ ëäya devatäyai namaù hå di ity evambhütaù | asya<br />
mantrasya närada-å ñ iù | evaà chando-devatayor api yojyam iti kecit ||8||<br />
—o)0(o—<br />
adhunäsya mantrasya païcäìgäni darçayati—aìgäné ty ädinä—<br />
aìgä ni païca huta-bhug dayitä -sametaiç<br />
cakrair amuñ ya mukha-vå tta-viñ üpapannaiù |<br />
trailokya-rakñ aëa-yujä py asurä ntakä khya-<br />
pürveëa ceha kathitä ni vibhakti-yuktaiù ||9||<br />
hå daye natiù çirasi pä vaka-priyä<br />
sa-vañ aö -çikhä hum iti varmaëi sthitam |<br />
sa-phaò-astram ity uditam aìga-païcakaà<br />
sa-caturthi-vauñ aò-uditaà då çor yadi ||10||<br />
amuñ ya iha çästre aìgäni païca kathitäni | käni täni ? taträha hå daye natir iti | hå daye<br />
natir namaù-padaà çirasi pävaka-priyä sväheti sa-vañ aö vañ aö -pada-sahitä çikhety<br />
arthaù | hum api varmaëi sthitaà varmaëi kavace hum api padaà sthitam ity arthaù |<br />
sa-phaò astraà phaö -pada-sahitam astram ity arthaù | ity anena prakäreëa sa-caturthi<br />
yathä syät tathaivam aìga-païcakam uditaà kathitaà caturthyä ca hå dayä<strong>dé</strong> näà<br />
yogaù käryaù | kaiù saha cakraiç cakra-çabdaiù | ké då çaiù ? mukha-vå tta-visüpapannair<br />
mukha-vå ttam ä-käraù vi iti su iti svarüpam etaiù pratyekam upapannaiù<br />
sambaddhaé h trailokya-rakñ aëa-yujäpi trailokya-rakñ aëaà yunakté ti tad-yug etädå çena
cakreëa api-çabdäc cakrair iti vibhidyänvayaù käryaù | tathä ca cakreëeti<br />
asuräntakäkhya-pürveëa cakreëety arthaù | ca samuccaye | punaù ké då çaiù vibhaktiyuktaiù<br />
? caturthé -yuktais tasyä eva prakå tatväd etasyäpi padasya vibhidyänvayaù<br />
käryaù då çor yadi iti yadi kvacin mantre då çor nyäso’sti tadä tatra vauñ aò iti uditaà<br />
kathitam |<br />
atra jvälä-cakräyety api yojyam iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | prayogaç ca—äcakräya svähä<br />
hå dayäya namaù | vi-cakräya svähä çirase svähä su-cakräya svähä çikhäyai vañ aö |<br />
trailokya-rakñ aëa-cakräya svähä kavacäya huà | jvälä-cakräya svähä netra-dvayäya<br />
vauñ aö asuräntaka-cakräya svähä asträya phaò iti aìgulé ñ v aìga-mantra-nyäse tu tattad-aìga-mantränte<br />
aìguñ ö häbhyäà namaù tarjané bhyäà svähä ity ädi yojyam |<br />
ägamäntare hré à aìguñ ö häbhyäà namaù hré à tarjané bhyäà svähä | tata ity ädidarçanät<br />
tenäìguñ ö hädiñ u hå dayäya namaù ity ädi-prayogäç cintyäù |<br />
asamavetärthakatväd mänäbhäväc ceti kecit | anye tu yathä-çrutäìga-mantrasyaiva<br />
nyäsair aìgulé ñ v atideçän ähur äcyäryäù ||9-10||<br />
daçäìgäni darçayati—<br />
—o)0(o—<br />
manträ rëair daçabhir upeta-candra-khaëòair<br />
aìgä nä à daçakam u<strong>dé</strong> ritaà namo’ntam |<br />
hå d-ché rñ aà tad-anu çikhä tanutra-mantraà<br />
pä rçva-dvandva-sakaö i-på ñ ö ham-mürdha-yuktam ||11||<br />
manträrëair manträkñ arir namo’ntaà yathä syäd evam aìgänäà daçakam u<strong>dé</strong> ritaà<br />
kathitaà ké då çair upeta-candra-khaëòaiù sänusväraiù sthänäny ähuù—hå dayaà<br />
çé rñaà mastakaà tat-paçcät çikhä prasiddhä tanutraà kavacaà astraà daça-dikñ u<br />
pärçva-yugala-kaö i-på ñ ö ha-mürdha-sahitaà pürvoktam ity arthaù | kaö ir näbher adha<br />
iti tripäö hinaù | prayogas tu goà hå dayäya nama iti pé à çirase svähä ity ädi ||11||<br />
—o)0(o—<br />
adhunäsya mantrasya bé ja-çakty-adhiñ ö hätå -devatä-prakå ti-viniyogän darçayati vakñ ya<br />
ity ädinä |<br />
vakñ ye mantrasyä sya bé jaà ca çakti-<br />
cakré çakré vä ma-netra-pra<strong>dé</strong> ptaù |<br />
sa-pradyumno bé jam etat-pradiñ ö aà<br />
mantra-prä dyumno jagan-mohano’yam ||12||<br />
asya mantrasya pürvoktasya sa-çakti-çakty-ädi-sahitaà bé jaà vakñ ye bé jam äha—<br />
cakré ti ka-käraù | ké då ço’yaà çakré çakro la-käraù tad-yuktaù | punaù ké då çaù ? vämanetra-pra<strong>dé</strong><br />
ptaù väma-netraà caturtha-svaras tat-sahitaù | punaù ké då çaù ? sapradyumnaù<br />
pradyumno binduù tat-sahitaù tathä cakré m iti siddhaà bhavati | etad
asya bé jaà pradiñ ö aà kathitam | ayam eva prädyumno mantra ity arthaù | kimbhütaù ?<br />
jagan-mohano viçva-vaçya-karaù ||12||<br />
çaktim äha—haàsa iti |<br />
—o)0(o—<br />
haàso medo vakra-vå ttä bhyupetaù<br />
potré neträ dy-anvito’sau yugä rëä |<br />
proktä çaktiù sarva-gé r-vä ëa-vå ndair<br />
vandasyä gner vallabhä kä ma-deyam ||13||<br />
haàsaù sa-käraù | kimbhütaù ? medo va-käraù vaktra-vå ttam ä-käraù äbhyäm upetaù<br />
sambaddhaù tathä pautré ha-käraù | kimbhütaù ? neträdir äkäras tenänvitaù | tathä ca<br />
sväheti siddham asau yugärëo varëa-dvayätmikä çaktiù proktä tatheyaà vahner<br />
vallabhä kimbhütä kämadä äkäìkñ ita-pradä | kathambhütasya vahner gé rväëa-vå ndair<br />
vandyasya sarvadeva-samühaiù püjyasya ||13||<br />
viniyogam äha—viniyoga iti |<br />
—o)0(o—<br />
vinyogasya mantrasya puruñ ä rtha-catuñ ö aye |<br />
kå ñ ëaà prakå tir ity ukto durgä dhiñ ö hä tå -devatä ||14||<br />
asya mantrasya puruñ ärtha-catuñ ö aya-sädhanäya viniyoga ity arthaù | prakå tir mülakäraëaà<br />
mantrotpädakaù mantra-svarüpa ity arthaù | adhiñ ö hätå -devatäm äha—<br />
durgädhiñ ö hätå -devateti ||14||<br />
manträrtham äha—gopäyaté ty ädinä |<br />
—o)0(o—<br />
gopä yeti sakalam idaà gopä yati paraà pumä àsam iti gopé |<br />
prakå tes tasyä jä taà jana iti nadä dikaà på thivy-antam ||15||<br />
idaà sakalaà näma-rüpäbhyäà vyäkå taà jagad gopäyati rakñ ati tat-käraëatvät svärthe<br />
äyaù | tathä paraà pumäàsaà nitya-çuddha-buddham uktänandädvayätmakaà<br />
brahma-svarüpaà gopäyati gup gopana-kutsanayoù ajïätatvena viñ ayé karoté ti<br />
vyutpattyä mahad-ädi-på thivy-antaà mahat-tattvädi-på thivé -paryantaà sakalaà käryajätaà<br />
jana ucyate ||15||<br />
—o)0(o—<br />
anayor gopé -janayoù samé raëä d ä çrito vyä ptyä |
vallabha ity upadiñ ö aà sä ndrä nandaà niraïjanaà jyotiù ||16||<br />
svä hety ä tmä naà gamayä mé ty atejase tasmai |<br />
yaù kä rya-kä raëeçaù paramä tmety acyutaikatä sya manoù ||17||<br />
anayoù gopé -janayor avidyä tat-käryayoù samé raëäd antaryämitvena svasya kärye<br />
preraëäd niyamanädi iti yävad äçrayatvato adhiñ ö hätå tvena vyäptyä vyäpakatvena<br />
vallabhaù svämé ty upadiñ ö aà kathitam | paraà jyotir brahma-caitanyam | ké då çaà<br />
jyotiù ? sändränanda-niratiçayänandaika-svarüpam | punaù ké då çaà ? niraïjanaà<br />
mäyä-käluñ ya-rahitaà sväheti tasmai sva-tejase sva-prakäça-cid-rüpäya paramätmane<br />
svätmänaà jé vaika-svarüpaà gamayämi samarpayämi tad-ätmakatäà präpayämé ti<br />
svähä-çabdärthaù | prathama iti-çabdaù svähä-çabdopasthäpakaù | dvité yas tu prakärapradarçakaù<br />
| tasmai kasmai taträha—ya iti | yaù kärya-käraëayor jana-prakå tyor é çaù<br />
svämé adhiñ ö hätä tathä paramätmä nirupädhi-caitanyatväc cety anena<br />
prakäreëäsyopäsakasyäcyutaikatäcyutena sahäbhinnatä bhavati ||16-17||<br />
prakäräntareëärtham äha—athaveti |<br />
—o)0(o—<br />
athavä gopé jana iti samasta-jagad-vana-çakti-samudä yaù |<br />
tasya svä nanyasya svä mé vallabha iti ha nirdiñ ö aù ||18||<br />
athavä gopé jana iti çabdena sakala-viçva-rakñ aëa-çakti-samudäyaù kathyate | tatra<br />
gopé -padena çaktir ucyate | jana-padena tasyäù samühaù | tasya çakti-samühasya<br />
svänanyasya sväbhinnasya çakti-çaktimator abheda-vivakñ ayä svämé niyantä äçrayo<br />
vallabha iti hasya sphuö aà nirdiñ ö a udita ity arthaù | svähä-çabdärthas tu pürvokta eva<br />
boddhavyaù | laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käras tu—avana-çakti-samudäyaù avanaà sthitiù tatra<br />
käraëa-bhütänäà çakté näà samudäyaù samühaù jagat-päliny-ädi-gaëaù | uktaà ca<br />
mahadbhiù jagat-päliné ty ädyäù proktäs täù sthitaye kalä iti tasya svämé näyaka ity<br />
arthaù ||18||<br />
prakäräntareëärtham äha—athaveti |<br />
—o)0(o—<br />
athavä vraja-yuvaté nä à dayitä ya juhomi mä à ma<strong>dé</strong> yam<br />
apé ty arpayet samastaà brahmaëi sugaëe samasta-sampattyai ||19||<br />
gopé -jano gopäìganä-janas tasya vallabho niratiçaya-prema-viñ ayaù tasmai vrajayuvaté<br />
näà gopa-ramaëé näà dayitäya hå dayänanda-däyine svähä juhomi | kià mäà<br />
svätmänaà ma<strong>dé</strong> yam api ätmé ya-suhå d-ädikam api ity anena prakäreëa sa-guëe<br />
brahmaëi saàsära-pravartake parameçvareçvare sarvaà samarpayet | kim artham ?<br />
samasta-sampattyai sarvaiçvaryäya ||19||<br />
—o)0(o—
añ ö ädaçäkñ ara-mantroddhäräya tad-antarbhütau kå ñ ëa-govinda-çabdau prathamato<br />
vivicya darçayati—kå ñ -çabda iti |<br />
kå ñ -çabdaù sattä rtho<br />
ëaç cä nandä tmakas tataù kå ñ ëaù |<br />
bhaktä gha-karñ aëä d api<br />
tad-varëatvä c ca mantra-maya-vapuñ aù ||20||<br />
go-çabda-vä cakatvä j jïä naà<br />
tenopalabhyate govindaù |<br />
vetté ti çabda-rä çià govindo<br />
go-vicä ranä d api ca ||21||<br />
kå ñ -çabdaù sattärthaù | tatra çaktaù | kå ñ sattäyäm ity atra kvib-antaù sattä-väcaka iti<br />
käçcit | kå ö ëaç ca ëa-käraç ca änandätmaka änanda-väcé | nanda änanda iti dhätor ekadeça-grahaëäd<br />
iti kaçcit | tato dvandve kå te’trädarçaà ädyaci-kå te ca kå ñ ëaù sadänanda<br />
ity arthaù | prakäräntareëa kå ñ ëa-çabdaà vyutpädayati bhakteti bhaktänäm<br />
agha-karñ aëät päpa-parimärjanät kå ñ ëa ity arthaù | bhaktädi-karñ aëäd iti päö he ädiçabdenäbhakta-grahaëaà<br />
bhaktasya karñ aëaà sva-sthäna-nayanam abhaktasya<br />
karñ aëaà naraka-nayanam ity arthaù | prakäräntareëa vyutpattim äha—tad-varëeti |<br />
kå ñ ëa-varëa-çaré ratvät kå ñ ëaù mantramaya-çaré rasya väcya-väcakayor abhedena<br />
vivakñ ayä | go ity ädi | gaur jïänaà go-çabdasya väcakatvät jïäna-väcakatvät tena<br />
jïänenopalabhyate präpyate jïäyate iti govindaù | vid ÿ läbhe ity asya dhätoù<br />
prakäräntaram äha—vetté ti | go-çabdaù çabda-väcé | vid jïäne dhätuù | gäà çabdaräçià<br />
çabda-samudäyaà mätå käà vetté ti govindaù | prakäräntaram äha—go-vicäraëäd<br />
go-çabda-vicäraëäd govindaù | athavä gäva indriyäëi teñ äà vicäraëäd viçeñ eñ u pratiniyata-viñ<br />
ayeñ u pravartanäd govindaù | athavä gävaù paçu-viçeñ ä iti | tathä ca çrutiù—<br />
paçavo div-pädaç catuñ pädaç ca iti | teñ äà viçeñ eñ u puëya-päpeñ u cäraëät pravartanäd<br />
govindaù | athavä, gävaù paçu-viçeñ äù teñ äà rakñ anäd govindaù | api-çabdaç cärthe<br />
||20-21||<br />
idäné à mantram uddharati—<br />
—o)0(o—<br />
ete’bhikhye’nu<strong>krama</strong>tas türya-vibhaktyä<br />
manträ t pürvaà manmatha-bé jä d atha paçcä t |<br />
syä tä à ced añ ö ä daça-varëo manu-varyo<br />
guhyä d guhyo vä ïchita-cintä maëir eñ aù ||22||<br />
ete abhikhye nämané kå ñ ëa-govindäkhye anukrameëa turya-vibhaktyä pratyekaà<br />
caturthé -vibhaktyä saha manträt pürvokta-daçäkñ ara-gopäla-manträd ädau manmathabé<br />
jät paçcät käma-bé jänantaram atha ced yadi syätäà bhavataù tadä eñ o’ñ ö ädaçärëo<br />
mantra-çreñ ö ho bhavati | etasya baläd eva daçäkñ are’pi käma-bé ja-sähityaà kecid
icchanti | ké då çaù ? guhyäd guhyaù | guhyäd api guhyaù | punaù ké då çaù ? väïchitasya<br />
cintä-mätreëäbhé ñ ö a-prada ity arthaù ||22||<br />
å ñ y-ädikam apy äha—pürveti |<br />
—o)0(o—<br />
pürva-pradiñ ö e muni-devate’sya chandas tu gä yatram uçanti santaù |<br />
aìgä ni manträ rëa-catuñ kair varmä vasä nä ni yugä rëam astram ||23||<br />
asya mantrasya pürva-pradiñ ö e prathama-mantra-sambandhitayä kathite muni-devate<br />
boddhavye | punaù santo gäyatra-chanda uçanti vadanti | aìgäné ti manträrëa-catuç<br />
catuñ kair mantra-sambandhi-varëänäà caturbhiç caturbhir akñ araiù kå tvä<br />
ñ oòaçäkñ arair varmävasänäni kavacäntäni catväry aìgäni bhavanti | avaçiñ ö aà<br />
yugärëam varëa-dvayam asträkhyam aìgaà bhavati | prayogaç ca—klé à kå ñ ëäya<br />
hå dayäya namaù govindäya çirase svähä, gopé -jana-çikhäyai vañ aö , vallabhäya kavacäya<br />
huà, svähä asträya phaö ||23||<br />
bé jädikam äha—bé jam iti |<br />
—o)0(o—<br />
bé jaà çaktiù prakå tir viniyogaç cä pi pürvavad amuñ ya |<br />
pürvatarasya manorathaà kathayä mi nyä sam akhila-siddhi-karam ||24||<br />
amuñ yäsya mantrasya bé jaà çaktiù prakå tir viniyogaù pürva-mantre yäni bé jä<strong>dé</strong> ni<br />
kathitäni täny aträpi jïätavyäné ty arthaù | pürvatarasyeti athänantaraà pürvatarasya<br />
manor daçäkñ ara-gopäla-mantrasyäkhila-siddhi-karaà samasta-siddhi-däyakaà<br />
nyäsaà kathayämé ti pratijïä ||24||<br />
—o)0(o—<br />
adhunä nyäsa-<strong>krama</strong>à daçärëasya kathayati—vyäpayyeti |<br />
vyä payyä rtho hastayor mantram<br />
antar bä hye pä rçve tä ra-ruddhaà budhena |<br />
nyä so varëais tä ra-yugmä ntarasthair<br />
bindüttaàsair hä rda-hå dyair vidheyaù ||25||<br />
atho’nantaraà budhena paëòitena varëair müla-manträkñ arair nyäso vidheyaù käryaù<br />
| kià kå tvä ? müla-mantraà hastayor antar madhye tathä hastayor eva bähye på ñ ö he<br />
tathä hastayor eva pärçve vyäpayya vyäpakatayä vinyasyety arthaù | ké då çaà mantram<br />
? tära-ruddhaà praëava-puö itam | ké då çaiù varëaiù tära-yugmäntarasthaiù praëavadvaya-madhya-gataiù<br />
| punaù ké då çaiù ? bindüttaàsair binduù çiro’laìkäro yeñ äà te<br />
tathä sänusvärair ity arthaù | punaù ké då çaiù ? härda-hå dyair härdena namaù-padena
hå dyair manojïaiù sahitair ity arthaù | prayogaç ca—oà goà oà namaù<br />
dakñ äìguñ ö ha-parva-traye oà pé à oà namaù tarjanyäm ity ädi | oà llaà oà namo<br />
väma-kaniñ ö hikäyäm ity ädi ||25||<br />
—o)0(o—<br />
ukta-varëa-nyäsa-sthänam äha—çäkhäsv ity ädinä |<br />
çä khä su tré ëi parvä ëy adhi daçasu på thag-dakñ iëä ìguñ ö ha-pürvaà<br />
vä mä ìgañ ö hä vasä naà nyasatu vimala-dhé ù så ñ ö ir uktä karasthä |<br />
aìguñ ö ha-dvandva-pürvä sthitir ubhaya-kare saàhå tir vä ma-pürvä<br />
dakñ ä ìguñ ö hä ntikaitat trayam api så jati sthity-upetaà ca kä ryam ||26||<br />
daçasu çäkhäsu aìgulé ñ u på thak kå tvaikaà tré ëi parväëi adhi parva-trayaà vyäpya,<br />
tripäö hinas tu tré ëi parväëi iti parva-traye adhé ti upari aìguly-agre ca på thag ekaikaçaù<br />
| tathä ca prathama-parvaëi oà dvité ye oà tå té ye oà aìguly-agre namaù iti evam<br />
anyaträpé ty ähuù | dakñ iëäìguñ ö ha-pürvaà prathama-nyäsädau yathä syät tathä<br />
vämäìgañ ö hävasänaà vämäìgañ ö ho’vasäne nyäsänte yathä syäd evaà viçada-dhé r<br />
vimala-buddhé r nyasatu | evaà ca karasthä så ñ ö ir uktä kare så ñ ö i-nyäsa-prakära ukta ity<br />
arthaù | aìguñ ö ha-dvandva-pürvä sthitir ubhaya-kare hasta-dvaye dakñ iëakare’ìguñ<br />
ö hädika-niñ ö häsu vinyasya väma-kare’py aìguñ ö hädika-niñ ö häsv aìguliñ u<br />
nyased ayaà sthiti-nyäsa uktaù | saàhå tir väma-pürvä dakñ eti saàhå tiù saàhäraù<br />
vämäìguñ ö ha-pürvä dakñ iëäìguñ ö hävasänä ayaà ca saàhära-nyäsa uktaù | etat trayam<br />
api så ñ ö i-sthiti-saàhärätmakaà trayam api så jati sthity-upetaà käryaà ca så ñ ö y-ädinyäsa-païcakaà<br />
käryam ity arthaù ||26||<br />
tata iti |<br />
—o)0(o—<br />
tataù sthiti-kramä d budho daçä ìgakä ni vinyaset |<br />
tad-aìga-païcakaà tathä vidhiù samé ritaù kare ||27||<br />
tatas tad-anantaraà sthiti-kramät sthiti-nyäsa-krameëa daçasv aìgulé ñ u budhaù<br />
paëòitaù daçäìgakäni pürvokta-mantra-daçäìgäni vinyaset | tad-aìga-païcakaà<br />
tatheti tathä tena prakäreëa sthiti-krameëa tad-aìga-païcakaà purvokta-païcakaà<br />
pürvoktäìga-païcakaà daçasu aìgulé ñ u vinyaset | kara-nyäsa-jätam upasaàharati<br />
vidhir iti | evaà cäyaà vidhiù prakäraù kare hasta-dvaye samé ritaù kathita ity arthaù<br />
||27||<br />
—o)0(o—<br />
mätå kä-nyäsa-viçeñ aà darçayan tattva-nyäsaà ca krameëäha—puö itair iti |<br />
puö itair manunä tha mä tå ä rëair
abhivinyasya sa-bindubhiù purovat |<br />
aëu-saàhå ti-så ñ ö i-mä rga-bhedä d<br />
daça-tattvvä ni ca mantra-varëa-bhä ïji ||28||<br />
athäntara-manunä daçärëena puö itair mätå käkñ araiù sa-bindubhiù sänusväraiù<br />
purovat pürvavad yathä pürvaà laläö ädiñ u nyäsa evam abhivinyasya anu paçcän<br />
mätå kä-nyäsa-viçeñ a-karaëänantaraà vakñ yamäëäni daça-tattväni vinyaset | ké då çäni<br />
mantra-varëa-bhäïji manträkñ ara-yuktäni | kathaà daça-tattväni vinyaset ? taträha—<br />
saàhå ti-så ñ ö i-märga-bhedät prathamaà saàhära-krameëa tad-anantaraà så ñ ö ikrameëety<br />
arthaù ||28||<br />
—o)0(o—<br />
saàhära-så ñ ö i-prakäraà darçayati—saàhå täv iti |<br />
saàhå tä vana-gato manu-varyaù<br />
så ñ ö i-vartmani bhavet pratiyä taù |<br />
uddhå tiù khalu puroktavad eñ ä à<br />
nyä sa-karma kathayä my adhunä ham ||29||<br />
asau manu-varyaù manu-çreñ ö haù saàhå tau saàhära-nyäse anugato yathaivästi<br />
tathaiva så ñ ö i-märge så ñ ö i-kara-nyäse pratiyäto bhavet tad-viparé to bhavet | uddhäraprakäram<br />
äha—uddhå tir iti | eñ äà tattvänäà khalu niçcayena uddhå tir uddhäraù<br />
pürvoktavad yathä pürvam ukta-tattva-nyäse | naty-upetaà bhüyaù paräya ca tadähvayam<br />
ätmane ca naty-antam uddharatu tattva-manün krameëa iti prakäreëety<br />
arthaù | adhunä nyäsaà kathayämé ti sämprataà nyäsa-sambandhi-tattva-nämakathanaà<br />
tat-sthäna-kathanaà ca karomé ty arthaù ||29||<br />
tattva-nämäny äha—mahé ti |<br />
—o)0(o—<br />
mahé -salila-pä vakä nilaviyanti garvo mahä n<br />
punaù prakå ti-puruñ au para imä ni tattvä ny atha |<br />
padä ndhu-hå dayä syakä ny adhi tu païca madhye dvayaà<br />
trayaà sakala-gaà tato nyasatu tad-viparyä sataù ||30||<br />
mahé på thivé | salilaà jalaà | pävakaù tejaù | anilo väyuù | viyad-äkäçaù |<br />
garvo’haìkäraù | mahän mahat-tattvam | prakå tiù puruñ aù | paraç ca imäni på thivyä<strong>dé</strong><br />
ni tattväni tattva-pada-väcyäni | nyäsa-sthänam äha—atheti | athänantaraà païca<br />
tattväni på thivy-ä<strong>dé</strong> ni nyasatu | kutra padändhu-hå dayäsyakäny adhi pädayoù | andhau<br />
liìge | hå daye | äsye mukhe | ke çirasi | adhi saptamy-arthe madhye hå daye tattvadvayaà<br />
trayaà sakala-gaà sakaläìga-vyäpakaà tatas tad-anantaraà tad-viparyäsataù<br />
ukta-saàhära-viparé ta-ré tyä nyasatu | prayogaç ca—oà goà namaù paräya på thivyätmane<br />
namaù iti päda-dvaye ity ärabhya oà häà namaù paräya paramätmane namaù
ity antaù saàhäraù oà häà namaù paräya paramätmane namaù ity ärabhya oà goà<br />
namaù paräya på thivy-ätmane namaù päda-dvaye iti så ñ ö i-nyäsaù | så ñ ö i-nyäse trayaà<br />
sarva-çaré re, mahad-ahaìkärau hå di äkäçaù çirasi | väyv-agni-salila-mahyaù mukhahå<br />
daya-liìga-päda-dvayeñ u, jïeyäù | kecit tu tattva-padäntar-bhävena nyäsam icchanti<br />
tac cintyam ||30||<br />
guptatamo’yam iti |<br />
—o)0(o—<br />
guptatamo’yaà nyä saù samproktas tattva-daçaka-parikÿ ptaù |<br />
kä ryo’nyñ v api sadbhir gopä la-manuñ u jhaö iti phala-siddhyai ||31||<br />
ayaà proktaù kathito nyäsaù sadbhiù paëòitaiù anyeñ v api gopäla-mantreñ u uddhå tadaçäkñ<br />
ara-vyatirikteñ v api käryaù | ké då çaù ? guhyatamaù atiçayena guptaù | punaù<br />
ké då çaù ? tattva-daçaka-parikÿ ptaù tattvänäà daçakaà tattva-daçakaà tena parikÿ pta<br />
udghäö ita ity arthaù | kim artham ? jhaö iti phala-siddhyai çé ghra-phala-präptyai ||31||<br />
nyäsäntaram äha—äkeçäd iti |<br />
—o)0(o—<br />
äkeçäd äpädaà dorbhyäà<br />
dhruva-puö itam atha manu-varaà nyased vapuñ i |<br />
triço mürdhany akñ ëoù çrutyor ghrä ëe<br />
mukha-hå daya-jaö hara-çiva-jä nupatsu tathä kñ arä ëi ||32||<br />
athänantaraà dorbhyäà hastäbhyäà dhruva-puö itam praëava-puö itaà manu-varaà<br />
mantra-çreñ ö haà daçäkñ araà gopäla-mantram äkeçäd äpädaà keçädi-päda-paryantaà<br />
triçaù sva-dehe vinyased iti vidyädharäcärya-tripäö hi-prabhå tayaù | eteñ äà mata äkeçäd<br />
äpädad iti päö haù | adhunä så ñ ö i-sthiti-saàhära-krameëa manträkñ ara-nyäsam äha—<br />
mürdhané ty ädi | tathä daçäkñ aräëi praëava-puö itäni mürdhädi-vakñ yamäëa-sthäneñ u<br />
vinyaset | sthänäny äha—mürdhané ti | mürdhni cakñ uñ or ubhaya-netre ekam<br />
eväkñ araà çrutayoù karëayoù aträpy -ekam eva ghräëe näsä-yugme taträpy ekam eva<br />
mukhaà hå dayaà jaö haraà çivaà liìgam jänu-dvaye ekaà, päda-dvaye ekam eteñ u<br />
daçasu sthäneñ u daçäkñ aräëi vinyased ity arthaù ||32||<br />
—o)0(o—<br />
uktä så ñ ö iù çiñ ö air eñ ä sthitir api<br />
munibhir abhihitä hå dä di-mukhä ntikä |<br />
saàhä ro’ìghry-ä di-mürdhä ntas tritayam iti<br />
viracayec ca så ñ ö im anu sthitim ||33||
çiñ ö air ägama-jïair eñ ä så ñ ö ir uktety arthaù | sthitir api sthiti-nyäso’pi munibhir<br />
näradädibhir hå dayädi-mukhäntikä abhihitä hå dayam ärabhya mukha-paryantaà<br />
kathitä | tatra <strong>krama</strong>ù hå daya-jaö hara-liìga-jänu-päda-mürdhäkñ i-çravaëa-ghräëamukhäné<br />
ti saàhäro’ìghry-ädi-mürdhäntaù käryaù | tatra manträkñ aräëi pratilomena<br />
deyäné té daà tritayaà viracayatu anu paçcäd etat tritaya-karaëänantaraà punaù så ñ ö im<br />
sthitim ca viracayatu | tathä ca païca nyäsäù käryä ity arthaù | prayogas tu goà namaù<br />
pé à namaù ity ädi ||33||<br />
—o)0(o—<br />
yeñ äm äçramiëäà yad-anto nyäsas tad darçayati –nyäsa iti |<br />
nyä saù saàhä rä nto maskari-vaikhä naseñ u vihito’yam |<br />
sthity-anto gå hamedhiñ u så ñ ö y-anto varëinä m iti prä huù ||34||<br />
ayaà nyäsaù maskari-vaikhänaseñ u saàhäränto vihitaù maskaré sannyäsé vaikhänaso<br />
vänaprasthaù, tathä täbhyäà nyäsa-trayaà käryam ity arthaù | gå ha-medhiñ u<br />
gå hastheñ u ayaà nyäsaù sthity-anto vihitaù | tathä gå hasthaiù païca nyäsäù käryä ity<br />
arthaù | varëinäà brahmacäriëäm ayaà nyäsaù så ñ ö y-anto vihitaù | tathä ca<br />
brahmacäribhir nyäsa-catuñ ö ayaà käryam ity arthaù | iti pürvoktam artha-jätaà<br />
prähuù präcé nä ägamajïä iti çeñ aù ||34||<br />
vairägyeti |<br />
—o)0(o—<br />
vairä gya-yuji gå hasthe saàhä raà kecid ä hur ä cä ryä ù |<br />
sahajä nau vana-vä sini sthitià ca vidyä rthinä à så ñ ö im ||35||<br />
kecid äcäryäù vairägya-yukta-gå hasthe saàhäräntaà nyäsam ähuù | kià ca sahajänau<br />
vana-väsini sapatné ke sthitià sthity-antaà nyäsam ähuù | tathä brahmacäribhinnänäà<br />
vidyärthinäm api så ñ ö im så ñ ö y-antaà nyäsam ähur ity arthaù ||35||<br />
—o)0(o—<br />
uktäkñ ara-nyäsäìguli-niyamaà darçayati—çirasé ty ädinä |<br />
çirasi vihitä madhyä saivä kñ ëi tarjanikä nvitä<br />
çravasi rahitä ìguñ ö hä jyeñ ö hä nvitoñ akaniñ ö hakä |<br />
nasi ca vadane sarvä ù sajyä yasé hå di tarjané<br />
prathamaja-yutä madhyä nä bhau çravo-vihitä çive ||36||<br />
tä evä ìgulayo jä nvoù sä ìguñ ö hä s tu pada-dvaye |<br />
sthä nä rëayor vinimayo bhaven nä sty aìguli-sthä nayoù ||37||
madhyä madhyäìguliù çirasi mürdhni vihitä nyäsa-karaëatvena tathä madhyäìgulyä<br />
nyäsaù çirasi kärya ity arthaù | saiva madhyä tarjanikänvitäkñ ëi nayana-yugale vihitä |<br />
tathä ca madhyamä-tarjané bhyäm akñ ëor nyäsaù käryaù | çravasi çrotra-yugale<br />
rahitäìguñ ö hä aìguñ ö ha-rahitä sarväìgulayo vihitäù | nasi näsä-yugale jyeñ ö hänvitä<br />
aìguñ ö ha-yuktä upakaniñ ö hakä anämikä vihitä | vadane sarväìgulayo vihitäù | hå di<br />
sajyäyasé jyeñ ö hä-sahitä säìguñ ö ha-tarjané vihitä | näbhau jaö hare näbhi-padena<br />
jaö haram upalakñ itam iti vidyädharaù | näbhi-padasya mukhya evärtha iti laghu<strong>dé</strong><br />
<strong>pikä</strong>-prabhå tayaù | prathamaja-yutä aìguñ ö ha-yuktä madhyamä vihitä | çive liìge<br />
tathä vihitä yathä jaö hare säìguñ ö hä madhyä tathety artha iti kecit | çravo vihitä çiva iti<br />
päö he çrotra-yugale yä aìguñ ö ha-rahitäs täù çive vihitä ity arthaù | jänvos tä<br />
eväìgulayaù aìguñ ö hena rahitäù sarväìgulaya ity arthaù | pada-dvaye säìguñ ö häù<br />
sarväìgulayo vihitäù | sthänärëayor ity ädinä sthänaäkñ araayor vinimayo viparyayo<br />
bhavati | yathä—goà så ñ ö au mürdhni | sthitau hå daye | saàhå tau pädayor nyäsa iti |<br />
evam aìgulé -sthänayor viparyayo nästi | kintu så ñ ö au sthitau saàhå tau vä yatra sthäne<br />
yäìgulir vihitä tayaiväìgulyä tatra stäne nyäsaù kärya ity arthaù | ||36-37||<br />
—o)0(o—<br />
idäné à vibhüti-païjara-nyäsam äha—vacmé ti |<br />
vacmy aparaà nyä sa-varaà bhüty-abhidhaà bhütikaram |<br />
mantra-daçä vå tti-mayaà guptatamaà mantri-varaiù ||38||<br />
aparaà bhüty-abhidhaà bhütir iti näma yasya tad bhüti-nämakaà vacmi kathayämi |<br />
ké då çam ? nyäsa-varaà nyäsa-çreñ ö ham ity arthaù | punaù bhüti-karam aiçvaryakaram<br />
| punaù mantra-daçävå tti-mayaà mantrasya daçävaraëa-ghaö itam | punaù<br />
sädhaka-çreñ ö hair guptatamam atiguhyam ||38||<br />
nyäsa-sthänam äha—ädhärety ädinä |<br />
—o)0(o—<br />
ä dhä ra-dhvaja-nä bhi-hå d-gala-mukhä àsoru-dvaye kandharä -<br />
nä bhyoù kukñ i-hå doruroja-yugale pä rçvä para-çroëiñ u |<br />
kä syä kñ i-çrutinaù kapola-kara-pat-sandhy-agra-çä khä su ke<br />
tat-prä cyä di-diçä su mürdhni sakale doñ ëoç ca sakthnos tathä ||39||<br />
çiro’kñ yä sya-kaëö hä khya-hå t-tunda-kandä -<br />
ndhu-jä nu-prapatsvitthamarëä nmanütthä n |<br />
nyasec chrotra-gaëòä àsa-vakñ oja-pä rçva-<br />
sphig-üru-sthalé -jä nu-jaìghä ìghri-yukñ u ||40||<br />
ädhäro vå ñ aëasyädhas trikoëaà mülädhära-sthänam | dhvajo liìgam | näbhiù<br />
hå dhayaà galaù mukhaà aàsoru-dvayam | eteñ v ekävå ttiù | kandharä ghäö ä kandharä<br />
kaëö ha iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | näbhi-kukñ i-hå dayam uroja-yugalaà stana-dvayam |
pärçveti pärçva-yugam | aparaà på ñ ö ha-deçaù | çroëir jaghana-deçaù | çroëiù kaö iù |<br />
aparaà çroëyäù aparabhägaù iti tripäö hinaù | eteñ u dvité yävå ttiù | kaà çiraù | äsyaà<br />
mukham | akñ iëé netra-yugalam | çruté çravaëa-dvayam | na iti näsikä-dvayaà kapoladvayam<br />
eteñ u tå té yä vå ttiù | kara-padeti kara-padayoù pratyekaà sandhi-catuñ ö ayaà<br />
sandhiñ v aìguly-agreñ u aìgulé ñ u ca | atra dakñ iëa-kare caturthä vå ttiù | evaà vämakare<br />
païcamä vå ttiù | iti pakñ a-dvayaà ca vidyädharas tu karayor ekä vå ttiù, pädayor<br />
ekä vå ttir ity äha | tac cintyam | müla-granthät tathäpraté teù | pädayoù sandhiñ v<br />
aìguly-agreñ v aìgulé ñ u ca | aträpi dakñ iëa-päde ñ añ ö hä vå ttiù | väma-päde saptamä<br />
vå ttiù | ata eva hasta-pädayor nyäsa-catuñ ö ayam iti tripäö hinaù | ke mastaka-madhye<br />
tat-präcyädi-diçäsu mastaka-pürvädi-caturdikñ u sakale mürdhni sakale mastake<br />
prädakñ iëyena vyäpakatayä doñ ëoç ca bähu-yuge tathä sakthnor ürumülasyädhiñ<br />
ö hänayor madhya-pradeçayor eteñ v añ ö amä vå ttiù | mastakasya pürvädidiçäsv<br />
ekä vå ttiù | ekä vå ttir mürdhädiñ v iti vidyädharäcäryäù | tac cintyam |<br />
tathä pada-svarasät çiraù-prabhå tiñ v ekävå tti-praté teù | çiro mastakam | akñ é ti netrayugalam<br />
| äsyaà mukham | kaëö haà | hå dayaà | tundam udaram | kando mülädhäraù<br />
| svädhiñ ö hänam iti tripäö hinaù | andhuà liìgaà | jänu | prapad iti päda-yugalaà teñ u,<br />
eteñ u navamävå ttiù | çrotra-yugale gaëòa-yugale | aàsa-yugale | stana-yugale | pärçvayugale<br />
| sphig-yugale nitamba-yugale | evam uru-jänu-jaìghäìghri-yugale | eteñ u<br />
daçamävå ttiù | ittham anena prakäreëa manütthän mantra-sambandhino varëän nyaset<br />
| prayogaç ca – goà namo mülädhäre, pé à namaù liìge, jaà namaù näbhau ity ädi<br />
||39-40||<br />
nyäsa-phalam äha—ité ti |<br />
—o)0(o—<br />
iti kathitaà vibhüti-païjaraà<br />
sakala-sukhä rtha-dharma-mokñ adam |<br />
nara-taruëé -mano’nuraïjanaà<br />
hari-caraëä bja-bhakti-vardhanam ||41||<br />
anena prakäreëa vibhüti-païjaraà kathitam | ké då çam ? sakala-sukhärtha-dharmamokñ<br />
adaà puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam | punar nara-taruëé -mano-raïjanaà puruñ anäré<br />
-cittählädakaà na kevalaà sarvänuraïjanam | api tu hari-caraëäbje bhaktivardhanam<br />
||41||<br />
mürti-païjara-nyäsam äha—sphürtaya iti |<br />
—o)0(o—<br />
sphürtaye’thä sya mantrasya ké rtyate mürti-païjaram |<br />
ä rti-graha-viñ ä ri-ghnaà ké rti-çré -kä nti-puñ ö idam ||42||
athänantaram asya daçäkñ ara-mantrasya sphürtaye ud<strong>dé</strong> panäya mürti-païjaraà<br />
ké rtyate | kimbhütam ? ärtiù pé òä | graho graha-janitam açubhaà viñ aà sthävaraà<br />
jaìgamaà ca | ariù çatruù | tän hanté ty arthaù | punaù ké då çam ? ké rty-ädi-dam | ké rtiù<br />
prakhyätiù | çré -sampattiù saundaryaà puñ ö ir balaà pradadäté ti tathä ||42||<br />
adhunä nyäsam uddharati—keçavä<strong>dé</strong> ti |<br />
—o)0(o—<br />
keçavä di-yuga-ñ aö ka-mürtibhir<br />
dhä tå -pürva-mihirä n namo’ntakä n |<br />
dvä daçä kñ ara-bhavä kñ araiù svaraiù<br />
klé ba-varëa-rahitaiù kramä n nyaset ||43||<br />
keçavädibhiù pürvokta-yuga-ñ aö ka-mürtibhiù saha dhätå -pürva-mihiräs tän krameëa<br />
nyasatu | ké då çän ? namo’ntakän namaù-padäntän | punaù kaiù saha ? dvädaçäkñ arabhaväkñ<br />
arair vakñ yamäëa-dvädaçäkñ ara-mantra-sambandhibhir dvädaçäkñ araiù saha |<br />
etad uktaà bhavati—ädau svaräù | tato namaù-padam iti | prayogas tu oà aà oà<br />
keçava-dhätå bhyäà namaù | oà aà oà keçava-dhätre nama iti tripäö hinaù ||43||<br />
—o)0(o—<br />
atha mürti-païjara-nyäse nyäsa-sthänam äha—bhälodareti |<br />
bhä lodara-hå d-gala-küpa-tale<br />
vä metara-pä rçva-bhujä nta-gale |<br />
vä ma-traya-på ñ ö ha-kakutsu tathä<br />
mürdhany anu ñ aò-yuga-varëa-manum ||44||<br />
bhäle laläö e | udare | hå daye | gala-küpa-tale kaëö he | vämetare vämäd itarad dakñ iëaà<br />
dakñ iëa-pärçve bhujänte gale ceti | väma-traye väma-pärçve väma-bhujänte gale ca |<br />
på ñ ö he kakudi | athänantaraà anv iti päö he’py ayam eva boddhavyaù | tathä tena<br />
prakäreëa mürdhny ñ aò-yuga-varëa-manuà dvädaçäkñ ara-mantraà nyased ity arthaù<br />
||44||<br />
—o)0(o—<br />
mastake sampürëa-mantra-nyäsasya prayojanam äha—caitanyeti |<br />
caitanyä må ta-vapur arka-koö i-tejä<br />
mürdhastho vapur akhilaà sa vä sudevaù |<br />
audhasyaà suvimala-pä yasé va siktaà<br />
vyä pnoti prakaö ita-mantra-varëa-ké rëam ||45||
sa prasiddho väsudevo mürdhastho mastaka-sthaù san vapur akhilaà samastaà vapuù<br />
çaré raà vyäpnoti sva-tejasety arthaù | kimbhüto väsudevaù ? caitanyämå taà tad eva<br />
vapur yasya sa tathä | yad vä caitanyaà sva-prakäçam amå taà mokñ as tad eva vapur<br />
yasya sa tathä | punaù ké då çaù ? arka-koö ir iva tejo yasya sa tathä | vapur ké då çam ?<br />
prakaö ita-mantra-varëa-ké rëam prakaö itä ye mantra-varëä dvädaçäkñ arodgatäs tair<br />
äké rëaà vyäptam | kim iva ? suvimala-päyasi sunirmale jale siktaà nikñ iptam<br />
audhasyaà dugdham iva ||45||<br />
—o)0(o—<br />
çaré ra-nyäsa-jätam upasaàharati—så ñ ö i-sthité ti |<br />
så ñ ö i-sthité daça-païcä ìga-yugmaà<br />
muny-ä dika-tritayaà kä sya-hå tsu |<br />
vinyasyatu grathayitvä ca mudrä -<br />
bhüyo diçä à daçakaà bandhané yam ||46||<br />
mürti-païjarasya pürva-kå tyaà darçayati så ñ ö i-sthité tyädi iti rudradharaù | tac cintyam<br />
| tatra pramäëäbhävät | mürdhany akñ ëor ity ädinä pürvam ukte så ñ ö i-sthité punaù svadehe<br />
vinyasya tathä daça-païcäìga-yugmaà daçäìgaà païcäìgaà ca vinyasya | å ñ yädi-tritayaà<br />
käsya-hå tsya vinyased ity arthaù | vakñ yamäëa-mudräà grathayitvä<br />
baddhvä bhüyaù punar api diçäà daçakaà bandhané yam | oà sudarçanäyästräya phaö<br />
ity anena vakñ yamäëena mantreëety arthaù ||46||<br />
—o)0(o—<br />
dvädaçäkñ ara-mantroddhäram äha—täram ity ädinä |<br />
tä raà hä rdaà viçva-mürtiç ca çä rìgé<br />
mä àsä ntas te vä ya-madhye sudevä ù |<br />
ñ aò-dvandvä rëo mantra-varyaù sa uktaù<br />
sä kñ ä d dvä raà mokñ a-puryä ù sugamyam ||47||<br />
täraà praëavam | härdaà hå dayaà namaù iti yävat | viçva-mürtir bha-käraù | çärìgé<br />
ga-käraù | mäàsänte mäàso la-käraù | tasyänto va-kära iti | te iti svarüpam | vä iti<br />
svarüpam | ya iti svarüpam | tayor väyayor madhye sudeväù su-de-vety-akñ ara-trayam |<br />
tathä ca oà namo bhagavate väsudeväyeti prasiddhaù ñ aò-dvandvärëo mantra-varyo<br />
dvädaçäkñ aro mantra-çreñ ö ha uktaù kathitaù | ké då çaù ? mokñ a-puryäù säkñ äd<br />
avyavadhänena sugamyaà dväraà sugama upäya ity arthaù ||47||<br />
—o)0(o—<br />
dvädaçäkñ arädityän darçayati--dhätr-aryamety ädinä |<br />
dhä tr-aryama-miträ khyä varuëä àçubhagä vivasvad-indra-yutä ù |
püñ ä hvaya-parjanyau tvañ ö ä viñ ëuç ca bhä navaù proktä ù ||48||<br />
dhätä aryamä mitraù varuëaù aàçuù bhagaù vivasvän indraù püñ äù parjanyaù tvañ ö ä<br />
viñ ëur ete dvädaça bhänavaù kathitäù ||48||<br />
—o)0(o—<br />
adhunäñ ö ädaçäkñ ara-mantra-nyäsam äha—atha tu yugety ädi |<br />
atha tu yuga-randhrä rëasyä haà manor nyasanaà bruve<br />
racayatu kara-dvandve païcä ìgam aìguli-païcake |<br />
tanum anu manuà vyä payyä tha triçaù praëavaà sakå n<br />
manujalipayo nyä syä bhüyaù padä ni ca sä daram ||49||<br />
anantaraà punar yuga-randhrärëasya yuga-randhre räja-dantatväd randhra-çabdasya<br />
para-nipätaù | yuga-randhram akñ aräëäà yatra sa yuga-randhrärëaù tasya | randhraà<br />
nava | tathä cäñ ö ädaçäkñ arasya manor mantrasyähaà nyasanaà nyäsaà bruve<br />
kathayämé ti pratijïä | kara-dvaye aìguli-païcake païcäìgaà pürvoktaà<br />
manträkñ araiù parikÿ ptaà kara-nyäsaà kuryät | kaniñ ö häyäm astra-nyäso drañ ö avyaù |<br />
athänantaraà tanum anu lakñ yé kå tya triçaù tri-väraà mantraà vyäpayya vyäpakatayä<br />
vinyasya punaù praëavaà sakå d eka-väraà vinyasya anantaraà manuja-lipayo nyäsyä<br />
manträkñ aräëi nyasatu | bhüyo’nantaraà sädaraà yathä syäd evaà padäni païca<br />
padäni nyäsyäni ||49||<br />
—o)0(o—<br />
manträkñ ara-nyäsa-sthänam äha—kaca-bhuvé ti |<br />
kaca-bhuvi lalä ö e bhrü-yugmä ntare çravaëä kñ iëor<br />
yugala-vadana-gré vä hå n-nä bhi-kaö y-ubhayä ndhuñ u |<br />
nyasatu çitadhé rjä nvaìghryor akñ arä n çirasi dhruvaà<br />
nayana-mukha-hå d-guhyä ìghriñ v arpayet pada-païcakam ||50||<br />
kacasya keçasya bhür-utpatti-sthänaà çiraù tatra | laläö e bhrü-yugmäntare bhrümadhye<br />
çravaëäkñ ëor yugale no näsikä-yugale ca | vadane gré väyäà hå di näbhau kaö yubhaye<br />
väma-kaö ir dakñ iëa-kaö iç ca | andhau liìge | eteñ u tathä jävy-aìghryoç ca<br />
çitadhir nirmala-matiù<br />
akñ aräëi mantra-sambandhé ni nyasatu | atra jänvor ekam akñ araà nyaset | aìghryor<br />
ekam akñ araà nyaset | tathä çirasi mastake dhruvaà nyaset | pada-païcaka-nyäsasthänäny<br />
äha—nayaneti | nayana-yugalaà mukhaà hå dayaà guhyaà aìghriç ca –<br />
eteñ u mantra-sambandhi pada-païcakaà klé m ity ekam, anyäni spañ ö äni arpayen<br />
nyaset ||50||<br />
—o)0(o—
païcäìgäné ti |<br />
païcä ìgä ni nyased bhüyo muny-ä <strong>dé</strong> n apy anyat sarvam |<br />
tulyaà pürveëä tho vakñ ye mudrä bandhyä manvor yä ù syuù ||51||<br />
païcäìgäni bhüyaù punar api çaré re nyaset | tathä muny-ä<strong>dé</strong> n å ñ y-ä<strong>dé</strong> n | anyat sarvaà<br />
keçavädi-jätaà pürveëa tulyaà samänam eva | atra daça-tattvädi-nyäseñ u mantrasya<br />
dvir ävå tti-viçeñ a iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | atho’nantaraà manvor<br />
daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ arayor yä mudrä bandhyä bandhané yäù syur bhaveyus tä mudrä<br />
vakñ ye kathayämi ||51||<br />
—o)0(o—<br />
hå dayädy-aìga-nyäsa-mudräù pradarçayati—anaìguñ ö hä ity ädi |<br />
anaìguñ ö hä å javo hasta-çä khä<br />
bhaven mudrä hå daye çé rñ ake ca |<br />
adho’ìguñ ö hä khalu muñ ö iù çikhä yä à<br />
kara-dvandvä ìgulayo varmaëi syuù ||52||<br />
nä rä camuñ ö y-uddhata-bä hu-yugma-<br />
kä ìguñ ö ha-tarjany-udito dhvanis tu |<br />
viñ vag-viñ aktaù kathitä stra-mudrä<br />
yaträ kñ iëé tarjané -madhyame tu ||53||<br />
anaìguñ ö hä aìguñ ö ha-rahitä å javo’vakrä hasta-çäkhä hastäìgulayo hå daye mudrä<br />
bhavet | çé rñ ake ca çirasi tä eva mudrä jïeyäù | khalu niçcaye | adho’ìguñ ö hä muñ ö iù<br />
adho’ìguñ ö ho yasyäà muñ ö au evaà kå tä muñ ö iù çikhäyäà mudrä bhavet | varmaëi<br />
kavace kara-dvandväìgulayaù syuù mudrä-pada-väcyä bhavanti | dhvaniù çabdo’stramudrä<br />
kathitä | kimbhüto dhvaniù ? näräcavad bäëavad muñ ö yoddhato yo bähus tasya<br />
yugmakaà dvayaà tasyäìguñ ö ha-tarjané bhyäà karaëäbhyäm uditaù | punaù ké då çaù ?<br />
viñ vag daça-dikñ u viñ aktaù visté rëaù yatra mantre’kñ iëé bhavataù neträìgam asti tatra<br />
tarjané -madhyame milite mudrä ||53||<br />
veëu-mudräm äha—oñ ö ha iti |<br />
—o)0(o—<br />
oñ ö he vä ma-karä ìguñ ö ho lagnas tasya kaniñ ö hikä |<br />
dakñ iëä ìguñ ö ha-saàyuktä tat-kaniñ ö hä prasä ritä ||54||<br />
tarjané -madhyamä nä mä ù kiïcit saàkucya cä litä ù |<br />
veëu-mudreha kathitä suguptä preyasé hareù ||55||<br />
väma-hastäìguñ ö ho’dhare lagna iti sambandhaù käryaù | tasya väma-hastasya yä<br />
kaniñ ö hikä païcamé aìgulé sä dakñ iëäìguñ ö ha-saàyuktä dakñ iëa-hastäìguñ ö he
sambaddhä käryä | tat-kaniñ ö hikä dakñ iëa-hasta- kaniñ ö hikä prasäritä akuö ilä käryä |<br />
ubhaya-hasta-tarjané -madhyamänämikäù kiïcit saàkucya cälitäç cälané yä | ittham iha<br />
çästre veëu-mudrä kathitä suguptä granthäntare’tyanta-guptä | yato hareù<br />
parameçvarasya çré -kå ñ ëasya preyasé vallabhä ||54-55||<br />
nocyanta iti |<br />
—o)0(o—<br />
nocyante’tra prasiddhatvä n mä lä -çré -vatsa-kaustubhä ù |<br />
ucyate’cyuta-mudrä ëä à mudrä bilva-phalä kå tiù ||56||<br />
mälä-çré -vatsa-kaustubha-mudräù prasiddhatvän nocyante mayä granthakarträprasiddham<br />
iha prakäçyata iti çeñ aù | ata eva gale vanamäläbhinayanaà<br />
vanamälä-mudrä | uttänita-väma-tarjané -kaniñ ö hopari adhomukha-dakñ iëa-karakaniñ<br />
ö hikä-tarjané ke saàyojya dakñ iëa-karäëämikä-madhyamäìgulé -dvayaà vämakaräìguñ<br />
ö hopari kå tvä väma-kara-madhyamopakaniñ ö hike dakñ iëahastäìguñ<br />
ö hasyädhaù kuryäd eñ ä çré vatsa-mudrä | väma-kaniñ ö hikayä dakñ iëakaniñ<br />
ö hikäà niñ pé òya vämänämikayä dakñ iëa-tarjané à niñ pé òya çiñ ö a-vämäìgulé -<br />
trayam upari kå tvä väma-tarjané -sahita-dakñ iëa-hastäìguli-traya-mukham ekatra<br />
yojayed eñ ä kaustubha-mudrä ||56||<br />
bilva-mudräm äha—aìguñ ö ham iti |<br />
—o)0(o—<br />
aìguñ ö haà vä mam uddaëòitam itara-karä ìguñ ö akenä tha baddhvä<br />
tasyä graà pé òayitvä ìgulibhir api tathä vä ma-hastä ìgulibhiù |<br />
baddhvä gä òhaà hå di sthä payatu vimala-dhé r vyä haran mä ra-bé jaà<br />
bilvä khyä mudrikaiñ ä sphuö am iha kathitä gopané yä vidhijïaiù ||57||<br />
vämäìguñ ö haà uddaëòitam daëòäkäram ürdhvaà kå tvädhaù kartavyaà<br />
tathänantaram itara-karäìguñ ö ena baddhvä tasya ca pé ö he dakñ iëa-karäìguñ ö has tiraìkärya<br />
ity arthaù | tasyägraà dakñ iëa-karäìguñ ö hägram aìgulibhiù pé òayitvä dhå tvä tä<br />
api dakñ iëa-karäìgulayo’pi väma-hastäìgulé bhir gäòhaà yathä syäd evaà baddhvä<br />
vimala-dhé ù çuddha-buddhiù hå di hå daye sthäpayet | mära-bé jaà käma-bé jaà<br />
vyäharan uccärayan | itthaà bilväkhyä eñ ä sphuö am vyaktaà yathä syäd evam ihaçästre<br />
kathitä vidhijïaiù prakära-jïair gopané yä ||57||<br />
etasyäù phalam äha—mana iti |<br />
—o)0(o—<br />
mano-vä ëé -dehair yad iha ca purä vä pi vihitaà<br />
tvamatyä matyä vä tad akhilam asau duñ kå ti-cayam |
imä à mudrä à jä nan kñ apayati naras taà sura-gaëä<br />
namanty asyä dhé nä bhavati satataà sarva-janatä ||58||<br />
asau naro manuñ yaù imäà mudräà jänan tad akhilaà sampürëaà duñ kå ti-cayaà<br />
päpa-räçià kñ apayati düré karoti yan manasä väcä dehenämatyäjïänena matyä jïänena<br />
vä divä-rätri-vihitaà divase rätrau vä kå tam | yad iha ca purä väpi vihitam iti päö he iha<br />
janmani janmäntare vä vihitam ity arthaù | na kevalaà päpaà düré karoti api tu suragaëä<br />
devä namanti | tathäsya mudräkartuù satataà sarvadä sarva-jana-samüho vaçyo<br />
bhavaté ty arthaù || 58||<br />
sanä tanaù (hari-bhakti-vilä se 6.42) : asau nara imäà bilväkhyäà mudräà jänan tattad-duñ<br />
kå ta-nicayaà päpa-samüham akhilaà niùçeñ aà kñ apayati vinäçayati | kam ?<br />
yaà mano-väk-käyaiù iha asmin purä pürva-janmani ca amatyä ajïänena matyä vä<br />
jïänena vihitam | divärätri-vihitam iti päö he dine rätrau ca kå tam | yat tado<br />
napuàsakatvaà mahäkavi-svätantryäd avyayatväd vä | yad vä, yat yasmät kñ apayati tat<br />
tasmän namanté ty anvayaù | mudrä-lakñ aëäni ca guhyatvän na likhitäni | tathä<br />
coktam—<br />
guruà prakäçayed vidvän mantraà naiva prakäçayet |<br />
akña-mäläà ca mudräà ca guror api na darçayet || iti |<br />
atra ca tad-vijïänärtham uddiçyante | tathä cägame—<br />
samyak sampuö itaiù puñ paiù karäbhyäà kalpito’ïjaliù |<br />
ävähané samäkhyätä mudrä deçika-sattamaiù ||<br />
adho-mukhé -kå taiù sarvaiù sthä pané ti nigadyate |<br />
äçliñ ö a-muñ ö i-yugalä pronnatäìguñ ö ha-yugmakä |<br />
sannidhäne samuddiñ ö ä mudreyaà tantra-vedibhiù |<br />
aìguñ ö ha-garbhiëé saiva saànirodhe samé ritä ||<br />
aìgair eväìga-vinyäsaù sakalé -karaëé matä |<br />
savya-hasta-kå tä muñ ö ir <strong>dé</strong> rghädhomukha-tarjané ||<br />
avaguëö hana-mudreyam abhitobhrämitä yadi |<br />
anyonyäbhimukhäù sarväù kaniñ ö hänämikäù punaù ||<br />
tathä tarjané -madhyäç ca dhenu-mudrä praké rtitä |<br />
anyonya-grathitäìguñ ö hä prasärita-karäìguliù |<br />
mahä -mudreyam uditä paramé karaëe budhaiù ||<br />
vämäìguñ ö haà vidhå tyaivaà muñ ö inä dakñ iëena tu |<br />
tan-muñ ö aiù på ñ ö hato deçe yojayec caturaìgulé ù ||<br />
kathitä çaìkha-mudreyaà vaiñ ëavärcana-karmaëi |<br />
anyonyäbhimukhäìguñ ö ha-kaniñ ö ha-yugale yadi ||<br />
vistå täç cetaräìgulyas tadäsau darçiné matä |<br />
anyonya-grathitäìgulya unnatau madhyamau yadi |<br />
saàlagnau ca tadä mudrä gadeyaà pariké rtitä ||<br />
padmäkäräv äbhimukhyena päëé<br />
madhy’ìguñ ö hau çäyitau karëikävat |
padmä khyeyaà sauva saàlagna-madhyä<br />
spå ñ ö äìguñ ö hä bilva-saàjïaiva mudrä ||<br />
agre tu väma-muñ ö eç ca itarä tu yadä matä |<br />
tadeyaà kå tibhir mudrä jïeyä muñ ala-saàjïitä ||<br />
vämastha-tarjané -präntaà madhyamänte niyojayet |<br />
prasärya tu karaà vämaà dakñ iëaà karam eva ca ||<br />
niyojya dakñ iëa-skandhe bäëa-preraëavat tataù |<br />
tarjany-aìguñ ö hakäbhyäà ca kuryäd eñ ä praké rtitä ||<br />
çärìga-mudreti munibhir darçayet kå ñ ëa-püjane |<br />
kaniñ ö hänämike dve tu dakñ äìguñ ö ha-nipé òite |<br />
çeñ e prasärite kå tvä khaòga-mudrä praké rtitä ||<br />
päçäkäräà niyojyaiva vämäìguñ ö häìga-tarjané m |<br />
dakñ iëe muñ ö im ädäya tarjané à ca prasärayet ||<br />
tenaiva saàspå çen mantré vämäìguñ ö hasya mülakam |<br />
pä ça-mudreyam uddiñ ö ä keçavärcana-karmaëi ||<br />
tarjané m é ñ ad äkuïcya çeñ eëäpi nipé òayet |<br />
aìkuçaà darçayet tadvad gå hé tvä dakñ a-muñ ö inä ||<br />
anyonya-på ñ ö he saàyojya kaniñ ö he ca paramparam |<br />
tarjany-agraà samaà kå tvä kaniñ ö hägraà tathaiva ca ||<br />
é ñ ad älambitaà kå tvä itarau pakñ avat tataù |<br />
prasärya gä ruòé mudrä kå ñ ëa-püjä-vidhau små tä ||<br />
anyonya-sammukhe tatra kaniñ ö hä-tarjané -yuge |<br />
madhyamänämike tadvad aìguñ ö hena nipé òayet ||<br />
darçayed dhå daye mudräà yatnäc chré vatsa-saàjïitäm |<br />
anyonyäbhimukhe tadvat kaniñ ö he saàniyojayet |<br />
tarjany-anämike tadvat karau tv anyonya-på ñ ö hagau ||<br />
utsiktänyonya-saàlagnau vakñ aù-sthita-karäìgulé ù |<br />
vidhäya madhya-deçe tu väma-madhyama-tarjané |<br />
saàyojya maëibandhe tu dakñ iëe yojayet tataù ||<br />
vämäìguñ ö he tu mudreyaà prasiddhä kaustubhä hvayä |<br />
kvacic ca—<br />
anämä på ñ ö ha-saàlagnä dakñ iëasya kaniñ ö hikä |<br />
kaniñ ö hyänyayä baddhä tarjanyä dakñ ayä tathä ||<br />
vämänäà ca badhné yäd dakñ äìguñ ö hasya mülake |<br />
aìguñ ö ha-madhyame väme saàyojya saraläù paräù ||<br />
catasro’nyonya-saàlagnä mudrä kaustubha-saàjïitä ||<br />
oñ ö he väma-karäìguñ ö ho lagnas tasya kaniñ ö hakä |<br />
dakñ iëäìguñ ö ha-saàyuktä tat-kaniñ ö hä prasäritä |<br />
tarjané -madhyamänämäù kiàcit saìkucya cälitäù ||<br />
veëu-mudreyam uddiñ ö ä suguptä preyasé hareù |<br />
aìgaà prasäritaà kåtvä spåñö a-çäkhaà varänane |<br />
präìmukhaà tu tataù kå tvä abhayaà pariké rtitam ||<br />
dakñ aà bhujaà prasäritvä jänüpari niveçayet |<br />
praså taà darçayed devi varaù sarvärtha-sädhakaù ||<br />
uttäna-tarjané bhyäà tu ürdhvädhaù prakrameëa tu |
mälävat <strong>krama</strong>-vistärä vanamä lä praké rtitä ||<br />
<strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà (2.57)—<br />
aìguñ ö haà vämam uddaëòitam itara-karäìguñ ö akenätha vadhvä<br />
tasägraà pé òayitväìgulibhir api tathä väma-hastäìgulibhiù |<br />
baddhvä gäòhaà hå di sthäpayatu vimala-dhé r vyäharan mära-bé jaà<br />
bilväkhyä mudrikaiñ ä sphuö am iha kathitä gopané yä vidhijïaiù ||<br />
agastya-saàhitäyäà ca—<br />
ävähiné à sthäpané à sannidhé karaëé à tathä |<br />
susaànirodhiné à mudräà sammukhé -karaëé à tathä ||<br />
sakalé -karaëé à caiva mahä-mudrän tathaiva ca |<br />
çaìkha-cakra-gadä-padma-dhenukos tu bhagäruòäù ||<br />
çré vatsaà vana-mäläà ca yoni-mudräà ca darçayet ||<br />
mülädhäräd dvädaçäntam äné taù kusumäïjaliù |<br />
tri-sthäna-gata-tejobhir viné taù pratimädiñ u ||<br />
ävähané yä mudrä syäd eñ ärcana-vidhau mune |<br />
eñ aivä dho-mukhé mudrä sthäpane çayyate punaù ||<br />
unnatäìguñ ö ha-yogena muñ ö é kå ta-kara-dvayam |<br />
sannidhé -karaëaà näma mudrä devärcane vidhau ||<br />
aìguñ ö ha-garbhiëé saiva mudrä syät saànirodhiné |<br />
uttäna-muñ ö i-yugalä sammukhé -karaëé matä ||<br />
aìgair eväìga-vinyäsaù sakalé -karaëé tathä |<br />
anyonyäìguñ ö a-saàlagnä vistärita-kara-dvayé ||<br />
mahä -mudreyam äkhyätä nyünädhika-samäpané |<br />
kaniñ ö hänämikä-madhyäntaùsthäìguñ ö häntare’grataù ||<br />
gopitäìguli-madhye samantän mukulé -kå tä |<br />
kara-dvayena mudrä syäc chaìkä khyeyaà surärcane ||<br />
anyonyäbhimukha-sparça-vyatyayena tu veñ ö ayet |<br />
aìgulé bhiù prayatnena maëòalé -karaëaà mune ||<br />
cakra-mudreyam äkhyätä gadä -mudrä tataù param |<br />
anyonyäbhimukhäçliñ ö äìguliù pronnata-madhyamä ||<br />
athäìguñ ö ha-dvayaà madhye dattväpi paritaù karau |<br />
maëòalé -karaëaà samyag-aìgulé näà tapodhana ||<br />
padma-mudrä bhaved eñ ä dhenu-mudrä tataù param |<br />
anämikä-kaniñ ö häbhyäà tarjané bhyäà ca madhyame |<br />
anyonyäbhimukhäçliñ ö e tataù kaustubha-saàjïitaù ||<br />
kaniñ ö hänyonya-saàlagne’bhimukhe’pi parasparam |<br />
vämasya tarjané -madhye madhyänämikayor api ||<br />
vämänämika-saàspå ñ ö ä tarjané -madhya-çobhitä |<br />
paryäyeëa natäìguñ ö ha-dvayé kaustubha-lakñ aëä ||<br />
kaniñ ö hänyonya-saàlagnä viparé taà viyojitä |<br />
