Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
govardhanäcärya-viracitä<br />
<strong>äryä</strong>-<strong>saptaçaté</strong><br />
(ed) Ramakant Tripathi. Vidyabhawan Sanskrit Granthamala 127. Varanasi :Chowkhamba<br />
Vidyabhawan, 1965.<br />
|| çréù ||<br />
granthärambha-vrajyä<br />
päëi-grahe pulakitaà vapur aiçaà bhüti-bhüñitaà jayati |<br />
aìkurita iva mano-bhür yasmin bhasmävaçeño’pi ||1||<br />
mä vama saàvåëu viñam idam iti sätaìkaà pitämahenoktaù |<br />
prätar jayati salajjaù kajjala-malinädharaù çambhuù ||2||<br />
jayati priyä-padänte garala-graiveyakaù smarärätiù |<br />
viñama-viçikhe viçann iva çaraëaà gala-baddha-karavälaù ||3||<br />
jayati laläöa-kaöäkñaù çaçi-mauleù pakñmalaù priyägraëatau |<br />
dhanuñi smareëa nihitaù sa-kaëöakaù ketakeñur iva ||4||<br />
jayati jaöä-kiïjalkaà gaìgä-madhu muëòa-valaya-béjam ayam |<br />
gala-garala-paìka-sambhavam abhoruham änanaà çambhoù ||5||<br />
sandhyä-saliläïjalim api kaìkaëa-phaëi-péyamänam avijänan |<br />
gauré-mukhärpita-manä vijayä-hasitaù çivo jayati ||6||<br />
pratibimbita-gauré-mukha-vilokanotkampa-çithila-kara-galitaù |<br />
sveda-bhara-püryamäëaù çambhoù saliläj jalir jayati ||7||<br />
praëaya-kupita-priyä-pada-läkñä-sandhyänubandha-madhurenduù |<br />
tad-valaya-kanaka-nikaña-gräva-grévaù çivo jayati ||8||<br />
pürëa-nakhendur dviguëita-maïjérä prema-çåìkhalä jayati |<br />
hara-çaçi-lekhä gauré-caraëäìguli-madhya-gulpheñu ||9||<br />
çré-kara-pihitaà cakñuù sukhayatu vaù puëòaréka-nayanasya |<br />
jaghanam ivekñitum ägatam abja-nibhaà näbhi-suñireëa ||10||<br />
çyämaà çré-kuca-kuìkuma-piïjaritam uro muradviño jayati |<br />
dina-mukha-nabha iva kaustubha-vibhäkaro yad vibhüñayati ||11||<br />
pratibimbita-priyä-tanu sa-kaustubhaà jayati madhubhido vakñaù |<br />
puruñäyitam abhyasyati lakñmér yad vékñya mukuram iva ||12||
keli-caläìguli-lambhita-lakñmé-näbhir muradviñaç caraëaù |<br />
sa jayati yena kåtä çrér anurüpä padmanäbhasya ||13||<br />
romävalé muräreù çrévatsa-niñevitägra-bhägä vaù |<br />
unnäla-näbhi-nalina-cchäyevottäpam apaharatu ||14||<br />
ädäya sapta-tantrocitäà vipaïcém iva trayéà gäyan |<br />
madhuraà turaìga-vadanocitaà harir jayati haya-mürdhä ||15||<br />
sa jayati mahäbäho jala-nidhi-jaöhare ciraà nimagnäpi |<br />
yenäntrair iva saha phaëi-gaëair baläd uddhåtä dharaëé ||16||<br />
brahmäëòa-kumbhakäraà bhujagäkäraà janärdanaà naumi |<br />
sphäre yat-phaëa-cakre dharä çaräva-çriyaà vahati ||17||<br />
caëòé-jaìghä-käëòaù çirasä caraëa-spåçi priye jayati |<br />
çaìkara-paryanta-jito vijaya-stambhaù smarasyeva ||18||<br />
unnäla-näbhi-paìkeruha iva yenävabhäti çambhur api |<br />
jayati puruñäyitäyäs tad-änanaà çaila-kanyäyäù ||19||<br />
aìka-niléna-gajänana-çaìkäkula-bähuleya-håta-vasanau |<br />
sa-smita-hara-kara-kalitau hima-giri-tanayä-stanau jayataù ||20||<br />
kaëöhocito’pi huìkåti-mätra-nirastaù padäntike patitaù |<br />
yasyäç candra-çikhaù smara-bhalla-nibho jayati sä caëòé ||21||<br />
deve’rpita-varaëa-sraji bahumäye vahati kaiöabhé-rüpam |<br />
jayati suräsura-hasitä lajjä-jihmekñaëä lakñméù ||22||<br />
tän asurän api harim api taà vande kapaöa-kaiöabhé-rüpam |<br />
yair yad bimbädhara-madhu-lubdhaiù péyuñam api mumuce ||23||<br />
talpé-kåtähir agaëita-garuòo häräbhihata-vidhir jayati |<br />
phaëa-çata-péta-çväso rägändhäyäù çriyaù keliù ||24||<br />
smerän anena hariëä yat spåham äkära-vedinäkalitam |<br />
jayati puruñäyitäyäù kamaläyäù kaiöabhé-dhyänam ||25||<br />
kåta-känta-keli-kutuka-çré-çéta-çväsa-seka-nidräëaù |<br />
ghorita-vitatäli-ruto näbhi-saroje vidhir jayati ||26||<br />
eka-rada dvaimätura nistriguëa caturbhujäpi païca-kara |<br />
jaya ñaë-mukha-nuta sapta-cchada-gandhi-madäñöa-tanu-tanaya ||27||<br />
maìgala-kalaça-dvaya-maya-kumbham adambhena bhajata gaja-vadanam |<br />
yad-däna-toya-taralais tila-tulanälambi rolambaiù ||28||
yäbhir anaìgaù säìgé-kåtaù striyo’stré-kåtäç ca tä yena |<br />
vämäcaraëa-pravaëau praëamtatau käminé-kämau ||29||<br />
vihita-ghanälaìkäraà vicitra-varëävalé-maya-sphuraëam |<br />
çakräyudham iva vakraà valméka-bhuvaà kavià naumi ||30||<br />
vyäsa-giräà niryäsaà säraà viçvasya bhärataà vande |<br />
bhüñaëayaiva saïjïäà yad aìkitäà bhäraté vahati ||31||<br />
sati käkutstha-kulonnati-käriëi rämäyaëe kim anyena |<br />
rohati kulyä gaìgä-püre kià bahurase vahati ||32||<br />
atidérgha-jévi-doñäd vyäsena yaço’pahäritaà hanta |<br />
kair nocyeta guëäòhyaù sa eva janmäntaräpannaù ||33||<br />
çré-rämäyaëa-bhärata-båhat-kathänäà kavén namaskurmaù |<br />
trisrotä iva sarasä sarasvaté sphurati yair bhinnä ||34||<br />
säküta-madhura-komala-viläsiné-kaëöha-küjita-präye |<br />
çikña-samaye’pi mude rata-lélä-kälidäsokté ||35||<br />
bhavabhüteù sambandhäd bhüdhara-bhür eva bhäraté bhäti |<br />
etat-kåta-käruëye kim anyathä roditi grävä ||36||<br />
jätä çikhaëòiné präg yathä çikhaëòé tathävagacchämi |<br />
prägalbhyam adhikam äptuà väëé bäëo babhüveti ||37||<br />
yaà gaëayati guror anu yasyäs te dharma-karma saìkucitam |<br />
kavim aham uçanasam iva taà tätaà nélämbaraà vande ||38||<br />
sakala-kaläù kalpayituà prabhuù prabandhasya kumuda-bandhoç ca |<br />
sena-kula-tila-bhüpatir eko räkä-pradoñaç ca ||39||<br />
kävyasyäkñara-maitré-bhäjo na ca karkaçä na ca grämyäù |<br />
çabdä api puruñä api sädhava evärtha-bodhäya ||40||<br />
vaàçe ghuëa iva na viçati doño rasa-bhävite satäà manasi |<br />
rasam api tu na pratécchati bahu-doñaù sannipätéva ||41||<br />
viguëo’pi kävya-bandhaù sädhünäm änanaà gataù svadate |<br />
phütkäro’pi suvaàçair anüdyamänaù çrutià harati ||42||<br />
svayam api bhüri-cchidraç cäpalam api sarvatomukhaà tanvan |<br />
titaus tuñasya piçuno doñasya vivecane’dhikåtaù ||43||<br />
antar-güòhänarthänavyaïjayataù prasäda-rahitasya |<br />
sandarbhasya nadasya ca na rasaù prétyai rasa-jïänäm ||44||
yadasevanéyam asatäm amåta-präyaà suvarëa-vinyäsam |<br />
surasärthamayaà kävyaà triviñöapaà vä samaà vidmaù ||45||<br />
sat-kavi-rasanä-çürpé-nistuñatara-çabda-çäli-päkena |<br />
tåpto dayitädharam api nädriyate kä sudhä däsé ||46||<br />
akalita-çabdälaìkåtir anukülä skhali-pada-niveçäpi |<br />
abhisärikeva ramayati süktiù sotkarña-çåìgärä ||47||<br />
adhvani pada-graha-paraà madayati hådayaà na vä na vä çravaëam |<br />
kävyam abhijïa-sabhäyäà maïjéraà keli-veläyäm ||48||<br />
äsvädita-dayitädhara-sudhä-rasasyaiva süktayo madhuräù |<br />
akalita-rasäla-mukulo na kokilaù kalam udaïcayati ||49||<br />
bälä-kaöäkña-sütritam asaté-netra-tribhäga-kåta-bhäñyam |<br />
kavi-mäëavakä düté-vyäkhyätam adhéyate bhävam ||50||<br />
masåëa-pada-géti-gatayaù sajjana-hådayäbhisärikäù surasäù |<br />
madanädvayopaniñado viçadä govardhanasy<strong>äryä</strong>ù ||51||<br />
väëé präkåta-samucita-rasä balenaiva saàskåtaà nétä |<br />
nimnänurüpa-nérä kalinda-kanyeva gagana-talam ||52||<br />
<strong>äryä</strong>-<strong>saptaçaté</strong>yaà pragalbha-manasäm anädåtä yeñäm |<br />
düté-rahitä iva te na käminé-manasi niviçante ||53||<br />
rata-réti-véta-vasanä priyeva çuddhäpi väì-mude sarasä |<br />
arasä sälaìkåtir api na rocate çälabhaïjéva ||54||<br />
iti granthärambha-vrajyä samäptä |<br />
--o)0(o--<br />
a-kära-vrajyä<br />
avadhi-dinävadhi-jéväù praséda jévantu pathika-janajäyäù |<br />
durlaìghya-vartma-çailau stanau pidhehi prapäpäli ||1||<br />
ativatsalä suçélä sevä-caturä mano’nukülä ca |<br />
ajani vinétä gåhiëé sapadi saptné-stanodbhede ||2||<br />
ayi küla-nicula-mülocchedana-duùçéla-véci-väcäle |<br />
baka-vighasa-paìka-särä na cirät käveri bhavitäsi ||3||<br />
ayi vividha-vacana-racane dadäsi candraà kare samänéya |
vyasana-divaseñu düti kva punas tvaà darçanéyäsi ||4||<br />
astu mlänir loko läïchanam apadiçatu héyatäm ojaù |<br />
tad api na muïcati sa tväà vasudhä-chäyäm iva sudhäàçuù ||5||<br />
aticäpalaà vitanvann antarniviçan nikäma-käöhinyaù |<br />
mukharayasi svayam etäà sad-våttäà çaìkur iva ghaëöäm ||6||<br />
aìgeñu jéryati paraà khaïjana-yünor manobhava-prasaraù |<br />
na punar anantar-garbhita-nidhini dharä-maëòale keliù ||7||<br />
andhatvam andha-samaye badhiratvaà badhira-käla älambya |<br />
çré-keçavayoù praëayé prajäpatir näbhi-västavyaù ||8||<br />
ayi koña-kära kuruñe vanecaräëäà puro guëodgäram |<br />
yan na vidärya vicärita-jaöharas tvaà sa khalu te läbhaù ||9||<br />
agaëita-mahimä laìghita-gurur adhanehaù stanandhaya-virodhé |<br />
iñöäkértis tasyäs tvayi rägaù präëa-nirapekñaù ||10||<br />
aparädhäd adhikaà mäà vyathayati tava kapaöa-vacana-racaneyam |<br />
çasträghäto na tathä sücé-vyadha-vedanä yädåk ||11||<br />
asaté-locana-mukure kim api pratiphalati yan manovarti |<br />
särasvatam api cakñuù satimiram iva tan na lakñayati ||12||<br />
anya-mukhe durvädo yaù priya-vadane sa eva parihäsaù |<br />
itarendhana-janmä yo dhümaù so’gurubhavo dhüpaù ||13||<br />
ayi subhaga kutuka-taralä vicaranté saurabhänusäreëa |<br />
tvayi mohäya varäké patitä madhupéva viña-kusume ||14||<br />
ayi mugdha-gandha-sindhura-çaìkä-mätreëa dantino dalitäù |<br />
upabhuïjate kareëüù kevalam iha mat-kuëäù kariëaù ||15||<br />
ativinaya-vämana-tanur vilaìghate geha-dehaléà na vadhüù |<br />
asyäù punar ärabhaöéà kusumbhaväöé vijänäti ||16||<br />
antar-gatair guëaiù kià dviträ api yatra säkñiëo viraläù |<br />
sa guëo géter yad asau vanecaraà hariëam api harati ||17||<br />
alulita-sakala-vibhüñäà prätar bäläà vilokya muditaà präk |<br />
priya-çirasi vékñya yävakam atha niùçvasitaà sapatnébhiù ||18||<br />
ayi lajjävati nibhara-niçétha-rata-niùsahäìgi sukha-supte |<br />
locana-kokanada-cchadam unmélaya suprabhätaà te ||19||<br />
amilita-vadanam apéòita-vakñoruham atividüra-jaghanoru |
çapatha-çatena bhujäbhyäà kevalam äliìgito’smi tayä ||20||<br />
atipüjita-täreyaà dåñöiù çruti-laìghana-kñamä sutanu |<br />
jina-siddhänta-sthitir iva sa-väsanä kaà na mohayati ||21||<br />
alam aviñaya-bhaya-lajjä-vaïcitam ätmänam iyam iyat samayam |<br />
nava-paricita-dayita-guëä çocati nälapati çayana-sakhéù ||22||<br />
anuräga-vartinä tava viraheëogreëa sä gåhétäìgé |<br />
tripura-ripuëeva gauré vara-tanur ardhävaçiñöaiva ||23||<br />
anya-pravaëe preyasi viparéte srotaséva vihitästhäù |<br />
tad-gatim icchantyaù sakhi bhavanti viphala-çramäù häsyäù ||24||<br />
adhikaù sarvebhyo yaù priyaù priyebhyo hådi sthitaù satatam |<br />
sa luöhati virahe jévaù kaëöhe’syäs tvam iva sambhoge ||25||<br />
anayana-pathe priye na vyathä yathä dåçya eva duñpräpe |<br />
mlänaiva kevalaà niçi tapana-çilä väsare jvalati ||26||<br />
avibhävyo mitre’pi sthiti-mätreëaiva nandayan dayitaù |<br />
rahasi vyapadeçäd ayam arthaù iväräjake bhogyaù ||27||<br />
açrauñér aparädhän mama tathyaà kathaya man-mukhaà vékñya |<br />
abhidhéyate na kià yadi na mäna-cauränanaù kitavaù ||28||<br />
anyonyam anu srotasam anyad athänyat taöät taöaà bhajatoù |<br />
udite’rke’pi na mägha-snänaà prasamäpyate yünoù ||29||<br />
ayi cüta-valli phala-bhara-natäìgi viñvag-vikäsi-saurabhye |<br />
çvapaca-ghaöa-karparäìkä tvaà kila phalitäpi viphalaiva ||30||<br />
aïjalir akäri lokair mlänim anäptaiva raïjitä jagaté |<br />
sandhyäyä iva vasatiù svalpäpi sakhe sukhäyaiva ||31||<br />
agåhétänunayäà mäm upekñya sakhyo gatä bataikäham |<br />
prasabhaà karoñi mayi cet tvad upari vapur adya mokñyämi ||32||<br />
asthira-rägaù kitavo mäné capalo vidüñakas tvam asi |<br />
mama sakhyäù patasi kare paçyämi yathä åjur bhavasi ||33||<br />
akaruëa kätara-manaso darçita-nérä nirantaräleyam |<br />
tväm anu dhävati vimukhaà gaìgeva bhagérathaà dåñöiù ||34||<br />
antaù-kaluña-stambhita-rasayä bhåìgäranälayeva mama |<br />
apy unmukhasya vihitä varavarëini na tvayä tåptiù ||35||<br />
ayi sarale sarala-taror mada-mudita-dvipa-kapola-päleç ca |
anyonya-mugdha-gandha-vyatihäraù kañaëam äcañöe ||36||<br />
asyäù kara-ruha-khaëòita-käëòa-paöa-prakaöa-nirgatä dåñöiù |<br />
paöa-vigalita-niñkaluñä svadate péyüña-dhäreva ||37||<br />
asyäù pati-gåha-gamane karoti mätäçru-picchiläà padavém |<br />
guëa-garvitä punar asau hasati çanaiù çuñka-rudita-mukhé ||38||<br />
aìke niveçya küëita-dåçaù çanair akaruëeti çaàsantyäù |<br />
mokñyämi veëi-bandhaà kadä nakhair gandha-tailäktaiù ||39||<br />
alam analaìkåti-subhage bhüñaëam upahäsa-viñayam itaräsäm |<br />
kuruñe vanaspati-latä prasünam iva bandhya-vallénäm ||40||<br />
