? ? ? ? ? ????
? ? ? ? ? ????
? ? ? ? ? ????
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ﻌﻟا اﻳﻟا ﻳاﻟا ﻳرﻬﻟا<br />
ﻲﻌﻟا<br />
ﻟاو ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻌﻟا ةرازو<br />
ﺻﺎﻌﻟاو ﻳﻟا ﻳرﺎﻟا<br />
: رآﻟا فاﺷإ ﺗ<br />
ﻟ ﻟﺎﻟا -<br />
ـــــــﻌﻣﺎﻟا<br />
ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا ﻌﻣﺎﺟ<br />
ــــــــــﻟا<br />
ـــﻌﻣﺎﺟ<br />
ــــــﻗ<br />
ــــــﻌﻣﺎﺟ<br />
ــــــــﻗ<br />
ـــﻌﻣﺎﺟ<br />
ـــــــﻟا<br />
ﺎـــــــــــــر<br />
ارﻣو فﻣ<br />
ــــــــــــــــﻀﻋ<br />
ــــــــــــــــﻀﻋ<br />
: ناــــﻌﻟا<br />
1<br />
. ﻗ ، يرﻣ ﻌﻣﺎﺟ<br />
. ﻋﺎﺟﻻا مﻌﻟاو ﻧﺎﻧا مﻌﻟا : آ<br />
. رﺎﺛﻵاو ﻳرﺎﻟا : ﻗ<br />
. ﻟاو ﻳرﺎﻟا تﺎﺳارﻟا ﻣو<br />
.... ..................... ... : ﻟا ﻗر<br />
. ......... ............... : ﻲﻟا ﻗﻟا<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ـﺣﻼﺻا آﻟا<br />
<br />
-:<br />
ﺎﺟذﻧأ يﻐﻟا ﻣ<br />
ﻲﻓ ﺟﺎﻟا ةدﺎﻬﺷ ﻟ ﻣﻣ ةآﻣ<br />
ــــــﺗﻟا<br />
ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻌﻟا ذﺎﺳأ<br />
ـــــــــﺎﻣ<br />
ذﺎﺳأ<br />
ـــــــــﺎﻣ<br />
ذﺎﺳأ<br />
ر،ــــــــﺎﻣ<br />
ذﺎﺳأ<br />
ـه<br />
– : ﻌﻣﺎﻟا ﻟا<br />
م – <br />
: ﻟﺎﻟا داــــــﻋإ<br />
ﻐﻟا ﺑ يﻟا -<br />
ﻗﺎﻟا ﻟ ءﺎﻀﻋأ<br />
ﻟاو ﺳا<br />
يرﺎـــــــﺻ<br />
ــــــــــﺣأ<br />
ـــــﻟ<br />
ــــــــــﻟﺎﻟا<br />
ﺣ ﺑ قﻼﺧﻻا ﻳآ<br />
ةرداــــــــﻗ<br />
ﻳﺎـــــــــﺷ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟذ نﺎﻓ،ﻳرﺎﻟا جرﺎﺧ<br />
ﻳرﺎﻟا فوﻟﺎﺑ ﺛﺄﺗ<br />
وأ<br />
ﻳرﺎﻟا قﻓ ﻟ ﻟا<br />
2<br />
نأ لﻟﺎﺑ<br />
ضاﻓﻻا<br />
ﻣ ﺎﻧا<br />
ﻣﻟا<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
ﻗ اﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﻌﻟا ﻲﺣﻼﺻا ﻟا رﻀﺣ نأ ﻓﻌﻣ ﻰﻟإ ﺎﻌﻓﻳ<br />
ﻟا اﻬﻟ ﺎﺗءاﻗ نﺎﻓ ﺎه ﻣو ،فوﻟا هه تﺎﻣ ﺑ و دﻼﻟا هه ﺎﻬﺑ تﻣ<br />
ﺎﻧ يﻟا ﻊﻗاﻟا ﺑو ﺑ ﻗﻼﻌﻟا ﻳﺗ ةدﺎﻋإ لﻼﺧ ﻣ ﻻإ ﻳ ﻻ ﻋﻣ ةءاﻗ ﻲﺣﻼﺻا<br />
ﻏ ﻟوﺎﻣ ﻰﺗ ﺗﺎﺑﻼﺑ<br />
ﻊﻗاﻟا اه تاﻣ و<br />
اذإ<br />
ﻲﻟا<br />
فو جرﺎﺧ ﺗءاﻟ ﻟوﺎﻣ ﻳأ نأ و ، ﻓ<br />
. ﻧاﻟاو<br />
طوﻟا<br />
ﻓﻌﻟا تﺎﻌﻟا ﻣ ﻟا ﻳ ﺎﺎﺷ ﺎﻋﻣ لﺎﻟا اه ﻲﻓ ﻟا ﻰﻳ<br />
لوﺎﻣ ﻋ ﺎﻣ<br />
بﺎﻟا ﻬﻓ ﻊﻧ ﻻو<br />
ﺎﻋﻧ ةﻌﺑ ﺑ ﻲﻟا ساروﻷا<br />
ﻣ ﺑ ﺎﻌﻣ ﻟذ نﺎآ اذإ<br />
، ﻗ ﻐﺑ<br />
وأ<br />
ﺑ<br />
ﻬﻣ ﻣدﺎآﻷا ﺻﺎﺧ<br />
ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟا ءﺎﺑأ ف ﻣ ﻌﻣ ﺻﺎﻟا ﻋﺎﻟﺎﺑ ﺑر نود ﻟا هه<br />
ﻲﻓ<br />
. ﻟا و ﻗا ﻳرﺎﻟا<br />
ﻏﺎﺑ ﻳرﺎﻟا ﺎﻬﻟﻻد ﻳﺗو ﻬﻓ و ﺣ و ﻊﻗاو آ ﻋ<br />
ﻊﻣ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ<br />
ﻳرﻟا تارﻟا<br />
: ﻬﺟ و لﻼﺧ ﻣ اه و تاﻟﺎﺑ<br />
لﺎﻟا اه<br />
ءاﺑإ<br />
ﻊﻗاو ﻲﻓ ﺎﻳرﺗ<br />
تﻬﻧا<br />
ﺣﻼﺻا<br />
و<br />
نأ<br />
،<br />
ﻗأ<br />
نأ<br />
ﻋ و<br />
ةﺎﻓﻣ<br />
ﺻﺎﺧ ﻌﻟاو<br />
ﻬﺗﺎﻣﺎها و ﺣﺎﻟا<br />
ﻲﺣﻼﺻا<br />
هراودأ تﺎﻳﻣ ﺑ<br />
ﻟوﺎﺣ بﺎﻟا اه ﻣو<br />
تزﻓأ ﻲﻟا طوﻟا و ﺎﻬﻟﺎﻟ ﻟوأ<br />
آﻟا رﺎﻣ ﻊﺗ ﻰﻋ صﻟا ﻲه و<br />
آ اﻟا ﻲﻓ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﺣﻼﺻا<br />
:<br />
ﻰﻟوﻷا<br />
آﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋ ﻰﻋ<br />
ﻬﺟﻟا<br />
ﻓﺎﻟا<br />
ﺎﻬﻓﻬﺗ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﺳﺎﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﻟا<br />
ــﻬﻟا<br />
ﻣوﺎـــﻣ<br />
ﻲﻓ ﻲﻀﻟا ﺎﻬــﻋو<br />
،ﻬﺟ ﻣ ىﻟا ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻊﻣ<br />
ﻰﻋ بﻟا ضﺗ ﻲﻬﻓ ﻟﺑ و،<br />
آ ﺑر ﻊﻣ<br />
ثاﺣﻷا<br />
ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﺎﻟﺎﺻ اداﻋإ ﻊﻟا داﻋإ و ﻣﻷا و<br />
ﻲﺣﻼﺻا هﻓ و يﻐﻟا ﻟا لﺎﻀﻧ و لﺎﻋأ زاﺑإ ﻲه و<br />
. ﻬﺟ<br />
: ﻧﺎﻟا ﻬﺟﻟا<br />
ﻰﻟإ ﻲﻀﻳ يﻟا ﻲﻳرﺎﻟا داﻣﻻا اهو ،ﺣﻼﺻا آﻟا ﺎﻬﻌﻗ ﻲﻟا ﺣاﻟﺎﺑ ﺎﻬﻣ ﺣﻣ<br />
ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةﻣ ﻗوو ﻌﻟا دﻗ ﻣ رﻟا ﺟا ﻣ ﻟا ﻌﻟا ﻲﻓ آرﺎﻟا<br />
ﺑ ﺣاﻟا ﻰﻟإ<br />
ﺎﻧآر يﻐﻟا فﻌﻳ ﻟ و لﻼﺳﻻا ﻊﻣ ﺎﻧ و ﻬﻣ لﻓ ﺗ ﻟ نإو<br />
.<br />
ﻳﻟا ﻟا ﻟوﻟا ءﺎﺑ ﺣﻣ ﻲﻓ دﺎﻟ اﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺎﻬﻓ ﻳ ةﻣ<br />
ءارأ<br />
و ﻗاﻣ و<br />
لﻼﺧ ﺎﻟا و مﺎﻬﻟا دﻌﺗ ﻊﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
هدﺎﺳإ<br />
اوﺧا و ﻌﻟا اه<br />
آﻧ ﺎآ ، ﻣﻟا<br />
و ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟا ﻲﻓ<br />
هروﺑ<br />
ﻣﻷا<br />
لﺎﻋأ<br />
ىﺧﻷ<br />
مﺎﻣأ<br />
ﻧ<br />
3<br />
ﺣﺎﻟا<br />
ةﻓ ﻣ لﺎﻧﻻا و<br />
ﻲﺣﻼﺻا<br />
اﺣ ﻳﻟاو<br />
،<br />
فﺎﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻳ ﻟا<br />
ثاﺣﻷا<br />
راودﻷا<br />
ﺗ<br />
. ﺟﻟا اﻬﻟ ﻲﻟا ﻲﻟﺎﻀﻟا و<br />
ﻌﻟا ﺣ<br />
يﻐﻟا ﻟا<br />
ﺎﻬﺑ ءﺎﺗرﻼﻟ<br />
ﻬﻌﺳﺑ ﺎﻣ<br />
ﻣﻟا<br />
هه آ ﺑ<br />
و<br />
لﻼﺧ ﻣ ﻌﻣ<br />
ﻲﺣﻼﺻا رﺎﻟا<br />
رﺎﻬﺑ ﻰﻌﻟا اه ﻲﻓ ﻌﻧ و<br />
ﻬﺳأر<br />
نﻟﻳ<br />
ﻰﻋ و ﻬﻧا<br />
ﺳاروﻷا<br />
و<br />
ﻣﻷا<br />
برد نوﻀﻳ<br />
ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻟ ﺳأ يﻟا رﺎﻟاو برﻟا ﻰﻋ ﻟا هه طﺎﻧ ﻌ ﻲﻟا ﻳراﺳﻻا<br />
. ﻳدﺎﺑ<br />
: ﻟا ﻟﺎﺷإ<br />
ﺎﻬﻌﻗ ﻲﻟا ﻣﺎﻬﻟا ﻳرﺎﻟا ﺣاﻟا ﺗ و ضﻋ رﺎإ ﻲﻓ ﻟا اه ﻟﺎﺷإ جرﺗ<br />
ﺳارﻟا هﻬﻓ ﻟﺑ و ،ﺎﻬﺎﻣ ﺑ لﻼﺳﻻا و رﻟا ﻧ ﺎﻬﺗﻣ ﻲﻓ ﺎﻬﺑ تﻣ و اﻟا<br />
ساروﻷا<br />
ﻣ ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟﺎﺑ ﻓﺻﻟا ،ﻣﺎﻬﻟا تﺎﻟا هه ىﺣإ ﻲﻓ ﻟا ﺎﻬﻓه<br />
ﻟا ه و ﺳاروﻷا ﺣا ﻣﻗ يﻟا يﻟا و ﻲﻳرﺎﻟا دﻬﻟ ىﻟا ﻟﺎﻌﻟا ﻳﺗ و<br />
ﻣ ﻧاﻗﻷ جذآ وو ﻣأ ﻧ هادأ يﻟا روﻟا و ، فدﺎﻬﻟا ﻲﺣﻼﺻا رﺎا ﻲﻓ يﻐﻟا<br />
اﻟ<br />
ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةﻓ ﻲﻓ شﺎﻋ اﻣ ﺎﻣﻀﻣ ﻌﻳ ﺎﺟﻣ ناو ﺻﺎﺧ ﻟا ءﺎﺑأ<br />
ﺎآ ﺑ اهﺎﻣ ﻳﻳﻟا ةرﻟا فﺻ ﻲﻓ طﻧا ﺛ ءﺎﻌﻟا ةدﺎﻋ ﻰﻋ ﻗو ﻧﺎﺑ ﻣوﺎﻗ و<br />
. ﺗﺎﻓو مﻳ ﻰﻟإ ﻟا اﻟا ﺗو ءﺎﺑ ﻲﻓ ﻣﺎآ ﺗﺎﻗﺎ غﻓا<br />
لاﻟا اه رﻳ و ﻧﺎﺟ ﺳأ ﻋ عﺗ يهﺟ لاﺳ ح ﻰﻋ ﻟﺎﺷا هه مﺗ و<br />
ﻲﺳاروﻷا ﺳﻟا ﻲﻓ ﻣﻼﺳا و ﺑﻌﻟا ﺣﻼﺻا آﻟا رﺎﻧا و دﺟو ﺣ ﺎﻣ<br />
؟ﺑﻟا ﻗ ﻣ آﻟا هه ﻰﻋ لﺎﻗا ﺳ ﺎﻣ و ؟ نﺎﻟا ﻲﻐﻳزﺎﻣﻻا<br />
: ﻲﻳ ﺎﻓ<br />
ةﻗ لﺑ ةﻳﺟ ةﻗ لاﺳا ﻰﻟإ دﻌﻳ مأ ،يﻐﻟا ﻣ ﺳاروﻷا ﻋﺎﻗ ﻰﻟا ﺎﺣ دﻌﻳ اه ه<br />
•<br />
؟ ﻲﻧﻟا<br />
ﻲﻟﺎﻧﻟﻟا مﺎﻟا<br />
ﺎﻬﻗﻧ ﻲﻟا و ﻟﺎﺷا ﻣ ﺎﻧﺎﺟ ﺟﺗ ىﺧأ ﺳأ ضﻌﻧ يهﻟا لاﻟا اه ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ و<br />
:<br />
ﻲﻳ ﺎﻓ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﻟا<br />
اﺻﺎﻌﻣ<br />
مأ<br />
اﺧﺄﻣ<br />
ﻌﻟ يﻟا<br />
روﻟا ه<br />
ﻟ ﺎﻬﻟﺧد<br />
ﺎﻣو<br />
،<br />
ءاﺳ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﺧ<br />
نﻳ<br />
نأ<br />
ساروﻷا<br />
ﻳاﻟا ﺎﻟا ﻣ<br />
4<br />
ﻲﻓ<br />
ﻲﻓ<br />
ﺣﻼﺻا<br />
آﻟ<br />
رﻗ ه<br />
ﻓﻋ يﻟا ﻊﺳاﻟا رﺎﻧﻼﻟ<br />
ﺑ يﻐﻟا ﻟا<br />
و ﻣﺎﻋ ﺑ نﺳاروﻷا<br />
؟ياﻟا<br />