adhastät sthäpitäìguñö hä mudrä garuòa-saàjïitä ||<br />
tarjany-aìguñ ö ha-madhyasthä madhymänämikä-dvayé |<br />
kaniñ ö hänämikä-madhyä tarjany-agre kara-dvayé ||
mune çré vatsa-mudreyaà vanamä lä bhavet tataù |<br />
kaniñ ö hänämikä-madhyä muñ ö ir unné ta-tarjané ||<br />
paribhräntä çirasy uccais tarjané bhyäà divaukasaù |<br />
mudrä yoniù samäkhyätä saìkocita-kara-dvayé ||<br />
tarjany-aìguñ ö ha-madhyäntaù-sthitänämika-yugmakä |<br />
madhya-müla-sthitäìguñ ö hä jïeyä çastärcane mune || iti |<br />
astra-mantram äha—praëaveti |<br />
—o)0(o—<br />
praëava-hå dor avasä ne sa-caturthi-<br />
sudarçanaà tathä stra-padaà ca |<br />
uktvä phaò-antam amunä kalayen<br />
manunä stra-mudrayä daça-haritaù ||59||<br />
praëava oàkäraù | hå t namaù | etayor avasäne’nte sa-caturthi-sudarçanaà caturthé -<br />
vibhakti-sahitaà sudarçanam iti padam etasyänte tathästra-padaà caturthy-antam<br />
astra-padam | punaù ké då k ? phaò-antam phaö -çabdäntam uktvä amunä manunä anena<br />
mantreëa astra-mudrayä daça-haritaù kalpayet daça-dig-bandhanaà kuryäd ity arthaù<br />
||59||<br />
—o)0(o—<br />
präk kå taà nyäsa-jätam upasaàharan agnim apaö ale vakñ yamäëaà dhyänaà<br />
sücayati—ité ti |<br />
iti vidhä ya samasta-vidhià jagaj-<br />
jani-vinä ça-vidhä na-viçä radam |<br />
çruti-vimå gyam ajaà manu-vigrahaà<br />
smaratu gopa-vadhü-jana-vallabham ||60||<br />
ity anena prakäreëa samasta-vidhià pürvoktam akhila-nyäsädikaà vidhäya nirvartya<br />
gopa-vadhü-jana-vallabhaà kå ñ ëaà smaratu cintayatu | ké då çaà kå ñ ëam ? jagadutpatti-sthiti-<br />
vinäça-karaëa-dakñ am | punaù ké då çam ? çruti-vimå gyam upaniñ adgamyam<br />
| punaù ké då çam ? ajam utpatti-rahitam | punaù ké då çam ? manu-vigrahaà<br />
manu-çaré ram ity arthaù ||60||<br />
iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà dvité yaù paö alaù |<br />
||2||<br />
--o)0(o--
(3)<br />
tå té ya-paö alaù<br />
idäné à mantra-dvaya-sädhäraëaà devatä-dhyänam äha—<br />
atha prakaö a-saurabhodgalita-mä dhvé kotphullasat-<br />
prasüna-nava-pallava-prakara-namra-çä khair drumaiù |<br />
praphulla-nava-maïjaré -lalita-vallaré -veñ ö itaiù<br />
smarec chiçiritaà çivaà sita-matis tu vå ndä vanam ||1||<br />
athänantaraà sita-matiù nirmala-matiù vå ndävanaà smarec cintayet | kimbhütam ?<br />
drumaiù vå kñ aiù çiçiritaà çé talé -kå tam | drumaiù ké då çaiù ? prakaö eti udbhaö asaurabham<br />
| atha ca udgalito mädhvé ko madhu yasmin tat | atha ca utphullaà<br />
praphullam | atha ca sad-de<strong>dé</strong> pyamänam etädå çaà prasünaà puñ paà tathä navapallavaù<br />
anayor yaù prakaraù samühaù | tena namräù çäkhä yeñ äà te tathä taiù |<br />
prakaö a-saurabhäkulita-matta-bhå ìgollasat-prasüneti päö he prakaö asaurabheëäkulitaà<br />
sarvato vyäptam | atha ca matta-bhå ìgollasan matta-bhramareëa<br />
çobhamänam etädå çaà yat prasünam ity arthaù | punaù ké då çaiù ? praphullä vikasitä<br />
yä nava-maïjaré tayä lalitä manoharä yä vallaré latägra-çäkhä tasyäç ceñ ö itaà calanaà<br />
yeñ u taiù | punaù ké då çaà ? çivaà kalyäëa-pradam ||1||<br />
sanä tanaù: itaù-prabhåti ye 36-çlokäù präpyante te çré-hari-bhakti-viläse uddåtäù çrésanätana-gosvämi-prabhupädänäà<br />
vyäkhyätäç ca | teñäà vyäkhyäyäs tu atratyäyä<br />
nätivisädåçyatvät sätra noddhriyate | tatraiva te drañöavyäù |<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
vikä çi-sumano-rasä svä dana-maïjulaiù saïcarac-<br />
chilé mukhodgatair mukharitä ntaraà jhaìkå taiù |<br />
kapota-çuka-çä rikä para-bhå tä dibhiù patribhir<br />
virä ëitam itas tato bhujaga-çatru-nå tyä kulam ||2||<br />
vå ndävanaà jhaìkå taiù çabda-viçeñ air mukharitäntaraà çabdäyamänäbhyantaram |<br />
ké då çaiù ? jhaìkå taiù vikäçinyäù praphulläyäù sumanasaù puñ pasya yo rasaù madhu<br />
tasya yad-äsvädanam avalehanaà tena maïjulair manoharaiù | punaù ké då çaiù ?<br />
saïcareti saïcaranto bhramanto ye çilé mukhodgatair bhramaräs teñ äà mukhebhya<br />
udgataiù samutthitaiù | punaù ké då çam ? vå ndävanaà kapoteti pärävata-çuka-çärikäkokila-prabhå<br />
tibhiù pakñ ibhir itas tato viräëitaà çabdäyitam | punaù ké då çam ?<br />
bhujaga-çatrur mayüras tasya nå tyenäkulaà vyäptam ||2||<br />
--o)0(o--
punaù ké då çam ?<br />
kalinda-duhituç calal-lahari-vipruñ ä à vä hibhir<br />
vinidra-sarasé -ruhodara-rajaç cayoddhüsaraiù |<br />
pra<strong>dé</strong> pita-manobhava-vraja-vilä siné -vä sasä à<br />
vilolana-parair niñ evitam anä rataà mä rutaiù ||3||<br />
märutair väyubhiù anärataà sarvadä niñ evitam | ké då çair märutaiù ? kalindeti kalindaduhitur<br />
yamunäyäç calantyo yä laharyaù täsäà yä vipruñ o jala-bindavaù täsäà<br />
vähibhiù | etena väyoù çaityam uktam | punaù ké då çaiù ? vinidreti vinidraà<br />
praphullaà yat sarasé ruhaà padmaà tasya yad udaram abhyantaraà tatra yo rajaç<br />
cayo dhülé -samühaù tena uddhüsaraiù, etena saurabhyam uktam | punaù ké då çaiù ?<br />
pra<strong>dé</strong> piteti pra<strong>dé</strong> pito’tiçayito manobhavaù kämo yäsäà vraja-viläsiné näà gopasundaré<br />
ëäà täsäà yäni väsäàsi vasträëi teñ äà vilolana-paraiù cälanä-çaktaiù | etena<br />
mänyam uktam ||3||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
pravä la-nava-pallavaà marakata-cchadaà vajra-mau-<br />
ktika-prakara-korakaà kamala-rä ga-nä nä -phalam |<br />
sthaviñ ö ham akhila-rtubhiù satata-sevitaà kä madaà<br />
tad-antaram api kalpakä ìghripam udaïcitaà cintayet ||4||<br />
tad-antar api vå ndävana-madhye kalpakäìghripam api cintayet | ké då çam ? udaïcitam<br />
ucchritam | punaù ké då çam ? sthaviñ ö ham sthülataram | punaù ké då çam ? pravälo<br />
vidrumaù sa eva nava-pallavaù kisalayaà yasya tam | punaù ké då çam ? marakato yo<br />
maëi-viçeñ aù sa eva chadaà patraà yasya tam | punaù ké då çam ? vajraà hé rakaà<br />
mauktikaà muktäù | anayor yaù prakaraù samühaù sa eva korakaù puñ pa-kalikä yatra<br />
tam | punaù ké då çam ?<br />
kamala-rägaù padma-räga-maëiù sa eva nänä-vidhaà phalaà yatra tam | punaù<br />
ké då çam ? akhilair å tubhiù ñ aòbhir api å tubhiù satataà sevitaà sadä parigå hé tam |<br />
etena sarva-puñ pänvitatvaà darçitam | punaù ké då çam ? kämadam äkäìkñ ita-pradam<br />
||4||<br />
--o)0(o--<br />
suhema-çikharä valer udita-bhä nuvad-bhä svarä m<br />
adho’sya kanaka-sthalé m amå ta-çé karä sä riëaù |<br />
pra<strong>dé</strong> pta-maëi-kuö ö imä à kusuma-reëu-puïjojjvalä à<br />
smaret punar atandrito vigata-ñ aö tanaìgä à budhaù ||5||
udhaù paëòitaù atandritaù nirälasyaù älasya-rahitaù san asya kalpa-vå kñ asyädhastät |<br />
kanaka-sthalé à suvarëa-mayé à bhümim | punaù smaret cintayet | kimbhütäà<br />
suhemeti | çobhamänä suvarëa-çå ìga-paìktir yasya | tathä tasmäd udayäcaläd uditabhänuvat<br />
prakaö ita-süryavat prakaö ita-süryavat bhäsvaräà de<strong>dé</strong> pyamänäà suhemaçikharäcale’py<br />
uditeti päö he çobhanaà hema-çå ìgaà yatra acale parvate tasmin apiçabdo<br />
bhinna-<strong>krama</strong>ù kanaka-sthalé m ity asyänantaraà drañ ö avyam | asya ké då çasya<br />
amå teti ? amå tasya yaù çé karaù kaëas tasyäsäro yaù samühaù patanaà tac-chälià<br />
yathä syät tathä tasyämå ta-kaëa-samüha-saàvarñ iëaù | ké då çé m ? pra<strong>dé</strong> ptaiù<br />
pé pyamäna-maëibhiù padma-rägädibhiù baddha-bhümim | punaù ké då çé m ? kusumeti<br />
kusuma-reëu-puïjair ujjvaläm | punaù ké då çé m ? vigateti vigatä düré bhütä ñ aö -<br />
taraìgäù käma-krodhädayaù açanäyäpi päsäçoka-moha-jarä-må tyavo vä yasyäs täm ||5||<br />
--o)0(o--<br />
tad-ratna-kuö ö ima-niviñ ö a-mahiñ ö ha-yoga-<br />
pé ö he’ñ ö a-patram aruëaà kamalaà vicintya |<br />
udyad-virocana-sarocir amuñ ya madhye<br />
saïcintayet sukha-niviñ ö ham atho mukundam ||6||<br />
tasyäù kanaka-sthalyäù yad-ratna-kuö ö imaà ratna-baddha-bhü-bhägaù | tatra niviñ ö aà<br />
sthitaà mahiñ ö haà mahad yoga-pé ö haà taträñ ö a-patram añ ö au paträëi yatra tat<br />
tathäruëaà lohitam | ata evodyatäditya-sannibham | evambhütaà padmaà vicintya |<br />
athänantaram amuñ yäruëa-varëäñ ö a-dala-kamalasya madhye mukundamà kå ñ ëaà<br />
cintayet | ké då çam ? sukha-niviñ ö haà sukhäsé nam ädi-kulakam ata ärabhya ||6||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
süträ ma-ratna-dalitä ïjana-megha-puïja-<br />
pratyagra-né la-jalajanma-samä na-bhä sam |<br />
susnigdha-né la-ghana-kuïcita-keça-jä laà<br />
rä jan-manojïa-çiti-kaëö ha-çikhaëòa-cüòam ||7||<br />
süträma-ratnam indrané la-maëiù dalitäïjanaà bhinnäïjanaà ghå ñ ö a-kajjalam iti<br />
megha-puïjo megha-samühaù pratyagra-né la-jalajanma navé na-né la-padmam eñ äà<br />
samänä bhä <strong>dé</strong> ptir yasya tam | punaù ké då çam ? susnigdheti susnigdhäù sucikkaëä<br />
né läù çyämä ghanä niviòäù kuïcitäù kuö iläù ye keçäs teñ äà jälaà samüho yatra tam |<br />
punaù ké då çam ? räjann iti | räjat çobhamänaà manojïaà manoharaà yac-chitikaëö<br />
ha-çikhaëòaà mayüra-picchaà tad eva cüòäyäà yasya tam ||7||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--
olambalä lita-sura-druma-sünu-kalpi-<br />
tottaàsam utkaca-navotpala-karëa-püram |<br />
lolä laka-sphurita-bhä la-tala-pra<strong>dé</strong> pta-<br />
gorocanä -tilakam uccala-cilli-mä lam ||8||<br />
rolambo bhramaras tena lälitaà pré tyä sevitaà yat sura-druma-prasünaà pärijätapuñ<br />
paà tena kalpitaù racita uttaàsaù çiro-bhüñ aëaà yena sa tathä tam | punaù<br />
ké då çam ? utkacaà vikasitam yan navotpala-karëa-püram | tad eva karëäbharaëaà<br />
yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? loläç caïcalä alakäù keça-viçeñ äs taiù sphuritaà<br />
çobhamänaà yad-bhäla-talaà laläö a-talaà tatra pra<strong>dé</strong> ptaà gorocanä-tilakam yasya sa<br />
tathä tam | punaù ké då çam ? uccala- cilli-mälaà caïcala-bhrü-latäkam ||8||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
ä pürëa-çä rada-gatä ìka-çaçä ìka-bimba-<br />
kä ntä nanaà kamala-patra-viçä la-netram |<br />
ratna-sphuran-makara-kuëòala-raçmi-<strong>dé</strong> pta-<br />
gaëòa-sthalé -mukuram unnata-cä ru-nä sam ||9||<br />
äpürëaù sampürëaù çäradaù çarat-sambandhé gatäìkaù çaçäìka-bimbaç candramaëòalas<br />
tadvat käntaà manoharam änanaà mukhaà yasya tathä tam | punaù<br />
ké då çam ? kamala-patravad viçäle visté rëe netre yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ?<br />
ratneti ratnaiù sphuranc chobhamänaà yan makara-kuëòalaà makaräkära-kuëòalaà<br />
tasya ye raçmayaù taiù pra<strong>dé</strong> ptä çobhamänä gaëòa-sthalé sa eva mukuro darpaëo yasya<br />
tathä tam | punaù ké då çam ? unnateti unnatä manoharä näsä yasya sa tathä tam ||9||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
sindüra-sundaratarä dharam indu-kunda-<br />
mandä ra-manda-hasita-dyuti-<strong>dé</strong> pitä ìgam |<br />
vanya-pravä la-kusuma-pracayä vakÿ pta-<br />
graiveyakojjvala-manohara-kambu-kaëö ham ||10||<br />
sindüravan manoharo adharo yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? indu-kundeti<br />
induç ca kundaà kunda-puñ paà mandäraù çukla-mandäraù arka-puñ paà vä tadvan<br />
manda-hasitam é ñ ad-dhäsyaà tasya dyutir <strong>dé</strong> ptiù tathä <strong>dé</strong> pitä çobhitä äçä diço yena sa<br />
tathä tam | punaù ké då çam ? vanyeti vanyaà vanyodbhavaà yat praväla-kusumaà<br />
nava-pallava-puñ paà tasya yaù samühas tenävakÿ ptaà sampäditaà yad graiveyakaà<br />
kaëö häbharaëaà tenojjvalo de<strong>dé</strong> pyamäno manoharaù kambu-kaëö haù trirekhäìkitaù<br />
kaëö ho yasya sa tathä tam ||10||<br />
--o)0(o--
punaù ké då çam ?<br />
matta-bhramara-juñ ö a-vilambamä na-<br />
santä na-kapra-sava-dä ma-pariñ kå tä àsam |<br />
hä rä valé -bhagaëa-rä jita-pé varoro-<br />
vyoma-sthalé -lasita-kaustubha-bhä numantam ||11||<br />
mattäù kå ta-madhu-pänä bhramantaç carantau ye bhramaräs tair juñ ö aà sevitam | atha<br />
ca vilambamänam evambhütaà yat-santäna-kapra-sava-däma kalpa-vå kñ a-puñ pa-däma<br />
tena dämnä pariñ kå taù svalaìkå to aàso yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? härävaly<br />
eva bhagaëo nakñ atra-samühaù | tena räjitaà çobhitaà pé varaà mäàsalaà yad-uro<br />
hå dayaà tad eva vyoma-sthala äkäça-bhümiù tayä lasitaù çobhitaù kaustubha eva<br />
bhänuù süryas tena yuktam | atra rüpakälaìkära eva nopamälaìkäraù nakñ atra-gaëasüryayor<br />
asambandhatvät | evaà ca saty eka-käle dvayoù çobhä labhyata iti bhävaù<br />
||11||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
çré vatsa-lakñ aëa-sulakñ itam unnatä àsam<br />
ä jä nu-pé na-parivå tta-sujä ta-bä hum |<br />
ä bandhurodaram udä ra-gambhé ra-nä bhià<br />
bhå ìgä ìganä -nikara-maïjula-roma-rä jim ||12||<br />
çré vatsa-lakñ aëa-sulakñ itam unnatäàsam äjänu-pé na-parivå tta-sujäta-bähum<br />
äbandhurodaram udära-gambhé ra-näbhià bhå ìgäìganä-nikara-maïjula-roma-räjim<br />
||12||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
nä nä -maëi-praghaö itä ìgada-kaìkaëormi-<br />
graiveya-sä ra-sana-nüpura-tunda-bandham |<br />
dvyä ìga-rä ga-paripaïjaritä ìga-yañ ö im<br />
ä pé ta-vastra-parivé ta-nitamba-bimbam ||13||<br />
nänä-maëibhir indrané lädibhir ghaö itäù sambaddhäù | aìgadä bähu-valayäs tathä<br />
kaìkaëä ürmir mudrikä graiveyaà gré välaìkäraù rasanayä kñ udra-ghaëö ikayä saha<br />
äsamantät vartate yau nüpurau tunda-bandhaù udara-bandhanärthaà suvarëaòorakam<br />
ete alaìkärä yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? divyaù paramotkå ñ ö o<br />
yo’nurägaù sugandhi-cürëaà tena piïjaritä nänä-varëä aìga-yañ ö i-raìga-latä yasya sa<br />
tathä tam | punaù ké då çam ? äpé tam atiçayena pé taà yad vastraà tena parito vé to
veñ ö ito nitamba-bimbo yena sa tathä tam | yadyapi stré -kaö yäà nitamba-pada-prayogaù<br />
koçe då çyate tathäpi tadvan manoharatayä puàskaö yäm api prayogo na viruddhaù<br />
||13||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
cä rüru-jä num anuvå tta-manojïa-jaìgha-<br />
kä ntonnata-prapada-nindita-kürma-kä ntim |<br />
mä ëikya-darpaëa-lasan-nakharä ji-rä jad-<br />
raktä ìguli-cchadan-sundara-pä da-padmam ||14||<br />
käntau kamané yau unnatau uccau yau prapadau pädägrau täbhyäà ninditä tiraskå tä<br />
kürmasya kacchapasya käntiù <strong>dé</strong> ptir yena sa tathä tam | punaù ké då çam ? mäëikyaghaö<br />
ito yo darpaëas tadval lasanté çobhamänä nakha-paìktiù tathä räjantyaù<br />
çobhamänä yä raktäìgulayas tä eva cchadanäni paträëi taiù sundaraà päda-padmaà<br />
yasya sa tathä tam ||14||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
matsyä ìkuçä ra-dara-ketu-yavä bja-vajra-<br />
saàlakñ itä ruëa-karä ìghri-talä bhirä mam |<br />
lä vaëya-sä ra-samudä ya-vinirmitä ìga-<br />
saundarya-nirjita-manobhava-deha-kä ntim ||15||<br />
matsyo mé naù aìkuço astra-viçeñ aù ariç cakro daraù çaìkhaù ketur dhvajaù yavaù<br />
prasiddhaù abjaà padmaà vajraù kuliçäkäras trikoëaù etaiù sulakñ itaà samyak<br />
vihitaà yad aruëataräìghri-talaà lohitatara-caraëa-talaà tenäbhirämaù sarva-janapriyas<br />
tam | punaù ké då çam ? lävaëyasya saundaryasya yaù sära-samudäya utkå ñ ö abhäga-samudäyaù<br />
tena vinirmitaà ghaö itaà yad aìga-saundaryaà tena ninditä<br />
tiraskå tä manobhavasya kämadevasya käntiù çaré ra-çobhä yena sa tathoktam ||15||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
ä syä ravinda-paripürita-veëu-randhra-<br />
lolat-karä ìguli-samé rita-divya-rä gaiù |<br />
çaçvad-dravé -kå ta-vikå ñ ö a-samasta-jantu-<br />
santä na-santatim ananta-sukhä mbu-rä çim ||16||<br />
çaçvan nityaà dravé -kåtänayaté -kåtä vikåñö ä äkåñö ä samasta-jantoù präëinaù santänasantatiù<br />
santäna-paramparä yena sa tathä tam | kaiù ? äsyam eväravindaà padmaà
tena paripüritaà yad veëu-randhraà vaàçé -randhram atra lolanté caïcalä yä<br />
karäìgulis tayä samé ritäù samutpäditä ye divyä utkå ñ ö ä rägä dhvanayaù svaräs tair ity<br />
arthaù | punaù ké då çam ? ananteti | aparimitänanda-samudram ||16||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
gobhir mukhä mbuja-vilé na-vilocanä bhi-<br />
rüdhobhara-skhalita-manthara-mandagä bhiù |<br />
dantä gra-dañ ö a-pariçiñ ö a-tå ëä ìkurä bhir<br />
ä lambi-vä ladhi-latä bhir athä bhivé tam ||17||<br />
athänantaraà gobhir abhivé taà sarvato-veñ ö itam | kimbhütäbhiù ? mukhämbuje<br />
parameçvara-mukha-padme vilé ne sambadde locane yäsäà täs tathä täbhiù | punaù<br />
ké då çäbhiù ? üdhobhareti stana-gaurava-skhalana-sälasälpa-gamana-çé läbhiù | punaù<br />
ké då çäbhiù ? dantägreëa dañ ö aù pariçiñ ö a-tå ëäìkuro bhakñ aëävaçiñ ö a-tå ëäìkuro yäbhis<br />
täs tathä täbhiù | punaù ké då çäbhiù ? älambé ti älambiné lambamänä väladhi-latä yäsäà<br />
täs tathä täbhiù ||17||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
sa-prasrava-stana-vicüñ aëa-pürëa-niçca-<br />
lä syä vaö a-kñ arita-phenila-dugdha-mugdhaiù |<br />
veëu-pravartita-manohara-mandra-gé ta-<br />
dattocca-karëa-yugalair api tarëakaiç ca ||18||<br />
tarëakaiç caika-värñ ikaiç cäbhivé tam iti pürveëänvayaù | ké då çaiù ? prasraveëa kñ araddugdhena<br />
saha vartate yat stana-vicüñ aëaà dantoñ ö hena stanäkarñ aëaà tena<br />
paripürëo niçcalaù sthiraç ca ya äsyävaö aù mukha-vivaraà tataù kñ aritaà galitaà yat<br />
phenilaà sa-phenaà dugdhaà tena mugdhair manoharaiù | punaù ké då çaiù ? veëv iti |<br />
veëur vaàçé tena pravartitä cälitä manoharä ähläda-käriëé mandränalpä yä gé tir gänaà<br />
tatra dattam uccaà karëa-yugalaà yais tathä taiù ||18||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
pratyagra-çå ìga-må du-mastaka-samprahä ra-<br />
saàrambha-valgana-vilola-khurä gra-pä taiù |<br />
ä medurair bahula-sä sna-galair udagra-<br />
pucchaiç ca vatsatara-vatsataré -nikä yaiù ||19||
vatsataraù traivärñ iko balé vardaù | vatsataré traivarñ iké gauù | etayor nikäyaiù samühaiù<br />
pratyagraà navé naà çåìgaà yasminn evambhütaà yat må du mastakaà tatra yaù<br />
samprahäraù abhighätaù anya-vatsatarasya yudhyataù tena yaù saàrambhaù<br />
krodhätiçayas tena yad valganam itas tato vicalanaà tena vilolaù anavasthitaù<br />
khurägra-päto yeñ äà te tathä taiù | punaù ké då çaiù ? ämeduraiù susnigdhaiù puñ ö air iti<br />
vä | punaù ké då çaiù ? bahulätiçayitä säsnä yatra sa evambhüto galo yeñ äà te tathä taiù<br />
| säsnä ca gala-kambalaù | punaù ké då çaiù ? udagra-pucchaiù ||19||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
hambä -rava-kñ ubhita-dig-valayair mahadbhi-<br />
rapy ukñ abhiù på thu-kakudbhara-bhä ra-khinnaiù |<br />
uttambhita-çruti-puö é -paripé ta-vaàça-<br />
dhvä nä må toddhå ta-vikä çi-viçä la-ghoëaiù ||20||<br />
mahadbhir ukñ abhir balé vardair apy abhivé tam | ké då çaiù ? hambä-raveëa svaraviçeñ<br />
eëa kñ ubhitaù kñ obhaà präpito dig-valayo dik-samüho yais te tathä taiù | punaù<br />
ké då çaiù ? på thur atiçayito yaù kakudbharaù apara-gala-bharaù sa eva bhäras tena<br />
khinnaiù alasaiù | punaù ké då çaiù ? uttambhiteti ürdhvaà stambhitä utthäpitä yä<br />
çruti-puö é tayä paripé tam atiçayena çrutaà yad vaàçasya dhvänämå taà çabdarüpämå<br />
taà tenodvå ttä ürdhvaà präpitä vikäçiné prasphuö ä viçälä <strong>dé</strong> rghä ghoëä näsä<br />
yeñ äà te tathä taiù ||20||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
gopaiù samä na-guëa-çé la-vayo-vilä sa-<br />
veçaiç ca mürcchita-kala-svana-veëu-vé ëaiù |<br />
mandroccatä ra-paö a-gä na-parair vilola-<br />
dor-vallaré -lalita-lä sya-vidhä na-dakñ aiù ||21||<br />
gopaiç cäbhivé tam | ké då çaiù ? samäneti guëa udayädiù çé laà dhairyädi vayo bälyädi<br />
viläsaù kré òanaà veçaù saàsthäna-viçeñ aù samänäù tulyäù guëa-çé lädayo yeñ äà te<br />
tathä taiù | punaù ké då çaiù ? mürcchäà präpitaù kalo’vyakta-madhuraù svaro rägo<br />
yatra veëuç ca vé nä ca | veëu-vé ëair mürcchita-kala-svare veëu-vé ëe yeñ äà taiù tathä |<br />
tad uktam—<br />
svaraù sammürchito yatra rägatäà pratipadyate |<br />
mürchanäm iti täà prähuù kavayo gräma-sambhaväm |<br />
sapta-svaräs trayo grämä mürchanäs tv eka-viàçatiù ||
punaù ké då çaiù ? mandrocceti mandraà né caiù uccam atiçäyitaà täro yati-viçeñ as tena<br />
paö u spañ ö aà yad gänaà tat-parais tad-äsaktaiù | punaù ké då çaiù ? viloleti vilolä yä<br />
dor-vallaré bähu-latä tayä yal lalitaà manoharaà läsyaà nå tyaà tasya vidhänaà<br />
karaëaà tatra dakñ aiù kuçalaiù ||21||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
jaìghä nta-pé vara-kaö é ra-taö é -nibaddha-<br />
vyä lola-kiìkiëi-ghaö ä raö itair aö adbhiù |<br />
mugdhais tarakñ u-nakha-kalpita-kaëö ha-bhüñ air<br />
avyakta-maïju-vacanaiù på thukaiù paré tam ||22||<br />
på thukair bälakaiù paré taà veñ ö itam | ké då çaiù ? jaìghä-samé pe pé varä mäàsalä yä<br />
kaö é ra-taö é kaö é -sthalé tasyäà nibaddhä vyälolä caïcalä yä kiìkiëi-ghaö ä käïcé -<br />
samühaù, tasya raö itaiù çabdair aö adbhiù | punaù ké då çaiù ? mugdhair manoharaiù |<br />
punaù kimbhütaiù ? tarakñ u-nakhena vyäghra-nakhena kalpitä sampäditä kaëö habhüñ<br />
ä kaëö hälaìkäro yais te tathä taiù | bälakänäà rakñ ärthaà kaëö he vyäghra-nakhabandhanaà<br />
kriyate yataù | punaù ké då çaiù ?<br />
avyaktam aspañ ö am atha ca maïjulaà manoharam evambhütaà vacanaà yeñ äà te<br />
tathä taiù ||22||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
atha sulalita-gopa-sundaré ëä à<br />
på thu-niviré ñ a-nitamba-mantharä ëä m |<br />
guru-kuca-bhara-bhaìgurä valagna-<br />
trivali-vijå mbhita-roma-rä ji-bhä jä m ||23||<br />
athänantaraà manohara-gopa-stré ëäm älé bhiù paìktibhiù samantät sarvataù satataà<br />
nitya-sevitam ity añ ö ama-çlokenänvayaù | kimbhütänäm ? på thu bå han niviré ñ o niviòo<br />
yo nitambaù kaö i-paçcäd-bhägaù, tena mantharäëäà gamanäçaktänäm | punaù<br />
kimbhütänäm ? gurur atiçayito yaù kuca-bharaù stana-gauravaà tena bhaìguram é ñ an<br />
näà yad avalagnaà madhya-pradeçaù tatra yad-bali-trayaà tatra vijå mbhitä vitatä<br />
roma-paìktir yäsäà täsäm ||23||<br />
punaù ké då çé näm ?<br />
--o)0(o--
tad-atimadhura-cä ru-veëu-vä dyä -<br />
må ta-rasa-pallavitä ìgajä ìghri-pä nä m |<br />
mukula-visara-ramya-rüòha-romod-<br />
gama-samalaìkå ta-gä tra-vallaré ëä m ||24||<br />
tasya çré -kasyätimadhuraà atipré ti-däyakaà cäru manoharaà yad veëu-vädyäà<br />
vaàçé -ravaù sa evämå ta-rasaù amå ta-rüpa-jalaà tena pallavito vå ddhy-unmukhaù<br />
aìgajäìghripaù käma-vå kñ o yäsäà täs tathä täsäm | aìgajäìghripasyeti päö haù | punaù<br />
kimbhütänäm ? mukula-visaraù kalikä-samühaù tadvad ramyo manoharo yo rüòha<br />
upacito romodgamo romotthänaà tena samalaìkå tä gätra-vallaré deha-latä yäsäà täs<br />
tathä täsäm ||24||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
tad-atirucira-manda-hä sa-candrä -<br />
tapa-parijå mbhita-rä ga-vä riëä çeù |<br />
taralatara-taraìga-bhaìga-vipruö -<br />
prakara-sama-çrama-bindu-santatä nä m ||25||<br />
tasya kå ñ ëasyätimanoharo ya é ñ ad-dhäsaù sa eva candra-raçmis tena parijå mbhita<br />
ucchalito yo räga-samudras tasyäticaïcalo yas taraìgaù kallolaù ta<strong>dé</strong> yä ye jala-kaëäù<br />
teñ äà yaù samühas tena samas tulyo yaù çrama-bindur gharma-jala-binduù tena<br />
santatänäà vyäptänäm ||25||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
tad-atilalita-manda-cilli-cä pa<br />
cyuta-niçitekñ aëa-mä ra-vä ëa-vå ñ ö yä |<br />
dalita-sakala-marma-vihvalä ìga-<br />
praviså ta-duùsaha-vepathu-vyathä nä m ||26||<br />
tasya çré -kå ñ ëasyätimanoharo mandaù anati<strong>dé</strong> rgho yaç cilli-cäpo bhrü-latä saiva<br />
dhanus tasmäd udgataà té kñ ëaà kaö äkñ aù sa eva käma-bäëas tasya vå ñ ö yätyantapätena<br />
dalitaà cürëitaà yat sakalaà marma tenänäyattaà yad aìgaà tatra praså tä<br />
vyäptä duùsahä kampa-vedanä yäsäà täs tathä täsäm ||26||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
tad-atirucira-karma-rüpa-çobhä -
må ta-rasa-pä na-vidhä na-lä lasä bhyä m |<br />
praëaya-salila-püra-vä hiné nä m<br />
alasa-vilola-vilocanä mbujä bhyä m ||27||<br />
praëayenaiva premëaiva yo jala-pravähas taà vahanti yäs tathä täsäm | käbhyäm ?<br />
lajjädinärdha-nimé lita-padmalocanäbhyäà sa-viläsa-caïcalita-netra-padmäbhyäm ity<br />
api päö haù | kimbhütänäm ? tasya parameçvarasyätiruciraà yat karma çå ìgära-ceñ ö äviçeñ<br />
aù rüpa-çobhä käminé -mano-raïjikä käntiù te evämå ta-rasau tayor yat pänam<br />
atyanta-cakñ ur-vyäpäras tat-karaëe säkäìkñ äbhyäm | subhaga-kamreti päö häntaram |<br />
subhagaù sundaraù kamraù kamané yaù subhaga-kamané yayor eka-paryäyayor<br />
grahaëam adbhutatväd rüpasyeti tripäö hinaù ||27||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
viçraàsat-kavaré -kalä pa-vigalat-phulla-prasüna-çravan-<br />
mä dhvé -lampaö a-caïcaré ka-ghaö ayä saàsevitä nä à muhuù |<br />
mä ronmä da-mada-skhalan-må du-girä m ä lola-kä ïcy-uchvasan-<br />
né vé -viçlathamä na-cé na-sicayä ntä virnitamba-tviñ ä m ||28||<br />
viçraàsan skhalan yaù keça-päças tasmät prabhraàçyad yad vikasitaà puñ paà tasmäd<br />
galanté yä mädhvé puñ pa-rasaù taträtyantäsakto yaç caïcaré ko bhramaras tasya<br />
samühena muhur väraà väraà saàsevitänäm | punaù kim-bhütänäà märeti |<br />
käma-kå tonmädena yä mattatä tayä skhalanté aspañ ö ä må dvé komalä manoharä gé rväëé<br />
yäsäà täs tathä täsäm unmäda-madau çå ìgära-viçeñ au | tad uktaà çåìgära-tilake—<br />
çväsa-prarodanotkampair bahudhälokanair api |<br />
vyäpäro jäyate yatra sa unmädaù små to yathä ||<br />
evaà madasyäpi lakñ aëaà boddhavyam iti kecit | punaù ké då çé näm ? älolä caïcalä yä<br />
käïcé -rasanä tathä ucchvasanté då òhä bhavanté yä né vé vastra-granthiù | né vé stré -<br />
vasana-granthäv iti koñ ät | tayä viçlathamänaà cé na-sicayaà cé na-deçotpannaà<br />
sükñ ma-vastraà tasyänte madhye äviù prakaö ä nitamba-tviö nitamba-käntir yäsäà täs<br />
tathä täsäm ||28||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
skhalita-lalita-pä dä mbhoja-mandä bhighä ta-<br />
kvaëita-maëi-tulä koö yä kulä çä -mukhä nä m |<br />
calad-adhara-dalä nä à kuòmalat-pakñ malä kñ i-<br />
dvaya-sarasi-ruhaëä m ullasat-kuëòalä nä m ||29||
skhalitam anäyattaà lalitaà manoharaà yat päda-padmaà tasya yo manda é ñ ad<br />
abhighätaù äbhighäta-kvaëita-maëi-tuläkoö yäkuläçä-mukhänäm calad-adharadalänäà<br />
kuòmalat-pakñ maläkñ i-dvaya-sarasi-ruhaëäm ullasat-kuëòalänäm ||29||<br />
punaù kimbhütänäm ?<br />
--o)0(o--<br />
drä ghiñ ö ha-çvasana-samé raëä bhi-tä pa-<br />
pramlä né -bhavad-aruëoñ ö ha-pallavä nä m |<br />
nä nopä yana-vilasat-karä mbujä nä m<br />
ä lé bhiù satata-niñ evitaà samantä t ||30||<br />
<strong>dé</strong> rgho yaù çväsa-väyus tena yo’bhitäpaù tena pramläné -bhavan raktauñ ö ha-pallavo<br />
yäsäà täs tathä täsäm | punaù kimbhütänäm ? vividhopäyanena çobhamänäni hastakamaläni<br />
yäsäà täs tathä täsäm ||30||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
tä sä m ä yata-lola-né la-nayana-vyä koça-né lä mbuja-<br />
sragbhiù samparipüjitä khila-tanuà nä nä -vilä sä spadam |<br />
tan-mugdhä nana-paìkaja-pravigalan-mä dhvé -rasä svä dané à<br />
bibhrä ëaà praëayonmadä kñ i-madhukå n-mä lä à manohä riëé m ||31||<br />
mukundaà täsäà gopa-sundaré ëäm äyataà <strong>dé</strong> rghaà lolaà caïcalaà né laà çyämaà<br />
yan nayanaà tad eva vyäkoçaà né lotpalaà praphullaà né lämbujaà teñ äà sragbhir<br />
mäläbhiù samparipüjitä adhikataram arcitä sakalä tanur yasya sa tathä tam | punaù<br />
ké då çam ? vividha-viläsa-sthänam | punaù ké då çam ? tan-mugdhänaneti täsäà yan<br />
manoharaà mukhaà tad eva padma-samühas tasmät vigalan sravan yo mädhvé -raso<br />
makarandaù tam äsvädayituà çé laà yasyäù täm praëayena pré tyä udgata-madaà yad<br />
akñ i-yugalaà saiva bhramara-mälä paìktis täà manohäriëé à bibhräëam ||31||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä parameçvara-dhyänänantaram upäsakämara-prabhå té näà dhyänam äha—<br />
gopé -gopa-paçünä à bahiù<br />
smared agrato’sya gé rvä ëa-ghaö ä à |<br />
vittä rthiné à viriïci-trinayana-<br />
çatamanyu-pürvikä à stotra-parä m ||32||
asya parameçvarasyägrato gopé -go-paçünäà bahir gé r-väëa-ghaö a-deva-samühaà<br />
smaret yadyapi bahiù-çabda-yoge païcamé jïäpitä tathäpi jïäpaka-siddhaà na<br />
sarvatreti ñ añ ö hé -prayoge’pi na doñ aù | kim-bhütäm ? vittärthiné à jïänärthiné à vä<br />
dhanärthiné à yad vä parameçvara-cittäpaharaëa-paräà yad vä dharma-kämamokñ<br />
ärthiné m | punaù kim-bhütäm ? viraïcir brahmä é çaù çakraù tat-pramukhäm |<br />
punaù kim-bhütäm ? stavana-paräm ||32||<br />
--o)0(o--<br />
tad-dakñ iëato muni-nikaraà<br />
då òha-dharma-vä ïcham ä mnä ya-param |<br />
yogé ndrä n atha på ñ ö he mumukñ a-<br />
mä ëä n samä dhinä sanakä dyä n ||33||<br />
tasya parameçvarato dakñ iëato dakñ iëa-vibhäge tadvad iti päö he tenaiva prakäreëa<br />
muni-nikaraà muni-samühaà smaret | ké då çam ? ämnäya-paraà vedädhyayanaparam<br />
| punaù ké då çam ? niçcalä dharma-väïchä yasya taà yat tu mananät munir ity<br />
abhidhänät eñ äà dharma-väïchä na yuktä tena muni-çabdo’tra å ñ y-upalakñ aka iti tan<br />
na, dharma-çabdenäträtma-jïänäbhidhänät | tad uktaà yäjïavalkyena—ayaà tu<br />
paramo dharmao yad yogenätma-darçanam iti |<br />
athänantaraà parameçvarasya paçcäd-bhäge sanakädyän yogeçvarän smaret | kimbhütän<br />
? mokñ aika-parän | punaù kim-bhütän ? samädhinopaviñ ö än ||33||<br />
--o)0(o--<br />
savye sakä ntä n atha yakñ a-siddha-<br />
gandharva-vidyä dhara-cä raëä àç ca |<br />
sakinnarä n apsarasaç ca mukhyä ù<br />
kä mä rthino nartana-gé ta-vä dyaiù ||34||<br />
athänantaraà deva-väma-bhäge sa-stré kän yakñ ä<strong>dé</strong> n smaret | kim-bhütän ? kinnarasahitän<br />
| punaù kim-bhütän ? sarva-nartana-gé ta-vädyaiù karaëa-bhütair<br />
väïchitärthinaù | tathä pradhäna-bhütä apsarasaù urvaçé -mukhyäù smaret ||34||<br />
--o)0(o--<br />
çaìkhendu-kunda-dhavalaà sakalä gamajïaà<br />
saudä mané -tati-piçaìga-jaö ä -kalä pam |<br />
tat-pä da-paìkaja-gatä m acalä ïca bhaktià<br />
vä ïchantam ujjhitatarä nya-samasta-saìgam ||35||<br />
nabhasi äkäçe dhätå -sutaà brahma-putraà smaret | katham-bhütam ? çaìkhädivat<br />
çvetaà nirmalam | punaù ké då çam ? sampürëägama-vettäram | punaù ké då çam ?<br />
saudämané vidyut tasyäs tatiù <strong>dé</strong> ptis tadvat piçaìgä kapilä yä jaö ä tasyäù kaläpaù
samudäyo yatra tam | punaù ké då çam ? bhaktim icchantam | kim-bhütäm ? sthiräm |<br />
punaù ké då çam ? atyanta-parityakta-parameçvara-bhinna-sakala-sambandham ||35||<br />
punaù ké då çam ?<br />
--o)0(o--<br />
nä nä -vidha-çruti-gaëä nvita-sapta-rä ga-<br />
grä ma-trayé -gata-manohara-mürchanä bhiù |<br />
saàpré ëayantam uditä bhir amuà mahatyä<br />
saïcintayen nabhasi dhä tå -sutaà muné ndram ||36||<br />
amuà nänä-prakäraù ñ aö -triàçad-bhedätmako yaù çruti-gaëaù näda-samühas<br />
tenänvitä ye sapta rägäù niñ äda-rñ abha-gändhära-ñ aòja-madhyama-dhaivatapaïcamäkhyäù<br />
svaräù tatra trayäëäà grämäëäà samähäro gräma-trayé tatra grämatrayyäà<br />
gatäù präptäù yä mürchanä manoharä ekatriàçati-prakäräs täbhiù<br />
saàpré ëayantam |<br />
sapta-svaräs trayo grämä mürchanäs tv ekaviàçatiù |<br />
saàmürchitaù svaro yatra rägatäà pratipadyate |<br />
mürchanäm iti täà prähuù kavayo gräma-sambhaväm ||<br />
kimbhütäbhiù ? mahatyä sapta-tantré -yuktayä närada-vé ëayä uditäbhir udgatäbhiù<br />
||36||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä prakå tam upasaàharan ätma-püjä-<strong>krama</strong>m äha—<br />
iti dhyä tvä tmä naà paö u-viçada-dhé r nanda-tanayaà<br />
puro buddhyaivä rghya-prabhå tibhir anindyopahå tibhiù |<br />
yajed bhüyo bhaktyä sva-vapuñ i bahiñ ö haiç ca vibhavair<br />
vidhä naà tad brümo vayam atula-sä nnidhya-kå d atha ||37||<br />
iti pürvokta-dhyäna-prakäreëa paö u-viçada-dhé ù samarthä vicära-kñ amä atha ca<br />
nirmalä evambhütä buddhir yasya sa tathä ätmänaà nanda-tanayaà gopäla-kå ñ ëarüpaà<br />
dhyätvä ätma-nanda-tanayayor abhedaà cintayitvä puraù prathamato<br />
buddhyaiva manasaivärghya-prabhå tibhir anindyopahå tibhiù arghya-pädyädibhir<br />
upahå tibhir aninditopacäraiù yathopadeçaà püjayet | tripäö hinas tu abhinandyeti<br />
päö he dhå tvä püjayed ity artham ähuù | bhüyaù punar api sva-çaré re säkñ äd<br />
bähyopacärair arghyädibhiù püjayet | athänantaraà tad-vidhänaà bahiñ ö havibhavärcana-prakäraà<br />
vayaà brumaù | ké då çam ? parameçvarätyanta-sännidhyadätäram<br />
||37||<br />
--o)0(o--
çaìkha-püraëa-vidhià darçayati—<br />
ä racayya bhuvi gomayä mbhasä<br />
sthaëòilaà nijam amutra viñ ö aram |<br />
nyasya tatra vihitä spado’mbhasä<br />
çaìkham astra-manunä viçodhayet ||38||<br />
bhuvi på thivyäà sthaëòilaà püjä-sthalaà gomaya-sahitena jalenäracayya upalipya<br />
amutra sthaëòile nijaà své yaà viñ ö aram äsanaà vastra-kambalädikaà nyasya<br />
saàsthäpya tatra viñ ö are vihitäspadaù kå täsano jalena çaìkham astra-manunä<br />
mülamanträstra-mantreëa asträya phaò iti mantreëa vä pralepayet ||38||<br />
--o)0(o--<br />
tatra gandha-sumanokñ atä n atho<br />
nikñ iped dhå daya-mantram uccaran |<br />
pürayed vimala-pä thasä sudhé r<br />
akñ araiù pratigataiù çiro’ntakaiù ||39||<br />
väma-bhäga-kå ta-vahni-maëòalädhärake çaìkhe sudhé ù subuddhi-sädhakaù hå dayamantraà<br />
müla-mantram eva hå daya-mantram kevalaà hå dayäya nama iti vä uccärya<br />
gandha-puñ pa-yava-taëòulän nikñ ipet | tathä vimala-päthasä nirmala-jalena pürayet |<br />
mantram äha—pratigatair iti | pratiloma-gataiù pratiloma-paö hitair mätå käkñ araiù kñ akärädyair<br />
akäräntaiù çiro’ntakaiù sa-bindukaiù | bindv-antakair iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>käraù |<br />
svähäntair iti vidyädharäcäryaù vikräya sväheyt antair iti tripäö hinaù ||39||<br />
pé ö heti—<br />
--o)0(o--<br />
pé ö ha-çaìkha-salileñ u mantra-vid<br />
vahni-vä sara-niçä -kå tä à kramä t |<br />
maëòalä ni viñ akaçravokñ arair<br />
arcayed vadana-pürva-<strong>dé</strong> pitaiù ||40||<br />
pé ö he çaìkhe salile ca yathä-<strong>krama</strong>à vahni-sürya-candräëäà maëòaläni viñ aà makäraù<br />
kaà çiras tatra nyasyamäno’käraù çravaù çrotraà tatra nyasyamäno-kära ebhir<br />
akñ arair mantra-vid upäsakaù krameëa püjayet | ké då çaiù ? vadana-pürva-<strong>dé</strong> pitaiù<br />
vadana-pürve çirasi nyasyamänam aà bindur iti yävat tena <strong>dé</strong> pitaiù sänusvärair ity<br />
arthaù | prayogas tu—maà vahni-maëòaläya daça-kalätmane namaù | aà arkamaëòaläya<br />
dvädaça-kalätmane namaù | uà soma-maëòaläya ñ oòaça-kalätmane namaù<br />
||40||<br />
--o)0(o--
tatra té rtha-manunabhivä hayet<br />
té rtham uñ ëa-ruci-maëòalä t tataù |<br />
své ya-hå t-kamalato harià tathä<br />
gä liné à ca çikhayä pradarçayet ||41||<br />
tatra çaìkha-jale vakñ yamäëa-té rtha-mantreëa sürya-maëòala-té rtham ävähayet tathä<br />
tataù své ya-hå t-padmät kå ñ ëam ävähayet | anantaraà çikhä-mantreëa vakñ yamäëäà<br />
gäliné à mudräà pradarçayet ca-kärät dhenu-mudräà ca | väma-hasta-tale dakñ iëatarjanyä<br />
täòanaà prabodhanam ||41||<br />
--o)0(o--<br />
taj-jalaà nayana-mantra-vé kñ itaà<br />
varmaëä samavaguëö hya dor-yujä |<br />
müla-mantra-sakalé kå taà nyased<br />
aìgakaiç ca kalayoddiço’strataù ||42||<br />
taj-jalaà çaìkha-jalaà vauñ aò iti nayana-mantreëa vé kñ itaà yatra nayana-mantraù<br />
sambhavati tatraiva nayana-mantreëa vé kñ aëam iti tripäö hinaù | varmaëä hum iti<br />
kavaca-mantreëäguëö hya müla-mantra-sakalé kå taà müla-manträìga-sambandham |<br />
etasyaiva vivaraëaà nyased iti | devatäìge ñ aò-aìgänäà nyäsaù syät sakalé -kå tir iti<br />
rudradharaù | yad vä, müla-mantra-dhyänena sadaivatam iti tripäö hinaù | aìgakaiç ca<br />
nyased iti müla-mantrasya ñ aò-aìga-nyäsaà kuryäd ity arthaù | anantaraà çaìkhasya<br />
daça diçaù astra-mantreëa choö ikayä badhné yät ||42||<br />
--o)0(o--<br />
akñ atä di-yutam acyuté kå taà<br />
saàspå çan japatu mantram añ ö açaù |<br />
kià ca nikñ ipatu vardhané -jale<br />
prokñ ayen nija-tanuà tato’mbunä ||43||<br />
taj-jalam abhagna-taëòula-candan-puñ pa-sahitaà viñ ëu-svarüpatäà né taà spå çan<br />
müla-mantram añ ö a-kå tvo japet | anantaram ardha-jalasya kiïcit sva-dakñ iëa-bhägasthäpita-vardhané<br />
-jale prokñ aëé ya-pätra-jale nikñ ipet | tad uktam—<br />
dakñ iëe prokñ aëé -pätram ädäyädbhiù prapüjayet |<br />
kiïcid arghyämbu saìgå hya prokñ aëy ambhasi yojayet || iti |<br />
tad-anantaram argdha-pätra-jalena vära-trayaà nija-çaré raà prokñ ayet | vardhané -<br />
ghaö a-jaleneti vidyädharäcäryäù ||43||<br />
--o)0(o--
triù kareëa manunä khilaà tathä<br />
sä dhanaà kusuma-candanä dikam |<br />
çaìkha-püraëa-vidhiù samé rito<br />
gupta eñ a yajanä graëé r iha ||44||<br />
tathä müla-mantreëa dakñ a-hastena puñ pa-candanädikaà püjopakaraëa-dravyaà<br />
vära-trayaà prokñ ayet | upasaàharati çaìkheti | eñ a çaìkha-püraëa-prakäraù samé ritaù<br />
uktaù | ké då çaù ? iha ägama-çästre yajanägraëé ù prathama-vidhäne yaù çreñ ö hataraù<br />
||44||<br />
adhunä té rtha-mantraà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
gaìge ca yamune caiva godä vari sarasvati |<br />
narmade sindhu-kä veri jale’smin sannidhià kuru ||45||<br />
eñ a té rtham anuprokto duritaugha-nivä raëaù |<br />
kaniñ ö hä ìguñ ö hakau saktau karayor itaretaram ||46||<br />
tarjané -madhyamä nä mä ù saàhatä bhugna-saàjitä ù |<br />
mudraiñ ä gä liné proktä çaìkhasyopari cä litä ||47||<br />
eñ a té rthävähana-mantraù kathitaù duriteti päpa-samüha-vinäçakaù | adhunä gäliné<br />
mudräyä lakñ aëam äha—kaniñ ö hety ädinä | hastayor anyonya-kaniñ ö häìguñ ö hakau<br />
sambandhau tathä tarjané -madhyamänämikäù saàhatäù kå tvä bhugnäù kiïcid<br />
äkuïcitäù paraspara-saàsaktäù käryä ity arthaù | evaà ca sati eñ ä gäliné mudrä proktä<br />
| çaìkhasyopari cälitä saté devatä-pré tià sampädayaté ty arthaù ||45-47||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä sva-dehe pé ö ha-püjä-<strong>krama</strong>m äha—<br />
atha mürdhani müla-cakra-madhye<br />
nija-nä thä n gaëa-nä yakaà samarcya |<br />
nyasana-<strong>krama</strong>taç ca pé ö ha-mantrair<br />
jala-gandhä kñ ata-puñ pa-dhüpa-<strong>dé</strong> paiù ||48||<br />
athänantaraà mürdhani svaké ya-çirasi müla-cakra-madhye mülädhära-cakre yathä<strong>krama</strong>à<br />
sva-näthän sva-gurün gaëapatià ca püjayitvä pürvokta-nyäsa-krameëa pé ö hamantrair<br />
ädhära-çaktim ärabhya pé ö ha-manträntaà tat-tan-mantrair jala-gandhäkñ atapuñ<br />
pa-dhüpa-<strong>dé</strong> paiù sva-çaré re pé ö ha-püjanaà kuryät ||48||<br />
--o)0(o--<br />
prayajed atha müla-mantra-tejo<br />
nija-müle hå daye bhruvoç ca madhye |
tritayaà smarataù smaret tad-eké -<br />
kå tam ä nanda-ghanaà taòil-latä bham ||49||<br />
athänantaraà tan-mülädhära-hå daya-bhrü-madhya-gata-tejas-tritayaà mülamanträtmakaà<br />
paraà jyotiù smarataù käma-bé jena klé m ity anenaiké bhütaà cintayet |<br />
ké då çaà ? änanda-ghanaà cid-änandam | punaù ké då çaà ? vidyut-prabham ||49||<br />
--o)0(o--<br />
tat-tejo’ìgaiù sä vayavé -kå tya vibhütyä dy-<br />
aìgä ntaà vinyasya yajed ä sana-pürvaiù |<br />
bhüñ ä ntair bhüyo jala-gandhä dibhir arcä à<br />
kuryä d bhüty-ä dy-aìga-vidhä nä vadhi mantré ||50||<br />
tad eké kå taà tejaù païcäìgaiù sävayavé -kå tya çaré ra-yuktaà sampädya tatra<br />
vibhütyädy-aìgäntaà vibhüti-païjaram ärabhyäìga-nyäsa-paryantaà sva-çaré re<br />
vinyasya äsanädi-bhüñ äntair upacärair devaà püjayet | bhüyaù punar api jalagandhädibhir<br />
vibhüti-païjara-mürti-païjara-karastha-så ñ ö i-sthiti-daça-païcäìganyäsa-sthäneñ<br />
u nyäsa-krameëaiva tan-mantrair eva püjayet ||50||<br />
--o)0(o--<br />
bhüyo veëuà vadana-sthaà vakñ o-deçe vana-mä lä m |<br />
vakñ ojo’rdhaà prayajec ca çré vatsaà kaustubha-ratnam ||51||<br />
bhüyaù punar api mukha-sthaà veëuà püjayet hå daye ca vanamäläà kaëö ham<br />
ärabhya päda-dvayam avalambiné à patra-puñ pa-mayé à mäläm | tad uktam—<br />
kaëö ham ärabhya yä tiñ ö het päda-dvaya-vilambiné |<br />
patra-puñ pa-mayé mälä vana-mälä praké rtiteti |<br />
stanasyopari çré vatsaà kaustubhaà ca prapüjayet ||51||<br />
--o)0(o--<br />
çré khaëòa-niùsyanda-vicarcitä ìgo<br />
mülena bhä lä diñ u citrakä ëi |<br />
likhyä d atho païjara-mürti-mantra-<br />
ranä mayä <strong>dé</strong> pa-çikhä kå té ni ||52||<br />
athänantaraà müla-mantreëa candana-paìka-liptäìgaù püjaka eva laläö ädiñ u mürtipaïjara-nyäsa-sthäneñ<br />
u citrakäëi tilakäni <strong>dé</strong> pa-çikhäkäräëi anämikayä mürti-païjaramantraiù<br />
aà oà keçava-dhätå bhyäà nama ity ädinä dvädaça-mürtibhir likhyät kuryäd<br />
ity arthaù ||52||<br />
--o)0(o--
adhunä puñ päïjali-vidhià darçayati—<br />
puñ pä ïjalià vitanuyä d atha païca-kå tvo<br />
mülena pä da-yugale tulasé -dvayena |<br />
madhye hayä ri-yugalena ca mürdhni padma-<br />
dvandvena ñ aòbhir api sarva-tanau ca sarvaiù ||53||<br />
athänantaraà païca-kå tvaù païca-värän müla-mantreëa puñ päïjalià vitanuyät |<br />
tulasé -dvayena çveta-kå ñ ëa-tulasé -dvayena päda-yugale krameëa dakñ iëa-väma-pädayor<br />
ity aïjali-dvayaà madhye hå di hayäri-yugalena çveta-rakta-kara-vé räbhyäm ity<br />
eko’ïjaliù mürdhni padma-dvayena çveta-rakta-padmäbhyäà ity aparo’ïjaliù<br />
sarvatanau sarvaiç ca ñ aòbhir api tulasé -dvaya-karavé ra-dvaya-padma-dvayaiç cäïjalià<br />
tanuyäd iti païcamo’ïjaliù ||53||<br />
--o)0(o--<br />
adhunä çveta-kå ñ ëa-tulasy-ä<strong>dé</strong> näà pradäna-vibhägaà darçayati—<br />
çvetä ni dakñ a-bhä ge sita-candana-paìkilä ni kusumä ni |<br />
raktä ni vä ma-bhä ge’ruëa-candana-paìka-siktä ni ||54||<br />
çvetäni tulasy-ä<strong>dé</strong> ni puñ päëi çveta-candana-paìka-yuktäni dakñ iëa-vibhäge deyäni<br />
raktäni tulasy-ä<strong>dé</strong> ni rakta-candana-paìka-yuktäni väma-vibhäge deyäni ||54||<br />
upacäraà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
tadvac ca dhüpa-<strong>dé</strong> pau samarpya dhinuyä t sudhä -rasaiù kå ñ ëam |<br />
mukha-vä sä dyaà dattvä samarcayet sä dhu-gandhä dyaiù ||55||<br />
dhüpa-<strong>dé</strong> pau samarpya sudhä-rasair brahma-randhra-sthita-çaçäìka-bimba-galitämå tadravair<br />
dhinuyät pré ëayet | sudhä-rasair mantra-kå ta-jalair iti rudradharaù | çré -kå ñ ëam<br />
pré ëayet | anantaraà mukha-väsädyaà gandha-vaö ikäà dattvä gandha-puñ paiù<br />
püjayet ||55||<br />
--o)0(o--<br />
tä mbüla-gé ta-nartana-vä dyaiù<br />
santoñ ya culuka-salilena |<br />
brahmä rpaëä khya-manunä<br />
kuryä t svä tmä rpaëaà mantré ||56||
tatas tad-anantaraà mantré sädhakaù upäsakaù tämbüla-gé tädibhiù çré -kå ñ ëaà<br />
paritoñ ya culukodakena brahmärpaëa-mantreëa vakñ yamäëa-svätma-samarpaëaà<br />
kuryäd ity arthaù ||56||<br />
vimarçaù : brahmärpaëa-mantro, yathä—<br />
brahmärpaëaà brahma-havir brahmägnau brahmaëä hutam |<br />
brahmaiva tena gantavyaà brahma-karma samädhinä || iti ||<br />
athäçaktaà praty äha—<br />
--o)0(o--<br />
athavä saìkucita-dhiyä m ayaà vidhir mürti-païjarä rabdhaù |<br />
yady añ ö ä daça-lipinä sä rëa-padä ìgaiç ca veëu-pürvaiù proktaù ||57||<br />
athavä mandamaté näà püjakänäà püjä-prakäro mürti-païjarädibhir ukta iyaà<br />
daçäkñ areëa püjä añ ö ädaçäkñ ara-püjäm äha | yady añ ö ädaçäkñ ara-mantreëa püjä tadä<br />
kaca-bhuvi laläö ädi-sthäneñ u manträkñ ara-nyäsa-pada-païcäìga-nyäsair veëv-ädibhiç<br />
ca proktaù ||57||<br />
japa-vidhià darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
suprasannam atha nanda-tanüjaà<br />
bhä vayan japatu mantram ananyaù |<br />
sä rtha-saàsmå ti-yathä vidhi-saìkhyä -<br />
püraëe’suyamanaà vidhadhé ta ||58||<br />
athänantaraà manträrtha-smaraëa-pürvakaà müla-mantraà japatu | kià kurvan ?<br />
suprasannaà pürvokta-rüpam ätma-bhinnaà kå ñ ëaà hå di bhävayan | punaù<br />
kimbhütaù ? ananyas tat-paraù yathokta-japa-saìkhyä-püraëe sati asuyamanaà<br />
präëäyämaà kuryät japärambhe cätra vidyädharäcäryaù bähya-püjä-çaktau ätmapüjänantaraà<br />
japaà kuryät çaktau tu püjänantaram ity äha ||58||<br />
prayoga-pürva-kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
praëava-puö itaà bé jaà japtvä çataà sahitä ñ ö akaà<br />
nija-guru-mukhä d ä ttä n yogä n yunaktu mahä matiù |<br />
sad-amå ta-cid-ä nandä tmä tho japaà ca samä payed<br />
iti japa-vidhiù samyak prokto manu-dvitayä çritaù ||59||<br />
käma-bé jaà praëava-puö itaà sahitäñ ö akaà çatam añ ö ottara-çataà japtvä nija-gurumukhät<br />
präptän yogän ätma-para-devatä-samäveça-lakñ aëän añ ö ama-paö ale
vakñ yamäëän mahämatir yunaktu karotu | prakå tam upasaàharati—anantaraà sadamå<br />
ta-cid-änandätmämuà japaà samäpayet ity anena prakäreëa manu-dvité yäçritaù<br />
daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ aräçritaù püjä-prakäraù samyak prakäreëoktaù ||59||<br />
--o)0(o--<br />
ya imaà bhajate vidhià naro<br />
bhavitä sau dayitaù çaré riëä m |<br />
api vä k-kamalaika-mandiraà<br />
paramaà te samupaiti tan-mahaù ||60||<br />
yo naro manuñ ya imaà püjä-prakäraà sevate’sau çaré riëäm vallabho bhaviñ yati | tadä<br />
sarasvaté -lakñ myor äväso bhavitä ante deha-pätänantaraà tejaù samupaiti tad-rüpo<br />
bhavaté ty arthaù ||60||<br />
sanä tanaù : vidhià vidhänaà puraçcaraëa-lakñ aëam | acirät çé ghraà kamaläyäù sarvasampatter<br />
ekaà mukhyaà mandiraà ca bhäjanaà bhavati | api väk-kamalaikamandiram<br />
iti päö häntare väcaù sarasvatyäù kamaläyäç caika-mandiram api bhavati<br />
||60|| (hbv 17.15)<br />
iti çré -keçavä cä rya-viracitä yä à <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> yä à<br />
caturtha-paö alaù<br />
||3||<br />
--o)0(o--
(4)<br />
caturtha-paö alam<br />
atha mantra-japädau <strong>dé</strong> kñ itasyaivädhikäraù tad-uktam ägamäntare –<br />
dvijänäm anupetänäà sva-karmädhyayanädiñ u |<br />
yathädhikäro nästé ha syäc copanayanäd anu ||<br />
tathäträ<strong>dé</strong> kñ itänäà tu mantra-devärcanädiñ u |<br />
nädhikäro 'sty ataù kuryäd ätmänaà çiva-saàstutam || iti |<br />
ato mantra-japa-pradhänäìga-bhütäà <strong>dé</strong> kñ äà kathayämé ty äha—<br />
kathyate sapadi mantra-varyayoù<br />
sä dhanaà sakala-siddhi-sä dhanam |<br />
yad vidhä ya munayo mahé yasä à<br />
siddhim é yur iha nä radä dayaù ||1||<br />