abudhä ajaìgamä api kayäpi gatyä paraà padam aväptäù |<br />
mantriëa iti kértyante naya-bala-guöikä iva janena ||41||<br />
atiçéla-çéta-latayä lokeñu sakhé mådu-pratäpä naù |<br />
kñaëa-vämya-dahyamänaù pratäpam asyäù priyo veda ||42||<br />
anyäsv api gåhiëéti dhyäyann abhilañitam äpnoti |<br />
paçyan päñäëamayéù pratimä iva devatätvena ||43||<br />
anupetya néca-bhävaà bälaka parito gabhéra-madhurasya |<br />
asyäù premëaù pätraà na bhavasi sarito rasasyeva ||44||<br />
adhiväsanam ädheyaà guëa-märgam apekñate na ca grathanäm |<br />
kalayati yuvajana-maulià ketaka-kalikä svarüpeëa ||45||<br />
apanéta-nikhila-täpäà subhaga sva-kareëa vinihitäà bhavatä |<br />
patiçayana-vära-päli-jvarauñadhaà vahati sä mäläm ||46||<br />
agaëita-guëena sundara kåtvä cäritram apy udäsénam |<br />
bhavatänanya-gatiù sä vihitävartena taraëir iva ||47||<br />
anurakta-rämayä punar ägataye sthäpitottaréyasya |<br />
apy eka-väsasas tava sarva-yuvabhyo’dhikä çobhä ||48||<br />
ardhaù präëity eko måta itaro me vidhuntudasyeva |<br />
sudhayeva priyayä pathi saìgatyäliìgitärdhasya ||49||<br />
avadhérito’pi nidrä-miñeëa mähätmyam asåëayä priyayä |<br />
avabodhito’smi capalo bäñpa-sthita-mitena talpena ||50||<br />
ayi çabda-mätra-sämyäd äsvädita-çarkarasya tava pathika |<br />
svalpo rasanä-cchedaù purato jana-häsyatä mahaté ||51||<br />
abhinava-yauvana-durjaya-vipakña-jana-hanyamänamänäpi |
sünoù pitå-priyatväd bibharti subhagä-madaà gåhiëé ||52||<br />
apamänitam iva samprati guruëä gréñmeëa durbalaà çaityam |<br />
snänotsuka-taruëé-stana-kalaça-nibaddhaà payo viçati ||53||<br />
alasayati gätram akhilaà kleçaà mocayati locanaà harati |<br />
sväpa iva preyän mama moktuà na dadäti çayanéyam ||54||<br />
aàsävalambi-kara-dhåta-kacam abhiñekärdra-dhavala-nakha-rekham |<br />
dhautädhara-nayanaà vapur astram anaìgasya tava niçitam ||55||<br />
avinihitaà vinihitam iva yuvasu svaccheñu vära-väma-dåçaù |<br />
upadarçayanti hådayaà darpaëa-bimbeñu vadanam iva ||56||<br />
atilajjayä tvayaiva prakaöaù preyän akäri nibhåto’pi |<br />
präsäda-maulir upari prasarantyä vaijayanty eva ||57||<br />
anyonya-grathanäguëa-yogäd gävaù padärpaëair bahubhiù |<br />
khalam api tudanti meòhé-bhütaà madhya-stham älambya ||58||<br />
ananugraheëa na tathä vyathayati kaöu-küjitair yathä piçunaù |<br />
rudhirädänäd adhikaà dunoti karëe kvaëan maçakaù ||59||<br />
agre laghimä paçcän mahatäpi pidhéyate na hi mahimnä |<br />
vämana iti trivikramam abhidadhati daçävatära-vidaù ||60||<br />
aìke stanandhayas tava caraëe paricärikä priyaù påñöhe |<br />
asti kim u labhyam adhikaà gåhiëi yadä çaìkase bäläm ||61||<br />
adhara udastaù küjitam ämélitam akñi lolito mauliù |<br />
äsäditam iva cumbana-sukham asparçe’pi taruëäbhyäm ||62||<br />
atirabhasena bhujo’yaà våti-vivareëa praveçitaù sadanam |<br />
dayitäsparçollasito nägacchati vartmanä tena ||63||<br />
ambara-madhya-niviñöaà tavedam aticapalam alaghu jaghana-taöam |<br />
cätaka iva navam abhraà nirékñamäëo na tåpyämi ||64||<br />
ayam andhakära-sindhura-bhäräkräntävané-bharäkräntaù |<br />
unnata-pürvädri-mukhaù kürmaù sandhyäsram udvamati ||65||<br />
antarbhüto nivasati jaòe jaòaù çiçira-mahasi hariëa iva |<br />
ajaòe çaçéva tapane sa tu praviñöo’pi niùsarati ||66||<br />
agaëita-janäpavädä tvat-päëi-sparça-harña-taraleyam |<br />
äyäsyato varäké jvarasya talpaà prakalpayati ||67||<br />
apy eka-vaàça-januñoù paçyata pürëatva-tucchatä-bhäjoù |
jyä-kärmukayoù kaçcid guëa-bhütaù kaçcid api bhartä ||68||<br />
abhinava-keli-kläntä kalayati bälä krameëa gharmämbhaù |<br />
jyäm arpayituà namitä kusumästra-dhanur lateva madhu ||69||<br />
asaté kulajä dhérä prauòhä prativeçiné yad äsaktim |<br />
kurute sarasä ca tadä brahmänandaà tåëaà manye ||70||<br />
avirala-patitäçru vapuù päëòu snigdhaà tavopanétam idam |<br />
çata-dhautam äjyam iva me smara-çara-däha-vyathäà harati ||71||<br />
antar nipatita-guïjä-guëa-ramaëéyaç cakästi kedäraù |<br />
nija-gopé-vinaya-vyaya-khedena vidérëa-hådaya iva ||72||<br />
amunä hatam idam idam iti rudaté prativeçine’ìgam aìgam iyam |<br />
roña-miña-dalita-lajjä gåhiëé darçayati pati-purataù ||73||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä a-kära-vrajyä ||<br />
ä-kära-vrajyä<br />
äntaram api bahiri va hi vyaïjayituà rasam açeñataù satatam |<br />
asaté sat-kavi-süktiù käca-ghaöéti trayaà veda ||74||<br />
äloka eva vimukhé kvacid api divase na dakñiëä bhavasi |<br />
chäyeva tad api täpaà tvam eva me harasi mänavati ||75||<br />
äjïä käkur yäcïä-kñepo hasitaà ca çuñka-ruditaà ca |<br />
iti nidhuvana-päëòityaà dhyäyaàs tasyä na tåpyämi ||76||<br />
äjïäpayiñyasi padaà däsyasi dayitasya çirasi kià tvarase |<br />
asamaya-mänini mugdhe mä kuru bhagnäìkuraà prema ||77||<br />
äsädya bhaìgam anayä dyüte vihitäbhirucita-keli-paëe |<br />
niùsärayatäkñäniti kapaöa-ruñotsäritäù sakhyaù ||78||<br />
ädaraëéya-guëä sakhi mahatä nihitäsi tena çirasi tvam |<br />
tava läghava-doño’yaà saudha-patäkeva yac calasi ||79||<br />
ärdram api stana-jaghanän nirasya sutanu tvayaitad unmuktam |<br />
kha-stham aväptum iva tväà tapanäàçün aàçukaà pibati ||80||<br />
äropitä çiläyäm açmeva tvaà bhaveti mantreëa |<br />
magnäpi pariëayäpadi jära-mukhaà vékñya hasitaiva ||81||<br />
äyäti yäti khedaà karoti madhu harati madhukarévänyä |<br />
adhidevatä tvam eva çrér iva kamalasya mama manasaù ||82||
äsädya dakñiëäà diçam avilambaà tyajati cottaräà taraëiù |<br />
puruñaà haranti käntäù präyeëa hi dakñiëä eva ||83||<br />
ädäna-päna-lepaiù käçcid garalopatäpa-häriëyaù |<br />
sadasi sthitaiva siddhauñadhi-vallé käpi jévayati ||84||<br />
ändola-lola-keçéà cala-käïcé-kiìkiëé-gaëa-kvaëitäm |<br />
smarasi puruñäyitäà täà smara-cämara-cihna-yañöim iva ||85||<br />
äkñipasi karëam akñëä balir api baddhas tvayä tridhä madhye |<br />
iti jita-sakala-vadänye tanu-däne lajjase sutanu ||86||<br />
äkñepa-caraëa-laìghana-keça-graha-keli-kutuka-taralena |<br />
stréëäà patir api gurur iti dharmaà na çrävitä sutanuù ||87||<br />
ägacchatänavekñita-påñöhenärthé varäöakeneva |<br />
muñitäsmi tena jaghanäà-çukam api voòhuà naçaktena ||88||<br />
äkuïcitaika-jaìghaà darävåtordhvoru gopitärdhoru |<br />
sutanoù çvasita-kramana-mad-udara-sphuöa-näbhi çayanam idam ||89||<br />
ädäya dhanam analpaà dadänayä subhaga tävakaà väsaù |<br />
mugdhä rajaka-gåhiëyä kåtä dinaiù katipayair niùsvä ||90||<br />
ästäà varam avakeçé mä doha-damasya racaya püga-taroù |<br />
etasmät phalitäd api kevalam udvegam adhigaccha ||91||<br />
ärabdham abdhi-mathanaà svahastayitvä dvi-jihvam amarair yat |<br />
ucitas tat-pariëämo viñamaà viñam eva yaj jätam ||92||<br />
ävarjitälakäli çväsotkampa-stanärpitaika-bhujam |<br />
çayanaà rati-vivaça-tanoù smarämi çithiläàçukaà tasyäù ||93||<br />
ämräìkuro’yam aruëa-çyämala-rucir asthi-nirgataù sutanu |<br />
nava-kamaöha-karpara-puöän mürdhevordhvaà gataù sphurati ||94||<br />
äbhaìgurägra-bahu-guëa-dérghäsväda-pradä priyä-dåñöiù |<br />
karñati mano madéyaà hrada-ménaà baòiça-rajjur iva ||95||<br />
älapa yathä yathecchasi yuktaà tava kitava kim apavärayasi |<br />
stré-jäti-läïchanam asau jévita-raìkä sakhé subhaga ||96||<br />
äsvädito’si mohäd bata viditä vadana-mädhuré bhavataù |<br />
madhu-lipta-kñura rasanäc chedäya paraà vijänäsi ||97||<br />
äkåñöi-bhagna-kaöakaà kena tava prakåti-komalaà subhage |<br />
dhanyena bhuja-måëälaà grähyaà madanasya räjyam iva ||98||
äruhya düram agaëita-raudra-kleçä prakäçayanté svam |<br />
väta-pratécchana-paöé vahitram iva harasi mäà sutanu ||99||<br />
äyäsaù para-hiàsä vaitaàsika-särameya tava säraù |<br />
tväm apasärya vibhäjyaù kuraìga eño’dhunaivänyaiù ||100||<br />
änayati pathika-taruëaà hariëa iha präpayann ivätmänam |<br />
upakalam ago’pi komala-kalam ävalika-valanottaralaù ||101||<br />
äséd eva yad ärdraù kim api tadä kim ayam ähato’py äha |<br />
niñöhura-bhäväd adhunä kaöüni sakhi raöati paöaha iva ||102||<br />
äjïä-karaç ca täòana-paribhava-sahanaç ca satyam aham asyäù |<br />
na tu çéla-çétaleyaà priyetarad vaktum api veda ||103||<br />
ädhäya dugdha-kalaçe manthänaà çränta-dor-latä gopé |<br />
apräpta-pärijätä daive doñaà niveçayati ||104||<br />
ästäà mänaù kathanaà sakhéñu vä mayi nivedya-durvinaye |<br />
çithilita-rati-guëa-garvä mamäpi sä lajjitä sutanuù ||105||<br />
ävartair ätarpaëa-çobhäà òiëòéra-päëòurair dadhaté |<br />
gäyati mukharita-salilä priya-saìgama-maìgalaà surasä ||106||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ä-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
i-kära-vrajyä<br />
iyam udgatià haranté-netra-nikocaà ca vidadhaté purataù |<br />
na vijänémaù kià tava vadati sapatnéva dina-nidrä ||107||<br />
idam ubhaya-bhitti-santata-hära-guëäntar-gataika-kuca-mukulam |<br />
guöikä-dhanur iva bälä-vapuù smaraù çrayati kutukena ||108||<br />
iha çikhari-çikharävalambini vinoda-dara-tarala-vapuñi taru-hariëe |<br />
paçyäbhilañati patituà vihagé nija-néòa-mohena ||109||<br />
ikñur nadé-praväho dyütaà mäna-grahaç ca he sutanu |<br />
bhrü-latikä ca taveyaà bhaìge rasam adhikam ävahati ||110||<br />
indor iväsya purato yad vimukhé säpa-väraëä bhramasi |<br />
tat kathaya kià nu duritaà sakhi tvayä chäyayeva kåtam ||111||<br />
iha kapaöa-kutuka-taralita-dåçi viçväsaà kuraìga kià kuruñe |<br />
tava rabhasa-taraliteyaà vyädha-vadhür väladhau valate ||112||
iha vahati bahu mahodadhivibhüñaëä mänagarvam iyam urvé |<br />
devasya kamaöhamürteù na påñöhaà api nikhilam äpnoti ||113||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä i-kära-vrajyä ||<br />
é-kära-vrajyä<br />
érñyä-roña-jvalito-nija-pati-saìgaà vicintayaàs tasyäù |<br />
cyuta-vasana-jaghana-bhävana-sändränandena nirvämi ||114||<br />
éçvara-parigrahocita-moho’syäà madhupa kià mudhä patasi |<br />
kanakäbhidhäna-särä véta-rasä kitava-kalikeyam ||115||<br />
éñad avaçiñöa-jaòimä çiçire gata-mätra eva ciram aìgaiù |<br />
nava-yauvaneva tanvé niñevyate nirbharaà väpé ||116||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä é-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
u-kära-vrajyä<br />
ullasita-bhrü-dhanuñä tava påthunä locanena ruciräìgi |<br />
acalä api na mahäntaù ke caïcala-bhävam änétäù ||117||<br />
upanéya yan nitambe bhujaìgam uccair alambi vibudhaiù çréù |<br />
ekaù sa mandara-giriù sakhi garimäëaà samudvahatu ||118||<br />
ullasita-läïchano’yaà jyotsnä-varñé sudhäkaraù sphurati |<br />
äsakta-kåñëa-caraëaù çakaöa iva prakaöita-kñéraù ||119||<br />
upacäränunayäs te kitavasyopekñitäù sakhé-vacasä |<br />
adhunä niñöhuram api yadi sa vadati kalikaitaväd yämi ||120||<br />
uñasi parivartayantyä muktä-dämopavétatäà nétam |<br />
puruñäyita-vaidagdhyaà vréòävati kairna kalitaà te ||121||<br />
uòòénänäm eñäà präsädät taruëi pakñiëäà paìktiù |<br />
visphurati vaijayanté-pavana-cchinnäpaviddheva ||122||<br />
ujjägarita-bhrämita-dantura-dala-ruddha-madhukara-prakare |<br />
käïcana-ketaki mä tava vikasatu saurabhya-sambhäraù ||123||<br />
ullasita-bhrüù kim atikräntaà cintayasi nistaraìgäkñi |<br />
kñudräpacära-virasaù päkaù premëo guòasyeva ||124||
uddiçya niùsarantéà sakhém iyaà kapaöa-kopa-kuöila-bhrüù |<br />
evam avataàsam äkñipad ähata-dépo yathä patati ||125||<br />
udito’pi tuhina-gahane gagana-pränte na dépyate tapanaù |<br />
kaöhina-ghåta-püra-pürëe çaräva-çirasi pradépa iva ||126||<br />
udgamanopaniveçana-çayana-parävåtti-valana-calaneñu |<br />
aniçaà sa mohayati mäà hål-lagnaù çväsa iva dayitaù ||127||<br />
ujjhita-saubhägya-mada-sphuöa-yäcïänaìga-bhétayor yünoù |<br />
akalita-manasor ekä dåñöir düté nisåñöärthé ||128||<br />
uttama-bhujaìga-saìgama-nispanda-nitamba-cäpalas tasyäù |<br />
mandara-girir iva vibudhair itas tataù kåñyate käyaù ||129||<br />
upanéya kalama-kuòavaà kathayati sabhayaç cikitsake halikaù |<br />
çoëaà somärdha-nibhaà vadhü-stane vyädhim upajätam ||130||<br />
unmukulitädhara-puöe-bhüti-kaëa-träsa-mélitärdhäkñi |<br />
dhümo’pi neha virama-bhramaro’yaà çvasitam anusarati ||131||<br />
upari pariplavate mama bäleyaà gåhiëi haàsa-mäleva |<br />
sarasa iva nalina-nälä tvam äçayaà präpya vasasi punaù ||132||<br />
utkampa-gharma-picchila-doù-sädhika-hasta-vicyutaç cauraù |<br />
çivam äçäste sutanu-stanayos tava païcaläïcalayoù ||133||<br />
utkñipta-bähu-darçita-bhuja-mülaà cüta-mukula mama sakhyä |<br />
äkåñyamäëa räjati bhavataù param ucca-pada-läbhaù ||134||<br />