ﻲﻟا ىﻟا ﻰﻋ وأ ساروﻷا ىﻣ ﻰﻋ<br />
ثاﺣﺄآ ﻣﺎﻬﻟا ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻌﺑ ﻣ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا و يﻐﻟا ﻗاﻣ ﻲه ﺎﻣ<br />
ﻟ ﻟا ذﻟا<br />
؟ﻳاﻟا ﻟا آﻟﺎﺑ ﻬﻗﻼﻋ ﺎﻣو 1945 يﺎﻣ 8<br />
؟ ﻣﻼﺳا ﻟا ﻌﻣﺎﻟا مﺎﻧا ﻀﻗ و يﻐﻟا ﺣ ﺎﻣ<br />
ﺳ<br />
ﺎﻣ و ﺎﻳرﺑ ﻲﻟا ﻳﻟا<br />
ﻬﺟ<br />
ﻲﻓ يﻐﻟا ﻌﻟ يﻟا روﻟا ﺎﻣ<br />
؟ﻟا ﻣ و ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ<br />
ﺑاﺛ ﻣ ﺟا ﻣ ﺎﻧ ﺎﻟ ﺎﻣ ﺎﻓو ﻲﺑ ه و لﻼﺳﻻا ﻌﺑ يﻐﻟا رود ه ﺎﻣ<br />
ﻰﻋ ﺎﻬﻣﺎﻀﺑ<br />
ﻌﻟا ةدﺎﻟا ﻊﻳزﺗ لﻼﺧ ﻣ<br />
ﻟﺎﺷا<br />
هه<br />
؟ ﻗ و<br />
ﻋ ﺑﺎﺟا لوﺎﺳو<br />
. ةآﻟا<br />
هه ﺣﺎﻣ و لﻓ<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
: عﻟا رﺎﺧا بﺎﺳأ<br />
: عﻟا اه ﻲﻓ ﻟا و ﻟ ﻲﻌﻓد ﻲﻟا بﺎﺳﻷا ﻣ<br />
ﻣ ﻳﻌﻟا ﺑ و ﻳرﺎﻟا تﺎﺑﺎﻟا ﻣ ﻼﻣﺎآ ﺎﻬﻧ ﺗ ﻟ ساروﻷا ﻣ نأ يدﺎﻋا<br />
مﻼﻗأ<br />
ﻟوﺎﺗ ﺎﻣ و ،اﻟا ﻣ ىﺧأ ﺎﻣ نﺎﺷ ﺎﻬﻧﺎﺷ ،ﻟﻬﻣ ﺎﻬﻳﺎﻋ ﻲﻟا ﺎﻟا<br />
ﻟا ﻣ ﻰﻋ ساروﻷا<br />
ﻌﻟ يﻟا ﻲﻳرﺎﻟا روﻟا ىﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻌﺑ قﻳ ﻟ ﺣﺎﻟا<br />
. تاﻟا و<br />
ﻟا رﺎﻧا ةﻓ ﻲه و ساروﻷا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﻣﺎه ﺣﻣ ﻰﻋ ءﻀﻟا ﺗ ﻟوﺎﻣ<br />
ﻣﺎﻬﻟا ﺣﻟا<br />
هه<br />
ﺑ ﺣ ،ﻟا نﺎﺳ ﻰﻋ هﺛﺄﺗ ىﻣ و اﻟا ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻا<br />
،ﻳدﺎآﻷا<br />
تﺎﻟﻟا ﻣ ﻋ عﻼﻻا ﺗ ﺎﻓ اهو ، ﺎﻬﻧاﺟ ﻣ آ ﻲﻓ ﻳﻬﻟا<br />
ﻟﻬﻣ<br />
. ﻊاﻟا<br />
ﻲﺑ يﻟا و يﻐﻟا ﻣ<br />
مﺎﻬﺳا اه لﻼﺧ ﻣ ﻟا اه ﻌﺑ ﺳأ نأ ﻟوﺎﺣ ﻟﻟ<br />
ﻟا<br />
ﻟا ﺷ ﻧاﺟ ﻣ آ ﻋ بﺎﻟا آ<br />
ىﻣ ﻲﻓ ﺟﻟا اه ﻊوو ،ءاﻟا<br />
ﻣﺎﻋ و ﺣﺎﻟا و بﺎﻟا ﻣ ﻟا ﻋ ﻻﻬﻣ<br />
-1<br />
-2<br />
-3
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﻟا<br />
ﺟا ﻣ اﻟا ﺎﻬﻌﻗ ﻲﻟا ﺣاﻟا ﻣ ﻣ ﻰﻋ ﻌﺷ و ﻟ<br />
ﻟﺎﺣﺗ ﻲﻓ ﺣ يﻟا يﻐﻟا ﻣ ﻟا ةﺎﺣ ﻣ ﻟﻬﻟا ﻗﺎﻟا ﻋ<br />
،زﺎﻟا و قﻟا دﻼﺑ ﻲﻓ<br />
وأ<br />
ﺎﺳﺎﻣﺑد و اﻣ ﺎﺳﺎﺳ<br />
هﻓ<br />
اﻟا ﻲﻓ ءاﺳ ﻣﺎﻟا<br />
، يرﺛ ﻣ ﻧأ<br />
. اﻓﺎﻧ ﻼﺟر و<br />
5<br />
ﺣﻼﺻا<br />
ﻋ فﻋ<br />
ﺟﻟا<br />
هادأ<br />
يﻟا روﻟا<br />
. لﻼﺳﻻا<br />
حﺎﻓا<br />
ةﻟا ﻟوﻧ و<br />
نأ<br />
و ﺻﺎﺧ<br />
ﺎﻣ ﺎوﺎﻣ هﻧ ﺎآ ،ﺎﻣ<br />
سراﻟا ﻲﻓ ءاﺳ ﻟا و ﻓﺎﻟا ﺗﺎﻣﺎﻬﺳإ و يﻐﻟا ﻟا رﺎﺛ و ةﺎﺑ ﻳﻌﻟا<br />
ﻗﺎﻟا<br />
هﻧ ﻌﺑ و ﻟا ﻗاﻣ<br />
ﻲﻓ وأ ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ناﻣ ﻲﻓ وأ ﻳاﻟا ةﻟا<br />
. ﻲﻗﻟا و ﻀﻬﻟا ﻰﻋ ﻣﻷا ﻌﺑ ﻲﻓ<br />
ﻣ ﻲﻧدواﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﻻؤﺎﻟا ﺗ ﻲه عﻟا اه ﻲﻓ ﻟ<br />
تﻟو ﻲﻟا ﻟﺎﺑ<br />
ﺎﻬﻗﻼﻋ و ﻊاﻟا ﻣ ﻟا لﺣ<br />
ﺳاروﻸﻟ رود كﺎه ه ﺳﻷا هه ﺑ ﻣ و<br />
؟ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﺎﻬﺷ<br />
،<br />
ﺳﺎﺳﻷا<br />
و ءﺎﻌﻟا<br />
ﻌﺟ ﺑ ﻣﺎﻗ يﻟا لوﻟا<br />
ﺎﻀﻳأ<br />
ﻲﻌﻓد ﺎﻣ<br />
ﺳرﻟا ﻲﻓ آ<br />
ساروﻷا<br />
ﻲه و ﺎﻬﻓ تﺄﻧ و<br />
ﻲﻟا<br />
دﻬﻟا<br />
نأ ﻰﻟإ ﻲﻏ ﻳ ﻟ ﻟذ نأ ﻻإ ﻲﺗﺗﺎﺳأ و ﻲﻌﻣ ﻣ ﺎهﺎﺗأ آ ﻲﻟا تﺎﺑﺎﺟا ﻏر و<br />
1915<br />
. عﻟا اه ﻲﻓ ﻟا ﻰﻋ ﻣﻌﻓ ﺻﻟا هه ﻲﻣﺎﻣأ ﻓ<br />
ﺳ يﻐﻟا ﻣ ﻟا دﻼﻣ ﻣ ﺎﻣ ﻳ ﻟا اﻬﻟ ﻲﻳرﺎﻟا<br />
ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا ىﻟا تاﻐﻟا و<br />
ثاﺣﻷﺎﺑ<br />
ﻓﺎﻟا ﺣﻟا ﻲه و<br />
1974<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
ﺳارﻟا دوﺣ<br />
رﺎا<br />
نأ<br />
ﺳ ﺗﺎﻓو ﻳﺎﻏ<br />
ارﺗ اﻟا ﺎﻬﻓ ﻓﻋ ﻲﻟا و ﻰﻟوﻷا ﻧﻟا بﻟا ﻋأ ﻲﻟا تﻻﻟا نأ ﺣ اﻟا<br />
ةﻟا هه نﺎﻓ<br />
ىﺧأ ﻬﺟ ﻣو<br />
هه<br />
ﺛﺣأ<br />
ﺎﻣ و<br />
1931<br />
آﻟا ﺳارﻟا ﺗ ﺎآ<br />
اﻳﻟا تﻻﻟا ﻣ<br />
ﻌﻧ<br />
ﻰﻟإ<br />
، ﻬﺟ ﻣ ﻳاﻟا ﻟا آﻟا رﻬ و ﻳرﻟا رﺎﻓﻸﻟ<br />
ﺳ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
،ﺣﻟا ﺗ<br />
ﻰﻟإ<br />
ءﺎﺛأ<br />
ءﺎﻧإ<br />
ﻊﻣ<br />
ﺣﻼﺻا<br />
آﻟا دﻼﻣ تﻬﺷ<br />
ياﻟا ﻋ ﻲﻓ ﻳهﺟ تﻻﺗ ﻣ<br />
ةﺧﻷا<br />
ﻟ ﻳﻳﻟا ةرﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋ و ساروﻸﻟ<br />
ﺣﻼﺻا<br />
هه ﺻﺎﺗ ﻲﻓ ﺎهزﺳ ﻲﻟا و لﻼﺳﻻا ﻌﺑ اﻟا ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا ﻳدﺎﻗﻻا و ﻋﺎﺟﻻا و<br />
ﻳاﻟا ﻟوﻟ<br />
ءﺎﺑ ﻣ ةآ ﻧاﺟ<br />
اﻟا ﺎﻬﻓ ﻓﺳا ﻲﻟا<br />
1974<br />
ﺑ<br />
ﻳﺎﻬﻧ ﻟﺎﺳﻟا<br />
.<br />
ﻳﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﻟا<br />
6<br />
ﻟا هﺎﻣ<br />
ﻲﻌﻟا ﻟا هﺎﻣ ﻣ هﺻﺎﻋ و ﻟﻓ ﺎﻳﺎﺑ ﻟا اه عﻣ<br />
ﺳارد ﻲﻓ ﻌﺗا<br />
ﺎﻬﺗ و ﺎﻬﺻوو ﻳرﺎﻟا<br />
ثاﺣﻷا<br />
: ﻲه و ﻳرﺎﻟا تﺎﺳارﻟا لﺎﻣ ﻲﻓ ﻓوﻌﻟا<br />
دﺳ ﻲﻓ و يﻟا و<br />
: ﻲﺻﻟا ﻲﻳرﺎﻟا ﻬﻟا<br />
ﻳ ﺎﻣ ﺣ ﺎﻬﺗﺎﺑ ﺎﻬﺻوو ﺎﻟا ﻰﻋ فﻗﻟا لﻼﺧ ﻣ اه و ﻲﻣﻟا ﺎﻬﺗ ﺣ<br />
فوﻟﺎﺑ ﺎﻬﺑر و ﺎﻬﻗﺎﻣ و ﻳرﺎﻟا ﻊﺎﻗﻟا ﺳارد ﻲﻓ ﻣﺳا<br />
يﻟا:<br />
-*<br />
. عﻟا<br />
ﻲﻟا<br />
ﻬﻟا<br />
ﻲﻟا ﺎﻟا ﺎﻳﺎﻀﻟﺎﺑ ﻌﻳ ﺎﻓ ﺻﺎﺧ مﺎﺣأ و تﺎﺟﺎﺳا ﻰﻟإ لﺻﻟا ضﻐﺑ ﺎﻬﺑ ﻟا<br />
. ﻟا راﺳﻼﻟ ﻟﺎﻐﻟا يأﻟا<br />
-*<br />
ﻰﻟإ ﻻﺻ و تﺎﺟﺎﺳﻻا و تﺎﻟا ﻣ ﻗﺎﻣ ﺗ<br />
ﻊﺎﻗﻟا و تﺎﺎﺣا و تﺎﻌﻟا ﻧرﺎﻣ ﻲﻓ صﻟﺎﺑ و يﻟا و<br />
: نرﺎﻟا<br />
ﻬﻟا<br />
لﺣ تﺎﻓﻼﺧا ﺎهدﺗ ﻟ و ةﺣاو ﻣز ةﺑ ﻌﺗ ﻲﻟا وأ ىﺧأو ﻣز ةﻓ ﺑ ءاﺳ<br />
ﻬﺗ ﺎﻣ ةدﺎﻋ<br />
ىﺧﻷا<br />
تﻻﺎﻟا<br />
وأ<br />
ﻀﺧ ﻲﻓ ﻬﺗ وأ ﻌﻗﻣ ﻧﺎآ ءاﺳ<br />
هه<br />
داﻋإ<br />
رﺎإ<br />
ﺑ ﺎﺳﺎﺳأ<br />
ﺎﻟا ﻌﺑ<br />
ﻳرﺎﻟا لﺎﻣ ﻲﻓ<br />
نﺎآ ءاﺳ ﺑ<br />
. ﻟا و ﺣﺎﻟا ﺑ لﺗ<br />
يﻷ<br />
-*<br />
. ﺎﻬﻋ ﻟا<br />
ﻟا تﺎﺑﻌﺻ<br />
داﻋا<br />
رﺎإ<br />
ﻲﻓ<br />
وأ ﺗ ﻗاﻋ و تﺎﺑﻌﺻ<br />
. ﻌﻟا<br />
ﻲﻓ ﻲﻓدﺎﺗ<br />
ﻗ ﻲﻟا تﺎﺑﻌﻟا ﻣ ﻋﻣ ﻟا اه ﻳاﺑ ﻗ ﻌﻗﺗ ﻗ و<br />
ﻌﻟا و ﺎﻬﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
: ﺎﻬﻣ آﻧ ﻲﻟا و . ﻌﻟا اه زﺎﻧا<br />
ﻳدﺎآﻷا<br />
ﺻﺎﻟاو ﻣﺎﻌﻟا ﺎﻬﻣ<br />
ءاﺳ تﺎﻟا و<br />
ﻧاﺟ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﺻﺎﺧ و<br />
ﻳرﺎﻟا<br />
ءﺎﺛأ ﻼﻌﻓ ﺎﻬﻀﻌﺑ زﺑ و ﻟﺎﺳﻟا<br />
ثﺎﺑﻷا<br />
و تﺎﺑﺎﻟا ﻗ<br />
لﺻﻟ ﻣﻟا ﻣ ةﻣ قﻐﻳ اآ اﻬﺟ ﻳ ﺎﻣ.<br />
ساروﻷا<br />
ﻟﺎﺳﻟا هه قﺗ<br />
ﻰﻟإ<br />
.<br />
ﻧاﻟا هﻬﺑ ﻣﺎﻟا<br />
. ﻟا ﻲﻳرﺎﻟا ﺎهرﺎإ ﻲﻓ ﺎﻬﺗ ﺎﻟ ﻰﻟ<br />
ﺷرﻷا<br />
ﻓﺎﺎﺑ<br />
ﺎﻌﺻ<br />
رود ﻣ ﻲﻓ<br />
اﻣأ<br />
ﻳﻟا<br />
ةدﺎﻟا ﺗ<br />
ﺎﻬﻋ ﻟا ﻋ ﻌﻳ ﺎﻣ<br />
مﺎﻟا ةرو ﻰﻋ ﻌﻳ ﺎﻣ ﻳ ﺣﻣ و ةآ<br />
-<br />
-
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﻟا<br />
ﻟ<br />
حﻼﺻا<br />
ﻲه و ﻳرﺎﺗ ةهﺎﻟ ﺳارد ﺑ ﻊﺗ ﻲﻟا و ﺳارﻟا هه ﻌ<br />
و ﻳرﺎﺗ ﺷ ةﺎﻟ ﺟﺗ لوﺎﺗ ﺳارد ﺑ و ﺎﻬﺑ ﻌﻳ ﺎﻣ آ و ساروﻷا<br />
. 1974 -1915<br />
ﻓوﻌﻟا ﺗاﻟا ﺗﺑ<br />
ﻋ ﺣﺎﺑ<br />
ﻰﻋ ﻐﻧ<br />
وأ<br />
نأ<br />
مﺎﻟا<br />
ﻣﻟا ةﻟا لا ﻟﺎﻟا ﺣاﻟا ﻋ ﺎهرﺎﻣ ﻊﺗ و<br />
ﺎﻋ ﻌﻳ ﺎﻣ يﻐﻟا ﺎﻬﺧ ﻲﻟا<br />
سراد آ ﺟاﺗ ﻲﻟا تﺎﺑﻌﻟا ﻋ جﺗ ﻻ<br />
ﺎﻌﺳا ةﺑﺎﻟا و ﻳﻌﻟا<br />
و ا ﻀﺑ ﻟ<br />
ﻳ برﻟا ﻌﺟ يﻟا فﻟا<br />
ذﺎﺳﻷا<br />
اه ﻀﺑو<br />
ﻻوأ<br />
ا ﻋ ﻓ<br />
ذﺎﺳﻷا<br />
ﻊﺎﻗﻟا و ﺎﻟا ﻣ نﺎﻟ دﺎﻬﺟﻻا ﻣ عﺎﻟا<br />
ﺗ ﻲﻟا و ﻊﺟاﻟا و ردﺎﻟا ﻣ ﻋﻣ ﻰﻋ ﻟا اه<br />
7<br />
ﺎﻬﻟإ<br />
،<br />
رﺎﺛﻵا<br />
ﻗ<br />
. ﺎﻬﻣ ةﻟا و<br />