sapadi sämprataà manu-varyayoù daçäkñ aräñ ö äkñ arayoù sädhyate väïchitam aneneti |<br />
sädhanaà <strong>dé</strong> kñ aëaà kathyate | ké då çam ? sakala-phala-sädhanaà yat kå tvä näradädayo<br />
munayaù mahaté à siddhim iha jagati präptavantaù ||1||<br />
-o)O(o-<br />
<strong>dé</strong> kñ äyä guru-sädhyatvädau guru-lakñ aëam äha—<br />
vipraà pradhvasta-kä ma-prabhå ti-ripu-ghaö aà nirmalä ìgaà gariñ ö hä à<br />
bhaktià kå ñ ëä ìghri-paìkeruha-yugala-rajorä giëé m udvahantam |<br />
vettä raà veda-çä stä gama-vimala-pathä à sammataà satsu dä ntaà<br />
vidyä à yaù saàvivitsuù pravaëa-tanu-manä deçikaà saàçrayeta ||2||<br />
yo vidyäà saàvivitur mantraà samyak jïätum icchati sa etädå çaà deçikaà guruà<br />
saàçrayet seveta | ké då çam ? vipraà brähmaëa-jätam upadeçe kñ atriyäder<br />
anadhikärät |<br />
punaù ké då çam ? prakarñ eëa düré bhütä kämädy-ari-ñ aò-varga-ghaö ä tayä pütaà<br />
çaré raà yasya tathä taà käma-krodhau lobha-mohau mada-matsarau ete ripavaù<br />
kämädayaù lobhädy-upahata-cittasya nirantaraà pratyaväyotpattyä sevyatväbhävät |<br />
punaù ké då çam ? çré -kå ñ ëa-caraëa-kamala-yugale yad-rajas- tatra räga-yuktäm<br />
atiçäyitäà bhaktià dhärayantam abhyaktasya puruñ ärthänaväpteù |<br />
punaù ké då çam ? veda-çästrägama-sambandhi-vimala-märgäëäà jïätäram anyathä<br />
ägama-çästra-vicäränupapatteù | punaù ké då çam ? satsu janeñ u madhye sammataà
sajjanatvena prasiddham anyathä khalatvät çuçrüñ änarhatvät sac-chabdärtha eva na<br />
syät |<br />
punaù kimbhütam ? däntaà vaçé kå tendriyam avaçé kå tendriyasya devatäparäìmukhatvät<br />
| ké då çaù ? praëatänamrä viné tätanuù käyo mano hå dayaà ca yasya sa<br />
tathä aträdhikaà mat-kå ta-çärada-tilake’vagantavyam ||2||<br />
sanä tanaù (hbv 1.34) — nirmaläìgaà vyädhi-rahitaà, veda-çästrägamänäà ye<br />
vimaläù panthäno märgäs teñ äà vettäram | satsu satäà mataà sammatam | vidyäà<br />
saàsära-duùkha-taraëädy-upäyaà mantram | pravaëä namrä viné tä deçikaika-parä vä<br />
tanur manaç ca yasya tathäbhütaù san | deçikaà gurum | evaà pravaëa-tanu-manastvädi<br />
çruty-ukta-samitpäëitvädi ca gurüpasatter ädya-prakäro jïeyaù ||2||<br />
guru-sevä-prakäram äha—<br />
-o)O(o-<br />
santoñ ayed akuö ilä dretarä ntarä tmä<br />
taà svair dhanaiç ca vapuñ ä py anukülavä ëyä |<br />
abda-trayaìkamalanâ bhadhiyä ’tidhé ras<br />
tuñ ö e vivakñ atu gurä v atha mantra-<strong>dé</strong> kñ ä m ||3||<br />
athänantaram ukta-lakñ aëaà guruà vatsara-trayaà padmanäbha-buddhyä santoñ ayet |<br />
kaiù ? své ya-dravyaiù tathä çaré reëa tathä priya-vacanena | ké då çaù ? sudhé raù paëòitaù<br />
| punaù ké då çaù ? avakro’tisnigdho antarätmä antaùkaraëaà yasya sa tathä<br />
athänantaraà tuñ ö e gurau mantra-<strong>dé</strong> kñ äà vivakñ atu vaktum icchatu çiñ ya eva yat tv<br />
anyatroktam –<br />
ekäbdena bhaved vipro bhaved abda-dvayän nå paù |<br />
bhaved abda-trayair vaiçyaù çüdro varñ a-catuñ ö ayaiù || iti |<br />
anyathä tu –<br />
triñ u varñ eñ u viprasya ñ aò-varñ eñ u nå pasya ca |<br />
viço navasu varñ eñ u paré kñ eteti çasyate |<br />
samäsv api dvädaçasu teñ äà ye vå ñ alädayaù || iti boddhavyam |<br />
vihita-nakñ aträdikaà mat-kå ta-çäradä-tilakodyote boddhavyam ||3||<br />
-o)O(o-<br />
kalävaty-ädi-bhedena <strong>dé</strong> kñ äyä bahu-vidhatvät mayä punar atra prapaïca-säroktä<br />
kriyävaté <strong>dé</strong> kñ aiva saìkñ epeëa pradarçyate ity äha—<br />
prapaïca-sä ra-prathitä tu <strong>dé</strong> kñ ä<br />
saàsmä ryate samprati-sarva-siddhyai |<br />
å te yayä santata-jä pino’pi
siddhià na vai dä syati mantra-pügaù ||4||<br />
samprati <strong>dé</strong> kñ ä kriyävaté saàsmäryate tasyäù smaraëa-mätraà kriyate na tu samyag<br />
abhidhé yate | atra hetuù yataù prapaïca-säre vivicyoktä | kim artham abhidhé yate ?<br />
sarveñ äà phalänäà präptyai yayä <strong>dé</strong> kñ ayä vinä sarvadä japa-kartuù puruñ asya mantrasamühaù<br />
phalaà yasmän na dadäti | yad ähuù –<br />
mantra-vargänusäreëa säkñ ät-kå tyeñ ö a-devatäm |<br />
guruç ced bodhayec chiñ yaà mantra-<strong>dé</strong> kñ eti socyate || iti |<br />
-o)O(o-<br />
atha çodhita-çälädi-sthäne maëòapa-pürva-kå tyaà västu-balim äha—<br />
atha puro vidadhé ta bhuvaù sthalé m<br />
adhi yathä vidhi vä stu-balià budhaù |<br />
acala-dor-mitam atra tu maëòapaà<br />
maså ëa-vedikam ä racayet tataù ||5||<br />
athänantaraà prathamaà bhuvaù sthalé m adhi på thivyäm upari yathävidhi yathoktaprakäreëa<br />
västu-balià budho puro dadyät | atra bali-dänädi-vidhiç ca mat-kå ta-çäradatilakoddyote<br />
boddhavyaù | tatas tad-anantaram atra saàskå ta-bhümau maëòapaà<br />
kuryät | ké då çam ? acala-dor-mitam sapta-hasta-parimitam | tu-çabdo anuktasamuccayärthaù<br />
| tena païca-hasta-parimitaà nava-hasta-mitaà ceti boddhavyam |<br />
punaù ké då çaà ? maså ëa-vedikaà cikkaëa-vedikam uktå ñ ö a-vedikam ity arthaù ||5||<br />
—o)0(o—<br />
triguëa-tantu-yujä kuça-mä layä<br />
parivå taà prakå ti-dhvaja-bhüñ itam |<br />
mukha-catuñ ka-payas-taru-toraëaà<br />
sita-vitä na-virä jitam ujjvalam ||6||<br />
punaù ké då çaà ? kuça-mälayä veñ ö itam | kimbhütayä ? çveta-rakta-çyäma-varëa-tantuyuktayä<br />
yad vä triguëé -kå ta-sütra-yuktayä | punaù ké då çaà ? añ ö abhir dhvajair<br />
çobhitaà prakå tir añ ö a-saìkhyayä | punaù ké då çaà ? mukha-catuñ ke dvära-catuñ ö aye<br />
payas-tarubhir kñ é ra-vå kñ aiù toraëaà bahir dväraà yatra tädå çam | kñ é ra-vå kñ äs tu<br />
açvatthodumbara-plakñ a-nyagrodhäkhyäù | punaù ké då çaà ? çubhra-candrätapena<br />
çobhitam | punaù ké då çaà ? ujjvalaà nirmalam ||6||<br />
kuëòa-vidhim äha—<br />
—o)0(o—<br />
vasu-triguëitä ìgula-pramita-khä ta-tä rä yä taà
vasor vasupater atho kakubhi-dhiñ ëyam asmin budhaù |<br />
karotu vasu-mekhalaà vasu-gaëä rdha-koëaà praté cy-<br />
avasthita-gajä -dhara-pratima-yoni-saàlakñ itam ||7||<br />
athänantaram asmin maëòape budhaù vasor vahner dhiñ ëyaà kuëòaà karotu |<br />
ké då çaà ? vasur añ ö a-saìkhyä añ ö au vasavaù iti prasiddheù | teñ äà vasünäà triguëäni<br />
caturviàçäìguläni, taiù pramitaà tat-pramäëaà khätasya gartasya uccatvaà vistäraç<br />
ca yatra tädå çam | kutra ? vasupateù kuberasya kakubhi diçi uttarasyäm | punaù<br />
ké då çaà ? vasu-mekhalam | atra vasu-çabdena agnir ucyate | sa ca<br />
gärhapatyähavané yety ädi trividhaù | punaù ké då çaà ? vasu-gaëärdha-koëaà<br />
catuñ koëam | punaù ké då çaà ? paçcima-diçy avasthitaà gajo’ñ ta-sadå çadvädaçäìguläyämä<br />
yä yonis tayä bhüñ itam | tad uktam—dvädaçäìguli-rüpatväd yoniù<br />
syäd dvädaçäìguliù iti | aparo’tra viçeñ aù çäradä-tilakato’vagantavyaù ||7||<br />
adhunä räçi-maëòala-vidhià—<br />
—o)0(o—<br />
tato maëòape gavya-gandhä mbu-sikte<br />
likhen maëòalaà samyag añ ö a-cchadä bjam |<br />
sa-vå tta-trayaà rä çi-pé ö hä ìghri-vé thi-<br />
caturdhä ra-çobhopaçobhä sra-yuktam ||8||<br />
tato maëòapänantaram asmin maëòape samyak yathokta-prakäreëa maëòalaà likhet |<br />
ké då çe ? gavyaiù païca-gavyaiù çäradä-tilakokta-vaiñ ëava-gandhäñ ö aka-jalena prokñ ite |<br />
ké då çaà ? añ ö a-dala-padma-sahitam | punaù ké då çaà ? vå tta-traya-sahitam | punaù<br />
räçayo meñ ädayaù pé ö haà kalasa-sthäpana-sthänaà tasyäìghri-pé ö ha-pätra-catuñ ö ayaà<br />
catasro vé thayaù catväri-dväräëi çobhä upaçobhä asraà koëam etair yuktam | ayam<br />
arthaù—särdha-hasta-dvaya-pramäëena samaà catur-asram bhü-bhägaà pariñ kå tya<br />
tatra pürväparäyatäni saptadaça-süträëi pälayet | evaà sati ñ aö -païcaäçad uttaraà dviçataà<br />
koñ ö hänäà bhavati | tatra koñ ö ha-vibhägo madhye ñ oòaçabhiù koñ ö hair vå ttatrayänvitaà<br />
padmaà likhet | (tatra ca padmopari-çiñ ö e pé ö haà tad-aìgaà ca likhet |<br />
tad-bahir añ ö ädhika-catväriàçatä-dvädaça-räçé n likhet | tad-bahiù ñ aö -triàçatä-pé ö haà<br />
pé ö häìgaà ca likhet | (tad-bahir açé tibhiù padair likhet |) atredaà boddhavyaà<br />
padmasya dalägra-sthaà vå ttaà pé ö ha-çaktiç ca etayor madhye pürva-dakñ iëapaçcimottaraà<br />
sütra-catuñ ö ayaà dadyät | anantaraà dvädaçädhikaiù çatapadair dväraçobhopaçobhä-koëäni<br />
vilikhet | tatra sarvasyäà diçi dväraà ñ aö -padam | tatra prakäraù<br />
bähya-paìkti-gata-madhya-koñ ö ha-dvayaà tad-antargata-paìkti-gatamadhya-koñ ö hadvayam<br />
iti dvärasyaikasmin bhäge koñ ö ha-catuñ ö ayenaikä çobhä bhavati | tatra bähyapaìkti-gatam<br />
eka-koñ ö haà tad-antargata-paìkti-gataà koñ ö ha-trayam iti | evaà<br />
koñ ö ha-catuñ ö ayenaikopaçobhä bhavati | atra bähya-paìkti-gata-koñ ö ha-traya-tadantargata-paìkti-gatam<br />
ekaà koñ ö ham iti tathä koñ ö ha-ñ aö kena koëam iti | evam<br />
aparasmin bhäge’pi çobhopaçobhä-koëäni boddhavyäni | evaà dik-catuñ ö aye’pi militvä<br />
dvädaçädhikaà çataà bhavaté ti | atränuktaà çäradä-tilake bodhyam ||8||
—o)0(o—<br />
tato deçikaù snä na-pürvaà vidhä naà<br />
vidhä yä tma-püjä vasä naà vidhijïaù |<br />
sva-vä mä grataù çaìkham apy arghya-pä dyä -<br />
camä dyä ni pä trä ëi sampüritä ni ||9||<br />
vidhä yä nyataù puñ pa-gandhä kñ atä dyaà<br />
kara-kñ ä lanaà på ñ ö hataç cä pi pä tram |<br />
pra<strong>dé</strong> pä valé -<strong>dé</strong> pite sarvam anyat<br />
sva-då g-gocare sä dhanaà cä da<strong>dé</strong> ta ||10||<br />
tad-anantaraà vidhijïaù ägamokta-prakärajïaù deçiko guruù snäna-pürvakaà<br />
vidhänaà sva-gå hyoktädi-snäna-vidhim ätma-püjä-paryantaà samäpya sva-vämägre<br />
çaìkhärghya-pädyä-camäné ya-päträëi jalädi-svaccha-dravyaiù sampüritäni | kå tvä<br />
yathottaraà sthäpayitvänyato dakñ iëa-bhäge puñ päëi püjä-dravyäëi nidhäya karaprakñ<br />
älaëa-pätram ekaà på ñ ö ha-deçe nidhäya sarvam anyat sädhanam upakaraëaà<br />
sva-då g-gocare cakñ ur-gocare pra<strong>dé</strong> pa-çreëi-viräjite sthäpayet | aträparo viçeñ aù çré -<br />
paramänanda-bhaö ö äcärya-kå te prapaïca-sära-vivaraëe drañ ö avyaù ||9-10||<br />
—o)0(o—<br />
vä yavyä çä <strong>dé</strong> ça-paryantam arcya-<br />
pé ö hasyodag-gauravé paìktir ä dau |<br />
püjyo’nyaträ py ä mbikeyaù karä bjaiù<br />
pä çaà dantaà çå ëya-bhé té dadhä naù ||11||<br />
pé ö hasya räçi-pé ö hasya udak uttara-bhäge väyavya-koëäd é çäna-koëa-paryantaà gurusambandhiné<br />
paìktir ädau prathamataù püjyä | prayogas tu oà gurubhyo namaù iti |<br />
anyatra dakñ iëa-bhäge ämbikeyo gaëapatiù püjyaù | ké då çaà ? hasta-padmaiù svadantaà<br />
çå ëim aìkuçam abhayaà dadhänaù ||11||<br />
—o)0(o—<br />
adhunä kalaça-sthäpana-prakäraà darçayati yato deçika ity ädinä—<br />
ä rä dhyä dhä ra-çakty-ä dy-amara-caraëa-pä vadhyatho madhya-bhä ge<br />
dharmä <strong>dé</strong> n vahnir akñ aù-pavana-çiva-gatä n dikñ v adharmä dikä àç ca |<br />
madhye çeñ ä bja-bimba-tritaya-guëa-gaëä tmä dikaà keçarä ëä à<br />
vahner madhye ca çakté r nava-samabhiyajet pé ö ha-mantreëa bhüyaù ||12||<br />
athänantaraà maëòala-madhya-bhä ge ä dhä ra-çaktim ärabhya kalpa-vå kñ a-paryantam<br />
ärädhya püjayitvä pé ö ha-nyäsa-krameëa vahné ti agny-ädi-koëa-gatän dharmä<strong>dé</strong> n<br />
pürvädi-caturdikñ u adharmä<strong>dé</strong> n tathä madhye çeñ aà padmaà tathä sürya-somavahné<br />
näà bimba-trayaà dv¸ adaça-ñ oòaça-daça-kalä-vyäptaà maëòala-trayaà
tathätmädi-catuñ ö ayaà püjayet | atha keçaräëäà madhye karëikäyäà cca vimalädyä<br />
nava-çakté ù pürvädi-krameëa püjayet | bhüyaù punar api pürvoktena pé ö ha-mantreëa<br />
pé ö haà püjayed ity arthaù ||12||<br />
—o)0(o—<br />
tataù çä lé n madhyekamalam amalä às taëòula-varä n<br />
api nyasyed darbhä às tad upari ca kürcä kñ ata-yutä n |<br />
nyaset prä dakñ iëyä t tad-upari kå çä nor daça kalä -<br />
ya-kä rä dy-arëä dyä yajatu ca sugandhä dibhir imä ù ||13||<br />
tad-anantaraà madhye-kamalaà kamala-madhye çälé n äòhaka-parimitän tathä<br />
çubhrän çäly-añ ö a-bhäga-parimitän taëòulän çreñ ö hän nyasyet sthäpayet | yad uktaà—<br />
çälé n vai karëikäyäà ca nikñ ipyäòhaka-saàmitän |<br />
taëòuläàç ca tad-añ ö äàçän darbhaiù kürcaiù pravinyaset || iti |<br />
tad-upari taëòulopari kürcäkñ ata-yuktän darbhän vinyaset | kuça-traya-ghaö ito<br />
brahma-granthiù kürca-çabdenocyate kürcaù kuça-muñ ö ir iti tripäö hinaù | tad-upari<br />
kürcopari kå çänor vahner daça kalä ya-kärädayo daça-varëä ädyäù prathamä yäsäà täù<br />
prädakñ iëyena nyaset tad-anantaraà imä daça kalä gandhädibhiù püjayet |<br />
täç ca—<br />
dhümrärcir-üñ mä-jvaliné -jväliné -visphuliìginé |<br />
suçré ù surüpä kapilä havya-vahä kavyavahä || iti |<br />
prayogas tu dhümrärciñ e nama iti ||13||<br />
—o)0(o—<br />
nyaset kumbhaà tatra triguëita-lasat-tantu-kalitaà<br />
japaàs tä raà dhüpaiù suparimalitaà joìkaö amayaiù |<br />
kabhä dyaiù kumbhe’smin ö ha-òa-vasitibhir varëa-yugalaiù<br />
tathä nyasyä bhyarcyä s tad-anu kha-maëer dvä daça kalä ù ||14||<br />
tatra daça-kalä-maye kürce t¸ aram oìkäram uccaran kumbhaà nyaset | kumbhas tu<br />
suvarëädi-nirmitaù | tad uktam—<br />
sauvarëaà räjataà väpi må ëmayaà vä yathoditam |<br />
kñ äëayed astra-mantreëa kumbhaà samyak sureçvari || iti |<br />
ké då çam ? gré väyäà triguëitä lasantaù çobhamänä ye tantavaù kanyä-kartita-kärpäsasüträëi<br />
taiù kalitam astra-mantreëa veñ ö itam | punaù ké då çam ? joìkaö a-mayaiù<br />
kå ñ ëäguru-pradhänair dhüpaiù sudhüpitaà tad-anantaraà khamaëeù süryasya<br />
dvädaça-kalä asmin kumbhe nyasya anantaraà püjyäù | kaiù ? varëa-yugalaiù |<br />
ké då çaiù ? kabhädyaiù ka-kära-bha-kärädyaiù | punaù ké då çaiù ? ö ha-òa-vasitibhiù<br />
ö ha-kära-òa-kärävasänaiù | ayam arthaù—anuloma-paö hita-ka-kärädy-ekaikam
akñ araà pratiloma-paö hita-bha-kärädy-ekaikam akñ areëa sahitaà tapiny-ädiñ u<br />
dvädaça-kaläsu saàyojya nyäsädikaà käryam | täç ca—<br />
tapané täpané dhümrä bhrämaré jväliné ruciù |<br />
suñ umëä bhogadä viçvä bodhiné dhäriëé kñ amä || iti |<br />
prayogas tu—kaà bhaà tapinyai namaù | khaà vaà täinyai namaù ity ädi<br />
käryam ||14||<br />
—o)0(o—<br />
evaà saìkalpyä gnim ä dhä ra-rüpaà<br />
bhä nuà tadvat kumbha-rüpaà vidhijïaiù |<br />
nyasyet tasminn akñ atä dyaiù sametaà<br />
kürcaà svarëai ratna-varyaiù pra<strong>dé</strong> ptam ||15||<br />
evam anena prakäreëädhära-rüpam agnià saìkalpya tadvat kumbha-rüpaà bhänuà<br />
vicintya tasmin kumbhe vidhijïa ägamokta-prakäräbhijïaù müla-mantreëäkñ atädyaiù<br />
sahitaà kürcaà pürvokta-lakñ aëaiù suvarëa-ratna-varyair nava-ratnaiù çobhitaà<br />
nyaset | tad uktaà bhairaveëa—<br />
etän nayitvä tan-madhye çukla-puñ paà sitäkñ atam |<br />
nava-ratnaà ca kürcaà ca mülenaiva vinikñ ipet || iti ||15||<br />
—o)0(o—<br />
atha kvä tha-toyaiù kñ akä rä di-varëair<br />
akä rä vasä naiù samä pürayet tam |<br />
svamantra-trijä pä vasä naà payobhir<br />
gavä à païca-gavyair jalaiù kevalair vä ||16||<br />
athänantaraà pé ö ha-kumbhayor aikyaà vicintya païcäçad-varëair oñ adhi-toyaiù<br />
paläça-tvag-jalaiù kñ é ra-druma-tvak-kvätha-jalair vä sarvauñ adhi-jalair vä gaväà<br />
payobhir vä païca-gavyair vä kevala-jalaiù karpürädi-jalair vä té rtha-jalair vä kñ akärädi-varëair<br />
akärävasänair viloma-mätå käbhiù sva-mantra-trijapävasänaà mülamantra-vära-traya-jap¸<br />
antaà yathä syäd evaà pürayet ||16||<br />
—o)0(o—<br />
kalaça-jale’smin vasu-yuga-saìkhyä ù<br />
svara-gaëa-pürvä nyasatu tathaiva |<br />
uòupa-kalä s tä ù salila-sugandhä -<br />
kñ ata-sumanobhis tad-anu yajeta ||17||
tasmin kalaça-jale uòupa-kaläç candra-kaläù vasu-yuga-saìkhyäù ñ oòaça-saìkhyäù<br />
svara-gaëa-pürvä a-kärädi-varëa-pürvä nyasatu | tad-anu tad-anantaraà täç candrakaläs<br />
tathaiva tenaiva krameëa puñ päïjalibhiù püjayet | täç coktäù—<br />
amå tä mänadä püñ ä tuñ ö iù puñ ö é ratir dhå tiù |<br />
çaçiné candrikä käntir jyotsnä çré ù pré tir aìgadä |<br />
pürëä pürëämå tä ca || iti |<br />
adhunä vaiñ ëava-gandhäñ ö akam äha—<br />
—o)0(o—<br />
u<strong>dé</strong> cya-kuñ ö a-kuìkumä mbu-loha-sajjaö ä muraiù |<br />
saçé tam ity u<strong>dé</strong> ritaà hareù priyä ñ ö a-gandhakam ||18||<br />
u<strong>dé</strong> cyam uçé raà kuñ ö aà kuìkumam ambu-bälä netra-bälä lohaù kå ñ ëägurur jaö ayä<br />
saha murä jaö ä mäàsé ca etaiù saha çé taà candanam iti hareù priya-käri-gandhäñ ö akam<br />
uktam ||18||<br />
çaìkha-püraëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
kvä tha-toya-paripüritodare<br />
saàviloòya vidhinä ñ ö a-gandhakam |<br />
soma-sürya-çikhinä à på thak-kalä ù<br />
seca-karma viniyojayet kramä t ||19||<br />
udare çaìkhe vidhinägamokta-prakäreëa müla-manteëa pürvokta-kvätha-jalena<br />
paripürite gandh¸ añ ö akaà namo-mantreëa saviloòya dattvä soma-sürya-vahné näà<br />
kaläù på thak samävähya seca-karma präëa-pratiñ ö hä-karma krameëa viniyojayet<br />
kuryät ||19||<br />
—o)0(o—<br />
tadvad ä kñ ara-bhavä s tu kä dibhiñ<br />
ö ä dibhiù punar ukä rajä ù kalä ù |<br />
pä dibhir malipijä s tu bindujä ù<br />
ñ ä dibhiù svara-gaëena nä da-jä ù ||20||<br />
pürvokta-prakäreëa äkñ ara-bhavä a-käräkñ ara-bhavä daça kaläù kädibhiù kakärädibhir<br />
daçabhir akñ araiù sahitäù punar u-kära-jä u-käräkñ ara-bhavä daça kaläù<br />
ö ädibhir daçabhir akñ araiù sahitäs tathä malipi-jä ma-käräkñ ara-bhavä daça kaläù<br />
pädibhir daçabhir akñ araiù sahitäs tathä bindujä bindu-prabhaväù catasraù kaläù
ñ ädibhiç catur-akñ araiù sahitäù tathä nädajä näda-prabhaväù ñ oòaçca kaläù svarasamühena<br />
ñ oòaçabhiù svaraiù sahitäù çaìkha-salile nyasyäù | täç ca—<br />
så ñ ö ir å ddhiù små tir medhä käntir lakñ mé r dhå itù sthirä |<br />
sthitiù siddhir akärotthäù kalä daça samé ritaù ||<br />
jarä ca päliné çäntir aiçvaré rati-kämike |<br />
varadä hlädiné pré tir <strong>dé</strong> rghä cokära-jäù kaläù ||<br />
té kñ ëä raudrä bhayä nidrä tanté r kñ ut krodhané kriyä |<br />
utkäré caiva må tyuç ca makäräkñ arajäù kaläù ||<br />
nivå ttiç ca pratiñ ö hä ca vidyä çäntis tathaiva ca |<br />
indhikä <strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> caiva recikä mocikä parä ||<br />
sükñ mä sükñ mämå tä jïänäjïänä cäpy äyané tathä |<br />
vyäpiné vyoma-rüpä ca anantä näda-sambhaväù || iti |<br />
prayogaç ca kaà så ñ ö yai nama ity ädi ||20||<br />
—o)0(o—<br />
samä vä hanä nte’susaàsthä panä t prä k<br />
å cas tatra taträ bhijapyä budhena |<br />
samabhyarcya tä s tä ù på thak tac ca pä tho<br />
’rpayen müla-mantreëa kumbhe yathä vat ||21||<br />
samävähanasyänte’susaàsthäpanät präk präëa-pratiñ ö häyäù pürvaà tatra tatra sthäne<br />
paëòitena dhäryäç cäbhijapyäù paö hané yäù | ayam arthaù—çaìkha-jale’kära-prabhavaka-kärädi-kalävähanänantaraà<br />
präëa-pratiñ ö häyäù pürvaà haàsaù çuciñ ad iti å caà<br />
paö het | u-kära-prabhava-ö adi-kalävähanänantaraà pratad viñ ëuù iti å caà paö het | makärädi-prabhava-pa-kärädi-kalävähanänantaraà<br />
tat savitur ity ädi å caà paö het | nädaprabhava-ta-kärädi-kalävähanänantaraà<br />
viñ ëor yonir ity ädi å caà paö het | anantaraà<br />
müla-mantraà çaìkha-jale vilomena japet | täs täù kaläù på thag ekaikaçaù yathävat<br />
yathä-vidhi sampüjya tac ca p¸ athaù tac-chaìkhodakaà müla-mantraà paö hitvä<br />
kumbhe vinikñ ipet ||21||<br />
—o)0(o—<br />
sahakä ra-bodhi-panasa-stavakaiù<br />
çatamanyu-vallik-kalitaiù kalaçam |<br />
pidadhä tu puñ pa-phala-taëòulakair<br />
abhipürëayä pi çubha-cakrikayä ||22||<br />
sahakära ämraù | bodhir açvatthaù | panasaù kaëö aki-phala-vå kñ aù | eteñ äà stavakaiù<br />
pallavaiù çatamanyu-valli-kalitair indavallé -baddhaiù kalaçaà kalaça-mukhaà<br />
suradruma-dhiyä pidadhätu samäcchädayatu tathä puñ pädibhiù paripürëayä çubhacakrikayä<br />
çobhamäna-çaräveëa tad-upari pidadhät ||22||
—o)0(o—<br />
abhiveñ ö ayet tad-anu kumbha-mukhaà<br />
nava-nirmalä àçuka-yugena budhaù |<br />
samalaìkå te’tra kusumä dibhir apy<br />
abhivä hayet parataraà ca mahaù ||23||<br />
tad anu tad-anantaraà nütana-mala-rahita-vastra-dvayena paritù kumbha-mukham<br />
abhiveñ ö ayet | anantaraà kumbhe puñ pädibhir alaìkå te paramotkå ñ ö aà mahas tejaù<br />
püjya-devatä-svarüpam ävähayet ävähanädikaà kuryät | yathä çré -kå ñ ëehägaccheha<br />
tiñ ö ha iha saànidhehi ||23||<br />
—o)0(o—<br />
sakalé -vidhä ya kalaça-stham amuà<br />
harim arëa-tattva-manu-vinyasanaiù |<br />
paripüjayed gurur athä vahitaù<br />
parivä ra-yuktam upacä ra-gaëaiù ||24||<br />
amuà kalaçasthaà harià sakalé kå tya devatäìge ñ aò-aìgänäà nyäsaù syät sakalé kå tir<br />
iti | uttamäìgaà vidhäya varëa-tattvam anv iti akñ ara-maya-tattva-mantra-nyäsaiù<br />
saheti rudradharaù | arëa iti så ñ ö i-saàhära-bhedena aìgulyäropaëa-bhedena ca<br />
mantra-varëa-vinyäso’rëa-nyäso manu-nyäsaù manu-puö ita-mätå kä-nyäsa ity arthaù |<br />
ity ädi-nyäsais tat-tejo-rüpa-dharaà sakalaà saguëaà çaré raà kuryäd iti bhairavatripäö<br />
hinaù | vidyädharo’py evam äha—pé ö ùa-nyäsa-kara-nyäsau vinäpi prathamadvité<br />
ya-paö ala-prokta-nyäsädi-jätair iti | kecit añ ö ädaçäkñ are pakñ e tattva-nyäsa-sthäne<br />
manträkñ ara-nyäso drañ ö avyaù | athänantaram avahitaù sävadhäno guruù sa-pariväraà<br />
ävaraëa-sametam upacära-gaëaiù ñ oòaça-païcopacäränyatamopacäreëa püjayet ||24||<br />
püjä-<strong>krama</strong>m äha—<br />
—o)0(o—<br />
dattvä sanaà svä gatam ity u<strong>dé</strong> yaù<br />
tathä dhyapä dyä camané yakä ni |<br />
deyä ni pürvaà madhuparka-yüïji<br />
nandä tmajä yä camanä ntakä ni ||25||<br />
sthä naà ca vä saç ca vibhüñ aëä ni<br />
sä ìgä ya tasmai viniyojya mantré |<br />
gä tre pavitrair atha gandha-puñ paiù<br />
pürvaà yajen nyä sa-vidhä nato’sya ||26||<br />
tasmai säìgäya nandätmajäya kå ñ ëäya äsanaà padmädi-kusuma-rüpaà dattvä<br />
svägatam ity u<strong>dé</strong> rya svägatam iti çabdam uccärya anantaraà pürvaà
prathamato’rghya-pädyäcamané yakäni madhuparka-sahitäni deyäni äcamanäntakäni<br />
madhu-parkaà dattvä punar äcamané yaà deyaà snänaà gandha-jalädibhiù käryaà<br />
väso vastra-yugalaà çaré re deyaà vibhüñ aëäni kuëòalä<strong>dé</strong> ni yathä-sthänaà<br />
viniyojyäni | athänantaram asya parameçvarasya gätre çaré re pürvaà prathamataù<br />
pavitraiù çuddhair gandha-puñ pair nyäsa-prakäreëa yajet püjayet ||25-26||<br />
püjä-prakäram eväha—<br />
—o)0(o—<br />
så ñ ö i-sthité svä ìga-yugaà ca veëuà<br />
mä lä m abhijïä na-varä çma-mukhyau |<br />
mülena cä tmä rcanavat prapüjya<br />
samarcayed ä varaëä ni bhüyaù ||27||<br />
varëa-nyäsa-mantrair yathä-<strong>krama</strong>à püjayet | oà goà oà namaù ity ädi | så ñ ö i-sthité<br />
pürvoktaà sväìga-yugaà païcäìga-daçäìga-nyäsau veëuà mäläà vanamäläm<br />
abhijïäna-varaà çré vatsaläïchanam iti açma-mukhyaù kaustubhaù | etäni sampüjya<br />
mülena cätmärcanavat yathätmani parameçvara-püjä müla-mantreëa païca-kå tvaù<br />
tulasyädi-puñ päïjalibhiù pada-dvayädiñ u kå tä tathä kumbhastham api sampüjya<br />
bhüyaù punar api ävaraëäni vakñ yamäëäni püjayet | añ ö ädaçärëa-pakñ e så ñ ö y-ädisthäneñ<br />
u varëa-nyäsa-pada-nyäsänäà püjä käryeti boddhavyam ||27||<br />
ävaraëa-püjä-<strong>krama</strong>m äha—<br />
—o)0(o—<br />
dikñ v atha dä ma-sudä mau vasudä maù kiìkiëé ca sampüjyä ù |<br />
tejo-rüpä s tad-bahiraìgä ni ca keçareñ u samabhiyajet ||28||<br />
athänantaraà karëikäyäà devasya pürvädi-catur-dikñ u dämädayaç catväraù püjyäù |<br />
ké då çäù ? tejo-rüpä de<strong>dé</strong> pyamänäù | prayogas tu—oà dämäya nama ity ädi |<br />
dvité yävaraëam äha tad-bahir iti | karëikä-koëeñ u aìgäni samabhiyajet ||28||<br />
püjä-vidhänam äha—<br />
—o)0(o—<br />
hutavaha-nirå ti-samé ra-çiva-dikñ u hå dä di-varma-paryantam |<br />
pürvä di-dikñ v athä straà krameëa gandhä dibhiù suçuddha-manä ù ||29||<br />
agny-ädi-koëa-catuñ ö ayeñ u hå dayädi-kavacäntäni catväry aìgäni athänantaraà<br />
pürvädi-catur-dikñ u astram aìgaà püjayet ||29||<br />
—o)0(o—
aìga-devatä-dhyänam äha—<br />
muktendu-kä nta-kuvalaya-<br />
hari-né la-hutä ça-sabhä ù pramadä ù |<br />
abhaya-vara-sphurita-karä ù<br />
prasanna-mukhyo’ìgadevatä ù smaryä ù ||30||<br />
aìga-devatä dhyeyäù | kimbhütäù ? pramadäù stré -svabhäväù | punaù kimbhütäù ?<br />
muktäù indukäntaç candrakänta-maëiù kuvalayaà né la-padmaà hariné laù indrané lamaëiù<br />
hutäço vahniç ca eteñ äà samänäbhä prabhä varëo yäsäntäs tathä | kimbhütäù ?<br />
abhayena vareëa ca çobhitäù karä yäsäà täù | kimbhütäù ? prasanna-vadanäù ||30||<br />
tå té yam ävaraëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
rukmiëy-ä dyä mahiñ é r<br />
añ ö au sampüjayed daleñ u tataù |<br />
dakñ iëa-kara-dhå ta-kamalä<br />
vasu-bharita-supä tra-mudritä nya-karä ù ||31||<br />
tatas tad-anantaraà daleñ u pürvädi-patreñ u rukmiëy-ädyäù añ ö au mahiñ é r mukhyä<br />
mahä-devé ù sampüjayet | kimbhütäù ? dakñ iëa-karair dhå täni kamaläni yäbhis täs<br />
tathä | punaù kimbhütäù ? vasu-pürita-pätrair mudritäù püritä anye väma-karä yäsäà<br />
täs tathä ||31||<br />
añ ö au varëayati—<br />
å kñ ajä jämbavaté ||32||<br />
täsäà rüpäëi darçayati—<br />
—o)0(o—<br />
rukmiëy-ä khyä satyä sa-nä gnijity-ä hvayä sunandä ca |<br />
bhüyaç ca mitravindä sulakñ maëä å kñ ajä suçé lä ca ||32||<br />
—o)0(o—<br />
tapané ya-marakatä bhä ù susita-<br />
viciträ mbarä dviças tv etä ù |<br />
på thu-kuca-bharä lasä ìgyä vividha-<br />
maëi-prakara-vilasitä bharaëä ù ||33||
etä rukmiëy-ädyä dviçaù yugmaçaù krameëa käïcana-marakatayor iväbhä <strong>dé</strong> ptir<br />
yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? çobhamänäni çukläni nänä-prakäräëi vasträëi<br />
yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? acalä ye kucäs teñ äà gauraveëa alasäni<br />
niñ kriyäëi aìgäni yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? nänä-prakäro maëi-prakara<br />
indrané lädi-samühas teñ u viçeñ eëa çobhitäni äbharaëäni yäsäm ||33||<br />
caturthävaraëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
tato yajed dalä greñ u vasudevaà ca devaké m |<br />
nanda-gopaà yaçodä à ca balabhadraà subhadrikä m |<br />
gopä n gopé ç ca govinda-vilé na-mati-locanä n ||34||<br />
tatas tad-anantaraà dalägreñ u pürvädi-krameëa vasudevä<strong>dé</strong> n sampüjayet | ké då çäù ?<br />
govinde vilé nä sambaddhä matir locanaà yeñ äà te tathä ||34||<br />
eteñ äm äyudhä nidarçayati—<br />
—o)0(o—<br />
jïä na-mudrä bhaya-karau pitarau pé ta-pä ëòarau |<br />
divya-mä lyä mbarä lepa-bhüñ aëe mä tarau punaù ||35||<br />
jïäna-mudrä abhayaà ca kareñ u yayos tau pitarau vasudeva-nanda-gopau | ké då çau ?<br />
haridräbha-çvetau mätarau devaké -yaçode | ké då çyau ? divyäni devärhäëi mälyämbarabhüñ<br />
aëäni yayos tädå çyau ||35||<br />
—o)0(o—<br />
dhä rayantyau ca varadaà pä yasä pürëa-pä trakam |<br />
aruëä çyä male hä ra-maëi-kuëòala-maëòite ||36||<br />
varadaà vara-dänaà mudrä-viçeñ aà päyasä-pürëa-pätraà ca dhärayantyau | punaù<br />
kimbhüte ? aruëä-çyämale | punaù ké då çyau ? hära-kuëòaläbhyäà çobhite ||36||<br />
—o)0(o—<br />
balaù çaìkhendu-dhavalo musalaà lä ìgalaà dadhat |<br />
hä lä lolo né la-vä sä helä vä n eka-kuëòalaù ||37||<br />
balo balabhadraù çaìkhendu-dhavalaù çvetaù läìgalaà musalaà bibhräëaù | punaù<br />
ké då çaù ? hälä mädhvé tasyäù päne lolaù caïcalaù amå ñ ya-käré | punaù ké då çaù ? né laväsäù<br />
| punaù ké då çaù ? helävän lé lävän | punaù ké då çaù ? eka-kuëòala-dhäré ||37||
—o)0(o—<br />
kalä ya-çyä malä bhadrä subhadrä bhadra-bhüñ aëä |<br />
varä bhaya-yutä pé ta-vasanä rüòha-yauvanä ||38||<br />
subhadrä kaläya-çyämalä bhadrä samé cé nä bhadra-bhüñ aëä çobhamänäbharaëä | punaù<br />
kimbhütä ? varäbhaya-yutä | punaù kimbhütä ? pé ta-vasanä | punaù kimbhütä ?<br />
prauòha-yauvanä ||38||<br />
—o)0(o—<br />
veëu-vé ëä -vetra-yañ ö i-çaìkha-çå ìgä di-pä ëayaù |<br />
gopä gopyaç ca vividha-prabhå tä tta-karä mbujä ù |<br />
mandä rä <strong>dé</strong> àç ca tad-bä hye püjayet kalpa-pä dapä n ||39||<br />
veëur vaàçé | vé nä tantré | vetraà yañ ö iù çaìkhaù çå ìgädi nänä-vastu päëau kare yeñ äm<br />
evaà viçiñ ö ä gopäù gopyaù punar nänä-prakäraà yat-präbhå tam upaòhaukanaà<br />
tenättam äyattaà vaçé kå taà karäbjaà yäsäà täù |<br />
païcamävaraëam äha—mandärä<strong>dé</strong> n iti | tad-bähye tad-anantaraà mandärä<strong>dé</strong> n agre<br />
vakñ yamäëän kalpa-vå kñ än püjayet ||39||<br />
—o)0(o—<br />
mandä ra-santä naka-pä rijä ta-<br />
kalpa-drumä khyä n karicandanaà ca |<br />
madhye caturdikñ v api vä ïchitä rtha-<br />
dä naika-dakñ ä n phala-namra-çä khä n ||40||<br />
tän eväha mandäreti | kutra kaù püjané yaù taträha madhye iti | madhye karëikäyäà<br />
prathama-parityäge mänäbhävät prathama-nirdiñ ö avat püjä caturdikñ u pürvädi-caturdikñ<br />
u etädå çän väïchitä äkäìkñ itä ye arthäs teñ äà däne ekaà advité yä dakñ äù tän tathä<br />
phalaiù namräù çäkhä yeñ u tän | yad vä, äkäìkñ ita-däne advité ya-samarthän tathä<br />
phalaiù namräù çäkhä yeñ u tän ||40||<br />
ñ añ ö hävaraëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
hari-havya-vä ö -taraëija-kñ apä carä py<br />
ativä yusoma-çiva-çeñ a-padmajä n |<br />
prayajet svadikñ v amala-dhé ù svajä ty adhé -<br />
çvaraheti-patra-parivä ra-saàyutä n ||41||
harir indraù havya-väò-agniù taraëijo yamaù kñ apäcaro niçäcaro nirå tiù appatir<br />
varuëaù väyuù somaù é çaù çeñ o’nantaù padmajo brahmä etän sva-dikñ u pürvädi-dikñ u<br />
nirmala-matiù püjayet | atra nirå ti-varuëayor madhye’nantaà someçänayor madhye<br />
brahmäëaà svädikñ v atikathanät anyatra kalpita-pürvädi-dikñ u püjävagamyate | tad<br />
uktam ägamäntare—<br />
devägre svasya väpy agre präcé proktä ca deçikaiù |<br />
präcé präcy eva vijïeyä muktaye devatärcanam || iti |<br />
ké då çän ? sva-jätiù indratvädiù | adhé çvaro’dhipatiù hetiù çastraà patraà vähanaà<br />
pariväro gaëaù etaiù saàyuktän eteñ äà ca bé jäni uccärayitavyäni | prayogas tu laà<br />
indräya sarva-surädhipataye säyudhäya savähanäya sapariväräya nama evam anyaträpy<br />
ühané yaù ||41||<br />
idäné à varëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
kapiça-kapila-né la-çyä mala-çveta-dhümrä -<br />
mala-sita-çuci-raktä varëato vä savä dyä ù |<br />
kara-kamala-virä jat-svä yudhä divya-veçä<br />
vividha-maëi-gaëo’sra-prasphurad-bhüñ aëä òhyä ù ||42||<br />
kapiçaù kanaka-varëaù kapilas tämra-varëäbhaù çyämalaù kå ñ ëaù çvetaù çuklaù<br />
dhümro’sita-bhedaù amala-sitaù çvetaù çucir api çveta eva rakto lohita ete väsavädyäù<br />
varëato varëena yathä-<strong>krama</strong>à pürvokta-<strong>krama</strong>taù | punaù ké då çaù ? hasta-padme<br />
çobhamänäni äyudhäni yeñ äà te | punaù utkå ñ ö a-veçä nänä-prakära-maëi-samühänäà<br />
padma-rägä<strong>dé</strong> näm usreëa kiraëena prasphurad-de<strong>dé</strong> pyamänaà yad bhüñ aëaà<br />
tenäòhyä upacitäù çobhamänä ity arthaù ||42||<br />
saptamävaraëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
dambholi-çakty-abhidha-daëòa-kå pä ëa-pä ça-<br />
caëòä ìkuçä hvaya-gadä -triçikhä ri-padmä ù |<br />
arcyä bahir nija-sulakñ ita-mauli-yuktä ù<br />
sva-svä yudha-bhaya-samudyata-pä ëi-padmaù ||43||<br />
dambholir vajraà çakty-abhidhaà çakti-nämakam astraà daëòaù kå päëaù khaògaù<br />
caëòäìkuçähvayaù ugräìkuçäkhyaù gadä triçikhaà triçülam ari cakraà padmà ca<br />
etäni vahni-väsavädito bahiù sampüjyäni | dambholi-prabhå tayaù ké då çäù ? nija-<br />
sulakñ ita-mauli-yuktäù vajrädi-läïchita-mukuö äù | punaù sva-sväyudhair astrair<br />
abhayena ca samudyataà sulakñ itaà hasta-padmaà yeñ äà te tathä ||43||
vajrä<strong>dé</strong> näà varëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
kanaka-rajata-toyadä bhra-campä -<br />
ruëahima-né la-javä -pravä la-bhä saù <strong>krama</strong>taù |<br />
<strong>krama</strong>ta iti rucä tu vajra-pürvä -<br />
rucira-vilepana-vastra-mä lya-bhüñ ä ù ||44||<br />
vajra-pürväù vajrädyäù rucä varëena <strong>krama</strong>to’nukrameëaivaàrüpä jïeyäù | punaù<br />
ké då çäù ? käïcanaà raupyaà toyado meghaù abhraà campaka-puñ pam aruëo raktaù<br />
himaà çvetaù né laù çyämalaù javä auëòra-puñ paà pravälo nava-pallavaù evambhütä<br />
<strong>dé</strong> ptir yeñ äà te tathä | punaù ké då çäù ? ruciraà manoharaà vilepanaà candanädi<br />
vastraà mälyaà bhüñ aëaà ca yeñ äà te tathä ||44||<br />
pürvoktam upasaàharati—<br />
—o)0(o—<br />
kathitam ä vå ti-saptakam acyutä -<br />
rcana-vidhä v iti sarva-sukhä vaham |<br />
prayatä d athavä ìga-purandarä -<br />
çani-mukhais tritayä varaëaà tv idam ||45||<br />
iti pürvokta-prakäreëa viñ ëu-püjä-vidhau ävaraëa-saptakaà kathitam | ké då çaà ?<br />
sakala-sukhärtha-däyakam | açaktaà pratyäha prayajatäd iti | pürvoktäçaktaù<br />
tritayävaraëam ävaraëa-traya-sahitaà prayajet | kaiù ? aìgam indra-vajram etanmukhair<br />
etat pradhänair ity arthaù ||45||<br />
prakå tam upasaàharan püjäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
ity arcayitvä jala-gandha-puñ paiù<br />
kå ñ ëä ñ ö akenä py atha kå ñ ëa-püjä m |<br />
kuryä d budhas tä ni samä hvayä ni<br />
vakñ yä mi tä dä di-namo’ntikä ni ||46||<br />
iti pürvokta-prakäreëa jala-gandha-puñ paiù püjayitvä athänantaraà kå ñ ëäñ ö akena<br />
vakñ yamäëena budhaù paëòitaù kå ñ ëa-püjäà kuryät täni | samähvayäni nämäni<br />
praëavädi-namo’ntikäni vakñ yamäëäni oà kå ñ ëäya nama ity ä<strong>dé</strong> ni ||46||<br />
täny eva darçayati—<br />
—o)0(o—
çré -kå ñ ëo vä sudevaç ca nä rä yaëa-samä hvayaù |<br />
devaké -nandano yadu-çreñ ö ho vä rñ ëeya ity api ||47||<br />
asurä ntaka-çabdä nte bhä rahä ré ti saptamaù |<br />
dharma-saàsthä pakaç cä ñ ö au caturthy-antä ù kramä d ime ||48||<br />
asuräntaka-çabdänte bhära-häré ty arthaù | ime kå ñ ëädayaù çabdäù kramäd ekaikaçaù<br />
praëavädyäç caturthy-antä namo’ntakäç ca vijïeyäù ||47-48||<br />
atyantäçaktaà pratyäha—<br />
--o)0(o--<br />
ebhir evä thavä püjä kartavyä kaàsa-vairiëaù |<br />
saàsä ra-sä garotté rtyai sarva-kä mä ptaye budhaiù ||49||<br />
athavä ebhir eva kå ñ ëädibhiù çabdaiù kaàsavairiëaù çré -kå ñ ëasya püjä budhaiù |<br />
paëòitaiù kartavyä | kim artham ? saàsära eva sägaraù tasya utté rtyai uttaraëäya |<br />
punaù kim artham ? sakala-manoratha-präpty-artham ||49||<br />
dhüpa-däna-vidhià darçayati—<br />
--o)0(o—<br />
sä rä ìgä re ghå ta-vilulitair jarjarai saàviké rëair<br />
guggulvä dyair ghana-parimalair dhüpam ä pä dya mantré |<br />
dadyä n né cair danuja-mathanä yä pareëä tha doñ ëä<br />
ghaëö ä à gandhä kñ ata-kusumakair arcitä à vä dayä naù ||50||<br />
säräìgäre då òha-käñ ö häìgäre | khädiräìgäre iti tripäö hinaù | saàviké rëaiù kñ iptaiù<br />
guggulv-ädyaiù guggulu-çarkarä-madhu-candanäguru-çé raiù ghå ta-vilulitair dhå taplutaiù<br />
jarjaraiù kuö ö anena cürëitair ghana-parimalair niviòa-saurabha-çälibhiù<br />
dhüpam äpâdya kå tvä mantré upäsakaù né cair näbhi-pradeçe danuja-mathanäya<br />
gopäla-kå ñ ëäya dadyät | kià kurvan ? athänantaram apareëa vämena doñ ëä hastena<br />
gaja-dhvani-mantra-mätaù sväheti ghaëö äà vädayan | kimbhütäm ? gandhäkñ atapuñ<br />
paiù püjitäm ||50||<br />
<strong>dé</strong> pa-däne vidhià darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
tadvad <strong>dé</strong> paà surabhi-ghå ta-saàsikta-karpüra-vartyä<br />
<strong>dé</strong> ptaà då ñ ö yä dy-ativiçadadhé ù padma-paryantam uccaiù |<br />
dattvä puñ pä ïjalim api ca vidhä yä rpayitvä ca pä dyaà<br />
sä cä maà kalpayatu vipula-svarëa-pä tre nivedya ||51||
tadvad äpädya <strong>dé</strong> paà kuryät | kayä ? surabhi sugandhi yad ghå taà tena siktä ukñ itä<br />
karpüra-sahitä vartis tayä | ké då çam ? då ñ ö yä <strong>dé</strong> ptam | då ñ ö i-manoharam iti<br />
rudradharaù | padma-paryantaà mastaka-paryantam uccair upari dattvä då ñ ö yä<strong>dé</strong> ti<br />
dakñ iëävartena padma-paryantam | caraëa-kamala-paryantam iti tripäö hinaù | pädaparyantam<br />
iti kvacit päö haù | anantaraà puñ päïjalim api çirasi dattvä pädyäcamané ye<br />
ca dattvä vipula-svarëa-pätre bå hat-kanaka-bhäjane naivedyaà kalpayatu<br />
sampädayatu | säcämam äcamana-sahitaà prathamaà vadanety ädibhir äcamanaà<br />
dattvä anantaraà naivedyaà dadätv ity arthaù ||57||<br />
naivedya-svarüpaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
surabhitareëa dugdha-haviñ ä suçå tena sitä -<br />
samupadeçakai rucira-hå dy-avicitra-rasaiù |<br />
dadhi-nava-né ta-nütana-sitopala-püpa-puli-<br />
ghå ta-guòa-nä rikela-kadalé -phala-puñ pa-rasaiù ||52||<br />
atisurabhiëä dugdhännena suçå tena supakvena sitä-samupadeçakaiù çarkarävyaïjanaiù<br />
saha | çarkarayä saha upadaàçakair vyaïjanair iti tripäö hinaù | asmin pakñ e<br />
çucitena sitä-samupadaàçakair iti päö haù | rucira icch¸ akaraù hå dyaù susvädaù vicitro<br />
madhurädi-raso yeñ u taiù nütanaà çreñ ö haà sitopalaà khaëòädi-prasiddhaà puñ paraso<br />
madhu etair dravyair naivedyaà kalpayatu ||52||<br />
--o)0(o--<br />
kià viçiñ ö aà naivedyaà kalpayatu, taträha—<br />
astrokñ itaà tad-ari-mudrikayä bhirakñ ya<br />
vä yavyaté yapariçoñ itamagnidoñ ëä |<br />
sandahya vä ma-kara-saudharasä bhipürëaà<br />
manträ må té kå tam athä bhimå ñ an prajapyä t ||53||<br />
manum añ ö açaù surabhi-mudrikayä<br />
paripürëam arcayatu gandha-mukhaiù |<br />
harim arcayed atha kå ta-prasavä ïjalir<br />
ä syato’sya prasarec ca mahaù ||54||<br />
müla-manträstra-mantreëästräya phaò-ity anena vä ukñ itaà siktaà cakramudrayäbhirakñ<br />
ya väyavyeti väyu-bé ja-japtodaka-prokñ aëa-pariçoñ ita-doñ am agnidoñ<br />
ëä sandahyeti ram iti vahni-bé jäbhijapta-dakñ iëa-kareëa spå ñ ö vä doñ än dagdhvä<br />
väma-kara-saudha-rasäbhipüraëam iti väma-hastena pidhäya baà-bé ja-japenämå tarasäbhipürëaà<br />
vicintya müla-mantreëämå ta-rüpaà vicintyäthänantaraà tad etädå çaà<br />
naivedyam abhimå çan spå ñ ö vä manuà mantram añ ö açaù añ ö a-väraà prajapatu surabhi-
mudrikayä dhenu-mudrikayä paripürëaà naivedyaà vicintya gandha-mukhaiù<br />
candanädyaiù püjayatu | däna-prakäraà darçayati—harim ity ädinä | kå ta-prasaväïjalir<br />
harià pratyarcayet naivedya-grahaëäyäsyatas tejo niùsaratv iti prärthayet |<br />
athänantaram asya harer äsyato mukhatas tejo niùsaret prasaratv iti cintayet | naivedye<br />
saàyojayed iti tripäö hinaù ||53-54||<br />
--o)0(o--<br />
vé tihotradayitä ntam uccaran<br />
müla-mantram atha nikñ ipej jalam |<br />
arpayet tad amå tä tmakaà havir<br />
dor-yujä sukusumaà samuddharan ||55||<br />
athänantaraà vé ti-hotra-dayitäntaà svähä-käräntaà müla-mantram uccaran kiàcij<br />
jalaà tad-upari kñ ipet prokñ ayet | atra svähänte’pi mantre punaù svähä-pada-prayogaù<br />
käryaù etad-baläd eva anantara-dor-yujä hasta-dvayena sa-kusumaà sa-puñ paà<br />
samuddharan uttolayan tad-amå tätmakaà haviù samarpayet ||55||<br />
naivedyärpaëa-mantram äha—<br />
--o)0(o--<br />
nivedayä mi bhagavate juñ ä ëedaà havir hare |<br />
nivedyä rpaëamantro’yaà sarvä rcä su nijä khyayä ||56||<br />
ayaà mantraù sarväsu devänäà püjäsu nijäkhyayeti hare ity asmin sthäne yasmai<br />
deväya <strong>dé</strong> yate tan-näma-grahaëaàkartavyam iti nijäkhyä-çabdärthaù | nivedyäkhyayeti<br />
kecit ||56||<br />
bhojanopayogi-mudrä-viçeñ aà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
grä sa-mudrä à vä ma-doñ ëä vikacotpala-sannibhä m |<br />
pradarçayed dakñ iëena prä ëä <strong>dé</strong> nä à ca darçayet ||57||<br />
väma-doñ ëä gräsa-mudräà darçayet | kimbhütäm ? praphullotpala-sadå çé m |<br />
anantaraà dakñ iëa-hastena präëä<strong>dé</strong> näà vakñ yamäëäà mudräà darçayed iti ||57||<br />
--o)0(o--<br />
spå çet kaniñ ö hopakaniñ ö he dve<br />
aìguñ ö ha-mürdhnä prathameha mudrä |<br />
tathä parä tarjané -madhyame syä d<br />
anä mika-madhyamike ca madhyä ||58||
anä mika-tarjané -madhyamä ù syä t<br />
tadvac caturthé -sa-kaniñ ö hikä s taù |<br />
syä t païcamé tadvad iti pradiñ ö ä<br />
prä ëä di-mudrä nija-mantra-yuktä ù ||59||<br />
kaniñ ö hopakaniñ ö he kaniñ ö hänämike dve sväìguñ ö ha-mürdhnä spå çet | iha mudrä<br />
prathamä tathä tarjané -madhyame sväìguñ ö ha-mürdhnä spå çet anämika-madhyamike<br />
ca tena spå çed evaà vyäna-mudrä anämä-tarjané -madhyamäs tena spå çet | caturthé<br />
udänasya täs tisraù kaniñ ö hä-sahitäù | tadvat sväìguñ ö ha-mürdhnä yadi spå çet tadä<br />
samäna-mudrä ity anena prakäreëa präëädi-mudräù pradiñ ö äù kathitäù | kimbhütäù ?<br />
yathäyogya-sva-mantra-sahitäù mantra-sähityena täsäà mudrätvaà bhavati bilvamudrävad<br />
ity arthaù ||58-59||<br />
--o)0(o--<br />
ke te manträ ity äkäìkñäyäà präëä<strong>dé</strong> näà manträn äha—<br />
prä ëä pä na-vyä nodä na-samä nä ù kramä c caturthy-antä ù |<br />
tä rä dhä rä vadhvä ceddhä ù kå ñ ëä dhvanas tv ime manavaù ||60||<br />
präëädayaù païca kramäc caturthé -vibhakti-sahitäù tathä tärä-dhäräù oàkärädhäräù<br />
praëavädyä ity arthaù | tathä kå ñ ëädhvano’gner vadhvä priyayä iddhä ud<strong>dé</strong> ptäù<br />
sambaddhäù svähä-käräntä ity arthaù | evaà ca sati oà präëäya svähä ity ädyäù païca<br />
manträ bhavaté ty arthaù ||60||<br />
--o)0(o—<br />
nivedya-mudräà pradarçayan mantraà ca darçayati—<br />
tato nivedya mudrikä à pradhä nayä kara-dvaye |<br />
spå çann anä mikä à nijaà manuà japan pradarçayet ||61||<br />
tatas tad-anantaraà nivedya-mudräà pradarçayet | kià kurvan ? kara-dvaye karayor<br />
anämikäà pradhänayäìguñ ö hena spå çan | punaù kià kurvan ? nijaà své yaà manuà<br />
mantraà prajapan ||61||<br />
mantram uddharati—<br />
—o)0(o—<br />
nandajo’mbu-manu-bindu-yuì natiù<br />
pä rçva-rä -marud-avä tmane ni ca |<br />
ruddha-ìe-yuta-nivedyam ä tma-bhür
mä sa-pä rçvam anilas tathä ’mi-yuk ||62||<br />
nandajaù ö ha-käraù ambuù va-käraù manuù au-käraù binduù etair yuktä natir namaù<br />
pärçvaù pa-käraù rä iti svarüpaà marut ya-käraù avätmane iti ani svarüpaà ruddhaà<br />
iti svarüpaà ìe caturthé aniruddha-çabdaç caturthé -yukta ity arthaù | nivedyam iti<br />
trayaù ätma-bhüù ka-käraù mäàso la-käraù pärçvaù pa-käraù la-kära-ya-käräbhyäà<br />
yukto’nilo ya-käraù amé ti svarüpaà tathä ö hvauà namaù paryävätmane aniruddhäya<br />
naivedyaà kalpayämi iti mantraù ||62||<br />
—o)0(o—<br />
maëòalam abhito mantré<br />
bé jä ìkura-bhä janä ni vinyasya |<br />
piñ ö amayä n api <strong>dé</strong> pä n<br />
ghå ta-pürëä n vinyaset su<strong>dé</strong> pta-çikhä n ||63||<br />
maëòala-parito bé jäìkura-päträëi saàsthäpya tathaiva piñ ö a-kå tän ghå ta-paripürëän<br />
prajvalita-çikhän pra<strong>dé</strong> pän sthäpayet ||63||<br />
<strong>dé</strong> kñ äìga-homa-vidhià darçayati—<br />
—o)0(o—<br />
atha saàskå te hutavahe’mala-dhé r<br />
abhivä hya samyag abhipüjya harim |<br />
juhuyä t sitä ghå ta-yutena payaù<br />
parisä dhitena sita-<strong>dé</strong> dhitinä ||64||<br />
añ ö ottaraà sahasraà samä pya<br />
homaà punar balià dadyä t |<br />
rä çiñ v adhinä thebhyo<br />
nakñ atrebhyas tataç ca karaëebhyaù ||65||<br />
athänantaraà çästrokta-saàskäraiù saàskå te vahnau nirmala-buddhiù yathoktarüpaà<br />
harim ävähya gandhädibhiç ca yathävidhi sampüjyäñ ö ottara-sahasraà juhuyät |<br />
kena sita-<strong>dé</strong> dhitinä bhaktena ké då çena payaù-parisädhitena dugdha-paripäcitena<br />
paramännenety arthaù | punaù ké då çena ? sitä-ghå ta-yutena çarkarä-ghå ta-sahitena<br />
anantaraà yathokta-homaà samäpyävaçiñ ö a-paramännena räçiñ u meñ ädiñ u<br />
adhinäthebhyo räçi-devatäbhyo maìgalädibhyaù nakñ atrebhyo’çvinyädibhyaù<br />
karaëebhyo vavädibhyo balià dadyät | prayogas tu meñ a-vå çcikädhipataye maìgaläya<br />
eñ a balir namaù evaà vå ñ a-tulädhipataye çukräya mithuna-kanyädhipataye budhäya<br />
karkaö ädhipataye candräya siàhädhipataye süryäya danur-mé nädhipataye gurave<br />
makara-kumbhädhipataye çanaye eva balir namaù | evaà açvané -bharaëé -<br />
kå ttikäpä<strong>dé</strong> ya-meñ a-räçaye eñ a balir nama ity ädi | evaà vavavälaké lavataitila-garavaëija-viñ<br />
ö ibhyaù eñ a balir namaù ||64-65||
püjänantaraà prakäram äha—<br />
--o)0(o--<br />
sampä dya pä né ya-sudhä à samarpya<br />
dattvä mbha udä sya mukhä rcir ä sye<br />
naivedyam uddhå tya nivedya viñ vak<br />
senä ya på thvé m upalipya bhüyaù ||66||<br />
päné yam eva dhenu-mudrayä sudhäà kå tvä pänärthaà kå ñ ëäya samarpyämbho dattvä<br />
jalam äcamanärthaà dattvä mukhärcir-deva-mukhän naivedye’vatäritaà teja äsye<br />
deva-mukhe udväsya niveçya naivedyam uttolya viçvaksenäya deva-gaëäya naivedyaà<br />
samarpya på thivé m upalipya ||66||<br />
--o)0(o--<br />
gaëòüñ a-danta-dhavanä camanä sya-hasta-<br />
må jyä nulepamukhavä sakamä lya-bhüñ ä ù |<br />
tä mbülam apy abhisamarpya suvä dya-nå tya-<br />
gé taiù sutå ptam abhipüjayatä t punar eva ||67||<br />
bhüyaù punar api gaëòüñ aà culükodakaà danta-dhavanaà danta-käñ ö ham | dantadhavanaà<br />
danta-dhävanam iti tripäö hinaù | äcamanaà çeñ äcamane dvir-äcamanam<br />
äsya-hastayor må jyaà mukha-hastayoù proïchana-vastram anulepaç candanädiù<br />
mukhaà väsyate surabhi kriyate aneneti mukha-väsaà karpürädi mälyaà puñ paà<br />
bhüñ älaìkaraëaà tämbülam api samuccaye etäni samarpya punar eva yathä-pürvaà<br />
püjä kå tä evaà suvädya-nå tya-gé taiù sutå ptaà harià natvä bhipüjayet ||67||<br />
--o)0(o--<br />
gandhä dibhiù saparivä ram athä rgham asmai<br />
dattvä vidhä ya kusumä ïjalim ä dareëa |<br />
stutvä praëamya çirasä culukodakena<br />
svä tmä nam arpayatu tac caraëä bja-müle ||68||<br />
kaiù ? gandhädibhiù sapariväraà pürvoktävaraëa-sahitam athänantaram asmai haraye<br />
arghyaà dattvä ädareëa puñ päïjalià dattvä stutvä çirasä praëamya sac-caraëäravindamüle<br />
svätmänaà culukena argha-çeñ a-jalena samarpayatu ||68||<br />
--o)0(o--<br />
ätmanaù samarpaëa-mantram äha ita ity ädinä svätma-samarpaëe ity antena<br />
granthena—
itaù pürvaà prä ëa-buddhi-deha-dharmä dhikä rato jä grat-svapna-suñ upty-avasthä su<br />
manasä vä cä karmaëä hastä bhyä à padbhyä m udareëa çiçnä yat små taà yad uktaà<br />
yat kå taà tat sarvaà brahmä rpaëaà bhavatu svä hä mä à ma<strong>dé</strong> yaà ca sakalaà<br />
haraye samyag arpaye oà tat sad iti ca prokta-mantraù svä tma-samarpaëe ||<br />
--o)0(o--<br />
etac ca mantra-trayaà spañ ö atvän na likhyate—<br />
anusmaran kalaçagam acyutaà japet<br />
sahasrakaà manum atha sä ñ ö akaà budhaù |<br />