ucca-kuca-kumbha-nihito hådayaà cälayati jaghana-lagnägraù |<br />
atinimna-madhya-saìkrama-däru-nibhas taruëi tava häraù ||135||<br />
ullasita-çéta-dédhiti-kalopakaëöhe sphuranti täraughäù |<br />
kusumäyudha-vidhåta-dhanur-nirgata-makaranda-bindu-nibhäù ||136||<br />
upanéya priyam asamaya-vidaà ca me dagdha-mänam apanéya |<br />
narmopakrama eva kñaëade dütéva calitäsi ||137||<br />
uttama-vanitaika-gatiù karéva sarasé-payaù sakhé-dhairyam |<br />
äskanditoruëä tvaà hastenaiva spåçan harasi ||138||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä u-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--
ü-kära-vrajyä<br />
üòhämunätivähaya påñöhe lagnäpi kälam acaläpi |<br />
sarvaàsahe kaöhora-tvacaù kim aìkena kamaöhasya ||139||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ü-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
å-kära-vrajyä<br />
åjunä nidhehi caraëau parihara sakhi nikhila-nägaräcäram |<br />
iha òäkinéti pallé-patiù kaöäkñe’pi daëòayati ||140||<br />
åñabho’tra géyata iti çrutvä svara-päragä vayaà präptäù |<br />
ko veda goñöham etad go-çäntau vihita-bahu-mänam ||141||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä å-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
e-kära-vrajyä<br />
eko haraù priyädhara-guëa-vedé diviñado’pare müòhäù |<br />
viñam amåtaà vä samam iti yaù paçyan garalam eva papau ||142||<br />
eñyati mä punar ayam iti gamane yad amaìgalaà mayäkäri |<br />
adhunä tad eva käraëam avasthitau dagdha-geha-pateù ||143||<br />
ekaikaço yuva-janaà vilaìghamänäkña-nikaram iva taralä |<br />
viçrämyati subhaga tväm aìgulir äsädya merum iva ||144||<br />
ekaù sa eva jévati svahådaya-çünyo’pi sahådayo rähuù |<br />
yaù sakala-laghima-käraëam udaraà na bibharti duñpüram ||145||<br />
ekena cürëa-kuntalam apareëa kareëa cibukam unnamayan |<br />
paçyämi bäñpa-dhauta-çruti nagara-dväri tad-vadanam ||146||<br />
ekaà jévana-mülaà caïcalam api täpayantam api satatam |<br />
antar vahati varäké sä tväà näseva niùçväsam ||147||<br />
ekaà vadati mano mama yämi na yäméti hådayam aparaà me |<br />
hådaya-dvayam ucitaà tava sundari håta-känta-cittäyäù ||148||<br />
eraëòa-pattra-çayanä janayanté svedam alaghu-jaghana-taöä |<br />
dhüli-puöéva milanté smara-jvaraà harati halika-vadhüù ||149||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä e-kära-vrajyä ||
--o)0(o--<br />
ka-kära-vrajyä<br />
keli-nilayaà sakhém iva nayati navoòhäà svayaà na mäà bhajate |<br />
itthaà gåhiëém arye stuvati prativeçinä hasitam ||150||<br />
käla-krama-kamanéya-kroòeyaà ketakéti käçaàsä |<br />
våddhir yathä yathä syäs tathä tathä kaëöakotkarñaù ||151||<br />
kåtakasväpa madéya-çväsa-dhvani-datta-karëa kià tévraiù |<br />
vidhyasi mäà niùçväsaiù smaraù çaraiù çabda-vedhéva ||152||<br />
kva sa nirmoka-dukülaù kvälaìkaraëäya phaëi-maëi-çreëé |<br />
käliya-bhujaìga-gamanäd yamune viçvasya gamyäsi ||153||<br />
kiïcin na bälayoktaà na saprasädä niveçitä dåñöiù |<br />
mayi pada-patite kevalam akäri çuka-païjaro vimukhaù ||154||<br />
kåta-hasita-hasta-tälaà manmatha-taralair vilokitäà yuvabhiù |<br />
kñiptaù kñipto nipatann aìge nartayati bhåìgas täm ||155||<br />
kamala-mukhi sarvatomukha-niväraëaà vidadhad eva bhüñayati |<br />
rodho'ruddha-svarasäs taraìgiëés tarala-nayanäç ca ||156||<br />
kitava prapaïcitä sä bhavatä mandäkña-manda-saïcärä |<br />
bahu-däyair api samprati päçakasäréva näyäti ||157||<br />
kaù çläghanéya-janmä mägha-niçéthe’pi yasya saubhägyam |<br />
präleyänila-dérghaù kathayati käïcé-ninädo’yam ||158||<br />
kim açakanéyaà premëaù phaëinaù kathayäpi yä bibheti sma |<br />
sä giriça-bhuja-bhujaìgama-pheëopadhänädya nidräti ||159||<br />
kåtrima-kanakeneva premëä muñitasya vära-vanitäbhiù |<br />
laghur iva vitta-vinäça-kleço jana-häsyatä mahaté ||160||<br />
kià parva-divasam ärjita-dantoñöhi nijaà vapur na maëòayasi |<br />
sa tväà tyajati na parvasv api madhuräm ikñu-yañöim iva ||161||<br />
kañöaà sähasa-käriëi tava nayanärdhena so’dhvani spåñöaù |<br />
upavétäd api vidito na dvija-dehas tapasvé te ||162||<br />
kleçe'pi tanyamäne militeyaà mäà pramodayaty eva |<br />
raudre'nabhre'pi nabhaù-suräpagä-väri-våñöir eva ||163||<br />
küpa-prabhaväëäà param ucitam apäà paööa-bandhanaà manye |
yäù çakyante labdhuà na pärthivenäpi viguëena ||164||<br />
kararuha-çikhä-nikhäta bhräntvä viçränta rajani-duraväpa |<br />
ravir iva yantrollikhitaù kåço’pi lokasya harasi dåçam ||165||<br />
kià karaväëi divä-niçam api lagnä sahaja-çétala-prakåtiù |<br />
hanta sukhayämi na priyam ätmänam ivätmanaç chäyä ||166||<br />
keçaiù çiraso garimä maraëaà péyüña-kuëòa-pätena |<br />
dayita-vahanena vakñasi yadi bhäras tad idam acikitsyam ||167||<br />
kiïcit karkaçatäm anu rasaà pradäsyan nisarga-madhuraà me |<br />
ikñor iva te sundari mänasya granthir api kämyaù ||168||<br />
kena giriçasya dattä buddhir bhujagaà jaöävane'rpayitum |<br />
yena rati-rabhasa-käntä-kara-cikuräkarñaëaà muñitam ||169||<br />
kara-caraëa-käïci-hära-prahäram avacintya bala-gåhéta-kacaù |<br />
praëayé cumbati dayitä-vadanaà sphurad-adharam aruëäkñam ||170||<br />
kurutäà cäpalam adhunä kalayatu surasäsi yädåçé tad api |<br />
sundari harétakém anu paripétä väridhäreva ||171||<br />
kajjala-tilaka-kalaìkita-mukha-candre galita-salila-kaëa-keçi |<br />
nava-viraha-dahana-tülo jévayitavyas tvayä katamaù ||172||<br />
kåcchränuvåttayo'pi hi paropakäraà tyajanti na mahäntaù |<br />
tåëa-mätra-jévanä api kariëo däna-dravärdra-karäù ||173||<br />
kià hasatha kià pradhävatha kià janam ähvayatha bälakä viphalam |<br />
tad atha darçayati yathäriñöaù kaëöhe’munä jagåhe ||174||<br />
kätaratä-kekarita-smara-lajjä-roña-masåëa-madhuräkñé |<br />
yoktuà na moktum athavä valate’säv artha-labdha-ratiù ||175||<br />
ketaka-garbhe gandhädareëa düräd amé drutam upetäù |<br />
madana-syandana-väjita iva madhupä dhülim ädadate ||176||<br />
ko vakrimä guëäù ke kä käntiù çiçira-kiraëa-lekhänäm |<br />
antaù praviçya yäsäm äkräntaà paçu-viçeñeëa ||177||<br />
kåta-vividha-mathana-yatnaù paräbhäväya prabhuù suräsurayoù |<br />
icchati saubhägyam adät svayaàvareëa çriyaà viñëuù ||178||<br />
kià putri gaëòa-çaila-bhrameëa nava-néradeñu nidräsi |<br />
anubhava capalävilasita-garjita-deçäntara-bhräntéù ||179||<br />
käntaù padena hata iti saraläm aparädhya kià prasädayatha |
so’py evam eva sulabhaù pada-prahäraù prasädaù kim ||180||<br />
karëa-gateyam amoghä dåñöis tava çaktir indra-dattä ca |<br />
sä näsädita-vijayä kvacid api näpärtha-patiteyam ||181||<br />
kleçayasi kim iti dütér yad açakyaà sumukhi tava kaöäkñeëa |<br />
kämo'pi tatra säyakam akérti-çaìké na sandhatte ||182||<br />
ko veda mülyam akña-dyüte prabhuëä paëékåtasya vidhoù |<br />
prativijaye yat pratipaëam adharaà ghara-nandiné vidadhe ||183||<br />
kupitäà caraëa-praharaëa-bhayena muïcämi na khalu caëòi tväm |<br />
alir anila-capala-kisalaya-täòana-sahano latäà bhajate ||184||<br />
kopäkåñöa-bhrü-smara-çaräsane saàvåëu priye patataù |<br />
chinna-jyä-madhupän iva kajjala-malinäçru-jala-bindün ||185||<br />
kämenäpi na bhettuà kim u hådayam apäri bäla-vanitänäm |<br />
müòha-viçikha-prahärocchünam iväbhäti yad-vakñaù ||186||<br />
kià para-jévair dévyasi vismaya-madhuräkñi gaccha sakhi düram |<br />
ahim adhicatvaram uraga-grähé khelayatu nirvighnaù ||187||<br />
kara-caraëena praharati yathä yathäìgeñu kopa-taraläkñé |<br />
roñayati paruña-vacanais tathä tathä preyaséà rasikaù ||188||<br />
kas täà nindati lumpati kaù smara-phalakasya varëakaà mugdhaù |<br />
ko bhavati ratna-kaëöakam amåte kasyärucir udeti ||189||<br />
kopavati päëi-lélä-caïcala-cütäìkure tvayi bhramati |<br />
kara-kampita-karaväle smara iva sä mürcchitä sutanuù ||190||<br />
kaulényädalamenäà bhajämi nakulaà smaraù pramäëayati |<br />
tad-bhävanena bhajato mama gotra-skhalanam aniväryam ||191||<br />
kuta iha kuraìga-çävaka kedäre kalam amaïjaréà tyajasi |<br />
tåëa-bäëas tåëa-dhanvä tåëa-ghaöitaù kapaöa-puruño'yam ||192||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ka-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
kha-kära-vrajyä<br />
khala-sakhyaà präì madhuraà vayo'nataräle nidägha-dinam ante |<br />
ekaädi-madhya-pariëati-ramaëéyä sädhu-jana-maitré ||193||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä kha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--<br />
ga-kära-vrajyä<br />
guëam adhigatam api dhanavän na cirän näçayati rakñati daridraù |<br />
majjayati rajjum ambhasi pürëaù kumbhaù sakhi na tucchaù ||194||<br />
gurur api laghüpanéto na nimajjati niyatam äçaye mahataù |<br />
vänakaropanétaù çailo makarälayasyeva ||195||<br />
gauré-pater garéyo garalaà gatvä gale jérëam |<br />
jéryati karëe mahatäà durvädo nälpam api viçati ||196||<br />
gåhapati-purato järaà kapaöa-kathä-kathita-manmathävastham |<br />
préëayati péòayati ca bälä niùçvasya niùçvasya ||197||<br />
gati-gaïjita-vara-yuvatiù karé kapolau karotu mada-malinau |<br />
mukha-bandha-mätra-sindhura labodara kià madaà vahasi ||198||<br />
gehinyäù çåëvanté gotra-skhalitäparädhato mänam |<br />
snigdhäà priye sa-garväà sakhéñu bälä dåçaà diçati ||199||<br />
gréñàa-maye samaye'smin vinirmitaà kalaya keli-vana-müle |<br />
alam älaväla-valaya-cchalena kuëòalitam iva çaityam ||200||<br />
guëa-baddha-caraëa iti mä lélä-vihagaà vimuïca sakhi mugdhe |<br />
asmin valayita-çäkhe kñaëena guëa-yantraëaà truöati ||201||<br />
guru-garji-sändra-vidyud-bhaya-mudrita-karëa-cakñuñäà purataù |<br />
bälä cumbati järaà vajräd adhiko hi madaneñuù ||202||<br />
gåhiëé-guëeñu gaëitä vinayaù sevä vidheyateti guëäù |<br />
mänaù prabhutä vämyaà vibhüñaëaà väma-nayanänäm ||203||<br />
guëam äntaram aguëaà vä lakñmér gaìgä ca veda hari-harayoù |<br />
ekä pade'pi ramate na vasati nihitä çirasy aparä ||204||<br />
gatvä jévita-saàçayam abhyastaù soòhum aticiräd virahaù |<br />
akaruëaù punar api ditsasi surata-durabhyäsam asmäkam ||205||<br />
gotra-skhalita-praçne'py uttaram atiçéla-çétalaà dattvä |<br />
niùçvasya mogha-rüpe sva-vapuñi nihitaà tayä cakñuù ||206||<br />
gandha-grähiëi çälonmélita-niryäsa-nihita-nikhiläìgi |<br />
upabhukta-mukta-bhüruha-çate'dhunä bhramari na bhramasi ||207||
guruñu militeñu çirasä praëamasi laghuñünnatä sameñu samä |<br />
ucitajïäsi tule kià tulayasi guïjä-phalaiù kanakam ||208||<br />
gehinyä hriyamäëaà nirudhyamänaà navoòhayä purataù |<br />
mama naukä-dvitayärpita-guëa iva hådayaà dvidhä bhavati ||209||<br />
guëa äkarñaëa-yogyo dhanuña ivaiko'pi lakña-läbhäya |<br />
lütätantubhir iva kià guëair vimardäsahair bahubhiù ||210||<br />
gäyati géte vaàçe vädayati sa vipaïcéñu |<br />
päöhayati païjara-çukaà tava sandeçäkñaraà rämä ||211||<br />
gaëayati na madhu-vyayam ayam aviratam äpibatu madhukaraù kumudam |<br />
saubhägya-mänavän param asüyati dyu-maëaye candraù ||212||<br />
guëa-vidhåtä sakhi tiñöhasi tathaiva dehena kià tu hådayaà te |<br />
håtam amunä mäläyäù saméraëeneva saurabhyam ||213||<br />
guru-sadane nedéyasi caraëa-gate mayi ca mükayäpi tayä |<br />
nüpuram apäsya padayoù kià na priyam éritaà priyayä ||214||<br />
granthilatayä kim ikñoù kim apabhraàçena bhavati gétasya |<br />
kim anärjavena çaçinaù kià däridryeëa dayitasya ||215||<br />
gehinyä cikura-graha-samaya-sasétkära-mélita-dåçäpi |<br />
bälä-kapola-pulakaà vilokya nihito'smi çirasi padä ||216||<br />
guru-pakñma jägaräruëa-ghürëat-täraà kathaïcid api valate |<br />
nayanam idaà sphuöa-nakha-pada-niveç a-kåta-kopa-kuöila-bhru ||217||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ga-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
gha-kära-vrajyä<br />
ghaöita-jaghanaà nipéòita-pénoru nyasta-nikhila-kuca-bhäram |<br />
äliìganty api bälä vadaty asau muïca muïceti ||218||<br />
ghaöita-paläça-kapäöaà niçi niçi sukhino hi çerate padmäù |<br />
ujjägareëa kairava kati çakyä rakñituà lakñméù ||219||<br />
ghürëanti vipralabdhäù snehäpäyät pradépa-kalikäç ca |<br />
prätaù prasthita-päntha-stré-hådayaà sphuöati kamalaà ca ||220||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä gha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--<br />
ca-kära-vrajyä<br />
capalasya palita-läïchita-cikuraà dayitasya maulim avalokya |<br />
khedocite’pi samaye saàmadam evädade gåhiëé ||221||<br />
caëòi prasäritena spåçan bhujenäpi kopanäà bhavatém |<br />
