poziom rozszerzony - WOS.org.pl

SPO¸ECZE¡STWO 

Wiedza 

o spo∏eczeƒstwie 

Poziom rozszerzony 

1. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Kràg spo∏eczny to: 

a) osoba niepe∏nosprawna i wolontariusz, który si´ nià opiekuje 

b) ludzie doje˝d˝ajàcy codziennie tym samym autobusem do pracy 

c) uczniowie mierzàcy powy˝ej 185 cm wzrostu 

d) dwoje przyjació∏ ró˝nych p∏ci 

2. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. W socjologii mo˝na wyró˝niç kilka koncepcji zale˝noÊci 

pomi´dzy poszczególnymi elementami struktury spo∏ecznej. Autorem koncepcji konfliktowej 

struktury spo∏ecznej by∏: 

a) August Comte 

b) Claude Henri de Saint-Simon 

c) Karol Marks 

d) Herbert Blumer 

3. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Za∏o˝ycielem pierwszego w Polsce domu dla osób zaka˝onych 

wirusem HIV by∏/by∏a: 

a) ks. Arkadiusz Nowak 

b) Barbara Labuda 

c) Janina Ochojska 

d) Jerzy Owsiak 

4. Podaj definicj´ kultury, którà uwa˝asz za najtrafniejszà. Uzasadnij swój wybór. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

5. Przyporzàdkuj poszczególnym definicjom odpowiednie pojćia. 

a) Rozmowy dobrowolnie podj´te przez strony konfliktu 

b) Rozwiàzanie sporu obie strony konfliktu powierzajà osobie trzeciej 

c) Porozumienie osiàgni´te w wyniku dyskusji 

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 

1 pkt 

1 pkt 

1 pkt 

3 pkt 

3 pkt

1) negocjacje 

2) mediacje 

3) konsensus 

4) arbitra˝ 

a b c 

ZADANIA TESTOWE. PRÓBNA MATURA Z OPERONEM I „GAZETÑ WYBORCZÑ” ■ 

6. Wymieƒ po dwa pozytywne i negatywne aspekty komercjalizacji kultury. 

Pozytywne Negatywne 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

7. Zaznacz w tabeli literà P zdania prawdziwe, a literà F zdania fa∏szywe. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

a) Awans spo∏eczny i degradacja spo∏eczna sà formami ruchliwoÊci spo∏ecznej. . . . . . . . . . 

b) Jedynym czynnikiem decydujàcym o presti˝u danego zawodu jest wysokoÊç zarobków. . . . . . . . . . 

c) Zdaniem Karola Marksa spo∏eczeƒstwo dzieli si´ na dwie zwalczajàce si´ klasy: 

posiadajàcà Êrodki produkcji i nieposiadajàcà. 

8. Opisz przypadek obywatelskiego niepos∏uszeƒstwa przedstawiony na zdjćiu. 

. . . . . . . . . 

d) Inteligencja jest grupà zawodowà. . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


4 pkt 

4 pkt 

2 pkt

9. Zinterpretuj zamieszczony poni˝ej rysunek. WyjaÊnij, w jaki sposób przedstawiono Szkota. 

Przedstaw negatywny wp∏yw takiej postawy na relacje mi´dzy przedstawicielami ró˝nych narodów. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

10. Po przeanalizowaniu êróde∏ êróde∏ A i B wykonaj polecenia. 


A B 

Do˝ywianie w roku szkolnym 2005/2006 

Województwo 

Liczba szkó∏ 

Liczba 

do˝ywianych dzieci 

Liczba 

posi∏ków planowana 

Wydatki 

planowane w PLN 

dolnoÊlàskie 2 37 7030 3,25 22 705 

kujawsko-pomorskie 15 745 141 550 1,92 275 975 

ma∏opolskie 6 256 48 640 1,81 83 182 

mazowieckie 2 15 2850 2,75 7 125 

podkarpackie 6 270 51 300 2,42 120 555 

podlaskie 3 119 22 610 2,10 58 197 

pomorskie 10 272 51 680 1,79 90 421 

Êlàskie 2 50 14 625 2,50 22 800 

Êwi´tokrzyskie 1 40 7600 1,50 11 400 

warmiƒsko-mazurskie 13 585 111 150 2,50 290 795 

wielkopolskie 1 35 6650 2,50 16 625 

Razem 61 2455 465 685 2,28 999 788 

Ârednia cena w PLN 


3 pkt 

4 pkt


a) OkreÊl problem ∏àczàcy dwa prezentowane powy˝ej êród∏a. Podaj nazw´ ogólnopolskiej akcji 

majàcej na celu zmniejszenie tego problemu oraz organizacj´, która nià kieruje. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Wymieƒ dwa województwa, w których w roku szkolnym 2005/2006 jest najwićej do˝ywianych 

dzieci. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

11. Przeczytaj uwa˝nie tekst êród∏owy i wykonaj polecenia. 

Nie ma dobrej definicji spo∏eczeƒstwa otwartego. Zamiast staraç si´ jà stworzyç, lepiej 

scharakteryzowaç to spo∏eczeƒstwo przez wskazanie jego najwa˝niejszych wyznaczników. Tych 

wyznaczników jest wiele, ale kilka z nich regularnie pojawia si´ w pismach teoretyków 

spo∏eczeƒstwa otwartego; stàd mo˝emy wnosiç, i˝ majà one znaczenie decydujàce. 

Pierwszym z nich jest brak jednoczàcego Êwiatopoglàdu i wspólnego celu moralnego. 

Wspó∏czesne spo∏eczeƒstwa – wedle tej argumentacji – w coraz mniejszym stopniu podlegajà 

jakiejÊ wyraênej formule Êwiatopoglàdowej, czy to religijnej, czy jakiejkolwiek innej. Nie ma ju˝ 

wyraênie wyznaczonego przez w∏adców czy przywódców duchowych celu moralnego, do którego 

zbiorowoÊç winna dà˝yç (w przypadku Polski takim celem by∏a przez d∏ugi czas narodowa 

suwerennoÊç). Nie ma tak˝e – w wyniku procesów demograficznych i mieszania kultur – wspólnej 

religii, a tak˝e wspólnej pamići historycznej. Niektórzy teoretycy liberalizmu idà jeszcze dalej 

twierdzàc, i˝ tworzàc zr´by konstytucji politycznej dzisiejszego spo∏eczeƒstwa nale˝y w mo˝liwie 

maksymalnym zakresie abstrahowaç od ustaleƒ metafizycznych i moralnych, zadowalajàc si´ 

jedynie ustaleniami politycznymi i prawnymi. 

Drugi wyznacznik spo∏eczeƒstwa otwartego to krytyczny indywidualizm. Uznaje si´ zatem, i˝ 

podstawowym podmiotem ˝ycia spo∏ecznego jest jednostka, a podstawowym autorytetem 

oceniajàcym jej indywidualny rozum. Wszelkie ustalenia – jednostkowe i zbiorowe – muszà przejÊç 

przez ten trybuna∏ oceniajàcy. Cz∏owiek wyemancypowany z tradycyjnego obyczaju i tradycyjnych 

systemów wierzeƒ pozostaje wy∏àcznie sam dla siebie autorytetem i kierujàc si´ krytycznà analizà 

decyduje, co dla niego dobre i z∏e, co spe∏nia oczekiwania spo∏eczne, a co si´ z nimi rozmija co 

mo˝e s∏u˝yç dobru publicznemu, publicznemu co b´dzie z nim sprzeczne. 

Trzecim wyznacznikiem otwartoÊci jest kontraktowy charakter zwiàzków mi´dzyludzkich. 

mi´dzyludzkich sytuacji spadku wp∏ywu tradycji, religii oraz zbiorowych mitologii, prawo i kontrakt 

stajà si´ jedynymi9 mo˝liwymi do przyjćia podstawami spo∏ecznego wspó∏˝ycia. Kontrakt 

przejmuje wić te funkcje, które kiedyÊ spe∏nia∏y obyczaj i pozycja spo∏eczna. Ustalenia 

kontraktowe majà t´ wy˝szoÊç nad wczeÊniejszymi regu∏ami, i˝ mo˝na je modyfikowaç zgodnie z 

orzeczeniami rozumu, mo˝na je ulepszaç, a tak˝e mo˝na je rozwiàzywaç. W ten sposób jednostka 

uczestniczàc w ˝yciu zbiorowym utrzymuje swojà wolnoÊç, posiadajàc prawo opuszczenia ka˝dego 

zwiàzku i ka˝dego zrzeszenia. Wspólnoty nie wià˝à wić nas raz na zawsze. Mo˝emy je stwarzaç, 

dzia∏aç w wielu z nich jednoczeÊnie, a tak˝e opuszczaç je w poszukiwaniu lepszych 

odpowiedniejszych dla naszych aspiracji. 

Wyznaczników otwartoÊci mo˝e byç znacznie wićej, ale wymienione wydajà si´ dobrze oddawaç 

intencje obroƒców takiego spo∏eczeƒstwa. Pokazujà one jednoczeÊnie trudnoÊci, w jakie uwik∏ane 

jest kontynuowanie wizji takiego spo∏eczeƒstwa. ¸atwo dostrzec, i˝ owe wyznaczniki majà raczej 

charakter modelowy, a wić opisujà jakiÊ abstrakcyjny projekt ˝ycia zbiorowego, nie stanowià zaÊ 

uogólnienia realnych procesów. Wynikajà one z za∏o˝eƒ kontrowersyjnych, zaÊ ich rzeczywiste 

odniesienia sà wàtpliwe. 

èród∏o: R Legutko, Spo∏eczeƒstwo otwarte a idea solidarnoÊci, [w:] Raj przywrócony, Kraków 2005, s.47-53 


2 pkt

a) WyjaÊnij, jakie jest podstawowe zagro˝enie, które autor dostrzega w wizji spo∏eczeƒstwa 

otwartego. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) WyjaÊnij, dlaczego autor uwa˝a, ˝e wyznaczniki otwartoÊci sà oderwane od rzeczywistoÊci. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

12. Przeanalizuj tekst êród∏owy i wykonaj polecenia. 

[...] Kampanie organizowane przeciw przemocy domowej przez organizacje kobiece oraz obrony 

praw dziecka cz´sto demaskujà rzeczywiste przest´pstwa tego rodzaju. (...) Specyfikà przemocy 

domowej w Polsce jest to, ˝e do dwóch trzecich pobiç i wypadków maltretowania bliskich 

dochodzi po pijanemu. – Matka bi∏a nas zawsze wtedy, gdy pok∏óci∏a si´ ze swoim konkubentem. 