vapuñ y atho ditijä jitaù samä vå té r<br />
vilä pya tä s tad api nayet sudhä tmatä m ||69||<br />
athänantaraà budhaù paëòitaù kalaçagaà kumbhädi-niñ ö haà harià cintayan<br />
säñ ö akam añ ö a-sahitaà sahasraà manuà mantraà japet | athänantaraà ditija-jitaù çré -<br />
kå ñ ëasya vapuñ i çaré re täù pürvoktäù samävå té ù ävaraëa-devatä viläpy vilé nä iti<br />
vicintya tad api deva-vapuù sudhätmatäm amå tatäà nayet ||69||<br />
--o)0(o--<br />
dhvaja-toraëa-dik-kalaçä di-gatä m<br />
api maëòapa-maëòala-kuëòa-gatä m |<br />
abhiyojya citià kalaçe kusumaiù<br />
paripüjya japet punar añ ö açatam ||70||<br />
kalaçe citià mantra-devatäà caitanya-rüpam abhiyojya kusumaiù puñ paiù sampüjya<br />
punar añ ö a-sahitaà çataà japet | kimbhütäm ? citià dhvaja-toraëa-dik-kalaçädi-gatäà<br />
na kevalaà dhvajädi-gatäm api tu maëòale maëòape kuëòa-gatäm ||70||<br />
--o)0(o--<br />
atha çiñ ya upoñ itaù prabhä te<br />
kå ta-naityaù susitä mbaraù suveçaù |<br />
dharaëé -dhana-dhä nya-gokulair<br />
dhinuyä d vipra-varä n hareù prasattyaiù ||71||<br />
athänantaram upoñ itaù kå topaväsaù çiñ yaù prabhäte prätaù-käle kå ta-nitya-kå tyaù<br />
çukla-vastra-dharaù suveçaù çobhana-bhüñ aëaù dharaëé på thivé dhanaà suvarëädi<br />
dhänyaà vré hy-ädi gaur dogdhré dukülaà paö ö a-vastram etair yathä-yogyaà vipravarän<br />
brähmaëa-çreñ ö hän dhinuyät pré ëayet | kim-artham ? hareù çré -kå ñ ëasya<br />
prasädärtham ||71||<br />
--o)0(o--
hüyaù pratarpya praëipatya deçikaà<br />
tasmai parasmai puruñ ä ya dehine |<br />
tä à vitta-çä ö hyaà parihå tya dakñ iëä à<br />
dattvä tanuà svä à ca samarpayet sudhé ù ||72||<br />
bhüyaù punar api pratarpya brähmaëän santoñ ya punaù kathanam atyantatarpaëärthaà<br />
paré tyeti päö he pradakñ iëé -kå tyety arthaù | deçikaà guruà praëipatya<br />
namaskå tya tasmai gurave dehine deha-dhäriëe parasmai puruñ äya çré -kå ñ ëäya dhanaçäö<br />
hyaà parihå tya vaibhavänusäreëa täà prasiddhäà vittärdhaà caturthäàçaà vä<br />
dattvä na tu dakñ iëäm iva manträdänänantaram eva tat-prasaìgät sväà své yäà tanuà<br />
subuddhiù samarpayet ||72||<br />
--o)0(o--<br />
athä bhiñ eka-maëòape sukhopaviñ ö am ä sane |<br />
gurur viçodhayed amuà pureva çoñ aëä dibhiù ||73||<br />
athänantaraà gurur amuà çiñ yaà pureva pürvavad eva çoñ aëädibhir bhüta-çuddhyädibhir<br />
viçodhayet | ké då çam ? abhiñ eka-maëòape äsane sukhopaviñ ö am ||73||<br />
--o)0(o--<br />
pé ö ha-nyä sä vasä naà vapuñ i vimala-dhé r nyasya tasyä sikä yä<br />
mantreëä bhyarcya dürvä kñ ata-kusuma-yutä à rocanä à ke nidhä ya |<br />
ä çé rvä dair dvijä nä à viçada-paö u-ravair gé ta-vä ditra-ghoñ air<br />
mä ìgalyair ä nayattaà kalaçam abhivå tas tat-samé paà praté taù ||74||<br />
tasya çiñ yasya vapuñ i çaré re pé ö ha-nyäsävasänaà pé ö ha-nyäsa-paryantaà sakalaà<br />
nyäsaà vinyasya äsikäyä äsanasya mantreëäsanaà püjayitvä rocanäà mastake<br />
nidhäya tilakaà kärayitvä | ké då çé à rocanäm ? dürväkñ ata-puñ pa-sahitäm | anantaraà<br />
dvijänäm äçé rvädair gé ti-maìgalädi-çabdaiù | ké då çair etaiù ? viçada-paö u-ravaiù<br />
spañ ö ottama-çabdaiù tathä anyair api mäìgalyair maìgalasyopayuktaiù sahitaà taà<br />
kalaçam abhivå ta äcäryatvena vå taù tat-samé paà çiñ ya-samé pam änayet | ké då çaù ?<br />
çiñ yätmé yatayä praté to viçväsänvito yaù kaçcid ity arthaù ||74||<br />
--o)0(o--<br />
tenä bhilé na-maëi-mantra-mahauñ adhena<br />
dhä mnä peraëa paramä må ta-rüpa-bhä jä |<br />
sampürayan vapur amuñ ya tato vitanvan<br />
tat-sä marasyamabhiñ ecayatä d yathä vat ||75||<br />
kumbhasya palvalän çiñ ya-çirasi nidhäya tena kalasenety arthäd yathävat yathä-yuktaprakäreëäbhiñ<br />
ecayet abhiñ ecanaà kuryät | tad uktam—
vidhivat kumbham uddhå tya tan-mukhasthän sura-drumän |<br />
çiçoù çirasi vinyasya mätå käà manasä japet || iti |<br />
kimbhütena ? abhilé naù saàlé naù maëir nava-ratnäni mantraù å k mahauñ adhaà<br />
divya-pippalé -prabhå ti yatra tena | ké då çena ? pareëa dhämnä para-tejaù-svarüpeëa |<br />
punaù ké då çena ? paramämå ta-rüpa-bhäjä paramämå ta-rüpa-mayena | kià kurvan ?<br />
amuñ ya çiçor vapuù çaré raà pürayan | kià kurvan ? tatas tad-anantaraà tatsämarasyaà<br />
tena tena tejo-rüpeëa kalaçaikyaà vitanvan ||75||<br />
abhiñ ekam äha—<br />
--o)0(o--<br />
kñ ä dyair ä ntair varëair abhipürëa-tanus trir ukta-manträ ntaiù |<br />
parihita-sitatara-vamana-dvité yo vä caàyamaù samä cä ntaù ||76||<br />
kñ a-ädir yeñ äà taiù äntaiù a-käränto yeñ äà tair varëair mätå käkñ arair müla-mantratri-japävasänair<br />
abhiñ ikta-çaré raù çiñ yaù dhå ta-navé nätiçukla-vasana-yugalaù mauné<br />
kå ta-dvir-äcamanaù ||76||<br />
--o)0(o--<br />
bahuçaù praëamya deçika-nä mä naà harim athopasaìgamya |<br />
tad-dakñ iëata upä stä m abhimukham ekä gra-mä nasaù çiñ yaù ||77||<br />
bahu-väraà deçika-nämänaà guru-rüpaà harim natvä athänantaram upasaìgå hya<br />
guru-caraëau vyatyasta-hasta-dvayaà kå tvä tad-dakñ iëato guru-dakñ iëe abhimukhaà<br />
guru-saàmukham ekägra-mänasaù eka-cittas tiñ ö het upaviçet ||77||<br />
--o)0(o--<br />
nyä sair yathä vidhi tam acyuta-sä dvidhä ya<br />
gadnhä kñ atä dibhir alaìkå ta-varñ maëo’sya |<br />
å ñ y-ä di-yuktam atha mantra-varaà yathä vad<br />
brüyä t triço gurur anarghyam avä ma-kareëa ||78||<br />
athänantaraà yathä-vidhi yathokta-prakäreëa nyäsaiù païcäìga-nyäsädibhiù te<br />
çiñ yam acyuta-säd-vidhäya çré -kå ñ ëa-rüpaà kå tvä gandhäkñ ata-puñ paiù vibhüñ itaçaré<br />
rasyäsya aväma-karëe dakñ iëa-karëe å ñ i-cchando-devatä-sahitam anarghyam<br />
amülyaà mantra-varaà mantra-çreñ ö haà triçaù tri-väraà brüyät yathävat yathoktaprakäreëa<br />
sa ca prakäraù prathamaà dakñ iëa-haste gurur jalaà dadäti amukamantraà<br />
dadämé ti anena çiñ yo’pi dadasva iti brüyät tato mantraà dadyäd iti<br />
aträvaçyaà vära-trayaà guruëä mantraù paö hané yaù datte yävac chiñ yasya mantraù<br />
sväyatto bhavati tävat paö hané ya iti ||78||
--o)0(o--<br />
mantra-grahaëänantaraà çiñ ya-kå tyaà darçayati—<br />
guruëä vidhivat prasä ditaà<br />
manum añ ö ordhva-çataà prajapya bhüyaù |<br />
abhivä dya tataù çå ëotu samyak<br />
samayä n bhakti-bhareëa namra-mürtiù ||79||<br />
yathä-vidhi guruëä hetunä präptaà mantraà prasädhitam anugraheëa dattam iti<br />
tripäö hinaù | añ ö au ürdhvaà yasya tasya tad añ ö ädhika-çataà prajapya bhüyaù punar<br />
api gurum abhivädyaà namaskå tya daëòavat praëamya tato gurutaù samayän äcärän<br />
samyak kå tvä çå ëotu yat tu vidyäm añ ö a-kå tvo japed iti tat-tan-nyüna-saìkhyä-kalajapa-niñ<br />
edha-param | ké då çaù ? bhaktyätiçayena namra-çaré raù ||79||<br />
mantra-dänänantaraà guru-kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
dattvä çiñ yä ya manuà nyasyä tha guruù kå tä tma-yajana-vidhiù |<br />
añ ö ottaraà sahasraà sva-çaktihä nya-navä ptaye japyä t ||80||<br />
athänantaraà guruù çiñ yäya mantraà dattvä nyasya nyäsädikaà kå tvä kå tätma-yajanavidhiù<br />
kå täbhyantara-yägaù añ ö ädhikaà sahasraà sva-sämarthya-häny-anaväptaye svasämarthya-rakñ<br />
ärthaà datta-mantraà japet ||80||<br />
çiñ ya-kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
kumbhä dikaà ca sakalaà gurave samarpya<br />
sambhojayed dvija-varä n api bhojya-jä taiù |<br />
kurvantyh anena vidhinä ya ihä bhiñ ekaà<br />
te sampadä à nilayanaà hi ta eva dhanyä ù ||81||<br />
kumbhädikaà sakalaà maëòala-sahitaà maëòapävasthita-dravyaà gurave samarpya<br />
dattvä bhojya-samühair dvija-çreñ ö hän santoñ ayet etat-karaëasya phalam äha—iha<br />
jagati anena vidhinä anayä paripäö yä ye abhiñ ekaà kurvanti te sampadäà sarvasamå<br />
ddhé näà nilayanaà sthänaà ta eva dhanyäù puruñ ärtha-bhäginaù ||81||<br />
uktam artham upasaàharati—<br />
--o)0(o--<br />
saìkñ ipya kiàcid uditä <strong>dé</strong> kñ ä
saàsmaraëä ya hi viçada-dhiyä m |<br />
etä à praviçya mantré sarvä n<br />
japej juhotu yajec ca manün ||82||<br />
kiàcit saìkñ ipya <strong>dé</strong> kñ ä uktä kathitä viçada-dhiyäà nirmala-buddhé näà saàsmaraëäya<br />
etäà <strong>dé</strong> kñ äà praviçya präpya mantré sädhakaù sarvän manträn japet yajej juhotu ||82||<br />
iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà<br />
<strong>dé</strong> kñ ä-püjä-näma caturtha-paö alaù<br />
||4||<br />
--o)0(o--
(5)<br />
païcamaù paö alaù<br />
adhunä <strong>dé</strong> kñ itasya mantra-vidhià darçayati—<br />
caitre kå tvaitan mä si karmä ccha-pakñ e<br />
puëya-rkñ e bhüyo deçikä t prä pya <strong>dé</strong> kñ ä m |<br />
tenä nujïä taù pürva-sevä à dvité ye<br />
mä si dvä daçyä m ä rabhetä malä yä m ||1||<br />
caitre mäsi puëya-rkñ e çubha-nakñ atre accha-pakñ e çukla-pakñ e etat karma mantra<strong>dé</strong><br />
kñ ätmakaà karma kå tvä bhüyaù punar api deçikät guror <strong>dé</strong> kñ äà mantropadeçaà<br />
präpyänantaraà tena guruëänujïätaù dvité ye mäsi vaiçäkhe dvädaçyäm tithau pürvaseväà<br />
puraçcaraëam ärabhet | caitre duùkhäya <strong>dé</strong> kñ ä syät iti vacanaà gopäla-mantrabhinna-<strong>dé</strong><br />
kñ a-viñ ayam ||1||<br />
--o)0(o--<br />
kå tvä snä nä dyaà karma dehä rcanä ntaà<br />
vartmä çritya prä g é ritaà mantri-mukhyaù |<br />
çuddho mauné san brahmacä ré niçä çé<br />
japyä c chä ntä tmä çuddha-padmä kñ a-dä mnä ||2||<br />
kå tveti | mantri-mukhyaù sädhakaù snänam ärabhyätma-yogäntaà karma kå tvä präg<br />
éritaà vartmäçritya pürvokta-püjä-prakäram äçritya çuddho gäyatré -japena niñ päpo<br />
brähmaëädy-ukta-bähyäntara-çauca-yukto mauné väg-yato brahmacäré añ ö a-vidhamaithuna-tyägé<br />
niçäçé rätri-bhojé çäntätmä anuddhata-cittaù çukla-padma-bé ja-mälayä<br />
japyät |<br />
atraivam ägamäntaroktaà boddhavyam | çubhe dine kroçaà kroça-dvayaà vä kñ etraà<br />
vihärärthaà parikalpya kñ é ra-druma-bhava-vitasti-parimitäñ ö a-ké lakäù pratyekam<br />
ekadaiva vä daça-kå tvaù çata-kå tvo vä japitvä añ ö a-dig-devatäù sampüjya madhye<br />
kñ etre kñ etra-päla-balià dattvä püjäà kå tvä pürvädy-añ ö a-dikñ u tän nikhanyät tatra<br />
tatra tat-tan-nämnä dik-pati-balià ca dattvä <strong>dé</strong> pakaà ca dattvä japa-pürva-divase ekabhojanam<br />
upaväso vä guruà brähmaëäàç ca tarpayet |<br />
tathä ca sanat-kumära-kalpe—<br />
vipräàç ca bhojayed anna-bhojanäcchädanädibhiù |<br />
bahubhir vastra-bhüñ äbhiù sampüjya gurum ätmanaù |<br />
ärabheta japaà paçcät tad-anujïä-puraùsaram || iti |<br />
tato’grima-dine snänädikaà kå tvä saìkalpaà kuryät oà adyoà nama ity ädy<br />
uccäryämuka-mantrasya siddhi-käma iyat saìkhyäka-japa-tad-daçäàçämuka-dravya-
homa-tad-daçäàçämuka-dravya-tarpaëa-tad-daçäàçämukäbhiñ eka-tad-daçäàçabrähmaëa-sampradänaka-bhojya-dänätmaka-puraçcaraëa-karma<br />
kariñ ye iti saìkalpaà<br />
kuryät | tato mantra-rñ i-chando-devatänäà käma-sthäne puraçcaraëa-jape viniyoga<br />
iti | jape cäyaà niyamaù—<br />
nairantarya-vidhiù prokto na dinaà vyatilaìghayet |<br />
çayanaà darbha-çayyäyäà çuciù prayata-mänasaù |<br />
divasätikrame doñ aù siddhi-bädhaù prajäyate ||<br />
nära<strong>dé</strong> ye—<br />
çanaiù çanair avispañ ö aà na drutaà na vilambitam |<br />
na nyünaà nädhikaà väpi japaà kuryäd dine dine ||<br />
tathänyatra—<br />
ananya-mänasaù prätaù kälän madhyandinävadhi |<br />
nära<strong>dé</strong> ye tathaiva ca—<br />
na vadan na svapan gacchan nänyat kim api saàsmaran |<br />
na kñ uj-jå mbhaëa-hikkädi-vikalé -kå ta-mänasaù ||<br />
mantra-siddhim aväpnoti tasmäd yatna-paro bhavet |<br />
uñ ëé ñ o kaïcuké nagno mukta-keçaù tathaiva ca ||<br />
prasärita-päëi-pädo nocca-pädäsano bhavet ||<br />
tathä vaiçampäyana-saàhitäyäm—<br />
snänaà tri-savanaà proktam açaktau dviù sakå t tathä |<br />
asnätasya phalaà nästi na vä tarpayataù pitè n ||<br />
näsatyam abhibhäñ eta nendriyäëi pralobhayet |<br />
çayanaà darbha-çayyäyäà çuciù prayata-mänasaù ||<br />
tad-väsaù kñ älayen nityam anyathä vighnam ävahet |<br />
naikaväsä japen mantraà bahu-vastré kadäcana ||<br />
upary-adho bahir vastre puraçcaraëa-kå d bhajet ||<br />
tathä nära<strong>dé</strong> ye—<br />
stré -çüdräbhyäà na sambhäñ ed rätrau japa-paro na ca |<br />
japen na sandhyä-käleñ u pradoñ e nobhayeñ u ca |<br />
brähmaëäné ta-vastra-çuddha-jalena karmakå d bhavet || iti ||2||<br />
api tu kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
tanvan çuçrüñ ä à goñ u tä bhyaù prayacchan<br />
grä saà bhüteñ u prodvahaç cä nukampä m |<br />
manträ dhiñ ö hä trià devatä à vandamä no<br />
durgä à dubodha-dhvä nta-bhä nuà guruà ca ||3||
goñu çuçrüñäà go-paricaryäà dhüma-kaëòüyanädi-rüpäà seväà vistärayan | kià<br />
kurvan ? täbhyo gobhyo gräsa à prayacchan gopäla-mantra eva gräsädikam<br />
atropädänäd anyatränukteç ca | bhüteñ u präëiñ u karuëäà dhärayan manträdhiñ ö hätå -<br />
devatäà durgäm ajïänändhakära-süryaà guruà ca vandamänaù ||3||<br />
--o)0(o--<br />
kurvann ä tmé yaà karma varëä çrama-sthaà<br />
mantraà japtvä triù snä na-kä le’bhiñ iïcet |<br />
ä cä man pä thas-tattva-saìkhyä -prajaptaà<br />
bhuïjä naç cä nnaà sapta-japtä ïcanä di ||4||<br />
své yaà varëäçramoktaà karma kurvan ätmé yaà ätmano yo varëo brähmaëädir yo<br />
väçramo brahmacaryädis tatra tatrasthaà karma vihitaà tat tat kurvann ity arthaù |<br />
mantra-japta-jalena käle vära-trayaà svätmänam abhiñ iïcet tattva-saìkhyä-prajaptaà<br />
dvätriàçat-saìkhyä-prajaptaà païca-viàçati-prajaptaà vä tathä jalam äcäman ittham<br />
evännaà bhuïjänaù | punaù ké då çaù ? sapta-japtam aïjanädi-kajjalädi yasya sa tathä<br />
ädi-çabdena gandha-mälyä<strong>dé</strong> näà parigrahaù | aïjanädya iti kvacit päö haù ||4||<br />
japa-sthänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
adreù çå ìge nadyä s taö e bilva-müle<br />
toye hå daghne gokula-viñ ëu-gehe |<br />
açvatthä dhastä d ambudheç cä pi té re<br />
sthä neñ v eteñ v ä sé na ekaikaças tu ||5||<br />
prajaped ayuta-catuñ kaà daçä kñ araà manu-varaà på thak <strong>krama</strong>çaù |<br />
añ ö ä daçä kñ araà ced ayuta-dvayam ity u<strong>dé</strong> ritä saìkhyä ||6||<br />
parvata-çå ìge na<strong>dé</strong> -té re bilva-vå kñ a-samé pa-deçe hå daya-pramäëa-jale goñ ö he viñ ëupratimädhiñ<br />
ö hita-gehe pippala-vå kñ a-samé pa-deçe samudrasya té re añ ö asu sthäneñ u<br />
äsé na upaviñ ö aù ekaikaçaù ekaikasmin sthäne sthäneñ u <strong>krama</strong>çaù krameëa på thak<br />
ayuta-catuñ kaà kå tvä daçäkñ ara-mantraà japet yadäñ ö ädaçäkñ ara-mantraù tadäyutadvayaà<br />
kå tvä iti japa-saìkhyo<strong>dé</strong> ritä atra na pratisthänam ayuta-catuñ käyuta-dvayajapaù<br />
kintu yathä japtavyaà yena sarvatra japena tävaty eva saìkhyä bhavati<br />
anyathäñ ö asu sthäneñ u japenäñ ö ädaçäksare ñ oòaçäyuta-japaù syät | prapaïca-säre’pi—<br />
ayuta-dvitayävadhi-japaù syäd iti | yadyapy añ ö ädaçäkñ are iyaà saìkhyä tathäpi tulyanyäyäd<br />
daçäkñ are’pi iyam eva vyavastheti rudradharaù ||5-6||<br />
--o)0(o--<br />
ukteñ u sthäneñ üuy krameëähära-niyamam äha—
çä kaà mülaà phalaà go-stana-bhava-dadhiné bhaikñ am annaà ca saktuà<br />
dugdhä nnaà cety adä naù kñ iti-dhara-çikharä dau kramä t sthä na-bhede |<br />
ekaà caiñ ä m açaktau gaditam iha mayä pürvä sevä -vidhä naà<br />
nirvå tte’smin punaç ca prajapatu vidhivat siddhaye sä dhakeçaù ||7||<br />
kñ iti-dhara-çikharädau pürvokta-parvata-çå ìgädau sthäna-viçeñ e kramäd ekaikaà<br />
krameëa vihitaà çäkaà västukädi mülaà çüraëädi phalaà ämrädi go-stana-bhavaà<br />
dugdhaà dadhi ca dvandvaù bhaikñ aà bhikñ äta upalabdham annaà ca praçastaà<br />
haimatikaà sitäsvinnaà saktuà bhå ñ ö a-yava-cürëaà dugdhännaà päyasaà adäno<br />
bhakñ amäëo japaà kuryät mitodanam |<br />
çastännaà ca samaçné yän mantra-siddhi-samé hayä |<br />
tasmän nityaà prayatnena çastännäçé bhaven naraù || iti |<br />
açaktaà praty äha—ekam iti | açaktau caiñ äm adri-çå ìgädy-añ ö a-sthänänäà madhye<br />
ekaà sthänaà samäçritya çäkädy-añ ö a-vidheñ v ekaà bhojanam äçritya japaà kuryät |<br />
tad uktaà nära<strong>dé</strong> ye—<br />
må du koñ ëaà supakvaà ca kuryäd vai laghu-bhojanam |<br />
nendriyäëäà yathä vå ddhis tathä bhuïjé ta sädhakaù ||<br />
yad vä tad vä parityäjyaà duñö änäà saìgamaà tathä ||<br />
iha granthe pürva-sevävidhänaà mayä gaditaà kathitam asminn nivå tte sampürëe<br />
puraçcaraëa-jape punaç ca prajapatu siddhaye viçiñ ö a-phala-siddhaye vidhivat<br />
yathokta-prakäreëa atra kecid asmin pürva-sevärambhe karmaëi nirvå tte samäpte<br />
punaù puraçcaraëa-japaà karotv ity ähuù ||7||<br />
--o)0(o--<br />
dehä rcanä nte dinaço dinä dau<br />
<strong>dé</strong> kñ okta-mä rgä nyataraà vidhä nam |<br />
ä çritya kå ñ ëaà prayajed vivikte<br />
gehe niñ aëëo huta-çiñ ö a-bhojé ||8||<br />
dehärcanänte deha-püjävasäne dinaçaù pratidinaà dinädau prätar <strong>dé</strong> kñ okta-märgeñ u<br />
ñoòaça-païcopacärädiñ u anyataram ekaà vartmäçritya kå ñ ëaà prayajet püjayatu<br />
ävaraëa-bhedäd vartma-bhedaù | ké då çaù ? vivikta ekänte gå he niñ aëëa upaviñ ö aù |<br />
punaù ké då çaù ? huta-çiñ ö a-bhojé prätyahika-japa-daçäàça-homävaçiñ ö a-bhojé ||8||<br />
--o)0(o--<br />
prakäräntaram api mahate phaläya puraçcaraëam äha—daça-lakñ am iti rudradharaù |<br />
vayaà tu paçyämaù | prakå ta-yathokta-puraçcaraëam äha—
daça-lakñ am akñ aya-phala-pradaà manuà<br />
pratijapya çikñ ita-matir daçä kñ aram |<br />
juhuyä d guòä jya-madhu-samplutair navair<br />
aruëä mbujair hutavahe daçä yutam ||9||<br />
çuddha-matiù sädhakaù akñ aya-phaladaà mokñ a-phalaà daçäkñ araà manuà daçalakñ<br />
aà pratijapya hutavahe saàskå tägnau aruëämbujair aruëa-kamalair daçä-yutaà<br />
lakñ am ekaà juhuyät | ké då çaiù ? guòäjya-madhu-samplutaiù guòa-ghå ta-madhusaàyuktaiù<br />
||9||<br />
--o)0(o--<br />
çuñ ira-yugala-varëaà cen manuà païca-lakñ aà<br />
prajapatu juhuyä c ca prokta-kÿ ptyä rdha-lakñ am |<br />
amala-matir alä bhe pä yasair ambujä nä à<br />
sahita-ghå ta-sitair evä rabhed dhoma-karma ||10||<br />
çuñ ira-yugala-varëaà çuñ iraà chidraà nava-saìkhyätmakaà tasya yugalaà<br />
dvandvaà añ ö ädaçäkñ araà japet tadä païca-lakñ aà prajapatu prokta-kÿ ptyä pürvoktaparipäö<br />
yä cärdha-lakñ am juhuyät yathokta-homa-dravyäläbhe dravyäntaram äha<br />
amala-matir iti çuddha-matiù ambujänäà padmänäm aläbhe’präptau päyasaiù<br />
paramännair homam ärabheta | ké då çaiù ? sahite ghå ta-site yeñ u taiù ghå ta-çarkaräsahitair<br />
ity arthaù | svähäntena homa-püjeti sarvatra boddhavyaà homädeç<br />
cänuñ ö häna-prakäro mat-kå ta-homänuñ ö häna-paddhater avagantavyaù | nära<strong>dé</strong> ye,<br />
yathä—<br />
japasya tu daçäàçena homaù käryo dine dine |<br />
athavä lakñ a-paryantaà homaù käryo vipaçcitä || iti ||10||<br />
homäçaktaà pratyäha—<br />
--o)0(o--<br />
asaktä nä à home nigama-rasanä gendra-guëito<br />
japaù kä ryaç ceti divja-nå pa-viçä m ä hur apare |<br />
sahomaç ced eñ ä à sama iha japo homa-rahito<br />
ya ukto varëä nä à sa khalu vihitas tac-cala-då çä m ||11||<br />
tävad dravyädy-asampattyä homa-karmaëi asamarthänäà brähmaëa-kñ atriyavaiçyänäà<br />
yathä-säìkhyaà nigamä vedäç catväraù rasäù ñ aö nägendrä añ ö au etair<br />
guëitair japyo’nuñ ö heya ity apare äcäryä ähuù | tatra kå ta eva japaù etair guëita iti<br />
rudradharaù | vastutas tu—<br />
homäçaktau japaà kuryäd dhoma-saìkhyä-caturguëam |<br />
ñ aò-guëaà cäñ ö a-guëitaà yathä-saìkhyaà dvijätayaù ||<br />
iti puraçcaraëa-candrikoktam eva yuktaà paçyämaù |<br />
homa-karmaëy açaktänäà vipräëäà dviguëo japaù |
itareñ äà tu varëänäà triguëo hi vidhé yate || iti |<br />
eteñ äà matäpekñ ayä apara ity uktam | eteñ äà ca mate tarpaëädi-vyatirekeëa mülabhüta-japa-dviguëa-japenaiva<br />
puraçcaraëa-siddhir bhavati tathaiva<br />
granthäntare’bhidhänät | eñ äà brähmaëä<strong>dé</strong> näà homa-sahitaç cej japaù tadä trayäëäm<br />
api ayuta-catuñ ö ayädi-samänam eva varëänäà brähmaëä<strong>dé</strong> näà homa-rahito ya ukto<br />
japaù | atra homa-rahito yaç caturguëo japa iti bhairava-tripäö hinaù | sa eva tac-caladå<br />
çäà tat-patné näà vihitaù ||11||<br />
sanä tanaù : home asamarthänäà vipra-kñ atriya-vaiçyänäà yathä-saìkhyaà<br />
nigamädeväç catväraù, rasäù ñ aö nägendrä añ ö au, etair guëito japaù käryaù | tv-arthe<br />
vä-çabdaù | apara iti—homa-karmaëy asugamam eveti || (hbv 17.205 ö é kä)<br />
çüdraà praty äha—<br />
--o)0(o--<br />
yaà varëam ä çrito yaù çüdraù sa ca tan-nata-bhruvä m |<br />
vidadhé ta japaà vidhivac chraddhä vä n bhakti-bharä vanamra-tanuù ||12||<br />
brähmaëä<strong>dé</strong> näà madhye yaà varëaà çüdraù samäçritaù sa tan-nata-bhruväà teñ äm<br />
eva dvijäty-ä<strong>dé</strong> näà stré ëäà vihitaà japaà vidhivat kathita-prakäreëa vihitaà kuryät |<br />
ké då çaù ? çraddhä-yutaù | punaù ké då çaù ? bhakti-bhareëa bhakty-atiçayena namro<br />
tanuù çaré raà yasya sa tathä | japaç cäyaà homa-rahita iti rudradharaù ||12||<br />
puraçcaraëotttara-kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
punar abhiñ ikto guruëä vidhivad viçrä ëya dakñ iëä à tasmai |<br />
abhyavahä rya ca viprä n vibhavaiù sampré ëayec ca bhakti-yutaù ||13||<br />
guruëä punar api vidhivat yathokta-vidhinä abhiñ iktaù kå täbhiñ ekaù tasmai gurave<br />
dakñ iëäà viçräëya dattvä viprän abhyavahärya bhojayitvä bhakti-yutaù san<br />
sampré ëayet dhana-dhänyädibhiù pré tià kuryät ||13||<br />
siddha-mantrasya kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
iti mantra-vara-dvitayä nyataraà<br />
parisä dhya japä dibhir acyuta-dhé ù |<br />
prajapet savana-tritaye dinaço<br />
vidhinä tha mukundam amanda-matiù ||14||
ity anena prakäreëa mantra-dvitayänyataraà mantra-dvitayayor madhye ekaà<br />
japädibhir japa-püjä-homa-tarpaëädibhiù parisädhya sädhayitvä acyuta-dhé r acyute<br />
çré -kå ñ ëe dhé r buddhir yasya sa tathä | yad vä, acyutä na kñ aritä viñ ëau buddhir yasya<br />
sa tathä savana-tritaye sandhyädi-traye dinaçaù pratidinaà vidhinä ukta-prakäreëa<br />
mukundaà kå ñ ëaà prayajet püjayatu amanda-matiù çuddha-matiù ||14||<br />
püjäyäà prätaù-kälika-dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
atha çré mad-udyä na-saàvé ta-haima-<br />
sthalodbhä si-ratna-sphuran-maëòapä ntaù |<br />
lasat-kalpa-vå kñ ä dha ud<strong>dé</strong> pta-ratna-<br />
sthalé -dhiñ ö hitä mbhoja-pé ö hä dhirüòham ||15||<br />
sapta-çlokäntaà kulakam | athänantaraà bhakti-namraù bhakty-atiçayena namradehaù<br />
prage prätaù-käle kathita-rüpaà kå ñ ëam anusmå tya dhyätvä tad-aìgendravajrädibhiù<br />
tasya kå ñ ëasyäìgäni pürvoktäni hå dayä<strong>dé</strong> ni indrädayo daça dik-päläù<br />
vajrädayas tad-äyudhäni ca taiù saha püjayitvä taà kå ñ ëaà sitä çarkarä mocä kadalé -<br />
viçeñ aù haiyaìgavé naà sadyo-jäta-ghå tam | ebhis tathä dadhnä vimiçreëa dadhisaàyuktena<br />
dogdhena päyasena ca mantré sampré ëayet | ké då çaà ? çré mat çobhäyuktaà<br />
yad udyänaà kré òä-vanaà tena saàvé taà veñ ö itaà yad-dhaima-sthalaà lasatkäïcana-bhümis<br />
tatrodbhäsé ni udgata-kiraëäni yäni yäni ratnäni taiù sphurat<br />
de<strong>dé</strong> pyamäno yo maëòapas tasyäntar-madhye de<strong>dé</strong> pyamäno yaù kalpa-vå kñ as<br />
tasyädhaç chäyäyäm udgatä <strong>dé</strong> ptir yasya tädå çaà ratna-mayaà yat sthänaà tadadhiñ<br />
ö hitaà taträvasthitaà yad ambhojaà padyaà tad eva pé ö haà taträdhirüòham<br />
upaviñ ö am ||15||<br />
--o)0(o--<br />
mahä -né la-né lä bham atyanta-bä laà<br />
guòa-snigdha-vakträ nta-visrasta-keçam |<br />
ali-vrä ta-paryä kulotphulla-padma-<br />
pramugdhä nanaà çré mad in<strong>dé</strong> varä kñ am ||16||<br />
punaù ké då çaà ? mahä-né la indra-né laù | tadvan né läbhaà çyämam | punar atyantabälaà<br />
païca-värñ ikam | punaù, guòäù kuö iläù snigdhäù cikkaëäù karëänte kapole<br />
visrastäù paryäkuläù | vaktränteti päö he visrastä mukhävalambitäù keçä yasya tam | alivrätena<br />
bhramara-samühena paryäkulaà caïcalaà vyäptaà vä yat phullaà vikasitaà<br />
padmaà tadvat pramugdhaà manoharaà änanaà mukhaà yasya tam | punaù<br />
ké då çaà ? çré mat doñ a-rahitaà yad in<strong>dé</strong> varaà né la-padmaà tat-sadå çe akñ iëé yasya<br />
tam ||16||<br />
--o)0(o--
punaù ké då çaà ?<br />
calat-kuëòalollä si-samphulla-gaëòaà<br />
sughoëaà suçoëä dharaà susmitä syam |<br />
anekä çmaraçmy-ullasat-kaëö ha-bhüñ ä -<br />
lasantaà vahantaà nakhaà pauëòaré kam ||17||<br />
caïcale ye kuëòale täbhyäm unnatau ullasitau çobhamänau samphullau vikäçitau<br />
gaëòau yasya tam | punaù çobhamänä ghoëä näsä yasya tam | punaù suçoëo<br />
lohito’dharo yasya tam | punaù çobhanaà yat smitam é ñ ad-dhäsas tad-yuktam äsyaà<br />
yasya tam | punaù anekäni yäny açmäni indrané la-prabhå té ni ratnäni teñ äà ye<br />
raçmayaù kiraëäù tair ullasanté yä kaëö ha-bhüñ ä tayä lasantaà çobhamänam | punaù<br />
pauëòaré kaà vyäghra-sambandhi-nakhaà vahantaà dhärayantam ||17||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
samuddhüsaroraù-sthalaà dhenu-dhülyä ù<br />
supuñ ö ä ìgam añ ö ä padä kalpa-<strong>dé</strong> ptam |<br />
kaö é ra-sthale cä ru-jaìghä nta-yugme<br />
pinaddhaà kvaëat-kiìkiëé -jä la-dä mnä ||18||<br />
dhenu-dhülyä go-rajasä samuddhüsaraà dhüsaritam uraù-sthalaà yasya taà gaväm<br />
anugamanät suñ ö hu puñ ö am aìgaà yasya tam | ké då çaà ? añ ö äpadäkalpa-<strong>dé</strong> ptaà<br />
suvarëa-ghaö itälaìkäreëa çobhamänam | punaù ké då çaà ? kvaëat-kiìkiëé -jäla-dämnä<br />
çabdäyamäna-kñ udra-ghaëö ikä-samüha-mälayä kaö i-sthale çroëi-taö e cäru-jaìghäntayugme<br />
manohara-gulpha-dvayordhva-pradeçe pinaddhaà baddham ||18||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
hasantaà hasad-bandhu-jé va-prasüna-<br />
prabhä à pä ëi-pä dä mbujodä ra-kä ntyä |<br />
kare dakñ iëe pä yasaà vä ma-haste<br />
dadhä naà navaà çuddha-haiyaìgavé nam ||19||<br />
päëi-pädämbujodära-käntyä hasta-caraëa-padma-vipula-çobhayä hasad-bandhu-jé vapuñ<br />
pa-käntià hasantam upahasantam | punaù ké då çaà ? dakñ iëe kare haste päyasaà<br />
savya-haste väma-kare navaà nütanaà çuddhaà niñ kaluñ aà haiyaìgavé nam<br />
navané taà hyo go-dohanodbhavaà ghå taà dadhänaà dhärayantam ||19||<br />
--o)0(o--
punaù ké då çaà ?<br />
mahé bhä ra-bhütä m arä rä ti-yüthä n<br />
anaù-pütanä <strong>dé</strong> n nihantuà pravå ttam |<br />
prabhuà go<strong>pikä</strong> -gopa-go-vå nda-vé taà<br />
surendrä dibhir vanditaà deva-vå ndaiù ||20||<br />
mahé -bhära-bhütäm aräräti-yüthän på thivé -bhära-rüpa-daitya-samühän anaùpütanä<strong>dé</strong><br />
n çakaö äsura-prabhå té n nihantuà pravå ttam | punaù ké då çaà ? prabhuà<br />
samartham é çvaram | punaù ké då çaà ? go<strong>pikä</strong> gopa-stré , gopaù gauù eteñ äà samühena<br />
vé taà veñ ö itam | punaù ké då çaà ? indrädibhir deva-samühair namaskå tam ||20||<br />
--o)0(o--<br />
prage püjayitvettyanusmå tya kå ñ ëaà<br />
tad-aìgendra-vajrä dikair bhakti-namraù |<br />
sitä -moca-haiyaìgavé naiç ca dadhnä<br />
vimiçreëa daugdhena sampré ëayet tam ||21||<br />
pürva-çloke vyäkhyätam api kramänurodhena vyäkhyäte prage prätaù-käle uktaprakäreëa<br />
kå ñ ëam anusmå tya dhyätvä upacäraiù sampüjya aìgädy-ävaraëaiù saha<br />
sampüjya naivedyaà dadyät | naivedya-dravyam äha—siteti | sitä çarkarä mocä kadalé<br />
haiyaìgavé naà daugdhena päyasena ||21||<br />
prätaù savana-püjä-phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
iti prä tar evä rcayed acyutaà yo<br />
naraù pratyahaà çaçvad ä stikya-yuktaù |<br />
labhetä cireëaiva lakñ mé à samagrä m<br />
iha pretya çuddhaà paraà dhä ma bhüyä t ||22||<br />
ity anena prakäreëa pratyahaà çaçvat sarvadä ästikya-yuktaù san yo naraù prätaù-käle<br />
acyutam arcayet tam evävaçyaà püjayati sa iha loke acireëaivälpa-kälenaiva samagräà<br />
sampürëäà lakñ mé à sampadaà labhate präpnoti pretya dehaà parityajya paraà<br />
çuddhaà brahmäkhyaà mahaù bhüyät präpnoti tat-sarüpo bhavaté ty arthaù ||22||<br />
--o)0(o--<br />
prätaù püjäyäm eva naivedyaà tarpaëaà ca darçayati—<br />
aho-mukhe’nudinam ity abhipüjya çaurià<br />
dadhnä tha vä guòa-yutena nivedya toyaiù |
çré man-mukhe samanutarpya ca tad-dhiyä taà<br />
japyä t sahasram atha sä ñ ö akam ä dareëa ||23||<br />
athavä çabdaù päda-püraëe iti pürvokta-prakäreëa ahno-mukhe prätaù-käle anudinaà<br />
pratyahaà çaurià kå ñ ëam abhipüjya guòa-sahitena dadhnä naivedyaà dattvä jalais<br />
tad-dhiyä guòa-sahita-buddhyä çré mataù kå ñ ëasya mukhe samanutarpya athänantaraà<br />
taà mantram ädareëa säñ ö akaà sahasraà añ ö ottara-sahasraà japet ||23||<br />
madhyandina-savana-dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
madhyaà-dine japa-vidhä na-viçiñ ö a-rüpaà<br />
vandyaà surarñ i-yati-khecara-mukhya-vå ndaiù |<br />
go-gopa-gopa-vanitä -nikaraiù paré taà<br />
sä ndrä mbuda-cchavi-sujä ta-manoharä ìgam ||24||<br />
caturtha-çloka-stha-kriyayä yojanä evam anena prakäreëa madhyandine madhyähne<br />
nandajaà kå ñ ëaà dhyätvä indirä çré s tasyä äpty-arthaà arcayatu | ké då çaà ? japavidhänena<br />
viçiñ ö aà rüpaà yasya taà japärthaà yat dhyänam | atha prakaö asaurabhety<br />
ädi tå té ya-paö alokta-dhyänaà tad eväträpé ti tripäö hinaù | punaù ké då çaà ?<br />
vandyaà çreñ ö ham | punaù ké då çaà ? surä indrädaya å ñ ayo näradädayaù yatayaù<br />
sanakädayaù khecaräù svarga-väsinaù eteñ äà mukhyäù çreñ ö häù teñ äà vå ndaiù<br />
samühaiù tathä gauù gopaù gopa-stré ca eteñ äà nikaraiù samühaiù paré taà veñ ö itaà<br />
sändro niviòo yo ambudo meghas tadvac chavir yasya tat | atha ca sujätaà doñ arahitam<br />
| atha ca manoharaà netrotsava-kärakam aìgaà yasya ||24||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
mayüra-patra-parikÿ pta-vataàsa-ramya-<br />
dhammillam ullasita-cillikam ambujä kñ am |<br />
pürëendu-bindu-vadanaà maëi-kuëòala-çré -<br />
gaëòaà sunä sam atisundara-manda-hä sam ||25||<br />
mayürasyedaà mäyüraà patraà pakñ aù mäyüraà ca tat-patraà ceti mäyüra-patraà<br />
tena parikÿ pto yo vataàsaù çiro-bhüñ aëam | vañ ö i-bhägurirallopam<br />
aväpyorupasargayoù ity akära-lopaù | tena ramyo dhammillaù keça-päçaù yasya tam |<br />
punaù ké då çaà ? ambujavat padmavat akñ iëé yasya sa tathä tam | punaù ké då çaà ?<br />
sampürëo ya indu-bimbaç candra-maëòalaà tadvad vadanaà mukhaà yasya sa tathä<br />
tam | punaù ké då çaà ? maëi-mayaà yat kuëòalaà tena çré -yuktau çobhä-sahitau<br />
gaëòau yasya tam | punaù ké då çaà ? çobhanä näsä yasya tam | punaù ké då çaà ?<br />
manohareñ ad-häsya-yuktam ||25||
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
pé tä mbaraà rucira-nüpura-hä ra-kä ïcé -<br />
keyürakomikaö akä dibhir ujjvalä ìgam |<br />
divyä nulepana-piçaìgitamasarä jad-<br />
amlä na-citra-vanamä lam anaìga-<strong>dé</strong> ptam ||26||<br />
pé tämbaraà vastraà yasya tam | punaù ké då çaà ? manohara-nüpurädibhiù çobhitam<br />
aìgam yasya taà häro muktävalé käïcé kñ udra-ghaëö ikä keyüram aìgadam ürmir<br />
mudrikä kaö akaù kaìkaëa ädi-padena kiré ö ä<strong>dé</strong> näà parigrahaù | punaù ké då çaà ? devasambandhinänulepanena<br />
kuìkumädinä piçäìgitaà piïjaritam aàse skandhe räjanté<br />
çobhamänä amlänä akliñ ö ä citrä nänä-prakärikä vanamälä patr-puñ pa-mayé äpädalambiné<br />
mälä yasya tam | punaù ké då çaà ? anaìgavat kämavat <strong>dé</strong> ptam ||26||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
veëuà dhamantam athavä sva-kare dadhä naà<br />
savyetare paçupa-yañ ö im udä ra-veñ am |<br />
dakñ e maëi-pravaram é psita-dä na-dakñ aà<br />
dhyä tvaivam arcayatu nandajam indirä ptyai ||27||<br />
veëuà dhamantam vädayantam | athavä pakñ äntare sva-kare savyetare väme gorakñ<br />
aëa-daëòaà dadhänaà tathä dakñ e dakñ iëe é psita-däna-dakñ aà maëià<br />
dadhänam | punaù ké då çaà ? udära-veñ am | udbhaö a-veñ am iti rudra-dharaù | vastutas<br />
tu veëuà vädayantaà tad eva darçayati atheti väma-kare savyaà dakñ iëa-vämayor ity<br />
abhidhänät dvayor evätra-tantreëa saìgrahaù tatra savye dvité ya-väma-haste paçupayañ<br />
ö ià paraçurakärthaà yañ ö ià daëòaà tathä savye dakñ iëe haste maëi-pravaram<br />
maëi-çreñ ö haà cintämaëià dadhänam | ké då çaà ? maëi-pravaram é psita-däna-dakñ aà<br />
väïchitärtha-däna-kñ amam ity arthaù ||27||<br />
ävaraëa-naivedya-däna-prakäram äha—<br />
--o)0(o--<br />
dä mä dikä ìga-dayitä suhå daìghripendra-<br />
vajrä dibhiù samabhipüjya yathä -vidhä nam |<br />
<strong>dé</strong> kñ ä -vidhi-prakathitaà ca nivedya-jä taà<br />
haime nivedayatu pä tra-vare yathä vat ||28||<br />
däma ädir yasya | ädi-padena sudämä<strong>dé</strong> näà parigrahaù | aìgäni pürvoktäni païca<br />
dayitä rukmiëy-ädyäù suhå do vasudevädyäù aìghripä mandarädyäù pürvoktä
indrädayo daça dikpäläù vajrä<strong>dé</strong> ni ca teñ äà äyudhäni pürvoktäni | etair yathävidhänaà<br />
yathokta-prakäreëa kå ñ ëaà sampüjya <strong>dé</strong> kñ ä-vidhäne kathitaà naivedyasamühaà<br />
haimaà suvarëa-maye pätra-çreñ ö he yathävat nivedayatu ||28||<br />
homädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
añ ö ottaraà çatam atho juhuyä t payo’nnaiù<br />
sarpiù-plutaiù susita-çarkarayä vimiçraiù |<br />
dadyä d balià ca nija-dikñ u surarñ i-yogi-<br />
vargopadaivata-gaëebhya udagra-cetä ù ||29||<br />
anantaraà payo’nnaiù päyasaiù sarpiù-plutaiù susita-çarkarayä vimiçraiù atiçubhraçarkarayä<br />
militaiù añ ö ädhikaà çatam juhuyät homaà kuryät | sähacaryät kalpanäläghaväc<br />
ca homokta-dravyeëaiva nija-dikñ u sva-sva-dikñ u surarñ i-yogi-<br />
vargopadaivata-gaëebhyo balià dadyät | tatra surä viraïci-prabhå tayaù pürva-diksthäù<br />
å ñ ayo näradädayo dakñ iëa-dik-sthäù yogi-vargaù sanakädiù paçcima-diksthäù<br />
upadeva-gaëäù yakñ a-siddha-gandharva-vidyädharädyäù uttara-dik-sthä iti tripäö hinaù<br />
| upadeva-gaëäù daça-dik-pälä iti rudradharaù | udagra-cetä udbhaö a-cittaù sotsäha ity<br />
arthaù ||29||<br />
--o)0(o--<br />
navané ta-milita-pä yasa-dhiyä rcanä nte jalair mukhe tasya |<br />
santarpya japatu mantré sahasram añ ö ottara-çataà vä pi ||30||<br />
arcanänte püjävasäne tasya devasya mukhe navané tena militaà sambaddhaà yat<br />
päyasaà tad-buddhyä jalaiù santarpya tarpaëaà kå tvä mantré sädhakaù añ ö ädhikaà<br />
sahasram çataà vä japatu ||30||<br />
etat-phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
ahno madhye vallavé -vallabhaà taà<br />
nityaà bhaktyä bhyarcayet yo narä gryaù |<br />
devä ù sarve taà namasyanti çaçvat<br />
varteran vai tad-vaçe sarva-lokä ù ||31||<br />
yo narägryo nara-çreñ ö haù ahno madhye madhyähne taà vallavé -vallabhaà gopé -<br />
priyaà nityaà sarvadä bhaktyä sättvikena bhävenärcayet | taà nara-çreñ ö haà sarve<br />
deväù namasyanti | tathä çaçvat sarvadä sarve janä eva tad-vaçe varteran tad-vaçyäù<br />
syur ity arthaù ||31||
--o)0(o--<br />
medhä yuù-çré -kä nti-saubhä gya-yuktaù<br />
putrair mitrair gomahé -ratna-dhä nyaiù |<br />
bhogaiç cä nyair bhüribhiù sannihä òhyo<br />
bhüyä n bhüyo dhä ma tac cä cyutä khyam ||32||<br />
tathä iha loke medhä dhäraëävaté buddhiù äyuù jé vanaà, çré ù lakñ mé ù | käntiù çaré raçobhä,<br />
saubhägyaà sarvajana-priyatä | etaiù yuktaù sambaddhaù tathä putrair<br />
aurasaiù mitraiù suhå dbhir gauù prthivé ratnaà dhänyaà vré hyädiù | etaiç<br />
catathänyair bhüribhiù pracüraiù sukhair äòhyaù upacitaù san punaù dehävasäne<br />
acyutäkhyaà kå ñ ëa-nämakaà tejo maho bhüyän tad-rüpo bhavaté ty arthaù ||32||<br />
tå té ya-käla-püjä-vyavasthäm äha—<br />
--o)0(o--<br />
tå té ya-kä la-püjä yä m asti kä la-vikalpanä |<br />
sä yä hne niçi vety atra vadanty eke vipaçcitaù ||33||<br />
tå té ya-käla-püjäyäm kälasya veläyäà vikalpanä vikalpo’sti tam eväha—säyähne<br />
sandhyäyäà niçi rätrau veti atra eke vipaçcito vadanti ||33||<br />
kià taträha—<br />
--o)0(o--<br />
daçä kñ areëa ced rä trau sä yä hne’ñ ö ä daçä rëataù |<br />
ubhayé m ubhayenaiva kuryä d ity apare jaguù ||34||<br />
ced yadi daçäkñ areëa mantreëa püjädikaà tadä rätrau yad añ ö ädaçärëato<br />
añ ö ädaçäkñ areëa mantreëa tadä säyähne ity ekeñ äà matam | apare ca punaù ubhayé m<br />
ubhaya-püjäm ubhayenaiva daçäkñ areëäñ ö ädaçäkñ areëa ca tat kuryäd iti jaguù<br />
kathayanti | tathä caicchiko vikalpa iti bhävaù ||34||<br />
--o)0(o--<br />
säyähna ity ädi | atra nava-çlokäntaà kulakam |<br />
sä yä hne dvä ravatyä à tu citrodyä nopaçobhite |<br />
dvyañ ö a-sä hasra-saìkhyä tair bhavanair abhisaàvå te ||35||<br />
haàsa-sä rasa-saìké rëaiù kamalotpala-çä libhiù |<br />
sarobhir amalä mbhobhiù paré te bhavanottame ||36||<br />
udyat-pradyotana-dyota-sadyutau maëi-maëòape |<br />
må dvä stare sukhä sé naà hemä mbhojä sane harim ||37||
nä radä dyaiù parivå tam ä tma-tattva-vinirëaye |<br />
tebhyo munibhyaù svaà dhä ma diçantaà param akñ aram ||38||<br />
säyähne evam etädå ça-veñ a-dhäriëaà harià dhyätvärcayet | ké då çaà ? må dvästarakomaläsana-rüpe<br />
hemämbhojäsane kanaka-padmäsane samäsé nam upaviñ ö aà<br />
kuträvasthitaà maëi-maëòape | kià viçiñ ö e ? udgacchan yaù pradyotanaù süryaù tasya<br />
dyotasya samänä dyutir yasya tasmin | kutra ? bhavanottame gå ha-çreñ ö he | kià viçiñ ö e<br />
? citrodyänopaçobhite bahudhopavana-sevite | punaù kià viçiñ ö e ? dväravatyäà<br />
vidyamäne | punaù kià viçiñ ö e ? bhavanair gå hair abhisaàvå te | ké då çaiù ? dvyañ ö asähasra-saìkhyätaiù<br />
|<br />
punaù kià viçiñ ö e ? sarobhiù sarovaraiù paré te | ké då çaiù ? amalämbhobhir nirmalajalaiù<br />
| punaù ké då çaiù ? haàsa-särasa-saìké rëaiù haàsädi-pakñ i-gaëair vyäptaiù |<br />
punaù ké då çaiù ? kamalotpala-çälibhiù padmotpala-sahitaiù |<br />
harià ké då çaà ? näradädyair munibhiù parivå tam veñ ö itam | kim-artham ? ätma-tattvavinirëaye<br />
ätma-tattva-niçcaye nimitte | punaù ké då çaà ? tebhyo näradädibhyaù svaà<br />
dhäma jïäna-svarüpam ätmänaà kathayantam | punaù ké då çaà ? parama-vidyä-tatkärya-rahitam<br />
| punaù ké då çaà ? akñ aram avinäçi ||35-38||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
in<strong>dé</strong> vara-nibhaà saumyaà padma-patroruëekñ aëam |<br />
snigdha-kuntala-sambhinna-kiré ö a-mukuö ojjvalam ||39||<br />
in<strong>dé</strong> vara-nibhaà né lämbhoja-sadå çaà saumyaà ugratä-rahitam | punaù ké då çaà ?<br />
padma-patravad äyate <strong>dé</strong> rghe é kñ aëe yasya tam | punaù snigdhäù cikkaëä ye kuntaläù<br />
keçäs taiù sambhinne milite kiré ö a-mukuö e täbhyäm ujjvalaà de<strong>dé</strong> pyamänam | tatra<br />
kiré ö a-çabdena laläö äçritaù tri-çå ìgo’laìkära-viçeñ aù kathyate | mukuö a-çabdena ca<br />
mürdhni madhya-bhägäçritaà tac ca <strong>dé</strong> pa-çikhä-käro’laìkära-viçeñ aù kathyate ||39||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
cä ru-prasanna-vadanaà sphuran-makara-kuëòalam |<br />
çré vatsa-vakñ asaà bhrä ja-kaustubhaà vanamä linam ||40||<br />
cäru manoharaà prasannaà phala-däyi vadanaà yasya tam | punaù sphuraté<br />
de<strong>dé</strong> pyamäne makaräkå té kuëòale yasya tam | punaù çré vatso vipra-päda-prahära-kå tacihna-viçeñ<br />
o vakñ asi yasya tam | punaù bhräjan de<strong>dé</strong> pyamänaù kaustubho maëi-viçeñ o<br />
yasya tam | punaù vanamälä-dhäriëam ||40||
--o)0(o--<br />
kä çmé ra-kapiçoraskaà pé ta-kauçeya-vä sasam |<br />
hä ra-keyüra-kaö aka-rasanä dyaiù pariñ kå tam ||41||<br />
käçmé reëa kuìkuma-varëam uro yasya tam | punaù pé ta-vastra-dhäriëam | punaù<br />
häraù muktähäraù keyüram aìgadaà bähv-alaìkäraù | kaö akaù kaìkaëaù | rasanä<br />
kñ udra-ghaëö ikä ädi-çabdenäìgulé yakädeù parigrahaù etaiù pariñ kå taà çobhitam ||41||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
hå ta-viçvambharä bhüri-bhä raà mudita-mä nasam |<br />
çaìkha-cakra-gadä -padma-rä jad-bhuja-catuñ ö ayam ||42||<br />
hå to’pané to viçvambharäyäù på thvyä bhüri-bhäro bå had-bhäro’surädi-lakñ aëo yena<br />
tam | punaù muditaà hå ñ ö aà mänasaà yasya tam | punaù çaìkha-cakra-gadä-padmaiù<br />
çobhitaà bähu-catuñ ö ayam yasya tam ||42||<br />
--o)0(o--<br />
evaà dhyä tvä rcayen mantré tad-aìgaiù prathamä vå tim |<br />
dvité yä à mahiñ é bhis tu tå té yä yä à samarcayet ||43||<br />
nä radaà parvataà jiñ ëuà niçaö hoddhava-dä rukä n |<br />
viçvaksenaà ca saineyaà dikñ v agre vinatä -sutam ||44||<br />
atra püjäyäà aìgaiù pürvoktaiù païcäìgaiù prathamävaraëaà bhavati |<br />
dvité yävaraëaà mahiñ é bhiù rukmiëy-ädibhiù | tå té yäyäm ävå tau dikñ u pravädi-dikñ u<br />
vakñ yamäëän näradä<strong>dé</strong> n agre ca vinatä-sutaà garuòaà püjayet | parvata-nämä muniviçeñ<br />
aù | jiñ ëur arjunaù | niçaö ho yädava-viçeñ aù | uddhavo’pi tathä | därukaù kå ñ ëasärathiù<br />
| viçvaksenaù bhäëòägärikaù saineyaù sätyakiù ||43-44||<br />
--o)0(o--<br />
lokeçais tat-praharaëaiù punar ä varaëa-dvayam |<br />
iti sampüjya vidhivat pä yasena nivedayet ||45||<br />
lokeçair indrädibhir ekam ävaraëam | tat-praharaëais tad-äyudhair vajrädibhir<br />
aparävaraëam | evaà krameëävaraëa-dvayam ity anena prakäreëa païcävaraëakena<br />
sampüjya vidhivad <strong>dé</strong> kñ ä-kathitaà päyasaà dadyät ||45||<br />
--o)0(o--<br />
tarpaëa-prakäraà japa-saìkhyäà ca darçayati—
tarpayitvä khaëòa-miçrair dugdha-buddhyä jalair harim |<br />
japed añ ö a-çataà mantré bhä vayan puruñ ottamam ||46||<br />
khaëòena çarkarayä vimiçraà militaà yad dugdhaà tad-buddhyä jalaiù kå ñ ëaà<br />
tarpayitvä puruñ ottamaà bhävayan dhyäyan mantré sädhakaù añ ö ädhika-çataà japet |<br />
yadyapi tarpaëasya ktvä-pratyayena pürva-kälatä praté yate tathäpi prathamaà japaù<br />
tad anu tarpaëaà käryaà tathaivänukramät sampradäyäc ceti rudradharaù ||46||<br />
--o)0(o--<br />
püjä su homaà sarvä su kuryä n madhyandine’thavä |<br />
ä sanä d arghya-paryantaà kå tvä stutvä namet sudhé ù ||47||<br />
sarväsu tiså ñ v api püjäsu homaà kuryät | pakñ äntaram äha—athaveti | madhyandine<br />
madhyähn-püjäyäà vä homaà kuryäd ity arthaù | äsanäd iti | äsana-manträd<br />
ärabhyärghya-paryantaà kå tvä stutvä stavanaà kå tvä namet daëòavat praëamet |<br />
avasänärghyam avaçeñ ayitvä madhye homaà kå tvä tataù püjäçeñ ärghyam<br />
avasänärghya-saàjïakaà paräìmukhärghyäpara-paryäyaà dadyäd ity arthaù ||47||<br />
--o)0(o--<br />
samarpyä tmä nam udvä sya tat sve hå t-sarasé ruhe |<br />
vinyasya tan-mayo bhütvä punar ä tmä nam arcayet ||48||<br />
ätma-samarpaëa-mantreëa svätmänaà parameçvare samarpya tat parameçvara-tejaù<br />
püjä-sthänäd udväsya udvå ttya svaké ya-hå daya-padme vinyasya tan-mayo bhütvä<br />
punar ätmänam püjayet ||48||<br />
säyähna-püjä-phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
sä yä hne vä sudevaà yo nityam eva yajen naraù |<br />
sarvä n kä mä n avä pyä nte sa yä ti paramä à gatim ||49||<br />
yo naraù säyähne väsudevaà nityaà sarvadä evaà kathita-prakäreëa yajet püjätarpaëa-homädibhiù<br />
paritoñ ayet sarvän kämän väïchitän arthän aväpya dehävasäne<br />
paräà gatià viñ ëu-säyujyaà präpnoti ||49||<br />
--o)0(o--<br />
rä trau cen manmathä krä nta-mä nasaà devaké -sutam |<br />
yajed rä sa-pariçrä ntaà gopé -maëòala-madhyagam ||50||
ced yadi rätrau püjä kriyate tadä räsaù kré òä-viçeñ as tena pariçräntaà devaké -<br />
nandanaà yajet manmathena äkräntaà mänasaà hå dayaà yasya tam | punaù<br />
gopé näà maëòalaà goñ ö hé -viçeñ aù tasya madhye sthitam ||50||<br />
räsa-kré òäà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
på thuà suvå ttaà maså ëaà vitasti-<br />
mä tronnataà kau vinikhanya çaìkum |<br />
ä kramya padbhyä m itaretarä tta-<br />
hastair bhramo’yaà khalu rä sa-goñ ö hé ||51||<br />
itaretarätta-hastaiù paraspara-gå hé ta-hastaiù ayaà bhramo bhramaëaà räsa-goñ ö hé |<br />
kià kå tvä ? kau på thivyäà på thuà sthülaà suvå ttaà vartuläkäraà maså ëaà<br />
snigdhaà vitasti-mätrotthitaà dvädaçäìgula-pramäëenordhvaà sthitaà çaìku<br />
käñ ö ha-khaëòaà vinikhanya | punaù kià kå tvä ? padbhyäà çaìkum äkramya<br />
niyantrya ||51||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
sthala-né raja-süna-parä ga-bhå tä<br />
laharé -kaëa-jä la-bhareëa satä |<br />
marutä paritä pahå tä dhyuñ ite<br />
vipule yamunä -puline vimale ||52||<br />
dvädaça-çlokäntaà kulakam | kalyäëa-maya-svarüpam ajaà vicintya prathamoditapé<br />
ö ha-vare pürvokta-<strong>dé</strong> kñ ä-sambandhi-püjä-pé ö ha-çreñ ö he vidhivat yathävidhi<br />
prayatnena püjayet | ké då çaà ? yamunä-puline yamunä-taö e itaretara-baddha-karapramadä-gaëa-kalpita-räsa-vihära-vidhau<br />
anyonya-baddha-hasta-stré -samühaparikalpita-kré<br />
òä-viçeñ a-vidhau maëi-çaìkugaà maëimaya-çaìku-madhya-gatam |<br />
ké då çe ? puline väyunädhuyuñ ite äkränte | ké då çena ? sthala-né rajaà sthala-kamalaà<br />
taà puñ pa-paräga-bhå tä tat-keçara-saànikå ñ ö a-puñ pa-rajo-yuktena anena<br />
saugandhyaà varëitaà punaù laharé -taraìgas tasya kaëa-jälaà bindu-samühaù tasya<br />
bhareëa prakarñ eëa satäm | utkå ñ ö ena yukteneti tripäö hinaù | anena çaityam uktam |<br />
punaù paritäpa-hå tä kheda-vinäçakena anena mändyam uktam | punaù ké då çe puline ?<br />
vipule visté rëe punaù vimale çuddhe ||52||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
açaré ra-niçä ta-çaronmathita-<br />
pramadä -çata-koö ibhir â kulite |
uòunä tha-karair viça<strong>dé</strong> kå ta-dik-<br />
prasare vicarad-bhramaré -nikare ||53||<br />
açaré raù kämaù tasya yo niçäta-çaras té kñ ëa-bäëas tena unmathitä vyagré kå tä yäù<br />
pramadäs täsäà çata-koö ibhir âkulité kå te itas tato’vyäpteù | punaù ké då çe ? uòunäthaç<br />
candras tasya karaiù kiraëair viça<strong>dé</strong> kå taù prakäçito dik-<br />
prasaro dig-avakäço yatra tasmin | punaù ké då çe ? vicaranté bhramanté yä bhramaré<br />
tasyä nikaraù samüho yatra tasmin ||53||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
vidyä dhara-kinnara-siddha-suraiù<br />
gandharva-bhujaìgama-cä raëakaiù |<br />
dä ropahitaiù suvimä na-gataiù<br />
svasthair abhivå ñ ö a-supuñ pa-cayaiù ||54||<br />
vidyädhara-prabhå tayo yathä prasiddhäù tathä bhujaìgamaù hasta-pädädi-çaré ränvito<br />
näga-loka-sthaù sarpaù etair däropahitaiù sastré kaiù çobhana-vimäna-gataiù äkäçaniñ<br />
ö haiù kå ta-puñ pa-vå ñ ö i-samühaiù äkulite ||54||<br />
punaù ké då çaà kå ñ ëam ?<br />