tåpyämi paìkiläm iva piban nadéà nalina-nälena ||222||<br />
capala-bhujaìgé-bhuktojjhita çétala-gandhavaha niçi bhränta |<br />
aparäçäà pürayituà pratyüña-sadägate gaccha ||223||<br />
cira-pathika dräghima-milad-alaka-latä-çaivalävali-grathilä |<br />
kara-toyeva mågäkñyä dåñöir idänéà sadänérä ||224||<br />
caëòi dara-capala-cela-vyaktoru-vilokanaika-rasikena |<br />
dhüli-bhayäd api na mayä caraëa-håtau kuïcitaà cakñuù ||225||<br />
cala-kuëòala-calad-alaka-skhalad-urasija-vasana-sajjad-üru-yugam |<br />
jaghana-bhara-klama-küëita-nayanam idaà harati gatam asyäù ||226||<br />
caraëaiù paräga-saikatam aphalam idaà likhasi madhupa ketakyäù |<br />
iha vasati känti-säre näntaù-saliläpi madhu-sindhuù ||227||<br />
cira-käla-pathika çaìkä-taraìgitäkñaù kim ékñase mugdha |<br />
tvan-nistriàçäçleña-vraëa-kiëaräjéyam etasyäù ||228||<br />
capaläà yathä madändhaç chäyämayam ätmanaù karo hanti |<br />
äsphälayati karaà pratigajas tathäyaà puro ruddhaù ||229||<br />
cumbana-lolupa-mad-adhara-håta-käçméraà smaran na tåpyämi |<br />
hådaya-dviradäläna-stambhaà tasyäs tad-üru-yugam ||230||<br />
cikura-visäraëa-tiryaì-nata-kaëöhé vimukha-våttir api bälä |<br />
tväm iyam aìguli-kalpita-kacävakäçä vilokayati ||231||<br />
cumbana-håtäïjanärghaà sphuöa-jägara-rägam ékñaëaà kñipasi |<br />
kim uñasi viyoga-kätaram asameñur ivärdha-näräcam ||232||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ca-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
cha-kära-vrajyä<br />
chäyä-grähé candraù küöatvaà satatam ambujaà vrajati |
hitvobhayaà sabhäyäà stauti tavaivänanaà lokaù ||233||<br />
chäyä-mätraà paçyann adhomukho’py udgatena dhairyeëa |<br />
tudati mama hådaya-nipuëä rädhä-cakraà kirétéva ||234||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä cha-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ja-kära-vrajyä<br />
jala-bindavaù katipaye nayanäd gamanodyame tava skhalitäù |<br />
känte mama gantavyä bhür etair eva picchilitä ||235||<br />
jåmbhottambhita-dor-yuga-yantrita-täöaìka-péòita-kapolam |<br />
tasyäù smarämi jala-kaëa-lulitäïjanam alasa-dåñöi mukham ||236||<br />
jägaritvä puruñaà paraà vane sarvato mukhaà harasi |<br />
ati çarad-anurüpaà tava çélam idaà jäti-çälinyäù ||237||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ja-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
jha-kära-vrajyä<br />
jhaìkåta-kaìkaëa-päëi-kñepaiù stambhävalambanair maunaiù |<br />
çobhayasi çuñka-ruditair api sundari mandira-dväram ||246||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä jha-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
òha-kära-vrajyä<br />
òhakkäm ähatya madaà vitanvate kariëa iva ciraà puruñäù |<br />
stréëäà kariëénäm iva madaù punaù sva-kula-näçäya ||247||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä òha-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--
ta-kära-vrajyä<br />
täà täpayanti manmatha-bäëäs tväà préëayanti bata subhaga |<br />
tapana-karäs tapana-çiläà jvalayanti vidhuà madhurayanti ||248||<br />
tava sutanu sänumatyä bahu-dhätu-janita-nitamba-rägäyäù |<br />
giri-vara-bhuva iva läbhenäpnomi dvy-aìgulena divam ||249||<br />
tyakto muïcati jévanam ujjhati nänugrahe'pi lolutvam |<br />
kià prävåñeva padmäkarasya karaëéyam asya mayä ||250||<br />
tvad-virahäpadi päëòus tanvaìgé chäyayaiva kevalayä |<br />
haàséva jyotsnäyäà sä subhaga pratyabhijïeyä ||251||<br />
tvayi viniveçita-cittä subhaga gatä kevalena käyena |<br />
ghana-jäla-ruddha-ménä nadéva sä néra-mätreëa ||252||<br />
tvayi saàsaktaà tasyäù kaöhoratara hådayam asama-çara-taralam |<br />
märuta-calam aïcalam iva kaëöaka-samparkataù sphuöitam ||253||<br />
tvam asüryaàpaçyä sakhi padam api na vinäpaväraëaà bhramasi |<br />
chäye kim iha vidheyaà muïcanti na mürtimantas tväm ||254||<br />
tava virahe vistärita-rajanau janitendu-candana-dveñe |<br />
visinéva mägha-mäse vinä hutäçane sä dagdhä ||255||<br />
taruëi tvac-caraëähati-kusumita-kaìkelli-koraka-prakaram |<br />
kuöila-caritä sapatné na pibati bata çoka-vikaläpi ||256||<br />
talpe prabhur iva gurur iva manasija-tantre çrame bhujiñyeva |<br />
gehe çrér iva guru-jana-purato mürteva sä vréòä ||257||<br />
tvam alabhyä mama tävan moktum açaktasya saàmukhaà vrajataù |<br />
chäyeväpasaranté bhittyä na niväryase yävat ||258||<br />
tapasä kleçita eña prauòha-balo na khalu phälgune'py äsét |<br />
madhunä pramattam adhunä ko madanaà mihiram iva sahate ||259||<br />
tvad-gamana-divasa-gaëa-nävalakña-rekhäbhir aìkitä subhaga |<br />
gaëòa-sthaléva tasyäù päëòuritä bhavana-bhittir api ||260||<br />
tasyägrämyasyähaà sakhi vakra-snigdha-madhurayä dåñöyä |<br />
viddhä tad-eka-neyä potriëa iva daàñörayä dharaëé ||261||<br />
tvayi kugräma-vaöa-druma vaiçravaëo vasatu vä lakñméù |<br />
pämara-kuöhära-pätät käsara-çirasaiva te rakñä ||262||<br />
tava mukhara vadana-doñaà sahamänä moktum akñamä sutanuù |
sä vahati viöa bhavantaà ghuëamantaù çälabhaïjéva ||263||<br />
tåëa-mukham iva na khalu tväà tyajanty amé hariëa vairiëaù çavaräù |<br />
yaçasaiva jévitam idaà tyaja yojita-çåìga-saìgrämaù ||264||<br />
tripura-ripor iva gaìgä mama mänini janita-madana-dähasya |<br />
jévanam arpita-çiraso dadäsi cikura-graheëaiva ||265||<br />
tvat-saìkathäsu mukharaù saninda-sänanda-sävahittha iva |<br />
sa khalu sakhénäà nibhåtaà tvayä kåtärthékåtaù subhagaù ||266||<br />
tvayi sarpati pathi dåñöiù sundara våti-vivara-nirgatä tasyäù |<br />
dara-tarala-bhinna-çaivala-jälä çapharéva visphurati ||267||<br />
te sutanu çünya-hådayä ye çaìkhaà çünya-hådayam abhidadhati |<br />
aìgékåta-kara-pattro yas tava hasta-grahaà kurute ||268||<br />
te çreñöhinaù kva samprati çakra-dhvaja yaiù kåtas tavocchräyaù |<br />
éñäà vä meòhià vädhunätanäs tväà vidhitsanti ||269||<br />
tänavam etya chinnaù paropahita-räga-madana-saìghaöitaù |<br />
karëa iva käminénäà na çobhate nirbharaù premä ||270||<br />
tasmin gatärdra-bhäve véta-rase çuëöhi-çakala iva puruñe |<br />
api bhüti-bhäji maline nägara-çabdo viòambäya ||271||<br />
tamasi ghane viñame pathi jambukam ulkä-mukhaà prapannäù smaù |<br />
kià kurmaù so'pi sakhe sthito mukhaà mudrayitvaiva ||272||<br />
tväm abhilañato mänini mama garima-guëo'pi doñatäà yätaù |<br />
paìkila-küläà taöinéà yiyäsataù sindhur asy eva ||273||<br />
timire'pi düra-dåçyä kaöhinäçleñe ca rahasi mukharä ca |<br />
çaìkha-maya-valaya-räjé gåha-pati-çirasä saha sphuöatu ||274||<br />
tava våttena guëena ca samucita-sampanna-kaëöha-luöhanäyäù |<br />
hära-sraja iva sundari kåtaù punar näyakas taralaù ||275||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ta-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
da-kära-vrajyä<br />
darçana-vinéta-mänä gåhiëé harñollasat-kapola-talam |<br />
cumbana-niñedha-miñato vadanaà pidadhäti päëibhyäm ||276||
deha-stambhaù skhalanaà çaithilyaà vepathuù priya-dhyänam |<br />
pathi pathi gaganäçleñaù kämini kas te’bhisära-guëaù ||277||<br />
dräghayatä divasäni tvadéya-viraheëa tévra-täpena |<br />
gréñmeëeva nalinyä jévanam alpékåtaà tasyäù ||278||<br />
durjana-sahaväsäd api çélotkarñaà na sajjanas tyajati |<br />
pratiparva-tapana-väsé niùsåta-mätraù çaçé çétaù ||279||<br />
dayita-prahitäà dütém älambya kareëa tamasi gacchanté |<br />
sveda-cyuta-måganäbhir düräd gauräìgi dåçyäsi ||280||<br />
dayitä-guëaù prakäçaà nétaù svasyaiva vadana-doñeëa |<br />
pratidina-vidalita-väöé-våti-gahöanaiù khidyase kim iti ||281||<br />
däkñiëyän mradimänaà dadhataà mä bhänum enam avamaàsthäù |<br />
raudrém upägate’smin kaù kñamate dåñöim api dätum ||282||<br />
dåñöyaiva viraha-kätara-tärakayä priya-mukhe samarpitayä |<br />
yänti måga-vallabhäyäù pulinda-bäëärditäù präëäù ||283||<br />
düra-sthäpita-hådayo güòha-rahasyo nikämam äçaìkaù |<br />
äçleño bälänäà bhavati khalänäà ca sambhedaù ||284||<br />
dväre guravaù koëe çukaù sakäçe çiçur gåhe sakhyaù |<br />
käläsaha kñamasva priya praséda prayäta-mahaù ||285||<br />
dadhi-kaëa-muktä-bharaëa-çväsottuìga-stanärpaëa-manojïam |<br />
priyam äliìgati gopé manthana-çrama-mantharair aìgaiù ||286||<br />
dalitodvegena sakhi priyeëa lagnena rägam ävahatä |<br />
mohayatä çayanéyaà tämbüleneva nétäsmi ||287||<br />
dåñöam adåñöa-präyaà dayitaà kåtvä prakäçitas tanayä |<br />
hådayaà kareëa täòitam atha mithyä vyaïjita-trapayä ||288||<br />
darçita-yamunocchräye bhrü-vibhrama-bhäji valati tava nayane |<br />
kñipta-hale haladhara iva sarvaà puramarjitaà sutanu ||289||<br />
dayita-prärthita-durlabha-mukha-madirä-säraseka-sukumäraù |<br />
vyathayati virahe bakulaù kva paricayaù prakåti-kaöhinänäm ||290||<br />
dvitrair eñyämi dinair iti kià tad vacasi sakhi taväçväsaù |<br />
kathayati cira-pathikaà taà düra-nikhäto nakhäìkas te ||291||<br />
dayita-sparçonmélita-dharma-jala-skhalita-caraëa-khaläkñe |<br />
garva-bhara-mukharite sakhi tac-cikurän kim aparädhayasi ||292||
duñöa-graheëa gehini tena kuputreëa kià prajätena |<br />
bhaumeneva nijaà kulam aìgära-kavat-kåtaà yena ||293||<br />
darçita-cäpocchräyais tejovadbhiù sugotra-saïjätaiù |<br />
hérair apsv api vérair äpatsv api gamyate nädhaù ||294||<br />
dara-nidräëasyäpi smarasya çilpena nirgatäsün me |<br />
mugdhe tava dåñöir asäv arjuna-yantreñur iva hanti ||295||<br />
durgata-gåhiëé tanaye karuëärdrä priyatame ca rägamayé |<br />
mugdhä ratäbhiyogaà na manyate na pratikñipati ||296||<br />
durgata-gehini jarjara-mandira-suptaiva vandase candram |<br />
vayam indu-vaïcita-dåço niculita-dolä-vihäriëyaù ||297||<br />
dépa-daçä kula-yuvatir vaidagdhyenaiva malinatäm eti |<br />
doñä api bhüñäyai gaëikäyäù çaçi-kaläyäç ca ||298||<br />
dérgha-gaväkña-mukhäntar-nipätinas taraëi-raçmayaù çoëäù |<br />
nåhari-nakhä iva dänava-vakñaù praviçanti saudha-talam ||299||<br />
dara-tarale’kñaëi vakñasi daronnate tava mukhe ca dara-hasite |<br />
ästäà kusumaà véraù smaro’dhunä citra-dhanuñäpi ||300||<br />
duñöa-sakhé-sahiteyaà pürëendu-mukhé sukhäya nedäném |<br />
räkeva viñöi-yuktä bhavato’bhimatäya niçi bhavatu ||301||<br />
dalite paläla-puïje våñabhaà paribhavati gåha-patau kupite |<br />
nibhåta-nibhälita-vadanau halika-vadhü-devarau hasataù ||302||<br />
dépyantäà ye déptyai ghaöitä maëayaç ca véra-puruñäç ca |<br />
tejaù sva-vinäçäya tu nåëäà tåëänäm iva laghünäm ||303||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä da-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
dha-kära-vrajyä<br />
dhümair açru nipätaya daha çikhayä dahana-malinayäìgäraiù |<br />
jägarayiñyati durgata-gåhiëé tväà tad api çiçira-niçi ||304||<br />
dhairyaà nidhehi gacchatu rajané so'py astu sumukhi sotkaëöhaù |<br />
praviça hådi tasya düraà kñaëa-dhåta-muktä smareñur iva ||305||<br />
dhavala-nakha-lakñma durbalam akalaita-nepathyam alaka-pihitäkñyäù |<br />
drakñyämi mad-avaloka-dvi-guëäçru vapuù pura-dväri ||306||
dharmärambhe'py asatäà para-hiàsaiva prayojikä bhavati |<br />
käkänäm abhiñeke'käraëatäà våñöir anubhavati ||307||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä dha-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
na-kära-vrajyä<br />
nérävataraëa-danturasaikata-sambheda-meduraiù çiçire |<br />
räjanti tüla-räçi-sthüla-paöair iva taöaiù saritaù ||308||<br />
nija-käya-cchäyäyäà viçramya nidägha-vipadam apanetum |<br />
bata vividhäs tanu-bhaìgér mugdha-karaìgéyam äcarati ||309||<br />
na hasanti jaraöha iti yad vallava-vanitä namanti nandam api |<br />
sakhi sa yaçodä-tanayo nityaà kandalita-kandarpaù ||310||<br />
nétä svabhävam arpita-vapur api vämyaà na käminé tyajati |<br />
hara-dehärdha-grathitä nidarçanaà pärvaté tatra ||311||<br />
nägara-bhogänumita-sva-vadhü-saundarya-garva-taralasya |<br />
nipatati padaà na bhümau jïäti-puras tantu-väyasya ||312||<br />
nipatati caraëe koëe praviçya niçi yan nirékñate kas tat |<br />
sakhi sa khalu loka-purataù khalaù sva-garimäëam udgirati ||313||<br />
na vimocayituà çakyaù kñamäà mahän mocito yadi kathaàcit |<br />
mandara-girir iva garalaà nivartate nanu samutthäpya ||314||<br />
niyataiù padair niñevyaà skhalite’narthävahaà samäçrayati |<br />
sambhavad anya-gatiù kaù saìkrama-käñöhaà duréçaà ca ||315||<br />
nija-pada-gati-guëa-raïjita-jagatäà kariëäà ca sat-kavénäà ca |<br />
vahatäm api mahimänaà çobhäyai sajjanä eva ||316||<br />
nottapane na snehaà harati na nirväti na malino bhavati |<br />