Twierdzi∏a, ˝e jesteÊmy jej kulà u nogi, ˝e przez nas nie mo˝e sobie u∏o˝yç ˝ycia. M∏odsza siostra, 

obecnie dziewićiolatka, ju˝ cztery razy by∏a w szpitalu. M∏odszy brat niedowidzi, bo matka trafi∏a 

go w oko t∏uczkiem do mi´sa. Mnie wiele razy uderzy∏a pogrzebaczem w g∏ow´ – mówi Iwona N. z 

Kielc. Iwona za∏o˝y∏a w∏asnà rodzin´ i chcia∏a wziàç do siebie m∏odsze rodzeƒstwo. Sàd si´ na to nie 

zgodzi∏, gdy˝ dzieci zastraszone przez matk´ twierdzi∏y, ˝e to siostra wywo∏ywa∏a awantury, gdy 

jeszcze mieszka∏a z nimi. W niektórych rodzinach dochodzi do wytworzenia specyficznej atmosfery 

przemocy, w której gwa∏towne reakcje domowników stajà si´ takim samym rytua∏em jak 

spo˝ywanie posi∏ków o okreÊlonej porze. Z czasem przemoc rodzi przemoc, co wyraênie widaç w 

badaniach CBOS. Ponad 60 procent bitych oddaje swoim partnerom. Takie gwa∏towne zachowania 

przenoszà na rówieÊników w szkole bàdê na w∏asne potomstwo. Mamy do czynienia ze swoistym 

dziedziczeniem agresji. Gdy ofiara doroÊnie, staje si´ katem, powielajàc wzorce wyniesione z domu. 

Agresor mo˝e byç czu∏y, opiekuƒczy, szarmancki – gdy znajomoÊç znajduje si´ w fazie wst´pnej. 

Kiedy mijajà pierwsze uniesienia i radoÊç z seksu powszednieje, zaczyna dostrzegaç wady partnerki. 

Niektórzy czujà si´ wtedy zniechćeni, oszukani, nie kochani. Wówczas wchodzà w agresj´ niczym 

w wygodne kapcie – tak wyglàda ten mechanizm zdaniem psychoterapeutów zajmujàcych si´ 

terapià rodzin. W ostatnich latach przemoc w rodzinie obejmuje coraz wićej osób z kr´gów tzw. 

inteligencji i klasy Êredniej. – Do przemocy, jak do tanga, trzeba dwojga. Czyli jest agresor, ale i 

rodzina, która czuje si´ ca∏kiem dobrze w roli ofiary – mówi Lucyna Kirwil, psycholog spo∏eczny. W 

Polsce wiele rodzin ˝yje w emocjonalnej ciszy, nie majàc odwagi czy chći, by wyraziç swe 

prawdziwe uczucia. Gdy negatywnych emocji nie mo˝na ju˝ ukrywaç, dochodzi do tzw. acting out, 

czyli ujawnienia ich w akcie agresji. U wielu osób przyjmuje to postaç tzw. pójÊcia w tango. 

Biznesmen czy przedstawiciel inteligencji bàdê wolnego zawodu pod byle pretekstem wyje˝d˝a na 

weekend, gdzie pije z kumplami i zabawia si´ z prostytutkami. Cz´sto te ucieczki stosuje zamiennie 

z przemocà wobec najbli˝szych – twierdzà psychologowie. Dodajà, ˝e poza przypadkami rodzin 

skrajnie patologicznych istotnà przyczynà przemocy w rodzinie jest niskie mniemanie o sobie i 

poczucie zmarnowanego ˝ycia. […] 

a) Napisz, na czym polega zjawisko dziedziczenia agresji. 


èród∏o: M. CieÊlik, A. Sijka, Czu∏y oprawca, „Wprost”, Nr 1117 (25.04.2004 r.) 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


4 pkt


b) Wymieƒ pi´ç przyczyn wyst´powania zjawiska przemocy w rodzinie. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

13. Przeanalizuj materia∏y ˝ród∏owe, a nast´pnie wykonaj polecenia. 

Prognoza ludnoÊci (stan w dniu 31 XII). Dane w tysiàcach. 

Wiek, p∏eç 

Ogó∏em 

0–17 

18–59/64 

60/65 lat i wićej 

M´˝czyêni 

0–17 

18–64 

65 lat i wićej 

Kobiety 

0–17 

18–59 

60 lat i wićej 

DzietnoÊç i trwanie ˝ycia do 2030 r. 

2005 2010 2015 2020 2025 2030 

38 123 

7 835 

24 403 

5 885 

18 445 

4 014 

12 511 

1 920 

19 679 

3 821 

11 892 

3 966 

37 900 

6 811 

24 658 

6 431 

18 330 

3 494 

12 880 

1 956 

19 570 

3 317 

11 778 

4 475 

37 626 

6 296 

23 861 

7 468 

18 217 

3 236 

12 626 

2 355 

19 408 

3 060 

11 235 

5 113 

w tys. 

37 230 

6 070 

22 620 

8 540 

18 058 

3 122 

12 050 

2 886 

19 171 

2 947 

10 570 

5 654 

36 598 

5 785 

21 559 

9 254 

17 777 

2 976 

11 436 

3 365 

18 821 

2 809 

10 123 

5 889 

35 693 

5 325 

20 771 

9 597 

17 345 

2 740 

11 032 

3 573 

18 348 

2 585 

9 739 

6 024 

èród∏o: Ma∏y Rocznik Statystyczny Polski 2004 r. 

Wyszczególnienie 2002 2010 2020 2030 

DzietnoÊç 1,25 1,10 1,20 1,20 

Trwanie ˝ycia 

ogó∏em 74,50 76,90 78,70 80,00 

m´˝czyzn 70,40 73,30 75,80 77,60 

kobiet 78,80 80,60 81,80 83,30 

èród∏o: www.stat.gov.pl 

a) Napisz, w którym roku po raz pierwszy liczba osób w wieku poprodukcyjnym b´dzie w Polsce 

wi´ksza od liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Podaj, ile osób znajdzie si´ w tej pierwszej 

grupie. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Napisz, kiedy liczba m´˝czyzn w wieku przedprodukcyjnym b´dzie mniejsza od liczby m´˝czyzn 

w wieku poprodukcyjnym. Podaj, ile osób znajdzie si´ w tej pierwszej grupie. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Wymieƒ czynnik, który spowoduje, ˝e niekorzystne wskaêniki dotyczàce populacji kobiet w wieku 

przed- i poprodukcyjnym wystàpià ju˝ w najbli˝szych latach. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


3 pkt

14. Przedstaw po dwa argumenty za i przeciw tezie „Wspó∏czesna polska rodzina prze˝ywa kryzys”. 

15. Scharakteryzuj g∏ówne problemy wspó∏czesnego spo∏eczeƒstwa polskiego. Spróbuj wskazaç 

propozycje ich rozwiàzaƒ (przynajmniej jedna propozycja rozwiàzania ka˝dego z problemów). 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

POLITYKA 


Argumenty za Argumenty przeciw 

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

1. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Paƒstwo, którego cz´Êci sk∏adowe majà pewien zakres samodzielnoÊci, 

w∏asne organy ustawodawcze, wykonawcze i sàdowe, jednak nie mogà z niego wystàpiç, 

nazywa si´: 

a) konfederacjà 

b) federacjà 

c) paƒstwem unitarnym 

d) paƒstwem scentralizowanym 


4 pkt 

16 pkt 

1 pkt


2. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Przyk∏adem paƒstwa unitarnego jest/sà: 

a) Szwajcaria 

b) Stany Zjednoczone Ameryki Pó∏nocnej 

c) Austria 

d) Szwecja 

3. Podaj definicj´ kultury politycznej. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

4. Zaznacz literà F zdania fa∏szywe, a literà P zdania prawdziwe. 

a) Legitymizacja to proces spo∏eczny polegajàcy na dialogu mi´dzy osobami 

pragnàcymi w∏adzy i tymi, które majà si´ jej podporzàdkowaç. 

b) Istotà w∏adzy legalnej jest przekonanie wynikajàce z tradycji, dajàce okreÊlonym 

osobom prawo do dziedziczenia w∏adzy, która pochodzi od Boga. 

c) èród∏em w∏adzy tradycyjnej jest przekonanie, i˝ rzàdzàcy zdobywajà i sprawujà 

w∏adz´ z mocy obowiàzujàcego prawa. 

d) W∏adza charyzmatyczna jest oparta na przeÊwiadczeniu, ˝e sprawujàcy w∏adz´ 

naby∏ do niej prawo dzi´ki posiadaniu wyjàtkowych cech i zdolnoÊci. 

5. Dopasuj pojćia do wyjaÊnieƒ. 

a) Nieuwzgl´dnianie interesów ca∏ego spo∏eczeƒstwa, podejmowanie decyzji korzystnych dla 

okreÊlonych grup, regionów. 

b) Obsadzanie wysokich urz´dów w paƒstwie cz∏onkami swojej rodziny. 

c) Izolacja i odcićie si´ od spo∏eczeƒstwa przez sprawujàcych w∏adz´. 

d) Sprawowanie w∏adzy politycznej przez wàskà grup´ najbogatszych osób. 

1) nepotyzm 

2) alienacja 

3) partykularyzm 

4) plutokracja 

a b c d 

6. Przyjrzyj si´ ilustracji, nast´pnie 

odpowiedz, z jakim negatywnym 

zjawiskiem ˝ycia politycznego i 

spo∏ecznego walczà organizacje, 

których symbole sà przedstawione na 

ilustracji. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . 

. . . . . . . . . 

. . . . . . . . . 

. . . . . . . . . 

NORMALNE 

PA¡STWO 


1 pkt 

2 pkt 

4 pkt 

4 pkt 

1 pkt

7. Zapoznaj si´ z ilustracjà, a nast´pnie odpowiedz na pytania 

dotyczàce przedstawionej na niej postaci. 

a) Podaj imi´ i nazwisko postaci przedstawionej na zdjćiu. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Podaj nazw´ paƒstwa, którym rzàdzi ta osoba. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Odpowiedz, jaki ustrój polityczny panuje w tym paƒstwie. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

8. Przyporzàdkuj przedstawionym mapom w∏aÊciwe tytu∏y. 

a) 

Szczecin 

Zielona Góra 

Koszalin 

Poznaƒ 

Wroc∏aw 

50 0 50 100 km 

Gdaƒsk 

Bydgoszcz 

Opole 

¸ódê 

Olsztyn 

Warszawa 

Kielce 

1) Podzia∏ administracyjny Polski w latach 1975- 

1998 


1975 


1922 

4) Podzia∏ administracyjny Polski od 1999 roku 


1998 


Bia∏ystok 

Lublin 

Katowice 

Kraków Rzeszów 

a b c 

b) 

Szczecin 

Koszalin 

Gorzów 

Wielkopolski 

Zielona 

Góra 

Pi∏a 

Poznaƒ 

Leszno 

S∏upsk Gdaƒsk 

Bydgoszcz 

Toruƒ 

W∏oc∏awek 

Elblàg 

Olsztyn 

¸om˝a 

Ostro∏´ka 

Ciechanów 

P∏ock 

Suwa∏ki 

Bia∏ystok 

Konin Warszawa Siedlce 

Skierniewice 

Kalisz ¸ódê 

Sieradz 

Bia∏a 

Podlaska 

Radom 

Legnica 

Lublin 

Piotrków 

Che∏m 

Wroc∏aw 

Jelenia Góra 

Trybunalski 

Cz´stochowa Kielce 

ZamoÊç 

Wa∏brzych Opole 

Tarnobrzeg 

50 0 50 100 km 

c) 

Szczecin 

Gorzów 

Wielkopolski 

Zielona 

Góra 

Wroc∏aw 

50 0 50 100 km 

Gdaƒsk 

Poznaƒ 

Katowice Kraków Tarnów 

Bielsko- 

-Bia∏a Nowy 

Sàcz 

Rzeszów 

PrzemyÊl 

Krosno 

Bydgoszcz 

Toruƒ 

Opole 

Katowice 

¸ódê 

Kraków 

Olsztyn 

Kielce 

Warszawa 

Bia∏ystok 

Lublin 

Rzeszów 


3 pkt 

3 pkt

9. Zapoznaj si´ z rysunkiem. Napisz, jakie 

negatywne zjawisko przedstawia autor w 

˝artobliwy sposób. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


10. Przeanalizuj tekst êród∏owy i wykonaj umieszczone pod nim polecenia. 

(...) Sejm niemal jednog∏oÊnie przyjà∏ ustaw´ o lobbingu. Ustawa okreÊla zasady rejestracji, prac 

w Sejmie i Senacie i ujawniania dzia∏alnoÊci lobbystów. (...) 