--o)0(o--<br />
itaretara-baddha-kara-pramadä -<br />
gaëa-kalpita-rä sa-vihä ra-vidhau |<br />
maëi-çaìku-gam apy amunä vapuñ ä<br />
bahudhä vihita-svaka-divya-tanum ||55||<br />
amunä vapuñ ä anena maëi-çaìku-gaatena çaré reëa nänä-prakära-kå ta-své ya-divyaçaré<br />
ram ||55||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
sudå çä m ubhayoù på thag-antaragaà<br />
dayitä -gaëa-baddha-bhuja-dvitayam |<br />
nija-saìga-vijå mbhad-anaìga-çikhi-<br />
jvalitä ìga-lasat-pulakä li-yujä m ||56||<br />
sudå çäm käminé näm ubhayor dvayoù på thak dvaya-dvaya-krameëa antaragaà<br />
madhya-gatam | punaù ké då çaà ? dayitä-gaëena näré -samühena baddhaà svahastenänyo’nyaà<br />
grathitaà bhuja-dvitayaà yasya tam etenaitad uktaà bhavati
käminyor madhye käminé näm eva hastena gå hé ta-hastaù parameçvara iti api<br />
samuccayena kevalaà çaìkugaà käminé näm api antareëa yuktam iti bhävaù | ké då çäm<br />
? nija-saìgena gopäla-kå ñ ëa-saìgena vijå mbhamäëaù prajvalito yo anaìga-çikhé<br />
kämägnis tena jvalitaà pra<strong>dé</strong> ptaà yad äìgaà tatra lasanté çobhamänä yä pulakälé<br />
romäïca-paìktis tayä yujyante iti tad-yujas täsäm ||56||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
vividha-çruti-bhinna-manojïatara-<br />
svara-saptaka-mürcchana-tä la-gaëaiù |<br />
bhramamä ëam amübhir udä ra-maëi-<br />
sphuö a-maëòana-çiïjita-cä rutaram ||57||<br />
amübhir gopé bhiù saha bhramamäëam bhramé kurväëaà | kaiù ? vividho nänäprakäraù<br />
çrutir näma-svarärambhakävayavaù çabda-viçeñ aù tena bhinnaà saìgataà<br />
manojïataram ati-hå daya-grähi yat svara-saptakaà niñ ädety ädi tasya yä mürcchanä<br />
ekaviàçati-prakärikä bhäga-täläçvatäla-paritälädayaù üna-païcäçat eteñ äà gaëaiù<br />
samühaiù | punaù ké då çaà ? udära udüòho yo maëis tasya sphuö aà pravyaktaà<br />
atitejasvitayä yan maëòanaà tasya çiïjitaà çabditaà tena cärutaraà<br />
hå dayaìgamam ||57||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
iti bhinna-tanuà maëibhir militaà<br />
tapané ya-mayir iva bhä rakatam |<br />
maëi-nirmita-madhyaga-çaìku-lasad-<br />
vipulä ruëa-paìkaja-madhya-gatam ||58||<br />
iti bhinna-tanum | anena prakäreëa gopé bhir milita-dehaà gopäla-kå ñ ëaà kam iva<br />
tapané ya-mayaiù suvarëa-mayaiù maëibhir militaà grathitaà marakata-maëim iva |<br />
punaù ké då çaà ? maëi-nirmito madhya-gato yaù çaìkuù tal lagnaà lasad<br />
de<strong>dé</strong> pyamänaà yad vipulaà bå had-aruëa-paìkajaà tasya madhya-gatam ||58||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
atasé -kusumä bha-tanuà taruëaà<br />
taruëä ruëa-padma-palä ça-då çam |<br />
nava-pallava-citra-suguccha-lasac-<br />
chikhi-piccha-pinaddha-kaca-pracayam ||59||
atasé -prasiddhä tasyäù kusumäné väbhä <strong>dé</strong> ptir yasyäs tanos tädå çé tanur yasya tam |<br />
punaù ké då çaà ? taruëeti nütanäruëa-padma-patra-sadå ça-netram | punaù ké då çaà ?<br />
naveti nütana-pallava-nänä-vidha-stavaka-çobhamäna-mayüra-puccha-sambaddhakeça-samüham<br />
||59||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
caö ula-bhruvam indu-samä na-mukhaà<br />
maëi-kuëòala-maëòita-gaëòa-yugam |<br />
çaça-rakta-sadå k-daçana-cchadanaà<br />
maëi-rä jad-aneka-vidhä bharaëam ||60||<br />
caö ula-bhruvaà calad-bhrü-latäkam | punaù ké då çaà ? çukla-pakñ é ya-pürëa-candrasadå<br />
çänanam | punaù ké då çaà ? maëi-maya-kuëòala-çobhita-gaëòa-dvayam | puanù<br />
ké då çaà ? çaça-çoëita-tulyädharam | punaù ké då çaà ? maëinä çobhamäna-nänäprakäräbharaëam<br />
||60||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
asana-prasava-cchadanojjvalasad-<br />
vasanaà suvilä sa-nivä sa-bhuvam |<br />
nava-vidruma-bhadra-karä ìghri-talaà<br />
bhramarä kula-dä ma-virä ji-tanum ||61||<br />
asano vå kñ a-viçeñ aù tasya prasavaù puñ paà tasya chedanaà patraà ca tadvad ujjvalaà<br />
çobhamänaà manoharaà vastraà yasya tam | punaù ké då çaà ? çobhana-kré òävicitra-sthänam<br />
| punaù ké då çaà ? navo nütano yo vidrumaù pravälas tadvat bhadraà<br />
manoharaà karäìghri-talaà yasya tam | punaù ké då çaà ? bhramarair äkulaà<br />
vyäptaà yat puñ pa-däma-mälä tena viräjitaà bhuja-dvayaà yasya taà yad vä mälayä<br />
viräjitä tanur yasya tam ||61||<br />
punaù ké då çaà ?<br />
--o)0(o--<br />
taruëé -kuca-yuk-parirambha-milad-<br />
ghuså ëä ruëa-vakñ asam ukñ a-gatim |<br />
çiva-veëu-samé rita-gä na-paraà<br />
smara-vihvalitaà bhuvanaika-gurum ||62||<br />
yuvaté näà stana-dvayäliìgana-sambaddha-kuìkumäruëitam uraù-sthalaà yasya tam |<br />
punaù ké då çaà ? ukñ a-gatià vå ñ abha-gatim | punaù ké då çaà ? çivaù kalyäëa-prado<br />
yo veëur vaàças tena samé ritaà sampäditaà yad gänaà gé taà tat-paraà tad-äsaktam |
punaù ké då çaà ? smareëa kämena vihvalitam anäyattam | punaù ké då çaà ? bhuvanatrayasya<br />
ekam advité yaà gurum ||62||<br />
--o)0(o--<br />
prathamodita-pé ö ha-vare vidhivat<br />
prayajed iti rüpam arüpam ajam |<br />
prathamaà paripüjya tad-aìga-vå ttià<br />
mithunä ni yajed rasagä ni tataù ||63||<br />
iti rüpam ajaà prathamodite pé ö ha-vare pürva-kathita-devatä-kLpta-pé ö he yajet<br />
arüpaà nirguëam | ävaraëäni darçayati—prathamam iti | tad-aìga-vå ttià<br />
pürvoktäìgävaraëaà prathamaà paripüjya tatas tad-anantaraà mithunäni keçavaké<br />
rtyä<strong>dé</strong> ni räsagäni räsa-kré òä-gatäni ||63||<br />
--o)0(o--<br />
dala-ñ oòaçake svaram üti-gaëaà<br />
saha-çaktikam uttama-rä sa-gatam |<br />
saramä -madanam sva-kalä -sahita-<br />
mithunä hvam athendra-pavi-pramukhä n ||64||<br />
dala-ñ oòaçake ñ oòaça-patre püjayet—mithunam eva kathayati svara-mürti-gaëam iti<br />
svara-bhavä akärädi-varëa-bhaväù keçavädi-ñ oòaça-mürtayaù | svara-mürti-gaëaà<br />
ké då çaà ? saha-çäktikaà ké rtyädi-çakti-sahitam | punaù ké då çaà ? uttamo yo räsaù<br />
tatra gatam | kvacid uttara-räsa-gatam iti päö haù | tatra madhya-räse parameçvara-püjä<br />
uttarädi-räse keçavädikaà püjayet |<br />
punaù ké då çaà ? ramä çré -bé jaà madanaù käma-bé jaà etäbhyäà sahitam | punaù<br />
ké då çaà ? svaké yä yäù kaläù ñ oòaça-svaräù taiù sahitam | prayogaç ca—çré à klé à aà<br />
keçava-ké rtibhyäà namaù ity ädi | punaù ké då çaà ? mithunähvam mithunasaàjïakam<br />
| athänantaram indra-pavi-pramukhän indrä<strong>dé</strong> n vajrä<strong>dé</strong> àç ca püjayed ity<br />
arthaù ||64||<br />
--o)0(o--<br />
pürvoktävå ti-saìkhyä-pürvakaà naivedyaà kathayati—<br />
iti samyag amuà paripüjya harià<br />
caturä vå ti-saàvå tam ä rdra-matiù |<br />
rajatä racite cañ ake sa-sitaà<br />
suçå taà supayo’sya nivedayatu ||65||<br />
anena prakäreëa caturävaraëa-veñ ö itam amuà harià samyak yathävidhi sampüjya<br />
çraddhävän rajatä-racite rüpya-nirmite cañ ake pätre asya hareù sa-sitaà sa-çarkaraà
sa-ghå taà ghå ta-sahitaà päö häntaram | suçå tam ävartitaà payo dugdhaà nivedayatu<br />
||65||<br />
--o)0(o--<br />
vibhave sati kä àsyamayeñ u på thak<br />
cañ akeñ u tu ñ oòaçasu <strong>krama</strong>çaù |<br />
mithuneñ u nivedya payaù sa-sitaà<br />
vidadhé ta purovad atho sakalam ||66||<br />
vibhave sati yadi tädå çam aiçvaryaà bhavati tadä käàsya-ghaö iteñ u på thak ekaikaà<br />
ñ oòaçasa-cañ akeñ u krameëa mithuna-gaëeñ u sa-sitaà payo nivedya athänantaraà<br />
purovat nivedayämi bhagavate ity ädy-ukta-prakäreëa sakalaà püjä-viçeñ aà<br />
samäpayet ||66||<br />
--o)0(o--<br />
räsa-püjä-phalam äha—<br />
sakala-bhuvana-mohnaà vidhià yo<br />
niyatam amuà niçi niçy udä ra-cetä ù |<br />
bhajati sa khalu sarva-loka-püjyaù<br />
çriyam atulä à samavä pya yä ty anantam ||67||<br />
amuà vidhià räsa-püjä-prakäraà sakala-bhuvana-mohnaà sakala-bhuvanavaçyakaraà<br />
niyatam abädhena yo niçi niçi prati-rajani udära-cetäù prasanna-manäù<br />
san samyak bhajati kuryät sa sarva-loka-püjyaù san atuläm atiçayitäà çriyaà<br />
samå ddhià samaväpya anantaà viñ ëuà yäti präpnoti ||67||<br />
--o)0(o--<br />
niçi vä dinä nta-samaye<br />
prapüjayen nityaço’cyutaà bhaktyä |<br />
sama-phalam ubhayaà hi tataù<br />
saàsä rä bdhià samuttité rñ ati yaù ||68||<br />
yaù pumän saàsära-sägaraà taritum icchati so’cyutaà bhaktyä niçi vä dinänta-samaye<br />
vä sandhyäyäà püjayen nityaçaù pratyahaà hi yataù ubhaya-niçä-sandhyä-püjanadvayaà<br />
sama-phalam tatas tasmäd dhetoù niçi vä dinänte vä püjayed ity arthaù ||68||<br />
uktam upasaàharati—<br />
--o)0(o--<br />
ity evaà manu-vigrahaà madhu-ripuà yo vä trikä laà yajet<br />
tasyaivä khila-jantu-jä ta-dayitasyä mbhodhijä -veçmanaù |
haste dharma-sukhä rtha-mokñ a-taravaù sad-varga-samprä rthitä ù<br />
sä ndrä nanda-mahä -rasa-drava-muco yeñ ä à phala-çreëayaù ||69||<br />
ity amunä prakäreëa yaù pumän mantra-çaré raà madhusüdanaà tri-kälaà vä püjayet<br />
tasya nänä-vidha-präëi-samüha-vallabhasya ambhodhijä-veçmano lakñ mé -niväsasya<br />
dharmädi-puruñ ärtha-catuñ ö aya-vå kñ ä haste bhavanté ti çeñ aù | ké då çäù ? satäà vargaù<br />
samühaù tena prärthitäù | saàsargé ti päö he sasargibhir nikaö asthair yadyapi mokñ asya<br />
phalaà nästi tathäpi mokñ a-padena tad-dhetu-bhütaà tattva-jïänam uktaà yeñ äà<br />
våkñäëäà phala-paìktayaù nityänanda-brahma svarüpa-mahä-rasa-dravadäù ||69||<br />
--o)0(o--<br />
athocyate pürva-samé ritä nä à<br />
püjä vasä ne param asya puàsaù |<br />
kalpas tu kä myeñ v api tarpaëä nä à<br />
vinä pi püjä à khalu yaiù phalaà tat ||70||<br />
athänantaraà paramasya puàsaù çré -gopäla-kå ñ ëasya püjävasäne püjänantaraà pürvasamé<br />
ritänäà çé man-mukha-ity-ädi-kathitänäà nitya-tarpaëänäà kalpaù prakäraù<br />
kämyeñ v api tarpaëeñ u prakära ucyate yais tarpaëaiù püjäà vinäpi tat-phalaà püjäphalaà<br />
präpnoti yathä-püjä tathaiva tarpaëam ||70||<br />
--o)0(o--<br />
santarpya pé ö ha-mantraiù sakå t prathamam acyutaà tatra |<br />
ä vä hya püjayet taà toyair evä khilaiù samupahä raiù ||71||<br />
prathamaà pé ö ha-mantrair ädhära-çaktyädi-mantraiù pé ö häìga-bhüta-devatäà sakå tsakå<br />
d ekaika-väraà santarpya anantaraà tatra toya-maye pé ö he acyutam ävähya jalair<br />
eva gandhädi-sakalopacärätmakaiù püjayet ||71||<br />
--o)0(o--<br />
baddhvä tha dhenu-mudrä à toyaiù sampä dya tarpaëa-dravam |<br />
tad buddhyä ïjalinä taà suvarëa-cañ aké -kå tena tarpayatu ||72||<br />
tato dhenu-mudräà baddhvä toyais tarpaëäòhyaà sampädya tad-dravya-rüpatayä<br />
toyaà bhävayitvä tad-buddhyä tat-kathita-dravya-tarpaëa-dravya-buddhyä taà<br />
kå ñ ëaà tarpayatu kenäïjalinä ké då çena suvarëa-cañ akatayä vicintitenety arthaù ||72||<br />
--o)0(o--<br />
viàçatir añ ö opetä kä la-traya-tarpaëeñ u saìkhyoktä |<br />
bhüyaù svakä la-vihitä n sakaå t tarpayec ca parivä rä n ||73||
käla-traya-tarpaëeñ u trikäla-tarpaëeñ u ekasmin käle’ñ topetä añ ö äviàçatiù tarpaëasya<br />
saìkhyoktä punaù sva-käla-vihitän svasmin prätar madhyähnädau ye ye vihitäù<br />
parivärä ävaraëa-devatäs tän sakå d ekaika-väraà santarpayet ||73||<br />
käla-trayasya tarpaëa-dravyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
prä tar dadhi-guòa-miçraà madhyä hne pä yasaà sa-navané tam |<br />
kñ é raà tå té ya-kä le sasitopalam ity u<strong>dé</strong> ritaà dravyam ||74||<br />
guòa-sahitaà dadhi prätaù-käle navané ta-sahitaà päyasaà madhyähne sasitopalam<br />
çarkarä-vikära-sahitaà kñ é raà tå té ya-käle ity amunä prakäreëa dravyaà tarpaëadravyaà<br />
kathitam ||74||<br />
tarpaëa-mantram äha—<br />
--o)0(o--<br />
tarpayä mi-padaà yojyaà manträ nte sveñ u nä masu |<br />
dvité yä nteñ u tu tataù püjä çeñ aà samä payet ||75||<br />
mantränte müla-manträvasäne svaké yäni tarpaëé ya-devatänäà nämäni teñ u tatsamé<br />
peñ u dvité yänteñ u amuka-devatäm ity ädi-rüpeñ u tarpayämé ti-padaà yojyam<br />
anantaraà püjäçeñ aà samäpayet ||75||<br />
uttara-kå tyam äha—<br />
--o)0(o--<br />
abhyukñ ya tat-prasä dä dbhir ä tmä naà prativedapaù |<br />
taj japtvä tam athodvä sya tan-mayaù prajapen manum ||76||<br />
tat-prasädädbhiù parameçvara-prasäda-tat-tarpaëa-jalaiù ätmänaà çaré raà siktvä taj<br />
japtvä mantraà japtvä apaù prapibet | athänantaraà taà devam udväsya sva-hå daye<br />
saàyojya tan-mayaù san-mantraà japet ||76||<br />
--o)0(o--<br />
sa-prakäraà sa-dravyaà kämyaà tarpaëam äha—<br />
atha dravyä ëi kä myeñ u vakñ yante tarpaëeñ u tu |<br />
tä ni prokta-vidhä nä nä m ä çrityä nyataraà bhajet ||77||
athänantaraà kämyeñ u tarpaëeñ u yäni näradädibhiù kathitäni dravyäëi täni vakñ yante<br />
prokta-vidhänänäm trikälokta-vidhänänäm anantaram ekaà vidhänam äçritya kämyatarpaëa-karma<br />
bhajet ||77||<br />
--o)0(o--<br />
dravyaiù ñ oòaçabhir amuà pratarpayed ekaçaç catur-vä ram |<br />
sa catuù-kñ é rä dy-antaiù sakå j-jalä dy-antam acyutaà bhaktyä ||78||<br />
ñ oòaçabhir dravyair amuà çré -kå ñ ëam ekaçaç catur-väram tad-dravya-buddhyä jalair<br />
eva tarpayet | ké då çaiù ? catväri kñ é räëi ädyaà yeñ äà taih | ñ oòaça-dravyäëäm ädau<br />
dugdhäïjali-catuñ ö ayam ante ca catuñ ö ayam ity arthaù | sakå j-jalädy-antam iti kriyäviçeñ<br />
aëam | tathä ca prathamam eka-väraà jalena tataç caturväraà tataù caturväraà<br />
kñ é raiù tataù sakå j jalena iti paryavasannam ||78||<br />
ñ oòaça-dravyäëy äha-päyasam iti |<br />
--o)0(o--<br />
pä yasa-dä dhika-kå saraà gauòä nnapayodadhé ni navané tam |<br />
ä jyaà kadalé mocä rajasvalä cocamodakä püpam ||79||<br />
på thukaà lä jopetaà dravyä ëä à kathitam iha ñ oòaçakam |<br />
lä jä nte’ntya-kñ é rä t prä k samarpya sitopalä -puïjaiù ||80||<br />
päyasaà paramännam | dädhikaà dadhnä pariñ kå tam annam | kå saraà mudgaudanaà<br />
gauòännaà guòodaka-pakvam annam | payo dugdhaà dadhi prasiddhaà navané tam<br />
äjyaà ghå taà kadalé campä-kadalé mocä svarëa-kadalé rajasvalä kadalé -viçeñ aù |<br />
coco’pi kadalé -viçeñ aù | modako laòòukaù | apüpam pülikä på thak cipiö akaà läjasametaà<br />
läja-sahitam iti dravyäëäà ñoòaçakaà kathitam iha grantheti läjeti | läjatarpaëänantaram<br />
antya-catuù-kñ é ra-tarpaëät pürvaà sitopalä-puïjaiù çveta-çarkaräsamühaiù<br />
bhävanayä toya-bhäväpannaiù sakå t santarpayet ||79-80||<br />
ukta-kämya-tarpaëasya phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
prage catuù-saptati-vä ram ity amuà<br />
pratarpayed yo’nudinaà naro harim |<br />
ananyadhé s tasya samasta-sampadaù<br />
kare sthitä maëòalato’bhivä ïchitä ù ||81||<br />
ity anena prakäreëa prage prätaù-käle catuù-saptati-väram amuà harià kå ñ ëaà yo<br />
naro’nudinaà pratyaham ananya-dhé ù ekägra-cittaù san santarpayet tasya puàsaù<br />
maëòalataù ekonapaïcäçad-divasät arväg iti tripäö hinaù añ ö a-catväriàçaddivasäbhyantara<br />
iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | païcatriàçad-divasäbhyantara iti rudradharaù
| abhiväïchitä äkäìkñ itäù sakala-siddhi-samå ddhayaù hasta-sthitä bhavanti atra<br />
sitopalä-puïjasya gaëanä na käryä ||81||<br />
kämya-tarpaëänantaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhä roñ ëa-pakva-payasé -dadhi-navané te ghå taà ca daugdhä nnam |<br />
matsyaëòé -madhv-amå taà dvä daçaçaù tarpayen navabhir ebhiù ||82||<br />
dhäroñ ëaà payaù tadäné ntanam eva niñ päditaà dugdhaà tathä pakvam payaù<br />
sädhitaà dugdhaà dhäroñ ëa-pakve ca payasé ca amü dhäroñ ëa-pakva-payasé | dadhi<br />
prasiddhaà navané taà ghå taà daugdhännaà päyasaà matsyaëòé çarkarä-viçeñ aù saçarkaraà<br />
vinañ ö a-dugdham iti tripäö hinaù | madhu prasiddham amå tam etair navabhir<br />
dravyair dvädaçaça-väraà tarpayet ||82||<br />
etasya phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
tarpaëa-vidhir ayam aparaù pürvodita-sama-phalo’ñ taça-saìkhyaù |<br />
kä rmaëa-karmaëi ké rtau jana-saàvanane viçeñ ato vihitaù ||83||<br />
ayaà tarpaëa-prakäraù pürvokta-tarpaëa-prakäräd bhinnaù | ké då çaù ? pürva-kathitatarpaëa-phala-sama-phalaù<br />
| punaù ké då çaù ? añ ö ottara-çata-pramäëakaù tato navabhir<br />
dravyair dvädaça-kå tvä tarpaëenäñ ö ottara-saìkhyä bhavati | punaù ké då çaù ? kärmaëakarmaëi<br />
vaçya-karaëa-karmaëi tathä ké rtau sat-kathäyäà jana-saàvanane loka-vaçé -<br />
karaëe loka-priyatvena vä viçeñ eëa vihitaù ||83||<br />
tarpaëänantaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
sakhaëòa-dhä roñ ëa-dhiyä mukundaà<br />
vrajan pura-grä mam api pratarpya |<br />
labheta bhojyaà sarasaà sa-bhå tyair<br />
vä sä àsi dhä nyä ni dhanä ni mantré ||84||<br />
sakhaëòa-dhäroñ ëa-dhiyämukundaà vrajan pura-grämam api pratarpya labheta<br />
bhojyaà sarasaà sa-bhå tyair väsäàsi dhänyäni dhanäni mantré ||84||<br />
--o)0(o--<br />
tarpaëasyäçeñ a-phala-dätå täà tarpaëottara-kå tyaà ca darçayati—
yä vat santarpayen mantré tä vat-saìkhyaà japen manum |<br />
tarpaëenaiva kä ryä ëi sä dhayed akhilä ny api ||85||<br />
akhiläni samastäni käryäëi väïchitäni tarpaëenaiva vinäpi püjä-homaà sädhayet | atra<br />
yävat-saìkhyaà tarpaëaà karoti tävat-saìkhyaà mantraà japet ||85||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
dvijobhikñ ä vå ttir ya iha dinaço nanda-tanayaù<br />
svayaà bhütvä bhikñ ä m aö ati viharan gopa-sudå çä m |<br />
amä cetobhiù svvair lalita-lalitair narma-vidhibhir<br />
dadhi-ksé rä jyä òhyä à pracuratara-bhikñ ä à sa labhate ||86||<br />
bhikñ ä-vå ttir jé vanopäyo yasya sa dvijo traivarëiko dinaçaù pratidinaà svayaà nandatanayo<br />
bhütvä tad-rüpeëätmänaà vicintya iha bhikñ äm aö ati yäcate | kià kurvan ?<br />
svaké yair lalita-lalitaiù atimanoharaiù narma-vidhibhiù kré òä-karmabhir gopa-sudå çäà<br />
gopa-stré ëäà cetobhiù särdhaà viharan amä-çabdaù sahärthe sa-dadhi-dugdha-ghå tapracuräà<br />
bahu-bhikñ äà präpnoti ||86||<br />
--o)0(o--<br />
madhye koëeñ u ñ aö sv apy anala-puö asyä likhet karëikä yä à<br />
kandarpaà sä dhya-yuktaà vivara-gata-ñ aò-arëaà dviçaù keçareñ u<br />
çakti-çré -pürvakä ni dvi-nava-lipi-manor akñ arä ëi cchadä nä à<br />
madhye varëä n daçä nä à daça-lipi-manu-varyasya caikekaço’bjam ||87||<br />
daça-dala-padmaà vilikhya karëikäyäà ñaö-koëaà vahni-gå haà vilikhya vahni-gå hayugmasya<br />
madhye ñ aö -koëeñ u vilikhet | lekhana-prakäram äha—karëikäyäà madhye<br />
sädhya-näma-sahitam amukasyämukaà sidhyatv ity anena sahitaà kandarpaà kämabé<br />
jaà vilikhet | tathä vivara-gataà ñ aò-arëaà ñ aö -koëa-gata-vakñ yamäëa-ñ aò-akñ araà<br />
vilikhet tathä keçareñ u daça-dala-müleñ u dviçaù dvau dvau kå tvä dvi-nava-lipi-manor<br />
añ ö ädaçäkñ ara-mantrasya çakti-çré -pürvakäni bhuvaneçvaré -bé ja-çré -bé jädyäny akñ aräëi<br />
vilikhet | tathä daçänäà päträëäà madhye daça-lipi-manu-varyasya daçäkñ ara-mantraçreñ<br />
ö hasya varëän ekaikaço vilikhet tato’bjaà padmam ||87||<br />
bhü-sadmanä bhivå tam asragamanmathena<br />
gorocanä bhilikhitaà tapané ya-sücyä |<br />
paö ö e hiraëya-racite guliké -kå taà tad<br />
gopä la-yantram akhilä rthadam etad uktam ||88||<br />
bhü-bimbena catur-asreëa veñ ö itaà kuryät | ké då çena ? bhü-sadmanä asragamanmathena<br />
koëa-gata-käma-bé jena etad akhilärthadaà gopäla-yantram uktaà
ké då çam ? suvarëa-çaläkayä gorocanädinä suvarëa-racite paö ö e likhitam | anantaraà<br />
vartulé kå tam ||88||<br />
--o)0(o—<br />
sampä ta-siktam abhijaptam idaà mahadbhir<br />
dhä ryaà jagat-traya-vaçé karaëaika-dakñ am |<br />
rakñ ä -yaçaù-suta-mahé -dhana-dhä nya-lakñ mé<br />
saubhä gya-lipsubhir ajasram anarghya-vé ryam ||89||<br />
idaà mantraà sampäta-siktam ähüti-däna-çeñ a-puraù-sthita-ghå ta-siktaà tathä<br />
mantreëäbhimantritam rakñ ä-bhaya-niväraëaà yaçaù sat-kathä-prakäçaù sutaù putraù<br />
mahé på thivé dhanaà suvarëädi lakñ mé ù sarva-sampattiù saubhägyaà sarva-janapriyatvam<br />
etat präptum icchadbhir mahadbhiù çauca-yuktaiù satataà dhäraëé yam |<br />
ayam arthaù—yathoktaà yantraà sampädya präëa-pratiñ ö häà kå tvä païcämå tädibhiù<br />
abhiñ icya añ ö ottara-çataà sahasraà vä sampäta-ghå ta-siktaà kå tvä yathokta-saìkhyaà<br />
japtvä dhärayed iti ké då çaà ? jagat-traya-vaçé karaëaika-kuçalam | punaù anarghyavé<br />
ryaà mahä-prabhävam ||89||<br />
--o)0(o--<br />
yantrasya darçayati dhäraëäd anyaträpy upayogam—<br />
bhütonmä dä pasmå ti-viñ a-mürcchä -vibhrama-jvarä rtä nä m |<br />
dhyä yan çirasi prajapen mantram imaà jhaö iti çamayituà vikå tim ||90||<br />
bhütaù çamçäna-deça-varté adå çya-rüpo’niñ ö a-käré unmädaç citta-vibhramaù apasmå tir<br />
apasmäraëa-yogaù viñ aà mürchäkäri-sthävaraà jaìgamaà ca mürcchä aceñ ö ä<br />
vibhramaù prasädaù jvaro roga-viçeñ aù etair ärtänäà pé òitänäà çirasi mastakopari<br />
idaà yantra-rüpaà dhyäyan imaà gopäla-mantraà japet kià kartum ? vikå tià jhaö iti<br />
çé ghraà çamayituà näçayitum ||90||<br />
yantre ñ aò-akñ ara-mantram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
smara-trivikramä krä ntaç cakré ñ ëä ya-hå d ity asau |<br />
ñ aò-akñ aro’yaà samproktaù sarva-siddhi-karo manuù ||91||<br />
smaraù käma-bé jaà trivi<strong>krama</strong>ù å -käraù tena kräntaù sambaddhaù cakré ka-käraù<br />
tathä kå iti ñ ëäyeti svarüpaà hå n namaù ity anena prakäreëäsau ñ aò-akñ aro’yaà<br />
mantraù samproktaù sarva-siddhi-karaù akhila-kämadaù ||91||<br />
--o)0(o--
çakti-bé jam uddharati—<br />
kroòo’gni-<strong>dé</strong> pto mä yä vé -lava-lä ïchita-mastakaù |<br />
saiñ ä çaktiù parä sükñ mä nityä saàvit-svarüpiëé ||92||<br />
kroòo ha-käraù | ké då çaù ? agninä repheëa <strong>dé</strong> ptaù | punaù mäyävé <strong>dé</strong> rgha-é -käraù tadyuktaù<br />
| punaù lavena bindunä läïchitaà mastakaà yasya saù | tathä sänusvära ity<br />
arthaù | eñ ä çaktiù parä utkå ñ ö ä sükñ mä må ëäla-tantu-sadå çé nityä janma-näça-rahitä<br />
saàvit-svarüpiëé sva-prakäça-svarüpiëé ||92||<br />
çré -bé jam uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
asthy-agni-govinda-lavair lakñ mé -bé jaà samé ritam |<br />
ä bhyä m añ ö ä daça-lipiù syä d viàçaty akñ aro manuù ||93||<br />
asthi ça-käraù agniù rephaù govindo <strong>dé</strong> rgha-é -käraù lavo binduù etaiù saàyuktaiù çré -<br />
bé jaà samé ritaà kathitam | äbhyäm çakti-çré -bé jäbhyäà sahitaù pürvoktäñ ö ädaçäkñ aramantraù<br />
viàçaty akñ aro bhavati ||93||<br />
--o)0(o--<br />
parameçvara-püjä-sthäna-niyatià darçayati—<br />
çä lagrä me maëau yantre maëòale pratimä su ca |<br />
nityaà püjä hareù kä ryä na tu kevala-bhütale ||94||<br />
çälagräme prasiddhe maëau gomeda-padmarägädau yantre’sminn eva gopäla-yantre<br />
maëòale sarvato-bhadrädau soma-süryägni-maëòale veti rudradharaù | pratimäsu<br />
suvarëädi-gopäla-pratimäyäm | atra harer nityaà sarvadä püjä käryä na tu kevaläyäà<br />
bhümau ||94||<br />
kathita-prakäräëäà phalaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
iti japa-huta-püjä -tarpaëä dyair mukundaà<br />
ya iha bhajati mavor ekam ä çritya nityam |<br />
sa tu suciram ayatnä t prä pya bhogä n viçeñ ä n<br />
punar amalatarantaddhä ma viñ ëoù prayä ti ||95||<br />
iti çré -keçava-bhaö ö ä cä rya-viracitä yä à <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> yä à païcamaù paö alaù |
iti kathita-prakärair japa-homa-püjä-tarpaëaiù ädi-padäd abhiñ ekädinä yo mukundaà<br />
nityaà sevate | kià kå tvä ? manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà gå hé tvä iha loke ayatnät<br />
suciraà sarva-kälaà sarvän bhogän präpya punar ante prasiddhaà nirmalaà tejaù<br />
präpnoti tad-dhämäbhavaté ty arthaù ||95||<br />
iti çré -vidyävinoda-govinda-bhaö ö äcärya-viracite <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yä vivaraëe<br />
païcamaù paö alaù<br />
||5||<br />
--o)0(o--
(6)<br />
ñ añ ö ha-paö alam<br />
athaivaà sädhita-mantrayoù prayogä<strong>dé</strong> n darçayati—<br />
viniyogä n atho vakñ ye mantrayor ubhayoù samä n |<br />
tad-artha-kä riëo’nanta-vé ryä n manträ àç ca kä àçcana ||1||<br />
atho’nantaraà mantrayor daçäñ ö ädaçäkñ arayoù samän dhyäna-viçeñ eëa viniyogän tathä<br />
tad-artha-käriëo’nanta-vé ryän bahu-phala-dätè n käàçcin manträn vakñ ye ||1||<br />
--o)0(o--<br />
prayogärthaà daçäñ ö ädaçäkñ arayor dhyänam äha—<br />
vande taà devaké -putraà sadyo-jä taà dyu-saprabham |<br />
pé tä mbaraà kara-lasac-chaìkha-cakra-gadä mbujam ||2||<br />
ukta-rüpaà prasiddhaà devaké -putraà sadyo-jätaà bälakaà dyu-saprabham äkäçasamäna-käntià<br />
çyämaà pé ta-vastraà kare lasanti çobhamänäni çaìkha-cakra-gadäpadmäni<br />
yasya taà vande namaskaromi ||2||<br />
--o)0(o--<br />
evaà dhyä tvä japel lakñ aà mantraà brä hme muhürtake |<br />
svä du-plutaiç ca kusumaiù palä çair ayutaà hunet ||3||<br />
evam amunä prakäreëa brähme muhürtake udayät präk daëòa-dvaye daëòa-catuñ ö aya<br />
iti kaçcit mantram ubhayor eka-lakñ aà japet | anantaraà paläça-puñ paiù svädu-plutair<br />
ghå ta-madhu-çarkarä-sahitair daça-sahasraà juhuyät ||3||<br />
phalam äha--<br />
--o)0(o--<br />
manvor anyatareëaivaà kuryä d yaù susamä hitaù |<br />
små tià medhä à mati-balaà labdhvä sa kavirä ò bhavet |<br />
syä n manus tat samajapadhyä na-homa-phalo’paraù ||4||<br />
manvor daçäñ ö ä-daçäkarayor anyatareëa ekena susamähitaù susaàyataù san ya evaà<br />
kuryät sa små tià smaraëaà medhäà dhäraëävaté à buddhià matià samyak jïänaà<br />
balaà mahä-präëatvam etat sarvaà präpya kaviräö kavi-çreñ ö ho bhavati syäd iti<br />
aparo’gre vakñ yamäëa-mantraù kathita-mantra-dvaya-samäna-japa-dhyäna-homaphalo<br />
bhavati ||4||
mantram äha—<br />
--o)0(o--<br />
çré man-mukunda-caraëau sadeti çaraëaà tataù |<br />
ahaà prapadya ity ukto maukundo’ñ ö ä daçä kñ araù ||5||<br />
çré man-mukunda-caraëau sadeti svarüpaà tatas tad-anantaraà çaraëam iti svarüpam<br />
ahaà prapadya iti svarüpam ity anena prakäreëa maukundo mukunda-sambandhé<br />
añ ö ädçäkñ aro mantraù kathitaù ||5||<br />
mantroddhä raù: çré -mukunda-caraëau sadä çaraëam ahaà prapadye |<br />
å ñ y-ädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
nä rado’sya tu gä yatré mukundaç cañ i-pürvakä ù |<br />
prä taù prä taù pibet toyaà japtaà yo’ñ tottaraà çatam |<br />
anena ñ aòbhir mä saiù sa bhavec chrutadharo naraù ||6||<br />
asya mantrasya närado munir gäyatré -chando mukundo devatä å ñ i-pürvakäù å ñ y-ädyäù<br />
å ñ i-cchando devatä ity arthaù | te ca näradädayaù | prayogam äha—prätaù pratyaham<br />
añ ö ottaraà çataà japtaà mantra-japtaà jalaà pibet | sa naro anena vidhänena ñ aòbhir<br />
mäsaiù çruta-dharo bhavet ||6||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
upasaàhå ta-divyä ìgaà purovan mä tur aìkagam |<br />
calad-doç caraëaà bä laà né lä bhaà saàsmaran japet ||7||<br />
upasaàhå ta-divyäìgaà tyakta-caturbähu-rüpaà dhå ta-bähu-dvayaà purovat yathävasudeva-sadmani<br />
bhé tena divyäìgam upasaàhå taà mätur aìkagaà devaké -kroòe<br />
sthitaà calad-doç-caraëaà caïcala-hasta-pädaà bälaà çiçuà né läbhaà kaà<br />
saàsmaret ||7||<br />
--o)0(o--<br />
ayutaà tä vad evä jyair juhuyä c ca hutä çane |<br />
sa labhed acalä à bhaktià çraddhä à çä ntià ca çä çvaté m ||8||
ayutaà japet tävad evägnäv äjyair ghå tair juhuyät yaù sa sthiräà parameçvaraviñ<br />
ayiëé m ärädhyatva-buddhià çuddhäà çästra-bodhite’rghe’vaçyambhäviniçcayätmikä<br />
çäntià mokñ a-rüpäà çäçvaté à nityäà präpnoti daçäñö ädaçäkñarayor<br />
viçeñ a-dhyänam idaà prayogärtham iti bhairava-tripäö hinaù ||8||<br />
--o)0(o--<br />
manträntaram äha—<br />
manunaitat-samastä nte marun-namita-çabditaù |<br />
bä la-lé lä tmane huà phaö nama ity amunä thavä ||9||<br />
athavämunä vakñ yamäëa-mantreëaitat-prayoga-jätaà sädhayet | mantram äha—<br />
samasteti | svarüpam asyänte marun-namita iti svarüpam | etasmäc chabdät bälalé<br />
lätmane huà phaò iti svarüpaà nama iti svarüpam | ayam apy añ ö ädaçäkñ araù<br />
daçäñ ö ädaçäkñ ara-samänaù ||9||<br />
mantroddhä raù: samasta-manrun-namitaù bäla-lé lätmane huà phaö svähä |<br />
åñy-ä<strong>dé</strong> n äha—<br />
--o)0(o--<br />
nalaküvara-gä yatré -bä la-kå ñ ëä ité ritä ù |<br />
å syä dyä ù siddhayaù sarvä ù syur japä dyair ihä munä ||10||<br />
asya mantrasya å ñ y-ädyäù å ñ iù chando devatä nalaküvara-prabhå tayaù | tatra<br />
nalaküvaro munir gäyatré chandaù bäla-kå ñ ëo devatä iti | iha bhuvane japädyaiù<br />
sarväù siddhayo bhavanti ||10||<br />
--o)0(o--<br />
lambitaà bä la-çayane rudantaà vallavé -janaiù |<br />
prekñ yamä ëaà dugdha-buddhyä tarpayet so’çnute’çanam ||11||<br />
bäla-çayane ändolikäyäà lambitaà sthitaà rudantaà krandamänaà vallavé -janair<br />
gopé bhiù prekñ yamäëaà då çyamänaà preryamäëam iti päö he cälyamänam ity arthaù |<br />
dugdha-buddhyä jalena tarpayet | açanaà bhakñ ya-vastu açnute präpnoti ||11||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
amunä vä nna-rüpä nte rasa-rüpa-padaà vadet |<br />
tuñ ö a-rüpa namo dvandvam annä dhipataye mama |<br />
annaà prayaccha svä heti triàçad-arëo’nnado manuù ||12||
amunä mantreëa pürvoktaà kuryät | mantram äha—anna-rüpa iti çabdänte rasa-rüpa<br />
iti svarüpaà tuñ ö a-rüpeti svarüpaà namo dvandvam iti namo nama svarüpam<br />
ännädhipataye mamännaà prayaccha sväheti triàçad-akñ aro annada-mantraù<br />
daçäñ ö äòaçäkñ ara-samänaù ||12||<br />
mantroddhä raù: anna-rüpa rasa-rüpa tuñ ö a-rüpa namo namaù annädhipataye<br />
manännaà prayaccha svähä |<br />
åñy-ä<strong>dé</strong> n äha—<br />
--o)0(o--<br />
nä radä nuñ ö ub-annä dhipatayo’syarñ i-pürvakä ù |<br />
bhüta-bä la-grahonmä da-små ti-bhraàçä dy-upadravaiù |<br />
pütanä -stana-pä tä raà grasta-mürdhni smaran japet ||13||<br />
asya mantrasya närado muniù, anuñ ö up-chandaù, annädhipatir devatä | prayogam<br />
äha—bhüteti | bhüta-piçäcädir bäla-graho roga-viçeñ aù | unmädaç citta-bhramaù små tibhraàçaù<br />
sammohaù | etair upadravair upatäpair grasta-mürdhni upatapta-mastake<br />
pütanä-stana-päyinaà kå ñ ëaà smaran mantraà japet ||13||<br />
--o)0(o--<br />
täà pütanäà rudaté à krandamänäà bhävayet—<br />
sä su-cüñ aëa-nirbhinna-sarvä ìgé à rudaté à ca tä m |<br />
ä viçya sarve muktvä taà vidravanti drutaà grahä ù ||14||<br />
punaù ké då çé m ? säsu-cüñ anaà saha präëena yat cüñ aëaà samäkarñ aëaà tena<br />
nirbhinnam anäyataà sarväìgaà yasyäù sä | tathä täà kià bhütvä japet ? äviçya aham<br />
eva harir iti bhävayitvä | anantaraà taà grastaà sarve grahä upadravä muktvä<br />
parityajya drutaà çé ghraà vidravanti paläyante | atra daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ adhyänam<br />
idaà prayogärtham iti tripäö hinaù ||14||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
juhuyä t khara-maïjaryä maïjaré bhir vibhä vasau |<br />
susnä taù païca-gavyä dbhiù pütanä hantur ä nane ||15||<br />
khara-maïjaryä apämärgasya maïjaré bhir agra-bhägaiù païca-gavya-jalaiù siktair<br />
vibhävasau vahnau püjanä-hantuù kå ñ ëasyänana-rüpe juhuyät ||15||
--o)0(o--<br />
prä çayec chiñ ö a-gavyaà tat-kalaçenä bhiñ ecayet |<br />
sä dhyaà sahasra-japtena sarvopadrava-çä ntaye ||16||<br />
homävaçiñ ö aà païca-gavya-sädhyaà präçayet sahasra-japtena pürvokta-vidhinä<br />
sädhitena kalaçena väbhiñ ecayet sarvopadra-nivå tty-artham ||16||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
amunaitad dvä daçä rëaà huà phaö svä hä ntakena vä |<br />
å ñ y-ä dyä brahma-gä yatré -graha-ghna-harayo’sya tu ||17||<br />
etat-pürvokta-prayoga-dvayaà vakñ yamäëa-mantreëa vä kuryät | mantram äha—<br />
dvädaçeti—pürvokta-väsudeva-dvädaçäkñ aränte huà phaö sväheti ñ oòaçäkñ aro<br />
mantraù daçäñ ö ädaçäkñ ara-samänaù | å ñ y-ädikam äha—å ñ yädyä iti | å ñ i-prabhå tayo<br />
brahmädayaù | tatra brahmä å ñ iù | gäyatré cchandaù | grahaghna-rüpo harir devatä<br />
||17||<br />
mantroddhä raù: oà namo bhagavate väsudeväya huà phaö svähä |<br />
--o)0(o--<br />
nija-pä dä mbujä kñ ipta-çakaö aà cintayan japet |<br />
ayutaà mantrayor ekaà sarva-vighnopaçantaye ||18||<br />
nija-caraëa-kamala-nikñ ipta-çakaö aà harià cintayet | mantrayoù pürva-manträparamantrayor<br />
ekam ayutaà japet | kim-artham ? sakala-vighnopaçamanärthaà<br />
daçäñ ö ädaçäkñ arayor eva sarva-vighna-çänty-arthaà viçeñ a-dhyänam iti tripäö hinaù<br />
||18||<br />
--o)0(o--<br />
aìgä ny amé ñ ä à manträ ëä m ä cakrä dibhir arcanä |<br />
aìgair indrä di-vajrä dyair uditä sampade sadä ||19||<br />
amé ñ äà kathita-manträëäm äcakrädibhir daçäkñ ara-kathitair aìgäni käryäëi arcanä<br />
püjäs tu aìgais tathendrädyais tad-äyudhaiç ceti sampatty-arthaà sadä kathitä ||19||<br />
må tyuïjaya-vidhià darçayati—<br />
--o)0(o--
ä lo né la-tanur dorbhyä à dadhy-utthaà pä yasaà dadhat |<br />
harir vo’vyä d dvé pi-nakha-kiìkiëé -jä la-maëòitaù ||20||<br />
daçäñ ö ädaçäkñ arayor värogyärthaà viçeñ a-dhyänam äha—bäla ity ädineti tripäö hinaù |<br />
harir vo yuñ män rakñ atu | ké då ço bälaù ? païca-varñ é yaù | punaù ké då çaù ? né la-tanuù |<br />
punaù ké då çaù ? hastäbhyäà dadhy-utthaà navané taà päyasaà paramännaà ca<br />
dhärayet | punaù ké då çaù ? vyäghra-nakha-kñ udra-ghaëö ikä-samühäbhyäm alaìkå taù<br />
||20||<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivä gnau juhuyä t çatavé ryä ìkura-trikaiù |<br />
payaù-sarpiù-plutair lakñ am ekaà tä vaj japen manum ||21||<br />
evambhütaà harià dhyätvä vahnau çatavé ryäìkurair durväìkurais tribhiù | ké då çaiù ?<br />
payo dugdhaà sarpi-ghå taà täbhyäà plutaiù siktaiù ekaà lakñ aà juhuyät lakñ am<br />
ekaà japet ||21||<br />
--o)0(o--<br />
gurave dakñ iëä à dattvä bhojayed dvija-puìgavä n |<br />
sa hy abdä nä à çataà jé ven na rogo nä tra saàçayaù ||22||<br />
anantaraà gurave dakñ iëäà dattvä brähmaëän bhojayec ca sa varñ äëäà çataà rogarahitaù<br />
san jé vet—atra saàçayo nästi ||22||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
aträ paro manur dvä daçä rëä nte puruñ ottama |<br />
ä yur me dehi sambhä ñ ya viñ ëave prabhaviñ ëave ||23||<br />
namo’nto dvy-adhika-triàçad-arëo’syä rñ is tu nä radaù |<br />
chando’nuñ ö up-devatä ca çré -kå ñ ëo’ìgä ny ato bruve ||24||<br />
etädå çe kärye’paro mantro’sti | mantram äha—dvädaçäkñ ara-väsudeva-mantränte<br />
puruñ ottama iti svarüpam äyur me dehé ti svarüpaà viñ ëave prabhaviñ ëave iti<br />
svarüpam | nama ity anto dvy-adhika-triàçad-arëo dvätriàçad-akñ aro mantraù<br />
kathitas tu | punar asya mantrasya närada å ñ ir anuñ ö up-chando devatä çré -kå ñ ëaù iti<br />
ato’nantaram aìgäni bruve vadämi ||23-24||<br />
mantroddhä raù: oà namo bhagavate väsudeväya puruñ ottam äyur me dehi viñ ëave<br />
prabhaviñ ëave namaù |<br />
--o)0(o--
avi-bhütendriya-vasu-neträ rëaiç cä tmane yutaiù |<br />
mahä nanda-pada-jyotir mä yä -vidyä -padaiù kramä t ||25||<br />
dvädaça-païca-païcäñ ö a-dvi-saìkhyätair manträkñ arair ätmanepadäntair<br />
mahänandädi-padaiù saha krameëa païcäìgäni | sahänandety api kvacit päö haù ||25||<br />
etasya puraçcaraëädim äha—<br />
--o)0(o--<br />
japtvä lakñ am imaà mantram ayutaà pä yasair hunet |<br />
pürvavad dürvayä juhvad ä yur <strong>dé</strong> rghataraà labhet ||26||<br />
imaà mantraà lakñ aà japtvä päyasair ayutaà hunet juhuyät | evaà mantraà<br />
saàsädhya pürvavad dürvayäìkurakaiù dugdha-ghå ta-militair lakñ am ekaà juhuyät |<br />
japaiç ca <strong>dé</strong> rghataram atiçayam äyuù präpnoti ||26||<br />
--o)0(o--<br />
dä rayantaà bakaà dorbhyä à kå ñ ëaà saàgå hya tuëòayoù |<br />
smaran çiçünä m ä taìke spå ñ ö vä ’yataram abhyaset |<br />
taj-japta-tilajä bhyaìgä d bhaveyuù sukhinaç ca te ||27||<br />
çiçünäà bälänäm ätaìke bhaye samupasthite tän bälän spå ñ ö vä kå ñ ëaà smaran<br />
anyataram ukteñ v ekaà mantram abhyasej japyät | ké då çaà kå ñ ëam ? karäbhyäà<br />
tuëòayoù saàgå hya baka-nämänam asuraà vidärayantam | tan-mantra-japtatailäbhyaìgät<br />
te bäläù sukhino bhavanti | smarann iti çuçu-nämänaà kå ñ ëaà smaran,<br />
ke çirasi spå ñ ö vä japyäd iti boddhavya-mantra-daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam iti<br />
tripäö hinaù ||27||<br />
--o)0(o--<br />
asminn eva bäla-rakñ ärthe’nyo’pi mantro’sté ty äha—<br />
aträ py anyo manur bä la-vapuñ e vahni-vallabhä |<br />
gorakñ ä yä à kvaëad-veëuà cä rayantaà paçüàs tathä ||28||<br />
bäla-vapuñ e iti svarüpaà vahni-vallabheti svähä asminn arthe gorakñ äyäà ca viçeñ adhyänam<br />
äha—kvaëad iti | veëu-vädana-paraà paçüàç cärayantaà kå ñ ëaà smaran<br />
japyät ||28||<br />
--o)0(o--<br />
asminn eva bäla-rakñ ärthe go-rakñ äyäà ca manträntaram äha—
uktvä gopä laka-padaà punar veçadharä ya ca |<br />
vä sudevä ya varmä stra-çirä àsy añ ö ä daçä kñ ara ||29||<br />
gopälaka ity uktvä punar veçadharäya ity uktvä väsudeväyeti vadet varma hum astraà<br />
phaò iti çiraù svähä etäni vadet | evaà sati añ ö ädaçäkñ aro bhavati ||29||<br />
mantroddhä raù: gopälaka-veça-dharäya väsudeväya huà phaö svähä |<br />
--o)0(o--<br />
manor nä rada-gä yatré -kå ñ ëa-rñ yä dir anena vä |<br />
kuryä d gopä la-saàrakñ ä m ä cakrä dy-aìginä budhaù ||30||<br />
asya pürvoktasya ca manor närado munir gäyatré -cchandaù çré -kå ñ ëo devatä anena vä<br />
mantreëa ukta-dravyädinä vä gopäla-rakñ äà kuryät | ké då çena ? äcakrädy-aìgayuktena<br />
||30||<br />
viñ a-haraëa-prayogam äha—<br />
--o)0(o--<br />
kumbhé -nasä di-kñ veòä rtau dañ ö a-mürdhni smaran harim |<br />
nå tyantaà kä liya-phaëä raìge’nyataram abhyaset ||31||<br />
då çä pé yüñ a-varñ iëyä siïcantaà tat tanuà budhaù |<br />
tarjayan vä ma-tarjanyä taà drä ì mocayate viñ ä t ||32||<br />
kumbhé -nasädi-kñ veòärtau sarpa-viñ a-pé òäyäm | kumbhé nasäs tu te sarpä ye syur då ñ ö iviñ<br />
olbaëäù iti dharaëiù | ädi-padäd vå çcikädi-saìgraho dañ ö a-mürdhni ärta-mastake<br />
spå ñ ö vä käliyo näga-viçeñ as tasya phaëä saivaa raìga-bhümis tatra nå tyantaà smaran<br />
anyatama-mantram abhyaset japet | ké då çaà ? harià tat tanuà çaré ram amå ta-varñ iëyä<br />
då ñ ö yä siïcantam | kià kurvan ? smaret väma-tarjanyätarjayan | evaà sati taà dañ ö aà<br />
mantré dräk çé ghraà viñ än mocayet | atra daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam iti<br />
tripäö hinaù ||31-32||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä pürva-kalaçaà toyaiù små tvä kä liya-mardanam |<br />
japtvä ñ ö a-çatam ä siïced viñ iëaà sa sukhé bhavet ||33||<br />
kalaçaà toyair äpüryänantaraà käliya-mardanaà devaà små tväñ ö ädhikaà çataà<br />
japtvä tena kalaçena viñ a-yuktam äsiïcet | anantaraà viñ ät sukhé bhavati ||33||
käliya-mardana-mantram äha—<br />
--o)0(o--<br />
kä vya-madhye liyasyä nte phaëä madhyedi-varëakä n |<br />
uktvä punar vaden nå tyaà karoti tam anantaram ||34||<br />
namä mi devaké -putra ity uktvä nå tya-çabdataù |<br />
rä jä nam acyutaà brüyä d iti danta-lipir manuù ||35||<br />
kävya ity akñ ara-dvayor madhye liyasyeti svarüpam etasyänte phaëä-madhyädi iti<br />
svarüpam ity antän vaded anantaraà nå tyaà karoti tam iti | anantaraà namämi<br />
devaké -putram iti vadet | anantaraà nå tya-çabdataù nå tya-çabdänte räjanam acyutam<br />
iti brüyäd ity anena prakäreëa danta-lipir dvätriàçad-akñ aro mantraù kathitaù ||34-<br />
35||<br />
mantroddhä raù:<br />
käliya-vyaphaëä-madhye iti nå tyaà karoti taà |<br />
devaké -putraà namämi nå tya räjänam ucyatam ||<br />
asya mantrasya aìgä<strong>dé</strong> ni darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
asyä ìgä nyaìghribhir nyastaiù samastair nä rado muniù |<br />
chando’nuñ ö ub devatä ca kå ñ ëaù kä liya-mardanaù ||36||<br />
asya mantrasya vyastair ekaikam aìghribhiç caturbhiù pädaiù samastair<br />
manträtmakaiç cäìgäni païcäìgäni kathitäni muniù näradaù chando’nuñ ö up kälé yamardanaù<br />
kå ñ ëo devatä ||36||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
japyo lakñ aà manur ayaà hotavyaà sarpiñ ä yutam |<br />
aìga-dikpä la-vajrä dyair arcanä sya samé ritä ||37||<br />
ayaà mantraù lakñ aà japyaù sarpiñ ä ghå tena punar ayutaà hotavyam | aìga-dik-pälavajrädyais<br />
tribhir ävaraëair arcanä püjä kathitä ||<br />
prayogam äha—<br />
--o)0(o--<br />
kriyä sarvä ca kartavyä visaghné pürvam é ritä |
sadå ço’nena jagati nahi kñ veòa-haro manuù ||38||<br />
pürva-mantra-kathitä viñ aghné sarvä kriyä amunaiva mantreëa kartavyä hi yataù jagati<br />
saàsäre anena mantreëa sadå çaù samänaù kñ veòa-haraù viñ aharo nästi ||38||<br />
viñ aghnaà prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
aìgaiù çukataroù piñ ö air gulikä dhenu-vä riëä |<br />
ä nanasyä ïjanä lepair viñ aghné sä dhitä munä ||39||<br />
çukataroù karaïja-vå kñ asyeti bhairava-tripäö hinaù | kiàçuka-vå kñ asyeti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>käraù<br />
| aìgais tvagbhir iti rudradharaù | païcäìgair iti tripäö hinaù | dhenu-väriëä savatsä<br />
go-mütreëa piñ ö aiù sampäditä gulikä amunä mantreëa sädhitä saté viñ aghné<br />
bhavati kair änanasyäïjanälepa-prakäraiù ||39||<br />
adhunä prayogäntaraà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
uddaëòa-vä ma-dor-daëòa-dhå ta-govardhanä calam |<br />
anya-hastä ìgulé -vyakta-svara-vaàçä rpitä nanam ||40||<br />
dhyä yan harià japan manvor ekaà chatraà vinä vrajet |<br />
varñ a-vä tä çanibhyaù syä d bhayaà tasya nahi kvacit ||41||<br />
uttälito yo väma-bähu-daëòas tena dhå to govardhanäcalo yena tam anyahastäìgkulibhiù<br />
vyakta-svaro yasya vaàçasya taträrpitam änanaà yena tam<br />
evambhütaà harià cintayan manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà japan chatraà vinä<br />
vrajet yas tasya vå ñ ö i-väyu-vajrädibhyo bhayaà kväpi na vidyate ||40-41||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
mogha-meghaugha-yatnä pagatendraà taà smaran hunet |<br />
lavaëair ayuta-saìkhyä tair anä vå ñ ö ir na saàçayaù ||42||<br />
mogho niñ phalo yo megha-samühas tasya yatnaù tenäpagataù indor yasmät tam<br />
etädå çaà harià cintayan ayuta-saìkhyätair lavaëair juhuyät anantaram anävå ñ ö ir<br />
bhavati nätra saàçayaù ||42||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--
kré òantaà yamunä -toye majjana-plavanä dibhiù |<br />
tac-ché kara-jalä sä raiù sicyamä naà priyä -janaiù ||43||<br />
dhyä tvä yutaà payaù-siktair huned vä né ra-tarpaëaiù |<br />
vå ñ ö ir bhavat kä le’pi mahaté nä tra saàçayaù ||44||<br />
yamunä-jale majjanonmajjanaiù kré òantaà kré òäà kurvantam | punaù ké då çaà ?<br />
priyä-janai rukmiëé -prabhå tibhis tac-ché kara-jaläsäraiù yaumnä-jala-dhärä-rüpaiù<br />
sicyamänam evambhütaà kå ñ ëaà dhyätvä väné ra-tarpaëaiù vetasa-samidbhiù payaùsiktair<br />
dugdhokñ itair ayutaà juhuyät | evaà sati akälo’pi mahaté -vå ñ ö ir bhavati nätra<br />
saàçayaù ||43-44||<br />
anenaiva dhyänena prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
amum eva smaran mürdhni viñ a-sphoö a-jvarä dibhiù |<br />
sa-dä ha-mohair ä rtasya japec chä ntir bhavet kñ aëä t ||45||<br />
däha-moha-sahitair vuñ a-sphoö a-jvarädibhir ärtasya mürdhni mastake amum eva<br />
pürvokta-rüpaà dhyätvä japet anantaraà tasya pé òitasya kñ aëäd çäntiù svästhyaà<br />
bhavati ||45||<br />
--o)0(o--<br />
etasyäm evärtau prakäräntaram äha—<br />
athavä garuòä rüòhaà bala-pradyumna-saàyutam |<br />
nija-jvara-viniñ piñ ö a-jvarä bhiñ ö utam acyutam ||46||<br />
dhyä tvä jvarä bhibhütyasya mürdhny anyataram abhyaset |<br />
çä ntià vrajed asä dhyo’pi jvaraù sopadravaù kñ aëä t ||47||<br />
athavä jvaräbhibhütyasya mastake’cyutam dhyätvä anyataram dvayor madhye ekaà<br />
mantram abhyaset japet | ké då çaà ? acyutaà garuòärüòhaà | punaù ké då çaà ? balapradyumnäbhyäà<br />
saàyutam | punaù ké då çaà ? nija-jvareëa vaiñ ëava-jvareëa<br />
çé täkhyenäyudha-rüpeëa viniñ piñ ö aç cürnito yo raudra-jvara uñ ëäkhyäyudha-rüpas<br />
tena sö utam | anantaraà asyäsädhyo’pi jvaraù çé ghram eva näçaà gacchati | ké då ço<br />
jvaraù ? upadravo gätra-pé òädi tat-sahitaù ||47||<br />
anenaiva dhyänena prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivam agnä v abhyarcya payoktaiç caturaìgulaiù |<br />
juhuyä d amå tä khaëòair ayutaà jvara-çä ntaye ||48||
evaà pürvokta-rüpaà kå ñ ëaà dhyätvä vahnau sampüjya jvara-çänty-arthaà caturaìgula-parimitair<br />
dugdhäsiktair amå täkhaëòair guòcé -khaëòair ayutaà juhuyät ||48||<br />
--o)0(o--<br />
prayogäntaram äha—<br />
niçä ta-çara-nirbhinna-bhé ñ matä pa-nudaà harim |<br />
små tvä spå çan japed ä rtaà pä ëibhyä à roga-çä ntaye ||49||<br />
niçätas té kñ ëo yaù çaras tena nirbhinno biddho yo bhé ñ mas tasya yas täpas taà harati |<br />
evambhütaà harim dhyätvä ärtaà jvarädi-pé òitaà päëibhyäà spå ñ ö vä jvara-näçärthaà<br />
manvor ekataraà japet ||49||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
apamå tyu-vinä çä ya sä n<strong>dé</strong> pani-suta-pradam |<br />
dhyä tvä må ta-latä -khaëòaiù kñ é rä ktair ayutaà hunet ||50||<br />
sän<strong>dé</strong> paniù kå ñ ëa-guruù | tasya suta-pradaà kå ñ ëaà dhyätvä amå ta-latä-khaëòaiù<br />
guòcé -khaëòaiù kñ é räktair dugdha-siktair ayutaà hunet juhuyät | kasmai ? apamå tyur<br />
akäla-maraëaà tasya vinäçäya nivå ttaye ||50||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
må ta-puträ ya dadataà sutä n viprä ya sä rjunam |<br />
dhyä tvä lakñ aà japed ekaà manvoù suta-vivå ddhaye ||51||<br />
må ta-puträya vipräya puträn dadataà särjunam arjuna-sahitaà dhyätvä manvor ekaà<br />
lakñ aà japet | kim-artham ? suta-vå ddhi-nimittam ||51||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
putra-jé vendhana-yute juhuyä d anale’yutam |<br />
tat-phalair madhurä ktaiù syuù puträ <strong>dé</strong> rghä yuñ o’sya tu ||52||<br />
jé väputreti yasya prasiddhiù tasya indhanena yute sampädite vahnau tat-phalaiù putrajé<br />
väphalair madhuräktais tri-madhv-aktair manvor ekenäyutaà juhuyät | anantaram<br />
asya homa-kartuù puttäù <strong>dé</strong> rghäyuñ o bhavanti ||52||
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
kñ é ra-druk-kvä tha-sampürëam abhyarcya kalaçaà niçi |<br />
japtvä yutaà prage nä ré m abhiñ iïced dviñ aö -dinam ||53||<br />
sä bandhyä pi sutä n <strong>dé</strong> rgha-jé vino gada-varjitä n |<br />
labhate nä tra sandehas taj-japtä jyä çiné saté ||54||<br />
kalaça-püraëa-vidhänena kñ é ra-vå kñ a-kväthena sampürëam kalaçaà niçi rätrau<br />
sampüjyäyutaà japtvä prage prätaù-käle puträrthiné à striyaà dviñ aö -dinam dvädaçadinäni<br />
vyäpyäbhiñ iïcet | anantaraà säbhiñ iktä bandhyäpi apatya-janana-samaya-yogyä<br />
ajanitäpatyo’pi puträn <strong>dé</strong> rghäyuñ o roga-rahitän präpnoti | kimbhütä saté ? mantrajaptäjya-bhojiné<br />