tasyojjvalo niçi niçi premä ratna-pradépa iva ||317||<br />
nihitän nihitän ujjhati niyataà mama pärthivän api prema |<br />
bhrämaà bhrämaà tiñöhati tatraiva kuläla-cakram iva ||318||<br />
nirbharam api sambhuktaà dåñöyä prätaù piban na tåpyämi |<br />
jaghanam anaàçukam asyäù koka iväçiçira-kara-bimbam ||319||<br />
niviòa-ghaöitoru-yugaläà çväsottabdha-stanärpita-vyajanäm |<br />
täà snigdha-kupita-dåñöià smarämi rata-niùsahäà sutanum ||320||
nirguëa iti måta iti ca dväv ekärthäbhidhäyinau viddhi |<br />
paçya dhanur-guëa-çünyaà nirjévaà tad iha çaàsanti ||321||<br />
nija-sükñma-sütra-lambé vilocanaà taruëa te kñaëaà haratu |<br />
ayam udgåhéta-vaòiçaù karkaöa iva markaöaù purataù ||322||<br />
nägara gétir iväsau gräma-sthityäpi bhüñitä sutanuù |<br />
kastüré na mågodara-väsa-vaçäd visratäm eti ||323||<br />
nakha-likhita-stani kura-baka-maya-påñöhe bhümi-lulita-virasäìgi |<br />
hådaya-vidäraëa-niùsåta-kusumäsra-çareva harasi manaù ||324||<br />
nétä laghimänam iyaà tasyäà garimäëam adhikam arpayasi |<br />
bhära iva viñama-bhäryaù sudurvaho bhavati gåha-väsaù ||325||<br />
na ca düté na ca yäcïä na cäïjalir na ca kaöäkña-vikñepaù |<br />
saubhägya-mäninäà sakhi kaca-grahaù prathamam abhiyogaù ||326||<br />
niçi viñama-kusuma-viçikha-preritayor mauna-labdha-rati-rasayoù |<br />
mänas tathaiva vilasati dampatyor açithila-granthiù ||327||<br />
nija-gätra-nirviçeña-sthäpitam api säram akhilam ädäya |<br />
nirmokaà ca bhujaìgé muïcati puruñaà ca vära-vadhüù ||328||<br />
nåtya-çrama-gharmärdraà muïcasi kåcchreëa kaïcukaà sutanu |<br />
makarandodaka-juñöaà madana-dhanur-vallir iva colam ||329||<br />
nähaà vadämi sutanu tvam açélä vä pracaëòa-caritä vä |<br />
prema-svabhäva-sulabhaà bhayam udayati mama tu hådayasya ||330||<br />
na nirüpito’si sakhyä niyataà netra-tribhäga-mätreëa |<br />
härayati yena kusumaà vimukhe tvayi kaëöha iva deve ||331||<br />
nakha-daçana-muñöi-pätair adayair äliìganaiç ca subhagasya |<br />
aparädhaà çaàsantyaù çäntià racayanti rägiëyaù ||332||<br />
na guëe na lakñaëe’pi ca vayasi ca rüpe ca nädaro vihitaù |<br />
tvayi saurabheyi ghaëöä kapilä-putréti baddheyam ||333||<br />
niñkäraëäparädhaà niñkäraëa-kalaha-roña-paritoñam |<br />
sämänya-maraëa-jévana-sukha-duùkhaà jayati dämpatyam ||334||<br />
na präpyase karäbhyäà hådayän näpaiñi vitanuñe bädhäm |<br />
tvaà mama bhagnävastita-kusumäyudha-viçikha-phalikeva ||335||<br />
nätheti paruñam ucitaà priyeti däsety anugraho yatra |<br />
tad-dämpatyam ito’nyan näré rajjuù paçuù puruñaù ||336||
nihitäyäm asyäm api saivaikä manasi me sphurati |<br />
rekhäntaropadhänät patträkñara-räjir iva dayitä ||337||<br />
nidhi-nikñepa-sthänasyopari cihnärtham iva latä nihitä |<br />
lobhayati tava tanüdari jaghana-taöäd upari romälé ||338||<br />
nihitärdha-locanäyäs tvaà tasyä harasi hådaya-paryantam |<br />
na subhaga samucitam édåçam aìguli-däne bhujaà gilasi ||339||<br />
nétvägäraà rajané-jägaram ekaà ca sädaraà dattvä |<br />
acireëa kair na taruëair durgä-pattréva muktäsi ||340||<br />
nakñatre’gnäv indäv udare kanake maëau dåçi samudre |<br />
yat khalu tejas tad akhilam ojäyitam abja-mitrasya ||341||<br />
na savarëo na ca rüpaà na saàskriyä käpi naiva sä prakåtiù |<br />
bälä tvad-virahäpadi jätäpabhraàça-bhäñeva ||342||<br />
na vibhüñaëe tavästhä vapur guëenaiva jayasi sakhi yünaù |<br />
avadhéritästra-çasträ kusumeñor malla-vidyeva ||343||<br />
neträkåñöo bhrämaà bhrämaà preyän yathä yathästi tathä |<br />
sakhi manthayati mano mama dadhi-bhäëòaà mantha-daëòa iva ||344||<br />
nänä-varëaka-rüpaà prakalpayanté manoharaà tanvé |<br />
citrakara-tülikeva tväà sä pratibhitti bhävayati ||345||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä na-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
pa-kära-vrajyä<br />
pathikäsaktä kiàcin na veda ghana-kalam agopitä gopé |<br />
keli-kalä-huìkäraiù kérävali mogham apasarasi ||346||<br />
praëamati paçyati cumbati saàçliñyati pulaka-mukulitair aìgaiù |<br />
priya-saìgäya sphuritäà viyoginé väma-bähulatäm ||347||<br />
praviçasi na ca nirgantuà jänäsi vyäkulatvam ätanuñe |<br />
bälaka cetasi tasyäç cakra-vyühe'bhimanyur iva ||348||<br />
paçyänurüpam indindireëa mäkanda-çekharo mukharaù |<br />
api ca picu-manda-mukule maukuli-kulam äkulaà milati ||349||<br />
pratibimba-sambhåtänanam ädarçaà sumukha mama sakhé-hastät |
ädätum icchasi mudhä kià lélä-kamala-mohena ||350||<br />
präcénäcala-mauler yathä çaçé gagana-madhyam adhivasati |<br />
tväà sakhi paçyämi tathä chäyäm iva saìkucan mänäm ||351||<br />
präìgaëa-koëe’pi niçäpatiù sa täpaà sudhämayo harati |<br />
yadi mäà rajani-jvara iva sakhi sa na niruëaddhi geha-patiù ||352||<br />
pati-pulaka-düna-gätré svacchäyävékñaëe’pi yä sabhayä |<br />
abhisarati subhaga sä tväà vidalanté kaëöakaà tamasi ||353||<br />
pratibhüù çuko vipakñe daëòaù çåìgära-saìkathä guruñu |<br />
puruñäyitaà paëas tad-bäle paribhävyatäà däyaù ||354||<br />
para-mohanäya mukto niñkaruëe taruëi tava kaöäkño’yam |<br />
viçikha iva kalita-karëaù praviçati hådayaà na niùsarati ||355||<br />
prapadälambita-bhümiç cumbanté préti-bhéti-madhuräkñé |<br />
präcérägra-niveçita-cibukatayä na patitä sutanuù ||356||<br />
prätar upägatya mrñä vadataù sakhi näsya vidyate vréòä |<br />
mukha-lagnayäpi yo’yaà na lajjate dagdha-kälikayä ||357||<br />
paçyottaras tanüdari phälgunam äsädya nirjita-vipakñaù |<br />
vairäöir iva pataìgaù pratyänayanaà karoti gaväm ||358||<br />
pramada-vanaà tava ca stana-çailaà mülaà gabhéra-sarasäà ca |<br />
jagati nidägha-nirastaà çaityaà durga-trayaà çrayati ||359||<br />
proïchati taväparädhaà mänaà mardayati nirvåtià harati |<br />
svakåtän nihanti çapathäï jägara-dérghä niçä subhaga ||360||<br />
priya äyäte düräd abhüta iva saìgamo'bhavat pürvaù |<br />
mäna-rudita-prasädäù punar äsanna-para-suratädau ||361||<br />
pürva-mahé-dhara-çikhare tamaù samäsanna-mihira-kara-kalitam |<br />
çüla-protaà sarudhiram idam andhaka-vapur iväbhäti ||362||<br />
parivåtta-näbhi lupta-trivali çyäma-stanägram alasäkñi |<br />
bahu-dhavala-jaghana-rekhaà vapur na puruñäyitaà sahate ||363||<br />
prärabdha-nidhuvanaiva sveda-jalaà komaläìgi kià vahasi |<br />
jyäm arpayituà namitä kusumästra-dhanur-lateva madhu ||364||<br />
puàsäà darçaya sundari mukhendum éñat trpäm apäkåtya |<br />
jäyäjita iti rüòhä jana-çrutir me yaço bhavatu ||365||<br />
prasaratu çarat-triyämä jaganti dhavalayatu dhäma tuhinäàçoù |
païjara-cakorikäëäà kaëikäkalpo'pi na viçeñaù ||366||<br />
prathamägata sotkaëöhä cira-caliteyaà vilamba-doñe tu |<br />
vakñyanti säìga-rägäù pathi taravas tava samädhänam ||367||<br />
patite'àçuke stanärpita-hastäà täà niviòa-jaghana-pihitorum |<br />
rada-pada-vikalita-phütkåti-çata-dhuta-dépäà manaù smarati ||368||<br />
paritaù sphurita-mahauñadhi-maëi-nikare keli-talpa iva çaile |<br />
käïcé-guëa iva patitaù sthitaika-ratnaù phaëé sphurati ||369||<br />
prävåñi çaila-çreëé-nitambam uhhan dig-antare bhramasi |<br />
capaläntara ghana kià tava vacanéyaà pavana-vaçyo'si ||370||<br />
prati-divasa-kñéëa-daças tavaiña vasanäïcalo'tikara-kåñöaù |<br />
nija-näyakam atikåpaëaà kathayati kugräma iva viralaù ||371||<br />
pathika kathaà capalojjvalam ambuda-jala-bindu-nihvaham aviñahyam |<br />
mayapura-kanaka-dravam iva çiva-çara-çikhi-bhävitaà sahase ||372||<br />
pathikaà çrameëa suptaà dara-taralä taruëi sumadhura-cchäyä |<br />
vyälambamäna-veëiù sukhayasi çäkheva särohä ||373||<br />
pradadäti näparäsäà praveçam api péna-tuìga-jaghanorüù |<br />
yä lupta-kéla-bhävaà yätä hådi bahir adåçyäsi ||374||<br />
prätar nidräti yathä yathätmajä lulita-niùsahair aìgaiù |<br />
jämätari mudita-manäs tathä tathä sädarä çvaçrüù ||375||<br />
praëaya-calito'pi sakapaöa-kopa-kaöäkñair mayähita-stambhaù |<br />
träsa-taralo gåhétaù sahäsa-rabhasaà priyaù kaëöhe ||376||<br />
priya-durnayena hådaya sphuöasi yadi sphuöanam api tava çläghyam |<br />
tat-keli-samara-talpé-kåtasya vasanäïcalasyeva ||377||<br />
pavanopanéta-saurabha-dürodaka-püra-padminé-lubdhaù |<br />
aparékñita-svapakño gantä hantäpadaà madhupaù ||378||<br />
prema-laghü-kåta-keçava- vakño-bhara-vipula-pulaka-kuca-kalaçä |<br />
govardhana-giri-gurutäà mugdha-vadhür nibhåtam upahasati ||379||<br />
priya-viraha-niùsahäyäù sahaja-vipakñäbhir api sapatnébhiù |<br />
rakñyante hariëäkñyäù präëä gåha-bhaìga-bhétäbhiù ||380||<br />
prakaöayasi rägam adhikaà lapanam idaà vakrimäëam ävahati |<br />
préëayati ca pratipadaà düti çukasyeva dayitasya ||381||<br />
praviçantyäù priya-hådayaà bäläyäù prabala-yauvata-vyäptam |
nava-niçita-dara-taraìgita-nayana-mayenäsinä panthäù ||382||<br />
praëayäparädha-roña-prasäda-viçväsa-keli-päëòityaiù |<br />
rüòha-premä hriyate kià bälä-kutuka-mätreëa ||383||<br />
pürvair eva caritair jarato'pi püjyatä bhavataù |<br />
muïca madam asya gandhäd yuvabhir gaja gaüjanéyo'si ||384||<br />
prathamaà praveçitä yä väsägäraà kathaïcana sakhébhiù |<br />
na çåëotéva prätaù sä nirgamanasya saìketam ||385||<br />
püjä vinä pratiñöhäà nästi na mantraà vinä pratiñöhä ca |<br />
tad-ubhaya-vipratipannaù paçyatu gér-väëa-päñäëam ||386||<br />
pürvädhiko gåhiëyäà bahu-mänaù prema-narma-viçväsaù |<br />
bhér adhikeyaà kathayati rägaà bälä-vibhaktam iva ||387||<br />
pulikata-kaöhora-pévara-kuca-kalaçäçleña-vedanäbhijïaù |<br />
çambhor upavéta-phaëé väïchati mäna-grahaà devyäù ||388||<br />
priya äyäto düräd iti yä prétir babhüva gehinyäù |<br />
pathikebhyaù pürvägata iti garvät säpi çata-çikharä ||389||<br />
påñöhaà prayaccha mä spåça düräd apasarpa vihita-vaimukhya |<br />
tväm anudhävati taraëis tad api guëäkarña-taraleyam ||390||<br />
priyayä kuìkuma-piïjara-päëi-dvaya-yojanäìkitaà väsaù |<br />
prahitaà mäà yäcïäïjali-sahasra-karaëäya çikñayati ||391||<br />
präcéräntariteyaà priyasya vadane'dharaà samarpayati |<br />
präg-giri-pihitä rätriù sandhyä-rägaà dinasyeva ||392||<br />
para-pati-nirdaya-kulaöäçoñita çaöha neñyatä na kopena |<br />
dagdha-mamatopataptä rodimi tava tänavaà vékñya ||393||<br />
präìgaëa eva kadä mäà çliñyanté many-kampi-kuca-kalaçä |<br />
aàsa-niñaëëa-mukhé sä snapayati bäñpeëa mama påñöham ||394||<br />
pretaiù praçasta-sattvä säçru våkair vékñitä skhalad-gräsaiù |<br />
cumbati måtasya vadanaà bhüta-mukholkekñitaà bälä ||395||<br />
piçunaù khalu sujanänäà khalam eva puro vidhäya jetavyaù |<br />
kåtvä jvaram ätméyaà jigäya bäëaà raëe viñëuù ||396||<br />
piba madhupa bakula-kalikäà düre rasanägra-mätram ädhäya |<br />
adhara-vilepa-samäpye madhuni mudhä vadanam arpayasi ||397||<br />
präyeëaiva hi malinä malinänäm äçrayatvam upayänti |
kälindé-puöa-bhedaù käliya-puöa-bhedanaà bhavati ||398||<br />
paçya priya-tanu-vighaöana-bhayena çaçi-mauli-deha-saàlagnä |<br />
subhagaika-daivatam umä çirasä bhägérathéà vahati ||399||<br />
pathika-vadhü-jana-locana-néra-nadé-mätåka-pradeçeñu |<br />
dhana-maëòalam äkhaëòala-dhanuñä kuëòalitam iva vidhinä ||400||<br />
prativeçi-mitra-bandhuñu dürät kåcchrägato’pi gehinyä |<br />
atikeli-lampaöayä dinam ekam agopi geha-patiù ||401||<br />
para-paöa iva rajakébhir malino bhuktväpi nirdayaà täbhiù |<br />
artha-grahaëena vinä jaghanya mukto’si kulaöäbhiù ||402||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä pa-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ba-kära-vrajyä<br />
bahu-yoñiti läkñäruëa-çirasi vayasyena dayita upahasite |<br />
tat-käla-kalita-lajjä piçunayati sakhéñu saubhägyam ||403||<br />
bandhana-bhäjo'muñyäç cikura-kaläpasya muktamänasya |<br />
sindürita-sémanta-cchalena hådayaà vidérëam iva ||404||<br />
balam api vasati mayéti çreñöhini guru-garva-gadgadaà vadati |<br />
taj-jäyayä janänäà mukham ékñitam ävåta-smitayä ||405||<br />
balavad anilopanéta-sphuöita-navämbhoja-saurabho madhupaù |<br />
äkåñyate nalinyä näsä-nikñipta-baòiça-rajjur iva ||406||<br />
bäëaà harir iva kurute sujano bahudoñam apy adoñam iva |<br />
yävad doñaà jägrati malimlucä iva punaù piçunäù ||407||<br />
bauddhasyeva kñaëiko yadyapi bahu-vallabhasya tava bhävaù |<br />
bhagnä bhagnä bhrür iva na tu tasyä vighaöate maitré ||408||<br />
bäñpäkulaà pralapator gåhiëi nivartasva känta gaccheti |<br />
yätaà dampatyor dinam anugamanävadhi saras-tére ||409||<br />
bälä-viläsa-bandhän aprabhavan manasi cintayan pürvam |<br />
saàmäna-varjitäà täà gåhiëém evänuçocämi ||410||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ba-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--