رﺎﻟا تﺎﻌﻟا هه<br />
نأ<br />
-<br />
-<br />
ﻏ<br />
ﻊاﻟا هه ﻣ ﻲﻓ ﻟا<br />
ﺎﻋ ﺎﻬﻋ ةﺧ ﻣ ﻓ ﺎﺗ ﺎﻣ و ﺎﻬﻣ ءﺟ<br />
ﺎﻓو<br />
ﻗ ﺎآ نﺎﻓ ﺗادﺎﺷرإ و ﺗﺎﻬﺟﺑ<br />
ﺎﻋ ﺎﻗﻐﻣ ،ﺎﻣﺎﻣأ<br />
ﺎﻟﺑ ﺎﻧأ ﺎﻓ ﺎﺧأ ناو ﺎﻧﺎﺛ ﺷﻟا<br />
. ﺳارﻟا ﻗ عﻟﺎﺑ ﻌﻟا<br />
ﻌﺟاﻣ و ﻟا ردﺎﻣ هﻷ ﺻو<br />
داﻋإ<br />
ﻲﻓ<br />
تﻋا ﻟ<br />
ﻌﻟا ﺻو ﻰﻋ ﻗﺄﺳ و عﻟﺎﺑ ﻟا وأ ةﺷﺎﻟا ﺎﻬﻗﻼﻋ ﺣ ﺎﻬهأ ﺣ ﻣ<br />
ﻀﺗ ﺣ<br />
19<br />
ﻲﻓ ﺎﻟا ةﻳﺟ ﻲﻓ ﺎهﻧ<br />
ﻣ اآ ﺎﻬﻓ ﻬا ﻲﻟا و ﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻟا ﻋ ﻟا ﻟا ﻲﻳﻟا ﻟا و<br />
1953<br />
ﻲﻟا و<br />
ﻳاﻟا<br />
ﻲﻣﻼﺳا<br />
:<br />
: ﺎﻬﻣ<br />
ردﺎﻟا<br />
: يﻐﻟا رﺎﺛأ و تﺎﻟﻣ -أ<br />
قﻟا ﻣ تﻋ ناﻌﺑ تﻻﺎﻣ<br />
ﻣﻼﺳا<br />
-1<br />
ﻓﺎﻟا ﻊﻣ ةرﻬﻟا ﺣر<br />
. ﻊﺎﻗﻟا ﻌﻟ ﻳؤر<br />
ﻌﺗ ﻲﻟا<br />
ﻋﻟا لﺎﻀﻧ و ةﺎﺣ ﻣ ةرﺻ بﺎآ<br />
اﻌﻣ ﺎﻧﺎﺟ ﻓ زﺑا يﻟا و يﻐﻟا ﻟا ﺎﻬﺧ ﻲﻟا ﻓﺎﻟا تﺎﻟﻟا<br />
ﺳ يﻟا<br />
ﻰﻟوﻷا<br />
ﻣﻷا<br />
ﺟرﻟﺎﺑ<br />
يﻐﻟا<br />
هأ<br />
رﻣﻷا<br />
-2<br />
ه و ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻟا و ﻋﻟﺎﺑ ﻟذ ﺑر و اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ<br />
ىﻟ آ<br />
ﺣﻼﺻا<br />
آﻟا<br />
و<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻧﺎﻣ ﻋ ﻧ نﺎﺑ ﺎﻟ<br />
.<br />
ﻣﺎﻋ ﺑ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻﻻا<br />
و
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﻟا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻌﻓر يﻟا ساروﻷا ﻲﻓ<br />
حﻼﺻا<br />
ﻲﻓ حﻼﺻا ﻧاﺟ ﻣ آ ﻋ ﺎﻟ آ يﻟا و<br />
8<br />
1939<br />
ﻋ ﺳ لﺣ يﻐﻟا<br />
ﺳ ﺑ<br />
ﻳﺗ<br />
-3<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑا ﺎﻬر<br />
و<br />
ﻟﺎﺑ ﻌﻳ ﺎﻓ ﺻﺎﺧ ﺎﺑ ﻣ ﺎﻣﺎه ﺎﻧﺎﺟ<br />
ﻟﺎﻌﻳ ﻧا ﻌﻧ يﻟا ﻟا ﺛﻷا اه ،ﻟا هه<br />
ﺑ ﻲﻻﻟا<br />
. ﻊﺑاﻟا و ﻲﻧﺎﻟا<br />
ﺷرﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻋ ﺎﻧﻋ ﻲﻟا ﻳرﺎﻟا و ﺎﺳﻟا و ﺎﺛﻟا ﻣ ﻋﻣ<br />
ﺎهﻻﺗ ﻲﻟا ﻧﻷا و مﺎﻬﻟا ﻣ<br />
-4<br />
زﺗ و ﻟﺎﺳﻟا هه ﻣ ﻣﺎه ﻊﺎﻗوو ثاﺣﺄﺑ ﻌﺗ ﻲﻟا و<br />
. ﻟﺎﻀﻟا ﺗﻣ لا يﻐﻟا ﺎﻬﺑ مﺎﻗ وأ<br />
سدﺎﻟا ﻟا ﻊﺎﻗو ءﺎﻟ ﻣﺎه تاآﻣ ﻌﻳ يﻟا و ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا ﻟ<br />
حﺎآ ةﺎﺣ<br />
ﻳﺻﺎﻌﻣ ﺣا و لﺎﻀﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا قﺎﻓر ﺣا ﻲﻧﻟا ﻓﺗ نا رﺎﻋﺎﺑ ﺎﺑ ﻣ<br />
: ﺎﻬﻣ آﻧ ﺎﻬﻋ ﺎﻧﻋا ﻲﻟا ﻊﺟاﻟا ﻣ ﻌﻟا دﻌﻟا ﺑ ﻣ<br />
-5<br />
: ﻊﺟاﻟا<br />
ﻌﺑ ﻲﻓ اآ ﺎﻧدﺎﻓأ يﻟا و ﺗﺎﺑ ﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ﻣ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : بﺎآ-1<br />
. ةﻣ ﺎﺣ ﻰﻋ<br />
لﻟ اوﻬﺟا ﻳﻟا ﻟﻣ لﻼﺧ ﻣ ثاﺣﻷا<br />
و هارآد ﻟﺎﺳر ﻋ ةرﺎﻋ ه و وزوز ﻟا ﻌﻟ ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا نﺎﺑإ ساروﻷا<br />
: بﺎآ -2<br />
ا ﻌﺳ ﺳﺎﻟا<br />
ﺑأ ﺎﻬﻌﻧ ﻲﻟا<br />
و نوﺟا<br />
ﺑور لرﺎﺷ ﻧﻟا ﺧرﻟا<br />
ﻋ ﺎﻬﻋ فﺷا ﻗ<br />
ﻰﻟإ قﻳ بﺎآ هو ءﻼﻀﻓ<br />
بﺎﻟا اه ﻟا ﻗ و ﻲﺟ ﻣ<br />
. ﺳاروﻷا ﻋﺳﻟﺎﺑ<br />
ﻟا ﻟ اﻟﺎﺑ<br />
ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟ ةاﻟا ةﻟا-3<br />
. ﺎﻬﺗﻬﺷ ﻲﻟا ﻧﻷا ﻣ و اﻟﺎﺑ ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ ﻊﺟ<br />
و ﻟا ناﻋ ﻲﺑﻷ ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا بﺎآ<br />
يﺛا و زﻋ ﺎﻣ ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا تارﻟا و ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ةﻣ ﻧاﺟ ﺑ<br />
-4<br />
.<br />
ﻟﺎﺳﻟا هه ﻣ ﻊﺑاﻟا ﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
9<br />
ﻣﻟا<br />
: ﻟا ﺧ<br />
ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﺣﻼﻟا ﻣ ﻋﻣ و ﺗﺎﺧ و لﻓ ﻌﺳ و ﻣﻣ ﻣ ﻟﺎﺳﻟا هه نﺗ<br />
تﺎﻋﻟ سﻬﻓ اﺧأ و آﺎﻣﻷا و مﻼﻋﻸﻟ سﻬﻓ و ﻟا ﺎﻓاﻏﺑ<br />
: ﻟﺎﻌﻟا ﺑﻟا ﺑ ﺎﻓ ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻷا:<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﺎﻬﺷﺎﻋ ﻲﻟا ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا ،ﻋﺎﺟﻻا و ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا ﻣ ﻓ ﺑ و<br />
ﺑ ﺎﻣ ةﻓ ﻣ تﺎﺛﻼﻟا<br />
ﺣﻣ ﻰﻋ تآر ﺎآ ﻳﻌﻟا نﻟا ﻳاﺑ ﻣ ساروﻷا ﻣ<br />
ﻳاﻟا ﺣﻼﺻا آﻟا ﺎﻬﻓ تﻟو ﻲﻟا فوﻟا ﻌﺟ ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ﻧﻟا ﺑﻟا<br />
: ﻲه ﺣﺎﻣ ﺛﻼﺛ ﻰﻟإ ﻟا اه ﺎﻣ . ساروﻻا ﻣ ﻲﻓ صﻟﺎﺑ تزﺑ و<br />
. ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا<br />
. ﻋﺎﺟﻻا عﺎوﻷا<br />
. ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا عﺎوﻷا : ﻟﺎﻟا<br />
: لوﻷا ﻟا<br />
: ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟا<br />
: رﺎﺛﻵاو ةﺎﻟا يﻐﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
شﻌﺑ 1915 ﺳ هﻟﺑ اءﺑ يﻐﻟا ﻣ ﻟا ةﺎﺣ ﻰﻟإ ﻟا اه ﻲﻓ ﻗﺗ و<br />
ﻲﻓ اﻧا و<br />
ﻧأ<br />
ﺗﺄﻧ<br />
و ﻟا ﺗﺎﺑ اروﻣ<br />
1974<br />
ﺗﺎﻓﺑ<br />
اءﺎﻬﻧإ<br />
و ةﻐﺑ رﻣ<br />
دﻻوأ<br />
: ﻲه و ﺣﺎﻣ ﺛﻼﺛ ﻰﻟإ ﻟا اه ﻗ ﻗ و ﺣﻼﺻا آﻟا فﺻ<br />
ﻣ و ساروﻷا<br />
ﻲﻓ ﺣﻼﺻا<br />
ةرـــﻟا<br />
عﻻﻧا ـــﻳﺎﻏ<br />
. ساروﻷا<br />
: ﺗﻵا<br />
. ةﺄﻟا و ﻟﻟا يﻐﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
. ﻟاو ﻌﻟا يﻐﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
. هرﺎﺛأ و ﺗﺎﻓو<br />
: ﺎﻟﺎﺛ<br />
: ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا : ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
آﻟا دﺟو ﺣ ﻟﺎﻋ ﻟا اه ﻲﻓ و<br />
ﻰﻟإ 1936 ﺳ ﺎﻬﺳﺄﺗ ﻣ ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﺳاروﻷا ﻌﻟا لﺎﻋأ و<br />
ﺣﺎﻟا ﻰﻟإ ﻟا اه ﺎﻣ آﻟا هه ﻣ ﺳاروﻷا ﻗﻣ و<br />
ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا رداﺑ و ﻰﻟوﻷا تﺎﺻﺎهرا : لوﻷا ﻟا<br />
. ﺳاروﻷا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻا<br />
.<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
طﺎﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ةرادا ﻊﻣ عاﻟا ﻓأ ﻲﻓ : ﻟﺎﻟا ﻟا
ﺣﻼﺻا<br />
ﻣﻼﺳا<br />
:<br />
1954<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﻣﻟا<br />
ﺗﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا ﺎﻬﺑ<br />
: ﺣﻼﺻا آﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا رود : ﻊﺑاﻟا<br />
ﻣ ﻲﻟا راودﻷا<br />
10<br />
هﻷ<br />
ﻟا اه<br />
ﻲﻓ<br />
ﺎﻌﺗ و<br />
ﻟا<br />
ﻓﺎﻟا آﺣ ﻲﻓ هرود ﺛ سراﻟا هﻬﻟ مﺎﻋ آ ﺛ ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻌآ<br />
: ﺗﻵا ﺣﺎﻟا ﻰﻟإ ﻟا اه ﻗو . ﺎﻬﻌﻣﺎﻟ ر ﻧﻣ<br />
. ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا هرود : لوﻷا<br />
ﻰﻟإ ﻻﺻو ﻳاﻟا<br />
ﻟا<br />
. ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا آﺣ ﻲﻓ هرود : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻋ ساروﻷا ﻲﻓ<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻣ نﺳاروﻷا نﺣﻼﺻﻻا<br />