saté | aträrthe sandeho nästi ||53-54||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
prä tar vä caà-yamä nä ré bodhi-cchada-puö e jalam |<br />
mantrayitvä ñ ö ottara-çataà pibet putré yaté dhruvam ||55||<br />
prätaù-käle väcaà-yamä mauniné putré yaté ätmanaù putram icchanté bodhi-cchadapuö<br />
e pippala-patra-puö e jalaà manvor anyatareëäñ ö ottara-çataà japtaà mäsaà vyäpya<br />
pibet | anantaraà putraà präpnoté ti çeñ aù | jala-päna-mantram äha—devaké -putreti |<br />
atra prasaìgät asmin granthe anukto’pi santäna-gopäla-mantraù kathyate | tad yathä—<br />
devaké -putra govinda väsudeva jagad-guro |<br />
dehi me tanayaà kå ñ ëa tväm ahaà çaraëaà gataù ||<br />
asya mantrasya närado munir anuñ ö up-chandaù santäna-prado gopäla-kå ñ ëo devatä<br />
padair vyastair vä païcäìgäni | dhyänaà yathä—<br />
çaìkha-cakra-dharaà kå ñ ëaà rathasthaà ca caturbhujam |<br />
sarväbharaëa-san<strong>dé</strong> ptaà pé taväsasam acyutam ||<br />
mayüra-piccha-saàyuktaà viñ ëu-tejopabå àhitam |<br />
samarpayantaà vipräya nañ ö än äné ya bälakän |<br />
karuëämå ta-sampürëa-då ñ ö yekñ antaà ca taà dvijäm || iti ||55||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
prahitä à kä çi-rä jena kå tyä à chitvä nijä riëä |<br />
tat-tejasä tan-nagaré à dahantaà bhä vayan harim ||56||<br />
sva-snehä ktair huned rä trau sarñ apaiù sapta-vä saram |<br />
kå tyä kartä ram evä sau kupitä nä çayed dhruvam ||57||
prahitäà preñ itäà käçé çvareëa kå tyäà ghätakarté à nijäriëä nija-cakreëa chitvä<br />
anantaraà tat-tejasä tasya käçé çvara-räjasya nagaré à dahantaà kå ñ ëaà bhävayan svasnehäktair<br />
sarñ apa-taila-yuktaiù sarñ apaiù sapta-dinäni vyäpya rätrau manvor<br />
ekatareëa juhuyät | athänantaraà asau kå tyä kruddhä saté dhruvaà niçcitaà kartäram<br />
eva näçayet ||57||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä sé nam ä çrame divye badaré -ñ aëòa-maëòite |<br />
spå çantaà pä ëi-padmä bhyä à ghaëö ä karëa-kalevaram ||58||<br />
dhyä tvä cyutaà tilair lakñ aà hunet tri-madhurä plutaiù |<br />
muktaye sarva-pä pä nä à çä ntaye kä ntaye tanoù ||59||<br />
badaré -ñ aëòo badaré -samühas tena maëòite çobhite divye utkå ñ ö e äçrama äsé nam<br />
upaviñ ö aà tathä hasta-paìkajäbhyäà ghaëö äkarëasya mahädeva-mürteù kasyacit<br />
mahädeva-bhaktasya vä kalevaram çaré raà spå çantam acyutaà dhyätvä tilais trimadhuräplutair<br />
ghå ta-madhu-çarkarä-miçritair manvor ekena lakñ aà juhuyät | kimartham<br />
? mokñ äya tathä sakala-päpänäà vinäçärthaà tathä tanor dehasya käntaye<br />
<strong>dé</strong> pty-artham ||58-59||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
dveñ ayantaà rukmi-balau dyütä saktau smaran harim |<br />
juhuyä d iñ ö ayor dviñ ö yai gulikä gomayodbhavä ù ||60||<br />
dyütäsaktau dyüta-karma kurvantau rukmi-balabhadrau dveñ ayantaà parasparaà<br />
dveñ am utpädayantaà harià smaran gomayotpannä gulikä manvor ekena juhuyät |<br />
atra sahasra-homo boddhavyaù | anuktäyäà tu saìkhyäyäà sahasraà tatra nirdiçet iti<br />
vacanät | kim-artham ? iñ ö ayor mitrayor dviñ ö yai vidveñ aëärtham ||60||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
jvalad-vahni-mukhair bä ëair varñ antaà garuòadhvajam |<br />
dhä vamä naà ripu-gaëam anudhä vantam acyutam ||61||<br />
dhyä tvaivam abhyasen manvor ekaà sapta-sahasrakam |<br />
uccä ö anaà bhaved etad-ripüëä à saptabhir dinaiù ||62||
jvalan de<strong>dé</strong> pyamäno yo vahnis tadvan mukhaà yeñ äà tair bäëair varñ antaà<br />
täòayantaà tathä garuòärüòhaà tathä dhävamänaà çatru-samüham anupaçcäd<br />
dhävantaà harià dhyätvä manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà sapta-sahasrakam<br />
abhyaset japet | evaà kå te sati etasya çatrüëäà saptabhir dinair uccäö anaà bhavati<br />
sva-deçäd apayänaà bhavati ||62||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
utkñ iptavatsakaà dhyä yan kapittha-phala-hä riëam |<br />
ayutaà prajapet sä dhyam uccä ö ayati tat-kñ aëä t ||63||<br />
utkñ ipta ürdhvaà kñ ipto vatso vatsa-rüpo vatsakäsuro yena tathä kapitthasya phalaà<br />
haraté ti kå ñ ëaà dhyätvä manvor madhye ekaà ayutaà japet | anantaraà tat-kñ aëät<br />
çé ghram eva sädhyam uccäö ané yam uccäö ayati ||63||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä tmä naà kaàsa-mathanaà dhyä tvä maïcä n nipä titam |<br />
kaàsä tmä nam arià karñ an gatä suà prajapen manum ||64||<br />
ayutaà juhuyä d vä sya janmoòutaru-tarpaëaiù |<br />
api sevita-pé yüñ o miryate’rir na saàçayaù ||65||<br />
ätmänaà kaàsa-mathanaà kå ñ ëaà dhyätvä kaàsa-mathanät manor aikyaà vicintya<br />
tathä ripuà kaàsa-svarüpaà apagata-präëaà dhyätvä ripu-kaàsayor abhedaà<br />
vicintyeti bhävaù | maïcäd adhaù-kå taà äkarñ ayan äkarñ aëaà bhävayan manvor ekam<br />
ayutaà japet | asya ripoù janmoòutarutarpaëaiù samidbhir juhuyäc ca |<br />
käraskaro’tha dhätré syäd udumbara-taruù punaù |<br />
jambü-kha<strong>dé</strong> ra-kå ñ ëäkhyä vaàça-pippala-saàjïakau ||<br />
näga-rohita-nämänau paläça-plakñ a-saàjïakau |<br />
ambañ ö ha-bilvärjunäkhyaà vikaìkata-mahé ruhaù ||<br />
bahalaù savalaù kharjur bhaëòilaù panasärkakau |<br />
çamé ka-dambämra-nimba-madhukä å kñ a-çäkhinaù ||<br />
iti saptaviàçati-nakñ aträëäà vå kñ äù | janma-nakñ atra-vå kñ a evaà kå te seivta-pé yüñ o’pi<br />
mriyate nätra saàçayaù ||64-65||<br />
--o)0(o--<br />
idaà prayojanaà prakäräntareëäpi bhavaté ti darçayati—
athavä nimba-tailä ktair huned adhobhir akñ ajaiù |<br />
ayutaà prayato rä trau maraëä ya ripoù kñ aëä t ||66||<br />
nimba-taila-siktair akñ ajaiù vibhé taka-samidbhiù prayataù pavitraù san rätrau manvor<br />
ekena ayutaà hunet | kim-artham ? çatroù çé ghra-vinäçäya ||66||<br />
asminn evärthe prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
doñ ä riñ ö a-dala-vyoñ a-kä rpä sä sthi-kaëair niçi |<br />
huned eraëòa-tailä ktaiù smaçä nastho’ri-çä ntaye ||67||<br />
doñ ä haridrä ariñ ö a-dalaà vibhé taka-patram iti rudradharaù | bhallätaka-patram iti<br />
rudradhaaù | nimba-patram iti bhairava-tripäö hinaù | vyoñ aà trikaö ukaà kärpäsästhi<br />
kärpäsä-bé jaà kaëaà pipplaé etair militair eraëòa-taila-siktaiù smaçänasthaù må tasaàskära-sthänasthaù<br />
san niçi rätrau manvor ekena juhuyät | kim-arthaà ? çatrunäçärtham<br />
||67||<br />
rägän märaëa-prayoge präyaçcittam äha—<br />
--o)0(o--<br />
na çastaà mä raëaà karma kuryä c ced ayutaà japet |<br />
huned vä pä yasais tä vat çä ntaye çä ntamä saù ||68||<br />
märaëaà karma çiñ ö a-janasya na praçastaà tathäpi yadi vä rägät kuryät tadä manvor<br />
madhye ekaà mantraà ayutaà japet paramännena vä ayutaà juhuyät | çäntaye päpanäçäya<br />
çänta-mänaso nirmatsaraù ||68||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
jaya-kä mo japel lakñ aà pä rijä ta-haraà harim |<br />
smaran parä jayas tasya na kutaçcid bhaviñ yati ||69||<br />
jaya-kämaù pumän baläd indra-sakäçät svargastha-pärijätäpahäriëaà kå ñ ëaà<br />
bhävayan manvor ekaà lakñ aà japet | evaà kå te tasya bhaìgaù kasmäd api na<br />
bhaviñ yaté ti ||69||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--
pä rthe diçantaà gé tä rthaà vyä khyä -mudrä karaà harim |<br />
rathasthaà bhä vayan japyä d dharma-vå ddhyai çamä ya ca ||70||<br />
pärthe’rjune gé tärthaà diçantaà kathayantaà tathä vyäkhyä-mudräà kare yasya tam<br />
uttäna-tarjany-aìguñ ö ha-yutä vyäkhyä-mudrä tathä rathärüòhaà harià bhävayan<br />
manvor ekaà lakñ aà japet | kim-artham ? dharmotpatty-arthaà mokñ ärthaà ca ||70||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
lakñ aà palä ça-kusumair huned yo madhurä plutaiù |<br />
vyä khyä tä sarva-çä strä ëä à sa kavir vä dirä ò bhavet ||71||<br />
yaù paläça-puñ pair ghå ta-madhu-çarkarä-miçrair manvor ekena lakñ aà juhuyät sa<br />
sakala-çästräëäà vyäkhyätä kaviräö kavi-çreñ ö haç ca bhavet ||71||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
viçvarüpa-dharaà prodyad-bhä nukoö i-sama-dyutim |<br />
druta-cä mé kara-nibham agni-somä tmakaà harim ||72||<br />
arkä gni-dyota-dä syä ìghri-paìkajaà divya-bhüñ aëam |<br />
nä nä yudha-dharaà vyä pta-viçvä kä çä vakä çakam ||73||<br />
rä ñ ö ra-pür-grä ma-vä stünä à çaré rasya ca rakñ aëe |<br />
prajapen mantrayor ekataraà dhyä tvaivam ä darä t ||74||<br />
viçvarüpa-dharam etad vyäcañ ö e udyad-äditya-koö i-samäna-käntià tathä dravé bhütasuvarëa-tulyaà<br />
tathä agni-soma-svarüpaà | sürya-somätmakam iti tripäö hinaù | tathä<br />
süryägnivad ujjvalaà mukhaà päda-padmaà yasya | tathä cäru-bhüñ aëaà tathä<br />
vividha-çastra-dharaà tathä vyäpta-saàsäräkäçäbhyantaram, etädå çaà harià dhyätvä<br />
ädarät mantrayor ekaà japet | kim-artham ? räñ ö rau deçe pür nagaraà grämo’lpa-janaväsa-sthänaà<br />
västu eka-gå ha-svämi-väsaù | kñ etram iti govinda-miçräù | vastv iti päö he<br />
hiraëyädi | eteñ äà çaré rasya ca rakñ aëe rakñ ä-nimittam ||72-74||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
athavä vyasta-sarvä ìghri-racitä ìgä rjuna-rñ ikam |<br />
triñ ö up-chandasikaà viçvarupa-viñ ëv-adhidaivatam ||75||<br />
japed gé tä -manuà sthä ne hå ñ é keçä dyam ä jyakaiù |<br />
huned vä sarva-rakñ ä yai sarva-duùkhopaçä ntaye ||76||
athavä sthäne hå ñ é keçädyaà gé tä-manuà japet | kimbhütaà manum ? vyastam<br />
ekaikaà sarve samastä ye aìghrayaù päda-catuñ ö ayaà taiù racitam aìgaà<br />
païcäìgam | arjunaù å ñ ir yatra taà vyasta-sarväìghri-racitäìgaç cärjuna å ñ ikaç ceti<br />
dvandvaù taà triñ ö up-chando yatra taà viçvarüpo viñ ëur adhidevatä yasya tam |<br />
äjyakair ghå tair huned vä väçabdaù samuccaye hunet | ö é käntare ukta-prayogeñ u yatra<br />
japa-homayoù saìkhyä na uktä tatra saànidhänoktä gå hyate tad-abhäve’ñ tottaraà<br />
sahasraà çataà vä añ ö au sahasräëé ty eke | jagan-mohanäkhya-tantre—<br />
lakñ aà väpy ayutaà väpi sahasraà çatam eva ca |<br />
käryäëäà gaurvän mantré tat-tad-dhomaà samäcaret ||75-76||<br />
iti çré -keçava-bhaö ö äcärya-viracitäyäà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà<br />
ñañöhaù paöalaù |<br />
||6||<br />
--o)0(o--
(7)<br />
saptama-paö alam<br />
aneka-mantra-kathanärthaà saptama-paö alam upakrämati—vakñ ya ity ädinä |<br />
vakñ ye’kñ aya-dhanä vä ptyai pratipattià çriyaù pateù |<br />
suguptä à dhana-nä thä dyair dhanyair yä kriyate sadä ||1||<br />
çriyaù pater gopälasya pratipattià dhyänaà mantra-püjä-dhyänädi-prakäraà vä<br />
vakñ ye | yä pratipattir dhana-näthädyaiù kubera-prabhå tibhir mahädhanaiù kriyate |<br />
kasyai ? akñ ayam avinäçi yad dhanaà tat-präptyai | suguptä nätyanta-prakaö itäà<br />
dvijair ity arthaù ||1||<br />
--o)0(o--<br />
dväravatyäm ity ädi sapta-çlokair madhya-kulakam |<br />
dvä ravatyä à sahasrä rka-bhä svarair bhavanottamaiù |<br />
analpaiù kalpa-vå kñ aiç ca paré te maëòapottame ||2||<br />
acyuto dhyeyaù kutra ? dväravatyäà maëi-maëòape maëi-siàhäsanämbuje äsé no<br />
dvärakä-nagaré -gata-maëi-maëòapävasthita-maëi-maya-siàhäsanopaviñ ö aù maëimaëòape<br />
| ké då çe ? bhavanottamaiù gå hottamaiù kalpa-vå kñ aiç ca paré te veñ ö ite |<br />
kimbhütaiù ? sahasra-süryäù tadvad bhäsvarair <strong>dé</strong> ptair analpair vistaraiù ||2||<br />
--o)0(o--<br />
jvalad-ratna-maya-stambha-dvä ra-toraëa-kuòyake |<br />
phulla-srag-ullasac-citra-vitä nä lambi-mauktike ||3||<br />
punaù ké då çe ? jvalanti <strong>dé</strong> ptäni yäni ratnäni tan-mayaà tat-pradhänaà stambhaù<br />
gå hädhära-bhütaà dvära-toraëaà kuòyaà bhittir yatra tasmin praphullä vikäsané yä<br />
srak puñ pa-mälä ullasac-chobamänaà pavitraà nänä-prakäraà vitänaà taträlambi<br />
mauktikaà yatra tatra ||3||<br />
punaù ké då çe maëi-maëòape ?<br />
--o)0(o--<br />
padma-rä ga-sthalé -rä jad-ratna-nadyoç ca madhyataù |<br />
anä rata-galad-ratna-sudhasya svas-taror adhaù ||4||
padma-räga-mayé yä sthalé räjad de<strong>dé</strong> pyamäna-ratna-mayé ca yä na<strong>dé</strong> tayor madhye<br />
svas-taroù pärijätasyädhaù | svas-taror kimbhütasya ? anärataà sarvadä galanté<br />
ratnamayé sudhä amå taà yasya tasya ||4||<br />
punaù ké då çe maëi-maëòape ?<br />
--o)0(o--<br />
ratna-pra<strong>dé</strong> pä valibhiù pra<strong>dé</strong> pita-dig-antare |<br />
udyad-ä ditya-saìkä çe maëi-siàhä sanä mbuje ||5||<br />
ratna-pra<strong>dé</strong> pävalibhir jvalad-ratnaiù pra<strong>dé</strong> pitam udbhäsitaà diçäm antarälam avakäço<br />
yatra maëi-siàhäsane | kimbhüte ? udyat prädurbhavan ya ädityas tasya saìkäçe<br />
sadå çe ||5||<br />
acyutaù kimbhütah ?<br />
--o)0(o--<br />
samä sé no’cyuto dhyeyo druta-hä ö aka-saànibhaù |<br />
samä nodita-candrä rka-taòit-koö i-sama-dyutiù ||6||<br />
druta-häö aka-saànibhaù dravé -bhüta-svarëa-tulyaù samänoditä ekadodgatä yä<br />
candrärkänäà koö iù taòitäm api koö iù tat-sama-dyutir yasya saù ||6||<br />
punaù kimbhütah ?<br />
--o)0(o--<br />
sarvä ìga-sundaraù saumyaù sarvä bharaëa-bhüñ itaù |<br />
pé ta-vä sä ç cakra-çaìkha-gadä -padmojjvalad-bhujaù ||7||<br />
sarväìgena mukhädinä sundaro ramyaù saumyo’nuddhataù sarväbharaëenaa<br />
kuëòalädy-alaìkäreëa bhüñ itaù | pé ta-väsäù pé ta-väsasé yasya saù | cakra-çaìkha-gadäpadmar<br />
ujjvalä <strong>dé</strong> ptä bhujä yasya saù ||7||<br />
punaù ké då çaù ?<br />
--o)0(o--<br />
anä ratocchlad-ratna-dhä raudha-kalaçaà spå çan |<br />
vä ma-pä dä mbujä greëa muñ ëatä pallava-cchavim ||8||
väma-pädämbujägreëa anärataà sarvadä ucchalanté yä ratna-dhärä tasyä oghaù<br />
praväho yatra sa cäsau kalasaç ceti karmadhärayaù | taà spå çan väma-pädämbujägreëa<br />
| kimbhütena ? pallava-cchavim muñ ëatä kiçalaya-käntià corayatä ||8||<br />
añ ö a-mahiñ é -dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
rukmiëé -satyabhä me’sya mürdhni ratnaugha-dhä rayä |<br />
siïcantyau dakñ a-vä ma-sthe sva-doù-stha-kalaçotthayä ||9||<br />
rukmiëé -satyabhäme dhyeye | kimbhüte ? asya harer mürdhni çirasi ratna-pravähadhärayä<br />
siïcantyau | ké då çe ? dakñ a-väma-sthe | atra rukmiëé dakñ iëe satyä väme |<br />
kimbhütayä dhärayä ? sva-hasta-stha-ghaö odbhavayä ||9||<br />
nägnajité -sunande ca dhyeye | ete ké då çe ?<br />
--o)0(o--<br />
nä gnajité sunandä ca diçantyä kalaçau tayoù |<br />
tä bhyä à ca dakñ a-vä ma-sthe mitravindä -sulakñ maëe ||10||<br />
tayo rukmiëé -satyabhämayoù sthäne ratna-ghaö au diçantyau dadatyau | ké då çe ? dakñ aväma-sthe<br />
| tathä mitravindä-sulakñ aëe dakñ iëa-väma-sthe dhyeye | kimbhüte ?<br />
täbhyäà nägnajité -sunandäbhyäà kalaçaà diçanté bhyäà kalaçaà dadatyau ||10||<br />
--o)0(o--<br />
ratna-nadyä samuddhå tya ratna-pürëau ghaö au tayoù |<br />
jä mbavaté suçé lä ca diçantyau dakñ a-vä ma-ge ||11||<br />
tathä dakñ a-väme jämbavaté -suçé le ca dhyeye | kimbhüte ? ratna-nadyä ratna-pürëau<br />
ghaö au samuddhå tya tayor sulakñ maëä-mitravindayor diçantyau ||11||<br />
--o)0(o—<br />
bahiù ñ oòaça-sä hasra-saìkhyä tä ù paritaù striyaù |<br />
dhyeyä ù sakala-ratnaugha-dhä rä -yuk-kalaçojjvalä ù ||12||<br />
tad-bahiù ñ oòaça-sähasra-saìkhyätäù priyä dhyeyäù | kimbhütäù ? kanakaà suvarëaà<br />
ratnäni padmä<strong>dé</strong> ni teñ äm oghaù samühaù | tasya dhäräà yunakté ti tad-yuk yaù kalaçaù<br />
tena <strong>dé</strong> ptäù ||12||<br />
--o)0(o--
tad-bahiç cäñ ö a-nidhayo dhyeyäù | ké drçäù ?<br />
tad bahiç cä ñ ö a-nidhayaù pürayanto dhanair dharä m |<br />
tad-bahir vå ñ ëayaù sarve purovac ca surä dayaù ||13||<br />
dharäà på thvé à dhanaiù pürayantaù tad-bahir vå ñ ëayo yädavä dhyeyäù | anantaraà<br />
purovat dikñ u sthitäù surädayo devarñ i-siddha-vidyädhara-gandharva-prabhå tayo<br />
ratnäbhiñ ekaà kurvanto dhyeyäù ||13||<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivaà paramä tmä naà viàsaty-arëaà manuà japet |<br />
catur-lakñ aà huned ä jyaiç catvä riàçat-sahasrakam ||14||<br />
evaà paramätma-rüpaà açaré riëaà dhyätvä viàsaty-akñ araà mantraà catur-lakñ aà<br />
japet | äjyair ghå taiç catväriàçat-sahasrakam hunet juhüyät ||14||<br />
viàçaty-akñ ara-mantram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
çakti-çré -pürvako’ñ ö ä daçä rëo viàçati-varëakaù |<br />
matreëä nena sadå ço manur nahi jagat traye ||15||<br />
çaktir bhuvaneçvaré -bé jaà çré ù çré -bé jaà etad-bé ja-dvaya-pürvakaù<br />
pürvoktäñ ö ädaçäkñ ara-mantra eva viàçaty-akñ aro bhavaté ty arthaù | anena mantreëa<br />
sadå ço mantra jagat-traye nästi ||15||<br />
åñy-ädikaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
å ñ ir brahmä ca gä yatré -cchandaù kå ñ ëas tu devatä |<br />
pürvoktavad evä sya bé ja-çakty-ä di-kalpanä ||16||<br />
asya mantrasya bé ja-çakty-ädi-kalpanä pürvoktavat daçäkñ aravat tathä ca daçäkñ arasya<br />
yad bé jädikaà tad asyäpé ty arthaù ||16||<br />
püjä-prakäram äha—<br />
--o)0(o--<br />
kalpaù sanat-kumä rokto mantrasyä syocyate’dhunä |<br />
pé ö ha-nyä sä dikaà kå tvä pürvokta-<strong>krama</strong>taù sudhé ù ||17||
asya mantrasya sanat-kumära-kathitaù püjä-prakäraù samprati mayä kathyate |<br />
pürvokta-<strong>krama</strong>taù daçäkñ arokta-prakäreëa pé ö ha-nyäsa-präëäyämädikaà kå tvä ||17||<br />
--o)0(o--<br />
kara-dvandvä ìguli-taleñ v aìga-ñ aö kaà pravinyaset |<br />
mantreëa vyä pakaà kå tvä mä tå kä à manu-sampuö ä m ||18||<br />
saàhä ra-så ñ ö i-mä rgeëa daça-tattvä ni vinyaset |<br />
punaç ca vyä pakaà kå tvä mantra-varëä s tanau nyaset ||19||<br />
ubhaya-karäìguliñ u ubhaya-kara-taleñ u ca ñ aò-aìgäni kramän nyaset | mantreëeti<br />
viàçaty akñ ara-mantreëa vyäpakaà sarvatanau nyäsaà kå tvä mätå käà mätå kä-nyäsaà<br />
manu-sampuö äà viàçaty-akñ ara-puö ita-pratyakñ aräà pürvokta-mätå kä-sthäneñ u<br />
vinyaset | prayogaç ca—hré à aà hré à nama ity ädiù | evaà bha-paryantaà dvirävå<br />
ttiù | tato hré à çré à hré à çré à namaù | klé à kré à paà klé à kré à nama ity ädiù |<br />
saàhära-så ñ ö i-märgeëa daça-tattväni mahé -salila-prabhå té ni vinyaset | punar api<br />
viàçaty-akñ ara-mantreëa vyäpaka-nyäsaà kå tvä viàçati-manträkñ aräëi tanau svaçaré<br />
re nyaset ||19||<br />
akñ ara-nyäsa-sthänäny äha—<br />
--o)0(o--<br />
mürdhni bhä le bhruvor madhye netrayoù karëayor nasoù |<br />
ä nane cibuke kaëö he dor-müle hå di tanduke ||20||<br />
nä bhau liìge tathä dhä re kaö yor jä nvoç ca jaìghayoù |<br />
gulphayoù pä dayor nyaset så ñ ö ir eñ ä samé ritä ||21||<br />
mastake bhäle laläö e bhrü-madhye ity ädäv ekaikam akñ araà nyaset | ädhäre liìgädhas<br />
trikoëa-sthäne eñ a så ñ ö i-nyäsa-prakära uktaù ||21||<br />
--o)0(o--<br />
sthitir hå d-ä dikaà sä ntä saàhå tiç caraëä dikä |<br />
vidhä yaivaà païca-kå tvaù sthity-antaà mürti-païjaram |<br />
så ñ ö i-sthité ca vinyasya ñ aò-aìga-nyä sam ä caret ||22||<br />
håd-ädikäàsäà tä sthitiù hå dayam ärabhyäàsa-paryanta-nyäsaù sthitiù saàhå tiç<br />
caraëädikäpädävärabhyamürdhänta-nyäsaù vidhäyeti | evaà païca-värän sthity-antaà<br />
nyäsaà kå tvä iti gå hasthäbhipräyeëa tathä pürvokta-murti-païjara-nyäsaà kå tvä<br />
punaù så ñ ö i-sthité vinyasya så ñ ö i-sthiti-prakäreëa mantra-varëän vinyasya ñ aò-aìganyäsam<br />
äcaret ||22||<br />
--o)0(o--
ñaò-aìgäni darçayati—<br />
guëä gni-veda-karaëa-karaëä kñ y-akñ arair manoù |<br />
mudrä à baddhvä kiré ö ä khyä à dig-bandhaà pürvavac caret |<br />
dhyä tvä japtvä rcayed dehe mürti-païjara-pürvakam ||23||<br />
manor mantrasya guëäs trayaù agnayas trayaù vedäç catväraù karaëam antaù-karaëacatuñ<br />
ö ayaà | punaù karaëa-catuñ ö ayam akñ i-dvayam etair akñ arair mantra-sambhavaiù<br />
ñaò-aìgäni käryäëé ty arthaù | mudräm iti kiré ö äkhyäà kiré ö äbhidhäà baddhvä kå tvä<br />
kiré ö ädyäm iti päö he kaustubha-çré vatsa-mudrayoù parigrahaù pürvavad astramantreëa<br />
dig-bandhanaà kuryät |<br />
ätma-püjäm äha—dhyätveti | pürvoditaà dhyänaà kå tvä añ ö ottara-çataà ca japtvä<br />
mürti-païjara-pürvakam dehe püjayet tathäcäbhyantare prathamaà parameçvarärädhanaà<br />
tad anu mürti-païjarasya tad anu så ñ ö i-sthiti-nyäsaà tad anu ñ aòaìgasyeti<br />
||23||<br />
bähya-püjä-prakäram äha—<br />
--o)0(o--<br />
athavä hye’rcayed viñ ëuà tad-arthaà yantram ucyate |<br />
gomayenopalipyorvé à tatra pé ö haà nidhä payet ||24||<br />
athätma-püjänantaraà bähye viñ ëuà püjayet | tat-püjärthaà püjä-sthänam ucyate |<br />
gomaya-jalena på thivé m upalipya tatra lipta-sthäne pé ö haà püjädhära-priyaà pätraà<br />
sthäpayet ||24||<br />
--o)0(o--<br />
vilipya gandha-paìkena likhed añ ö a-dalä mbujam |<br />
karëikä yä à tu ñ aö -koëaà sa-sä dhyaà tatra manmatham ||25||<br />
anantaraà tat-pé ö haà candana-paìkena vilipya taträñ ö a-dala-padmaà vilikhya<br />
karëikäyäà padmaà vilikhya madhya-sthäne ñ aö -koëa-puö itaà vahni-pura-dvayaà<br />
likhet | tatra ñ aö -koëa-madhye sa-sädhyaà karma-sahitaà sädhya-näma-sahitaà<br />
manmathaà käma-bé jaà likhet | sädhya-grahaëät dhäraëärtham apy etad boddhavyam<br />
iti tripäö hinaù ||25||<br />
--o)0(o--<br />
çiñ ö ais taà saptadaçabhir akñ arair veñ ö ayet smaram |<br />
prä g-rakñ o’nila-koëeñ u çriyaà çiñ ö eñ u saàvidam ||26||
çiñ ö aiù sapta saptadaçabhir akñ arais taà käma-bé jaà veñ ö ayet | ñ aö -koëasya pürvanairå<br />
ti-väyavya-koëeñ u çriyaà çré -bé ja-trayaà likhet | çiñöeñu triñu koëeñu<br />
paçcimeçänägni-koëeñ u saàvidam bhuvaneçvaré -bé jaà vilikhet ||26||<br />
--o)0(o--<br />
ñ aò-akñ araà sandhiñ u ca keçareñ u triças triçaù |<br />
vilikhet smara-gä yatré à mä lä -mantraà dalä ñ ö ake ||27||<br />
ñ aòçaù saàlikhya tad-bä hye veñ ö ayen mä tå kä kñ araiù |<br />
bhü-bimbaà ca likhed bä hye çré -mä ye dig-vidikñ v api ||28||<br />
sandhiñ u ñ aö -koëa-sandhiñ u ñ aò-akñ araà käma-bé ja-pürvaka-kå ñ ëäya nama iti ñ aòakñ<br />
araà likhet | keçara-sthäne käma-gäyatré à vakñ yamäëäà triço’kñ ara-trayaà kå tvä<br />
vilikhet | paträñ ö ake vakñ yamäëäà mälä-mantraà ñ aòçaù ñ aò-akñ aräëi kå tvä vilikhya<br />
padma-bähye mätå käkñ arair veñ ö ayet | mätå käveñ ö ana-bähya eva vakñ yamäëa-svarüpaà<br />
bhü-bimbaà ca likhet | bhü-bimba-dig-vidikñ u çré -mäye dikñ u çré -bé jaà koëeñ u<br />
bhuvaneçvaré -bé jaà likhed ity arthaù ||28||<br />
--o)0(o--<br />
etad-yantraà hä ö akä di-paö ö eñ v ä likhya pürvavat |<br />
sä dhitaà dhä rayed yo vai so’rcyeta tradaçair api ||29||<br />
etad yantraà püjäyäm apy upayuktaà yo dhärayet sa devair api püjyate | kià kå tvä ?<br />
suvarëa-rajata-tämrädi-paö ö eñ u yathä-kathita-dravyeëälikhya pürvavad yaù püjäsu |<br />
yad vä, pürva-mantravat kå ta-präëa-pratiñ ö hädi-kriyam | ké då çam ? sädhitaà yathäkathita-prakäreëa<br />
sampädita-prajaptaà ca ||29||<br />
käma-gäyatré m uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
syä d gä yatré kä ma-deva-puñ pa-bä ëau ca ìe’ntakau |<br />
vidmahe-dhé mahi-yutau tan no’ìgaù pracodayä t |<br />
japyä j japä dau gopä la-manünä à jana-raïjané m ||30||<br />
käma-deva-puñ pa-bäëa-çabdau krameëa caturthy-antau | kimbhütau ? vidmahedhé<br />
mahi-çabda-sahitau | tad-anu tan no’naìgaù pracodayäd iti svarüpam | evaà sati<br />
käma-gäyatré syäd bhavati | japyäd iti gopäla-manträëäà japädau japopakrame etäà<br />
käma-gäyatré à japyät | yata iyaà jana-raïjané à vaçyakaré m ity arthaù ||30||<br />
--o)0(o--<br />
mälä-mantram uddharati—naty-anta ity ädinä |
naty-ante kä ma-devä ya ìe’ntaà sarva-jana-priyam |<br />
uktvä sarva-janä nte tu saàmohana-padaà tathä ||31||<br />
jvala jvala prajvaleti prokto sarva-janasya ca |<br />
hå dayaà ca mama brüyä t vaçaà kuru-yugaà çiraù |<br />
prokto madana-mantro’ñ ta-catvä riàçadbhir akñ araiù ||32||<br />
namaù-çabdänte käma-deväyeti svarüpaà tad-anu caturthy-ante sarva-jana-priyaçabdam<br />
uccärya tad-anu sarva-jana-çabdam uktvä saàmohana-padaà vadet | tad-anu<br />
jvala jvala prajvaleti svarüpam uktvä sarva-janasya hå dayaà mameti svarüpam uktvä<br />
vaçam iti svarüpam uktvä kuru kuru iti svarüpam uktvä çiraù svähä iti vadet | evaà ca<br />
sati añ ö a-catväriàçad akñ arakair madana-mantraù ||31-32||<br />
viniyogaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
japä dau mä ra-bé jä dyo jagat-traya-vaçé karaù |<br />
bhü-gå haà caturasraà syä t koëa-vajrä dy-alaìkå tam ||33||<br />
yatra yathodbhüta eva japa-püjä-homädau tu yadi käma-bé jädyo bhavati tadä jagattraya-vaçé<br />
karaëa-kñ amaù yadäya mantraù svatantreëa japyate tadeti tripäö hinaù | bhügå<br />
ham uddharati—bhü-gå ham iti | koëa-saàlagnäñ ö a-vajrälaìkå ta-caturasraà koëacatuñ<br />
ö aya-sahitaà bhü-vilambam iti päö ho vä ||33||<br />
yantre püjä-prakäram äha—<br />
--o)0(o--<br />
pé ö haà pürvavad abhyarcya mürti-saìkalpya paurañ é m |<br />
taträ vä hyä cyutaà bhaktyä sakalé kå tya püjayet ||34||<br />
pürvavad daçäkñ aravat gurväpé ö ha-püjäntam abhyarcya tatra pauruñ é à puruñ äkå tià<br />
mürtià pärameçvaré à vicintya tatra mürtäv acyutam ävähya sakalé kå tya bhaktyä<br />
püjayet | suñ umëä praväha-näòyä puñ pa-yuktam uttäna-päëé -hå daya-stha-mürtes tejaù<br />
saàyojya tejo devatä brahma-randhreëa deva-çaré ra-gataà vicintya sva-sva-mudrayä<br />
bähye saàsthäpya sannidhäpya saëniruddhyävaguëö hya devatäìge ñ aò-aìga-nyäsaà<br />
kå tvä ñ oòaçopacäraiù sampüjayed ity arthaù ||34||<br />
--o)0(o--<br />
ä sanä di bhüñ aëä ntaà punar nyä sa-kramä t yajet |<br />
så ñ ö i-sthité ñ aò-aìgaà ca kiré ö aà kuëòala-dvayam ||35||<br />
cakra-çaìkha-gadä -padma-mä lä -çré vatsa-kaustubhä n |<br />
gandhä kñ ata-prasünaiç ca mülenä bhyarcya pürvavat ||36||
äsanädi vibhüñ äntaà yathä syäd evaà püjayet äsanam ärabhya bhüñ äntair upacäraiù<br />
püjayed ity arthaù | punar nyäsa-kramät så ñ ö y-ä<strong>dé</strong> n yajet | prathamaà såñö y-ä<strong>dé</strong> näà<br />
nyäsaà vidhäya tatas tän püjayet | athavä nyäsa-kramäd yathä teñ äà nyäsaù kå tas tena<br />
krameëety arthaù |<br />
gandhäkñ ateti | akñ atä yavä gandhäkñ ata-puñ paiç ca pürvavat müla-mantreëa kå ñ ëaà<br />
püjayitvä saptävå té ù sampüjayed ity arthaù ||36||<br />
ävaraëäny äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä dau vahni-pura-dvandva-koëeñ v aìgä ni püjayet |<br />
sahå c-chiraù çikhä -varma-netram astram iti kramä t ||37||<br />
prathamaà vahni-pura-yugala-sambandhi-ñ aö -koëeñ u ägneya-koëam ärabhya ñ aòaìgäni<br />
püjayed ity arthaù | aìgäny äha—sahå d iti | saha-hå d ävartata iti sahå t hå dayaà<br />
çiraù çikhä-varma-kavacaà netram astraà ceti prathamävaraëam ||37||<br />
dvité yävaraëam äha väsudeva iti—<br />
--o)0(o--<br />
vä sudevaù saìkarñ aëaù pradymnaç cä niruddhakaù |<br />
agny-ä di-dala-müleñ u çä ntiù çré ç ca sarasvaté ||38||<br />
ratiç ca dig-daleñ v arcyä s tato’ñ tau mahiñ é r yajet |<br />
rukmiëy-ä dyä dakñ a-savye kramä t paträ grakeñ u ca ||39||<br />
agny-ädi-koëa-dala-müleñ u keçara-sthäneñ u väsudevädayaù püjyäs tathaiva pürvädicatur-dikñ<br />
u dala-müleñ u çänty-ädayaù püjyä ity arthaù | tå té yävaraëam äha—tato’ñ ö äv<br />
iti | tad-anantaram añ ö au mahiñ yaù püjyä ity arthaù | tä hi rukmiëy-ädyä iti | püjästhänam<br />
äha—dakñ a-savye iti | parameçvarasya dakñ iëa-bhäge catasraù väma-bhäge<br />
catasraù krameëa püjyä ity arthaù ||38-39||<br />
caturthävaraëam äha—tata iti |<br />
--o)0(o--<br />
tataù ñ oòaça-sä hasraà sakå d evä rcayet priyä ù |<br />
indrané la-mukundä dyä n makarä naìga-kacchapä n ||40||<br />
padma-çaìkhä dikä àç cä pi nidhé n añ ö au kramä d yajet |<br />
tad bahiç cendra-vajrä d ye ä vå té samprapüjayet ||41||<br />
pürvädi-dalägreñ u ñ oòaça-sahasraà priyäù deva-patné ù sakå d eva ekakrameëaivärcayet<br />
| païcamam ävaraëam äha—indrané lädyän añ ö au nidhé n pürvädi-
krameëa püjayet | atrendrädi-çabdänantaraà pratyekaà caturthy-antaà nidhi-padaà<br />
deyam | prayogaç ca—oà indra-nidhaye namaù ity ädiù | ñ añ ö ha-saptamävaraëadvayam<br />
äha—tad bahir iti | tad-bähye indrädikaà vajrädikaà ca püjayet ||40-41||<br />
ävaraëäni sandarçya naivedyaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
iti saptä vå tti-vå tam abhyarcyä cyutam ä darä t |<br />
pré ëayed dadhi-khaëòä jya-miçreëa tu payo’ndhasä ||42||<br />
ity anena prakäreëa saptävaraëa-veñ ö itaà kå ñ ëam ädara-pürvakaà sampüjya dadhiçarkarä-ghå<br />
ta-sahitena päyasena pré ëayed ity arthaù ||42||<br />
--o)0(o--<br />
rä jopacä raà dattvä tha stutvä natvä ca keçavam |<br />
udvä sayet sva-hå daye parivä ra-gaëaiù saha ||43||<br />
chatra-cämarä<strong>dé</strong> ni dattvä athänantaraà stavaà kå tvä añ ö äìga-païcäìgänyatareëa<br />
praëamya parivära-gaëaiù saha keçavaà hå daye udväsayet uttolya sthäpayet ||43||<br />
--o)0(o--<br />
nyastvä tmä naà samabhyarcya tan-mayaù prajapen manum |<br />
ratnä bhiñ eka-dhyä nejyä -viàçaty-arëä çriteritä ||44||<br />
japa-homä rcanair dhyä nair yo’muà prabhajate manum |<br />
tad veçma püryate ratnaiù svarëa-dhä nyair anä ratam ||45||<br />
nyastvä püjä pürvoktaà så ñ ö y-ädi-nyäsaà kå tvä ätma-püjäà vidhäya tan-mayaù püjyadeva-svarüpo<br />
bhütvä püjäìga-mantraà japet | parkå tam upasaàharati—ratneti |<br />
dhyänaà ca ijyä ca püjä ca ity arthaù | tathä ca yasyäà püjäyäà kå ñ ëasya<br />
ratnäbhiñ eka-dhyänaà tatra kå ñ ëasya viàçaty-akñ aroktä püjeyam uktä | phalaà<br />
darçayati—japeti | japädibhir yo amuà mantraà sevate tasya gå haà padmarägädibhiù<br />
ratnaiù käïcanair dhänyaiç cänäratam anavarataà püryate ||44-45||<br />
prayogaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
på thvé på thvé kare tasya savasasy akulä kulä |<br />
putrair mitraiù susampannaù prayä ty ante parä à gatim ||46||<br />
--o)0(o--
vahnä v abhyarcya govindaà çukla-puñ paiù sa-taëòulaiù |<br />
ä jyä ktair ayutaà hutvä bhasma tan-mürdhni dhä rayet |<br />
tasyä nnä di-samå ddhiù syä t tad-vaçe sarva-yoñ itaù ||47||<br />
yathokta-prakäreëägnim ädhäya tatra yathokta-prakäreëa govindaà sampüjya<br />
ghå täktais taëòula-sahitaiù çukla-puñ pair daça-sahasräëi hutvä homägni-bhasma yaù<br />
pumän mürdhani dhärayet tasya nänä-samå ddhiù sampattir bhavati sarväç ca striyas<br />
tad-äyattä bhavanti ||47||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä jyair lakñ aà huned rakta-padmair vä madhurä plutaiù |<br />
çriyä tasyaindram aiçvaryaà tå ëaleçä yate dhruvam ||48||<br />
ghå taiù kevalaiù ghå ta-madhu-çarkaräyutaiù rakta-padmair vä yo lakñ aà juhoti tasya<br />
sädhakasya çriyä lakñ myä kå tvä indra-sambandhi aiçvaryaà tå ëa-samänaà bhavati<br />
dhruvam utprekñ äyäm ||48||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
çuklä di-vastra-lä bhä ya çuklä di-kusumair hunet |<br />
trimadhvaktair daça-çatam ä jyä ktair vä ñ ö a-saàyutam ||49||<br />
çuklädi-vastra-präpty-arthaà ghå ta-madhu-çarkarä-sahitaiù çukla-puñ paiù ghå äktair<br />
vä añ ö adhika-daça-çataà juhuyät ||49||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
kñ audra-siktaiù sitaiù puñ pair añ ö ottara-sahasrakam |<br />
hunen nityaà sa ñ aò-mä sä n purodhä nå pater bhavet ||50||<br />
madhu-miçritaiù çukla-puñ pair añ ö ädhika-sahasraà pratyahaà yo juhuyät sa ñ aö ke<br />
até te räjïaù purohito bhavati ||50||<br />
--o)0(o--<br />
daçä ñ ö ä daça-varëoktaà japa-dhyä na-hutä dikam |<br />
vidadhyä t karma cä nena tä bhyä m apy atra ké rtitam ||51||
daçäñ ö ädaçäkñ arayor uktaà japa-dhyäna-homädikam anena mantreëa kuryät | atra<br />
mantre kathitaà prayogädikaà täbhyäà ca kuryät ||51||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
çré -çakti-smara-kå ñ ëä ya govindä ya çiro manuù |<br />
ravy-arëo brahma-gä yatré -kå ñ ëa-rñ y-ä dir athä sya tu ||52||<br />
çré -bé jaà çakti-bé jaà smaraù käma-bé jaà kå ñ ëäya govindäyeti svarüpaà çiraù sväheti<br />
svarüpaà ravyärëo mantraù å ñ ir ädau yeñ äà te å ñ y-ädayo brahma-gäyatré -kå ñ ëä å ñ yädaya<br />
ity arthaù | asya brahmä å ñ iù gäyatré -cchandaù kå ñ ëo devatä ity arthaù | bé jaçaktyädi-pürvavat<br />
||52||<br />
--o)0(o--<br />
bé jais triveda-yugmä rëair aìga-ñ aö kam ihoditam |<br />
viàçaty-arëodita-japa-dhyä na-homä rcana-kriyä ù |<br />
mantro’yaà sakalaiçvarya-kä ìkñ ibhiù sevyatä mbudhaiù ||53||<br />
iha mantre aìga-ñ aö kaà ñ aò-aìgaà kathitaà kais tribhir bé jair aìga-trayaà tathä<br />
triveda-yugmärëaiù tribhiç caturbhir dväbhyäà cäparäìga-trayam iti | viàçeti | ayaà<br />
mantraù viàçaty-akñ ara-mantrokta-japa-dhyäna-homa-püjä-sahitaù sakalaiçvaryakämaiù<br />
paëòitair upäsyatäm ||53||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
çré -çakti-kä ma-pürvo’ìgajanma-çakti-ramä ntakaù |<br />
daçä kñ araù sarä vä dau syä c cec chakti-ramä -yutaù |<br />
mantrau vikå tir avyarëä vä cakrä dy-aìginä v imau ||54||<br />
çré -bé jaà bhuvaneçvaré -bé jaà käma-bé jaà ca | ete pürve yasya daçäkñ arasya tathäìgajanma<br />
käma-bé jaà çaktir bhuvaneçvaré -bé jaà ramä-çré -bé jam—ete ante yasya<br />
daçäkñ arasya | evaà bhütädy-anta-viçiñ ö o daçäkñ aro ñ oòaçäkñ ara-mantor bhavati tathä<br />
sa eva daçäkñ aro mantraù ädau çakti-ramä-yutaù bhuvaneçvaré -çré -bé ja-sahitaç cet tadä<br />
dvädaçäkñ ara-mantro bhavati | evaà ca sati imau vikå tir avyärëau ñ oòaçäkñ aradvädaçäkñ<br />
arau mantrau äcakrädy-aìginau daçäkñ aroktäni äcakrädy-aìgäni yayos<br />
tädå çau jïeyau ||54||<br />
--o)0(o--<br />
viàçaty-arëokta-yajana-vidhau dhyä yed athä cyutam |
varadä bhaya-hastä bhyä à çliñ yantaà svä ìkage priye |<br />
padmotpala-kare tä bhyä à çliñ ö aà cakra-darojjvalam ||55||<br />
viàçaty-akñ ara-kathita-püjä-prakäräv etau athänantaram acyutaà cintayet | ké då çaà ?<br />
sväìkage sva-kroòa-sthite priye lakñ mé -sarasvatyau | yad vä, rukmiëé -satyabhäme<br />
çliñ yantam äliìgantam | käbhyäm ? varadäbhaya-hastäbhyäà varaà dadäté ti varadaù |<br />
na vidyate bhayaà yasmät sa varadäbhayau ca tau hastau ceti varadäbhaya-hastau<br />
täbhyäm ity arthaù | priye ké då çe ? padmaà sämänya-paìkajam utpalaà né la-padmaà<br />
te karayor yayos te tädå g-vidhe | punaù ké då çaà ? täbhyäà priyäbhyäà çliñ ö am<br />
äliìgitam | punaù ké då çaà ? çaìkha-cakräbhyäm ujjvalam ||55||<br />
puraçcaraëa-japädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
daça-lakñ aà japed ä jyais tä vat-sahasra-homataù |<br />
siddhä v imau manü sarva-sampat-saubhä gyadau nå ëä m ||56||<br />
daça-lakñ a-saìkhyaà japed äjyair ghå tais tävat-sahasra-homato daça-sahasra-homataù<br />
siddhau imau mantrau manuñ yäëäà sarvaiçvarya-sarva-jana-priya-pradau bhavataù<br />
||56||<br />
idäné à krameëa mantram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
mä ra-çakti-ramä -pürvaù çakti-çré -mä ra-pürvakaù |<br />
çré -çakti-mä ra-pürvaç ca daçä rëo manavas trayaù ||57||<br />
annädyaù käma-bhuvaneçvaré -çré -bé ja-pürvä daçäkñ araù bhuvaneçvaré çré r märaù<br />
pürvo yasyeti dvité yaù çré - bhuvaneçvaré -käma-bé ja-pürvo daçäkñ ara iti tå té yaù ||<br />
--o)0(o--<br />
eteñ ä à manu-varyä ëä m aìga-rñ yä di-daçä rëavat |<br />
çaìkha-cakra-dhanur-bä ëa-pä çä ìkuça-dharo’ruëaù |<br />
veëuà dhaman dhå taà dorbhyä à kå ñ ëo dhyeyo divä kare ||58||<br />
ä dye manau dhyä nam evaà dvité ye viàçad-arëavat |<br />
daçä rëavat tå té ye’ìga-dik-pä lä dyaiù samarcanä ||59||<br />
païca-lakñ aà japet tä vad ayutaà pä yasair hunet |<br />
tataù sidhyanti manavo nå ëä à sampatti-kä nti-dä ù ||60||<br />
eteñ äm ity ädi sugamam | diväkare sürya-maëòale ||58-60||<br />
--o)0(o--
spañ ö aà manträntaram uddharati—<br />
añ ö ä daçä rëo bhä rä nto manuù suta-dhana-pradaù |<br />
å ñ y-ä dy-añ ö ä daçä rëoktaà mä rä rüòha-svaraiù kramä t |<br />
aìgä ny asya manor aìga dikpä lä dyaiù samarcanä ||61||<br />
käma-bé jäntaù pürvoktäñ ö ädaçäkñ ara-mantraù suta-dhana-pradaù märärüòhair<br />
napuàsaka-rahita-käma-bé ja-sahitaiù <strong>dé</strong> rgha-svara-ñ aö kaiù kräà kré m ity ädi ñ aö kaiù<br />
kramäd asya manoù ñ aò-aìgäni ||61||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
pä ëau pä yasa-pakvam ä hita-rasaà bibhran mudä dakñ iëe<br />
savye çä rada-candra-maëòala-nibhaà haiyaìgavé naà dadhat |<br />
kaëö he kalpita-puëòaré ka-nakharam umaty uddä ma-<strong>dé</strong> ptià vahan<br />
devo divya-digambaro diçatu vaù saukhyaà yaçodä -çiçuù ||62||<br />
päëau päyasa-pakvaà supakvaà päyasaà susvädv ity arthaù | atyuddäma-<strong>dé</strong> ptim<br />
atyudbhaö a-känti | divya iti divyaç cäsau digambaraç ceti samäsaù | divya-deva-svarüpa<br />
iti ||62||<br />
--o)0(o--<br />
dinaço’bhyarcya govindaà dvä triàçal-lakñ amä nataù |<br />
japtvä daçä àçaà juhuyä t sitä jyena payo’ndhasä ||63||<br />
sitäjyena payo’ndhasäçarkarä-ghå ta-sahitena paramännena ||63||<br />
--o)0(o--<br />
padmasthaà devam abhyarcya tarpayet tan-mukhä mbuje |<br />
kñ é reëa kadalé -pakvair dadhnä haiyaìgavena ca ||64||<br />
sutä rthé tarpayed evaà vatsarä l labhate sutam |<br />
yad yad icchati tat sarvaà tarpaëä d eva siddhyati ||65||<br />
kñ é reëety ädinä tarpaëaà yad uktaà taj-jalenaiva kñ é rädi-dravya-buddhyä käryam<br />
||64-65||<br />
manträntaram uddharati—<br />
--o)0(o--
vä g-bhavaà mä ra-bé jaà ca kå ñ ëä ya bhuvaneçvaré |<br />
govindä ya ramä gopé janavallabha-ìe-çiraù ||66||<br />
väg-bhavam aim iti bé jaà mära-bé jaà klé à kå ñ ëäyeti svarüpaà bhuvaneçvaré -bé jaà<br />
hré à govindäyeti svarüpaà ramä-çré -bé jaà gopé -jana-vallabha iti svarüpaà ìe<br />
caturthy-eka-vacanaà çiraù svähä çuklaù ça-käraç caturdaça-svarüpeëopeta au-kärasahitaù<br />
çukra iti päö he dantya-sa-käraù saà çukrätmane nama iti | nyäsa-vidhänät<br />
sargé visarga-sahitaù | tad-ürdhvata iti tasya ürdhvaà tasya ekaviàçaty-akñ arasya<br />
ürdhvataù prathama-bé jam etad iti rudradharaù ||66||<br />
--o)0(o--<br />
caturdaçasv aropetaù çuklaù sargé tad-ürdhvataù |<br />
dvä viàçaty-akñ aro mantro vä g-é çatvasya sä dhakaù ||67||<br />
väg-bhavam aim iti bé jaà mära-bé jaà klé à kå ñ ëäyeti svarüpaà bhuvaneçvaré -bé jaà<br />
hré à govindäyeti svarüpaà ramä-bé jaà gopé -jana-vallabha iti svarüpaà ìe caturthyeka-vacanaà<br />
çiraù svähä çuklaù ça-käraç caturdaça-svareëopeta au-kära-sahitaù çukra<br />
iti päö he dantya-sa-käraù saà çukrätmane nama iti | nyäsa-vidhänät sargé visargasahitaù<br />
tad ürdhvata iti tasya ürdhvaà tasya ekaviàçaty-akñ arasya ürdhvataù<br />
prathama-bé jam etad iti rudradharaù |<br />
tad-ürdhvataù—svähä-kärordhvataù iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>käraù | anena bé jena saha<br />
dväviàçaty-akñ aro mantro bhavati | ké då ço’yam ? vacaneçvaratva-dätä ||66-67||<br />
--o)0(o--<br />
añ ö ä daçä rëavat sarvaà aìga-rñ y-ä dikam asya tu |<br />
püjä ca viàçaty-arëoktä pratipattis tu kathyate ||68||<br />
asya å ñ i-cchandodhiñ ö ätå -devatä-bé ja-çakty-aìgäni sarväëi añ ö ädaçärëavat<br />
yathäñ ö ädaçäkñ ara-mantre tathäträpé ty arthaù | püjä punaù viàçaty-akñ ara-kathitä<br />
boddhavyä pratipattir dhyänaà kathyate punaù ||68||<br />
--o)0(o--<br />
vä mordhva-haste dadhataà vidyä -sarvasva-pustakam |<br />
akñ amä lä à ca dakñ ordhve sphä ö iké à mä tå kä -mayé m ||69||<br />
çabda-brahma-mayaà veëum adhaù-pä ëi-dvayeritam |<br />
gä yantaà pé ta-vasanaà çyä malaà komala-cchavim ||70||<br />
barhi-varha-kå tottaàsaà sarvajïaà sarva-vedibhiù |<br />
upä sitaà muni-gaëair upatiñ ö hed dharià sadä ||71||<br />
çloka-trayeëäträdi-kulakam | harim upatiñ ö het dhyäyet | vämordhva-haste vidyäsarvasva-pustakaà<br />
vedänta-pustakaà dhärayantaà dakñ ordhve païcäçat-saìkhya-
mätå käkñ ara-samitäà païäçat-sphaö ika-baddhäm akñ a-mäläà dhärayantam | punaù<br />
ké då çaà ? adhaù sthita-kara-dvayena é ritaà väditaà çabda-brahma-mayaà çabdabrahma-svarüpaà<br />
veëu-randhraà dadhänam | punaù ké då çaà ? veëunaiva gäyantam<br />
| punaù ké då çaà ? pé ta-vastre yasya taà çyäma-varëaà ca | punaù ké då çaà ? komalä<br />
manoharä chavir yasya sa tathä tam | punaù ké då çaà ? barhé mayüras tasya barhaà<br />
picchaà tena kå ta uttaàsaù çirobhüñ aëaà yena tam | punaù ké då çaà ? sarvasäkñ<br />
iëaà | punaù ké då çaà ? sarvadä upäsitaà sevitam | kaiù ? sarva-vedibhiù<br />
até tänägatajïaiù muni-gaëaiù sanakädibhiù ||69-71||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivaà pramadä -veça-vilä saà bhuvaneçvaram |<br />
caturlakñ aà japen mantram imaà mantré susaàyataù ||72||<br />
evaà pürvoktaà bhuvaneçvaraà çré -kå ñ ëaà pramadä stré tasyä veçaù saàsthänaviçeñ<br />
aù | tasya viläsa ählädo yasya taà pramadä-rüpa-dhäriëam ity arthaù | yad vä,<br />
stré -rüpa-dharaà stré -viläsaà ca dhyätvä imaà mantraà lakñ a-catuñ ö ayaà japet<br />
susaàyataù san pürvokta-puraçcaraëavän ||72||<br />
homam äha—<br />
--o)0(o--<br />
palä ça-puñ paiù svä dvaktaiç catvä riàçat sahasrakam |<br />
juhyä t karmaëä nena manuù siddho bhaved dhruvam ||73||<br />
ghå ta-madhu-çarkaränvitaiù paläça-puñ paiç catväriàçat-sahasrakaà juhuyät | anena<br />
vidhinä avaçyaà mantraù sidhyati ||73||<br />
phalaà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
yo’smin niñ ëä ta-dhé r mantré vartate vaktra-gahvaram |<br />
gadya-padya-mayé vä ëé tasya gaìgä -pravä havat ||74||<br />
yo mantré asmin mantre niñ ëäta-dhé r datta-matir vartate tasya sädhakasya vaktragahvarät<br />
mukha-madhyato gadya-padya-mayé väëé pravartate gaìgä-pravähavat<br />
viçuddhänavara-tattvena gaìgä-praväheëopamä ||74||<br />
--o)0(o--<br />
sarva-vedeñ u çä streñ u saìgé teñ u ca paëòitaù |
saàvittià paramä à labdhvä cä nte bhüyä t paraà padam ||75||<br />
sarveñ u å g-vedädiñ u çästreñ u vedänteñ u paëòito viveka-buddhi-yuktaù san saàvittim<br />
utkå ñ ö a-jïänaà präpya ante dehävasäne viñ ëu-lokaà präpnoti ||75||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
tä raà hå d bhagavä n ìe’nto nanda-putra-padaà tathä |<br />
anandä nte vapuñ e’sthy-agnim ä yä nte daça-varëakaù ||76||<br />
añ ö ä viàçaty akñ aro’yaà bruve dvä triàçad-akñ aram |<br />
nanda-putra-pada ìe’ntaà çyä malä ìgaà padaà tathä |<br />
ìe’ntä bä la-vapuù kå ñ ëa-govindä daça-varëakaù ||77||<br />
täraà praëavaù hå t namaù ìe’ntaç caturthy-anto bhagavän bhagavata iti svarüpaà<br />
nanda-putraà tathä ìe’ntaà caturthy-antaà nanda-puträyeti padänte änanda iti<br />
çabda-çeñ e vapuñ e iti svarüpam | asthi ça-käraù agné rephaù mäyä <strong>dé</strong> rgha-é -käraù tathä<br />
ca çré -bé jam asyänte daçärëakaù daçäkñ ara-mantraù etenäyaà mantraù añ ö äviàçatyakñ<br />
aro bhavati |<br />
adhunä dvätriàça-mantram uddharati—nandeti | nanda-putra-padaà caturthy-antaà<br />
çyämaläìgaà padam api caturthy-antaà bäla-vapuù kå ñ ëa-govinda-çabdäç ca<br />
pratyekaà caturthy-antäù | anantaraà pürvokta-daçäkñ ara-mantraù | etena<br />
dvätriàçad-akñ aro mantro bhavati ||76-77||<br />
vimarçaù—oà namo bhagavate nanda-puträya änanda-vapuñ e çré à gopé -janavallabhäya<br />
svähä ||76||<br />
nanda-puträya çyämaläìgäya bäla-vapuñ e kå ñ ëäya govindäya gopé janavallabhäya svähä<br />
||77||<br />
åñy-ädikaà darçayati |<br />
--o)0(o--<br />
anayor nä rada å ñ iù chandas triñ ö ub-anuñ ö ubhau |<br />
ä cakrä dyair aìgam aìga-dik-pä lä dyaiç ca püjanam ||78||<br />
anayor närada å ñ iù | yathä-<strong>krama</strong>à triñ ö ub-anuñ ö up-chandasé äcakrädyaiù pürvoktair<br />
aìga-païcakam aìga-dik-päla-vajrädyair ävaraëa-püjanaà pé ö ha-püjä tu pürvavat ||78||<br />
dhyänaà darçayati—<br />
--o)0(o--
dakñ iëe ratna-cañ akaà vä me sauvarëa-vetrakam |<br />
kare dadhä naà devé bhyä m ä çliñ ö aà cintayed dharim ||79||<br />
harià cintayet | ké då çaà ? dakñ iëa-haste ratna-pätraà väma-haste suvarëa-ghaö itavetraà<br />
dadhänam | punaù ké då çaà ? devé bhyäà lakñ mé -sarasvaté bhyäà rukmiëé -<br />
satyabhämäbhyäà vä äliìgitam ||79||<br />
--o)0(o--<br />
japel lakñ aà manu-varau pä yasair ayutaà hunet |<br />
evaà siddha-manur mantré trailokyaiçvarya-bhä g bhavet ||80||<br />
mantra-çreñ ö hau pratyekaà lakñ aà japet | anantaraà paramännena daça-sahasraà<br />
juhuyät anena siddhau mantro yasya mantré loka-trayiçvarya-bhäjanaà bhavati ||80||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
tä ra-çré -çakti-bé jä òhyaà namo bhagavate padam |<br />
nanda-putra-pada-ìe’ntaà bhüdharo mukha-vå tta-yuk |<br />
mä sä nte vapuñ e mantra ünaviàçati-varëakaù ||81||<br />
täraà praëavaù çré -bé jaà bhuvaneçvaré -bé jam etad-bé ja-trayäòhya namo bhagavate iti<br />
svarüpaà tataç caturthy-anta-nanda-putra-padaà bhüdharo ba-käraù mukha-vå ttam<br />
ä-käraù tad-yuktaù mäàso la-käras tad-ante vapuñ e iti svarüpam etena ünaviàçativarëako<br />
mantra uddhå to bhavati ||81||<br />
mantroddhä raù: oà çré à hré à namo bhagavate nanda-puträya bäla-vapuñ e ||<br />
--o)0(o--<br />
å ñ ir brahmä nuñ ö up-chandas tathä nyad uditaà samam |<br />
ayaà ca sarva-sampatti-siddhaye sevyatä mbudhaiù ||82||<br />
asya mantrasya brahmä å ñ iç chando’nuñ ö ub anyad uditam | anyat sarvaà samänaà<br />
pürvoktavad veditavyam ity arthaù ||82||<br />
mantram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
tä raà hå t bhagavä n ìe’nto rukmiëé -vallabhas tathä |<br />
çiro’ntaù ñ oòaçä rëo’yaà rukmiëé -vallabhä hvayaù ||83||
täraù praëavaù hå n namaù caturthy-anto bhagavän tathä caturthy-anto rukmiëé -<br />
vallabha-çabdaù çiro’ntaù svähä-çabdäntaù etena rukmiëé -vallabhäkhyaù ñ oòaçäkñ aro<br />
mantraù kathitaù ||83||<br />
vimarçaù : oà namo bhagavate rukmiëé -vallabhäya svähä ||<br />
--o)0(o--<br />
sarva-sampat-prado mantro nä rado’sya muniù små taù |<br />
chando’nuñ ö ip devatä ca rukmiëé -vallabho hariù |<br />
eka-då g-veda-muni-då g-varëair asyä ìga-païcakam ||84||<br />
asya å ñ ir näradaù anuñ ö up-chandaù rukmiëé -vallabho harir devateti | eketi | asya<br />
mantrasya païcäìgäni bhavanti | kaiù ? mantrasya eka-dvi-catuù-sapta-dvi-varëaiù<br />
||84||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
tä piccha-cchavi-raìga-gä m priyatamä à sarvaëa-prabhä m ambuja-<br />
prodyad-vä ma-bhujä à sva-vä ma-bhujayä çliñ yan sacintä çmanä |<br />
çliñ yanté à svayam anya-hasta-vilasat-sauvarëa-vetraç ciraà<br />
pä yä d vo’sana-prasüna-pé ta-vasano nä nä -vibhüñ o hariù ||85||<br />
täpiccha-cchavis tamäla-käntir harir vo yuñ män päyät rakñ atu | kià kurvan ?<br />
aìkasthäà gauräìgé à priyatamäà cintämaëi-ratna-sahitena hastena äliìgan |<br />
ätmänaà devaà vä dakñ iëa-kareëa äçliñ yanté m älliìganté m | ké då ço hariù ?<br />
