1. Wprowadzenie Stanis?aw Szala 9 2. Za?o?enia terapii genowej ...

1. Wprowadzenie Stanisław Szala 9
2. Założenia terapii genowej Stanisław Szala 11
2.1. Zamiast wstępu 11
2.2. Komplementacja defektu genetycznego 14
2.3. Hamowanie ekspresji zmutowanego genu. Korekta zmutowanego genu 18
2.4. Eliminacja komórek 26
2.5. Modyfikacja genetyczna komórek: nowe cechy fenotypowe 31
2.6. Zamiast zakończenia 33
Wybrane piśmiennictwo 34
3. Wektory plazmidowe i wirusowe Jarosław Szary 37
3.1. Wstęp 37
3.2. Konstruowanie genów 37
3.3. Swoistość transkrypcyjna 43
3.3.1. Promotory tkankowo i nowotworowo swoiste 43
3.3.2. Promotory regulowane 45
3.4. Wektory wirusowe 49
3.4.1. Wektory adenowirusowe 51
3.4.2. Wektory retrowirusowe 54
3.4.3. Wektory lentiwirusowe 58
3.4.4. Wirusy towarzyszące adenowirusom (AAV) 59
3.4.5. Wirusy opryszczki 61
3.4.6. Hybrydowe wektory wirusowe 62
3.5. Idealny wektor wirusowy 64
Wybrane piśmiennictwo 64
4. Nośniki niewirusowe Aleksander Sochanik 66
4.1. Wstęp 66
4.2. Metody wprowadzania plazmidowego DNA 67
4.3. Nośniki plazmidowego DNA 69
4.4. Klasyfikacja nośników syntetycznych 72
4.5. Nośniki liposomowe 72
4.6. Nośniki polipeptydowe 75
4.7. Nośniki oparte na dendrymerach 76
4.8. Nośniki oparte na polietylenoiminach 78
4.9. Kopolimery kationowe 80
4.10. Oddziaływanie nośników z DNA. Struktura i trwałość kompleksów 81
4.11. Oddziaływanie kompleksu z błoną komórkową 84
4.12. Stabilność i losy endosomu 87
4.13. Wnikanie transgenu do jądra komórki 88
4.14. Idealny nośnik niewirusowy 89
Wybrane piśmiennictwo 94
5. Terapia genowa dziedzicznych chorób monogenowych Ewa Missol-Kolka 96
5.1. Wstęp 96
5.2. Mukowiscydoza 105
5.3. Hemofilie 107
5.3.1. Hemofilia A 108
5.3.2. Hemofilia B 109
5.4. Ciężkie złożone niedobory odporności 110
5.4.1. Ciężki złożony niedobór odporności w wyniku niedoboru deaminazy adenozynowej (SCID/ADA) 111
5.4.2. Ciężki złożony niedobór odporności związany z chromosomem X (SCID/X1) 113
5.5. Anemia Fanconiego 114
5.6. Choroba Gauchera 115
5.7. Choroba Canavan 116
5.8. Przewlekła choroba ziarniniakowa 117
5.9. Niedobór a1-antytrypsyny 118
5.10. Rodzinna hipercholesterolemia 119
5.11. Niedobór enzymatyczny transkarbamoilazy ornitynowej 120
5.12. Dystrofia mięśniowa Duchenne'a (DMD) 121
1

5.13. Stwardnienie zanikowe boczne (ALS) 122
5.14. Fenyloketonuria 123
5.15. Globinopatie 124
5.15.1. Anemia sierpowata 124
5.16. Choroba Huntingtona 125
Wybrane piśmiennictwo 126
6. Terapia genowa chorób nabytych. Inne zastosowania terapii genowej Ewa Missol-Kolka 128
6.1. Wstęp 128
6.2. Choroby nowotworowe 129
6.2.1. Zmiana „złośliwego” fenotypu 132
6.2.1.1. Wprowadzanie prawidłowych (niezmutowanych) genów terapeutycznych 132
6.2.1.2. Hamowanie ekspresji genów 132
6.2.2. Chemioprotekcja komórek prawidłowych 134
6.2.3. Bezpośrednia eliminacja komórek nowotworowych 134
6.2.3.1. Geny samobójcze 134
6.2.3.2. Geny proapoptotyczne 136
6.2.3.3. Wirusy onkolityczne 137
6.2.3.4. Bakterie beztlenowe 138
6.2.4. Pośrednia eliminacja komórek nowotworowych 139
6.2.4.1. Genetyczna immunoterapia 139
6.2.4.2. Strategia antyangiogenna 141
6.3. Choroby neurodegeneracyjne 142
6.3.1. Choroba Parkinsona 144
6.3.2. Choroba Alzheimera 146
6.4. Choroby układu krążenia 147
6.4.1. Terapeutyczna angiogeneza (proangiogenna terapia genowa) 148
6.4.2. Hamowanie restenozy i miażdżycy naczyń 151
6.5. Choroby infekcyjne — zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 152
6.5.1. Hamowanie replikacji wirusa 153
6.5.1.1. Dominująca mutacja negatywna 153
6.5.1.2. Hamowanie ekspresji genów, wyłączanie funkcji wirusowych białek 154
6.5.2. Eliminacja komórek zainfekowanych wirusem HIV 155
6.6. Inne zastosowania terapii genowej 155
6.6.1. Marskość wątroby 156
6.6.2. Ksenoprzeszczepy 157
Wybrane piśmiennictwo 158
7. Problemy terapii genowej Stanisław Szala 160
7.1. Oczekiwania i rozczarowania 160
7.2. Krytyka założeń 161
7.3. Terapia genowa nowotworów 163
7.3.1. Problemy immunoterapii nowotworów 163
7.3.2. Kwestie związane ze swoistością terapii przeciwnowotworowej 168
7.3.3. Problemy związane z wykorzystywaniem w terapii wirusów onkolitycznych 169
7.3.4. Problemy dotyczące stosowania bakterii onkolitycznych 171
7.3.5. Hamowanie angiogenezy nowotworów 173
7.4. Infekcje wirusem HIV 174
7.5. Terapeutyczna angiogeneza w chorobie wieńcowej i niedokrwieniu kończyn 174
7.6. Terapia genowa niektórych chorób monogenowych 176
7.6.1. Problemy związane z terapią mukowiscydozy 176
7.6.2. Kwestie dotyczące terapii globinopatii 177
7.6.3. Problemy związane z terapią cukrzycy 179
7.6.3.1. Zagadnienia związane z immunologiczną tolerancją 181
7.7. Uwagi końcowe 182
Wybrane piśmiennictwo 184
Słowniczek ważniejszych terminów 186
Skorowidz 202
2