ha-kära-vrajyä<br />
bhramasi prakaöayasi radaà karaà prasärayasi tåëam api çrayasi |<br />
dhiì mänaà tava kuïjara jévaà na juhoñi jaöharägnau ||411||<br />
bhütimayaà kurute'gnis tåëam api saàlagnam enam api bhajataù |<br />
saiva suvarëa daçä te çaìke garimoparodhena ||412||<br />
bhavati nidäghe dérghe yatheha yamuneva yäminé tanvé |<br />
dvépä iva divasä api tathä krameëa prathéyäàsaù ||413||<br />
bhavatä mahati snehänale'rpitä pathika hema-guöikeva |<br />
tanvé hastenäpi sprañöum açuddhair na sä çakyä ||414||<br />
bhümi-lulitaika-kuëòalam uttaàsita-käëòa-paöam iyaà mugdhä |<br />
paçyanté niùçväsaiù kñipati manoreëu-püram api ||415||<br />
bhavatäliìgi bhujaìgé jätaù kila bhogi-cakravarté tvam |<br />
kaïcuka vanecaré-stanam abhilañataù sphurati laghimä te ||416||<br />
bhaikña-bhujä pallé-patir iti stutas tad-vadhü-sudåñöena |<br />
rakñaka jayasi yad ekaù çünye sura-sadasi sukham asmi ||417||<br />
bhogäkñamasya rakñäà dåì-mätreëaiva kurvato'nabhimukhasya |<br />
våddhasya pramadäpi çrér api bhåtyasya bhogäya ||418||<br />
bhavitäsi rajani yasyäm adhva-çrama-çäntaye padaà dadhatém |<br />
sa baläd valayita-jaìghä-baddhäà mäm urasi pätayati ||419||<br />
bhüñaëatäà bhajataù sakhi kañaëa-viçuddhasya jäta-rüpasya |<br />
puruñasya ca kanakasya ca yukto garimä sarägasya ||420||<br />
bhasma-puruñe'pi giriçe snehamayé tvam ucitena subhagäsi |<br />
moghas tvayi janavädo yad oñadhi-prastha-duhiteti ||421||<br />
bhaya-pihitaà bäläyäù pévaram üru-dvayaà smaronnidraù |<br />
nidräyäà premärdraù paçyati niùçvasya niùçvasya ||422||<br />
bhramaréva koña-garbhe gandha-håtä kusumam anusaranté tväm |<br />
avyaktaà küjanté saìketaà tamasi sä bhramati ||423||<br />
bhrämaà bhrämaà sthitayä snehe tava payasi tatra tatraiva |<br />
ävarta-patita-naukäyitam anayä vinayam apanéya ||424||<br />
bhramayasi guëamayi kaëöha-graha-yogyänätma-mandiropänte |<br />
hälika-nandini taruëän kakudmino meòhi-rajjur iva ||425||
häla-nayane'gnir indur maulau gätre bhujaìga-maëi-dépäù |<br />
tad api tamo-maya eva tvam éça kaù prakåtim atiçete ||426||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä bha-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ma-kära-vrajyä<br />
madhu-mada-véta-vréòä yathä yathä lapati saàmukhaà bälä |<br />
tan-mukham ajäta-tåptis tathä tathä vallabhaù pibati ||427||<br />
mitrair älocya samaà guru kåtvä kadanam api samärabdhaù |<br />
arthaù satäm iva hato mukha-vailakñyeëa mäno’yam ||428||<br />
mama rägiëo manasvini karam arpayato dadäsi påñöham api |<br />
yadi tad api kamala-bandhor iva manye svasya saubhägyam ||429||<br />
mä spåça mäm iti sakupitam iva bhaëitaà vyaïjitä na ca vréòä |<br />
äliìgitayä sasmitamuktam anäcära kià kuruñe ||430||<br />
müläni ca niculänäà hådayäni ca küla-vasati-kulaöänäm |<br />
mudira-madirä-pramattä godävari kià vidärayasi ||431||<br />
malaya-druma-säräëäm iva dhéräëäà guëa-prakarño’pi |<br />
jaòa-samaya-nipatitänäm anädaräyaiva na guëäya ||432||<br />
madhumathana-mauli-mäle sakhi tulayasi tulasi kià mudhä rädhäm |<br />
yat tava padam adaséyaà surabhayituà saurabhodbhedaù ||433||<br />
mayi yäsyati kåtvävadhi-dina-saìkhyaà cumbanaà tathäçleñam |<br />
priyayänuçocitä sä tävat suratäkñamä rajané ||434||<br />
mågamada-nidänam aöavé kuìkumam api kåñaka-väöikä vahati |<br />
haööaviläsini bhavaté param ekä paura-sarvasvam ||435||<br />
madhu-divaseñu bhrämyan yathä viçati mänasaà bhramaraù |<br />
sakhi loha-kaëöaka-nibhas tathä madana-viçikho’pi ||436||<br />
mayi calite tava muktä dåçaù svabhävät priye sa-pänéyäù |<br />
satyam amülyäù sadyaù prayänti mama hådaya-häratvam ||437||<br />
mugdhe mama manasi çaräù smarasya païcäpi santataà lagnäù |<br />
çaìke stana-guöikä-dvayam arpitam etena tava hådaye ||438||<br />
madhumathana-vadana-vinihita-vaàçé-suñiränusäriëo rägäù |
hanta haranti mano mama nalikä-viçikhäù smarasyeva ||439||<br />
mahatoù suvåttayoù sakhi hådaya-graha-yogyayoù samucchritayoù |<br />
sajjanayoù stanayor iva nirantaraà saìgataà bhavati ||440||<br />
mama väritasya bahubhir bhüyo bhüyaù svayaà ca bhävayataù |<br />
jäto diçéva tasyäà sakhe na vinivartate mohaù ||441||<br />
magno'si narmadäyä rase håto véci-locana-kñepaiù |<br />
yady ucyase taruvara bhrañöo bhraàço'pi te çläghyaù ||442||<br />
menäm ulläsayati smerayati harià girià ca vimukhayati |<br />
kåta-kara-bandha-vilambaù pariëayane giriça-kara-kampaù ||443||<br />
madhu-gandhi gharma-timyat-tilakaà skhalad-uktià ghürëa-daruëäkñam |<br />
tasyäù kadädharämåtam änanam avadhüya päsyämi ||444||<br />
medinyäà tava nipatati na padaà bahu-vallabheti garveëa |<br />
äçliñya kair na taruëais turéva vasanair vimuktäsi ||445||<br />
müle nisarga-madhuraà samarpayanto rasaà puro virasäù |<br />
ikñava iva para-puruñä vividheñu raseñu vinidheyäù ||446||<br />
mahati snehe nihitaù kusumaà bahu dattam arcito bahuçaù |<br />
vakras tad api çanaiçcara iva sakhi duñöa-graho dayitaù ||447||<br />
mä çabara-taruëi pévara-vakñoruhayor bhareëa bhaja garvam |<br />
nirmokair api çobhä yayor bhujaìgébhir unmuktaiù ||448||<br />
mama kupitäyäç chäyäà bhümäv äliìgya sakhi milat-pulakaù |<br />
snehamayatvam anujjhan karoti kià naiña mäm aruñam ||449||<br />
muñita iva kñaëa-virahe ripur iva kusumeñu-keli-saìgräme |<br />
däsa iva çrama-samaye bhajan natäìgéà na tåpyämi ||450||<br />
muïcasi kià mänavatéà vyavasäyäd dviguëa-manyu-vegeti |<br />
sneha-bhavaù payasägniù säntvena ca roña unmiñati ||451||<br />
malayajam apasärya ghanaà véjana-vighnaà vidhäya bähubhyäm |<br />
smara-santäpäd agaëita-nidägham äliìgate mithunam ||452||<br />
mahato'pi hi viçväsän mahäçayä dadhati nälpam api laghavaù |<br />
saàvåëute'dré-nudadhir nidägha-nadyo na bhekam api ||453||<br />
madhu-dhäreva na muïcasi mänini rükñäpi mädhuréà sahajäm |<br />
kåta-mukha-bhaìgäpi rasaà dadäsi mama sarid ivämbhodheù ||454||<br />
madanäkåñöa-nurjyä-ghätair iva gåhiëi pathika-taruëänäm |
véëä-tantré-kväëaiù keñäà na vikampate cetaù ||455||<br />
mama bhayam asyäù kopo nirvedo'syä mamäpi mandäkñam |<br />
jätaà kva cäntarikñe smita-saàvåti-namita-kandharayoù ||456||<br />
muktämbaraiva dhävatu nipatatu sahasä trimärgagä västu |<br />
iyam eva narmadä mama vaàça-prabhavänurüpa-rasä ||457||<br />
mågamada-lepanam enaà néla-nicolaiva niçi niñeva tvam |<br />
kälindyäm indévaram indindira-sundaréva sakhi ||458||<br />
mama sakhyä nayana-pathe militaù çakto na kaçcid api calitum |<br />
patito'si pathika viñame ghaööa-kuöéyaà kusuma-ketoù ||459||<br />
mahatä priyeëa nirmitam apriyam api subhaga sahyatäà yäti |<br />
suta-sambhavena yauvana-vinäçanaà na khalu khedäya ||460||<br />
mäna-graha-guru-kopäd anu dayitäty eva rocate mahyam |<br />
käïcanamayé vibhüñä dähäïcita-çuddha-bhäveva ||461||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ma-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ya-kära-vrajyä<br />
yünaù kaëöaka-viöapäni viäïcala-grähiëas tyajanté sä |<br />
vana iva pure’pi vicarati puruñaà tväm eva jänanté ||462||<br />
yuñmäsüpagatäù smo vibudhä väì-mätra-päöavena vayam |<br />
antarbhavati bhavatsv api näbhaktas tan na vijïätam ||463||<br />
yatra na düté yatra snigdhä na dåço'pi nipuëayä nihitäù |<br />
na giro'dyäpi vyaktékåtaù sa bhävo'nurägeëa ||464||<br />
yä néyate sapatny praviçya yävarjitä bhujaìgena |<br />
yamunäyä iva tasyäù sakhi malinaà jévanaà manye ||465||<br />
yasminn ayaço'pi yaço hrér vighno mäna eva dauùçélyam |<br />
laghutä guëajïatä kià navo yuvä sakhi na te dåñöaù ||466||<br />
yad vékñyate khalänäà mähätmyaà kväpi daiva-yogena |<br />
käkänäm iva çauklyaà tad api hi na ciräd anarthäya ||467||<br />
yat khalu khala-mukha-huta-vaha-vinihitam api çuddhim eva parameti |<br />
tad anala-çaucam iväàçukam iha loke durlabhaà prema ||468||
yan nävadhim arthayate pätheyärthaà dadäti sarvasvam |<br />
tenänayäti-däruëa-çaìkäm äropitaà cetaù ||469||<br />
yünäm érñyä-vairaà vitanvatä taruëi cakra-rucireëa |<br />
tava jagahnenäkulitä nikhilä pallé khaleneva ||470||<br />
yävaj jévana-bhävé tulyäçayoyor nitänta-nirbhedaù |<br />
nadayor ivaiña yuvayoù saìgo rasam adhikam ävahatu ||471||<br />
yan nihitäà çekharayasi mäläà sä yätu çaöha bhavantam iti |<br />
praharantéà çirasi padä smarämi täà garva-guru-kopäm ||472||<br />
yauvana-guptià patyau bandhuñu mugdhatvam ärjavaà guruñu |<br />
kurväëä halika-vadhüù praçasyate vyäjato yuvabhiù ||473||<br />
yo na gurubhir na mitrair na vivekenäpi naiva ripu-hasitaiù |<br />
niyamita-pürvaù sundari sa vinétatvaà tvayä nétaù ||474||<br />
yan-mülam ärdram udakaiù kusumaà pratiparva phala-bharaù paritaù |<br />
druma tan mädyasi vécé-paricaya-pariëämam avicintya ||475||<br />
yasyäìke smara-saìgara-viçränti-präïjalä sakhé svapiti |<br />
sa vahatu guëäbhimänaà madana-dhanur-valli-cola iva ||476||<br />
yadi däna-gandha-mäträd vasanti sapta-cchade'pi dantinyaù |<br />
kim iti mada-paìka-malinäà karé kapola-sthaléà vahati ||477||<br />
yad-avadhi vivåddha-mäträ vikasita-kusumotkarä çaëa-çreëé |<br />
pétäàçuka-priyeyaà tadavadhi pallé-pateù putré ||478||<br />
yamunä-taraìga-taralaà na kuvalayaà kusuma-lävi tava sulabham |<br />
yadi saurabhänusäré jhaìkäré bhramati na bhramaraù ||479||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ya-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ra--kära-vrajyä<br />
räjyäbhiñeka-salila-kñälita-mauleù kathäsu kåñëasya |<br />
garva-bhara-mantharäkñé paçyati pada-paìkajaà rädhä ||490||<br />
rati-kalaha-kupita-käntä-kara-cikuräkarña-mudita-gåha-nätham |<br />
bhavati bhavanaà tad anyat präg-vaàçaù parëa-çälä vä ||491||<br />
rogo räjäyata iti janavädaà satyam adya kalayämi |<br />
ärogya-pürvakaà tvayi talpa-präntägate subhaga ||492||
uddha-svarasa-prasarasyälibhir agre nataà priyaà prati me |<br />
srotasa iva nimnaà prati rägasya dviguëa ävegaù ||493||<br />
rüpam idaà käntir asäv ayam utkarñaù suvarëa-racaneyam |<br />
durgata-militä lalite bhramasi pratimandira-dväram ||494||<br />
racite nikuïja-patrair bhikñuka-pätre dadäti sävajïam |<br />
paryuñitam api sutékñëa-çväsa-kaduñëaà vadhür annam ||495||<br />
rakñati na khalu nija-sthitim alaghuù sthäpayati näyakaù sa yathä |<br />
tiñöhati tathaiva tad-guëa-viddheyaà hära-yañöhir iva ||496||<br />
räjasi kåçäìgi maìgala-kalaçé sahakära-pallaveneva |<br />
tenaiva cumbita-mukhé prathamävirbhüta-rägeëa ||497||<br />
rüpa-guëa-héna-h<strong>äryä</strong> bhavati laghur dhülir anila-capaleva |<br />
prathayati påghu-guëa-neyä taruëé taraëir iva garimäëam ||498||<br />
räge nave vijåmbhati viraha-krama-manda-manda-mandäkñe |<br />
sasmita-salajjam ékñitam idam iñöaà siddham äcañöe ||499||<br />
roño'pi rasavaténäà na karkaço vä ciränubandhé vä |<br />
varñäëäm upalo'pi hi susnigdhaù kñaëika-kalpaç ca ||500||<br />
rodanam etad dhanyaà sakhi kià bahu måtyur api mamänarghaù |<br />
svapneneva hi vihito nayana-mano-häriëä tena ||501||<br />
roñeëaiva mayä sakhi vakro'pi granthilo'pi kaöhino'pi |<br />
åjutäm anéyatäyaà sadyaù svedena vaàça iva ||502||<br />
rajaném iyam upanetuà pitå-prasüù prathamam upatasthe |<br />
raïjayati svayam induà kunäyakaà duñöa-dütéva ||503||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ra-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
la-kära-vrajyä<br />
lagnäsi kåñëa-vartmani susnigdhe varti hanta dagdhäsi |<br />
ayam akhila-nayana-subhago nu bhukta-muktäà punaù spåçati ||504||<br />
lakñméù çikñayati guëän amün punar durgatir vidhünayati |<br />
pürëo bhavati suvåttas tuñära-rucir apacaye vakraù ||505||<br />
lünä-tantu-niruddha-dväraù çünyälayaù patat-patagaù |
pathike tasminn aïcala-pihita-mukho roditéva sakhi ||506||<br />
lagnaà jaghane tasyäù suviçäle kalita-kari-kara-kréòe |<br />
vapre saktaà dvipam iva çåìgäras tväà vibhüñayati ||507||<br />
liptaà na mukhaà näìgaà na pakñaté na caraëäù parägeëa |<br />
aspåçateva nalinyä vidagdha-madhupena madhu pétam ||508||<br />
lagnaà jaghane tasyäù çuñyati nakha-lakñma mänasaà ca mama |<br />
bhuktam aviçadam avedanam idam adhika-saräga-säbädham ||509||<br />
lajjayitum akhila-gopé-nipéta-manasaà madhudviñaà rädhä |<br />
ajïeva påcchati kathäà çambhor dayitärdha-tuñöasya ||510||<br />
lakñmé-niùçväsänala-piëòé-kåta-dugdha-jaladhi-sära-bhujaù |<br />
kñéra-nidhi-téra-sudåço yaçäàsi gäyanti rädhäyäù ||511||<br />