ﺎهاﺑأ<br />
ﺣﻼﺻا آﻟا<br />
ﻲﻟا ﻗاﻟا<br />
هأ<br />
: ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻰﻋ ﻓ ﺟﻋ<br />
ﻗ و<br />
اآرﺎﺷ و ةرﻟﺎﺑ اﻟا ﻳﻟا ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻﻻا ﻌﺑ ﻋ ﻣأ ﻣﻗ و ﺎﻬﺑ ﻬﻗﺎﻟا و<br />
. ﺗﺎﺎﻧ<br />
هأ<br />
: ﻣ ﻲﻓ ﻟذ ازﻣ . ﺎهﺗ ﻲﻓ<br />
. ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا فﺻ ﻲﻓ ةرﻟا ﻊﻗو:<br />
لوﻷا<br />
ﻟا<br />
. ﻳﻳﻟا ةرﻟﺎﺑ نﺳاروﻷا نﺣﻼﺻا قﺎﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
و ﻳﻳﻟا ةرﻟﺎﺑ يﻐﻟا<br />
ﺑ ﻗ و ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ ﺗ ﻲﻓ<br />
: يرﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﺑ يﻐﻟا : سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟا قﺎﻟا<br />
آ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ يﻐﻟ ﻲﻟا طﺎﻟا راﺳا<br />
ﺣﻟا و<br />
. ةﻳﻟا ﻬﻟا هه ﻲﻓ ﺗادﺎﻬﺟا و ﻳﻟا و<br />
آ ﻟا اه ﻲﻓ ﺑ<br />
ﺎﻧ ﺎﻣ<br />
ةرﻟا هه لﻼﺧ<br />
ﺗ ﻻﺎﻀﻧ<br />
و<br />
: ﺎه ﻣ ﻲﻓ ﻟذ<br />
ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
. يﻐﻟا تﺎﻣﺎﻬﺳإ<br />
و يرﻟا ﻌﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
: ﻟا و ءﺎﻟا ﺣﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا رود : ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻟا اه ﻲﻓ ﻌﺗ و<br />
ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا<br />
ﻟا ﻲﻓ<br />
اﻟ<br />
: ﻣ ﻰﻟإ ﻟا ﺎﻣ ﻟا ﻳاﻟا لوﻟا ءﺎﻟ ﻣﺎﻬﻟا<br />
ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا هرود : لوﻷا ﻟا<br />
ﺳﺎﻟا ةدﺎﻟا ﻲﻓ<br />
ﻧﺎﻣ : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻣ ﺎﻬﻟإ ﺻﺗ ﻲﻟا ﺎﻟا ﻣ ﺎﻬﻓ ﻋ عﻟ ﺗﺎﺑ ﻟا ﺧ ﺧﻷا ﻲﻓو<br />
.<br />
ﺳارﻟا هه لﻼﺧ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻳﺗ ﺣ ﻣ ءاﺳ تﺎﺑﺎﻟا<br />
تﺎﻓ ﺎﻬﻌ ﻲﻟا ، ﺎﻬﺗ رﻬﻟ ﻲﻣﻟا ﻊﻗﻟا ﺣ<br />
11<br />
ﺧﻣ<br />
: ﺧﻣ<br />
ﺎﻬﻟﺣ ﺧا ﻲﻟا ساروﻷا ﺑ ﻟا اه نﻳ<br />
ﻣ وأ ﻲﻓاﻐﻟا ﺎـــــــــﻬﻟﺎﻣ<br />
ﻣ ﻳﻌﺗ ﻳﺗ ﺎﺑ ﺧ ، ﻌاﻟا ﺳارﻟا هه راﻏأ ﻲﻓ ضﻟا ﻗو، ةــــــﻳﻋ<br />
، ﻲﻳرﺎﻟا رﺎﻻا ﻲﻓ ةﻌﻟا ﺣاﻟا ﻰﻟا دﻌﺗ ﻲﻟا ﺎﻬﺗ لﺻأ ﻋو ساروﻷا ﻣ ﻋ<br />
. ﻗﺎﻌﻟا ﻳرﺎﻟا تاﻟا ﻋ ﻓاﻐﻟا ﺎﻬﺗﺎﺗو ﺎهدوﺣ ﻋو<br />
ﻲﻓ سﺑ ﻋ ﺎهآذ درو ﺣ ﻳﻟا تﺎﺑﺎﻟا ﻌﺑ ﻲﻓ ﻟا ﻰﻟإ ةرﺎﺷا ﻣ ﻏﻟﺎﻓ<br />
" بﺟ ﻊﻳ ﻟا اه نأ آذ ﺣ ، ﻳدوأ<br />
"<br />
AUDUS"<br />
ﺳﺎـــــــــــﺑ دﻼﻟ ﻲﻧﺎﻟا نﻟا<br />
رﻬﻟ ضﻟا ﻳرﺎﻟا يدﻼﻣ سدﺎﻟا م 06 نﻟا نوﻌــــــــﻳ ﺧرﻟا نأ ﻻإ " ﻣﻻ<br />
ﻧﻣ ﺳﺎﺑ"<br />
procope"<br />
بآوﺑ ﻲﻧﻟا خرــــــــﻟا ﻋ تدرو ﺎﻣﻋ ﻟا هه<br />
ﻰﻌﻟا لﺣ ﺎﻀﻳأ ﺧرﻟا ﺑ ﺎﺎﻗ ــــ لﻟا ﻟ<br />
ﻳﺄﺗ ﻟﺎﻧ و ﻣﺗﻟ<br />
ﺎﻬـﺣﺎﻟ<br />
هه<br />
19<br />
1867<br />
ﻣ ﺎﻗ ﻓ كﺎﻬﻓ<br />
( 1)<br />
. Mons Aurasius<br />
نﻟا ــــــــﻣ ﻲﻧﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ ﻣﺎه ﺳارﺑ ﻟا ﺧ يﻟا و<br />
سﺳاروأ<br />
. ساروﻷا ﻟ ﻗﻟا<br />
( 2)<br />
يرﺳﺎﻣ<br />
ﻬﺗ ــﻟا نإ ﻲﺳﺎﻣ جرﺟ لﺑ ﻲﻓ زرﻷا دﻼﺑ ﻲﻌﺗ ساروﻷا نإ لﺗ ﻲﻟا ﻟا<br />
( 3)<br />
.<br />
ﻬﺻﻷا وأ ﺷﻷا نﻟا ﻣ ﺎﻬﻟﻻد<br />
يﻟا وزوز ﻟا ﻋ ﻧ ﻲﻓ ﺎﻟﺎﺣ ﻟواﻟا ﻲﻧﺎﻌﻟا<br />
ﻰﻟإ بﻗا ةﺧﻷا هه نأ وﻳ و<br />
ﻲﻟ ﺑ نرﺎﻳ ﻬﻓ ﺎﻬﻓ ﻟا ﻣ ﺻأ و ﻟا لﺣ ﻌﺳاو ﺳارد ىـــﺟأ<br />
يﻟا وأ راﻳ يﻟا ﺳﻷا ﻲﻌﺗ ﻲﻟا ﻳرﺄﻓ ﻲﻓاﻐﻟا ﻊﻗﻟا و ﻟا ﺣ ﻣ ﻳرأ و ساروأ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
(1) Tirese Riviere :L’habitation chez les ouled abderhmmene chaouai de<br />
l’aures.in africa journal de INT des langue et CIV.VolX paris ,1938 ;P249.<br />
(2) E-Masquoray : Documents historiques Requeillis dans l’aures-Revue<br />
africainne N21,1877 ; P98.<br />
ﻳدﺎﻗﻻا و ﺳﺎﻟا تارﻟا -ﻲﻧﻟا<br />
رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 3)<br />
1ط<br />
، ﻊﻳزﻟا و ﻟا و ﻋﺎﻟ ﻣه راد ، 2ج،<br />
دﻌﻣ جﺎﻟا ﺟﺗ ، ( 1939-1937)<br />
ﻋﺎﺟﻻا و<br />
.<br />
6 ص ، 2005،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
12<br />
ﺧﻣ<br />
ﺎآ ﻟﻷا ﻐﻟا و ﺣﻟا تﺎﻧاﻟا ه ﺣاو ﻰﻌﻣ نﻼﺗ ساروأ و كﺎــــــــه ﺟﻳ<br />
نأ ﻊﺟر و ــــــﺷﻷا وأ ﺻﻷا نﻟا ﻲﻌﺗ ﻲﻟا " غاروأ"<br />
ﻳﺑﻟا ــــــﻟ ﻓداﻣ ﺎهدرﻳ<br />
. ةﻟﺎﺑ جوﻟا ﺷﻷا نﻟا تاذ ﺣﻟا عﺎﻟاو دﺳﻷا ــــــــﻣ ﻲﻌﺗ ساروأ نﺗ<br />
ﺣ ﻲﻓ ﻣﻻ بﺟ ﻊﻳ يﻟا ساروأ ﺟ ﺗ ﻳﻏا ﻋ ساروﻷﺎﻓ ﻲﻓاﻐﻟا لﺎﻟا ﺎﻣأ<br />
قﺳ ﻌﺳﺎﺷ ﻣ ﻲﻓ ﻊﺳوأ ﻓاﻐﺟ ﻌﻗر ﻰﻋ ساروأ<br />
دﻼﺑ ﺳا بﻌﻟا نﺧرﻟا أ<br />
ﻲﻓ يﻟا ﻲﻓاﻐﻟا خرﻟا ﻋﺎﻬارو ﺎﻣ و يﺎﻐﺑ ﻰﻟإ ــﺑ<br />
ﻣ ﺗ و مﺎﻳأ ﻌﺳ ﺎﻬﻌﻟ<br />
زاﺗ ﺎهدﺗ ﺣ ﻲﻓ ﺎﻣﻳ<br />
12<br />
قﻐﻳ ﺎهﻋ ـﻟا ﻌﻓ ﻲﻳردا ﺎﻣأ ﺎﻳﻓا ﺻو<br />
بﻏ و ةﻟ ةﻟا ةﻬﻟا قﺷ ةدﺟﻟا و ـــاﻟا<br />
ﻲﻓ ﻟﺎﻌﻟا لﺎﻟا ﺳ ﺎﻬﻧﺄﺑ رﺎﻳر<br />
. ـــــﻗ لﻬﺳ بﺟ و ﻧﻟا لﺎﻟا ﺳ<br />
لاﻟا ﺎﻬﻋ فﺷا ﻲﻟا اﻟ يرادا و يﻌﻟا ﻲﺳﺎﻟا ﻟا ﻳﺧ ﻲﻓ و ﻳﺣ ﺎﻣأ<br />
ﺧ<br />
ﻰﻟإ ﺗ ﻲﻟا ﻲﻗﻟا ساروﻷا ﻰﻟإ حﺑ ساروﻷا ﻗ ﺎﻬﻧأ ﻧ<br />
1852.<br />
سﺎﻣود<br />
ﻌﻟا اه تﺎﺻ ﺎﻣﻋ ﺳ و ،يﺎﻐﺑ و ﻧﺎﻣ ﻰﻟإ جﻌﻟا ﻣ ﺗ لﺎﻟا ـــﻣ<br />
ﻳﻻﻟ ﺑﻐﻟا و ﻗﻟا دوﻟا ﺑ ﻟا و ﺎﻟﺎﺣ فوﻌﻟا ساروﻷا آﻣ ﻰﻋ ﻊاﻟا<br />
يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﺷ و ساروﻷﺎﺑ ﺣﻼﺻا آﻟا ﺳارد ﻲﻀﺗ و.<br />
ﺗﺎﺑ<br />
نﻟا ﻊﻣ ﻲﻓ ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا ﻟﺎﻟا ﻰﻟإ قﻟا ﻟﺎﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻟﺎﻀﻟا ـــــﺗﻣ و<br />
. ﻳﻌﻟا<br />
ﻲﺳاروﻷا ﻋو ساروﻷا ﻋ ﺻﺎﺗ ضﻋ ﻲﻓ عﻧ ﺟﻟا ضﻌﻟا اه ﻌﺑو<br />
ﻰﻋ ءاﺳ ثاﺣﻷﺎﺑ ﻟا ةﻟا هه ﻲﻓ ﻟا هه ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا تارﻟاو ﺎﺧو<br />
.<br />
ﻲﻋﺎﺟﻻاو ﻲﻓﺎﻟا وأ يدﺎــــــﻗﻻا وأ ﻲﺳﺎﻟا<br />
ىﻟا
.<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﺑﻟا ﺑ ﺎﻓ ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻷا<br />
. ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا : لوﻷا ﻟا<br />
. ﻋﺎﺟﻻا عﺎوﻷا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
. ﻓﺎﻟاو ﺳﺎﻟا عﺎوﻷا : ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
13<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻻا ﻟا<br />
14<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
و تارﻟا هﻷ صﻟﺎﺑ قﻳ ﻟا اه ﻣ لوﻷا ﻟا نﻳ نأ ﺎﻳﺄﺗرا<br />
هه ﺎﻬﻓ ﻓﻋ ﻲﻟا ﻊﺎﻗﻟا ﻧ و ﻳﻌﻟا نﻟا ﻊﻣ ساروﻷا ﻣ ﺎﻬﺷﺎﻋ ﻲﻟا عﺎوﻷا<br />
ﻌﺑ ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺎﻬﺗﺷﺎﺑ ﻲﻟا ﺣﻼﺻا آﻟﺎﺑ ﻰﻳ ﺎﻣ ﻟا<br />
. 1931<br />
ﺳارﻟا ﻲﻓ هﻷا ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ساروﻷا ﻟ ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا ﻓ ﻟوﺎﺗ و<br />
ﺳ ةﺷﺎﻣ ﺎﻬﺳﺄﺗ<br />
ﺗﻵا ﺣﺎﻟا ﻲﻓ ﻟذ ﻧ و<br />
: لوﻷا ﻟا<br />
ﻟا ﻲﻓ ضﻌﺳ ﺣ ﻓﺎﻟا و ﻋﺎﺟﻻا عﺎوﻷا ﻲﻓ ﻲﺳﺎﺳﻷا و لوﻷا ﺛﻟا ﺎﻬﻧﻟ<br />