äliìganänya-haste käïcana-daëòo yasya | tathä punaù ké då çaù ? asana-vå kñ a-puñ pavat<br />
pé te vastre yasya saù | punaù ké då çaù ? nänä-prakäro’laìkäro yasya ||85||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o—<br />
dhyä tvaivaà rukmiëé -nä thaà japyä l lakñ am imaà manum |<br />
ayutaà juhuyä t padmair aruëair madhurä plutaiù ||86||<br />
evaà pürvoktaà rukmiëé -vallabhaà rukmiëé -näthaà dhyätvä imaà mantraà lakñ am<br />
ekaà japatu | ghå ta-madhu-çarkaräsiktaiù lohita-padmair api daça-sahasraà juhuyät<br />
||86||<br />
--o)0(o--
püjäà darçayati—<br />
arcayen nityam aìgais taà nä radä dyair diçä dhipaiù |<br />
vajrä dyair api dharmä rtha-kä ma-mokñ ä ptaye naraù ||87||<br />
pé ö ha-püjä pürvavat | ävaraëa-püjä tu kathyate—pratyahaà taà harià püjayet | kair<br />
aìgair äcakrädyaiù säyähna-püjoktaiù närada-prabhå tibhiç ca diçädhipair indrädyaiù<br />
teñ äm äyudhair vajrädyaiù | ké då çaà ? puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam ||87||<br />
manträntaram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
lé lä -daëòä vadhau gopé -jana-saàsakta-doù padam |<br />
daëòä nte bä la-rüpeti megha-çyä ma-padaà tataù ||88||<br />
bhagavä n viñ ëur ity uktvä vahni-jä yä ntako manuù |<br />
ekonatriàçad-arëo’sya munir nä rada é ritaù ||89||<br />
chando’nuñ ö up devatä ca lé lä -daëòa-dharo hariù |<br />
manv-abdhi-karaëä gny-abdhi-varëair aìga-kriyä matä ||90||<br />
lé lä-daëòävadhau lé lä-daëòa-çabdänte gopé -jana-saàsakta-doù padam anantaraà<br />
daëòa-çabdänte bäla-rüpeti padaà tad anu megha-çyämeti padaà tataù çabdo’pi<br />
käkäkñ ivat sambadhyate | tad anu bhagavän viñ ëuù sambodhanäntam uktvä svähäçabdänte<br />
ekonatriàçad-akñ aro mantra uddhriyatäm ity arthaù | asya mantrasya närada<br />
å ñ ir anuñ ö up chando lé lä-daëòo harir devateti | manv-abdhé ti | asya mantrasyäìga-kriyä<br />
manuç caturdaçaù abdhiç catuñ ö ayaà karaëaà païca agnis trayaç catväro’bdhir etatsaìkhyäkair<br />
mantra-varëair matä saàmatä païcäìgäné ty arthaù ||90||<br />
mantroddhä raù : lé lä-daëòa-gopé -jana-saàsakta-dor-daëòa-bäla-rüpa-megha-çyäma<br />
bhagavan viñ ëo svähä |<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
saàmohayan nija-kavä makarastha-lé lä -<br />
daëòena gopa-yuvaté ù sura-sundaré ç ca |<br />
diçyä n nija-priyatamä àsaga-dakñ a-hasto<br />
devaù çriyaà nihata-kaàsa urukramo vaù ||91||<br />
saàmohayan nija-kavämakarastha-lé lä-daëòena gopa-yuvaté ù sura-sundaré ç ca diçyän<br />
nija-priyatamäàsaga-dakñ a-hasto devaù çriyaà nihata-kaàsa urukramo vaù ||91||<br />
--o)0(o--
puraçcaraëam äha—<br />
dhyä tvaivaà prajapel lakñ am ayutaà tila-taëòulaiù |<br />
tri-madhv-aktair huned aìga-dik-pä lä dyaiù samarcayet ||92||<br />
evaà pürvoktaà kå ñ ëaà dhyätvä lakñ am ekaà japet | tad anu ghå ta-madhu-çarkaräsahitais<br />
tila-taëòulair daça-sahasraà juhuyät | aìgeti | pé ö ha-püjä pürvavad ävaraëapüjä-païcäìgair<br />
indrädyaiç ceti ||92||<br />
prätyähika-püjä-phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
lé lä -daëòaà harià yo vai bhajate nityam ä darä t |<br />
sa püjyate sarva-lokais taà bhajed indirä sadä ||93||<br />
yo manuñ yaù pratyahaà lé lä-daëòa-dharaà harià sevate sa sarva-janaiù püjyate | tam<br />
indirä lakñ mé ù sarvadä bhajate ||93||<br />
manträntaram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
trayodaça-svara-yutaiù çä rìgé bhedaù sakeçavaù |<br />
tathä mä àsa-yugaà bhä ya çiraù saptä kñ aro manuù ||94||<br />
trayodaça-svara oàkäras tena yutaù çärìgé ga-käraù medo va-käraù | ké då çaù ? sa<br />
keçavaù a-kära-sahitaù | tathä mäàsa-yugaà la-kära-dvayam iti bhäya çiraù svähä |<br />
anena saptäkñ aro mantra uktaù ||94||<br />
mantra-svarüpaù : go-vallabhäya svähä ||<br />
å ñ y-ädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä cakrä dyair aìga-kÿ ptir nä rado’sya muniù små taù |<br />
chanda uñ ëig-devatä ca go-vallabha udä hå taù ||95||<br />
äcakrädyaiù païcäìga-karaëam | asya mantrasya närada å ñ iù | uñ ëik chandaù | govallabhaù<br />
kå ñ ëo devateti ||95||<br />
--o)0(o--
dhyänam äha—<br />
dhyeyo’cyutaù sa kapilä -gaëa-madhya-saàsthaù<br />
tä ä hvayan dadhad adakñ iëa-doñ ëi veëum |<br />
pä çaà sayañ ö im aparatra payodané laù<br />
pé tä mbaro’hi-ripu-piccha-kå tä vataàsaù ||96||<br />
acyutaù kå ñ ëo dhyeyaù | ké då çaù ? kapilä-gaëo go-viçeñ a-samühas tasyäbhyantara-varté<br />
| kià kurvan ? täù kapilä ähvayan abhimukhé kurvan | punaù ké då çaù ? adakñ iëa-doñ ëi<br />
väma-hastena sa-randhraà vaàçaà vahan | aparatra dakñ iëa-haste daëòa-sahita-gobandhana-rajjuà<br />
dadhat | punaù ké då çaù ? payoda-né lau megha-çyämaù pé ta-vasanaù |<br />
punaù ké då çaù ? ahi-ripur mayüraù | tasya picchaà çikhaëòaù | tena kå to’vataàsaù<br />
karëälaìkäraù çiro-bhüñ aëaà vä yena sa tathä ||96||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
muni-lakñ aà japed etad dhunet sapta-sahasrakam |<br />
go-kñ é ra-raìga-dik-pä la-madhye’rcye go-gaëä ñ ö akam ||97||<br />
imaà mantraà muni-lakñ aà sapta-lakñ aà japet | go-dugdhaiù sapta-sahasraà<br />
juhuyät | aìga-püjänantraà dikpäla-püjäyäù präk go-gaëäñ ö akaà püjané yaà gogaëäñ<br />
ö akaà ca prathamädi yathä syät |<br />
suvarëa-varëä kapilä dvité yä gaura-piìgalä |<br />
tå té yä gaura-piìgäkñ é caturthé guòa-piìgalä ||<br />
païcamé abhra-varëä syäd etäù syur uttamä gaväm |<br />
caturthé piìgalä ñ añ ö hé saptamé khura-piìgalä |<br />
añ ö amé kapilä goñ u vijïeyaù kapilä-gaëaù || ity anenoktam ||97||<br />
prayogäntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
añ ö ottara-sahasraà yaù payobhir dinaço hunet |<br />
pakñ ä t sa go-gaëair ä òhyo daçä rëenaiñ a vä vidhiù ||98||<br />
go-dugdhaiù pratidinaà yo’ñ tädhikaà sahasraà juhuyät sa païcadaça-dinäbhyantare<br />
go-samühena sampanno bhavati | eñ a vidhi-prayogo daçäkñ ara-mantreëa vä kärya ity<br />
arthaù ||98||<br />
--o)0(o--<br />
manträntaram äha—
sa-lavo vä sudevo hå t ìe’ntaà ca bhagavat-padam |<br />
çré -govinda-padaà tadvat dvä daçä rëo’yam é ritaù ||99||<br />
lavo binduù | tat-sahito väsudevaù oàkäraù arthät praëavaù | oà namaù caturthyantaà<br />
bhagavat-padaà tathä çré -govinda-padaà caturthy-antam | etena dvädaçäkñ aro<br />
mantra uddhå taù ||99||<br />
mantra-svarüpaù : oà namo bhagavate çré -govindäya ||<br />
å ñ y-ädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
manur nä rada-gä yatré -kå ñ ëa-rñ y-ä dir athä ìgakam |<br />
ekä kñ i-veda-bhütä rëaiù samastair api kalpayet ||100||<br />
kvacin munir iti päö ho na yuktaù | asamanvayät paunarukutyäc ca kintu manur ity eva<br />
päö haù | ayam iti päö ho yuktyälabhyata iti rudradharaù ||100||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
vande kalpa-dru-mülä çrita-maëi-maya-siàhä sane sanniviñ ö aà<br />
né lä bhaà pé ta-vastraà kara-kamala-lasac-chaìkha-vetraà murä rim |<br />
gobhiù sa-praçravä bhir vå tam amara-pati-prauòha-hasta-stha-kumbha-<br />
pracyotat-saudha-dhä rä -snapitam abhinavä mbhoja-paträ bha-netram ||101||<br />
murärià vande | ké då çaà ? kalpa-vå kñ a-mülävasthite padma-räga-maëi-ghaö ite<br />
siàhäsane upaviñ ö am | punaù ké då çaà ? né läbhaà çyämaà tathä pé ta-vastraà tathä<br />
hasta-padme çobhamänau çaìkha-vetrau yasya | taà tathä sa-praçraväbhiù kñ é rastanäbhiù<br />
gobhir vå taà veñ ö itam | tathä amara-pater indrasya prauòho baliñ ö ho yo<br />
hastas tad-avasthito yaù kumbhaù ghaö as tasmät prasravad amå ta-dhäräbhiù snapitaà<br />
tathäbhinavaà nütanaà yad ambhojaà padmaà tasya patravad äbhä käntir<br />
nayanayor yasya tam ||101||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivam acyutaà japtvä ravi-lakñ aà hunet tataù |<br />
dugdhair dvä daça-sä hasraà dinaço’muà samarcayet ||102||<br />
evaà pürvoktam acyutaà dhyätvä dvädaça-lakñ aà japtvä dugdhair dvädaça-sahasraà<br />
juhuyät | pratyahaà vä amuà püjayet ||102||
äyatanädiñ u püjä-viçeñ aà darçayati—<br />
--o)0(o--<br />
goñ ö he pratiñ ö hitaà cä tma-gehe vä pratimä diñ u |<br />
samasta-parivä rä rcä s tä ù punar viñ ëu-pä rñ adä ù ||103||<br />
dvä rä gre bali-pé ö he’rcyä ù pakñ é ndraç ca tad-agrataù |<br />
caëòa-pracaëòau prä g dhä tå -vidhä tä rau ca dakñ iëe ||104||<br />
jayaù sa-vijayaù paçcä d balaù prabala uttare |<br />
ürdhvaà dvä ra-çriyaà ceñ ö vä dvä stheçä n yugmaço’rcayet ||105||<br />
püjyo vä stu-pumä às tatra tatra dvä ù-pé tha-madhya-gaù |<br />
dvä rä ntaù-pä rçvayor arcyä gaìgä ca yamunä nidhé ||106||<br />
koëeñ u vighnaà durgä à ca vä ëé à kñ etreçam arcayet |<br />
arcayed vä stu-puruñ aà veçma-madhye samä hitaù |<br />
devatä rcä nurodhena nairå tyä à vä vicakñ aëaù ||107||<br />
goñ ö he go-sthäne pratiñ ö hitaà sthäpitaà | tathä ätma-gehe suvarëädi-ghaö ita-<br />
pratimädiñ u pratiñ ö hitaà viñ ëuà püjayed iti pürveëänvayaù | täù pürvoktä eva<br />
samasta-parivära-püjäù käryäù | tathä vakñ yamäëäç ca viñ ëu-pärñ adäù pürvädicaturdvärägra-bhäge<br />
bali-däna-pé ö he dviçaù püjyä atra tripäö hinaù |<br />
dvädaçäkñ ara-govinda-mantrasya püjä-prasaìgena pürvokta-<strong>dé</strong> kñ ä-püjäyäà tathäikälapüjäysv<br />
api pürvädi-catur-dvära-püjä viçeñ ataù kartavyatvena jïätavyä samastapariväräyäcyutäya<br />
namo namaù | viñ ëu-pärñ adebhyo namo namaù | anena mantradvayena<br />
pürvädi-caturdvärägra-bhäge bali-däna-pé ö he püjayed ity arthaù | pakñ é ndro<br />
garuòaù | tad-agrataù bali-däna-pé ö hägrataù püjyaù |<br />
viñ ëu-pärñ adän darçayati—präg iti | catur-asra-catur-dvärordhva-bhäge dvära-çriyaà<br />
püjayitvä caëòä<strong>dé</strong> n dvau dvau kå tvä püjayet | anukrameëa pürva-dväram ärabhya<br />
dvära-bali-pé ö hayor madhye västu-puruñ äya nama iti püjayet | dväränta iti catur-dväramadhyobhaya-phalake<br />
gaìgä-yamune püjye, tathä çaìkha-nidhi-padma-nidhé ca<br />
püjyau | tad anu maëòape praviçyägneyädi-koëeñ u punar västu-puruñ aà saàyataù san<br />
püjayet ||103-107||<br />
astram uddharati—<br />
--o)0(o--<br />
tä raà çä rìga-padaà ìe’ntaà sa-pürvaà ca çarä sanam |<br />
huà phaö natir ity uktvä stra-mudrayä gre sthito hareù ||108||<br />
puñ pä kñ ataà kñ iped dikñ u samä sé nä sane tataù |<br />
vidheyam etat sarvatra sthä piteñ u viçeñ ataù ||109||
täraà praëavaù | çärìga-padaà ìe’ntaà caturthy-antaà sa-pürvaà sa-çaräsanaçabdaà<br />
caturthy-antaà huà phaö namaù ity uktvä puñ päkñ ataà catur-dikñ u astramudrayä<br />
choö ikayä nikñ ipet | ké då çaù ? harer agre sthitaù | tataù äsane svocite upaviçet<br />
| etat sarvaà sarva-püjädau kartavyaà sthäpiteñ u pratimädiñ u punar viçeñ ataù<br />
kartavyam eva ||108-109||<br />
pé ö ha-püjäm äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä tmä rcanä ntaà kå tvä tha guru-paìkti-puroktavat |<br />
çré -gurün paramä dyä àç ca mahä smat-sarva-pürvakä n ||110||<br />
sva-dehe pürvokta-svarüpeëa pé ö ham ärabhya sampüjya hå di bhagavantam abhyarcya<br />
anantaraà bähya-pé ö he pürvavat pürvokta-<strong>dé</strong> kñ ä-prakaraëa-kathitottara-dig-vibhäge<br />
itivad guru-paìktià püjayet | guru-paìktim eväha—çré -gurün iti | çré -çabda-pürvän<br />
gurün parama-gurün | prayogaç ca—çré -gurubhyo namaù | çré a-parama-gurubhyo<br />
namaù | çré -mahä-gurubhyo namaù | çré -asmad-gurubhyo namaù | sarva-gurubhyo<br />
namaù ||110||<br />
--o)0(o--<br />
tat-pä dukä n ä radä <strong>dé</strong> n pürva-siddhä n anantaram |<br />
tato bhä gavatä àç ceñ ö vä vighnaà dakñ iëato’rcayet ||111||<br />
tat pädukäbhyaù näradädibhyaù pürva-siddhebhyaù bhägavatebhya iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>käraù<br />
| çré -guru-pädukäbhyo namaù | çré -parama-guru-pädukä-ädi-guru-pädukämahä-guru-pädukä-asmad-guru-pädukä-sarva-guru-pädukäbhyo<br />
nama iti tripäö hinaù |<br />
evaà guru-paìkti-pé ö hasyottare samabhyarcya dakñ iëe gaëeçaà püjayet ||111||<br />
--o)0(o--<br />
pürvavat pé ö ham abhyarcya çré -govindam athä rcayet |<br />
rukmiëé à satyabhä mä à ca pä rçvayor indram agrataù ||112||<br />
på ñ ö hataù surabhià ceñ ö vä keçareñ v aìga-devatä ù |<br />
arcyä hå dä di-varmä ntä dikñ v astraà koëakeñ u ca ||113||<br />
pürvokta-prakäreëädhära-çaktyädi-pé ö ha-manträntaà sampüjya devam ävähya<br />
aghyädibhir upacäraiù püjayet | ävaraëa-püjäm äha—rukmiëé m iti | govinda-dakñ iëavämayoù<br />
pärçvayoù karëikäyäà rukmiëé satyabhämä ca sampüjyä devägre ca indraà<br />
sampüjya deva-på ñ ö he tu surabhià pürvädi-caturdik-koëeñ u keçareñ u hå d-ädivarmäntä<br />
aìga-devatäù püjyäù | keçareñ u koëeñ u punar-astram aìgaà püjayet ||112-<br />
113||<br />
--o)0(o--
kä lin<strong>dé</strong> -rohiëé -nä gnajity-ä dyä ù ñ aö ca çaktayaù |<br />
daleñ u pé ö ha-koëeñ u vahny-ä dy-arcyä ç ca kiìkiëé ù ||114||<br />
dä mä ni yañ ö i-veëuç ca puraù çré vatsa-kaustubhau |<br />
agrato vanamä lä à ca dikñ v añ ö ä su tato’rcayet ||115||<br />
pä ïcajanyaà gadä à cakraà vasudevaà ca devaké m |<br />
nanda-gopaà yaçodä à ca sa-go-gopä la-go<strong>pikä</strong> ù ||116||<br />
kälindy-ädyäù çaktayo deva-patnyaù patreñ u püjyäù | ädi-padena sunandä-mitravindäsulakñ<br />
maëä-parigrahaù ägneyädi-pé ö ha-koëeñ u kiìkiëi-dämä<strong>dé</strong> n püjayet | tatra çré -<br />
kå ñ ëa-kñ udra-ghaëö ikäm agni-koëe | go-rakñ aëärthaà dämäni nairå te gopreraëärthaà<br />
lakuö aà väyau vaàçam é çäna-koëe devasyägre çré vatsa-kaustubhau |<br />
çré vatsa-kaustubhägrataù vanamäläà tad-upari añ ö a- dikñ u päïcajanyädaya iti |<br />
päïcajanyäya namaù sa-go-gopäla-go<strong>pikä</strong>bhyo nama ity antäù püjyäù ädi-padena<br />
gadä-cakra-vasudeva-devaké nanda-yaçodä-parigrahaù ||114-116||<br />
--o)0(o--<br />
indrä dyä ù kumudä dyä ç ca viçvaksenaà tathottare |<br />
kumudaù kumudä kñ aç ca puëòaré ko’tha vä manaù |<br />
çaìku-karëaù sarva-netraù sumukhaù supratiñ ö hitaù ||117||<br />
indrädyäù sva-sva-dikñ u püjyäù tad-asträëi vajrä<strong>dé</strong> ny ädi-çabda-grähyäëi tathä<br />
kumudädyäç cäñ ö a-gajäù tat-upari sva-sva-dikñ u püjyäù tad-bahir-devatottare<br />
viñ vaksenaà püjayet ||117||<br />
püjä-phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
eka-kä laà dvikä laà vä tri-kä laà ceti goñ ö hagam |<br />
çré -govindaà yajen nityaà gobhyaç ca yavasa-pradaù ||118|||<br />
<strong>dé</strong> rgha-jé vé nirä taìko dhenu-dhä nya-dhanä dibhiù |<br />
putrair mitrair ihä òho’nte prayä ti paraà padam ||119||<br />
goñ ö hagaà vraja-gaà kå ñ ëaà pratyahaà eka-kälaà dvikälaà tri-kälaà püjayet |<br />
gobhyaç ca gräsa-pradaù sannihita-loke ciräyur nirbhayo dhenu-dhänyasuvarëädibhiù<br />
putra-miträdibhiç ca sampanno bhavati deha-pätänte ca viñ ëu-lokaà ca<br />
gacchati ||118-119||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
ürdhvad-anta-yutaù çä rìgé cakré dakñ iëa-karëa-yuk |
mä àsaà nä thä ya naty-anto müla-mantro’ñ ta-varëakaù ||120||<br />
ürdhvad-antaù oàkäraù tena sahitaù çärìgé ga-käraù cakré ka-käraù dakñ iëa-karëayuk<br />
u-kära-sahitaù mäàsé la-käraù näthäyeti svarüpaà naty-anto namaù padäntaù<br />
ayam añ ö äkñ aro müla-mantra-saàjïakaù ||120||<br />
å ñ y-ädikam äha—<br />
--o)0(o--<br />
å ñ ir brahmä ca gä yatré -cchandaù kå ñ ëas tu devatä |<br />
yuga-varëaiù samastena proktaà syä d aìga-païcakam ||121||<br />
asya mantrasya brahmä å ñ iù gäyatré -cchandaù çré -kå ñ ëo devatä ca çabdo’nuktasamuccaye<br />
tena bé ja-çakty-adhiñ ö hätå -devatä daçäkñ aravat tathä asya mantrasya<br />
mantrottha-varëänäà caturbhir yugma-varëaiç caturaìga-samagreëa ca mantreëäìgapaïcakaà<br />
jïeyam ||121||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
païca-varñ am atidå ptam aìgaëe<br />
dhä vamä nam alakä kulekñ aëam |<br />
kiìkiëé -valaya-hä ra-nüpurair<br />
aïjitaà smarata gopa-bä lakam ||122||<br />
gopa-çiçuà namata | ké då çaà ? païca-varñ a-vayaùsthaà tathä atibaliñ ö haà tathä<br />
präìgaëe dhävamänaà tathä cäticaïcalekñ aëaà tathä kiìkiëé kñ udra-ghaëö ikä valayaù<br />
kaìkaëaù häro muktähäraù nüpuras tuläkoö ir etair aïjitaà bhüñ itam ||122||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhyä tvaivaà prajaped añ ö a-lakñ aà tä vat sahasrakam |<br />
juhuyä t brahma-vå kñ ottha-samidbhiù pä yasena vä ||123||<br />
evaà pürvoktaà dhyätvä añ ö a-lakñ aà mantraà japet | tad anu paläça-vå kñ a-samidbhiù<br />
paramännena väñ ö a-sahasraà juhuyät ||123||<br />
püjä-prakäram äha—<br />
--o)0(o--
prä sä de sthä pitaà kå ñ ëam amunä nityaço’rcayet |<br />
dvä ra-püjä di pé ö hä rcanä ntaà kå tvokta-mä rgataù ||124||<br />
dhavala-gå he sthäpitaà kå ñ ëam amunä vakñ yamäëa-prakäreëa pratyahaà püjayet |<br />
dvära-püjäm ärabhya pé ö ha-püjä-paryantaà pürvokta-mantra-vartmanä kuryät ||124||<br />
--o)0(o--<br />
madhye’rca-pad dharià dikñ u vidikñ v aìgä ni ca kramä t |<br />
vä sudevaù saìkarñ aëaù pradyumnaç cä niruddhakaù ||125||<br />
rukmiëé satyabhä mä ca lakñ maëä jä mbavaty api |<br />
dig-vidikñ v arcayed etä n indra-vajrä dikä n bahiù ||126||<br />
padma-madhye harià püjayet | pürvädi-dik-keçareñ u hå d-ädy-aìga-catuñ ö ayam |<br />
ägneyädi-vidik-keçareñ u astram aìgam püjayet | väsudeva iti | pürvädi-dik-patreñ u<br />
väsudevä<strong>dé</strong> n püjayet | ägneyädi-vidik-patreñ u rukmiëy-ädyäù püjayet | tad-bähye svasva-dikñ<br />
u indä<strong>dé</strong> n, tad anu vajrä<strong>dé</strong> n püjayed ity arthaù ||126||<br />
phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
yo’muà mantraà japen nityaà vidhinety arcayed dharim |<br />
sa sarva-sampat-sampürëo nityaà çuddhaà padaà vrajet ||127||<br />
yaù pumän ukta-vidhinä harim arcayet | amuà mantraà japet sa sarvaiçvaryaà<br />
sampannaù san nityam avinäçi çuddham avidyä tat-kärya-rahitaà padaà<br />
brahmäkhyaà präpnoti ||127||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
tä ra-çré -çakti-mä rä nte çré -kå ñ ëä ya-padaà vadet |<br />
çré -govindä ya tasyordhvaà çré -gopé -jana ity api |<br />
vallabhä ya tatas triù çré -siddhi-gopä lako manuù ||128||<br />
täraù praëavaù çré ù çré -bé jaà çakti-bé jaà käma-bé jänte çré -kå ñ ëäyeti svarüpaà tad anu<br />
çré -govindäyeti svarüpaà tad anu çré -gopé -jana-vallabhäyeti svarüpaà çré -bé ja-trayam<br />
iti siddhi-gopälako mantra uddhå taù |<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--
mä dhavé -maëòapä sé nau garuòenä bhipä litau ||129||<br />
divya-kré òä su niratau rä ma-kå ñ ëau smaran japet |<br />
cakré vasu-svara-yutaù sargy ekä rëo manur mataù ||130||<br />
räma-kå ñ ëau smaran japet | ké då çau ? mädhavé -latä-maëòapa-samupasthitau tathä<br />
garuòena sevitau | ekäkñ arädi-gopäla-manträn darçayati—cakré ti | ka-käro vasu-svaraù<br />
añ ö ama-svaraù å -käras tena sahita iti laghu-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | munisvaraù sapta-svaras tena<br />
sahita iti rudra-dharaù | sargé visarga-sahitaù ity ekäkñ aro mantraù ||129-130||<br />
--o)0(o--<br />
kå ñ ëeti dvy-akñ araù kä ma-pürvas try-arëaù sa eva tu |<br />
sa eva catur-arëaù syä t ìe’nto’nyaç catur-akñ araù ||131||<br />
vakñ yate païca-varëaù syä t kå ñ ëä ya nama ity api |<br />
kå ñ ëä yeti smara-dvandva-madhye païcä kñ aro’paraù ||132||<br />
kå ñ ëeti svarüpaà dvy-akñ aro mantraù | sa eva dvy-akñ araù käma-bé ja-pürvaç cet tadä<br />
try-akñ aro mantro bhavati—sa eva try-akñ araù caturthé -vibhakty-antaç cet tadä caturakñ<br />
aro mantraù anyaù kå ñ ëäyeti svarüpaà smara-dvandva-käma-bé ja-dvayasya<br />
madhye yadä bhavati tadä aparaù païcäkñ aro mantro bhavati ||131-132||<br />
--o)0(o--<br />
gopä lä yä gni-jä yä ntaù ñ aò-akñ ara udä hå taù |<br />
kå ñ ëä ya-kä ma-bé jä òhyo vahnijä yä ntako’paraù ||133||<br />
ñ aòakñ araù prä g-uditaù kå ñ ëa-govindakau punaù |<br />
caturthy-antau sapta-varëaù sapta-varëo’nyaù puro’ditaù ||134||<br />
gopäläyeti svarüpaà vahnijäyä sväheti pada-dvayena ñ aò-akñ araù kathitaù | käma-bé jasahita-kå<br />
ñ ëäyeti sväheti pada-dvayena ca ñ aò-akñ aro mantra uddhå tas tayäparaù ñ aòakñ<br />
araù präg eva kathitaù sa ca klé à kå ñ ëäya namaù iti | kå ñ ëa-govindakau çabdau<br />
yadi caturthy-antau bhavatas tadä saptäkñ aro mantro’paraù saptäkñ araù präg uditaù sa<br />
ca go-vallabhäya sväheti ||133-4||<br />
--o)0(o--<br />
çré -çakti-mä raù kå ñ ëä ya mä raù saptä kñ aro’paraù |<br />
kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau smarä òhyä v añ ö a-varëakaù ||135||<br />
çré -çakti-märäù çré -bhuvaneçvaré -mära-bé jäni kå ñ ëäyeti märänto’paraù saptäkñ aro<br />
mantraù kå ñ ëa-govinda-çabdau ìe’ntau caturthy-antau | ké då çau ? käma-bé jäòhyau iti<br />
vasu-varëaù añ ö äkñ aro mantraù ||135||<br />
--o)0(o--
dadhi-bhakñ aëa-ìe-vahni-jä yä bhir aparo’ñ takaù |<br />
suprasannä tmane proktvä mama ity aparo’ñ takaù ||136||<br />
caturthy-anto dadhi-bhakñ aëa-çabdaù vahnijäyä svähä etair varëair aparo’ñ täkñ aro<br />
mantraù suprasannätmane svarüpam uktvä nama iti vadet ity aparo’ñ täkñ aro mantraù<br />
||136||<br />
--o)0(o--<br />
prä k prokto müla-mantraç ca navä rëaù smara-saàyutaù |<br />
kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau namo’nto’nyo navä rëakaù ||137||<br />
präg-uktaç cäñ ö äkñ aro müla-mantraù smara-saàyutaù käma-bé ja-yuktaù san naväkñ aro<br />
bhavati | sa ca klé à gokula-näthäya nama iti | kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau caturthyantau<br />
smara-saàyutau yadi bhavatas tadä naväkñ aro mantro bhavati | yady etäv eva<br />
namo’ntakau namaù çabdäntau bhavatas tadä paro naväkñ aro mantraù ||137||<br />
--o)0(o--<br />
klé à glauà klé à çyä malä ìgä ya namas tu syä d daçä rëakaù |<br />
çiro’nto bä la-vapuñ e klé à kå ñ ëä ya små to budhaiù ||138||<br />
uktaà chandas tu gä yatré devatä kå ñ ëa é òitaù |<br />
ka-lä -ñ aòga-<strong>dé</strong> rghakair aìgam athä muà cintayed dharim ||139||<br />
klé à glauà klé à çyämaläìgäya nama iti daça-varëako mantraù çiro’ntaù svähäntaù<br />
bäla-vapuñ e iti padaà klé à kå ñ ëäyeti ekädaçäkñ aro mantraù budhaiù små taù |<br />
uktänäm å ñ y-ädikam äha—eteñ äm ekäkñ aram ärabhyaikädaçäkñ ara-paryantänäà<br />
dväviàçati manträëäm å ñ ir näradaù gäyatré -chandaù çré -kå ñ ëo devatä | aìgäny äha—<br />
kaleti | ka-kära-la-käräbhyäà ñ aò-<strong>dé</strong> rghakair napuàsaka-rahita-ñ aò-<strong>dé</strong> rgha-svaraiù<br />
kläà klé à klüà klauà kalaù ebhir ity arthaù ||139||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
avyä d vyä kopa-né lä mbuja-rucir aruëä mbhoja-neträ mbujastho |<br />
bä lo jaìghä -kaö é ra-sthala-kalita-raëat-kiìkiëé ko mukundaù |<br />
dorbhyä à haiyaìgavé ëaà dadhad ativimalaà pä yasaà viçva-vandyo<br />
go-gopé -gopa-vé to rurunakha-vilasat-kaëö ha-bhüñ aç ciraà vaù ||140||<br />
avyäd vyäkopa-né lämbuja-rucir aruëämbhoja-neträmbujastho bälo jaìghä-kaö é rasthala-kalita-raëat-kiìkiëé<br />
ko mukundaù dorbhyäà haiyaìgavé ëaà dadhad ativimalaà<br />
päyasaà viçva-vandyo go-gopé -gopa-vé to rurunakha-vilasat-kaëö ha-bhüñ aç ciraà vaù<br />
||140||<br />
--o)0(o--
eteñ äà puraçcaraëam äha—<br />
dhyä tvaivam ekam eteñ ä à lakñ aà japyä n manuà tataù |<br />
sarpiù-sitopalopetaiù pä yasair ayutaà hunet ||141||<br />
yathoktaà dhyänaà kå tvä eteñ äà madhye ekaà mantraà lakñ aà japet | tad anu<br />
ghå ta-khaëòa-sära-yuktaiù paramännair daça-sahasraà juhuyät ||141||<br />
--o)0(o--<br />
tarpayet tä vad anyeñ ä à manünä à huta-saìkhyayä |<br />
tarpaëaà vihitaà nityaà yo’rcayet susamä hitaù ||142||<br />
vahny-ä <strong>dé</strong> -çä ntam aìgä ni hå d-ä di-kavacä ntakam |<br />
arcayet purato netram astraà dikñ u vahniù punaù ||143||<br />
indravajrä dayaù püjyä ù saparyaiñ ä samé ritä |<br />
ity ekam eñ ä à manträ ëä à bhajed yo manu-vittamaù ||144||<br />
kara-praceyä ù sarvä rthä t tasyä sau püjyate’maraiù |<br />
sadyaù phala-pradaà mantraà vakñ ye’nyaà catur-akñ aram ||145||<br />
sa proktaù mä ra-yugmä ntara-stha-kå ñ ëa-padena tu |<br />
å ñ y-ä dyam aìga-ñ aö kaà ca prä g-uktaà proktam asya tu ||146||<br />
tad anu tävad daça-sahasraà tarpayet | evaà prakäreëaikasmin mantre siddhe jäte tad<br />
anyeñ äà sakå t puraçcaraëänäm ekaviàçati manträëäà japa-homa-saìkhyayä vinaiva<br />
hutäyutena tarpaëam eva puraçcaraëaà vihitaà karaëé yam | eteñ äà manträëäà<br />
homa-saìkhyayä ayutenaiva tarpaëaà vihitam |<br />
püjäm äha—nityam iti | nityaà sarvadä susamähitaù saàyataù san püjayet | vahnyä<strong>dé</strong><br />
-çäntam ägneya-koëam ärabhya é çäna-koëa-paryanta-hå d-ädi-kavaca-paryantam<br />
aìga-catuñ ö ayaà püjayet purato’gre netram astraà püjayet |<br />
pürvädi-caturdikñ u indrä<strong>dé</strong> n püjayet | tad anu—vajrä<strong>dé</strong> n iti upasaàharati | eñ äà<br />
manträëäà saparyä püjä kathitä |<br />
phalam äha—ity ekam iti | amunä prakäreëa yaù sädhakottama eñ äà manträëäà<br />
madhye ekaà mantraà bhajet upäsé ta tasya sarve puruñ ärthä hasta-präpyäù devaiç<br />
cäsau püjyate |<br />
manträntaram äha—sadya iti | tätkälika-phala-däyakam aparaà caturakñ ara-mantraà<br />
vakñ ye sa-catur-akñ araù käma-bé ja-dvaya-madhyasthena kå ñ ëa-padena kathitaù |<br />
å ñ y-ädikam asya å ñ iç chando daivatam aìga-ñ aö kaà ca präg uktaà pürva-mantrasamuhe<br />
kathitaà boddhavyam ||142-146||<br />
--o)0(o--
dhyänam äha—<br />
çré mat-kalpa-dru-mülodgata-kamala-lasat-karëikä -saàsthito yas<br />
tac-cä khyä lambi-padmodara-vigalad-asaìkhyä ta-ratnä bhiñ iktaù |<br />
hemä bhaù sva-prabhä bhis tri-bhuvanam akhilaà bhä sayan vä sudevaù<br />
pä yä d vaù pä yasä do’navarata-navané tä må tä çé vaçé saù ||147||<br />
väsudevo vo yuñ män päyät | ké då çaù ? yaù çré -yukta-kalpa-vå kñ a-mülodgata-padme<br />
çobhamänä yä karëikä tatropaviñ ö aù | tathä kalpa-druma-çäkhälambi yat padmaà<br />
tasyodaraà tato vigalanti prasaranti yäni asaìkhyätäni ratnäni tair abhiñ iktaù | tathä<br />
suvarëa-gauraù tathäva-käntibhiù samastaà trailokyaà bhäsayan kñ é rännäçé tathä svakäntibhiù<br />
samastaà trailokyaà bhäsayan kñ é rännäçé tathä anavaratam anuvelaà<br />
nütanaà navané tam evämå taà tad açnäté ti ||147||<br />
puraçcaraëam äha—<br />
--o)0(o--<br />
dhyatvaivaà prajapel lakñ aà catuñ kaà juhuyä t tataù |<br />
trimadhvakter bilva-phalaiç catvä riàçat-sahasrakam ||148||<br />
yathoktaà dhyänaà kå tvä lakñ a-catuñ ö ayaà japet | tad anu ghå ta-madhu-çarkaräyutair<br />
bilva-phalaiç catväriàçat-sahasraà juhuyät ||148||<br />
--o)0(o--<br />
püjäm äha—<br />
aìgair nidhibhir indrä dyair vajrä dyair arcanoditä |<br />
tarpayed dinaçaù kå ñ ëaà svä du-traya-dhiyä jalaiù ||149||<br />
ñaò-aìgair nidhibhir indrädy-añ ö a-nidhibhir indrädyair vajrädyaiç cäné lärcanä püjä<br />
kathitä | tarpaëam äha--tarpayed iti | pratidinaà svädu-traya-dhiyä ghå ta-madhuçarkarä-buddhyä<br />
jalaiù kå ñ ëaà püjayet ||149||<br />
manträntaram äha—<br />
--o)0(o--<br />
mä rayor asya mä àsä dhor raktaà ced aparo manuù |<br />
ñaò-aìgä nyasya kala-ñ aö -<strong>dé</strong> rghair mantra-çikhä maëeù ||150||<br />
asya pürvokta-caturakñ ara-mantrasya märayor ädy-anta-käma-bé jayor mäàsädho lakärasyädhastät<br />
ced yadi raktaà repho bhavati tadäparaç caturakñ araù klé à kå ñ ëa klé m
iti mantraù | asya mantra-çikhämaëe mantra-çiro ratnasya kala-ñ aö -<strong>dé</strong> rgha kalä ñ aòaìgäni<br />
kuryäd iti çeñ aù ||150||<br />
mantra-svarüpam: klé à klüà kleà kloà klauà klaù ||<br />
dhyänam äha—<br />
--o)0(o--<br />
ä raktodyä na-kalpa-druma-çikhara-lasat-svarëa-dolä dhirüòhaà<br />
gopä bhyä à preìkhyamä naà vikasita-nava-bandhüka-sindüra-bhä sam |<br />
bä laà né lä la-kä ntaà kaö i-taö a-viluö hat kñ udra-ghaëö ä vaö ä òhyaà<br />
vande çä rdüla-kä mä ìkuça-lalita-galä -kalpa-<strong>dé</strong> ptaà mukundam ||151||<br />
mukundam vande | ké då çaà ? äraktam aruëaà yad udyänaà tatra yaù kalpa-vå kñ as<br />
tasya çikharam agraà tatra lasanté yä çobhamänä suvarëa-mayé dolä tatropaviñ ö aà<br />
tathä gopäìganäbhyäà preìkhyamänaà doläyamänaà vikasitaà praphullaà<br />
navé naà yad bandhu-jé va-puñ paà sindüraà tayor iva bhävaà yasya taà tathä bälaà<br />
çiçuà tathä kå ñ ëa-keçaà tathä kaö i-taö e itas tato gacchanté yä kñ udra-ghaëö ikä ghaëö äkñ<br />
udra-ghaëö ikä samühas tena sambaddhaà tathä çärdülasya vyäghrasya<br />
kämäìkuçena çobhamänaà yat kaëö häbharaëaà tena çobhamänam ||151||<br />
evaà—<br />
--o)0(o--<br />
dhyatvaivaà pürva-kÿ ptyainaà japtvä raktotpalair navaiù |<br />
madhuttraya-plutair hutvä py arcayet pürvavad dharim ||152||<br />
pürvoktaà mukundaà dhyätvä enaà mantraà pürvokta-saìkhyam eva japtvä raktapadmair<br />
nütanair ghå ta-madhu-çarkaräyutaiù pürvokta-saìkhyam eva hutvä pürvoktaprakäreëa<br />
harià püjayet ||152||<br />
--o)0(o--<br />
äräd uktaà mantrayoù prayogaà darçayati—<br />
madhura-traya-saàyuktä mä raktä à çä li-maïjaré m |<br />
juhuyä n nityaço’ñ ö ä rdhaà çatam ekena mantrayoù ||153||<br />
tasya maëòalataù på thvé på thvé -sasya-kulä kulä |<br />
syä c chä li-puïja-pürëaà ca tad-veçmä çu prajä yate ||154||<br />
ghå ta-madhu-çarkarämiçritäà lohitäà haimantika-dhänya-maïjaré m añ ö ottaraçatamatayor<br />
mantrayor madhye ekena mantreëa pratyekaà pratyahaà yo juhuyät<br />
tasya puàsaù maëòalataù ekona-païcäçad-dinäd arväk ñ aò-viàçati-dinäd iti laghu-
<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>-käraù | païca-catväriàçad-dinänantaram iti rudradharaù | mahaté på thivé<br />
dhänyädi-samüha-vyäptä bhavati tathä tad-gå haà çäli-dhänya-samüha-vyäptaà<br />
çé ghraà bhavati ||153-154||<br />
phalam äha—<br />
--o)0(o--<br />
yas tv etayor niyatam anyataraà bhajeta<br />
bhavnor japä rcana-hutä dribhir ä pta-bhaktiù |<br />
çré mä n sa manmatha iva pramadä su vä gmé<br />
bhüyä t tanor vipadi tac ca mahocyutä khyam ||155||<br />
yaù pumän etayor ekaà niyataà niyato bhajeta sädhayet | kaiù ? japa-püjähomädibhiù<br />
| ké då çaù ? präpta-bhaktiù sa lakñ mé -yuktaù stré ñ u kämadevavat utkå ñ ö avacana-bhäg<br />
bhavati | tanor vipadi çaré ra-pätänantaraà viñ ëu-lokaà ca gacchati ||155||<br />
--o)0(o--<br />
iti çré -keçava-bhaö ö äcärya-viracitäyäà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà saptamaù paö alaù |<br />
||7||
(8)<br />
añöamaà paöalam<br />
athäntaraà vaçyakaraù prayogaù kathyate—<br />
athocyate vaçya-vidhiù purokta-<br />
daçä rëato’ñ ö ä daça-varëataç ca |<br />
små tyaiva yau sarva-jagat priyatvaà<br />
manü manujïasya sadä vidhattaù ||1||<br />
pürvokta-daçäkñ arasyäñ ö adaçäkñ arasya ca yau mantrau smaraëa-mätreëa sädhakasya<br />
sarva-jana-vallabhatvaà sarvadä kurutaù ||1||<br />
—o)0(o—<br />
phullair vanya-pasünair amum aruëatarair arcayitvä dinä dau<br />
nityaà nitya-kriyä yä à ratamathadinamadhyokta-kÿ ptyä mukundam |<br />
añ ö opetaà sahasraà daça-lipim anuvarya japed yaù sa mantré<br />
kuryä d vaçyä ny avaçyaà mukhara-mukha-bhuvä à maëòalä n maëòalä ni ||2||<br />
puñ pitaiù vanodbhava-puñ pair atilohitam amuà mukundaà nityaà sarvadä nityakarmänuñ<br />
ö häna-niñ ö haà dinädau prati pratyahaù madhyähnokta-püjä-prakäreëa<br />
püjayitvä yo mantré daçäkñ araà mantra-çreñ ö ham añ ö ädhikaà sahasraà japet |<br />
maëòaläd eva païcäçad-dinäd arväk mukhara-mukha-bhuväà vidvad-brähmaëänäà<br />
maëòaläni samühän avaçyaà vaçyäni kuryäd vaçayaté ty arthaù ||2||<br />
—o)0(o—<br />
kñ atriya-vaiçya-çüdrasyäpi prayoga-trayaà darçayati—<br />
jä té -prasünair vara-gopa-veñ aà<br />
kré òä -rataà rakta-hayä ri-puñ paiù |<br />
né lotpalair gé ti-rataà purovad<br />
iñ ö vä nå pä <strong>dé</strong> n vaçayet krameëa ||3||<br />
vara-gopa-veñ aà çreñ ö ha-gopa-rüpa-dharaà çré -kå ñ ëaà vicintya jäté -puñ paiù<br />
pürvokta-prakäreëa püjayitvä daçäkñ ara-mantram añ ö ottara-sahasraà japtvä kñ atriyaà<br />
vaçayet kré òäsaktaà dhyätvä rakta-karavé ra-puñ paiù pürvokta-prakäreëa püjayitvä<br />
daçäkñ ara-mantram añ ö ottaraà sahasraà japtvä vaiçyaà vaçayet gé ti-rataà gé täsaktaà<br />
dhyätvä né lotpalaiù pürvokta-prakäreëa püjayitvä daçäkñ ara-mantram añ ö ottarasahasraà<br />
japtvä çüdraà vaçayet ity anena prakäreëa nå pä<strong>dé</strong> n vaçayed ity arthaù ||3||<br />
—o)0(o—
prayogäntaram äha—<br />
sita-kusuma-sametais taëòulair ä jya-siktair<br />
daça-çatam atha hutvä nityaçaù sapta-rä tram |<br />
kaca-bhuvi ca lalä ö e bhasma tad dhä rayannä<br />
vaçayati manujas tré à sä pi nè às tadvad eva ||4||<br />
çveta-puñ pa-sahitaiù çveta-taëòulair ghå ta-miçrita-daçäkñ ara-mantreëa daça-çataà<br />
hutvä nityaçaù sapta-dina-paryantaà tad anu tad dhoma bhasma kaca bhuvi çirasi<br />
laläö e ca dhärayan nä puruñ aù manuja-stré à manuñ ya-näré m iti rudra-dharaù | taruëé à<br />
striyaà vaçayaté ti tripäö hitaù | säpi stré anena prayogeëa nè n vaçayed ity arthaù ||4||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
tä mbüla-vastra-kusumä ïjana-candanä dyaà<br />
japtaà sahasra-trayam anyatareëa manvoù |<br />
yasmai dadä ti manu-vit sajano’sya maìkñ u<br />
syä t kiìkarä na khalu tatra vicä raëé yam ||5||<br />
tämbülaà vastraà puñ paà kajjalaà candanaà ca etad yad anyad vastu manvor<br />
daçäñ ö ädaçäkñ arayor anyatareëaikena sahasra-trayaà saàjaptaà yasmai janäya dadäti<br />
sädhakaù sa naro’sya sädhakasya maìkñ u çé ghraà vaçyo bhavati | nätra saàçaya ity<br />
arthaù ||5||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
rä ja-dvä re vyavahä re sabhä yä<br />
dyüte vä de cä ñ ö a-yuktaà çataà ca |<br />
japtvä vä caà prathamä m é rayed yo<br />
vartetä sau tatra tatropaviñ ö ä n ||6||<br />
räja-samé pe kraya-vikraye sadasi akñ a-kré òädau väde ca yo manvor ekam añ ö ottaraçataà<br />
japtvä prathamata eva yäà väcaà vadati tayaiva väcä tatra vädädau upaviñ ö än<br />
asau varteta taj-jayé bhavaté ty arthaù ||6||<br />
—o)0(o—<br />
prayogäntaram äha—<br />
ä sé naà muramathanaà kadamba-müle<br />
gä yantaà madhurataraà vrajä ìganä bhiù |<br />
små tvä gnau madhu-militair mayürakedhmair
hutvä sau vaçayati mantravit triloké m ||7||<br />
kadamba-müle upaviñ ö aà muramathanaà kå ñ ëaà gopé bhir madhurataraà gäyantaà<br />
dhyätvä vahnau madhu-snutair mayüra-kedhmair apämärga-samidbhir hutvä asau<br />
sädhako loka-trayaà vaçayati ||7||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
rä sa-madhya-gatam acyutaà smaran<br />
yo japed daça-çataà daçä kñ aram |<br />
nityaço jhaö iti mä sato naro<br />
vä ïchitä m abhivahet sa kanyakä m ||8||<br />
yo naraù pürvokta-räsa-madhya-gataà kå ñ ëaà dhyäyan daçäkñ araà mantraà<br />
pratyahaà daça-çataà japet sa mäsaikena çé ghram eva väïchitäà kanyäà<br />
präpnoti ||8||<br />
—o)O(—<br />
prayogäntaram äha—<br />
tuìga-kundam adhirüòham acyutaà<br />
vä vicintya dinaçaù sahasrakam |<br />
sä ñ ö akaà japati sä hi maëòalä d<br />
vä ïchitaà varam upaiti kanyakä ||9||<br />
ucca-kadamba-vå kñ a-sthaà vicintya pratyaham añ ö ottara-sahasraà daçäkñ araà yä<br />
kanyakä japati sä hi niçcayena maëòaläd ekona-païcäçad dinäd arväk väïchita-varaà<br />
präpnoti ||9||<br />
—o)0(o—<br />
samäna-phalaà prayogäntaram äha—<br />
nå tyantaà vraja-sundaré -jana-karä mbhojä ni saàgå hya taà<br />
dhyä tvä ñ ö ä daça-varëakaà manu-varaà lakñ aà japan mantravit |<br />
lä jä nam athavä madhu-plutatarair hutvä yutaà cürëakair<br />
uddhoòhuà prajapec ca tä vad acirä d ä kä ìkñ itä à kanyakä m ||10||<br />
acirät çé ghraà väïchitäà kanyäà pariëetuà mantravit sädhakaù gopa-yuvaté -hastapadmäni<br />
saàgå hya dhå tvä nå tyantaà taà prasiddhaà çré -kå ñ ëaà dhyätvä lakñ amätra-parimitam<br />
añ ö ädaçäkñ araà mantra-çreñ ö haà japet | athavä läjänäà cürëair<br />
madhu-drutatarair ghå ta-madhu-çarkarä-pracuränvitaiù madhunä dravé bhütair iti<br />
rudradharaù | daça-sahasraà hutvä tävad eva saàkhyaà japed ity arthaù ||10||<br />
—o)0(o—
prayogäntaram äha—<br />
añ ö ä daçä kñ areëa dvija-tarujais trimadhvaktair ayutam |<br />
kuçais tilair vä sa-taëòulair vaçayituà dvijä n juhuyä t ||11||<br />
dvijän brähmaëän vaçayitum añ ö ädaçäkñ ara-mantreëa dvija-tarujaiù paläça-vå kñ asamudbhavaiù<br />
samidbhis tri-madhuräktaiù ghå ta-madhu-çarkarä-miçritair ayutaà<br />
daça-sahasraà juhuyät athavä tri-madhv-aktaiù kuçais tilaiù taëòulair vä juhuyät ||11||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
kå tamä la-bhavair vaçayen nå paté n<br />
mukulaiç ca kuruëö akajaiç ca tathä |<br />
viçä m ikñ ur akair api pä ö alajair<br />
itarä n api tadvad atho vaçayet ||12||<br />
kå ta-mäla-bhavaiù räja-vå kñ a-samudbhavaiù mukulaiù kalikäbhiù hutvä nå paté n<br />
kñ atriyän vaçayen | kuruëö akajaiç ca jhiëö é -samudbhavaiù mukulair hutvä veçyäë<br />
vaçayet | ikñ u-rasaiù ikñ urakair iti päö he kokiläkñ omathé n atha ity arthaù | päö alasamudbhavaiù<br />
mukulair vä hutvä itarän çüdrän vaçayet | anukta-saìkhyä homasya<br />
boddhavyä tasyä eva prakaraëatväd iti ||12||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
abhinavaiù kamalair aruëotpalaiù<br />
samadhurair api campaka-pä ö alaiù |<br />
pratihuned ayutaà <strong>krama</strong>ço’cirä d<br />
vaçayituà mukhajä divarä ìganä ù ||13||<br />
çé ghraà mukhajädi-varäìganä brähmaëädi-striyo vaçayituà caturbhir dravyaiù<br />
samadhurair madhura-traya-militaiù <strong>krama</strong>çaù pratyekaà särdha-sahasra-dvayaà<br />
kå tvä daça-sahasraà pratihunet juhuyät | dravyäëy äha—nütanaiù çveta-padmaiù<br />
raktotpalaiç campaka-puñ paiù päö ala-puñ paiù ||13||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
hayä ri-kusumair navais trimadhurä plutair nityaçaù<br />
sahasram å ñ i-vä saraà pratihunen niçé the budhaù |
sugarvita-dhiyaà haö hä t jhaö iti vä rayoñ ä m asau<br />
karoti nija-kiìkaré à smara-çilé -mukhair arditä m ||14||<br />
hayäri-kusumaiù karavé ra-kusumaiù nütanaiù tri-madhura-miçritaiù pratyahaà<br />
sahasraà å ñ i-väsaraà sapta-väsaraà budhaù sädhako niçé the rätrau pratyahaà<br />
pratidinaà juhuyät asau ahaìkäravaté à värayoñ äà veçyäkäma-väëaiù pé òitäà haö hät<br />
balät jhaö iti çé ghraà nija-däsé à karoti ||14||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
paö u-saàyutais trimadhurä rdratarair<br />
api sarñ apair daça-çataà tritayam |<br />
niçi juhvato’sya hi çacé -dayito’py<br />
avaço vaçé bhavati kià nv apare ||15||<br />
lavaëa-saàyutaiù kaö u-saàyutair iti päö he kaö uka-saàyutair ity arthaù |<br />
madhurärdratarair ghå ta-madhu-çarkarä-snigdhaiù | apiù samuccaye sarñ apair daçaçataà<br />
tritayaà tri-sahasraà niçi rätrau juhvataù puruñ asya çacé -dayitaù indro’pi avaço<br />
vaçé bhavati kià punar anye ||15||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
atha bilvajaiù phala-samit prasavac-<br />
chadanair madhu-drutatarair havanä t |<br />
kamalaiù sitä kñ ata-yutaiç ca på thak<br />
kamalä à cirä ya vaçayed acirä t ||16||<br />
bilva-vå kñ odbhavaiù phala-samit-puñ pa-patraiù çveta-padmair atyanta-madhuräplutaiù<br />
sitäkñ ata-yutaiù çarkarä-taëòula-miçritaiù sitäjya-sahitair iti päö he sitäçarkarä äjyaà<br />
ghå taà tat-sahitaiù på thak ekaikaà vastu-tri-sahasra-homät cira-kälam acirät çé ghraà<br />
kamaläà lakñ mé à vaçayet | atra saìkhyä-samanantaroktä ||16||<br />
prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
apahå tya gopa-vanitä mbarä ëyä mä<br />
hå dayaiù kadambam adhirüòham acyutam |<br />
prajapet smaran niçi sahasram ä nayed<br />
drutam urvaçé m api haö hä d daçä hataù ||17||
hå dayaiù amä saha haö hät gopa-yuvaté -vasträëy apahå tya gå hé tvä kadamba-vå kñ am<br />
adhirüòhaà kå ñ ëaà smaran niçi rätrau sahasraà japet sa daçähato daça-divasamadhye<br />
haö hän mantrasya balät urvaçé m api deva-veçyäm api vaçam änayet nijanikaö<br />
am iti çeñ aù ||17||<br />
mantrayor mähätmyam äha—<br />
—o)0(o—<br />
bahunä kim atra kathitena mantrayor<br />
anayoù sadå k na hi paro vaçé kå tau |<br />
abhikå ñ ö i-karmaëi vidagdha-yoñ itä à<br />
kusumä yudhä stra-maya-varñ maëor iha ||18||<br />
atra granthe bahunä kathitena kià prayojanam ? anayor daçäñ ö ädaçäkñ arayoù sadå k<br />
samaù vaçé karaëe iha jagati aparo nästi | kimbhütayor nagara-stré ëäm äkarñ aëakarmaëi<br />
kämästra-çaré rayoù ||18||<br />
mokñ a-sädhaka-prayogäntaram äha—<br />
—o)0(o—<br />
vande kundendu-gauraà taruëam aruëa-pä thoja-paträ bha-netraà<br />
cakraà çaìkhaà gadä bje nija-bhuja-parighair ä yatair ä dadhä nam |<br />
divyair bhüñ ä ìga-rä gair nava-nalina-lasan-mä layä ca pra<strong>dé</strong> ptaà<br />
prodyat-pé tä mbarä òhyaà munibhir abhivå taà padma-saàsthaà mukundam ||19||<br />
mukundaà vande | kunda-puñ paà candraç ca tadvat çuklaà tathä yuvänaà tathä<br />
rakta-padma-sadå ça-locanaà tathä <strong>dé</strong> rghair nija-bähu-parighair mud-garäkära-svabähubhiù<br />
çaìkhaà cakraà gadäà padmaà ca dhärayantaà tathä devayogyälaìkäräìga-rägaiù<br />
naväni yäni padmäni teñ äà lasanté de<strong>dé</strong> pyamänä yä mälä tayä<br />
ca pra<strong>dé</strong> ptaà tathä de<strong>dé</strong> pyamäna-haridräbha-vastra-yuktaà tathä näradädibhir<br />
veñ ö itaà tathä paìkajäsé nam ||19||<br />
—o)0(o—<br />
evaà dhyä tvä pumä àsaà sphuö a-hå daya-sarojam ä sé nä mä dyaà<br />
sä ndrä bhoja-cchavià vä druta-kanaka-nibhaà vä japed arka-lakñ am |<br />
manvor ekaà dvitä rä ntaritamathahuned arka-sä hasram idhmaiù<br />
kñ é ra-drutyaiù payoktaiù sa-madhu-ghå ta-sitenä thavä pä yasena ||20||<br />
evaà-vidhaà pürvoktaà mukundaà dhyätvä praphulla-hå daya-padmäsanopaviñ ö aà<br />
tathä ädyaà prathamaà sa-jala-jalada-çyämaà sändräbhoja-cchavim iti päö he maså ëapadma-käntià<br />
vä dhyätvä divtäräntaragaà praëava-dvaya-madhya-gataà manvor<br />
daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekam arka-lakñ aà dvädaça-lakñ aà japet | atha japänantaram arka-
sahasraà idhmaiù samidbhiù kñ é ra-drutyair açvatthodumbara-plakñ anyagrodhänyatama-samudbhavaiù<br />
payoktaiù dugdha-plutaiù athavä ghå ta-madhuçarkarä-sahitena<br />
paramännena juhuyät ||20||<br />
—o)0(o—<br />
tato lokä dhyakñ aà dhurva-citi-sad-ä nanda-vapuñ aà<br />
nije hå t-pä thoje bhava-timira-sambheda-mihiram |<br />
nijaikyena dhyä yan manum amala-cetä ù pratidinaà<br />
tri-sä hasraà japyä t prayajatu sä yä hna-vidhinä ||21||<br />
tatas tad-anantaraà lokädhyakñ aà loka-sväminam | avinäçi-jïänaà tat-sukhasvarüpa-çaré<br />
raà saàsärändhakära-viccheda-süryam amuà kå ñ ëaà nija-hå daya-padme<br />
nijaikyena sväbhedena bhävayan amala-cetäù nirmaläntaùkaraëaù pratidinaà trisahasraà<br />
sahasra-trayaà juhuyät tathä pürvokta-säyähna-püjä-prakäreëa püjayatu<br />
homam api karotu ||21||<br />
—o)0(o—<br />
vidhià yo’muà bhaktyä bhajati niyataà susthira-matir<br />
bhavä mbhodhià bhé maà viñ ama-viñ aya-grä ha-nikaraiù |<br />
taraìgair uttuìgair jani-må ti-samä khyä iù pravitataà<br />
samutté ryä nantaà vrajati paramaà dhä ma sa hareù ||22||<br />
sa sthira-matiù pumän amuà vidhià prakäraà niyataà satataà bhaktyä bhajati<br />
sevate sa bhavämbhodhià saàsära-sägaraà samutté rya hareù ananyaà na vidyate<br />
anyo yasmät sarva-mayam utkå ñ ö aà dhäma präpnoti | ké då çaà ? ambhodhir iva<br />
bhayaìkaraà kair viñ amä durnivärä ye viñ ayäù çabdädayaà athavä srak-candanavanitädyäù<br />
ta eva gräha-rüpä makara-kacchapädyäs teñ äà nikaraiù samühaiù | tathä<br />
janma-maraëa-näma-dheyais taraìgair uttuìgair mahadbhir visté rëam ||22||<br />
—o)0(o—<br />
gå ëaàs tasya nä mä ni çå ëvaàs ta<strong>dé</strong> yä ù<br />
kathä ù saàsmaraàs tasya rüpä ëi nityam |<br />
namaàs tat-padä mbhoruhaà bhakti-namraù<br />
sa püjyo budhair nitya-yuktaù sa eva ||23||<br />
sa puruñ aù budhaiù präjïaiù püjyaù sa eva ca nitya-yukto nitya-yoga-bhäk | kià<br />
kurvan ? asya çré -kå ñ ëasya nämäni gå ëan vadan, ta<strong>dé</strong> yäù kathä äkalpayan | tasya çré -<br />
kå ñ ëasya rüpäëi mürté ù sarvadä dhyäyan | tat-padämbhoruhaà çré -kå ñ ëa-pädapadmaà<br />
bhakti-namraù sevä’vanataù adhika-namratva-khyäpanärthaà paunaruktyam<br />
||23||<br />
—o)0(o—
idäné à parama-mantra-dvayaà kathayati—<br />
vakñ ye manu-dvamathä tirahasyam anyat<br />
saàkñ epato bhuvana-mohana-nä ma-dheyam |<br />
brahmendra-vä manayanendubhir ä dimä nyas<br />
tat-pürvako viyadå ñ é ka-yuteçaìe-hå t ||24||<br />
athänantaram anyat mantra-dvayam atigopyaà jagan-mohana-saàjïakaà svalpoktyä<br />
vakñ ye | brahma ka-käraù | indro la-käraù | väma-nayanaà <strong>dé</strong> rgha-é -käraù | indur<br />
anusväraù | etaiù saàyuktaù käma-bé ja-rüpaù prathamo mantra uddhå taù | tatpürvakaù<br />
viyat ha-käraù å ñ é ka iti svarüpaà täbhyäà yukta é ça-çabdaù hå ñ é keça iti<br />
svarüpaà ìe caturthy-eka-vacanaà hå n namaù | klé à hå ñ é keçäya namaù iti dvité yo<br />
mantraù | aträyaà puruñ ottama-mantra iti bhairava-tripäö hinaù ||24||<br />
å ñ y-ädikam äha—<br />
—o)0(o—<br />
manvos tu saàmohana-nä rado muniù<br />
chandas tu gä yatram u<strong>dé</strong> ritaà budhaiù |<br />
trailokya-saàmohana-viñ ëu-retayoù<br />
syä d devatä vacmy adhunä ñ aò-aìgakam ||25||<br />
anayor mantrayoù saàmohana-närado muniù | chandaù punar gäyatram | mantrajïaiù<br />
kathitaà trailokya-saàmohana-viñ ëur devateti ||25||<br />
adhunä ñ aò-aìgaà vadämi—<br />
—o)0(o—<br />
aklé b-a<strong>dé</strong> rghaiù sa-lavais tad api ca kalä sanä rüòhaiù |<br />
uktaà pürvavad ä sana-vinyä sä ntaà samä cared atha tu ||26||<br />
å -è -ÿ -ÿ ÿ -varjita-ñ aö -<strong>dé</strong> rgha-svaraiù bindu-sahitaiù kalety akñ ara-dvaya-sambaddhaiù<br />
kläà klé à klüà klaià klauà klaù ebhis tat ñ aò-aìgam uktam | athänantaraà<br />
pürvavad daçäkñ ara-kathita-püjä-paryantaà käryam ||26||<br />
—o)0(o—<br />
karayoù çä khä su tale nyasya ñ aò-aìgä ni cä ìgulé ñ u çarä n |<br />
manu-puö ita-mä tå kä rëair nyasyä ìge’ìgä ni vinyasec ca çarä n ||27||
karayoù çäkhäsu aìgulé ñ u ubhaya-kara-tale ca ñ aò-aìgäni vinyasya punar aìgulé ñ u ca<br />
käma-bäëän vinyasya ädy-anta-sthita-mantra-mätå käkñ air mätå kä-sthäneñ u vinyasya<br />
<strong>dé</strong> rgha-yukta-käma-bé jaiù ñ aò-aìgäni sva-çaré re vinyasya bäëa-nyäsaà ca kuryät ||27||<br />
bäëa-nyäsa-sthänäny äha—<br />
—o)0(o—<br />
kä sya-hå daya-liìgä ìghriñ ukara-çä khä bhir namo’ntakä n ìe’ntä n |<br />
çoñ aëa-mohana-san<strong>dé</strong> pana-tä pana-mä danä n <strong>krama</strong>çaù ||28||<br />