lélägärasya bahiù sakhéñu caraëätithau mayi priyayä |<br />
prakaöékåtaù prasädo dattvä vätäyane vyajanam ||512||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä la-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
va-kära-vrajyä<br />
varëa-håtir na laläöe na lulitam aìgaà na cädhare daàçaù |<br />
utpalam ahäri väri ca na spåñöam upäya-catureëa ||513||<br />
vividhäyudha-vraëärbuda-viñame vakñaù-sthale priyatamasya |<br />
çrér api véra-vadhür api garvotpulakä sukhaà svapiti ||518||<br />
vaimukhye'pi vimuktäù çarä ivänyäya-yodhino vitanoù |<br />
bhindanti påñöha-patitäù priya hådayaà mama tava çväsäù ||519||<br />
vyaktam adhunä sametaù khaëòo madiräkñi daçana-vasane te |<br />
yan nava-sudhaika-säre lobhini tat kim api nädräkñam ||520||<br />
véjayator anyonyaà yünor viyutäni sakala-gäträëi |<br />
san maitréva çroëé paraà nidäghe'pi na vighaöitä ||521||<br />
vyäroñaà mäninyäs tamo divaù käsaraà kalam abhümeù |<br />
baddham alià ca nalinyäù prabhäta-sandhyäpasärayati ||522||<br />
vakñasi vijåmbhamäëe stana-bhinnaà truöati kaïcukaà tasyäù |<br />
pürva-dayitänurägas tava hådi na manäg api truöati ||523||
vyaktim avekñya tad anyäà tasyäm eveti viditam adhunä tu |<br />
harmya-hari-mukham iva tväm ubhayoù sädhäraëaà vedmi ||524||<br />
vyajanasyeva samépe gatägatais täpa-häriëo bhavataù |<br />
aïcalam iva caïcalatäà mama sakhyäù präpitaà cetaù ||525||<br />
vitaranté rasam antar mamärdra-bhävaà tanoñi tanu-gätri |<br />
antaù-salilä sarid iva yan nivasasi bahir adåçyäpi ||526||<br />
vihita-vividhänubandho mänonnatayävadhérito mäné |<br />
labhate kutaù prabodhaà sa jägaritvaiva nidräëaù ||527||<br />
vréòä-vimukhéà véta-snehäm äçaìkya käku-väì-madhuraù |<br />
premärdra-säparädhäà diçati dåçaà vallabhe bälä ||528||<br />
vakñaù-praëayini sändra-çväse väì-mätra-subhaöi ghana-gharme |<br />
sutanu laläöa-niveçita-laläöike tiñöha vijitäsi ||529||<br />
vicarati paritaù kåñëe rädhäyäà räga-capala-nayanäyäm |<br />
daça-dig-vedha-viçuddhaà viçikhaà vidadhäti viñameñuù ||530||<br />
vimukhe caturmukhe çritavati cänéça-bhävam éçe’pi |<br />
magna-mahé-nistäre hariù paraà stabdha-romäbhüt ||532||<br />
väpé-kacche väsaù kaëöaka-våtayaù sajägarä bhramaräù |<br />
ketaka-viöapa kim etair nanu väraya maïjaré-gandham ||533||<br />
vicalasi mugdhe vidhåtä yathä tathä viçasi hådaya-madaye me |<br />
çaktiù prasüna-dhanuñaù prakampa-lakñyaà spåçantéva ||534||<br />
vihitaäsama-çara-samaro jita-gäìgeya-cchaviù kåtäöopaù |<br />
puruñäyite viräjati dehas tava sakhi çikhaëòéva ||535||<br />
våti-vivara-nirgatasya pramadä-bimbädharasya madhu pibate |<br />
avadhérita-péyüñaù spåhayati devädhiräjo'pi ||536||<br />
väsita-madhuni vadhünäm avataàse mauli-maëòane yünäm |<br />
vilasati sä puru-kusume madhupéva vana-prasüneñu ||537||<br />
vréòä-prasaraù prathamaà tad anu ca rasa-bhäva-puñöa-ceñöeyam |<br />
javané-vinirgamäd anu naöéva dayitä mano harati ||538||<br />
väsasi haridrayeva tvayi gauräìgyä niveçito rägaù |<br />
piçunena so'panétaù sahasä patatä jaleneva ||539||<br />
viñvag-vikäsi-saurabha-rägändha-vyägha-bädhanéyasya |<br />
kvacid api kuraìga bhavato näbhém ädäya na sthänam ||540||
vaöa-kuöaja-çäla-çälmali-rasäla-bahu-sära-sindhu-väräëäm |<br />
asti bhidä malayäcala-sambhava-saurabhya-sämye'pi ||541||<br />
vinihita-kaparda-koöià cäpala-doñeëa çaìkaraà tyaktvä |<br />
vaöam ekam anusaranté jähnavi luöhasi prayäga-taöe ||542||<br />
veda caturëäà kñaëadä praharäëäà saìgamaà viyogaà ca |<br />
caraëänäm iva kürmé saìkocam api prasäram api ||543||<br />
våti-vivareëa viçanté subhaga tväm ékñituà sakhé dåñöiù |<br />
harati yuva-hådaya-païjara-madhyasthä manmatheñur iva ||544||<br />
vipaëitulä-sämänye mä gaëayainaà nirüpaëe nipuëa |<br />
dharma-ghaöo'säv adharékaroti laghum upari nayati gurum ||545||<br />
väsara-gamyam anüror ambaram avané ca vämanaika-padam |<br />
jaladhir api potalaìghyaù satäà manaù kena tulayämaù ||546||<br />
vitata-tamo-mañilekhälakñmotsaìga-sphuöäù kuraìgäkñi |<br />
paträkñara-nikarä iva tärä nabhasi prakäçante ||547||<br />
vividhäìga-bhaìgiñu gurur nütana-çiñyäà manobhaväcäryaù |<br />
vetra-latayeva bäläà talpe nartayati rata-rétyä ||548||<br />
viparétam api rataà te sroto nadyä ivänukülam idam |<br />
taöa-tarum iva mama hådayaà samülam api vegato harati ||549||<br />
vaibhava-bhäjäà düñaëam api bhüñaëa-pakña eva nikñiptam |<br />
ugëam ätmanäm adharmaà dveñaà ca gåëanti käëädäù ||550||<br />
vakräù kapaöa-snigdhäù malinäù karëäntike prasajjantaù |<br />
kaà vaïcayanti na sakhe khaläç ca gaëikä-kaöäkñäç ca ||551||<br />
vidyuj-jvälä-valayita-jaladhara-piöharodaräd viniryänti |<br />
viçadaudana-dyuti-muñaù preyasi payasä samaà karakäù ||552||<br />
vyajanädibhir upacäraiù kià maru-pathikasya gåhiëi vihitair me |<br />
täpas tvad-üru-kadalé-dvaya-madhye çänti-mayam eti ||553||<br />
vaiguëye'pi hi mahatä vinirmitaà bhavati karma çobhäyai |<br />
durvaha-nitamba-mantharam api harati nitambiné-nåtyam ||554||<br />
vékñya saténäà gaëane rekhäm ekäà tayä sva-nämäìkäm |<br />
santu yuväno hasituà svayam eväpäri nävaritum ||555||<br />
vindhyäcala iva dehas tava vividhävarta-narmada-nitambaù |<br />
sthagayati gatià muner api sambhävita-ravi-ratha-stambhaù ||556||
våti-bhaïjana gaïjana-saha nikämam uddäma durnayäräma |<br />
paraväöé-çata-lampaöa duñöa-våña smarasi geham api ||557||<br />
vaàçävalambanaà yad yo vistäro guëasya yävanatiù |<br />
taj jälasya khalasya ca nijäìka-supta-praëäçäya ||558||<br />
vindhya-mahédhara-çikhare mudira-çreëé-kåpäëa-mayam anilaù |<br />
udyad-vidyuj-jyotiù pathika-vadhäyaiva çätayati ||559||<br />
vyälambamäna-veëé-dhuta-dhüli prathamam açrubhir dhautam |<br />
äyätasya padaà mama gehinyä tad anu salilena ||560||<br />
vakñaù-sthala-supte mama mukham upadhätuà na maulim älabhase |<br />
pénottuìga-stana-bhara-düré-bhütaà rata-çräntau ||561||<br />
vadana-vyäpäräntarbhäväd anuraktamänayanté tvam |<br />
düti saté-näçärthaà tasya bhujaìgasya daàñöräsi ||562||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä va-kära-vrajyä ||<br />
--o)0(o--<br />
ça-kära-vrajyä<br />
çrér api bhujaìga-bhoge mohana-vijïena çélitä yena |<br />
so’pi hariù puruño yadi puruñä itare’pi kià kurmaù ||563||<br />
çaìke yä sthairyamayé çlathayati bähü manobhavasyäpi |<br />
darpa-çiläm iva bhavatéà kataras taruëo vicälayati ||564||<br />
çärdüla-nakhara-bhaìgura kaöhoratara-jäta-rüpa-racano’pi |<br />
bälänäm api bäläsä yasyäs tvam api hådi vasasi ||565||<br />
çruta eva çruti-häriëi rägotkarñeëa kaëöham adhivasati |<br />
géta iva tvayi madhure karoti närtha-grahaà sutanuù ||566||<br />
çréù çré-phalena räjyaà tåëa-räjenälpa-sämyato labdham |<br />
kucayoù samyak-sämyäd gato ghaöaç cakravartitvam ||567||<br />
çroëé bhümäv aìke priyo bhayaà manasi pati-bhuje mauliù |<br />
güòhaçväso vadane suratam idaà cet tåëaà tridivam ||568||<br />
çliñyann iva cumbann iva paçyann iva collikhann ivätåptaù |<br />
dadhad iva hådayasyäntaù smarämi tasyä muhur jaghanam ||569||<br />
çirasi caraëa-prahäraà pradäya niùsäryatäà sa te tad api |<br />
cakräìkito bhujaìgaù käliya iva sumukhi kälindyäù ||570||
çocyaiva sä kåçäìgé bhütimayé bhavatu guëamayé väpi |<br />
snehaika-vaçya bhavatä tyaktä dépena vartir iva ||571||<br />
çuka iva däru-çaläkä-piïjaram anudivasa-vardhamäno me |<br />
kåntati dayitä-hådayaà çokaù smara-viçikha-tékñëa-mukhaù ||572||<br />
çrutväkasmika-maraëaà çuka-sünoù sakala-kautukaika-nidheù |<br />
jïäto gåhiëé-vinaya-vyaya ägatyaiva pathikena ||573||<br />
çélita-bhujaìga-bhogä kroòenäbhuddhåtäpi kåñëena |<br />
acalaiva kértyate bhüù kim açakyaà näma vasumatyäù ||574||<br />
çyämä vilcana-haré bäleyaà manasi hanta sajjanté |<br />
lumpati pürva-kalatraà dhüma-latä bhitti-citram iva ||575||<br />
çataço gatir ävåttiù çataçaù kaëöhävalambanaà çataçaù |<br />
çataço yäméti vacaù smarämi tasyäù praväsa-dine ||576||<br />
çruta-para-puñöa-raväbhiù påñöo gopébhir abhimataà kåñëaù |<br />
çaàsati vaàça-stanitaiù stana-vinihita-locano’numatam ||577||<br />
çaìkara-çirasi niveçita-padeti mä garvam udvahendu-kale |<br />
phalam etasya bhaviñyati tava caëòé-caraëa-reëumåjä ||578||<br />
çäkhi-çikhare saméraëa-doläyita-néòa-nirvåtaà vasati |<br />
karmaika-çaräëam agaëita-bhayam açithila-keli khaga-mithunam ||579||<br />
çuka surata-samara-närada hådaya-rahasyaika-sära sarvajïa |<br />
guru-jana-samakña-müka praséda jambü-phalaà dalaya ||580||<br />
çirasä vahasi kapardaà rudra ruditväpi rajatam arjayasi |<br />
asyäpy udarasyärdhaà bhajatas tava vetti kas tattvam ||581||<br />
çrotavyaiva sudheva çvetäàçu-kaleva düra-dåçyaiva |<br />
duñöa-bhujaìga-paréte tvaà ketaki na khalu naù spåçyä ||582||<br />
çravaëopanéta-guëayä samarpayantyä praëamya kusumäni |<br />
madana-dhanur-latayeva tvayä vaçaà düti néto'smi ||583||<br />
çäkhoöaka-çäkhoöaja-vaikhänasa-karaöa-püjya raöa suciram |<br />
nädara-padam iha gaëakäù pramäëa-puruño bhavän ekaù ||584||<br />
çaçi-rekhopama-käntes tavänya-päëi-grahaà prayätäyäù |<br />
madanäsi-putrikäyä iväìga-çobhäà kadarthayati ||585||<br />
çaithilyena bhåtä api bhartuù käryaà tyajanti na suvåttäù |<br />
balinäkåñöe bähau valayäù küjanti dhävanti ||586||
iti vibhävyäkhyä-sametä ça-kära-vrajyä |<br />
--o)0(o--<br />
ña-kära-vrajyä<br />
ñaö-caraëa-kéöa-juñöaà paräga-ghuëa-pürëam äyudhaà tyaktvä |<br />
tväà muñöimeya-madhyäm adhunä çaktià smaro vahati ||587||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ña-kära-vrajyä |<br />
--o)0(o--<br />
sa-kära-vrajyä<br />
sä divasa-yogya-kåtya-vyapadeçä kevalaà gåhiëé |<br />
dvitither divasasya parä tithir iva sevyä niçi tvam asi ||588||<br />
stana-nütana-nakha-lekhälambé tava gharma-bindu-sandohaù |<br />
äbhäti paööa-sütre praviçann iva mauktika-prasaraù ||589||<br />
saubhägya-garvam ekä karotu yüthasya bhüñaëaà kariëé |<br />
atyäyäm avator yä madändhayor madhyam adhivasati ||590||<br />
sva-caraëa-péòänumita-tvan-mauli-rujä-vinéta-mätsaryä |<br />
aparäddhä subhaga tväà svayam aham anunetum äyätä ||591||<br />
snehamayän péòayataù kià cakreëäpi tailakärasya |<br />
cälayati pärthivän api yaù sa kulälaù paraà cakré ||592||<br />
sarale na veda bhavaté bahu-bhaìgä bahu-rasä bahu-vivartä |<br />
gatir asaté-neträëäà premëäà srotasvaténäà ca ||593||<br />
sakhi madhyähna-dvi-gu;na-dyumaëi-kara-çreëi-péòitä chäyä |<br />
majjitum iväla-väle paritas taru-mülam äçrayati ||594||<br />
sakhi çåëu mama priyo'yaà gehaà yenaiva vartmanäyätaù |<br />
tan-nagara-gräma-nadéù påcchati samam ägatän anyän ||595||<br />
säyaà ravir analam asau madana-çaraà sa ca viyoginé-cetaù |<br />
idam api tamaù-samühaà so'pi nabho nirbharaà viçati ||596||<br />
smara-samara-samaya-pürita-kambhu-nibho dviguëa-péna-gala-nälaù |<br />
çérëa-präsädopari jigéñur iva kala-ravaù kvaëati ||597||<br />
sphurad-adharam aviratäçru dhvani-rodhotkampa-kucam idaà ruditam |
jänüpanihita-hasta-nyasta-mukhaà dakñiëa-prakåteù ||598||<br />
svayam upanétair açanaiù puñëanté néòa-nirvåtaà dayitam |<br />
sahaja-prema-rasajïä subhagä-garvaà baké vahatu ||599||<br />
sva-rasena badhnatäà karam ädäne kaëöakotkarais tudatäm |<br />
piçunänäà panasänäà koñäbhogo'py aviçväsyaù ||600||<br />
saubhägyaà däkñiëyän nety upadiñöaà hareëa taruëénäm |<br />
vämärdham eva devyäù sva-vapuù-çilpe niveçayatä ||601||<br />
subhaga sva-bhavana-bhittau bhavatä saàmardya péòitä sutanuù |<br />
sä péòayaiva jévati dadhaté vaidyeñu vidveñam ||602||<br />
sä guëa-mayé svabhäva-svacchä sutanuù kara-grahäyattä |<br />
bhramitä bahu-mantra-vidä bhavatä käçméra-mäleva ||603||<br />
sa-vréòa-smita-subhage spåñöäspåñöeva kiàcid apayänté |<br />
apasarasi sundari yathä yathä tathä spåçasi mama hådayam ||604||<br />
sakhi sukhayaty avakäça-präptaù preyän yathä tathä na gåhé |<br />
vätäd aväritäd api bhavati gaväkñänilaù çétaù ||605||<br />
satatam aruëita-mukhe sakhi nigiranté garalam iva giräà gumpham |<br />
avagaëitauñadhi-manträ bhujaìgi raktaà viraïjayasi ||606||<br />
sthala-kamala-mugdha-vapuñä sätaìkäìka-sthitaika-caraëena |<br />
äçväsayati visinyäù küle visa-kaëöhikä çapharam ||607||<br />
sa-nakha-padam adhika-gauraà näbhé-mülaà niraàçukaà kåtvä |<br />
anayä sevita pavana tvaà kià kåta-malaya-bhågupätaù ||608||<br />
sarväìgam arpayanté lolä suptaà çrameëa çayyäyäm |<br />
alasam api bhägyavantaà bhajate puruñayiteva çréù ||609||<br />