Ustawa o dzia∏alnoÊci lobbingowej przewiduje, ˝e ka˝dy mo˝e zg∏osiç zainteresowanie pracami 

nad projektem ustawy lub rozporzàdzenia. 

Mo˝e braç udzia∏ w pracach nad tworzeniem prawa, ale musi przestrzegaç sztywnych regu∏. 

Urz´dnicy, parlamentarzyÊci, ministrowie i prezydent RP b´dà musieli publicznie informowaç o 

kontaktach z lobbystami i rozstrzygnićiach, na jakie liczyli. 

– To krok w dobrà stron´, potrzebne sà nast´pne – mówi pose∏ Tomasz Szczypiƒski (PO), który 

pracowa∏ nad ustawà. – Ustawa dotyczy na razie tylko instytucji centralnych, traktujemy jà 

pilota˝owo. Przyjrzymy si´, jak dzia∏a w praktyce. Wtedy przygotujemy przepisy, które obejmà 

wszystkie miejsca, gdzie tworzy si´ prawo, tak˝e samorzàdy. 

Ustaw´ lobbingowà przygotowa∏ rzàd, teraz trafi ona do Senatu. 

Publiczne wys∏uchanie 

Czym jest lobbing wed∏ug nowej ustawy? Ka˝dym legalnym dzia∏aniem, które ma wywrzeç 

wp∏yw na urz´dników, parlamentarzystów, ministrów lub prezydenta RP w czasie prac nad 

przepisami. Zawodowi lobbyÊci (czyli ci lobbujàcy za pieniàdze) b´dà si´ wpisywaç do specjalnego 

rejestru. 

Urz´dnicy b´dà publicznie og∏aszaç plany tworzenia przepisów. Do Biuletynu Informacji 

Publicznej b´dà trafiaç projekty przepisów i dokumenty dotyczàce prac nad nimi. 

Pojawi si´ nowa instytucja: publiczne wys∏uchanie (do tej pory nie przewidywa∏o jej polskie 

prawo). Umo˝liwi ona ka˝demu lobbyÊcie legalnà prac´ nad projektami przepisów i publiczne 

przedstawienie swojej opinii. By∏yby one brane pod uwag´ w czasie prac nad ustawami. Publiczne 

wys∏uchania b´dà mog∏y organizowaç urz´dy przed wydaniem rozporzàdzeƒ. 

Kierownicy urz´dów b´dà musieli okreÊliç regu∏y umo˝liwiajàce dzia∏anie lobbystom w ich 

siedzibach (w Sejmie i Senacie regulaminy Sejmu i Senatu). Pracownicy administracji b´dà musieli 

upubliczniç informacje o kontaktach z lobbystami. 

B´dà musieli te˝ przedstawiaç okresowe sprawozdania na ten temat i publikowaç je w Biuletynie 

Informacji Publicznej. (...) 

Amerykaƒskie wzorce 

– D∏ugo czekaliÊmy na takà ustaw´. M´tna woda i brak zasad, z jakimi mieliÊmy do czynienia, by∏y 

na r´k´ przede wszystkim ró˝nym za∏atwiaczom – mówi Grzegorz Ziemniak, szef agencji Impress 

Art PR & Lobbing, jeden z za∏o˝ycieli Stowarzyszenia Profesjonalnych Lobbystów w Polsce. 

Sekunduje mu Andrzej Gantner, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów ˚ywnoÊci. – 

Nam ustawa pomo˝e, zaszkodzi natomiast harcownikom, którzy po cichu, niejawnie reprezentujà 

interesy pojedynczych podmiotów – mówi Gantner. 


2 pkt 

4 pkt

Polska ustawa oparta jest na wzorcach amerykaƒskich i jest efektem... lobbingu samych 

lobbystów. Patologie, do których dochodzi∏o podczas tworzenia prawa w Polsce, sk∏oni∏y w zesz∏ym 

roku Centrum Analiz Spo∏eczno-Ekonomicznych (CASE) do przygotowania specjalnego raportu. 

Wynika z niego, ˝e polskie prawo pisane jest byle jak, konsultacje spo∏eczne i mi´dzyresortowe to 

z∏o konieczne, a opinie ekspertów budzà podejrzenia o ukryty lobbing. 

Z powodu b∏´dów i niedopatrzeƒ roÊnie liczba przepisów, które trzeba nowelizowaç – wÊród 

ustaw przyj´tych przez Sejm zesz∏ej kadencji by∏o ich a˝ 77 proc. 

èród∏o: B. LeÊniewski, J. Pilczyƒski, M. Majewski, Lobbing po ludzku, „Rzeczpospolita” z dnia 08.07.2005 r. 

a) Opisz, na czym polega lobbing. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) WyjaÊnij, w jakim celu zosta∏a uchwalona ustawa o lobbingu. 


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Wymieƒ dwa powody, dla których brak uregulowaƒ prawnych dotyczàcych lobbingu by∏ 

szkodliwy dla stanowienia prawa w Polsce. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

11. Przeanalizuj fragment statutu pewnej polskiej partii, a nast´pnie wykonaj polecenia. 

(...) do wartoÊci naczelnych, których urzeczywistnienie uznaje za podstawowe swoje zadanie, 

zalicza godnoÊç cz∏owieka, sprawiedliwoÊç spo∏ecznà oraz solidarnoÊç ludzi pracy. 

(...) uwa˝a, ˝e równoÊç i wolnoÊç sà naturalnymi dà˝eniami ludzi. 

(...) za swà powinnoÊç uwa˝a umacnianie niepodleg∏oÊci Rzeczypospolitej Polskiej, obron´ jej 

suwerennoÊci i porzàdku prawnego w zjednoczonej rodzinie narodów Europy. 

(...) opowiada si´ za wolnoÊcià sumienia i wyznania, tolerancjà Êwiatopoglàdowà i ÊwieckoÊcià 

paƒstwa, za równym statusem kobiet i m´˝czyzn w ró˝nych dziedzinach ˝ycia oraz za 

poszanowaniem odr´bnoÊci etnicznych, narodowoÊciowych, kulturowych i seksualnych. 

(...) wcielaç b´dzie w ˝ycie powy˝sze cele i wartoÊci oraz zadania programowe wyra˝one w 

Deklaracji Ideowej (...), kierujàc si´ zasadami ustrojowymi okreÊlonymi w Konstytucji 

Rzeczypospolitej Polskiej, bioràc udzia∏, poprzez swoich przedstawicieli, w funkcjonowaniu w∏adz 

publicznych. (...) 

a) Napisz, którà stron´ polskiej sceny politycznej (ze wzgl´du na ideologi´) reprezentuje partia 

pos∏ugujàca si´ tym statutem. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


6 pkt


b) PodkreÊl przynajmniej trzy fragmenty tekstu wskazujàce na takie umiejscowienie ideologiczne 

partii. 

c) Wypisz ze statutu te wartoÊci, z którymi si´ nie zgadzasz i uzasadnij swój wybór. JeÊli zgadzasz 

si´ ze wszystkimi, wypisz te, które sà dla ciebie najmniej istotne. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

12. Zapoznaj si´ z wynikami badaƒ przeprowadzonych przez CBOS w 2003 roku, a nast´pnie 

wykonaj polecenia. 

Kto, Pana(i) zdaniem, tak naprawd´ rzàdzi w Polsce? 

Rzàd, premier 24% 

w tym wypowiedzi po∏àczone z negatywnà charakterystykà lub inwektywami („z∏odziejski”, 

„skorumpowany”, „nieudolny”, „rzàd kolesiów”, „niedbajàcy o obywateli” itp.) 

Kliki, kolesie, uk∏ady, korupcja, pieniàdze 14% 

Prezydent 13% 

Elity finansowe, biznes 12% 

Z∏odzieje, cwaniacy, banda ∏obuzów, mafia 11% 

SLD, SLD i UP, lewica 9% 

w tym: wypowiedzi po∏àczone z negatywnà charakterystykà lub inwektywami 1% 

Chaos, ba∏agan, nikt nie rzàdzi 9% 

Partie, elity polityczne 

8% 

w tym: wypowiedzi po∏àczone z negatywnà charakterystykà lub inwektywami („sitwa”, 

„skorumpowani”, „dbajàcy tylko o w∏asne interesy” itp.) 

Parlament (Sejm i Senat) 7% 


3% 

3% 

5 pkt


Kler, KoÊció∏ 4% 

˚ydzi 4% 

Stary system, komuniÊci, ludzie SB, „czerwona bur˝uazja” 3% 

Ludzie niekompetentni, bez przygotowania, nieodpowiedzialni, g∏upcy itp. 3% 

Obcy kapita∏, USA, MFW, UE, Zachód 2% 

Inne odpowiedzi, niejasne, nie na temat 4% 

Trudno powiedzieç 9% 

Procenty nie sumujà si´ do 100, poniewa˝ badani mogli udzieliç wićej ni˝ jednej odpowiedzi 

Odsetki badanych opisujàcych Êwiat w∏adzy w kategoriach: 

41% 

44% 

12% 

Formalnych 

Patologii 

Ukrytych si∏ 

Trudno powiedzieç 

èród∏o: CBOS 

a) WyjaÊnij, jak przez wi´kszoÊç badanych postrzegany jest Êwiat w∏adzy: pozytywnie czy 

negatywnie. Odpowiedê poprzyj przyk∏adami. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Odpowiedz, jakie „ukryte si∏y” sprawujàce w∏adz´ wymieniali ankietowani. Podaj cztery przyk∏ady. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

13. Na podstawie danych z sonda˝u przeprowadzonego przez CBOS w czerwcu 2004 roku 

odpowiedz na pytania i wykonaj polecenie. 

9% 

èród∏o: CBOS 


6 pkt

Czy ludzie tacy 

jak Pan(i) 

majà wp∏yw 

na sprawy 

kraju? 