ﻰﻋ ﺎﻟا طﺎﻟا ه و ﻲﻋارﻟا لﺎﻟا ﻰﻋ آﻟا<br />
ﻣ عﺑ ﻲﻟﺎهﻸﻟ ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا<br />
ﻧﻷا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﺷﺎﻟا و ﻲارﻷا ﻣ ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا تارﻟا و كاﻧ قﻼا<br />
. ﻳوﻟا فﻟا و ةرﺎﻟا و ﻋﺎﻟﺎآ ىﺧﻷا<br />
هأ زاﺑإ<br />
لﻼﺧ ﻣ ةﻟا هه ﻲﻓ ﺳاروﻸﻟ ﻋﺎﺟﻻا عﺎوﻷا ﻓ وأ و : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳرﺎﻌﺳﻻا دﻬﻟا و ﺎﻬﻣ آﻳ ﻲﻟا ﺻﺎﻌﻟا و ﻊﻟا تﺎ و ﻋﺎﺟﻻا تﻻﻟا<br />
. ﻲﻟﺎﻧﻟﻟا رﻟا ﺣ ﻳﺗ<br />
ﻲﻓﺎﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﻲﻓ ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟا طاﻧا ىﻣ ﻓ ﻟﺎﻋأ و<br />
: ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻓﺎﺎﺑ ﻗﻌﻟا ﻬﻟﺻﺄﺑ ﻲﻟﺎهﻷا ﺗ و ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺑوروﻷا ﻓﺎﻟا ﺑ ﺎﻟا عاﻟا و<br />
.<br />
ﻳد و ﻓﺎﺛ ﻲﻓ ﻊﻟا اه ﻰﻋ تاﻐﺗ ثاﺣأ<br />
ﻧﻟا ﺳﺎﻟا ﻟوﺎﻣ ﻰﻟإ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
1844<br />
( 1939 ـ 1919)<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﺑﻟا ﺑﺎﻣ ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻷا<br />
ﻲﺳ ﺑ ودﺑ لاﻟا ﺎهدﺎﻗ ﻲﻟا ﻧﻟا ﻟا ﻗ ﻣ ساروﻷا<br />
ةدﺎﻟا ﻬﺟاو ﻗو ، ﺗﺎﺑ يﻌﻟا آﺎﻟ ﻌﺎﺧ ساروﻷا ﻣ تﻋأ ،<br />
15<br />
حﺎﺟا<br />
ﻌﺑ<br />
1845<br />
، راﺳﺎﺑ ﻬﺟ آ ﻲﻓ ﻬﺗ ﻲﻟا ﻣوﺎﻟا ﺑ ، ﻲﻟﺎهﻷا ف ﻣ ﺟ تﺎﺑﻌﺻ ﻳﻌﻟا<br />
ﻟاو لاﻣﻷا ﻬﻧو، ىﻟاو عراﻟا قاﺣاو ،ﻋﺎﻟا تﺎﺑﻌﻟاو،<br />
تادﺎﻬﻻا ﻏر<br />
ﻳﻌﻟا تﻼﻟا ﻰﻋ ﺎﺎﻗ ﻟا ﻲﻓ يرﺎﻌﺳﻻا دﺟﻟا ﻣﺄﺗ ﻲﺑو ،ﺎهﻏو ﻲﻋﺎﻟا<br />
ةرادا ﻊﻣ نوﺎﻌﻟ ذﻟا يوذ ﻟا خﻟاو ءﺎﻋﻟا ﻌﺑ ءﻻو آو ةدوﻟا<br />
ﺗ نإ ﺎﻣ ﻧأ ﻰﺣ ساروﻷا ﻊﻣ عﺎوﻷا هه تﺳأو، تازﺎﻣﻻا ﻌﺑ ﺑﺎﻣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻲﻟاو<br />
,<br />
ﻰﻟوﻷا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا عﻻﻧا ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ىﺧأ ﻊﻟﺗ ﻰﺣ ﻣوﺎﻣ وا ﻌﺷ ةرﺛ<br />
هه ﻋأ ﻲﻟا عﺎوﻷا ﻋ ةرﺻ مﻧ نا ﻳو<br />
1916<br />
ساروﻷا ةرﺛ ﺎﻬﻌﻣ ﻣاﺗ<br />
. ﻳدﺎﻟا آ تارﺗ ﻣ ضﻋ لﻼﺧ ﻣ ﺣﻟا<br />
و<br />
: ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا<br />
ﻲﺗ ﺣ ﺻﺎﺧ ساروﻷا و ﻣﺎﻋ ﻧﺎﻌﻟا اﻟ ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا <br />
ﻋﺎﻟا ىﻣ ﻰﻟإ قﻳ ﻟ ﻋﺎﻟا عﺎﻗ نأ ﻏر ياﻟا ﻊﻟا تﺎﺟﺎﺣ ـــــــﻌﺑ<br />
ﺎﻬﻋ لﺎﻳ لﺎﻣ ﻗﺎﻓ<br />
،ﻳدﺎﻗﻻا ةﺎﻟ يﻟا دﻌﻟا ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻋارﻟا نأ ﻻإ ﺑوروﻷا<br />
ﺳو ﺣﻻ يﻟا ءﻲﻟا ه و نﺎﻟ ﻲاﻐﻟا ﻣﻷا و ﻲﺗاﻟا ءﺎآﻻا ﺣ ﺎﻬﻧأ<br />
ﻋ ﺎﻣراﻏ ﻰﻋ ، 1830 و1800<br />
اﻟا ﻳﻣ<br />
ﻓ لﻬﺳ نأ ﻰﻋ<br />
ﺑﺎﻣ يأ ةﻟا ﺗ ﻲﻓ اﻟ ﻟﺎﺣﻟاو راوﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا<br />
" سﺎﻣ"<br />
ﻰــــــــــﻋﻳ و ﻧﻟا ﻳﻓﺎﻟا ﺣا ﻋ<br />
ﻳﻟ جﺎﻧا ﺎﻓ ﺟﺗ ﻰﻟإ ــــﺣﻼﻟا ﻊﻓد ﺎﻣ ،ﺎﻋﻣ و اﻓو ﺎﻬﺟﺎﻧإ نﺎآ<br />
،(<br />
1)<br />
ﺎﻬﺳر ﻲﻟا ساروﻷا ةرﺻ نأ ﻻا ، اﻟا ﻓ ﻳ ﺻﻟا اه نﺎآ ناو . ﻲﺟرﺎﻟا<br />
.<br />
401<br />
ﺗ دﺎﺗ ﻻ ﻳرﺎﻟا هه<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ، 2000 ،توﺑ ،1ط<br />
،ﻲﻣﻼﺳا بﻐﻟا راد ﻳاﺟ تﺎﻗرو : ﻲﻧوﻌﺳ ﻳﻟا ﺻﺎﻧ ( 1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
بﻟا ﻳﺎﻏ ﻰﻟاو ساروﻷا ﻣ ﺑ ﻓ ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ﻬﻋ ﻲﻓ ﺎﻣأ ، ﺻﻟا اه ﻋ<br />
ﺳﺄﺗ ﻬﻟا ،اﻟا ﻣ ﺎﻣ ﻲﻗﺎﺑ ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا ﺎﻬﻧ عﺎوﻷا ﻌﺗ 1914 ﻰﻟوﻷا ﻧﻟا<br />
ﻲﻟﺎهﻷا ﻊﻗﻣ و ﻣ ﺗ نأ ضﻳ نﺎآ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ضﻟا و رﺎﺧدﻻا تﺎآﺷ ﻌﺑ<br />
( 1)<br />
. ﻌﻟا ﺎﻬﺑ ءﺎﺟ ﻲﻟا ﻳﻟا تﺎآﻟا هه ﻣﺧ<br />
ﻲﻓ<br />
ﺻﻷا نﺎﻟا ةدﺎﺳا ﻋ ةﻌﺑ ﺎﻬﻧأ ﻟا ﺎﻬﺗﺎﻣﺧو تﺎآﻟا هﻬﻟ ﺣﻼﻟا نأ ﻏ<br />
ﻲﻟا لاﺣﻷا هه ﻰﻋ عﻼﻻا ه ﻟا ﺎهذ ﺎﻣ آﻳ يﻟاو ، ﻬﻟا ةﻋﺎﻟا ﻳ ﻳﺗو ﺎﻬﻣ<br />
ﻳرﺎﻟا هﻬﻓ ﻟا ﻲﻓ ﺑﻌﻟا ﺗﺎﻟا ﻰﻋ ﻓﻟا ﻳﻌﻟا<br />
طﺎﻀﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تءﺎﺟ<br />
ﺑ ، ﺎﻳﺣ ﻣﺎﻟا تﺎﺳﻟا هه ﻣ ﻓ ﻲﻟﺎهﻷا ةدﺎﺳا ﻋ ﺗ ﻻ ﺎﻬﻧﻀﻣ ﻲــــﻓ<br />
لﻟا ﻰﻟإ نﻳ ﻬﻧأ ﻏ ــــﻬﻓ ىﺗ ﻻ ﻳﻟا و ،ﻬﻋ بﺎﻌﻟا و مﻟا ﻲﺗ ﺣار<br />
ﻳﻟﺎﻓ ساروﻷا ﻣ ﻰﻋ اﺻﺎﻗ ﻟ ﺑ اﻳﺟ ﻟ ﻟا اه<br />
نأ ﻟﺎﻓ<br />
16<br />
( 2)<br />
. ﻟا و<br />
ﻌﺗ ﺎﻣ ﻲﺑﻌﻟا لﺧ و آ ﻰﻟإ ﺳ دﺗ ﻋ ﺗ وأ ءﻲﺷ ﻋ ﻌﺗ ﺎﻣﻋ ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻣ لﺣ م1868<br />
ﺳ ﻣ لوﻷا ﻲﺳاﻟا ﺣ ﻳﺗ ﻲﻓ ﻟا اه ﻰﻳو، ةﻣ آ ﻲﻓ<br />
ﺎﻬﻓ ﻳ ﻟ و تاﺳ ﻣ ﻋ ﻧﺎآ ﺎﻣ ﻰﻋ ﺣﻼﻟا عﺎﻗ<br />
ﻌو لاـــــــﺗ ﺎﻣ<br />
»<br />
ساروﻷا<br />
( 3)<br />
. « سﻣ رﺗ يأ<br />
ﻧﺎآ ﻋ ﻊﺳﺎﻟا نﻟا ﻳﺎﻬﻧ ﻣ ﻟﺎﻧﻟﻟا ﺳﺎﻟا نأ ﻳ ﻟا اه ﻲﻓ ﻌﻟاو<br />
ﻧا و ﺻﺎﺧ ،ﺎﻬﺗاﺧو ﻲﻟﺎهﻷا ﻲارﻷ ﺎﻬﻟﻼﻐﺳا ﻲﻐﻟ ىﺧﻷا ﺗ تاﻳﻟا ــــــــﺗ<br />
لوﻷا مﺎﻟا ﻲﻓ ﻋارﻟا درﻣ ﻰﻋ ﺎﺳﺎﺳأ ﻌﺗ ﻳاﻟا ةﺳﻷا نأ ﺎﻳﻟ<br />
فوﻌـــﻟا ﻣ<br />
ﻲﻓ ﺎﻳﺣ ﺣ ﻲﻟا ﻧﻟا ﻳزاﺟرﻟا نﻷ ، ةﻋﺎﻟا هه ﺧا لﻼﺣﻻا لﺧﺑ ﻧا و<br />
ﻰﻋ ةﻳﺟ ا ﺎﻬآو ، ﺎﻬﺗ قو ﺎﻬﺎﺳو ﻲﻓ ةﻳﺟ ﻟﺎﺳأ ﻌﺗ ﺣار ساروﻷا<br />
( 4)<br />
.<br />
ـــــﻟا ﻲهﻷا ﻊﻟ ﻟﺎﺑ ﻲﺛرﺎﻟا ﻟا ﻰﻟا ﻊﻟا لﻼﺧا ﻟا ﻧﺎﻓ ، ﻲﻟﺎهﻷا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 67 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟارﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا:<br />
وزوز ﻟا ﻋ(1)<br />
68 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
73ص<br />
،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ( 3)<br />
نﻟا و ﻓﺎﻟ ﻲﻟا ﻟا ،ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻲﺟﻷا نﺎﺳﻻا : ﻲﻟا ﺧ ﻟﺎﻟا ﻋ(4)<br />
.<br />
63 ص ،1990<br />
،2ط<br />
،ﻳﻟا بادﻵا و
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻳﻟﺎآ ﻟا ﻳرﺎﻟا ﻰﻟإ عﺟﻟﺎﺑو ةﻟا هه ﻲﻓ ساروﻷا ﻊﻗاو ﻲﻓ آا ﺎﻌﺗ ﺎﻣ اذإ و<br />
ﻳرﺎﺑ ﻧﻟا ﻣﻟا ﻟ ﺎﻓو ﻟا ﻲﻟﺎهأ ﻊﻗاو لﺣ ﺗﺎﺑ ﻓﺎﻣ هﻧأ يــﻟا<br />
ﻲﻟﺎهﻷا لاﻳ ﻻ » لﻟا ﻰﻟإ ﻓ ﺧ ﻓ<br />
،1934<br />
ﺑآأ 18 ﻲﻓ هرﺣ يﻟا و 1934 ﻳﺟ5<br />
ﻟﻳ ،ﻗ ﻣ هداﺟأ و هؤﺎﺑ ﻋ نﺎآ يﻟا ﻌﻟا ﻧ ﻓو نﻳ ـــﻟا هه ﻲﻓ<br />
ﺳه ﻧ ﻰﻋ ﺑ هراد ﻲﻳ و ﻳﺗ ﻳﺑ ضرﻷا ــــــــﻳ ﺛ ﺎﻋار ﻟا<br />
ﻣﺎﻬﻟا ةﺎﻟاو نﺎﻣﻟا ىﻣ رﻳو ﻌﻳ ﻣﻷا ـــــــﺣ ﻲﻓ ﻊﻗاﻟا اﻬﻓ<br />
17<br />
( 1)<br />
« .... اﺑ<br />
ﻣ ردﺎﻟا ﻲﻗﻟا ﻟا و يرﺎﻌﺳﻻا رﻟا نأ ﻏ ﻬﻧأ نﺳاروﻷا ﺎﻬﻓ ﺟو ﻲﻟا<br />
ﻲﻟﺎهﻷا ﻰﻋ مﻟا ءﺎﻟﺑ ﻓ رﻟ ةرﺎﻀﻟا يﺷﺎﻧ فﺎـــــــــﻣ ﻲﻓ ﻧ ﻊﻀﻳ ﺷ<br />
نوﻳ ﻲﻟﺎهﻷا نﺎآ ﺎﻣ اردﺎﻧ<br />
هرﺎﺟ ﻌﻳ ﺎﻣ ﻰﻟإ اﻟ<br />
»<br />
-<br />
ﻟﻗ ﻲﻓ ﺳﻳ ﺎـــﺣ ﺻﺎﺧو دآﻟا<br />
ﻧﻟﻟا ــــــﻳﻟا ﺣ<br />
–<br />
و ﻟﺎﺑ ﻬﺻوو<br />
ةدﻬﻌﻟا ﺗوﻟا ةﺎﺣ ﻋ<br />
تﺎﺳﻟﺎﺑ نوﺛﺄﻳ ﻻ و ﻌﻟا جذﺎﻧ نﻳ ﻼﻓ ﻣﻟا ﺗﺎﺣ ﻲﻓ ﻲﺑوروﻷا ﻟا<br />
( 2)<br />
. « ةرادا ﺎــــــــــــــﻬﺗﺄــﻧأ ﻲﻟا ـــ يرﺎــﻌﺳﻻا<br />
ﺻﻟا ﺣ ــ ﻌاﻟا<br />
ادوﻣ ادﻋ نﺎآ ﻲﻟﺎهﻷا ﻣ ﻲﺑﻐﻟا ﻟﺎﺑ ﺛﺄﺗ ﻣ نأ ﻌﺟأ تﺎﺳارﻟا نأ ﻟا و<br />
ﻌﻳ ﻻ ﻓﺎﻟا ﻟإ ﺧ يﻟا لﻟا اه و دﻼﻟا ﺎﻣ ﻣ ﺎهﻏ و ساروﻷا ﻲـــــــــــــﻓ<br />