suditaà tad eva yatra smäraà smäraà viyoga-duùkhäni |<br />
äliìgati sä gäòhaà punaù punar yäminé-prathame ||610||<br />
säntar-bhayaà bhujiñyä yathä yathäcarati samadhikäà seväm |<br />
säçaìka-serñya-sabhayä tathä tathä gehiné tasya ||611||<br />
sundari darçayati yathä bhavad-vipakñasya tat-sakhé käntim |<br />
patati tathä mama dåñöis tvad-eka-däsasya säsüyä ||612||<br />
svädhénair adhara-vraëa-nakhäìka-paträvalopa-dina-çayanaiù |<br />
subhagä subhagety anayä sakhi nikhilä mukharitä pallé ||613||<br />
sarita iva yasya gehe çuñyanti viçäla-gotrajä näryaù |
kñäräsv eva sa tåpyati jala-nidhi-laharéñu jalada iva ||614||<br />
sakala-kaöakaika-maëòani kaöhiné-bhütäçaye çikhara-danti |<br />
giribhuva iva tava manye manaù çilä samabhavac caëòi ||615||<br />
sakhi duravagäha-gahano vidadhäno vipriyaà priya-jane'pi |<br />
khala iva durlakñyas tava vinata-mukhasyopari sthitaù kopaù ||616||<br />
sveda-sacela-snätä sapta-padé sapta maëòalér yänté |<br />
sa-madana-dahana-vikärä manoharä vréòitä namati ||617||<br />
surasa-pravartamänaù saìghäöo'yaà samäna-våttänäm |<br />
etyaiva bhinna-våttair bhaìguritaù kävya-sarga iva ||618||<br />
sarväsäm eva sakhe paya iva surataà manohäri |<br />
tasyä eva punaù punar ävåttau dugdham iva madhuram ||619||<br />
svapne'pi yäà na muïcasi yä te'nugrähiëé hådi-sthäpi |<br />
duñöäà na buddhim iva täà güòha-vyabhicäriëéà vetsi ||620||<br />
saparävåti caranté väty eva tåëaà mano'navadyäìgi |<br />
harasi kñipasi taralayasi bhramayasi tolayasi pätayasi ||621||<br />
sä bahu-lakñaëa-bhävä stré-mätraà veti kitava tava tulyam |<br />
koöir varäöikä vä dyüta-vidheù sarva eva paëaù ||622||<br />
sä viraha-dahana-dünä måtvä måtväpi jévati varäké |<br />
çäréva kitava bhavatänukülitä pätitäkñeëa ||623||<br />
sparçäd eva svedaà janayati na ca me dadäti nidrätum |<br />
pirya iva jaghanäàçukam api na nidäghaù kñaëam api kñamate ||624||<br />
sä bhavato bhävanayä samaya-viruddhaà manobhavaà bälä |<br />
nütana-lateva sundara dohada-çaktyä phalaà vahati ||625||<br />
spåçati nakhair na ca vilikhati sicayaà gåhëäti na ca vimocayati |<br />
na ca muïcati na ca madayati nayati niçäà sä na nidräti ||626||<br />
stana-jaghana-dvayam asyä laìghita-madhyaù sakhe mama kaöäkñaù |<br />
nojjhati rodhasvatyäs taöa-dvayaà tértha-käka iva ||627||<br />
sa-vréòa-smita-manda-çvasitaà mäà mä spåçeti çaàsantyä |<br />
äkopam etya vätäyanaà pidhäya sthitaà priyayä ||628||<br />
sa-kara-grahaà sa-ruditaà säkñepaà sa-nakha-muñöi sa-jigéñam |<br />
tasyäù surataà surataà präjäpatya-kratur ato'nyaù ||629||<br />
sakhi na khalu nimalänäà vidadhaty abhidhänam api mukhe malinäù |
kenäçrävi pikänäà kuhüà vihäyetaraù çabdaù ||630||<br />
svalpä iti räma-balair ye nyastä näçaye payo-räçeù |<br />
te çailäù sthitimanto hanta laghimnaiva bahu-mänaù ||631||<br />
sä çyämä tanvaìgé dahatä çétopacära-tévreëa |<br />
viraheëa päëòimänaà nétä tuhinena dürvaiva ||632||<br />
sunirékñita-niçcala-kara-vallabha-dhärä-jalokñitä na tathä |<br />
sotkampena mayä sakhi dåñöä sä mädyati sma yathä ||633||<br />
sakhi moghékåta-madane pativrate kas tavädaraà kurute |<br />
näçrauñér bhagavän api sa käma-viddho haraù püjyaù ||634||<br />
sä mayi na däsa-buddhir na ratir näpi trapä na viçväsaù |<br />
hanta nirékñya navoòhäà manye vayam apiryä jätäù ||635||<br />
suciräyäte gåhiëé niçi bhuktä dina-mukhe vidagdheyam |<br />
dhavala-nakhäìkaà nija-vapur akuìkumärdraà na darçayati ||636||<br />
stana-jaghanoru-praëayé gäòhaà lagno niveçita-snehaù |<br />
priya käla-pariëatir iyaà virajyase yan nakhäìka iva ||637||<br />
sä vicchäyä niçi niçi sutanur bahu-tuhina-çétale talpe |<br />
jvalati tvadéya-virahäd oñadhir iva himavataù påñöhe ||638||<br />
sä nérase tava hådi praviçati niryäti na labhate sthairyam |<br />
sundara sakhé divasakara-bimbe tuhinäàçu-rekheva ||639||<br />
sukumäratvaà käntir nitänta-saraatvam äntaräç ca guëäù |<br />
kià näma nendulekhe çaça-graheëaiva tava kathitam ||640||<br />
saurabhya-mätra-manasäm ästäà malaya-drumasya na viçeñaù |<br />
dharmärthinäà tathäpi sa mågyaù püjärtham açvatthaù ||641||<br />
saàvähayati çayänaà yathopavéjayati gåhapatià gåhiëé |<br />
gåha-våti-vivara-niveçita-dåças tathäçväsanaà yünaù ||642||<br />
satyaà svalpa-guëeñu stabdhä sadåçe punar bhujaìge sä |<br />
arpita-koöiù praëamati sundara hara-cäpa-yañöir iva ||643||<br />
sarvaàsahäà mahém iva vidhäya täà bäñpa-väribhiù pürëäm |<br />
bhavanäntara-mayam adhunä saìkräntas te guruù premä ||644||<br />
sambhavati na khalu rakñä sarasänäà prakåti-capala-caritänäm |<br />
anubhavati hara-çirasy api bhujaìga-pariçélanaà gaìgä ||645||<br />
sulabheñu kamala-kesara-ketaka-mäkanda-kunda-kusumeñu |
väïchati manorathändhä madhupé smara-dhanuñi guëé-bhävam ||646||<br />
sä lajjitä sapatné kupitä bhétaù priyaù sakhé sukhitä |<br />
bäläyäù péòäyäà nidänite jägare vaidyaiù ||647||<br />
sucirägatasya saàvähana-cchalenäìgam aìgam äliìgya |<br />
puñyati ca mäna-carcäà gåhiëé saphalayait cotkalikäm ||648||<br />
sä sarvathaiva raktä rägaà guïjeva na tu mukhe vahati |<br />
vacana-paöos tava rägaù kevalam äsye çukasyeva ||649||<br />
säyaà känta-bhujäntara-patitä rati-néta-sakala-rajanékä |<br />
uñasi dadaté pradépaà sakhébhir upahasyate bälä ||650||<br />
sä tékñëa-mäna-dahanä mahataù snehasya durlabhaù päkaù |<br />
tväà darvém iva düti prayäsayann asmi viçvastaù ||651||<br />
sneha-kñatir jigéñä samaraù präëa-vyayävadhiù kariëäm |<br />
na vitanute kam anarthaà dantini tava yauvanodbhaöaù ||652||<br />
sadanäd apaiti dayito hasati sakhé viçati gharaëim iva bälä |<br />
jvalati sapatné kére jalpati mugdhe prasédati ||653||<br />
saìkucitäìgéà dviguëäàçukäà mano-mätra-visphuran-madanäm |<br />
dayitäà bhajämi mugdhäm iva tuhina tava prasädena ||654||<br />
sakhi lagnaiva vasanté sadäçaye mahati rasa-maye tasya |<br />
bäòava-çikheva sindhor na manäg apy ärdratäà bhajasi ||655||<br />
sakhi mihirodgamanädi-pramodam apidhäya so’yam avasäne |<br />
bandhyo’vadhi-väsara iva tuñära-divasaù kadarthayati ||656||<br />
sura-bhavane taruëäbhyäà parasparäkåñöa-dåñöi-hådayäbhyäm |<br />
devärcanärtham udyatam anyonyasyärpitaà kusumam ||657||<br />
säyaà kuçeçayäntar-madhupänäà niryatäà nädaù |<br />
mitra-vyasana-viñaëëaiù kamalair äkranda iva muktaù ||658||<br />
sumahati manyu-nimitte mayaiva vihite’pi vepamänoruù |<br />
na sakhénäm api rudaté mamaiva vakñaù-sthale patitä ||659||<br />
subhaga vyajana-vicälana-çithila-bhujäbhüd iyaà vayasyäpi |<br />
udvartanaà na sakhyäù samäpyate kiïcid apagaccha ||660||<br />
sa-vréòä nakha-radanärpaëeñu kupitä pragäòham aciroòhä |<br />
bahu-yäcïä-caraëa-graha-sädhyä roñeëa jäteyam ||661||<br />
sugåhéta-malina-pakñä laghavaù para-bhedinaù paraà tékñëäù |
puruñä api viçikhä api guëa-cyutäù kasya na bhayäya ||662||<br />
sva-kapolena prakaöékåtaà pramattatva-käraëaà kim api |<br />
dviradasya durjanasya ca madaà cakäraiva dänam api ||663||<br />
satyaà patir avidagdhaù sä tu sva-dhiyaiva nidhuvane nipuëä |<br />
märttikam ädhäya guruà dhanur adhigatam ekalavyena ||664||<br />
saubhägya-mänavän sa tvayävadhéryäpamänam änétaù |<br />
svaà viraha-päëòimänaà bhasma-snänopamaà tanute ||665||<br />
sakhi mama karaïja-tailaà bahu-sandeçaà praheñyaséty uditä |<br />
çvaçura-gåha-gamana-militaà bäñpa-jalaà saàvåëoty asaté ||666||<br />
sandarçayanti sundari kulaöänäà tamasi vitatam avikalpe |<br />
maulimaëidépa-kalikä varti-nibhä bhogino’dhvänam ||667||<br />
sarvaà vanaà tåëälyä pihitaà pétäù sitäàçu-ravi-täräù |<br />
pradhvaàsäù panthäno malinenodgamya meghena ||668||<br />
samyag aniñpannaù san yo’rthas tvarayä svayaà sphuöékriyate |<br />
sa vyaìga eva bhavati prathamo vinatä-tanüja iva ||669||<br />
sajjana eva hi vidyä çobhanäyai bhavati durjane moghä |<br />
na vidüra-darçanatayä kaiçcid upädéyate gådhraù ||670||<br />
subhagaà vadati janas taà nija-patir iti naiña rocate mahyam |<br />
péyüñe’pi hi bheñaja-bhävopanate bhavaty aruciù ||671||<br />
saudha-gaväkña-gatäpi hi dåñöis taà sthiti-kåta-prayatnam api |<br />
hima-giri-çikhara-skhalitä gaìgevairävataà harati ||672||<br />
saha-gharma-cäriëé mama paricchadaù sutanu neha sandehaù |<br />
na tu sukhayati tuhina-dina-cchatra-cchäyeva sajjanté ||673||<br />
sakala-guëaika-niketana dänava-väsena gharaëiruharäjaù |<br />
jäto’si bhütale tvaà satäm anädeya-phala-kusumaù ||674||<br />
sundari täöaìkamayaà cakram ivodvahati tävake karëe |<br />
nipatati nikäma-tékñëaà kaöäkña-bäëo’rjuna-praëayé ||675||<br />
svädhénaiva phala-rddhir janopajévyatvam ucchraya-cchäyä |<br />
sat-puàso maru-bhüruha iva jévana-mätram äçäsyam ||676||<br />
santäpa-moha-kampän sampädayituà nihantum api jantün |<br />
sakhi durjanasya bhütiù prasarati düraà jvarasyeva ||677||<br />
sukhayitataräà na rakñati paricaya-leçaà gaëäìganeva çréù |
kuka-käminéva nojjhati väg-devé janma-janmäpi ||678||<br />
sva-sadana-nikaöe naliném abhinava-jäta-cchadäà nirékñyaiva |<br />
hä gåhiëéti pralapaàç cirägataù sakhi patiù patitaù ||679||<br />
saci caturänana-bhäväd vaimukhyaà kväpi naiva darçayati |<br />
ayam eka-hådaya eva druhiëa iva priyatamas tad api ||680||<br />
satyaà madhuro niyataà vakro nünaà kalädharo dayitaù |<br />
sa tu veda na dvitéyäm akalaìkaù pratipad-indur iva ||681||<br />
sva-sthänäd api vicalati majjati jaladhau ca nécam api bhajate |<br />
nija-pakña-rakñaëa-manäù sujano mainäka-çaila iva ||682||<br />
saàvåëu bäñpa-jalaà sakhi dåçam uparajyäïjanena valayainäm |<br />
dayitaù paçyatu pallava-paìkajayor yugapad eva rucam ||683||<br />
sä päëòu-durbaläìgé nayasi tvaà yatra yäti tatraiva |<br />
kaöhinéva kaitava-vido hasta-graha-mätra-sädhyä te ||684||<br />
sakhi viçva-gaïjanéyä lakñmér iva kamala-mukhi kadaryasya |<br />
tvaà pravayaso’sya rakñä-vékñaëa-mätropayogyäsi ||685||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä sa-kära-vrajyä |<br />
--o)0(o--<br />
ha-kära-vrajyä<br />
hådayajïayä gaväkñe visadåkñaà kim api küjitaà sakhyä |<br />
yat kalaha-bhinna-talpä bhaya-kapaöäd eti mäà sutanu ||686||<br />
harati hådayaà çaläkä-nihito’ïjana-tantur eña sakhi mugdhe |<br />
locana-bäëa-mucäntar-bhrüdhanuñä kiëa ivollikhitaù ||687||<br />
hasasi caraëa-prahäre talpäd apasärito bhuvi svapiñi |<br />
näsadåçe’pi kåte priya mama hådayät tvaà viniùsarasi ||688||<br />
hasati sapatné çvaçrü roditi vadanaà ca pidadhate sakhyaù |<br />
svapnäyitena tasyäà subhaga tvan-näma jalpantyäm ||689||<br />
hådayaà mama pratikñaëa-vihitävåttiù sakhe priyäçokaù |<br />
prabalo vidärayiñyati jala-kalaçaà néra-lekheva ||690||<br />
hanta virahaù samantäj jvalayati durvära-tévra-saàvegaù |<br />
aruëas tapana-çiläm iva punar na mäà bhasmatäà nayati ||691||
håtvä taöini taraìgair bhramitaç cakreñu näçaye nihitaù |<br />
phala-dala-valkala-rahitas tvayäntarikñe tarus tyaktaù ||692||<br />
håta-käïci-valli-bandhottara-jaghanäd apara-bhoga-bhuktäyäù |<br />
ullasati roma-räjiù stana-çambhor garala-lekheva ||693||<br />
iti vibhävyäkhyä-sametä ha-kära-vrajyä |<br />
--o)0(o--<br />
kña-kära-vrajyä<br />
kñérasya tu dayitatvaà yato’pi çäntopacäram äsädya |<br />
çailo’ìgäny änamayati premëaù çeño jvarasyeva ||694||<br />
kñäntam apasärito yac caraëäv upadhäya supta eväsi |<br />
udghäöayasi kim üru niùçväsaiù pulakayann uñëaiù ||695||<br />
kñudrodbhavasya kaöutäà prakaöayato yac chataç ca madam uccaiù |<br />
madhuno laghu-puruñasya ca garimä laghimä ca bhedäya ||696||<br />
--o)0(o--<br />
pürvair vibhinna-våttäà guëäòhya-bhava-bhüti-bäëa-raghukäraiù |<br />
väg-devéà bhajato mama santaù paçyantu ko doñaù ||697||<br />
sat-pätropanayocita-sat-pratibimbäbhinava-vastu |<br />
kasya na janayati harñaà sat-kävyaà madhura-vacanaà ca ||698||<br />
ekä dhvain-dvitéyä tirbhuvana-särä sphuöokti-cäturyä |<br />
païceñu-ñaöpada-hitä bhüñä çravaëasya sapta-çaté ||699||<br />
kavi-samara-siàha-nädaù svaränuvädaù sudhaika-saàvädaù |<br />
vidvad-vinoda-kandaù sandarbho’yaà mayä såñöaù ||700|||<br />
udayana-balabhadräbhyäà <strong>saptaçaté</strong> çiñya-sodaräbhyäà me |<br />
dyaur iva ravi-candräbhyäà prakäçitä nirmalékåtya ||701||<br />
hari-caraëäïjalim alaà kavi-vara-harñäya buddhimän satatam |<br />
kåt<strong>äryä</strong>-sapta-çatém etäà govardhanäcäryaù ||702||<br />
iti govardhanäcärya-viracitä <strong>äryä</strong>-<strong>saptaçaté</strong> samäptä
Change language