Tak 

Nie 

Czy, Pana(i) zdaniem, ludzie tacy jak Pan(i) majà wp∏yw na sprawy kraju? 


Czy ludzie tacy 

jak Pan(i) 

majà wp∏yw 

na sprawy 

kraju? 

Tak* 

Raczej nie 

Zdecydowanie 

nie 

Zdecydowanie nie 

Raczej nie 

Raczej tak 

Zdecydowanie tak 


3% 

2% 


0 10 20 30 40 50 

Wskazania respondentów wed∏ug terminów badaƒ 

VI 1992 VII 1993 X 1997 V 1999 V 2004 

w procentach 

7 10 19 11 15 

91 86 76 87 83 

2 4 5 2 2 

Gdyby w najbli˝szà niedziel´ odbywa∏y si´ wybory do sejmu i senatu, to czy wzià∏by 

(wzi´∏aby) Pan(i) w nich udzia∏? 

Na pewno wzià∏bym 

(wzi´∏abym) w nich udzia∏ 

12% 

Nie wiem, czy wzià∏bym 

(wzi´∏abym) w nich udzia∏ 

w procentach 

Na pewno nie wzià∏bym 

(nie wzi´∏abym) w nich 

udzia∏u 

72 12 16 

53 21 26 

43 16 41 

*Ze wzgl´du na niewielkà liczebnoÊç odpowiedzi „Zdecydowanie tak” zsumowano je z odpowiedziami „Raczej tak”. 

39% 

44% 

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony


a) Jaki jest stosunek badanych do kwestii wp∏ywu obywateli na sprawy kraju w okresie pi´tnastu lat 

funkcjonowania w Polsce systemu demokratycznego? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Jaki widzisz zwiàzek mi´dzy poczuciem wp∏ywu na sprawy kraju a deklarowaniem gotowoÊci do 

uczestnictwa w najbli˝szych wyborach parlamentarnych? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Sformu∏uj przynajmniej dwa wnioski wynikajàce z wykresu i tabel. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

14. Na podstawie danych z sonda˝u przeprowadzonego przez CBOS w kwietniu 2004 roku 

odpowiedz na pytania i wykonaj polecenie. 

Czym powinien si´ charakteryzowaç zawód zaufania publicznego? 

Czy aby uznaç jakiÊ zawód za zawód zaufania 

publicznego, to: 

osoby wykonujàce ten zawód powinny si´ cechowaç 

nienagannà postawà moralnà i etycznà 

mi´dzy klientem a osobà wykonujàcà dany zawód 

powinna istnieç szczególna wi´ê zaufania 

osoby wykonujàce ten zawód powinny obowiàzkowo 

nale˝eç do samorzàdu zawodowego 

osoby wykonujàce ten zawód powinny pochodziç 

z rodzin o tradycjach w tym zawodzie 

osoby wykonujàce ten zawód powinna obowiàzywaç 

tajemnica zawodowa 

zawód ten powinien byç istotny dla ogó∏u spo∏eczeƒstwa 

osoby wykonujàce ten zawód powinny Êwiadczyç 

us∏ugi wysokiej jakoÊci 

Zdecydowanie 

tak 

Raczej 

tak 

Raczej 

nie 

w procentach 

Zdecydowanie 

nie 

Trudno 

powiedzieç 

80 16 1 – 3 

60 29 5 – 6 

23 33 13 23 8 

15 42 24 13 6 

69 21 3 1 6 

56 32 3 1 8 

78 15 2 – 5 


6 pkt

Którym z wymienionych zawodów powinien, 

Pana(i) zdaniem, przys∏ugiwaç status zawodu 

zaufania publicznego, a którym nie? 

Lekarz 

Piel´gniarka i po∏o˝na 

Notariusz 

Adwokat 

Radca prawny 

Psycholog 

T∏umacz przysi´g∏y 

Farmaceuta 

Dziennikarz 

Doradca podatkowy 

Diagnosta laboratoryjny 

Pracownik socjalny 

Bieg∏y rewident 

In˝ynier budownictwa 

Lekarz weterynarii 

Makler gie∏dowy 

Rzecznik patentowy 

Komornik 

Architekt 

Fizjoterapeuta 

Syndyk 

Informatyk 

Urbanista 

Kominiarz 

1 


Tak Nie 

w procentach 

Trudno 

powiedzieç 

2 3 4 

94 4 2 

88 9 3 

87 7 6 

87 9 4 

87 7 6 

85 8 7 

85 8 7 

84 11 5 

80 13 7 

77 12 11 

75 16 9 

70 19 11 

68 13 19 

61 26 13 

60 28 12 

59 23 18 

58 17 25 

58 25 17 

58 27 15 

55 33 12 

54 24 22 

50 33 17 

41 32 27 

35 50 15 


Którym z wymienionych zawodów powinien, 

Pana(i) zdaniem, przys∏ugiwaç status zawodu 

zaufania publicznego, a którym nie? 

Kosmetolog, kosmetyczka 

Florysta 

1 


Tak Nie 

a) Czym przede wszystkim powinien si´ charakteryzowaç zawód zaufania spo∏ecznego? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Które z wymienionych zawodów powinny posiadaç status zawodu zaufania spo∏ecznego, a które 

powinny byç ich pozbawione? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Sformu∏uj przynajmniej dwa wnioski wynikajàce z powy˝szych tabel. 

w procentach 

Trudno 

powiedzieç 

2 3 4 

33 55 12 

18 68 14 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

15. Wska˝ negatywne zjawiska ˝ycia politycznego i spo∏ecznego stanowiàce zagro˝enie dla 

demokracji i dokonaj ich analizy. W pracy odwo∏uj si´ do wybranych przyk∏adów i materia∏ów. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


16 pkt

PRAWO 


1. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Zasada swobody umów jest podstawowà zasadà: 

a) prawa karnego 

b) prawa cywilnego 

c) prawa konstytucyjnego 

d) prawa kanonicznego 

2. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Zbrodnia to: 

a) ka˝dy czyn zabroniony przez prawo 

b) czyn zagro˝ony karà pozbawienia wolnoÊci powy˝ej 1 roku 

c) czyn zagro˝ony karà pozbawienia wolnoÊci powy˝ej 2 lat 

d) czyn zagro˝ony karà pozbawienia wolnoÊci powy˝ej 3 lat 

3. Wymieƒ trzy rodzaje kar stosowanych obecnie w Polsce. 

– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


a) Zbrodnie to czyny zagro˝one karà pozbawienia wolnoÊci powy˝ej 4 lat. . . . . . . . . 

b) Rozbój jest przest´pstwem Êciganym na wniosek osoby pokrzywdzonej. . . . . . . . . 

c) Ka˝dy cz∏owiek nabywa zdolnoÊci prawnej w wieku 18 lat. . . . . . . . . 

d) Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeƒstwo przed dziedziczeniem ustawowym. . . . . . . . . 

5. Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc obok objaÊnieƒ w∏aÊciwe pojćia. 

a) 

b) 

c) 

d) 

e) 

Osoba, wobec której organ uprawniony wniós∏ akt oskar˝enia do sàdu, 

zarzucajàc jej pope∏nienie przest´pstwa. 

Osoba lub organ sk∏adajàcy akt oskar˝enia i popierajàcy w toku karnego 

post´powania sàdowego ˝àdanie ukarania oskar˝onego. 

Pismo procesowe, którego z∏o˝enie do w∏aÊciwego sàdu rozpoczyna proces 

cywilny. 

Zaniechanie karania przest´pcy przez paƒstwo na skutek up∏ywu 

wskazanego w przepisach prawa karnego okresu czasu. 

Ârodek represyjny stosowany wobec osób, które pope∏ni∏y przest´pstwo lub 

wykroczenie, np. grzywna, ograniczenie wolnoÊci, pozbawienie wolnoÊci. 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . 

6. Do podanych ni˝ej organów w∏adzy sàdowniczej przyporzàdkuj odpowiadajàce im kompetencje. 

a) Trybuna∏ Konstytucyjny 

b) Sàd wojewódzki 

c) Trybuna∏ Stanu 

d) Naczelny Sàd Administracyjny 

e) Sàd Najwy˝szy 


1 pkt 

1 pkt 

2 pkt 

2 pkt 

5 pkt 

4 pkt

1) Nadzorowanie dzia∏alnoÊci sàdów powszechnych w zakresie orzekania. 

2) Rozpatrywanie sporów kompetencyjnych mi´dzy centralnymi organami paƒstwa. 

3) Kontrola nad dzia∏alnoÊcià administracji publicznej. 

4) Orzekanie o odpowiedzialnoÊci osób zajmujàcych najwy˝sze stanowiska w paƒstwie, za czyny 

b´dàce naruszeniem Konstytucji lub innych ustaw. 

a b c d e 

7. Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc we w∏aÊciwe 

miejsca, nazwy i zadania organizacji, 

których logo przedstawiono poni˝ej. 

8. Podaj imi´ i nazwisko oraz funkcj´ pe∏nionà przez postaç przedstawionà 

na zdjćiu. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


A B 

COMITE INTERNATIONAL 

G E N E V E 

Nazwa organizacji G∏ówne zadania (podaj dwa przyk∏ady) 

A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


4 pkt 

2 pkt


9. Przeanalizuj schemat obrazujàcy podzia∏ sankcji prawnych, a nast´pnie wykonaj polecenia. 

rozsiane 

Sankcje prawne 

a) WyjaÊnij ró˝nic´ mi´dzy sankcjami karnymi i egzekucyjnymi. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Podaj po jednym przyk∏adzie sankcji karnych, egzekucyjnych i uniewa˝nienia. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

10. Przeanalizuj tekst êród∏owy i wykonaj polecenia. 

zinstytucjonalizowane 

karne egzekucyjne uniewa˝nienia 

Napadni´ty mo˝e odpieraç atak, ale potem zazwyczaj ma k∏opoty 

Ryzykowna obrona w∏asna 

Polskà normà sta∏o si´, ˝e jeÊli napadni´ty wyrzàdzi∏ napastnikowi krzywd´, staje przed 

wymiarem sprawiedliwoÊci jak zwyk∏y bandyta. 

Cz∏owiek ma prawo si´ broniç. To oczywiste i zrozumia∏e. Jednak metody i Êrodki tej obrony ju˝ 

tak oczywiste nie sà. Polskà normà sta∏o si´, ˝e jeÊli napadni´ty wyrzàdzi∏ napastnikowi krzywd´, 

staje przed wymiarem sprawiedliwoÊci jak zwyk∏y bandyta. Oburza to opini´ publicznà przy okazji 

ka˝dego kolejnego procesu i nic si´ nie zmienia. Prawo jest dobre, tylko nie najlepiej stosowane – 

mówià prawnicy. (...) 