ﻳ يﻟا يرﺎﻌﺳﻻا رﻟا ه و ﺣاو ﻧﺎﺟ ﻣ ةﻧو ﺗ ىﺳﻣﻷا ــــــــﺣ ﻲﻓ<br />
ﺎﻗ ﺗرﺎﻀﺣ ﻧﺎآ نإ و ﻰﺣ – ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ ﺑ ﻰﻳﻻ يﻟا روﻟا - ةرﺎﻀﻟ اﺷﺎـــﻧ ﻧآ ﻰﻟإ<br />
ﻬﻓ ﻳﺎﻐﻟا هه رﺗ ﻲﻟا ﺳﻟا ﻧﺎآ ﺎﻬﻣ و ،ﻏ ﻻ ﻣ ﻣﻟ ﺧﻷا لﻼــــﻐﺳا ﻰﻋ<br />
. ﻧﻟا ةرادا ﺎﻬﻌﺗ ﻌار<br />
ةرﺻ ﻟذ ﻲﻓ ﻳ<br />
ﺎﺧ يﻟا و ساروﻷا ﻲﻓ مﺎﻌﻟا يدﺎﻗﻻا ﻊﻟ ةﺟﻟا ﻳﻟا هه ﺎﺳ ﺎﻧأ ﻏر و<br />
( 3)<br />
تاـــﻐﻟا ﻌﺑ ﻬﻟا ،<br />
.<br />
111<br />
ﺳاروﻷا ﻊﻣ ةﻣ ﻲﻟا ﻌﻟا ﻟﺎﻟا نأ لﻟا ﻰﻟإ ــــﻓ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1934<br />
ﺑآأ 18 ﺗﺎﺑ ﻓﺎﻣ ﻳﺗ ( 1)<br />
ﻧ رﻟا ( 2)<br />
ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
ﺧرﻟا ﻌﺑ ﻌﺗ ﺣ ـآ وأ * رﺎﻧﺟ ـ ﻣ ﻟ1919<br />
ﻳﻟا<br />
( 1)<br />
18<br />
تﺎﺣﻼﺻإ ﺎﻬﺛﺣأ ﻲــــــــﻟا<br />
ﺑﻌﻟا و ﺑرﺎﻟا ءﺎﻣآ ﻋﺎﺟﻻا اﻟا ﻌﺑ ىﻟ ــــﻐﺗ ﻣ<br />
ﻗ ﻋ نﺎآ ﺎﻣ ﻰﻋ مﺎﻌﻟا ﻊﻟا نﺎﻓ تﺎﺣﻼﺻا هه ﻣ ةﺷﺎﻣ ـــــﻳﺑ اودﺎﺳا<br />
. بﻟا<br />
ـــﻳﻟ ةرﺎﺟ ادﻬﺟ ﺎﻬﻧوﻌﻳ نﻧﻟا نﺎآ ﻲﻟاو تﻻوﺎﻟا ﻌﻟ خرﻧ نأ ﺎﻧدرأ اذإ ﺎﻣأ<br />
تﻻوﺎﻟا هه ﻣ ﻓﻋ<br />
1914<br />
-1902<br />
ﺑ ةﻟا ةﻟا نﺎﻓ اﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻋ<br />
ﻲﻓ<br />
تﺄﻧأ ﻳأ لﻼﺣﻻا ﻣ ساروﻷا ﻣ ﻋ ﻧﺎآ ﺎﻣ ﻳﺟ آأ ﺎهرﺎﻋا ﻳ ﻲــــﻟا<br />
ﻲﻟﺎهﻷا عﺎوﻷ ﻧﻟا ﻳرﺎﻟا ﺻو ﻰﻳ ﻟ و ، نﺎﺳﻻا آاﻣ ﻌﻣ ةـــﻟا ﺗ<br />
بﺎﺳﻷا لﺣ تﻻؤﺎﻟا ﻣ ﻟا ﺎهورﻣ ح و اﻣ ةرهﻟﺎﺑ ــــــــﺳاروﻷا<br />
ﻲﻓ ،ﻟا ﻲﻓ ﺑورو ﻻﺎﺑ ﻧرﺎﻣ ﻳدر عﺎوأ ﻲﻓ ﺳاروﻷا ــــﻌو ﻲﻟا ﻌﻟا<br />
مﺣ يﻟا يرﺎﻌﺳﻻا مﺎﻟا ﻲﻓ ﻳ ﻟا نﺄــﺑ لﻟا ﻰﻟإ ءﻻه ﻌﺑ ﻓ هذ يﻟا ﻗﻟا<br />
ةﻟﺎﺑ ﻬﻀﻌﺑ ﻰآا ، ﻟ ءﺎﺑ ﺎﻬـــــﻣﻗو ﻬﻋﺎوأ ﺗ ﺎﺳو ﻣ ﻳاﻟا<br />
يﻳ ﺎﺑ ﻬﺛاآا مﻋ و ﻬآ ﻰﻟإ ﻲﻟﺎهﻷا عﺎوأ يدﺗ ﻟوﻣ ﻊﺟرأ ﺣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
( 2)<br />
ﻲﻓ ﻟا ﻣ ﺎﻧﺎﺟ ﺎﻬﻟ ناﻟا نﺎﻳأﻟا تدروأ ـــــــآ نإ و ، ﻟا ﻬﻧاﺟ ىﻟ<br />
ﻣ ﻰﻟإ بﻗاو هأ لوﻷا يأﻟا نأ ــــــﺟأ ﻲﻧﺎﻓ ﻲﺳاروﻸﻟ يدﺎﻗﻻا ﻊﻟا اه ﺗ<br />
تﺎﻣو ﻲارأ ﻣ ﻲـــــــﻟا ﻌﺳاﻟا ةردﺎﻟﺎﻓ ،ﻟا ﺗﻬﺷ يﻟا ﻊﻗاﻟا ﺗ<br />
ــﺎــــــــﻟا ﻲـــــارأ عاـــــﻧا و 1873***<br />
ﻲﻧرﺎـــﻓ نﻧﺎﻗ و ** 1872 ﺳ ﺳاروﻷا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺧا ﻧﺎآ ﻲﻟاﻟا اه ﺳﺎﺳ نأ اوﻳ و تاﻣ ثﻼﺛ اﻟا ﺣ ﻰﻟﺗ ( 1927 – 1875 ) رﺎﻧﺟ لرﺎﺷ -*<br />
هﺳ ﻬﻣ ﻟﻳ نأ عﺎﺳا و ءﺎﻌﻟا لﺎﺳا ذإ ﻳﺧﻵا ﻳﻌﻟا ةﻻﻟا ﺳﺎﺳ ﻣ ةﺄو<br />
ا ﻌﺳ ﻧا<br />
، 1919 تﺎﺣﻼﺻإ كرﺎﺑ ﻧا ﺎآ ﻳرﺎﻌﺳﻻا آﻟا ﻟﺎﻟ ءﺎﻓا ساآ ﻰﻋ ﻬﻳ و<br />
331 ص ،ﻳاﻟا ﻟا آﻟا<br />
ص ،1994<br />
،2ط،نﺎﻟ<br />
،ﻲﻣﻼﺳا بﻐﻟا راد ،3ج،ﻳاﻟا<br />
ﻟا آﻟا:<br />
ا ﻌﺳ ﺳﺎﻟا ﺑأ ( 1)<br />
331<br />
. 127 ص ،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ،ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 2)<br />
. لﺎﻟاو لﺎﺟﻟﺎﺑ ﺎﻬﻟ ﻬﺗﻋﺎﻣو 1871 ﻧﺎﺣﻟا ناﺧﻻا<br />
ةرﺛ ﻣ ﺳاروﻷا ﻗﻟ اﻧ ـ**<br />
ءﺎﻀﻟا دﺎﻌﺑاو ضرﻷا ﻊﺑ ﻲﻓ ﻣﺎﻌﻟا ﻰﻋ ﻧﻟا ﻧاﻟا ﺗ1873/<br />
7/<br />
26 ﻲﻧرﺎﻓ نﻧﺎﻗ ـ***<br />
.<br />
ﻳﻌﻟ ﻋﺎﻟا ﻲارﻷا ﻊﺑ ﻳ يﻟا 1887 نﻧﺎﻗ ﺑ ﻟاو ، رﺎﻌﻟا تﻼﻣﺎﻌﻣ ﻋ ﻲﻣﻼﺳﻻا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ـــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻻ ﻲﻟا ﻳدﺎﻗﻻا ﻬﻋﺎوأ رهﺗ ﺗ مﻳ ﻟذ آ ،1879<br />
ساروﻷا ةرﺛ ﻌﺑ ةﺎﻟا<br />
( 1)<br />
ﺎﻣ نأ.<br />
ﻬﺗﺎﺣ ىﻣ<br />
ﻟ ةﻬﻟا ﻰﻟإ ﻬﻀﻌﺑ ﻊﻓد و ﺎﻬﻟإ آوأ ﺎﻣ آأ ﺗ دﺎـــــﺗ<br />
لاــﻟا ﻰﻳ قﺎﻟا اه ﻲﻓ ﻟ ﻟا نﺎﻟ يدﻟا يدﺎﻗﻻا ﻊﻟا ه ﻋ ﻊﺟا<br />
هﻐآ نﺎآ يﻟا ؟ ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻟ ىﺻ ﺗ نأ ﻌﻣ ﺣﻼﺻإ آﻟ ﻓ ، ﺎﻀﻳأ ﺎﺣوﻣ<br />
ةﻳﻟا تﺎﺣﻼﺻا<br />
ﻊﻣ ﻓﺻ نﺎآ ثﺎﻌﻧﻻا اه ه ،ﺟﺎﻟا و ﻟا ﻲﻧﺎﻌﻳ ﺎﻟا ـــــﻣ<br />
ﻣﻷا مﺑ ﻗ يذ ﻣ آأ ﻟ ﺳاروﻷا ﻣ ﺎﺑاﺟ ه مأ ،ةﻌﻟا ﻲــــــــــــــــﻓ<br />
ﻣ ﻋر ﻌﻳ فﺳ يﻟا و ،ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا و ﻳﻟا و ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻲﻓ ﻟا و ﻳاﻟا<br />
اه ﻰﻋ ﺟﺄﺳو ،ﻼﺻأ ﻣﻼﺳا ﺑﻌﻟا ﻓﺎﻟ ﻌﻟا طﺎﺳوﻷا هه ﻲـﻓ ﻌﻟ ﺳاروﻷا<br />
ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ﻋأ ﻲﻟا ةﻟا ﻲﻓ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻸﻟ ﻋأ ضاﻌﺳا لﻼــﺧ ﻣ ﻧﺎﻟا<br />
. ىﺣ ﻰﻋ عﺎﻗ آ تﻻﺗ ضﻌﺑ اه و ثﺎﻌﻧﻻا اه ﺣ فﻌﻧ ﻰﺣ ﻰﻟوﻷا<br />
19<br />
: هﻷا ﻲﻋﻟا و ﻋارﻟا ﻟﺎﺣ<br />
ﻬﺗﺎﺑ ﻓﻟا هه ﻧﻗاو ﺳاروﻸﻟ<br />
ﻟا تﺎﺎﻟا ﻣ ﻋارﻟا ﻌﺗ<br />
ﻳاﺑ نأ هو نﺣﺎﻟا ﻋ ﻊﺟا ﺎﻣ ﺎﻧﺻر ــــــﻗ و، ﺎﻣﺎها ﻣ ﻧﺎآ ﻟﻟ ﻬﺗﺎﻳدﺎﻗا و<br />
نﺎﻟا ﺳو كاﻧ ﻳﻟا ﻋارﻟا ﻟﺎــــــــﺳأ ﻌﺑ ﻧ ﻰﻟإ ﻣاﻟا ﻰﻟوﻷا تﻻوﺎﻟا<br />
ﻲﻓ جرﻳ ﺎﻳأﺑ اهو ،1921<br />
نـﻀﻏ ﻲﻓ نﺎآ ﻳﻌﻟا ﻋارﻟا<br />
ئدﺎﻣ ﻬﻌﺗ و ﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا بﻟا نـﺗأ ﻲﻓ تاﻌﻟا ﻓﻋ يﻟا ﻟا رهﻟا ذﺎﻧإ و ءاﺣا تﻻوﺎﻣ<br />
نأ ﻏر ةـﻳﻟا ةﺎﻟا ﻲﻓ جﺎﻣﻧﻻا ﻣ ﻬﺗ ﻰﺣ ﺎﻬﺑﻌﻟ ﻣﻷا ﻣ عﻧ ﻌﺑ و ،ﻰﻟوﻷا<br />
ﺑﻟا هـــــــــه ﺗ ﻲﻓ عﻳ ﻟ و ،1870ﻣ<br />
ﻬﺗ تأﺑ<br />
ﻗ قﺎﻟا اه ﻲﻓ ﻧﻟا دﻬﻟا<br />
ــﻣ ﻲﻓ ﻋرﻣ ﻗأ ﻓ ،1930ﺳ<br />
ﻣ اءﺑا ﻻإ ةﻌﻣ ةرﺑ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ<br />
ﻌﻟا و ﺣﻼﻟ ﻬﻟا ﻣ دﻋ ﻳرﻟ ﻬﺟﻣ رﺎه<br />
189<br />
ﺎﻬﺣﺎﻣ ﻎﺗ ه<br />
( 2)<br />
ﻟا داﻋإ رﺎإ ﻲﻓ ﻟذ نﺎآ ىﺧأ ةرﻓ ، ﻣﺎﻬﻟا<br />
ﻋارﻟا تاﻟا ﻲــــــــــــــــﻓ<br />
( 1939<br />
–<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1919)<br />
ﺑﻟا ﺑ ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ ﺎهرود و ةﻬﻟا : وزوز ﻟا ﻋ(<br />
1)<br />
. 26 ص ،1985<br />
،اﻟا ،بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا<br />
.<br />
137 ص ، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻬﻌﺟ ﻟوﺎﻣ وأ ﻬﺟ ﻣ ﻟ ﺣﻼﻟا تاﻟا ﻲﻓ ﻌﻟ ـــــــهﻟا<br />
ﻣﺎﻌﻟا<br />
نﺎآ ﻓ ﻳ ﺎﻬﻣ و ،ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﻬارأ لﻼﻐﺳﻻ ﻟا ﺣﻼــــــﻓ ﺑ يﻳ ﺎﺟذﻧ<br />
ﻣ ﻟا ﻧ ﻲﻓ ﻧاﻟا ةدﺎﻟا ﺑاﻟا مﺎﻋ ﻧا رﺎﻋا ﻰــــــﻋ1936<br />
20<br />
ﺳ رﺎﻧا ﺎﻣاﻟ<br />
ﺑ ﻲﻧﻟا دﺎﻗﻻﺎﺑ ضﻬﻟا و آ ﻲﺣﻼﻟا دودــــﻟا ﺗ ﻰﻟإ ﻓدﺎﻬﻟا<br />
و ﺣﺎﻟا<br />
ﻧ ﻲﻓ<br />
–<br />
ﻟﺎﻟا ﻳﻟا<br />
ﻟﺎﺳﻷا ﻣ ﺣﻼﻟا ﻟ ﻣ تﻻوﺎآ ﺎﻬﻋ و ﻣﺎﻋ<br />
ﻣ ﻗ و ،ﺳﻣ ﻣﺄﺑ ﻬﻋﺎﻗإ و ﺑوروﻷا ﻳـــﻌﻟا ﻟﺎﺳﻷا ﻰﻋ ﻬﻳرﺗو<br />
ضرﻷا ﻣ ﻣوﻟا ﻳﻟا تﻼﺎﻌﻟا ﻌﺑ ءاــﻳإ ﻲﻓ<br />
ءﺎﻧإ و ﻲﻳﻟا ﻟا فو ﺗ و<br />
: ﺗ ﻲﻟا و ﻧاﺟ ةﻋ<br />
- رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺑاﻟا هه<br />
ةردﺎـــــــﻟا ﻟوﻟا كﻼﻣأ و ﻳواوﻟا كﻼﻣأ ﻲﻓ<br />
( 1)<br />
. ىﻟا ﻳ و ﺳﻣ ضوﺑ ﻟذ آ ﻳﺗ و ،ﻣﻟا ءاﻳا تﺎﺣﺎﻣ ﻲﻓ عراﻣ<br />
توأ 15 نﻧﺎﻗ ﻀﺑﺎﻬﻧ ﻟا ﻲﻓ هﻷا طﺎﺣﻻا تﺎآﺷ لﺗ دﻬﻟا هه ﻰﻟإ فﺎﻀﻳ ﺎآ<br />
نوﺎﻌﻟ<br />
تﺎآﺷ ﻰﻟإ<br />
1938<br />
ﻓﻧ<br />
15<br />
ﺗ ﺎﻬﻬﻣ ﻧﺎآ ﺎﻣﻌﺑ ضوﻟا ﻳﺗ و<br />
ﻲﻓ ردﺎﻟا راﻟا و ﻟا ناﻳﺑ ﻌﻟا<br />
1936<br />
جﺎﻧا ﺎﺳو ﻟ ،ﺎﻬﺎﻧ ﻊﺳﺑ ﻲﻋارﻟا<br />
( 2)<br />
. ﻋﺎﻟا فو ﺗ ﻰﻋ<br />
ةﻌﻟا و ﺳﻟا ﺎﻬﻋﺑ ضوﻟا ﻣ ةدﺎﺳﻻا ﻲﻓ ﻟا و ﺎﻬﻟإ رﺎﻟا ﺑاﻟا ﻧﺎآ ﻟ<br />
