OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom rozszerzony
OCENIANIE ARKUSZA
POZIOM ROZSZERZONY
Zadanie sprawdzające rozumienie czytanego tekstu Przybory człowieka myślącego.
Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę
językową, ale ich sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, należy
stosować punktację z modelu.
Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną –
wskazaną w rubryce „punkty cząstkowe”. Nie należy przyznawać połówek punktów. Za brak
odpowiedzi lub odpowiedź błędną nie przyznaje się punktów.
Nr
zadania
1
2
- antytetyczność
- ironia
- technika „persony”
- moralizm
Technika
lirycznego monologu
dramatycznego
Mówiący bohater jest
kimś zupełnie innym
niż autor.
Odpowiedzi
Technika
„persony” poetyckiej
Mówiący bohater reprezentuje
autora (jest jego maską).
Maks. liczba
punktów
Punkty
cząstkowe
1 0
1 0
3
Uwaga: punkty przyznajemy za pełną odpowiedź.
Dystans między bohaterem a autorem w każdym
wierszu jest inny.
- Pan Cogito raz jest podmiotem lirycznym (mówi
w pierwszej osobie), a raz bohaterem (o którym
opowiada trzecioosobowy narrator).
- Jako pierwszoosobowy podmiot liryczny
pan Cogito czasem wyraża poglądy autora wprost,
a czasem jest traktowany autoironicznie.
Uwaga: wystarczy jedna odpowiedź.
1 1
4 odtwórca głównej roli (główny bohater)
- Panu Cogito brak jasności (pewności,
1 0
5
zdecydowania).
- Panu Cogito brak logiki (jest pełen sprzeczności).
Uwaga: punkt przyznajemy za odpowiedź pełną.
1 0
6 sumienie 1 0
7
Na tym, że bohater pozornie chce zniechęcić
czytelników do tego, do czego ich nakłania.
1 0
8 A 1 0
9 wartościuje negatywnie (wyraża ironię)
Istotą poprawnej odpowiedzi jest wskazanie na ich
1 0
10 funkcję ilustracyjną w stosunku do wyżej
przedstawionego wywodu.
1 0
razem 10
1

2
Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom rozszerzony
Temat 1. Dwa obrazy wojny – dwa sposoby mówienia o niej. Dokonaj analizy
porównawczej poniższych fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza
i Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego.
I. ROZWINIĘCIE TEMATU (można otrzymać maksymalnie 26 punktów)
Punktacja
1. Cechy wspólne obu obrazów, np.: 0-4
a. bohaterami są ludzie zjednoczeni w sytuacji zagrożenia,
b. pociski powodujące zniszczenie,
c. wyeksponowanie efektów dźwiękowych,
d. apokaliptyczna groza, przerażenie,
e. motyw pieśni religijnej i modlitwy.
Potop
2. Sytuacja, np.: 0-3
a. ostrzał oblężonego klasztoru,
b. symbolika Jasnej Góry,
c. bohater zbiorowy: obrońcy klasztoru,
d. heroizm obrońców: wszyscy (również ludność cywilna) biorą udział w walce,
e. rola pieśni religijnej.
3. Narrator, np.: 0-2
a. trzecioosobowy, spoza świata przedstawionego,
b. ukazuje całościowy obraz,
c. ocenia rzeczywistość przedstawioną.
4. Konwencja epickiej opowieści. 0-1
5. Styl uwznioślający, (bogactwo środków stylistycznych). 0-1
6. argumenty, np.: 0-2
a. wielość tropów stylistycznych (metafory, epitety i porównania),
b. antropomorfizacja,
c. porównanie homeryckie,
d. wyrazy dźwiękonaśladowcze,
e. hiperbole,
f. wykrzyknienie,
g. długie, rozbudowane zdania,
h. rytmizacja zdań (paralelizmy składniowe).
Pamiętnik z powstania warszawskiego
7. Sytuacja, np.: 0-3
a. ostrzał miasta,
b. znaczenie miejsca,
c. bohater zbiorowy: cywile chroniący się w piwnicy,
d. strach, poczucie osaczenia ukrywających się,
e. rola modlitwy.
8. Narrator, np.: 0-2
a. pierwszoosobowy (uczestnik wydarzeń; elementy autokomentarza),
b. subiektywny, emocjonalny,
c. ukazuje rzeczywistość fragmentarycznie,
d. dostrzeganie szczegółów podkreślające realizm.

Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom rozszerzony
9. Konwencja wspomnienia. 0-1
10. Styl deheroizujący prezentowaną sytuację (naśladowanie języka mówionego). 0-1
11. argumenty, np.: 0-2
a. niewiele tropów stylistycznych,
b. neologizmy dźwiękonaśladowcze,
c. formy bezosobowe, podkreślające zbiorowy charakter opisywanych przeżyć,
d. rzeczowniki odczasownikowe,
e. krótkie, proste zdania,
f. równoważniki zdań,
g. anakoluty,
h. elementy języka potocznego,
i. groteskowe zestawienia (np. różańce–zacierki).
12. Podsumowanie 4
pełne podsumowanie (np.: dostrzeżenie związku między charakterem obrazu wojny
a zastosowaną konwencją oraz interpretacja różnic między fragmentami we właściwym
kontekście), 4
niepełne podsumowanie (np.: dostrzeżenie związku między charakterem obrazu wojny
a sposobami mówienia o niej; dostrzeżenie różnic między porównywanymi fragmentami),
(2)
próba podsumowania (np.: dostrzeżenie różnic między porównywanymi fragmentami).(1)
Temat 2. Kontrast jako sposób wyrażania refleksji o świecie i człowieku.
Zanalizuj i zinterpretuj wiersz Wisławy Szymborskiej Dom wielkiego
człowieka.
I. ROZWINIĘCIE TEMATU (maksymalnie 26 punktów)
1. Wstępne rozpoznanie całości, np.:
Punktacja:
0-1
a. typ wiersza charakterystyczny dla poezji współczesnej (wiersz wolny),
b. wiersz o przemianie kulturowej, jaka zaszła w II połowie XX wieku.
2. Rozpoznanie nadawcy, np.: 0-1
a. nie ujawnia się wprost (liryka pośrednia),
b. jest jednym ze zwiedzających muzeum (wchodzimy).
3. Rozpoznanie przedstawionej sytuacji – zwiedzania muzeum. 0-1
4. argumenty, np.: 0-1
a. wypowiedzi przewodnika,
b. porządek zwiedzania (wejście do domu, kolejne pomieszczenia, ogród
za domem).
Analiza ukształtowania wypowiedzi
5. Kontrast między światem przeszłości a współczesnym. 0-1
6. argumenty (różne płaszczyzny kontrastu), np.: 0-5
a. przestrzeń (dom – mieszkanie w blokowisku; pokoje wypełnione oswojonymi
sprzętami – pustka standardowo umeblowanych mieszkań),
b. przedmioty (tworzone „na miarę” – produkowane masowo; szlachetne –
tandetne, trwałe – jednorazowe),
c. relacje międzyludzkie
anonimowi),
(ludzie znani – obcy; zindywidualizowani –
d. samopoczucie (poczucie bezpieczeństwa – poczucie osaczenia; zaufanie
do Boskiego porządku świata – poczucie zagrożenia),
e. śmierć (wśród bliskich w domu – osamotniona w szpitalu).
3

4
Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom rozszerzony
7. Ironia. 0-1
8. argumenty, np.: 0-1
a. „wielkość” bohatera zestawiona ze zwykłością jego codziennego życia,
b. groteskowe cechy kultu wielkich ludzi i funkcjonowania muzeów ku ich czci,
9. Język potoczny. 0-1
10. Środki językowe podkreślające kontrasty, np.: 0-2
a. przeciwstawienia,
b. formuły przeczące,
c. wykorzystanie partykuły „jeszcze”.
11. Środki językowe kreujące sytuację, np.: 0-3
a. anafory,
b. zaimki wskazujące,
c. charakterystyczne słownictwo (złotymi zgłoskami, nie dotykać),
d. wyliczenia.
12. Wykorzystanie w odczytaniu utworu miejsc znaczących, np.: 0-4
a. interpretacja tytułu,
b. interpretacja dwóch pytań w środkowej części wiersza,
c. interpretacja metafory życie wielokrotnego użytku,
d. interpretacja zakończenia.
13. Podsumowanie 4
– pełne podsumowanie (np.: odczytanie refleksji mówiącej o sytuacji człowieka
w zdegradowanym świecie i interpretacja jej we właściwym kontekście;
dostrzeżenie związku ukształtowania tekstu z jego przesłaniem), (4)
– częściowe podsumowanie (np.: odczytanie refleksji mówiącej o sytuacji człowieka
w zdegradowanym świecie), (2)
– próba odczytania przesłania wiersza. (1)
II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty) Punktacja
Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
− podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie,
przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym, 2
− uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie
głównych części. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
III. STYL (maksymalnie 2 punkty)
− jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona
leksyka, 2
− zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
IV. JĘZYK (maksymalnie 8 punktów)
− język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne:
słownictwo, frazeologia i fleksja, 8
− język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo,
frazeologia i fleksja, 5
− język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości
poprawne składnia, słownictwo i frazeologia, 3

Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
Poziom rozszerzony
− język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych,
frazeologicznych i fleksyjnych. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
V. ZAPIS (maksymalnie 2 punkty)
− bezbłędna ortografia;
poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 2
− poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia);
na ogół poprawna interpunkcja. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0-4
5