Zwykle uwalniajà 

Procesy o przekroczenie granic obrony koniecznej zazwyczaj koƒczà si´ uwolnieniem 

oskar˝onego od odpowiedzialnoÊci. Zgodnie z kodeksem karnym (art. 25) nie pope∏nia 

przest´pstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpoÊredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek 

dobro chronione prawem. W wypadku przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególnoÊci 

gdy sprawca zastosowa∏ sposób obrony niewspó∏mierny do niebezpieczeƒstwa, sàd mo˝e 

zastosowaç nadzwyczajne z∏agodzenie kary lub odstàpiç od jej wymierzenia. To ostatnie jest 

mo˝liwe, gdy sprawca dzia∏a∏ pod wp∏ywem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych 

okolicznoÊciami. Jednak i w tych nie najgorszych przepisach sà pewne pu∏apki. 

NierównoÊç wobec prawa 

Wymóg wspó∏miernoÊci podj´tej obrony jest z jednej strony racjonalny, z drugiej zaÊ rodzi liczne 

wàtpliwoÊci. „Przecie˝ chodzi o zdarzenia, w których broniàcy si´ dzia∏a na ogó∏ w stresie, przy 

koniecznoÊci szybkiego podjćia decyzji i ograniczonych mo˝liwoÊciach wyboru wariantu 

post´powania. Co innego oceniaç przypadek obrony koniecznej po fakcie, na zimno i przy biurku, 


4 pkt 

6 pkt


a co innego dzia∏aç w sytuacji konkretnej, gdy trudno po∏àczyç precyzj´ komputera ze sprawnoÊcià 

Sylvestra Stallone’a. Tutaj wić równoÊç wobec prawa napastnika i napadni´tego musi polegaç na 

uwzgl´dnieniu stanu psychologicznego tego ostatniego“ – pisze prof. Lech Gardocki, pierwszy 

prezes Sàdu Najwy˝szego. 

Obrona z zimnà krwià 

Tak˝e kryterium strachu czy wzburzenia budzi wàtpliwoÊci. Dlaczego z ochrony prawa nie mia∏by 

korzystaç cz∏owiek odwa˝ny, który zdecydowa∏ si´ broniç siebie bàdê swojej rodziny z zimnà krwià 

i trzeêwym umys∏em? – Regulacje prawne dotyczàce granic obrony koniecznej sà bardzo 

skomplikowane, a decyzja o podjćiu takiej obrony musi zapaÊç w czasie kilku sekund, inaczej 

b´dzie za póêno. W rezultacie ∏atwiej daç si´ zabiç, ni˝ udowodniç, ˝e podj´te Êrodki obrony by∏y 

uzasadnione – uwa˝a s´dzia Andrzej Kry˝e. 

Najwa˝niejsza jest jednak kwestia sposobu traktowania takich spraw przez organy wymiaru 

sprawiedliwoÊci. 

Decyzja prokuratora 

Gdy koniecznoÊç obrony wydaje si´ bezsporna, udzia∏ sàdu w ogóle nie jest potrzebny. 

Prokuratura mo˝e umorzyç post´powanie, stwierdzajàc, ˝e napadni´ty dzia∏a∏ w ramach 

przys∏ugujàcych mu praw. To zdarza si´ bardzo rzadko. Prokuratorzy wolà nie braç na siebie takiej 

odpowiedzialnoÊci. W efekcie gehenna bezsensownie oskar˝anych trwa w nieskoƒczonoÊç. – Przy 

stosowaniu przepisu o obronie koniecznej ciàgle jeszcze post´pujemy zbyt bojaêliwie, sugerujàc si´ 

skutkiem zdarzenia – uwa˝a prof. Gardocki. 

– Prokuratorzy bojà si´ decyzji o umorzeniu takich spraw, wolà scedowaç je na sàd. Problem w 

tym, ˝e niejednokrotnie osoba, która podj´∏a si´ obrony koniecznej i wyrzàdzi∏a krzywd´ 

napastnikowi, do og∏oszenia wyroku przebywa w areszcie. Bez wàtpienia przyda∏aby si´ tu wi´ksza 

odwaga prokuratury – mówi s´dzia Marek Celej. 

Prawo dobre, ale z∏e 

Przepisy prawa sà dobre nie tylko wówczas, gdy sà ∏adnie sformu∏owane, ale przede wszystkim 

gdy nie dajà mo˝liwoÊci z∏ego ich stosowania. Dlatego te˝ wydaje si´, ˝e polskie prawo o obronie 

koniecznej nale˝a∏oby zbli˝yç do standardów amerykaƒskich, gdzie agresora, który bezprawnie 

wtargnà∏ na nasz teren, mo˝na spokojnie zabiç. Trzeba powiedzieç jasno: ca∏a odpowiedzialnoÊç za 

zamach i jego konsekwencje spoczywa na napastniku. Ten, kto broni si´ we w∏asnym domu, nie 

mo˝e z tego tytu∏u ponosiç najmniejszego uszczerbku. 

Obrona przed napaÊcià to nie rycerski pojedynek, lecz reakcja na oczywiste ∏amanie naszych 

praw. Byç mo˝e tak sformu∏owany przepis nale˝a∏oby po∏àczyç z powszechnym prawem posiadania 

broni palnej. 

OczywiÊcie nie po to, by nosiç jà po ulicy. Jednak na swoim terenie cz∏owiek powinien mieç nie 

tylko tytu∏, ale i realne mo˝liwoÊci odparcia zamachu. 

Andrzej Goszczyƒski 

èród∏o: Rzeczpospolita z dnia 20.08.2005 r. 

a) WyjaÊnij, w jakich okolicznoÊciach cz∏owiek, który broni∏ si´ przed napaÊcià i spowodowa∏ u 

napastnika obra˝enia, nie b´dzie za to ukarany. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Wymieƒ dwie pu∏apki, które wed∏ug autora artyku∏u znajdujà si´ w uregulowaniach prawnych 

dotyczàcych obrony koniecznej. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 



c) Wymieƒ dwa zarzuty kierowane przez autora wobec prokuratury i oceƒ, czy zgadzasz si´ z nimi. 

Uzasadnij swoje zdanie. 

Zarzuty: 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Ocena: 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

11. Przeanalizuj tekst êród∏owy, a nast´pnie wykonaj polecenia. 

Chiny: Przera˝ajàcy Nowy Rok 

09/02/2005 

Amnesty International zaobserwowa∏a gwa∏towny wzrost wykonywanych w Chinach egzekucji 

(...). Tylko w grudniu i styczniu lokalne media informowa∏y o co najmniej 650 egzekucjach. (...) Chiny 

odmawiajà ujawnienia pe∏nych danych dotyczàcych skazanych. 

„JeÊli chodzi o wykonywanie w Chinach kary Êmierci, mo˝emy tu mówiç o znacznych rozbie˝no- 

Êciach pomi´dzy teorià a praktykà”, oÊwiadczy∏a Catherine Baber, wicedyrektorka Amnesty International 

w Azji. Podczas gdy rzàd zapewnia, i˝ stosuje kar´ Êmierci ostro˝nie i z rozwagà, gwa∏towny 

wzrost liczby wykonywanych egzekucji, którego jesteÊmy Êwiadkami, zdaje si´ zaprzeczaç jakimkolwiek 

pozorom rozwagi i ostro˝noÊci.” 

„Ponadto, istnieje realna obawa, i˝ wielu straconych by∏o niewinnych. Chiƒski system sprawiedliwoÊci 

jest chory i nie gwarantuje nikomu prawa do sprawiedliwego procesu”. 

W wielu raportach uzasadniano niedawne egzekucje dziesićiu lub wićej osób „koniecznoÊcià 

ochrony stabilnoÊci spo∏ecznej i chćià zapewnienia wszystkim obywatelom bezpiecznych, radosnych 

i szcz´Êliwych obchodów Nowego Roku”. (...) 

Toczàca si´ ostatnio w Chinach intensywna debata na temat nadmiernego stosowania kary 

Êmierci skupi∏a si´ na propozycji wprowadzenia reformy pozwalajàcej Najwy˝szemu Sàdowi Cywilnemu 

na rewidowanie wszystkich wyroków Êmierci. Obecna sytuacja wyglàda w ten sposób, ˝e poszczególne 

sàdy kierujà si´ swoimi w∏asnymi standardami. 

Niestety, ani sama reforma, ani te˝ sugestie, i˝ w pewnych przypadkach d∏u˝szy wyrok pozbawienia 

wolnoÊci by∏by stosowniejszy ni˝ kara Êmierci, nie rozwiàzujà kwestii zeznaƒ wymuszonych 

torturami, ograniczeniem dost´pu do prawników i politycznà ingerencjà w przebieg procesu sàdowego. 

(...) 

Unia Europejska od dawna zwraca uwag´ na wykonywanie kary Êmierci jako na jedno z g∏ównych 

zagro˝eƒ praw cz∏owieka w Chinach. SpoÊród 200 osób, na których wykonano kar´ Êmierci, wielu 

skazanych zosta∏o za pope∏nienie przest´pstw bez u˝ycia przemocy, takich jak np. akty wandalizmu 

czy przest´pstwa ekonomiczne. (...) 


6 pkt

„Ostatnimi laty rzàd chiƒski zada∏ sobie wiele trudu, by zreformowaç handel i prawo handlowe 

zgodnie z zasadami Âwiatowej Organizacji Handlu”, mówi∏a dalej Catherine Baber. „Teraz ten˝e rzàd 

powinien wykazaç si´ takà samà determinacjà we wprowadzaniu i egzekwowaniu mi´dzynarodowych 

standardów poszanowania praw cz∏owieka. Nale˝y zaprzestaç wykonywania egzekucji, znieÊç 

oficjalnie kar´ Êmierci, jak i zaprzestaç wykonywania jej nieoficjalnie, jeszcze zanim ca∏y Êwiat zgromadzi 

si´ pod sztandarem olimpijskim w Pekinie w 2008 roku dla „uczczenia ludzkoÊci”. 

Amnesty International g∏´boko sprzeciwia si´ stosowaniu kary Êmierci, gdy˝ jest to najokrutniejsza, 

najbardziej nieludzka i poni˝ajàca kara, która narusza prawo do ˝ycia ka˝dego cz∏owieka. 

èród∏o: http://amnesty.org.pl/index.php/ai/content/view/full/2532 

a) Opisz przynajmniej trzy zarzuty stawiane w∏adzom Chin przez Amnesty International. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Scharakteryzuj, w jaki sposób w∏adze Chin argumentowa∏y koniecznoÊç stosowania surowych 

kar. Oceƒ, czy zgadzasz si´ z tà argumentacjà i uzasadnij swoje zdanie. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) WyjaÊnij, dlaczego zdaniem Carherine Baber igrzyska olimpijskie w Pekinie by∏yby w∏aÊciwà okazjà 

do zreformowania chiƒskiego wymiaru sprawiedliwoÊci. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

12. Po zapoznaniu si´ z danymi statystycznymi 

odpowiedz na pytania i wykonaj 

polecenia. 

èród∏o: Pentor dla tygodnika „Wprost”, 

Nr 1061 (30 marca 2003 r.) 