،ﻳﻟا و ضاﻗﻻا ﻓﺎﺛ ﻰﻟإ نوﻳ ﻳﻟا ﻲﻟﺎهﻷا ﻗ ﻣ ﺗﺎﺳﻣ مﺎﻗ ﻳﺟ ءﻲﺷ<br />
ﻣ و ، ﻬﺟ ﻣ اه ،ﻗ ﻣ ﺎهﻟ ﺗور ةﺎﻟ ﻟﺎﺑ فﻟا ﻰﻋ ﻌﻳ اﻣأ ﻌﺗ ﻲﻟا و<br />
ضوﻟا هﻬﺑ ﻌاﻟا ﻬﺗﺎﻳدﺎﻗا نﺳ ﻳﻟا ﻲﻟﺎهﻷا ﻋ ﻣ ﻟذ ﻳﺳ ىﺧأ ﻬﺟ<br />
اه ﻲﻓ ﺣ ﻟا لاﻟا ﻟ ، فوﻟا هه ﻣ ﻲﻓ ﺎهﻳﺗ اآ ﻬﻋ ﻌﻳ ﻲﻟا و<br />
ا ﻲﻟا<br />
ةرﻟﺎﺑ ةﻳﻟا ﻧﻟا تﺎﻟا هه ﻣ ساروﻷا ﺣﻼﻓ دﺎﺳا ه ﻗﻟا<br />
ﺎﺻﺎﺧ ﺎﻌ و ﻬﻋ ﻓ و ﺎﻬﻣ ةدﺎﺳﻻا ﻋ هﻌﺗ ﻧﺎﺧ ﻲﻓ ﻬﻌو<br />
ﻲﻟا و ، م1939-1934<br />
مأ ؟ ﺎﻬﻟإ نﻳ<br />
. ؟ ﻬﺑ<br />
ﺑ ةــﻟا ةــﻟ ﺎﻳﻟ ةﻓﻟا ﺎــﺛﻟا ﻰﻋ دﺎــﻋﻻا و عﺟﻟﺎﺑ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 141 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ(<br />
1)<br />
.<br />
78 ص، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻻا ﻟا<br />
لﻼﺧ ﻣو ، ﺑ هﻷا نوﻟا ﻰﻟإ ﻊﻓﺗ ﻲﻟا و ﻟا ﻳﻟا تﺎﻬﻟا ﻣ رﺗ ﻧﺎآ<br />
، ساروﻷا ، ﻣﺑ)<br />
ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻣ آ ﺎﻬﻌﻓر ﻲﻟاو ﺎﻬﻣ ﻋ ﻰﻋ ﻧرﺎﻣ ءاﺟإ<br />
هه نﺎﺳ عﺎوأ لﺣ ﻌﻣ ﺳارد ﺎه ﻲﻟا و<br />
ﻟا و ﺎﻬﻟ ﻌﻗاﻟا ةرﻟا ﺧﺄﻧ نأ ﻳ<br />
ﻳﻳﻣ تﻻؤﺎﺗ ﻋ<br />
(<br />
1939<br />
21<br />
1937<br />
ﻳﻓأ<br />
16<br />
ﻳرﺎﺑ<br />
( ﺗﻟا ﻋ<br />
ﻟ ﺛﺎﻟا ﻳرﺎﻟﺎﺑ ﺎﻬﻧرﺎﻣو<br />
ﺎﻟا<br />
. ﺎﻬﻟ ﺟﺗ نأ ﻳ ﻲﻟا ةﻟا تادﺎﻧﻻا ﻏر ﻓﻋ يﻟا ظﻟا<br />
ساروﻷا ،ﺗﻟا ﻋ ، ﻣﺑ<br />
دﻋو ﻋارﻟا تﺎﺣﺎــــــﻟا و ﻲﻋارﻟا جﺎﻧا آ<br />
)<br />
ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر بﺎﺟأ ﻟ<br />
ﺷ ﻳرﺎﺗ ﺷ ﻲﻓ هﻷا نوﻟا<br />
قاﺳﻷا ﻲﻓ ﻋارﻟا تﺎﻟا نﺎﺛأ و ، هﻷا تﺎﻟا و ﻳﻌﻟا و ﻲﻟﺎهﻷا ﻣ ﺣﻼﻟا<br />
ﻓﻟا ﻋﺎﻟا ﻧﻷا ﻣ و ﺎﻬﺑرﺎﻣ ﺑ ﻧاﻟا ةوﻟا و ﻳﻟا ﺎﻬﺗاﺎﻋ و<br />
: لواﻟا هه ﻲﻓ ﺎﻬﻣ ﻧﺎﺟ ﻧ نأ ﻳ و ،ﻣﻌﻟا ﺎﻟا و ﻳرﺎﻟ<br />
او<br />
: ﻟا تﺎﻳﻟا ﻣ آ ﻲﻓ 1936 ﻟ ﻋارﻟا ﺻﺎﻟا هأ جﺎﻧإ آ ﻳ لوﺟ ـ<br />
: ساروﻷا ،ﺗﻟا ﻋ ، ﻣﺑ<br />
ساروﻷا ــ جﺎﻧا آ<br />
ق 55000<br />
/<br />
40000<br />
/<br />
ق 6000<br />
ق 2000<br />
ـﺗﻟا ﻋ ـ جﺎﻧا آ<br />
ق 20000<br />
/<br />
ق 50000<br />
ق 3000 آاﻓ و ﻀﺧ<br />
ـﻣﺑ ـ جﺎﻧا آ<br />
ق 43525<br />
ق 2500<br />
ق 158310<br />
رﺎه 07<br />
ق 400<br />
ق 1275<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﺗﻟا ﻋ ساروﻷا ﻣﺑ ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ : رﻟا<br />
جﻟا عﻧ<br />
ﻟا ﻟا<br />
ﻟا ﻟا<br />
ﻌﻟا<br />
نﻳﻟا<br />
ﻟا<br />
ﺎﺎﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ـــــــــ<br />
جﺎﻧا آ<br />
ساروﻷا<br />
سأر 90000<br />
/<br />
/<br />
سأر 3000<br />
سأر<br />
: 1936<br />
جﺎﻧا آ<br />
ﺗﻟا ﻋ<br />
50000<br />
22<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﺳ ﺑﺎﻟا تﺎﻳﻟﺎﺑ ﻧاﻟا ةوﻟا ﻳ لوﺟ ـ<br />
/<br />
سأر 15000<br />
/<br />
جﺎﻧا آ<br />
ﻣﺑ<br />
سأر 57702<br />
سأر<br />
سأر<br />
سأر<br />
4425<br />
2689<br />
5383<br />
ﻧ رﻟا<br />
ﻊﻟا عﻧ<br />
اذﻓ، ارهﻣ نﺎآ ﻣﺎﻋ ﺑ جﺎﻧا نأ ﺎﻟ ﻳ لواﻟا هﻬﻟ ﻌﻟا ةءاﻟا لﻼﺧ ﻣ<br />
دﻋ و رﺎﻗ<br />
46025<br />
ب رﻟا و<br />
1936<br />
مﺎﻏﻷا<br />
رﺎﺑﻷا<br />
ﻟا<br />
ةﺣﻻا<br />
ﺳ ﻣﺑ ﻳﺑ ﻲﻓ ﻋﺑ ﻟ جﺎﻧا آ ﺎﻧﺧأ<br />
ﻌﻳ يﻟا ﻟا ﻣ ﻎآ 89 ه ﺣاﻟا دﻟا ﻧ نأ ﻧ ﻧ 51410 ﻟا ﻧ ﻲﻓ نﺎﻟا<br />
لﻼﺧ دﻟ ﻲﻓﺎﻟا ءاﻐﻟا نﺗ نأ ﻎآ 89 : ل ﻳ ﻼﻓ . ﻟا نﺎﻟ اﻐﻟا تﺎﺟﻟا سﺎﺳأ<br />
ﻲﻓ ةوﻟاو ﻌﻟ ﻲﺳﺎﺳﻷا درﻟا ﻌﺗ ﻲﻟا مﺎﻏﻸﻟ دﻟا ﻣ لﻌﻣ نأ ﺎآ ، ﻣﺎآ ﺳ<br />
رﺎﻋﻻﺎﺑ ﺎﻧﺧأ اذإو ،سأر<br />
ﻓ ﻳ ﻬﻓ رﺎﻗ<br />
ءﺟ و<br />
ﻣ ﻗ دﻋ ﺑ ﻣ<br />
1.12<br />
158310<br />
ىﺳ<br />
ﻳ ﻻ سأر<br />
57702<br />
ب ﺎهدﻋ رﻟا و ﻳﻟا ﻧ<br />
ﺟﺎﻧإ آ ﻐﺑ يﻟا ﻌﻟا ه و ءاﻐﻟا ﻲﻓ ﻲﻧﺎﻟا سﺎﺳﻷا<br />
تﺎﻧاﻟ فﻼﻋﺄآ ﻌﻳ جﺎﻧا ﻣ مﺎه ءﺟ نأ ﺎﻋ ﺣاﻟا دﻟ رﺎﻗ<br />
%<br />
50<br />
3.07<br />
ﻣ آأ<br />
ﻧ نأ ﻓ لدﺎﻌﻟا ﻏ ﻊﻳزﻟا ﻋ هﺎﻧ روآ ﻰﻳ<br />
جﺎﻧا و ءاﻐﻟا آ و ةوﻟا راﻣ ﻋ او ةرﺻ ﻳرﺎﻟا هه ﺳر ﻟ<br />
ﻰﻧدأ ﻰﻟإ جﺎﻧا آ ﻲﻧﺗ و ﻟا ﻣ ةآ ﻟﺎﺣ ﻌﺗ ﻟﺑ ﻲه و<br />
.<br />
ﻟا<br />
،ﻲﻟﺎهﻸﻟ<br />
ﻲﻋارﻟا<br />
يﻟا و ىﺧﻷ ـــﺳ<br />
ﻣ ﻳ يﻟا ـــﻟا<br />
بﺑﻟا رﺎﻋﻻا ﻌﺑ ﺎﻧﺧأ اذإ ﺻﺎﺧ ﺗﺎﻳﻣ<br />
ﺎﻋﻧ ارﺎهدزا تﻬﺷ ﺳ ﻲﻓ نﺗ ﻗ مﺎﻗرﻷا هﻬﻓ ،رﺎﻣﻷا ﻰﻋ هﻷا ﻋارﻟا دﺎﻋا هدﻣ<br />
ﻳﺑ نإ<br />
» لﻟﺎﺑ ﻣﺑ ﻳﺑ ﻲﻓ ﻳﻟا ﻧ ﻟإ ﺧ ﺎﻣ او ةرﺻ ـــﻧ<br />
ﺎﺑر و
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
ةﻏر ةﺎﺣ ﻲﺎﻟا ﻲﻓ ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﻼﺎﻌﻟا ﻣ آ ناو ،ةﻓ ﻳﺑ ﻟا ﻣﺑ<br />
( 1)<br />
.<br />
ﺎﻬﻣ جﻣ ﻋ نـــﻳ<br />
ا ﺑ فوﻟا هﻬﻟ اـــﻳ<br />
23<br />
« جﺗ دﺎﺗ ﻻ ﺟﻣ ﺎ ﻲﻓ مﻟا ﻌﺗ<br />
ﻟ ساروﻷا ﻲﻟﺎهأ نأ ﻊﻗاﻟا<br />
ﺳﻟا ﻣ قﻟا ﻌﺑ كﺎﻓا<br />
ﻟوﺎﻣ و ةﻳﻟا ﻟﺎﺳﻷا ﻣ ﻗ رﻗ لﺎﺧدإ ﻰﻋ دﺎﻋﻻﺎﺑ<br />
( 2)<br />
ﻟا ﻟاﺣأ ﺗ ﻋ ﻗ ﻐﺑ وأ ﺑ ﻲهﻷا ﻌﻟا ﻬﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻣ ﺎﻋﻧ ﺎﻬﻟﻼﺧ ﻣ ﻧ ﻳأ<br />
1939<br />
ﻰﻋ ﻐﻀﻟا ﺗ ﻟوﺎﻣ ﻰﻟإ اه دﻌﻳ ﻗ و،<br />
ﺧأ ـــﻧﺎﺟ<br />
ﻣو<br />
،ﻧﺎﺟ<br />
ﻣ اه،<br />
ﺣ ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺎﺑ<br />
1936<br />
ﻲﻓ هـﺗ<br />
ﻣ ﻟ ﻲهﻷا ﻊـــﻟ<br />
ﻣ ةرﺻ ءﺎﻋإ<br />
ﻳرﺎﻟ ﺎﻧرﺎﺑ اه ﻬﻳ و<br />
ﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا ةرادا ﻗﻣ ﻰﻋ ﻐﻟا<br />
ﻟا ﻋﻟا دﻌــــﺻ<br />
ﻟ تاﻌـــﻟا<br />
بـــﻌﺷ<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ـــﻟوﺎﺣ<br />
. ﻣدﺎﻗ ﻧآ<br />
بﺣ رداﺑ رﻬ و ﻲﺑوروﻷا ﺗﻟا ﻊﺳﺗ ﻌﺑ ﺻﺎﺧ<br />
ةﻟا رﺎﺷﻸﻟ ﻣ سﻏ ﻣﺑ ﻰﻟا1939<br />
ﻲﻓ ﻧﻟا ةرادا ﻣﻋ ﺣ<br />
ﻧ ﻲﻓ ﺳ و ،ﺎﻋ<br />
ﻟ رﺎه<br />
ﺣ ترﺎﺷأ ﻰﻌﻟا اه رﺎإ ﻲﻓ و<br />
،رﺎﺷﺎﺷ<br />
ﺟ ﻲﻓ ةرﻟا هه و<br />
،<br />
، بوﻟا<br />
نﻳﻟا ﺻﺎﺧ<br />
30 ﻲﻟاﺑ هداﻣإ و ﻲﻟﺎهﻷا ﻌﺑ ءاﻳإ ﻰﻟإ ﺎﻬﻧ ﻟا<br />
ىﺗ ﻲﻟا ﻧﻟا ﻳرﺎﻟا ﻌﺗ ﺣ ﻰﻋ ﻲﻟﺎهﻷا ةﺎﻟ ﻳﻬﺟ و ﻣ ﻳدﺎﺻ رﻬ ﻟا<br />
تﺄﻧأ<br />
ﻲﻟا ﻧوﺎﻌﻟا عوﻟا ﻓ و<br />
ضوﻟا ﻣ ةدﺎﺳﻼﻟ ﻀﻳﻋ قﺎﻓأ ﻲﻟﺎهﻷا مﺎﻣأ ﻓ ﻟذ نا<br />
( 3)<br />
. 1937 ﺳ ﻣ اءﺑا ﺳاروﻷا<br />
تﺎﻳﻟا ﻌﻣ ﻲﻓ<br />
نﺎآ ﻲﻟا ﻟا و سﻟا ةﺎﻟ ﺟ ةرﺻ ﺳﻳ نأ لوﺎﻳ ﻲﻧﻓ رﻣ ﻣ ﻰﻳ ﻟذ ﻟ و<br />
ﺎــﻟا<br />
ﺗ<br />
ﻲﻓ ــــﻧﻟا<br />
ةرادﻟ ةرﺎـــﻟا<br />
دــﻬﻟا<br />
ﺟرد ﻰﻟإ ﻟذ ﻊﻓﻳ و ﻲﻟﺎهﻷا ﺎﻬﻌﻳ<br />
،2004<br />
ﻲﻟا تﻻوﺎﻟا هه نأ ﻟا و ،ﺎهﻧ<br />
ﻲﻓ ﺳاروﻷا ىﻟ ةﻟا ةدارا<br />
ﻏر ،ﺳاروﻷا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ﻟا ﻣﺑ ﻳﺑ ر ﻳﺗ -(<br />
1)<br />
، ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد، 2ج،<br />
بﻌﻟا و اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﺎﻳﺎﻀﻗ و تﺎﻋﻣ : ﻳﻋﺑ ﻲﻳ -(<br />
2)<br />
. 75 ص<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ﻟا ﺳاروﻷا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ -(<br />
3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
نزﺎﻣ ءﺎﺑ ﺗ و ﺎﻟا ﻌﺑ ﺑ ﻧﻣ تءﺎﺟ ﺣﺎﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا و ﻳرﺎﻟا ﺎﻬﻋ ﺛﺗ<br />
ـــﻟا<br />
ﻳﻟا ﻲﻓ ﻟا نوﻣ عﺎﺗرا<br />
ﺳ و ﻟا ﻣ ةﻌﻣ تﺎآ ءﺎﻗا و بﻟ<br />