çiro-vadana-hå daya-liìga-pädeñ u aìgulé bhiù aìguñ ö hädika-niñ ö ha-käntäbhiù ekaikayä<br />
aìgulyä caturthé namaù-pada-sahitän vakñ yamäëän païca-bäëän krameëa vinyaset<br />
||28||<br />
bäëa-nämäny äha—<br />
—o)0(o—<br />
païcaite samproktä hrä à-hré à-klé à-klüà sa ä dikä bä ëä ù |<br />
saàmohanam atha jagataà dhyä yet puruñ ottamaà samä hita-dhé ù ||29||<br />
hräà-hré à-klé à-klüà sa etäni païca-bé jäni ekaikäni ädau yeñ äà evaà ete païcabäëäù<br />
çoñ aëädayaù proktäù | prayogas tu—hräà çoñ aëäya namaù ity aìguñ ö hena çirasi<br />
hré à mohanäya namaù iti tarjanyä mukhe ity ädi athänantaram | saàyata-cittaù<br />
tribhuvana-vaçya-karaà puruñ ottamaà cintayet ||29||<br />
dhyänam äha—<br />
—o)0(o—<br />
divya-tarüdyä nodyad-rucira-mahä -kalpa-pä dapä dhastä t |<br />
maëi-maya-bhütala-vilasad-bhadra-payo-janma-pé ö ha-niñ ö hasya ||30||<br />
viçva-prä ëasyodyat-pradyotana-sama-dyuteù suparëasya |<br />
ä sé nam unnatä àse vidruma-bhadrä ìgam aìgajonmathitam ||31||<br />
cakra-darä ìkuça-pä çä n sumano-bä ëekñ u-cä pa-kamala-gadä ù |<br />
dadhataà svadorbhir aruëä yata-vipula-vighürëitä kñ i-yuga-nalinam ||32||<br />
maëimaya-kiré ö a-kuëòala-hä rä ìgada-kaìkaëorbhir asanä dyaiù |<br />
aruëair mä lya-vilepair ä <strong>dé</strong> ptaà pé ta-vastra-paridhä nam ||33||<br />
nija-vä moru-niñ aëëä à çliñ yanté à vä ma-hasta-ghå ta-nalinä m |<br />
kildyad-yonià kamalä à madana-mada-vyä kulojjvalä ìgalatä m ||34||<br />
surucira-bhüñ aëa-mä lyä nulepanä àsu-sita-vasana-parivé tä m |<br />
nija-mukha-kamala-vyä på ta-caö ulä sita-nayana-madhukarä à taruëé m ||35||<br />
çliñ yantaà vä ma-bhujä -daëòena då òhaà dhå tekñ u-cä pena |<br />
taj-janita-para-nirvå ti-nirbhara-hå dayaà carä caraika-gurum ||36||
sura-ditija-bhujaga-guhyaka-gandharvä dy-aìganä -jana-sahasraiù |<br />
mada-manmathä lasä ìgair abhivé taà divya-bhüñ aëollasitaiù ||37||<br />
ä tmä bhedatayetthaà dhyä tvaikä kñ aram athä ñ ö a-varëaà vä |<br />
prajaped dina-kara-lakñ aà trimadhura-siktais tu kiàçuka-prasavaiù ||38||<br />
nava-çlokänäà kulakam | ittham evaà väsudevaà dhyätvä ekäkñ ara-käma-bé jam<br />
athaväñ ö äkñ ara-mantraà dinakara-lakñ aà dvädaça-lakñ aà japet | ké då çam ? dhyätvä<br />
deva-sambandhi-vå kñ odyäne kalpa-vå kñ odyäne udyan vå ddhià gacchan manoharo yaù<br />
pärijäta-vå kñ as tasya tale garuòasyonnatäàse upaviñ ö am | ké då çasya garuòasya ?<br />
padmarägädi-ghaö ita-bhü-bhäga-çobhamäna-çreñ ö ha-padma-pé ö hopaviñ ö asya tathä<br />
sakala-jé va-bhütasya parameçvarasyäàçatvät tathä udita-sürya-sama-känteù | ké då çaà<br />
väsudevam ? praväla-sundaräìgaà, käma-vyäkulitaà sva-dorbhiù sva-bähubhir<br />
dakñ iëa-väma-krameëa cakra-çaìkhäìkuça-päça-puñ pa-çarekñ u-cäpa-padma-gadäù<br />
bibhräëaà tathä raktaà <strong>dé</strong> rghaà bå had-vighürëitaà netra-dvaya-rüpaà padmaà<br />
yasya sa tathä tam, padma-rägädi-maëi-ghaö ita-çiro’laìkära-karëa-bhüñ aëam uktähärabähu-bhüñ<br />
aëa-kara-müla-bhüñ aëa-mudrikä-kñ udra-ghaëö ikä-prabhå tibhiù raktamälya-gandhaiç<br />
ca de<strong>dé</strong> pyamänaà tathä pé te väsasé paridhänam äcchädanaà yasya sa<br />
tathä taà tathä dhå tekñ u-cäpena väma-bähu-daëòena då òhaà yathä syäd evaà çriyam<br />
äliìganam |<br />
ké då çé m ? své ya-vämoru-deçe upaviñ ö äà, tathä äliìganté à, tathä väma-hasta-gå hé tapadmäà,<br />
tathä sarasé -bhüta-guhyäà tathä kämena vyäkulé kå tä anäyatté -kå tä aìga-latä<br />
yasyäs täà manoharäëi alaìkära-mäla-candanäni yasyäs täà tathä çveta-vastraparidhänäà<br />
tathä kå ñ ëa-mukha-padme vyäpå taà samyag vyäpära-yuktaà caö ulaà<br />
manoharaà caïcalaà vä asitaà çyämaà yan netraà sa eva madhukaro bhramaraù<br />
yasyäs täà tathä taru¸ eé à yuvaté m | punaù ké då çé m ? priyäliìgana-janita-paramasukha-pürëa-hå<br />
dayaà tathä jagad-guruà tathä deva-daitya-sarpa-deva-yoni-devagäyana-vidyädhara-stré<br />
-sahasrair madatayä kämena ca stambha-yuktam aìgaà yeñ äà<br />
tair devärhaëa-bhüñ aëa-<strong>dé</strong> ptair veñ ö itaà kayä yuktyä ätmaikyena dhyätvä ||30-38||<br />
—o)0(o—<br />
juhuä t taraëi-sahasraà vimalaiù salilaiç ca tarpayet tä vat |<br />
viàçaty-arëe prokte yantre dinaço’mum arcayet bhaktyä ||39||<br />
dhyäna-japänantaraà ghå ta-madhu-çarkarä-sahitaiù paläça-puñ pair dvädaça-sahasraà<br />
juhuyät | homänantaraà nirmalair jalair dvädaça-sahasraà tarpaëaà kuryät | viàçatyarëeti<br />
| pürvokta-viàçaty-akñ arodita-pé ö ha-vidhänena tan-mantroddhå ta-yantre amuà<br />
kå ñ ëaà bhaktyä pratidinaà püjayet ||39||<br />
—o)0(o—<br />
püjä-prakäram äha särdhaà catuùçlokena | garuòa-mantram äha—<br />
pé ö ha-vidhau pakñ y-ante rä jä ya-çiro’munä bhi-püjyä hi-ripum |
harim ä vä hya skandhe tasyä rghä dyaiù samarcya bhüñ ä ntai ||40||<br />
aìgä ni ca bä ëä àç ca nyä sa-<strong>krama</strong>taù kiré ö am api çirasi |<br />
çravasoç ca kuëòale’ri-pramukhä ni praharaëä ni pä ëiñ u ca ||41||<br />
çré vatsa-kaustubhau ca stanayor ürdhve gale ca vanamä lä m |<br />
pé ta-vasanaà nitambe vä mä ìke çriyam api sva-bé jena ||42||<br />
iñ ö vä tha karëikä yä m aìgä ni vidigdaçä su dikñ u çarä n |<br />
koëeñ u païcamaà punar agny-ä di-daleñ u çaktayaù püjyä ù ||43||<br />
püjä-vidhau pakñ i-çabdänte räjäyeti svarüpaà çiraù svähä anena prakäreëa pé ö hamadhye<br />
ahi-ripuà garuòaà sampüjya tasya garuòasya på ñ ö he çré -kå ñ ëam<br />
ävähyävähanädi yathävat kå tvärghädyair bhüñ äntair upacäraiç ca sampüjya aìgäni ca<br />
sampüjya païca-bäëäàç ca sampüjya bhüñ aëäni ca sampüjya dig-daleñ u çaktayaù<br />
püjyä iti anenänvayaù |<br />
etad eva spañ ö ayati—nyäsa-<strong>krama</strong>ta ity ädinä | yatra parameçvaräìge yasya nyäsaù |<br />
tasya püjä boddhavyä tatra çirasi kiré ö aà api-päda-püraëe çrotrayoù kuëòale arimukhäni<br />
cakrä<strong>dé</strong> ni praharaëäni äyudhäni hasteñ u stanayo ürdhvaà hå di çré vatsakaustubhau<br />
gale vana-mäläm äpäda-lambiné à padma-mäläà nitambe kaö yäà<br />
haridräbha-vastraà vämäìge väma-bhäge lakñ mé à ca sva-bé jena çré -bé jena iñ ö vä<br />
sampüjya karëikäyäà dig-vidiçäsu koëeñ u dikñ u ca aìgäni pürvavat sampüjya dikñ u<br />
çarän agny-ädi-koëeñ u ca païcamaà bäëaà püjayet punar agny-ädi-daleñ u añ ö au<br />
çaktayaù püjyäù ||40-43||<br />
çakti-varëän äha—<br />
—o)0(o—<br />
lakñ mé ù sarasvaté svarëä bhe aruëatare rati-pré tyau |<br />
ké rtiù kä ntiç ca site tuñ ö iù puñ ö iç ca marakata-pratime ||44||<br />
svarëäbhe pé ta-varëe aruëatare atirakte site çukle marakata-pratime haridrä-varëe<br />
||44||<br />
etäù çaktayaù kimbhütäù ?<br />
—o)0(o—<br />
divyä ìga-rä ga-bhüñ ä mä lya-dukülair alaìkå tä ìga-latä ù |<br />
smerä nanä ù smä rä rtä dhå ta-cä mara-cä ru-kara-talä etä ù ||45||<br />
deva-yogyänulepanälaìkära-granthita-puñ pa-sükñ ma-vastrair bhüñ ita-dehä aìga-latäçabdaù<br />
svarüpa-väcé tathä é sad-dhäsya-vadanä tathä käma-bäëa-pé òitäù tathä gå hé tacämara-manoharäs<br />
täù ||45||<br />
—o)0(o—
lokeçä bahir arcyä ù kathitety arcä manu-dvayodbhütä |<br />
prä yaù puruñ ottama-vidhir evaà hi sa nocyate’tra bahulatvä t ||46||<br />
tad bahir indrädayaù vajrädayaç ca püjyäù ity evaà püjä mantra-dvaya-sambhavä<br />
kathitä präyo bähulyena puruñ ottama-mantra-kathita-prakäro’py evaà paraà sa iha<br />
spañ ö é kå tya nocyate bahu-vaktavyatvät präyaù puruñ ottama-vidher evam<br />
ihänyato’vagantavyam iti ö é käntara-sammataà päö häntaram ||46||<br />
sammohana-gäyatré m äha—<br />
—o)0(o—<br />
trailokya-mohanä yety uktvä vidmaha iti smarä yeti |<br />
tat dhé mahé ti tan no’nte viñ ëus tad anu pracodayä t ||47||<br />
trailokya-mohanäyeti svarüpam uktvä tad-anantaraà vidmaha iti smaräyeti tad-anu<br />
dhé mahé ti tan no viñ ëuù pracodayäd iti svarüpaà vadet ||47||<br />
prabhävam äha—<br />
—o)0(o—<br />
japyaiñ ä hi japä dau durita-haré çré -karé japä rcana-havanaiù |<br />
prokñ ayatu çuddhi-vidhaye’rcä yä m anayä tma-yä ga-bhü-dravyä ëi ||48||<br />
eñ ä gäyatré japät pürvaà japané yä sva-mantra-japa-püjä-homaiù punaù päpa-näçiné<br />
lakñ mé -pradä ca bhavati | anayä gäyatryä ca püjäyäà çuddhy-artham ätma-yäga-bhüdravyäëi<br />
ätmänaà yäga-bhuvaà dravyäëi ca prokñ ayatu ||48||<br />
mantra-dvaya-sädhäraëa-tarpaëam äha—<br />
—o)0(o—<br />
manvor ekena çataà tarpayen mohané -prasüna-yutair yaù |<br />
toyair dinaçaù prä taù sa tu labhate vä ïchitä n ayatnataù kä mä n ||49||<br />
yaù pürvokta-mantrayor ekena mohané -puñ pa-miçritaiù çakräsana-padmäsana-puñ pasahitair<br />
jalaiù prati pratyahaà çataà tarpayet | sa väïchitän kämän anäyäsena präpnoti<br />
||49||<br />
—o)0(o—<br />
mantra-dvaya-sambandhi-prayogäntaram äha—
hutvä yutaà huta-çeñ a-sampä tä jyena tä vad abhijaptena |<br />
bhojayatu svä mé kaà ramaëé -ramaëo’pi tä à sva-vaçatä à netum ||50||<br />
ghå tena vahnäv ayutaà ähuti-çeñ a-ghå tena mantra-japtena ramaëé sva-vaçatäà netuà<br />
präpayituà ätmé yaà kämukaà bhojayatu kämukaù striyaà bhojayatu ||50||<br />
—o)0(o—<br />
añ ö ä daçä rëa-vihitä vidhayaù kä ryä vaçyata ä bhyä m |<br />
manvor anayoù sadå gbhyo vaina manus trailokya-vaçya-karmaëi jagati ||51||<br />
añ ö ädaçäkñ ara-mantra-kathitä vaçya-käriëaù prayogä äbhyäà manträbhyäà käryä hi<br />
niçcayena jagati sakala-jagad-äyattatä-kärye anayoù samäno’nyomantro nästi ||51||<br />
—o)0(o—<br />
atraikä rëa-japä dä v athavä kå ñ ëaù sa-veëu-gatir dhyeyaù |<br />
aruëa-rucirä ìga-veçaù kandarpo vä sapä ça-çå ëi-cä peñ u ||52||<br />
atra samanantarokta-dvaya-madhye ekäkñ ara-mantrasya japa-püjä-homädau kå ñ ëo<br />
bhävané yaù | ké då k ? sa-veëu-gatir iti vaàçottha-gäna-paraù | tathä lohita-manoharaçaré<br />
räbharaëaù | athavä, atraiva mantra-japädau päçäìkuça-dhanur-bäëa-dharaù<br />
kämadevo dhyeyaù | mantrasyädi-devätmakatväd iti bhävaù ||52||<br />
prakå tam upasaàharati—<br />
—o)0(o—<br />
yas tv ekataraà manum etayor vimala-dhé ù sadä bhajati mantré |<br />
so’muträ pi ca siddhià vipulä m ihä titarä m eti ||53||<br />
yo mantré anayor mantrayor ekaà mantra-çreñ ö haà sadä japädibhiù sevate, sa iha<br />
loke’mutra ca atyarthaà vipuläà siddhià präpnoti ||53||<br />
—o)0(o—<br />
atha rukmiëé -vallabha-mantram uddharati—<br />
atha satya-çauri ca tå té ya-turyakä ù<br />
çikhi-vä ma-netra-çaçi-khaëòa-maëòitä ù |<br />
jaya-kå ñ ëa-yugmaka-nirantarä tma-bhü-<br />
çikhi-çakti-òä sya-vå ta-sakta-varëakä ù ||54||<br />
pranimadhyato mudita-cetase tatas<br />
tyaparakta-då gyaguru-mä rutä kñ arä ù |
sa-caturthi-kå ñ ëa-padam ikñ u-kä rmuko<br />
daça-varëakaç ca manuvaryakas tv asau ||55||<br />
salavä dharrä cala-sutä ramä kñ araiù<br />
puö itaù kramo <strong>krama</strong>-gataiù samudgavat |<br />
iti danta-sürya-vasu-varëa uddhå taù<br />
kavitä nuraïjana-ramä karo’gha-hå t ||56||<br />
satyo da-käraù | çaurir dha-käraç ca | tå té ya-turyeti ja-käraù jha-käraç ca | ete catväro<br />
varëäù pratyekaà çikhé rephaù väma-netram é -käraù çaçi-khaëòo binduù | etaiù<br />
çobhanäù sambaddhä ity arthaù | tathä ca, dré à dhré à jré à jhré à iti | tad anu jayakå<br />
ñ ëeti tripäö hi-govinda-miçra-prabhå tayaù | vastutaù jaya-kå ñ ëeti padasya yugmaà<br />
tad-anu nirantareti svarüpam ätma-bhüù ka-käraù çikhé rephaù çaktir é -käraù | tathä<br />
kré -svarüpam | tad anu òa-svarüpaà äsya-vå tam ä-käraù òä-svarüpam | sakta iti<br />
svarüpaà pranimadhyato prané ti akñ arayor madhye mudita-cetase iti tato ni-çabdänte<br />
tyeti svarüpaà tad anu pa-svarüpam | rakto rephaù | då g i-käraù prathamätikrame<br />
käraëäbhävät hrasva-i-käro labhyate | tathä ca, pri iti svarüpaà tato ya iti svarüpaà<br />
gurur ä-käraù | yä iti svarüpam | tad anu märuto ya-käraù | tad-anu sa-caturthi-kå ñ ëapadam<br />
kå ñ ëäyeti svarüpam | tad-anu ikñ u-kärmukaù käma-bé jaà | tad-anu pürvoktadaçäkñ<br />
ara-mantraù | tad anu lavo binduù tat-sahitä dharä ai-käraù aià iti svarüpam |<br />
acalaù parvataù tat-sutä pärvaté bhuvaneçvaré -bé jam ity arthaù | ramä çré -bé jam | ebhis<br />
tribhir bé jair mantränte pratiloma-paö hitaiù aià hré à çré à ante çré à hré à aià iti<br />
samudgavat sampuö avat puö ito’yaà dvipaïcäçad-varëo mantraù siddho bhavati |<br />
mantra-varëa-saìkhyäm äha—ité ti | danta = 32, sürya = 12, vasu = 8 | ebhir militaiù<br />
saìkhyä dvipaïcäçad-varëätmako (52) mantro bhavaté ty arthaù | ké då çaù ?<br />
kavitälokänuräga-lakñ mé sampädakaù tathägha-hå t päpa-hartä ||54-56||<br />
mantra-svarüpam—aià hré à çré à dré à jré à jhré à jaya kå ñ ëa jaya kå ñ ëa nirantarakré<br />
òäsakta-pramudita-cetase nitya-priyäya kå ñ ëäya kré à gopé -jana-vallabhäya svähä<br />
çré à hré à aià ||<br />
asya mantrasya å ñ y-ädikam ity äha—<br />
—o)0(o—<br />
mukha-vå tta-nanda-yuta-nä rado muniù<br />
chanda uktam amå tä dikaà virä ö |<br />
trijagad vimohana-samä hvayo hariù<br />
khalu devatä sya munibhiù samé ritä ||57||<br />
mukha-vå ttam ä-käraù nandeti svarüpam äbhyäà yuto näradaù | tathä ca änandanärada-å<br />
siù amå tädikaà viräö chandas trailokya-mohano harir devatä näradädibhir<br />
munibhiù kathitä ||57||<br />
—o)0(o—
aìga-vidhià darçayati—<br />
vasu-mitra-bhüdhara-gajä tma-diìmayair<br />
mamanu-varëakais tripuö a-saàsthitaiù på thak |<br />
nija-jä ti-yuì-nigaditaà ñ aò-aìgakaà<br />
kriyayaiva tat khalu janä nuraïjanam ||58||<br />
vasuù = 8, mitraù = 12, bhüdharaù = 7, gajaù = 8, ätmä = 1, dik = 10 | etat saìkhyäkair<br />
manträkñ arais tripuö a-saàsthitaiù | tathä ca aià hré à çré à dré à vré à jré à jhré à jayakå<br />
ñ ëa aià hré à çré à hå dayäya namaù | aià hré à çré à jaya-kå ñ ëa-nirantara-kré òäsakta<br />
aià hré à çré à çirase svähä – ity ädi kriyayaiva ñ aò-aìga-kriyayaiva sarva-janänurägaà<br />
janayati ||58||<br />
nyäsam äha—<br />
—o)0(o—<br />
atha saàviçodhya tanu-mukta-mä rgataù<br />
viracayya pé ö ham api ca sva-varñ maëä |<br />
karayor daçä kñ ara-vidhi-kramä n nyaset<br />
sa ñ aò-aìga-sä yakam anaìga-païcakam ||59||<br />
athänantaraà tanuà çaré ram ukta-märgataù pürvokta-bhüta-çuddhyäù prakäreëa<br />
saàçodhyänantaraà sva-varñ maëä sva-çaré reëa pé ö ham äracayya karayoù kara-yugale<br />
daçäkñ arokta-prakäreëa ñ aò-aìga-ñ aö kaà säyakän ca çoñ aëä<strong>dé</strong> n bäëän anaìgapaïcakaà<br />
käma-bé ja-manmatha-kandarpa-makara-dhvaja-manobhüta-saàjïakaà<br />
käma-païcakaà nyaset ||59||<br />
imam evärthaà vivicya darçayati—<br />
—o)0(o—<br />
manunä triço nyasatu sarvatas tanau<br />
smara-sampuö ais tad anu mä tå kä kñ araiù |<br />
daça-tattvakä di-daça-varëa-ké rtitaà<br />
tv atha mürti-païjara-vasä nam ä caret ||60||<br />
manunä müla-mantreëa pürvaà çaré re tri-vyäpakaà kuryät | tad-anantaraà<br />
prativarëaà käma-bé ja-puö itair mätå käkñ araiù triço nyasatu | daça-varëa-ké rtitaà<br />
daçäkñ arokta-daça-tattvakän nyaset | tattva-nyäsädi-mürti-païjaräntaà vinyasya ||60||<br />
—o)0(o—<br />
så jati sthité daça-ñ aò-aìga-sä yakä n
nyasatä t tato’nyad akhilaà puroktavat |<br />
pravidhä ya sarva-bhuvanaika-sä kñ iëaà<br />
smaratä n mukundam anavadya-dhé ra-dhé ù ||61||<br />
så ñ ö i-sthité samäcaret daçäìgäni ñ aò-aìgäni bäëäàç ca dehe vinyaset | tad-anantaram<br />
ätmärcanädy-akhilaà pürvavat kå tvä sakala-loka-drañ ö äraà çré -kå ñ ëaà smaratät<br />
cintayatu, nirmalästhirä buddhir yasya sa tathä tädå çaù sädhakaù ||61||<br />
dhyänam äha—<br />
—o)0(o—<br />
atha bhüdharodadhi-pariñ kå te maho-<br />
nnata-çä la-gopura-viçä la-vé thike |<br />
ghana-cumby-udagrasita-saudha-saìkule<br />
maëi-harmya-vistå ta-kapä ö a-vedike ||62||<br />
athänantaraà svake pure maëi-maëòape sura-pädapasya kalpa-vå kñ asyädho maëimaya-bhütale<br />
parisphurat på thu-siàha-vaktra-caraëämbujäsane sthüla-siàhamukhäkära-pädänvita-pé<br />
ö ha-padmäsane samupaviñ ö am acyutam abhicintayet | ké då çe<br />
pure ? bhüdharäù parvatäù udadhiù samudraù etaiù pariñ kå te veñ ö ite tathä<br />
mahonnataù atyuccaù çälaù prakäro gopuraà bahir-dväraà ca yatra tasmin tathä<br />
viçälä mahaté vé thikä panthäù yatra tatra karmadhärayaù tathä megha-sparçi<br />
atiçuddha-dhavala-gå ha-vyäpte tathä maëi-maya-gå he visté rëäù kapäö äù tathä vedikä<br />
pariñ kå ta-bhümir yatra tatra ||62||<br />
punaù ké då çe pure ?<br />
—o)0(o—<br />
dvija-bhüpa-viö -caraëa-janmanä à gå hair<br />
vividhaiç ca çilpi-jana-veçmabhis tathä |<br />
ibhasaptyurabhrakharadhenusairbhac-<br />
chagalä layaiç ca lasitaiù sahasraçaù ||63||<br />
sahasraço lokair brähmaëa-kñ atriya-vaiçya-çüdräëäà nänä-prakära-gå haiù tathä çilpijanänäà<br />
gå has tathä hasty açvameñ a-gardabha-dhenu-mahiñ a-cchagalänäà gå haiù<br />
çobhite ||63||<br />
punaù ké då çe ?<br />
—o)0(o—<br />
vivadhä paëä çrita-mahä janä hå ta-<br />
kraya-vikraya-draviëa-saïcayä ïcite |<br />
janamä nasä hå ti-vidagdha-sundaré -
jana-mandiraiù suruciraiç ca maëòite ||64||<br />
nänä-prakära-vipaëi-samäçrite mahä-janähå ta-kraya-vikraya-draviëa-saàcaya-vyäpte |<br />
punaù ké då çe ? janänäà cittäpaharaëe caturäù ye veçyä-janäs teñ äà gå haiù<br />
çobhamänair alaìkå te ||64||<br />
—o)0(o—<br />
punaù ké då çe pure ?<br />
på thu-<strong>dé</strong> rghakä -vimala-pä thasi sphuradvikacä<br />
ravinda-makaranda-lampaö aiù |<br />
vara-haàsa-sä ras-rathä ìganä mabhir<br />
vihagair vighuñ ö a-kakubhi svake pure ||65||<br />
sthüla-sarovara-nirmalodake de<strong>dé</strong> pyamäna-vikasita-kamala-makarandäkhya-rasalolupaiù<br />
çreñ ö ha-haàsa-särasa-cakraväka-saàjïakaiù pakñ ibhir dhvanitä diço yasmin<br />
||65||<br />
punaù ké då çe maëi-maëòape ?<br />
—o)0(o—<br />
surapä dapaiù surabhi-puñ pa-lolupa-<br />
bhramarä kulair vividha-kä madair nè ëä m |<br />
çiva-manda-mä ruta-calac-chikhair vå te<br />
maëi-maëòape ravi-sahasra-prabhe ||66||<br />
kalpa-vå kñ aiù sugandhi-puñ pa-lubdha-bhramara-vyäptair manuñ yäëäà vividhakämadaiù<br />
çubha-manda-märuta-calad-agra-bhägais tair veñ ö ite | sürya-sahasra-mänaprabhe<br />
||66||<br />
punaù ké då çe ?<br />
—o)0(o—<br />
maëi-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> -nikara-<strong>dé</strong> pitä ntare<br />
tanu-citra-vistå ta-vitä na-çä lini |<br />
lalite pikasvara-vicitra-dä mabhiù<br />
susugandhi gandha-salilokñ ita-sthale ||67||<br />
maëir eva <strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> tasyäù samühe prakäçita-madhya-bhäge | punaù ké då çe ? sükñ mavicitra-visté<br />
rëa-candrätapa-yukte | punaù ké då çe ? vikasita-nänä-prakära-puñ pamäläbhiù<br />
çobhite atisurabhi-salila-sikta-sthäne ||67||<br />
—o)0(o—
punaù ké då çe ?<br />
pramadä -çatair mada-vighürëitekñ aëair<br />
mada-jä lasaiù kara-vilola-cä maraiù |<br />
abhisevite skhalita-maïju-bhä ñ itaiù<br />
stana-bhä ra-bhaìgura-kå çä valagnakaiù ||68||<br />
stré -çatair mada-vighürëita-netrair mada-janitälasya-sahitaiù hasta-sthita-caïcalacämarair<br />
é ñ at-skhalita-manohara-vacanaiù stana-bhära-namra-sükñ ma-madhyapradeçaiù<br />
paritaù sevite ||68||<br />
kathambhütasya surapädapasya ?<br />
—o)0(o—<br />
avirä ma-dhä ra-maëi-varya-varñ iëaù<br />
çrama-hä nidä må ta-rasa-cyuto’py adhaù |<br />
sura-pä dapasya maëi-bhütalollasat<br />
på thu-siàha-vaktracaraëä mbujä sane ||69||<br />
aviçränta-maëi-çreñ ö ha-dhärä-varñ iëaù | punaù ké då çasya ? çrama-hänikarämå ta-rasaçräviëaù<br />
||69||<br />
ké då çam acyutam ?<br />
—o)0(o—<br />
abhicintayet sukha-niviñ ö am acyutaà<br />
nava-né la-né ra-ruha-komala-cchavim |<br />
kuö ilä gra-kuntala-lasat-kiré ö akaà<br />
smita-puñ pa-ratna-racitä vataàsakam ||70||<br />
nütana-né lotpala-ramya-käntim | punaù ké då çam ? kuö ilägra-keçeñ u sphurat kiré ö aà<br />
yasya tam | punaù ké då çam ? smitam é ñ ad vikasitaà puñ paà ratnäni ca te<br />
racito’vataàso yena tam ||70||<br />
punaù ké då çam ?<br />
—o)0(o—<br />
sulalä ö am unnasamudaïcita-bhruvaà<br />
vipulä ruëä yata-vilola-locanam |<br />
maëi-kuëòalä sra-pari<strong>dé</strong> pta-gaëòakaà<br />
nava-bandhu-jé va-kusumä ruëä dharam ||71||
tathä çobhamäna-laläö aà tathä ucca-näsikam udgacchad-bhrü-latäkam, tathä<br />
sthüläruëa-varëa-<strong>dé</strong> rgha-caïcala-nayanaà, tathä maëi-maya-kuëòala-kiraëapariçobhita-gaëòa-sthalaà<br />
yathä nütana-bandhu-jé va-puñ pa-sadå çäruëädharam ||71||<br />
punaù ké då çaà parameçvaram ?<br />
—o)0(o—<br />
smita-candrikojjvalita-diìmukhaà sphurat<br />
pulaka-çramä mbu-kaëa-maëòitä nanam |<br />
sphurad-aàçu-ratna-gaëa-<strong>dé</strong> pta-bhüñ aëot-<br />
tama-hä ra-dä mabhir upaskå tä àsakam ||72||<br />
häsa-candra-kiraëa-dhavalé -kå ta-diì-mukhaà tathä sphurad-romäïca-janya-prasvedabindu-çobhita-vadanam<br />
| punaù ké då çam ? sphurad-de<strong>dé</strong> pyamäna-kiraëa-ratnasamüha-prakäçamäna-bhüñ<br />
aëa-çreñ ö ha-hära-mäläbhiù çobhita-skandham ||72||<br />
punaù ké då çam ?<br />
—o)0(o—<br />
ghana-sä ra-kuìkuma-vilipta-vigrahaà<br />
på thu-<strong>dé</strong> rgha-ñ aò-dvaya-bhujä -virä jitam |<br />
taruëä bja-cä ru-caraëä bja-maìgalon-<br />
mathitä ìgam aìkaga-karä mbuja-dvayam ||73||<br />
punaç candana-kuìkumäbhyäà parilipta-çaré raà punaù sthüla-<strong>dé</strong> rgha-dvädaça-hastair<br />
viräjitaà tathä nütanäruëa-varëa-padma-sadå ça-caraëa-padmaà punaù käma-pé òitadehaà<br />
punaù sväìke äropita-hasta-dvayam ||73||<br />
—o)0(o—<br />
svä ìka-stha-bhé ñ maka-sutoru-yugä ntara-sthalaà<br />
tä à tapta-hema-rucim ä tma-bhujä mbujä bhyä m |<br />
çliñ yantam ä rdra-jaghanä m upagühamä nä m<br />
ä tmä nam ä yata-lasat-kara-pallavä bhyä m ||74||<br />
punaù sväìke sthitäyä rukmiëyä üru-dvayäbhyantare vidyamänaà | punas täà<br />
rukmiëé à tapta-suvarëa-käntià své ya-hasta-padmäbhyäm äliìgantam | ké då çé à täm ?<br />
ärdra-jaghanäm punar ätmänam çré -kå ñ ëaà <strong>dé</strong> rgha-manohara-päëi-pallaväbhyäà<br />
äliìganté m ||74||<br />
—o)0(o—<br />
ä nandodreka-nighnä à mukulita-nayanen<strong>dé</strong> varä à srasta-gä tré à<br />
prodyad-romä ïca-sä ndra-çrama-jala-kaëikä -mauktikä laìkå tä ìgé m |
ä tmany ä lé na-bä hyä ntara-karaëa-gaëä m aìgakair nistaraìgair<br />
majjanté à lé na-nä nä -matim atula-mahä nanda-sandoha-sindhau ||75||<br />
punaù svätmänandodreka-vyäptäà | punaù mudrita-nayana-né lotpaläà | punaù<br />
prodyat-tanu-pulaka-janya-niviòa-prasveda-bindu-rüpa-mauktika-çobhita-dehäà |<br />
punaù ätmani çré -kå ñ ëe samyag-vilé na-bähyäbhyantarendriya-samühäà | punar<br />
vyäpära-rahitaiù çaré raävayavair atiçayita-mahänanda-samüha-sägare nimagnäà |<br />
punaù vigata-caïcala-matim ||75||<br />
punaù ké då çaà parameçvaram ?<br />
—o)0(o—<br />
satyä jä mbavaté bhyä à<br />
divya-dukülä nulepanä bharaëä bhyä m |<br />
manmatha-çara-mathitä bhyä à<br />
mukha-kamala-caïcala-locana-bhramarä bhyä m ||76||<br />
satyabhhämä-jämbavaté bhyäm äliìganam | kathambhütäbhyäm ? utkå ñ ö äni paö ö avastränulepanäbharaëäni<br />
yayos täbhyäà | punaù käma-çara-pé òitäbhyäà | punaù<br />
kå ñ ëa-mukha-viñ ayaka-caïcala-netra-bhramaräbhyäm ||76||<br />
—o)0(o—<br />
bhujaga-yugalä çliñ ö ä bhyä à<br />
çyä mä ruëa-lalita-komalä ìga-latä bhyä m |<br />
ä çliñ ö m ä tma-dakñ iëa-<br />
vä ma-gatä bhyä à karollasat kamalä bhyä m ||77||<br />
punaù parameçvarasya bhuja-yugalenäliìgitäbhyäm | yathä-<strong>krama</strong>-né läruëa-varëe<br />
manohare komale cäìga-late yayos täbhyäà | punaù parameçvarasya dakñ iëa-vämagatäbhyäà<br />
| punaù päëi-sphurita-padmäbhyäm ||77||<br />
—-o)0(o—<br />
punaù ké då çam ?<br />
på ñ ö agayä kalinda-sutayä kara-kamala-yujä<br />
samparirabdham aïjana-rucä madana-mathitayä |<br />
padma-gadä -rathä ìga-dara-bhå d-bhuja-yugalaà<br />
dor-dvaya-sakta-vaàça-vilasan-mukha-sarasi-ruham ||78||<br />
parameçvara-på ñ ö ha-deça-vartinyä yamunayä hasta-dhå ta-kamalayä samäliìgitam |<br />
kimbhütayä çyämayä ? punaù käma-pé òitayä | punaù ké då çaà parameçvaram ? padmagadä-çaìkha-cakra-yukta-hasta-catuñ<br />
ö ayaà hasta-dvaya-dhå ta-vaàça-vilasan-mukhakamalam<br />
||78||
—o)0(o—<br />
dikñ u bahiù surarñ i-yatibhiù khecara-parivå òhair<br />
bhakti-bharä vanamra-tanubhiù stuti-mukhara-mukhaiù |<br />
santata-sevyamä nam amanovacana-viñ ayakam<br />
artha-catuñ ö aya-pradam amuà tribhuvana-janakam ||79||<br />
tå té ya-paö alokta-krameëety arthaù | punaù bahir dikñ u devarñ i-yatibhiù khecaramukhyair<br />
bhakty-atiçaya-namra-dehaiù | parivå òhaiù pradhänaiù stutibhiù väcälavadanair<br />
nirantaraà sevitaà punaù manaso väcäm agocaraà punar dharmärthakäma-mokñ<br />
a-phala-catuñ ö aya-pradaà punas trailokya-janakam ||79||<br />
—o)0(o—<br />
sä ndrä nanda-mahä bdhi-magnam amala-dhä mni svake’vasthitaà<br />
dhyä tvaivaà paramaà pumä àsam anaghä t samprä pya <strong>dé</strong> kñ ä à guroù |<br />
labdhvä muà manum ä dareëa sita-dhé r lakñ aà japed yoñ itä à<br />
vä rtä karëana-darçanä di-rahito mantré gurüëä m api ||80||<br />
punar niviòänanda-mahä-samudra-magnam | své ye nirmale tejasi-tad-rüpeëävasthitam<br />
evam ukta-rüpaà parameçvaraà vicintya niñ päpät guror <strong>dé</strong> kñ ä-mantropadeça-vidhià<br />
präpyämuà mantraà labdhvä té kñ ëa-buddhiù ädarät lakñ am ekaà japet | ké då çaù<br />
sädhakaù ? stré ëäà vå ddhänäm api kathä-çravaëa-niré kñ aëa-paräìmukhaù ||80||<br />
homaà seväà cäha—<br />
—o)0(o—<br />
juhuyä c ca daçä àçakaà hutä çe<br />
sasitä kñ audra-ghå tena pä yasena |<br />
prathamodita-pé ö ha-varyake’muà<br />
paryajen nityam anityatä -vimuktaye ||81||<br />
hutäçe vahnau daçäàçakaà | ayutam ekaà çarkarä-madhu-ghå ta-yuktena<br />
paramännena juhuyät | kià ca pürvokta-daçäñ ö ädaçäkñ ara-kathite pé ö ha-çreñ ö he nityam<br />
amuà yajet | kim artham ? anityaù saàsäras tasya pariharaëäya ||81||<br />
—o)0(o—<br />
ä rabhyä tha vibhüti-nyä sa-<strong>krama</strong>taù çarä ntam abhyarcya |<br />
mürty-ä dy-aìgä ntaà cä tmä naà viàçaty-arëodita-yantra-vare ||82||<br />
madhya-bé jaà parito varuëendu-yamendra-dikñ u saàlikhya |<br />
bé ja-catuñ kaà tad api catvä riàçadbhir akñ arair dvy-adhikaiù ||83||<br />
çiñ ö aiù praveñ ö ya çiva-hari-vasv-ä dy-açriñ v atha kramä d vilikhet |<br />
vä ì-mä yä -çré -manträ s tadvad rakñ o’mbupä nilä çriñ u ca ||84||
çeñ aà pürvoditavad vidhä ya pé ö haà yathä vad abhyarcya |<br />
saìkalayya mürtim aträ vä hyä bhyarcayatu madhya-bé je tam ||85||<br />
ärabhyety ädi vibhüti-païjaram ärabhya nyäsa-krameëa bäëa-paryantaà püjayitvä<br />
mürti-nyäsam ärabhyäìga-nyäsa-paryantaà cätma-rüpaà sampüjya pürvoktaviàçaty-akñ<br />
ara-mantroktaà yantra-çreñ ö ha-karëikä-madhya-sthita-vahni-pura-yugamadhye<br />
madhyama-bé ja-madhye bé jam iti päö ha-svarasät hal-lekhä-bé jam iti<br />
rudradhara-govinda-miçra-prabhå tayaù | parastah-madhyama-bé jam iti päö he kämabé<br />
jaà vilikhya tat-paritaç ca paçcimottara-pürva-dakñ iëa-dikñ u bé ja-catuñ kaà dré à<br />
tré à jé à jhré à iti bé ja-catuñ ö ayaà vilikhya tad api bé ja-catuñ ö ayaà dvi-catväriàçat<br />
japädi-svähäntaiù çiñ ö air manträkñ arair upari veñ ö ayet | anantaraà çiva é çänaù harir<br />
indraù pürvädi dig ity arthaù | vasur agniù ägneyädika evaà nairå té -väruëé -väyavé -dig<br />
eteñ u koëeñ u krameëa väg-bhava-bhuvaneçvaré -çré -bé jäni trir ävå tya vilikhet |<br />
avaçiñ ö aà pé ö ha-vidhänaà pürvavat samäpya pé ö haà yathävat püjayitvä tatra pé ö he<br />
karëikä-madhya-sthita-käma-bé je rukmiëé -vallabha-mürtià saìkalpya dhyätvä tam<br />
ävähya püjayet ||82-85||<br />
—o)0(o—<br />
mukha-dakñ a-savya-på ñ ö haga-bé jeñ v arcyä s tu çaktayaù <strong>krama</strong>çaù |<br />
rukmiëy-ä dyä ù ñ aö sv atha koëeñ v aìgä ni keçareñ u çarä n ||86||<br />
anantaraà devasya san-mukha-dakñ iëa-väma-på ñ ö ha-pradeça-gateñ u bé ja-catuñ ö ayeñ u<br />
rukmiëy-ädyäù çaktayaù püjyäù ñ aö -koëeñ u aìgäni keçareñ u çarän püjayet ||86||<br />
—o)0(o—<br />
lakñ my-ä dyä dala-madhyeñ v agny-ä diñ u tad bahir dhvaja-pramukhä n |<br />
agre ketuà çyä ma på ñ ö he vipam aruëam amala-rakta-rucé ||87||<br />
pä rçva-dvaye nidhé çau santata-dhä rä bhivå ñ ö a-dhana-puïjau |<br />
heramba-çä stå -durgä -viñ vaksenä n vidikñ u vahny-ä di ||88||<br />
vidruma-marakata-dürvä -svarëä bhä n bahir athendra-vajrä dyä n |<br />
yajana-vidhä nam ité ritam ä vå ti-saptaka-yutaà mukundasya ||89||<br />
agny-ädi-patra-madhyeñ u lakñ my-ädyä püjyäù | tatra bahir-bhäge dhvaja-prabhå té n<br />
püjayet | anantaraà devasya san-mukhe çyäma-varëa-ketu-nämänaà gaëaà püjayet |<br />
deva-på ñ ö ha-bhäge aruëa-varëaà garuòaà püjayet | deva-pärçva-dvaye nirmala-raktarucé<br />
r nidhé çvarau püjyau ké drçau ? nirantara-dhäräbhir vå ñ ö a-dhana-samühau |<br />
vahny-ädi-vidikñ u herambä<strong>dé</strong> n pravälädi-varëän püjayet | anantaraà bahir-dikñ u<br />
indrädi-loka-pälän tathä varjärdy-äyudhäni püjayet | iti pürvokta-prakäreëa<br />
mukundasya çré -kå ñ ëasyävaraëa-saptakaà püjä-vidhänaà kathitam iti ||87-89||<br />
—o)0(o—
ity arcayann acyutam ä dareëa<br />
yo’muà bhajen mantravaraà jitä tmä |<br />
so’bhyarcya divya-janair janä nä à<br />
hå n-netra-paìkeruha-tigma-bhä nuù ||90||<br />
iti amunä prakäreëa yo jitendriyo acyutaà kå ñ ëaà bhaktyä püjayan amuà mantraçreñ<br />
ö haà sevate sa puruñ aù surair api püjyate | ké då çaù ? lokänäà hå daya-padmalocana-padmayoù<br />
süryaù sarva-jana-vaçé karaëa-mantraù samartha ity api päö haù ||90||<br />
—o)0(o—<br />
sita-çarkarottara-payaù-pratipattyä<br />
paritarpayed dina-mukhe dina-çastam |<br />
salilaiù çataà çata-makha-çriyam eñ a<br />
sva-vibhüty-udanvati karoty uda-bindum ||91||<br />
sita-çarkarä-pradhäna-pratipattyä dugdha-buddhyäù jalair eva dina-mukhe prätaù-käle<br />
pratidinaà çata-kå tvas taà tarpayet | anantaraà sädhakaù svädhipatya-samudre<br />
indrasya lakñ mé à jala-binduvat ||91||<br />
—o)0(o—<br />
vidala-halaiù sumanasaù sumanobhir<br />
ghanasä ra-candana-bahu-drava-magnaiù |<br />
manunä munä havanato’yuta-saìkhyaà<br />
trijagat priyaù sa manuvit kavirä ö syä t ||92||<br />
anena mantreëa sumanaso jäté -mälaté näm adheyasya sumanobhiù puñ paiù vikasi | taiù<br />
karpüra-yukta-candanasya bahu-drava-vyäptair ayuta-saìkhyaà havanato’yuta-home<br />
na sa mantré trailokyasya priyaù kavi-çreñ ö haç ca bhavati ||92||<br />
—o)0(o—<br />
dhyä nä d evä sya sadyas tridaça-må ga-då çor vaçyatä à yä nty avaçyaà<br />
kandarpä rtä japä dyaiù kim atha na sulabhaà mantrato’smä n narasya |<br />
spardhä m uddhüya citraà mahad idam api naisargiké à çaçvad enaà<br />
sevete mantri-mukhyaà sarasija-nilayä cä pi vä cä m adhé çä ||93||<br />
asya rukmiëé -vallabhasya dhyänät çé ghraà tridaça-må ga-då çaù deväìganä avaçyaà<br />
vaçyatäm äyättatäà präpnuvanti | kathambhütäù ? käma-pé òitä | athänantaraà japahomädinäsmät<br />
manträt sädhakasya kià na sulabham | api tu sarvam eva sulabham ity<br />
arthaù | kià ca, idam api mahac citraà yat sarasija-nilayä lakñ mé ù väcäm adhé çä<br />
sarasvaté ca sväbhäviké m asüyäà tyaktvä nityam enaà sädhaka-çreñ ö haà sevete ||93||
—o)0(o—<br />
ä dhi-vyä dhi-jarä pamå tyu-duritair bhütaiù samastair viñ air<br />
daubhä gyena daridratä dibhir asau düraà vimuktaç ciram |<br />
sat-putraiù susutä sumitranivahair juñ ö okhilä bhiù sadä<br />
sampadbhiù parijuñ ö a é òita-yaçä jé ved anekä ù samä ù ||94||<br />
kià ca mano-duùkha-roga-jaräpamå tyu-çoka-çünyaù sakala-präëibhir viñ aiù tathä<br />
duradå ñ ö ena tathä daridratädibhir atiçayena parityakto bahu-kälaà vyäpya-viçiñ ö aputra-sametaù<br />
sat-putré -mitra-samühena sevitaù sadä samå ddhaù é dita-yaçäù stutayaçäù<br />
asau sädhakaù anekäù samä häyanäni jé vet ||94||<br />
manträntarebhyo’syätiçayitvam äha—<br />
—o)0(o—<br />
akhila-manuñ u manträ vaiñ ëavä vé ryavanto<br />
mahitatara-phalä òhyä s teñ u gopä la-manträ ù |<br />
prabalatara ihaiñ o’mé ñ u saàmohanä khyo<br />
manur anupama-sampat-kalpanä kalpa-çä khé ||95||<br />
sarveñ u mantreñ u vaiñ ëava-manträ atiçayena savé ryäù teñ v api vaiñ ëava-mantreñ u<br />
gopäla-manträ atipüjita-phala-yuktäù teñ v api gopäla-mantreñ u eñ a saàmohanäkhyamantraù<br />
prabalataraù prakå ñ ö a-bala-yuktaù | punaù nirupamaiçvarya-dänaika-kalpavå<br />
kñ aù ||95||<br />
atha yogam äha—<br />
—o)0(o—<br />
manum imam atihå dyaà yo bhajed bhakti-namro<br />
japa-huta-yajanä dyair dhyä navä n mantri-mukhyaù |<br />
truö ita-sakala-karma-granthir udbuddha-cetä ù<br />
vrajati sa tu padaà tan nitya-çuddhaà murä reù ||96||<br />
yo mantri-mukhyaù sädhaka-çreñ ö haù dhyäna-yuktaù bhaktyä ärädhyatva-jïänena<br />
imaà mantraà manoharaà japa-dhyäna-homädibhir bhajet sa muräres tatprasiddhaà<br />
padaà vrajati präpnoti murä avidyä tasyä näçakasya padam | ké då çaà<br />
padam ? avinäçi sarva-käluñ ya-rahitam | sa ké då çaù ? vinäçita-sakala-karma-bandhanaù<br />
| punaù ké då çaù ? udbuddha-cetä vastu-grahaëonmukha-cittaù ||96||<br />
—o)0(o—<br />
aìgé kå tyaikam eñ ä à manum atha japa-homä rcanä dyair manünä m<br />
añ ö ä ìgotsä ritä riù pramudita-pariçuddha-prasannä ntarä tmä |
yogé yuïjé ta yogä n samucita-vihå ti-svapna-bodhä hå tiù syä t<br />
prä gä syaç cä sane sve sumå duni samukhaà mé litä kñ o niviñ ö aù ||97||<br />
eñ äà manünäà manträëäà madhye ekaà manum mantra-japa-homädibhiù své kå tya<br />
vaçé kå tya añ ö äìgena yama-niyama-präëäyäma-pratyähära-dhyäna-dhäraëä-samädhilakñ<br />
aëena utsäritäs tyaktäù käma-krodhädayo’rayo yena sa tathä harñ ita-nirmalaprasanna-citto<br />
yogé präg-vadanaù san yogän citta-vå tti-nirodhä<strong>dé</strong> n karotu | ké då ço<br />
yogé ? yathocita-vihära-nidrä-prabodhähäraù | punaù svaké ye sukomale äsane<br />
samupaviñ ö aù | punaù ké då çaù ? sukhenänäyasena saàmé lite mudrite akñ iëé yena<br />
saù ||97||<br />
—o)0(o—<br />
viçvaà bhütendriyä ntaùkaraëa-mayaminendv-agni-rüpaà samastaà<br />
varëä tmaitat pradhä ne kala-nayana-maye bé ja-rüpe dhruveëa |<br />
né tvä tat-puàsi bindv-ä tmani tam api parä tmany atho kä la-tattve<br />
taà vai çaktau cid-ä tmany api nayatu ca tä à kevale dhä mni çä nte ||98||<br />
etad-varëätmakaà samastaà viçvaà bhütendriyäntaù-karaëa-rüpaà süryendv-agnirüpaà<br />
pradhäne prakå ti-rüpe käma-bé je praëavena né tvä tatra vilé naà vicintya tat<br />
käma-bé jaà bindv-ätmani prasiddhe’nusväräkhye tam api bindv-ätmänaà nädäkhye<br />
käla-tattve paramätmani saàharet tam api käla-tattvaà cid-rüpäyäà çaktau saàharet<br />
täm api çaktià kevale tejo-maye sva-prakäçe dhämni tejasi çänte sarvopadrava-rahite<br />
nayatu ||98||<br />
ké då çe ?<br />
—o)0(o—<br />
nirdvandve nirviçeñ e niratiçaya-mahä nanda-sä ndre’vasä nä -<br />
pete’rthe kå ñ ëa-pürvamala-rahita-girä à çä çvate svä tmané ttham |<br />
saàhå tyä bhyasya bé jottamam atha çanakair lé na-niçvä sa-cetä ù<br />
prakñ é ëä puëya-puëyo nirupama-para-saàvit-svarüpaù sa bhüyä t ||99||<br />
nirdvandve çé toñ ëädi-dvandva-viçeñ a-rahite viçeñ o vaidharmyaà tad-rahite<br />
atyantänanda-ghane anante kå ñ ëa-govindädi-nirmala-çabdänäà pratipädye ätmasvarüpe<br />
ittham amunä prakäreëa saàhå tya saàhäraà kå tvä käma-bé jaà japan |<br />
athänantaraà svayam eva niçcala-çväsa-citto bhütvä prakñ é ëa-päpa-puëyaç ca bhütvä<br />
sa yogé nirupamaù parama-saàvin-mayo bhavati ||99||<br />
—o)0(o—<br />
mülä dhä re tri-koëe taruëataraëibhä bhä svare vibhramantaà<br />
kä maà bä lä rka-kä lä nala-jaö hara-kuraìgä ìka-koö i-prabhä sam |<br />
vidyun-mä lä -sahasra-dyuti-rucira-hasad-bandhu-jé vä bhirä maà
traiguëyä krä nta-binduà jagad-udaya-layaikä nta-hetuà vicintya ||100||<br />
trikoëätmake mülädhäre udyad-ädityavat prakäçamäne bhramamäëaà käma-bé jaà<br />
nütanäditya-pralaya-kälé na-vahni-candra-koö i-tulya-käntià punas taòin-mälä-sahasrakäntià<br />
punaù nütana-puñ pita-bandhukavan manoharaà sattvädi-guëa-trayeëa<br />
vyäpto’nusvära-saàjïako bindur yena taà punaù viçvotpatti-näçaika-käraëam ||100||<br />
—o)0(o—<br />
tasyordhve visphuranté à sphuö a-rucira-taòit-puïja-bhä bhä svarä bhä m<br />
udgacchanté à suñ umëä -saraëim anu-çikhä m ä lalä ö endu-bimbam |<br />
cin-mä trä à sükñ ma-rüpä à kalita-sakala-viçvä à kalä à nä da-gamyä à<br />
mülaà yä sarva-dhä mnä à smaratu nirupamä à huìkå todaïciteraù ||101||<br />
tasya käma-bé jasya upari bidnu-gata-kuëòaliné à çaktià <strong>dé</strong> pyamänäà cintayatu |<br />
kimbhütäm ? pravyakta-manohara-vidyut-sahasravat prakäçamäna-käntià, punaù<br />
laläö a-candra-bimbäntaà suñ umëä-randhraà yänté à, punaù anu anugatä bé ja-gatabiimbätmake<br />
vahni-çikhä jvälä yasyäà sä tathä täm | punaù kimbhütäm ? citsvarüpäm<br />
| punaù durlakñ äà | punar äpta-sakala-viçväà | punaù kalä-rüpäm | punaù<br />
nädänumeyäà | punaù sarva-tejasäà müla-bhütäm | ké då ço’dhikäré ? huìkäreëa<br />
udaïcita ürdhvam utpäö ita iro väyur apänäkhyo yena sa tathä ||101||<br />
—o)0(o—<br />
né tvä tä çanakair adhomukha-sahasrä rä ruëä bjodara-<br />
dyotat-pürëa-çaçä ìka-bimbam amutaù pé yüñ a-dhä rä -så tim |<br />
raktä à mantramayé à nipé ya ca sudhä -nisyanda-rüpä à viçed<br />
bhüyo’py ä tma-niketanaà punar api protthä ya pé tvä viçet ||102||<br />
täà kuëòaliné à çaktià çanakair yathä syäd evam adhomukha-sahasra-daläruëakamala-madhya-dyotamäna-pürëa-candra-maëòalaà<br />
né tvä asmäc candra-bimbäd<br />
amå ta-dhärä-vå ñ ö ià rakta-varëäà varëätmikäm amå ta-srava-rüpäà päyayitvä ätmaniketanaà<br />
mülädhäre praveçayet | bhüyo’nantaram api tathaiva täm utthäpya tathä<br />
kå tvä punas tathä nija-sthänaà präpayed iti ||102||<br />
etädå çäbhyäsasya phalam äha—<br />
—o)0(o—<br />
yo’bhyasyaty anudinam evam ä tmano’ntaà<br />
bé jeçaà durita-jarä pamå tyu-rogä n |<br />
jitvä sau svayam iva mürtimä n anaìgaù<br />
saàjé vec cira-maliné lakeça-pä çaù ||103||
yaù pratyaham anena prakäreëa çaré ra-madhye käma-bé jam abhyasyaty ätmano’ntaà<br />
mano-layäntam idam abhyasyaté ti kriyä-viçeñ aëam asau sädhakaù durita-jaräpamå tyurogän<br />
paräbhüya svayam eva deha-dhäri-kandarpo bhütvä cira-kälaà jé vati | ké då çaù ?<br />
bhramara-varëavat çyäma-keça-samühaù ||103||<br />
—o)0(o—<br />
sphuö a-madhura-padä rëa-çreëir atyadbhutä rthä<br />
jhaö iti-vadana-padmä d visphuraty asya vä ëé |<br />
api ca sakala-manträ s tasya sidhyanti maìkñ u<br />
vyuparama-ghana-saukhyaikä spadaà vartate saù ||104||<br />
asya sädhakasya mukha-kamalän çé ghraà sarasvaté prabhavaté | kimbhütä ? pravyaktamanohara-pada-varëa-samühätmikä<br />
atyäçcarya-viñ ayä kintu asya sädhakasya maìkñ u<br />
anye’pi manträù sidhyanti kià ca sa sädhakaù aviçränta-niviòa-sukha-mätra-sthänà<br />
bhütvä tiñ ö hati ||104||<br />
—o)0(o—<br />
bhrä myan-mürtià müla-cakrä d anaìga<br />
svä bhir bhä bhé rakta-pé yüñ a-yugbhiù |<br />
viçvä kä çaà pürayantaà vicintya<br />
pratyä veçyä s tatra vaçyä ya sä dhyä ù ||105||<br />
nä ryo naro vä nagaré sabhä pi vä<br />
praveçitä s tatra niçä ta-cetasä |<br />
syuù kiìkarä s tasya jhaö ity anä rataà<br />
cirä ya tan nighna-dhiyo na saàçayaù ||106||<br />
müla-cakrän mülädhäre atra saptamy-arthe païcamé bhramaëa-mürtià käma-bé jaà<br />
svaké yäbhir <strong>dé</strong> ptibhir lohitämå ta-yuktäbhir brahmäëòa-madhya-pradeçe püryamäëaà<br />
dhyätvä niçäta-cetasä té kñ ëa-matinä tatra näré -prabhå tayaù sädhyävaçyärthaà<br />
pratyäveçyäù prakñ eptavyä | anantaraà tatra praveçitäù praveça-präpitäù stré -<br />
prabhå tayas tan-nimagna-dhiyas tena hå ta-cittäù | tasya sädhakasya çé ghraà cira-kälam<br />
äjïä-käriëo bhavanti nätra sandehaù ||105-106||<br />
—o)0(o—<br />
taraëi-dala-sanä the çakra-gopä ruëe yo<br />
ravi-çaçi-çikhi-bimba-prasphurac-cä ru-madhye |<br />
hå daya-sarasije’muà çyä malaà komalä ìgaà<br />
susukham upaniviñ ö aà taà smared vä sudevam ||107||<br />
tad-dvädaça-dala-yukte hå daya-kamale indra-gopäkhyo rakta-ké ö a-viçeñ aù tadvad<br />
aruëe sürya-vahni-candra-maëòala-çobhita-cäru-madhya-pradeçe amuà çyäma-
varëaà komaläìgaà sukumäräìgaà sukha-prakäreëopaviñ ö aà väsudevaà cintayet<br />
||107||<br />
—o)0(o—<br />
pä dä mbhoja-dvaye’ìguly-amala-kiçalayeñ v ä balau san-nakhä nä à<br />
sat-kürmodä ra-kä ntau prapada-yuji lasaj-jaìghikä -daëòayoç ca |<br />
jä nvor ürvoù piçaìge nava-vasana-vare mekhalä -dä mni nä bhau<br />
romä valyä m udä rodara-bhuvi vipule vakñ asi prauòha-hä re ||108||<br />
ädi-puàsaù çré -kå ñ ëasya pädämbhojam ärabhya hasitänteñ u sthäneñ u vakñ yamäëeñ u<br />
çanair yathä syät tathä iti <strong>krama</strong>taù sthäna-<strong>krama</strong>taù sthäna-krameëa své yaà manaù<br />
sthäpayatu | tathä päda-padma-dvaye prathamaà manaù sthäpayet | tad-anantaraà<br />
pürvaà pürvaà apohyäpara-sthäneñ u mano nidadhyäd aìgulya evämala-kiçalayä<br />
nirmala-pallaväs teñ u | tad anu nakhänäà çobhamäna-paìktau tad-anu prapada-yuji<br />
päda-dvaye | ké då çe ? kürma-på ñ ö havad upari-bhäge unnate | tad-anu de<strong>dé</strong> pyamänajaìghä-dvaye<br />
| tad-anu jänu-dvaye üru-dvaye pé ta-varëe nütana-vastrayoù çreñ ö he<br />
kñ udra-ghaëö ikä-mäläyäà näbhi-pradeçe tan-niñ ö ha-roma-paìktau ca vipulodarasthäne<br />
mahähära-yukte visté rëe vakñ asi ||108||<br />
—o)0(o—<br />
çré vatse kaustubhe ca sphuö a-kamala-lasad-baddha-hå d-dä mni bä hvor<br />
müle keyüra-<strong>dé</strong> pte jagad-avana-paö au dor-dvaye kaìkaëä òhye |<br />
pä ëi-dvandvä ìguli-sthe’timadhura-rava-saàlé na-viçve ca veëau<br />
kaëö he sat-kuëòalosrasphuö a-rucira-kapola-stha-dvandvake ca ||109||<br />
çré vatse vipra-pädävaghäta-tarjanyordhva-romätmake kaustubhe hå daya-niviñ ö a-maëiviçeñ<br />
e vikasita-padma-mäläyäà keyüra-çobhita-bähvor müle saàsära-rakñ aëa-dakñ e<br />
kaìkaëa-yukte bähu-dvaye hasta-dvayäìguli-niñ ö he atimadhura-çabdena magnaà<br />
jagat-trayaà yena evambhüte veëau | tad-anu kaëö he ramya-kuëòala-kiraëa-prakäçitamanohara-kapola-stha-yugale<br />
||109||<br />
—o)0(o—<br />
karëa-dvandve ca ghoëe nayana-nalinayor bhrü-vilä se lalä ö e<br />
keçeñ v ä lola-barheñ v atisurabhi-manojïa-prasünojjvaleñ u |<br />
çoëe vinyasta-veëä v adhara-kiçalaye danta-paìktyä à smitä khye<br />
jyotsnä yä m ä di-puàsaù <strong>krama</strong> iti ca çanaiù svaà manaù saànidhattä m ||110||<br />
karëa-dvaye näsä-yugale netra-padma-dvaye bhrü-vikñ epe laläö e caïcala-mayürapuccha-yukteñ<br />
u atisugandhita-manohara-puñ pojjvaleñ u keçeñ u çoëa-varëe äropitaveëau<br />
adhara-pallave danta-paìktyäà smitam äkhyä näma yasyä tasyäà jyotsnäyäm<br />
candra-käntau jyotsnä-tulye smite ||110||
—o)0(o—<br />
yä van mano-vilayam eti harer udä re<br />
manda-smite’bhyasatu tä vad anaìga-bé jam |<br />
añ ö ä daçä rëam athavä pi daçä rëakaà vä<br />
mantré çanair atha samä hita-mä tariçvä ||111||<br />
harer udäre çobhamäne manda-smite mano yävad vilayam viçeñ ato layam eti tävad<br />
anaìga-bé jam añ ö ädaçärëam daçärëaà vä prajapatu | kimbhütaù ? samähita-mätariçvä<br />
pratyäharé kå taù präëa-väyuù ||111||<br />
—o)0(o—<br />
ä ropyä ropya manaù padä ravindä di-manda-hasitä ntam |<br />
tatra vilä pya kñ é ëe cetasi sukha-cit-sad-ä tmako bhavati ||112||<br />
manaù padäravindam ärabhya é sad-häsya-paryantaà samäropyänantaram | tatra<br />
viläpya lé naà kå tvä kñ é ëe çuddhe citte sati sukha-jïäna-sad-ätmako bhavati sädhakaù<br />
||112||<br />
—o)0(o—<br />
nyä sa-japa-homa-püjä -tarpaëa-manträ bhiñ eka-viniyogä nä m |<br />
<strong>dé</strong> pikayaiva mayodbhä ñ itaù <strong>krama</strong>ù kå tsna-mantra-gaëa-kathitä nä m ||113||<br />
kå ñ ëa-mantra-samüha-kathitänäà nyäsa-japä<strong>dé</strong> näà <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> pikayaiva <strong>krama</strong>ù<br />
prakäçitaù ||113||<br />
—o)0(o—<br />
saàçaya-timira-cchidurä saiñ ä <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> kareëa sadbhiù |<br />
kara-<strong>dé</strong> pikeva dhä ryä sasneham aharniçaà samasta-sukhä ptyai ||114||<br />
saiñ ä <strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong> sädhu-janaiù sa-snehaà yathä syät tathä kara-<strong>dé</strong> pikeva dhäryä |<br />
kimbhütä ? saàçaya-rüpändhakära-cchedayitré anyäpi tailädi-sneha-sahitaà yathä syät<br />
tathä dhäryate andhakära-näçiné bhavati | kim arthaà dhäryä ? samasta-sukha-präptyartham<br />
||114||<br />
—o)0(o—<br />
jagad idam anubiddhaà yena yasmä t prasüte<br />
yad anu tatam ajasraà pä ti cä dhiñ ö hitä yam |<br />
yad uru maha udarcir yaà vidhatte ca gopé<br />
tam amå ta-sukha-bodha-jyotiñ aà naumi kå ñ ëam ||115||
jagad idam anuviddham anusyütaà yena jyotiñ ä yasmät parameçvarät imaà janalokaà<br />
saàsäräkhyaà prasüte prasütià pränoté ty arthaù | yasminn ity api päö haù |<br />
tathä parameçvaram adhiñ ö hätäram äçritä saté anutataà vistå taà jagat ajasraà sarvadä<br />
päti rakñ ati yasya parameçvarasya üru vipulaà mahaù tejaù tat udarcis tat-tejasä udita<strong>dé</strong><br />
ptiù saté yaà pratibimba-rüpeëa dhatte tam uktänandaà sva-prakäçaà naumi<br />
staumi ||115||<br />
—o)0(o—<br />
yaç cakraà nija-keli-sä dhanam adhiñ ö hä na-sthito’pi prabhur<br />
dattaà manmatha-çatruëä vana-kå te vyä vå tta-lokä ttikam |<br />
dhatte <strong>dé</strong> pta-navena çobhanam aghä petä tta-mä yaà dhruvaà<br />
vande kä ya-vimardanaà vadha-kå tä à bhuïjad-dyukaà yä davam ||116||<br />
yaù parameçvaraù çré -kå ñ ëaù vakñ yamäëa-lakñ aëaà cakraà dhatte taà vande ity<br />
anvayaù | kathambhütaà cakram ? nija-keli-sädhanaà nija-yuddha-kré òä-karaëam |<br />
ké då çaù parameçvaraù ? adhiñ ö häna-sthito’pi samädhi-sthito’pi | yad vä, bähya-sthito’pi<br />
prabhuù svämé | punaù ké då çaiù ? manmatha-çatruëä mahä-devena avane avana-kå te<br />
sarva-loka-rakñ ärthaà dattam | punar düré kå tätivå ñ ö y-anävå ñ ö y-ädy-apadravaà, punaù<br />
<strong>dé</strong> pta-navena iva çobhanaà de<strong>dé</strong> pyamänam | kià bhütaà kå ñ ëam ? päpa-rahitaà<br />
své kå ta-mäyaà punar dhruvam avinäçinaà punar vadha-kå täm upadrava-käriëäà<br />
käya-vimardanaà çaré ra-näçakaà punaù bhuïjad-dyukaà bhuïjat-svarga-lokaà<br />
punar jätyäyäd avam ity arthaù | atra padye cakra-bandhe grantha-kartä sva-näma<br />
prakñ iptavän iti bodhyam ||116||<br />
iti çré man-mahämahopadhyäya-çré -keçava-käçmé ri-bhaö ö a-gosvämi-viracitäyäà<br />
<strong>krama</strong>-<strong>dé</strong> <strong>pikä</strong>yäà añöamaù paöalaù |<br />
||8||<br />
samä pto’yaà granthaù
Change language