Czy prawo powinno dopuszczaç stosowanie tortur wobec 

terrorystów i najgroêniejszych przest´pców? 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

53,9% 

43,9% 

2,2% 

42,3% 

51,1% 

6,6% 

44% 

51% 

5% 

15–29 lat 30–49 lat ponad 50 lat 


Tak 

Nie 

Trudno powiedzieć 

5 pkt


Zdaniem niektórych w walce z terroryzmem mo˝e pomóc ograniczenie swobód obywatelskich. Czy 

w imi´ walki z terroryzmem zgodzi∏(a)by si´ Pan(i) na... 

pods∏uchiwanie rozmów 

telefonicznych 

74,3% 

3,3% 

22,4% 

umieszczenie w dokumentach 

to˝samoÊci (dowód, 

paszport) odcisków palców 

22,1% 

2,8% 

75,1% 

3,9% 

28,1% 37% 

26,3% 

Tak Nie Trudno powiedzieć 

przeszukiwanie plecaka, 

torby, samochodu 

10,2% 

a) Odpowiedz, w której grupie wiekowej wyst´puje najwi´ksze przyzwolenie na stosowanie tortur 

wobec najgroêniejszych przest´pców. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Sformu∏uj trzy wnioski dotyczàce stosunku Polaków do ograniczenia swobód obywatelskich na 

rzecz walki z terroryzmem. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) OkreÊl generacj´ praw o ograniczenie, których pytano w sonda˝ach. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

68% 

rejestrowanie posiadaczy 

telefonów komórkowych 

na karty 

63,5% 

kontrolowanie poczty 

w Internecie 

15,1% 

47,9% 

ograniczenie swobód 

23,5% 

76,5% 

èród∏o: Pentor 



13. Na podstawie danych z sonda˝u przeprowadzonego przez CBOS w marcu 2004 roku odpowiedz 

na pytanie i wykonaj polecenie. 

Istniejà ró˝ne poglàdy na temat tego, jak nale˝y 

post´powaç z osobami karanymi za pedofili´. 

Czy zgadza si´ Pan(i) z ka˝dym z poni˝szych 

stwierdzeƒ? 

1 

Policja powinna mieç prawo do sprawdzania, co 

robià i gdzie przebywajà osoby karane za pedofili´, 

które zakoƒczy∏y odbywanie kary i przebywajà 

na wolnoÊci. 

Osoby karane w przesz∏oÊci za pedofili´ powinny 

mieç absolutny zakaz pracy z dzieçmi – w szko- 

∏ach, Êwietlicach itp. 

Dyrekcja placówki oÊwiatowo-wychowawczej, 

np. szko∏y, przedszkola, Êwietlicy, powinna mieç 

obowiàzek i mo˝liwoÊç sprawdzenia, czy nowo 

przyjmowana do pracy osoba nie by∏a w przesz∏oÊci 

karana za pedofili´. 

W przypadku osób karanych za pedofili´ nie powinno 

mieç miejsca zatarcie skazania, czyli usunićie 

z dokumentów po okreÊlonym czasie adnotacji 

o tym, za co by∏y karane. 

Okoliczni mieszkaƒcy i dyrekcje placówek oÊwiatowych 

(szkó∏, przedszkoli, Êwietlic itp.) powinni 

byç informowani o tym, ˝e w pobli˝u mieszka 

osoba karana w przesz∏oÊci za pedofili´. 

Powinien istnieç publicznie dost´pny (dla ka˝dego 

obywatela) rejestr osób skazanych za pedofili´. 

Osoby skazane za pedofili´ powinny do koƒca ˝ycia 

przymusowo przyjmowaç leki na obni˝enie 

pop´du seksualnego. 

Dane personalne – nazwiska, adresy i zdjćia 

– osób skazanych za pedofili´ powinny byç podawane 

do publicznej wiadomoÊci (w prasie, telewizji, 

Internecie itp.). 

Osoby, które zakoƒczy∏y odbywanie kary za pedofili´, 

nale˝y pozostawiç w spokoju i pozwoliç im 

normalnie ˝yç, bo ju˝ odpokutowa∏y za swoje 

czyny. 

Osoby skazane za pedofili´ powinny byç do˝ywotnio 

umieszczane w zak∏adzie zamkni´tym, 

aby nie stanowi∏y zagro˝enia dla innych. 

Mieszkanie osoby, która wysz∏a z wi´zienia po odbyciu 

kary za pedofili´, powinno byç w specjalny 

sposób oznakowane. 

Zgadzam si´ 

Nie zgadzam 

si´ 

w procentach 

Trudno 

powiedzieç 

2 3 4 

97 2 1 

97 2 1 

96 2 2 

85 11 4 

74 19 7 

68 24 7 

64 20 15 

57 35 9 

33 56 11 

31 55 


14 

17 76 7 

4 pkt


a) Jaki jest stosunek badanych do ró˝nych rozwiàzaƒ prawnych, dotyczàcych nadzoru osób, które 

wysz∏y na wolnoÊç po odbyciu kary za pedofili´? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Sformu∏uj przynajmniej dwa wnioski wynikajàce z danych zawartych w tabeli. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

14. Na podstawie tekstu oraz posiadanej wiedzy przedstaw argumenty potwierdzajàce s∏usznoÊç 

zakazu kierowania samochodem po spo˝yciu alkoholu. 

„Pi∏eÊ nie zabijaj” – zwyci´ski film uczniów z Drobiny 

„Pi∏eÊ nie zabijaj” – taki tytu∏ nosi 15-minutowa etiuda filmowa nakrćona przez uczniów i 

nauczycieli z Liceum Ogólnokszta∏càcego w Drobinie k. P∏ocka (woj. mazowieckie), która zwyci´˝y∏a 

w konkursie zorganizowanym w ramach kwietniowych obchodów IV Mi´dzynarodowego Tygodnia 

Bezpieczeƒstwa Ruchu Drogowego. Wyniki konkursu og∏oszono w Êrod´ w Warszawie. Dwie 

równorz´dne drugie nagrody otrzyma∏y filmy nades∏ane z Zespo∏u Szkó∏ Samochodowych im. I 

Brygady Pancernej w Gdaƒsku oraz z Liceum Ogólnokszta∏càcego im. mjr. Henryka Sucharskiego w 

Sierpcu; III miejsce zajà∏ film z Zespo∏u Szkó∏ Rzemios∏ Artystycznych w Jeleniej Górze. Przyznano 

tak˝e cztery wyró˝nienia. 

Konkurs, skierowany do uczniów szkó∏ ponadgimnazjalnych, zosta∏ zorganizowany m.in. przez 

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Instytut Transportu Samochodowego i Komend´ 

G∏ównà Policji. Organizatorom zale˝a∏o na kszta∏towaniu wÊród m∏odzie˝y postaw wra˝liwoÊci, 

˝yczliwoÊci i tolerancji wobec wszystkich u˝ytkowników dróg. 

Na konkurs nades∏ano ponad 120 filmów; do fina∏u zakwalifikowano 18. 

Zwyci´ski film opowiada histori´ m∏odego m´˝czyzny, który, wracajàc z dyskoteki pijany, siada za 

kierownicà samochodu. Doprowadza do wypadku, w wyniku którego jego kolega reszt´ ˝ycia 

sp´dzi na wózku inwalidzkim. 

– To ˝yciowa historia, wielu m∏odym ludziom zdarza si´ prowadziç samochód po alkoholu” – 

uwa˝a jedna z wyst´pujàcych w filmie uczennic Milena Krajewska. 

– Praca nad filmem da∏a nam bardzo du˝o do myÊlenia – doda∏a jej kole˝anka Anna Rybacka. – 

M∏odym ludziom cz´sto wydaje si´, ˝e wszystko mogà, a przecie˝ tak nie jest – powiedzia∏ Bogdan 

Banaszek, nauczyciel przysposobienia obronnego z Drobiny, który napisa∏ scenariusz filmu. 

Zwyci´ska szko∏a otrzyma∏a w nagrod´ kamer´ cyfrowà i odtwarzacz DVD. 

èród∏o: Dziennik Internetowy Polskiej Agencji Prasowej 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


5 pkt


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

15. Przygotuj przemówienie na temat: „W demokratycznym paƒstwie prawa, jakim jest 

Rzeczpospolita, powinien byç powo∏any RPO”. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


10 pkt

POLSKA, EUROPA, ÂWIAT 


1. Zaznacz w∏aÊciwà odpowiedê. Podczas konferencji w San Francisco Kart´ Narodów Zjednoczonych, 

stanowiàcà podstaw´ utworzenia ONZ, podpisa∏o: 

a) 40 paƒstw 

b) 50 paƒstw 

c) 60 paƒstw 

d) 70 paƒstw 

2. Zaznacz w∏aÊciwà odpowiedê. Kontrolowaniem sposobów zarzàdzania bud˝etem Unii Europejskiej 

zajmuje si´: 

a) Komisja Europejska 

b) Komitet Ekonomiczno-Spo∏eczny 

c) Trybuna∏ SprawiedliwoÊci 

d) Trybuna∏ Obrachunkowy 

3. Podaj polskie rozwinićie nazwy organizacji WTO i wyjaÊnij krótko, czym organizacja ta si´ zajmuje. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

4. SpoÊród wymienionych ni˝ej osób podkreÊl nazwiska tych, którzy nie byli sekretarzami generalnymi 

ONZ. 

a) Dag Hammerskjöld 

b) Engelbert Dollfuss 

c) Kofi Annan 

d) Butros Ghali 

e) Javier Solana 

5. Przyporzàdkuj organizacje terrorystyczne krajowi, w 

który dzia∏a∏y w XX wieku lub dzia∏ajà wspó∏czeÊnie, wpisujàc 

do tabeli odpowiednie cyfry. 

A B C D E F G 

A) ETA 1) Izrael i Autonomia Palestyƒska 

B) Tamilskie Tygrysy 2) Wielka Brytania i Irlandia 

C) IRA 3) Sri Lanka 

D) Hamas 4) Hiszpania 

E) Âwietlisty Szlak 5) Peru 

F) RAF 6) W∏ochy 

G) Czerwone Brygady 7) Niemcy 

6. Uporzàdkuj w kolejnoÊci chronologicznej informacje dotyczàce integracji Polski z Unià 

Europejskà. Postaw cyfr´ 1 przy wydarzeniu najdawniejszym, cyfr´ 5 przy wydarzeniu najnowszym. 


1 pkt 

1 pkt 

2 pkt 

2 pkt 

7 pkt 

5 pkt

a) Powo∏anie Komitetu Integracji Europejskiej ___ 

b) Podpisanie Uk∏adu europejskiego (uk∏ad o stowarzyszeniu mi´dzy Polskà a wspólnotami 

Europejskimi) ___ 

c) Podpisanie traktatu akcesyjnego ___ 

d) Z∏o˝enie oficjalnego wniosku o cz∏onkostwo Polski w Unii Europejskiej ___ 

e) Ratyfikacja traktatu akcesyjnego ___ 

7. Zaznacz w tabeli literà P zdania prawdziwe, a literà F zdania fa∏szywe. 

1 

2 

3 

4 

5 


9. WyjaÊnij, jaki by∏ cel powstania prezentowanego plakatu. 

Opisz cel i okolicznoÊci jego powstania. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


Rozpad bloku wschodniego na prze∏omie lat osiemdziesiàtych i 

dziewi´çdziesiàtych XX wieku doprowadzi∏ do zniesienia dotychczasowego 

dwubiegunowego uk∏adu si∏ politycznych. 

D˝ihad, Hamas, Hezbollah i Al-Kaida to organizacje reprezentujàce terroryzm 

lewacki. 

Wed∏ug prognoz demograficznych do 2025 roku najwi´kszy przyrost 

ludnoÊci wystàpi na kontynencie afrykaƒskim. 

Najwi´kszym problemem zdrowotnym paƒstw rozwijajàcych si´ jest bardzo 

wysoki poziom zachorowaƒ na choroby nowotworowe, uk∏adu krà˝enia oraz 

nerwice. 

UNESCO jest jednà z organizacji zajmujàcych si´ likwidacjà analfabetyzmu w 

krajach rozwijajàcych si´. 

a) W 2002 roku jedynie Wielka Brytania, Irlandia i Grecja nie wprowadzi∏y wspólnej waluty 

euro. 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . 

b) Pierwsze powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego odby∏y si´ w 1979 roku. . . . . . . . . . 

c) Grupa Wyszehradzka jest formà wspó∏pracy mi´dzy W∏ochami, Austrià, W´grami, 

Bu∏garià, Rumunià, S∏owacjà, Czechami i Polskà. 

. . . . . . . . . 

d) Islandia jest jednym z paƒstw nale˝àcych do Rady Paƒstw Morza Ba∏tyckiego. . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


5 pkt 

4 pkt 

2 pkt

10. Przeanalizuj poni˝szy rysunek satyryczny, a nast´pnie 

wyjaÊnij jego wymow´ i oceƒ, czy rzeczywiÊcie istnieje 

realne zagro˝enie ukazane na rysunku. Uzasadnij swoje 

zdanie przynajmniej dwoma argumentami. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

11. Przeanalizuj tekst êród∏owy, a nast´pnie wykonaj polecenia. 


Rys. Henryk Sawka 

[...] Mo˝na wskazaç wiele przyczyn, które sprawi∏y, ˝e Europejczycy odgrywajà g∏ównà rol´ w 

marszu ku nowej erze. SpoÊród wszystkich mo˝liwych wyjaÊnieƒ jedno zas∏uguje na szczególnà 

uwag´. American dream, ho∏ubione amerykaƒskie marzenie, kiedyÊ przedmiot zazdroÊci ca∏ego 

Êwiata, to idea∏, który doprowadzi∏ Ameryk´ do impasu, w jakim znajduje si´ obecnie. W marzeniu 

tym najwa˝niejszà rol´ odgrywa mo˝liwoÊç nieskr´powanego dà˝enia ka˝dej jednostki do sukcesu, 

który – w rozumieniu Amerykanów – oznacza na ogó∏ sukces finansowy. Amerykaƒskie marzenie 

wià˝e si´ nazbyt z powodzeniem materialnym jednostki, a za ma∏o z dobrobytem cz∏owieka w 

sensie ogólnym, z zaspokojeniem potrzeb, jakie pojawiajà si´ w Êwiecie coraz wi´kszych zagro˝eƒ, 

ró˝norodnoÊci i wzajemnych zale˝noÊci. Jest to marzenie stare, przesiàkni´te mentalnoÊcià 

pionierów z Dzikiego Zachodu, i ju˝ od dawna passé. Podczas gdy amerykaƒski duch mćzy si´ i 

marnieje zapatrzony w przesz∏oÊç, rodzi si´ nowe europejskie marzenie. Jest to marzenie znacznie 

lepiej pasujàce do nast´pnego etapu w podró˝y cz∏owieka, etapu, który ma doprowadziç ludzkoÊç 

do globalnej ÊwiadomoÊci wynikajàcej z coraz g´stszej sieci wzajemnych zale˝noÊci ∏àczàcych 

spo∏eczeƒstwo ery globalizacji. 

Europejskie marzenie przedk∏ada zwiàzki wewnàtrz spo∏ecznoÊci nad niezale˝noÊç jednostki, 

ró˝norodnoÊç kulturowà nad asymilacj´, jakoÊç ˝ycia nad gromadzenie bogactw, zrównowa˝ony 

rozwój nad nieograniczony rozwój materialny, g∏´bokà zabaw´ [...] nad nieustanny znój, 

powszechne prawa cz∏owieka i prawa natury nad prawa w∏asnoÊci, a globalnà kooperacj´ nad 

dominacj´. 

[...] W swojej najg∏´bszej istocie europejskie marzenie jest próbà zbudowania nowego 

historycznego systemu, który by∏by w stanie zarówno uwolniç jednostk´ od starego jarzma 

zachodniej ideologii, jak i w∏àczyç rodzaj ludzki w nowy nurt wspólnej historii, przyobleczonej w 

szaty powszechnych praw cz∏owieka i niezbywalnych praw natury, co nazywamy ÊwiadomoÊcià 

globalnà. [...] Nowe europejskie marzenie swojà moc czerpie z tego, ˝e ma odwag´ postulowaç 

kszta∏towanie historii wed∏ug kryteriów odmiennych od dotychczasowych, stawiajàc na pierwszym 

miejscu jakoÊç ˝ycia, zrównowa˝ony rozwój, pokój i harmoni´. W zrównowa˝onej cywilizacji, którà 

budowano, by opierajàc si´ na kryterium jakoÊci ˝ycia, a nie na zasadzie nieograniczonej akumulacji 

bogactwa przez jednostki, materialna podstawa wspó∏czeÊnie realizowanego post´pu sta∏aby si´ 

nieaktualna. Ustabilizowana globalna gospodarka jest propozycjà radykalnà nie tylko dlatego, ˝e 

kwestionuje tradycyjne metody wykorzystywania zasobów naturalnych, lecz tak˝e dlatego ˝e 

podwa˝a ide´ historii jako nieustannie wznoszàcej si´ krzywej wzrostu dobrobytu materialnego. 


3 pkt 

11 pkt


[...]. W nowej europejskiej wizji przysz∏oÊci k∏adzie si´ nacisk na przemian´ osobistà, a nie na 

gromadzenie bogactw przez jednostki. Nowe marzenie nie koncentruje si´ na powi´kszaniu 

bogactwa, lecz na rozwoju duchowym cz∏owieka. Europejskie marzenie zmierza do rozwijania w 

ludziach empatii, a nie dà˝y do rozwoju terytorialnego. Uwalnia ludzkoÊç z niewoli materializmu, w 

której trwa od OÊwiecenia, i przenosi jà w Êwietlanà przysz∏oÊç przesiàkni´tà idealizmem. 

[...] Mimo ˝e jestem duszà i cia∏em przywiàzany do amerykaƒskiego marzenia, a zw∏aszcza do 

niezachwianej wiary w pierwszeƒstwo jednostkowej, indywidualnej odpowiedzialnoÊci, to nadzieje 

na przysz∏oÊç wià˝´ z europejskim marzeniem, które k∏adzie nacisk na wspólnà odpowiedzialnoÊç i 

globalnà ÊwiadomoÊç. [...] Nieopierzone jeszcze europejskie marzenie jest wyrazem najlepszych 

aspiracji ludzkoÊci. [...] 

èród∏o: J. Rifkin, Europejskie marzenie. Jak europejska wizja przysz∏oÊci zaçmiewa American Dream, t∏um. W. Falkowski i 

A. Kostarczyk, Warszawa 2005, s. 512. 

a) WyjaÊnij, którà wizj´ przysz∏oÊci autor uznaje za lepszà: amerykaƒskà, czy europejskà. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Przedstaw w punktach argumenty J. Rifkina, w których uzasadnia swój wybór. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

B. 

Przed paêdziernikowym szczytem UE w Hampton Court profesor André Sapir z Wolnego 

Uniwersytetu w Brukseli wyodr´bni∏ cztery modele polityki spo∏eczno-gospodarczej w unii. Tylko 

dwa pierwsze sà ekonomicznie wydolne i racjonalne: anglosaski, praktykowany w Wielkiej Brytanii, 

Irlandii i Portugalii (s∏abe zwiàzki zawodowe, du˝a rozpi´toÊç p∏ac, s∏aba ochrona pracownika przed 

zwolnieniem, ale z aktywnà pomocà w znalezieniu pracy, minimalny poziom bezpieczeƒstwa 

socjalnego), i nordycki, praktykowany w Finlandii, Szwecji, Danii, Austrii i Holandii (wysokie podatki 

i wydatki publiczne na edukacj´, opiek´ socjalnà, silne zwiàzki zawodowe, mniejsze zró˝nicowanie 

p∏acowe, swoboda w zwalnianiu pracowników w po∏àczeniu z hojnymi zasi∏kami dla bezrobotnych). 

Do tych dwóch modeli, zw∏aszcza do pierwszego, sk∏aniajà si´ te˝ nowe paƒstwa cz∏onkowskie UE, 

przy czym, zdaniem belgijskiego profesora, jedynie nordycki jest zarówno efektywny, jak i 

sprawiedliwy. Dwa ostatnie, uznane za niewydolne, ze znacznie wy˝szymi wskaênikami bezrobocia 

i ubóstwa, to model kontynentalny (Francja, Niemcy, Belgia, Luksemburg: wysokie wydatki 

socjalne, silna ochrona pracowników przed zwolnieniem, ni˝sze zasi∏ki dla bezrobotnych, silna 

pozycja zwiàzków zawodowych mimo malejàcej liczby ich cz∏onków, np. we Francji zaledwie 7–8 

proc. zatrudnionych) i Êródziemnomorski (W∏ochy, Grecja, niewydolny i niesprawiedliwy; wysokie, 

choç cz´sto nieracjonalne wydatki publiczne, ochrona pracowników przed zwolnieniem, ale niskie 

zasi∏ki dla bezrobotnych, wczesne emerytury). [...] Swoisty podzia∏ Europy na efektywnà, 

dynamicznà pó∏noc i biedniejsze, mniej wydolne po∏udnie niekoniecznie pokrywa si´ wić z 

geografià, a granice mi´dzy powy˝szymi modelami z podzia∏ami politycznymi. [...] 

Na ironi´ zakrawa fakt, ˝e to etatystyczna Francja zablokowa∏a reform´ wydatków na wspólnà 

polityk´ rolnà, a g∏ównym hamulcowym przemodelowania UE jest dziÊ liberalna Wielka Brytania. 

Proponowany przez nià bud˝et wprowadza system „dwóch pr´dkoÊci”, który jeszcze bardziej 

podzieli Europ´ – twierdzi komisarz UE ds. bud˝etu Dalia Grybauskaite. Europa kontra Europa czy 

tylko bunt „starej Europy”? Budowa europejskiego modelu na miar´ XXI wieku spali na panewce, 

jeÊli z powodu ró˝nych pr´dkoÊci ca∏a unia zacznie przypominaç Êlimaka. 

èród∏o: W. Kedaj, Dwie Europy, tygodnik „Wprost”, Nr 1203 (26 grudnia 2005 r.) 


c) Przedstaw podzia∏ Europy wskazany w artykule. 


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

d) Wymieƒ dwa modele polityki spo∏eczno-gospodarczej w unii, które profesor André Sapir uwa˝a 

za niewydolne. Krótko scharakteryzuj jeden z nich. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

e) Wymieƒ i krótko scharakteryzuj system polityki spo∏eczno-gospodarczej w unii, który prof. 

André Sapir uwa˝a za najlepszy. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

12. Na podstawie sonda˝u przeprowadzonego przez CBOS w lipcu 2004 roku odpowiedz na pytania 

i wykonaj polecenie. 

Materia∏ 1 

Jak Pan(i) sàdzi, które paƒstwa Unii Europejskiej majà najsilniejszà pozycj´ i najwi´kszy wp∏yw na 

funkcjonowanie tej organizacji? 

Niemcy 

Francja 

Wielka Brytania 

W∏ochy 

Hiszpania 

Holandia 

Belgia 

Austria 

Szwecja 

Irlandia 

Dania 

Luksemburg 

Polska 

Portugalia 

Czechy 

Finlandia 

Grecja 

S∏owacja 

W´gry 

Cypr 

Estonia 

Litwa 

¸otwa 

Malta 

S∏owenia 


82% 

70% 

68% 

37% 

0 

20% 

17% 

16% 

14% 

11% 

8% 

6% 

4% 

4% 

2% 

2% 

2% 

2% 

1% 

1% 

0% 

0% 

0% 

0% 

0% 

0% 

13% 

20 40 60 80 100 

Procenty nie sumujà si´ do 100, poniewa˝ badani mogli wskazaç pi´ç paƒstw. 


6 pkt

Materia∏ 2 

Materia∏ 3 


Jak Pan(i) ocenia pozycj´ Polski w Unii Europejskiej? Czy Polsk´ mo˝na zaliczyç do: 

paƒstw o Êredniej pozycji, 

Êrednich wp∏ywach w UE 

paƒstw o najs∏abszej pozycji, 

najmniejszych wp∏ywach w UE 

paƒstw o najsilniejszej pozycji, 

najwi´kszych wp∏ywach w UE 


a) Które z paƒstw Unii Europejskiej, b´dàce jej cz∏onkiem przed 1 maja 2004 roku, zajmuje w niej, 

zdaniem Polaków, najs∏abszà pozycj´? 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) Jaka cz´Êç respondentów zalicza Polsk´ do najs∏abszych paƒstw Unii Europejskiej? 

1% 

0 10 20 30 40 50 

Jak Pan(i) sàdzi, od czego przede wszystkim zale˝y to, jakà pozycj´ i wp∏ywy ma dane paƒstwo 

w Unii Europejskiej? 

Od stopnia rozwoju gospodarczego 

Od skutecznoÊci polityków danego paƒstwa 

Od tego, ile wp∏aca do bud˝etu UE 

Od tego, jak d∏ugo jest cz∏onkiem UE 

Od liczby mieszkaƒców 

Od tego, jakà rol´ tradycyjnie odgrywa∏o 

w polityce europejskiej 

Od wielkoÊci jego terytorium 

Od si∏y militarnej 


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Korzystajàc z danych zawartych w materiale 3, podaj trzy najwa˝niejsze przyczyny, jakie, twoim 

zdaniem, zadecydowa∏y o ocenie pozycji Polski w Unii Europejskiej. Uzasadnij swój wybór. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

8% 

44% 

47% 

0 10 20 30 40 50 60 

Procenty nie sumujà si´ do 100, poniewa˝ badani mogli wybraç dwie odpowiedzi. 

4% 

10% 

9% 

10% 

17% 

16% 

26% 

33% 

56% 



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

13. Korzystajàc ze êród∏a kartograficznego kartograficznego wiedzy pozaêród∏owej, wykonaj 

poni˝sze polecenia. 

0° 

30° 

30° 

60° 

150° 120° 

90° 60° 

30° 

0° 

30° 60° 90° 

120° 150° 

60° 

St. 

Zjedn. 

Stany 

Zjednoczone 

M e ksyk 

K anada 

P e ru A rgentyna 

B r azylia 

a) Wypisz kontynenty z krajami, w których ponad 70 % ludnoÊci powy˝ej 15 roku ˝ycia nie umie 

pisaç i czytaç. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

b) WyjaÊnij, jakie sà przyczyny tego stanu. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) Zaproponuj dwa realistyczne sposoby ograniczenia analfabetyzmu w tych regionach. 

Francja 

Algieria 

skala 1 : 270 000 000 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Polska 

W∏ochy 

Czad 

Kongo 

R P A 

Turcja 

Saudyjska 

Etiopia 

R o s j a 

Kazachstan 

Arabia 

I r a n 

I n d i e 

C h i n y 


60° 

I n d o n e z j a 

A u s t r a l i a 

60° 

30° 

30° 

0 5 15 30 50 70 90% 

analfabetyzm 

0° 

5 pkt

14. Zapoznaj si´ z zamieszczonymi ni˝ej êród∏ami statystycznymi i wykonaj polecenia. 

A 

Globalizacja handlu ma wiele konsekwencji. Kiedy s∏yszy Pan(i) s∏owo „globalizacja”, co najpierw 

przychodzi Pan(i) na myÊl? 

a) Porównaj postrzeganie globalizacji przez obywateli „starych” paƒstw Unii Europejskiej i Polski. 

Wnioski zapisz w czterech punktach. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

B. 

Wykres 1. 


Globalizacja handlu ma wiele konsekwencji. Kiedy s∏yszy Pan(i) s∏owo „globalizacja”, co najpierw przychodzi Panu(i) 

na myÊl? 

Przenoszenie si´ 

niektórych firm do 

krajów, gdzie si∏a 

robocza jest taƒsza 

Wi´ksza konkurencja 

dla [krajowych] firm 

Szanse dla 

[krajowych] 

przedsi´biorstw 

na nowe rynki zbytu 

Inwestycje 

zagraniczne w [kraju] 

EU 25 EU 15 Nowi cz∏onkowie Unii Polska 

38% 40% 26% 25% 

18% 17% 20% 21% 

16% 16% 

15% 

15% 

12% 10% 18% 16% 

Inne (spontanicznie) 2% 3% 2% 3% 

Trudno powiedzieç 14% 14% 19% 20% 

Czy w zwiàzku z tym, ˝e powiàzania gospodarcze mi´dzy paƒstwami sà coraz silniejsze, 

– ró˝nice w poziomie ˝ycia ludzi w ró˝nych 

krajach zwi´kszajà si´ czy zmniejszajà? 

Zmniejszajà si´ 

23% 

Pozostajà 

bez zmian 

16% 

Zwi´kszajà si´ 

42% 


19% 

Nie ma to wp∏ywu 

na liczb´ 

zatrudnionych 

15% 

Trudno 

powiedzieç 

20% 

èród∏o: Pentor 

– wićej ludzi zyskuje czy te˝ traci prac´? 

Wićej ludzi 

traci prac´ 

44% 

Wićej ludzi 

zyskuje prac´ 

21% 


10 pkt

Wykres 2. 

Wykres 3. 

Wykres 4. 


Gospodarki ró˝nych krajów sà coraz bardziej powiàzane ze sobà, zale˝ne od siebie. 

Istnieje du˝o mi´dzynarodowych firm dzia∏ajacych w wielu krajach, 

a gospodarka rozwija si´ swobodnie ponad granicami paƒstw. 

Czy, Pana(i) zdaniem, jest to zjawisko pozytywne czy te˝ negatywne? 

Ani pozytywne, 

ani negatywne 

12% 


20% 

Stosunek do 

cz∏onkostwa Polski 

w Unii Europejskiej 

Raczej negatywne 14% 

Zdecydowanie negatywne 5% 

Zdecydowanie pozytywne 11% 

Raczej pozytywne 38% 

Gospodarki ró˝nych krajów sà coraz bardziej powiàzane ze sobà, zale˝ne od siebie. Istnieje 

du˝o mi´dzynarodowych firm dzia∏ajàcych w wielu krajach, a gospodarka rozwija si´ 

swobodnie ponad granicami paƒstw. Czy, Pana(i) zdaniem, jest to zjawisko pozytywne czy 

te˝ negatywne? 

Pozytywne Negatywne Ani pozytywne, 

ani negatywne 

w procentach 


Zwolennicy 62 14 11 13 

Przeciwnicy 29 31 14 26 

Niezdecydowani 25 7 15 53 

Czy, Pana(i) zdaniem, biedne kraje – Czy, Pana(i) zdaniem, bogate kraje – 

Tracà na tym 

58% 

– zyskujà czy te˝ tracà na tym, ˝e tak si´ dzieje [na globalizacji gospodarki]? 

Zyskujà na tym 

21% 


21% 

Trudno 

powiedzieç 

15% 

Tracà 

na tym 

3% 

Zyskujà na tym 82% 


Wykres 5. 

Czy zmiany 

zachodzàce w Polsce 

od roku 1989 

przynios∏y ludziom 

wićej korzyÊci czy 

strat? 

Wićej korzyÊci 

ni˝ strat 

Tyle samo korzyÊci 

co strat 

Wićej strat 

ni˝ korzyÊci 


Gospodarki ró˝nych krajów sà coraz bardziej powiàzane ze sobà, zale˝ne od siebie. Istnieje 

du˝o mi´dzynarodowych firm dzia∏ajàcych w wielu krajach, a gospodarka rozwija si´ 

swobodnie ponad granicami paƒstw. Czy, Pana(i) zdaniem, jest to zjawisko pozytywne czy 

te˝ negatywne? 

Pozytywne Negatywne Ani pozytywne, 

ani negatywne 

w procentach 

b) WyjaÊnij, jak spo∏eczeƒstwo ocenia proces globalizacji, pozytywnie czy negatywnie. Swoje 

stanowisko poprzyj danymi z wykresów. 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

c) OkreÊl zale˝noÊç opinii i globalizacji gospodarki ze stosunkiem do integracji Polski z Unià 

Europejskà i ocenà skutków transformacji ustrojowej w naszym kraju. 


78 11 7 4 

52 16 14 18 

38 23 14 24 

Trudno powiedzieç 29 16 7 48 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

15. SpoÊród dwóch tematów wybierz jeden, podkreÊl go, a nast´pnie napisz prac´. 

Temat 1. Proces globalizacji – szansa czy zagro˝enie dla wspó∏czesnego Êwiata. Przedstaw i 

uzasadnij swoje stanowisko. W odpowiedzi wykorzystaj zamieszczone wy˝ej informacje. 

Temat 2. Scharakteryzuj, odwo∏ujàc si´ do wybranych przyk∏adów, wp∏yw procesu globalizacji na 

zmiany w ˝yciu Polaków po 1989 r. i dokonaj oceny tych zmian. W uzasadnieniu wykorzystaj 

zamieszczone wy˝ej informacje. 


34 pkt


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

poziom rozszerzony - WOS.org.pl

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?