ﻌﺑ هﺗ<br />
اه ﻟ<br />
1939<br />
ﺳ<br />
(<br />
ق<br />
9000)<br />
24<br />
ﻰﻟإ<br />
1938<br />
ﺳ<br />
(<br />
ق500<br />
) ﻣ ﻼﻣ ﺗﻟا ﻋ<br />
مﺎﻌﻟا اﻬﻟ ةــﻟا ﺧﺎﻟا فوﻟا ﺎﺳﺎﺳأ هدﻣ نﺎآ آﻣﻷا نﺎﺑ ﻳﺻﺎﻌﻟا ﻣ تادﺎـــﻬﻟا<br />
ﻣ هﻬــﺗ ﻟ ﺎﺟﺎـــــﻧإ ـــﻟا ﻓ<br />
ﻓﻋ و ، رﺎﻣﻷا ﻣ ةآ تﺎآ ﻗﺎــﺗ ﻬﺷ ﻳأ<br />
( 1)<br />
. تﻻوﺎﻟا هه ﻊﻣ ﻟذ فدﺎﺗ نإ و ﻗ<br />
آ ـــﻟ ءاﺳ ﻟا ﻣ ﺎﻋﻧ ﻓﻋ ﺎﻣﻋ ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا نأ لﻟا ﺻﻼﺧ و<br />
تاءاﺟﻻا ﺑ وأ ﻋورﻟا تﺎﺣﺎﻟا يﻟ ﺣﻟا درﻟا ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ةﻟا ﻗﺎﻟا<br />
ح ىﻣ ﻰﻟإ قﻳ ﻟ ﻟذ نﺎآ نإ و ، لﺎﻟا اه ﻲﻓ ةﻟا ﻧﻟا ﺑاﻟاو<br />
نﻟﻟا ﺎﻬﺳرﺎﻣ ﺎﻟﺎ ﻲﻟا تارﺎﺣﻻا ﻣ تﻼـــﺎﻌﻟا ﻣ ﻟا ﺧ ﻓ<br />
،ـﺳاروﻷا<br />
دﻟا ﻊﻓر ﻲﻓ ﻬﻏر ﺻأ و ، ﻗ ﻏ وأ ﻗ ﻋ ﻬﻋ ﻟا ﻧﻟا ةرادا و<br />
ﺻﺎﻌﻟا نأ ﺎﻟ آﺄﻳ ﺎآ ،ﻬﻣﺎﻣأ ـــﺗ ﺻﻓ يأ لﻼﻐﺳﺎﺑ ﻗ يذ ﻣ آأ ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
، ﻳﻟا و رﻟ ﺑﺎﻗ ﻏ ﻲﺳاروﻷا نﺄﺑ رﺎﻌﺳﻻا يﻣ ءﺎﻋدا ﻏر و ساروﻸﻟ<br />
ﺻﻷا<br />
ﻣ ةدﺎﺳﻼﻟ ﻼﺑﺎﻗ ﻗ يذ ﻣ آأ ﻳ و ﻟﻟا هه ﻳ ةدوﻟا ﺎﺳﺑو هﻧ ﺎﻧأ ﻻإ<br />
ﻳدﺎﺻ ﻣ ﻧﻟا ﻳزاﺟرﻟا ﺎﻬﺗﺄﻧأ ﻲﻟا ةﻳﻟا ﺑوروﻷا ﻳرﺎﻀﻟا تارﺎﺑﻻا<br />
. ﺎهﻏ و نوﺎﻌﻟا ﻳدﺎﺻ و ضاﻗﻻا<br />
: ﻲﻓﻟا و ﻲﻋﺎﻟا طﺎﻟا<br />
ﺎﺑوروأ رﺗ نﻗا و ﻲﻋﺎﻟا ناﻟا ﻲﻓ ﻳﻟا ﺑوروﻷا ﻧﻟ مﺎﻌﻟا ﻬﻟا ﻌﻳ<br />
. م18<br />
نﻟا ﻣ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا ،ﻋﺎﻟا ةرﻟا رﺑ ﻟﺎﻌﻟا ﺎﻬﺗﻗ و<br />
ءﺎﺟ ﻟﻟ ،ﻳﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا آﻟ آ ﻧﻟا هه ﻧ رﺎﻌﺷ<br />
ﻊﻓﺗ ﺎﻬﻌﺟ يﻟا ءﻲـــﻟا<br />
ﻲﻋﺎﻟا طﺎﻟا ﺎﻬﻌﻣ ﺳ ﺣ ﺎﻳأ ﺑوروﻷا لوﻟا نﺄﺑ ﻳﻟا ىﻟ رﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
ﺗﺎﺑ ، 2007/<br />
7/<br />
16 ﻳرﺎﺑ تﺧأ، ةﻟ ﻳﺻﺎﻌﻟا ﻟا خﺷ ﻣ ﻋﻣ تادﺎﻬﺷ–<br />
( 1)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
هه ﻲﻓ ﻋﺎﻟا عﺎﻗ ﻊﻗاو نأ ﻻإ ،ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ـــﻧ نأ ﺎﻧوﻳ نﺎآ يﻟا ﻣﻷا ه و<br />
وأ ﺎﻳﻣ ﺎﻋﺎــﻗ ( 1939 -1915)<br />
ر ﻳﺗ ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺎﻣ زﻳ و ، ﻋ<br />
ﻳﻟا<br />
ﻲﻓ ﻲﻋﺎﺻ طﺎـــﻧ يأ ﺟﻳ ﻻ»<br />
ﺑ ﺎﻣ ﺎﻬﻟإ ﺎﻌﺗ ﻲﻟا ةـــﻟا ﻲﻓ و<br />
25<br />
ـــــــــﻟا<br />
نﺣﺎﻟا و ﻳرﺎﻟا ﻌﺟأ يﻟا ءﻲﻟا هو ﺎﻣﻌﻣ<br />
ﻟﻗ ﻲﻓ حﺑ ﻟاذ 1936 ﺳ ﻟا ﻣﺑ ﻳﺑ<br />
تاـــﺳ ﻣ ــﻗﺗ ﻗ ﻗ ﻣ ﻐﻣ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﺟﺎـــﻟا ﻌﺑ ﻰﻓ ،ﻣﺑ ﻟا<br />
وأ ﺑوروﻷا نﻟﻟا ىﻟ ﻋارﻟا ﻲﻓ ﺎﻧﺎـــﺣأ ﺎﻣﻳ اﺟأ ﻻإ ﻌﻳ ﺎﻣ ﻳ ﻻ ﻲهﻷﺎﻓ ،ةﻳﻋ<br />
( 1)<br />
. « ﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﻌﺑ و تﺎﻗﻟاو رﻟا لﺎﻐﺷأ ﻲﻓ<br />
ساروﻷا تﺎﻳﺑ آ ﻳرﺎﺗ ﻊﻣ ﺎﺑﺎﻣ هﻧ ﻳﻟا هﻬﺑ ﻋﺎﻟا ﻟﺎﻟ<br />
ﻋ ﻣ ﻟا تاﻟا وأ<br />
1939<br />
قﺎﻟا و ،ﺎﺑوروأ ﻲﻓ ﻋﺎﻟا ةرﻟا هﺎﻣ نإ:<br />
ﻗﻟا ﺻﻟا اه<br />
مﺎﻋ ءاﺳ ﻳرﺎﻟا تﺎﺻ ﻰﻋ رﻳ ﻟذ ﺳ و<br />
لﻟﺎﺑ ﺎﻟ ﻳ يﻟا ءﻲﻟا ه و رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻟ ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ﻗ ﺎﻧﻓ ﻲﻓ ﺎﺎﻗ نﺎآ يﻟا ﻟا ﻲﻋﺎﻟا طﺎﻟا<br />
و ﻟا ﻧ<br />
. ﺎﻣﻌﻣ ﻟا ﻲﻓ ﻋﺎﻟا عﺎﻗ ناو ، ﻟا ساروﻷا ﻣ ﻰﻋ ﻌﻳ<br />
ﻣ ﻧﺳرﺎﻳ ﻣ ﻧ ﻲﻓ نﺎآ ﻧا ﻰﻟإ ﻻوأ ةرﺎﺷا ﻲﻐﻓ ﻲﻓﻟا طﺎﻟا ﻳ ﺎﻓ و<br />
تاﻓ ﻲﻓ ﻗﻟا ﺎﻓ ﻟ ﻓ ،يرﻟا ﻊﻗاﻟا ﺎﻬﻳ<br />
ﻓﺣ وأ ﺎﺳﻣ ﺎﺎﻧ ﻲﻟﺎهﻷا<br />
ﻲﻓ ﺻﺎﺧ ﺗ ﻻ هاﻓ ﻟ و ،ﻲﺗ طﺎﻧ اذإ ﻬﻓ ﺧأ و يﻋر وأ ﻲﺣﻼﻓ ﺳﻣ ﺑ ﺎﻣ<br />
1936<br />
ﻳرﺎﻓ<br />
،(<br />
2)<br />
اﺟ ادوﻣ ﻲﺣﻼﻟا طﺎﻟا ﺎﻬﻓ نﻳ ﻲﻟا ﺎﻟا يأ ﻟا ﺎﻟا<br />
،رﺎـــﻟا ﻋﺎﺻ و ﻳﺣﻷا ﻲﻣو ـــﺎﻟا ﻲﻓ ﻟا و ﻓﻟا ﻧﻷا عاﻧأ تدﺣ<br />
ﻓﻟا ــﻧﻷا هه تاﺎﻋ ترﻗ ﺑ ،دﻗﻟ ﻌﻳ يﻟا ﻟا و ﻟا ﻲﻌﺎﺑو ﻲﻟا و<br />
ساروﻷا ﻳﺑ<br />
ﻲﻓ ﻧﻓ(<br />
280000)<br />
و ﺗﻟا ﻋ ﻳﺑ ﻲﻓ<br />
( 100000)<br />
هه زﺗ و ﻲﺣﻼــــﻟا عﺎـــــــﻟا جرﺎﺧ ﺧﻟا ردﺎــــﻣ ﻣ % 13.7<br />
.<br />
142<br />
ﻧﻓ ﻟأ ﺑ<br />
ﻳ ﺎﻣ يأ ﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ﻟا ﻣﺑ ﻳﺑ ر ﻳﺗ -(<br />
1)<br />
ص، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻧﺎﻣ ﻬﻟ ﺣ ﻲﻟا و ﻲﻟﺎهﻷا تﺎﻳدﺎــﻗا ﻲﻓ ﻓﻟا ـــــﻧﻷا ﻌﻟ يﻟا روﻟا ﻌﻟا<br />
( 1)<br />
. ﻼــﻗ ﻬﻋﺎوأ ـــــــﺗ ﻲﻓ ﺎهرود ﻣ تزﻋ و ﻋﺎﺟا<br />
26<br />
: ةرﺎـــﻟا<br />
داﻣ ﻓﺗ و آﻼﻬﺳﻻا قﻟا عﺎﺗا و اﻟا ةرﻟﺎﺑ ﺎﺳﺎﺳأ يرﺎﻟا طﺎﻟا نﻳ<br />
ﺗ ﻓ ،ﺣﻟا<br />
هه ﻲﻓ ساروﻷا ﻣ ﺎﻬﻟإ ﺗ ءﺎﺷأ ﻲهو يرﺎﻟا لدﺎــــــﻟا<br />
ﺣأ ﻣﺎﻬﻟا ﻧﺎﻟا تﺎﻌﻟا ﻲﻓ و نﺎﺳﻻا آاﻣ ﻲﻓ صﻟﺎﺑ ةﺟاـــــﻟا رﺎﻟا<br />
دﻋ ﻲﻓ ﺎﺑ ﺎﻳرﺎﺗ ﺎﺎﻧ نﺳرﺎﻳ ﺎﻣﻋ اﻧﺎآ ﻓ ىﺧﻷا ﻋﺎـــــﺟﻻا تﺎﻟا ﻣ لﺎﺣ<br />
نﺑﺎﻟا و ﻟا و ﻟﺎﺑ<br />
ﺣﻼﻟا ﻲﻟﺎهﻷا ﻳوﺗو ، ﺻﺎﺧ ﺑ اﻐﻟا داﻟا ﻣ ﻗ<br />
يرﺎﻟا لﺎﻟا سأر نأ ردﺎﻟا ﻊﺗ و ،شﺎﻟا و ﻎﻟا و لوﻟا ﻳز و ﻳﻟا و<br />
نﻟا ﺎهﺣا ﻓ بﻟا ةرﺎــﺗ ﺎﻣأ ،ﻧﻓ<br />
4000<br />
و1000<br />
ﺑ حواﻳ لواﻟا<br />
ﺳ<br />
ﺎﻣ ه ﻊﻟا اه نأ ﺷﻻو، ﻗا باﺗ ﻰﻋ ﻋزﻟا ﻬﺣﺎﻣ ﻲﻓ نﺑوروﻷا<br />
ساروﻷا نﺎـﺳ لدﺎﻳ ﻳأ، ﻀﻳﺎﻟا مﺎﻧ ه و ﻳرﺎﻟا تﻻدﺎﻟ ﻳﻟا مﺎﻟا راﺳﺎﺑ<br />
ﺎﻣ تﺎــــــﻣ وأ ءاﻟا نﺎــﺳ ﻊﻣ رﻟا و ﻟﺎآ آاﻟا ﻌﺑ و بﻟا ﻣ ﻬﺟﺎﻧإ<br />
ﻌﻳ ﻟذ نأ ﻻإ ﻟا هأ<br />
( 2)<br />
. ﻬﺑ ﺎﻓ ىﺧأ<br />
ﻓ و سﺑ ﻣ ﻌﻟا ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا هه هﻬﺗ ﺎﻣ ﻏر<br />
ءﻻه ــــﻳ ﻟ و ﻓﺎﺛ ﺎﻬﻌ ﻧﺎآ ةﻳﺟ ﺎﻋﺎوأ ﻌﺑ ﻲﻋﻧ ﺗ ﺣﺎﻟا ﻧ ﻲﻓ<br />
ﻰﻌﻣ ﻬﺗﺎﻳدﺎــــﻗا ﻲﻓ ﻟا ﻟا دﺑ ﻬﺗﺎﻧﺎﻌﻣ ﻣ اﻌﺟ ﺑ هﻓ و ﻬﺳﻟ ﻲﻟﺎهﻷا<br />
وﻟا دﻟا هه ﻣ ﻟ<br />
ﻣﻼﺳا و ﻟا تﺎﻣﻟا ﻌﺑ ةرو ه و ﺧأ<br />
وأ ﺗﺎـــﻟا و ﺎﻳاوﻟا ﻲﻓ ﻬﺎﺑأ تارﻗ ﻌﻟ ﺎﻓﺎآ ﺎﺳ ﻟا اه ﻣ اﻌـــﻳ ﻟ و ، ﻬﻋ<br />
.<br />
271<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻓ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ﻟا ﺳاروﻷا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ ( 1)<br />
ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
-1935<br />
ﺑ ةﻟا تاﻟا هه نﺎﻓ ﻗﻟ ﺎﻧﻳﺗ ﻲﻓ<br />
27<br />
و ، ﻲهﻷا ـــﻌﻟﺎﺑ ﻋ ﻳ ﺎﻣ<br />
رﺎﻏ ضﻟ ﺎﻬﺎﺑأ ﺻﻓ زﻋ ﺎﻣ ـــﻟﺎﺑ ﺎــ ﺎﻳدﺎﻗا ﺎﺗ ﺣ ﻓﻋ ﻗ،1939<br />
ﻲﻓﺎﻟا حﻼﺻا ﻲه و ةﻳﺟ ﺣﻣ ﻲﻓ لﺧﻟا ﻋ ﻧ ﺎﻣ ه و ﻳراــــﺳﻻا و ﻌﻟا<br />
. ﻲﻋﺎﺟﻻا و<br />
ﻋﺎﺟﻻا<br />
عﺎوﻷا<br />
هه ﺑ ﻌــﺗ ﺎﻣو فﺣ و ﻋﺎـــﺻ و ﻋارز ﻣ ﻳدﺎــﻗﻻا عﺎوﻸﻟ ﺎﻋ ﻌﺑ<br />
ﺳراﻟا ﻰﻟإ ﺎﻧﻋ اذإ و ،ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟ ﻲﻋﺎﺟﻻا ﻊﻟا ﻰﻋ ﻌﺗ ﺎهﻧ ﺎﻧﻓ ﻧﻷا<br />
ﻧا ه و ﺣاو يأر<br />
ﻰﻋ اﻌـــﺟا ﻳﻟا و ةﻟا هه نﺎـــﺑإ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ ــﻟا<br />
ﻋارز و ﻋ ﺑ ﻣ هﻷا ﺻﺎﻌﻟا نﺎﻓ ﻲﻧﻟا دﺟﻟا ﻣ نﻗ ءﺎﻀﻧا ﻏر<br />
ﺎﻧﻓ ،ﻳـــﻌﻟا نﻟا ﻣ ﻊﺑاﻟا ﻌﻟا ــﻳاﺑ ةﻓ ﻊﻣ نأ ﻏ ،ءﺎﻣــﻟا هداﺟأ ﻋ هﺛر و<br />
ﻲﻓ ةﻳﻟا ﻟﺎﺳﻷا<br />
لﺎﺧد ﺎﻬﻣ ﻟوﺎﻣ ﻲﻓ ﻟا هه ﻰﻟإ ﺗ رﺎﻌﺳﻻا ةرادإ ـﻧ<br />
ﺑوروﻷا تﺎﻟا ﻳﺗ ﻣ ساروﻷا ﻣ ﻣ ﻌﺗ ﻲﻟا ـﻟا تﻻﺎﻟا<br />
( 1)<br />
.<br />
ةﺎﻟا ﻣ مﻣ ىﻣ ﺳاروﻸﻟ ﺗو لوﻷا مﺎﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا و<br />
ﺎﻟا ﻊﻟﺎﻓ ﻟﻬﺑ ﻳ ﻻ ساروﻷا ﻰﻋ ءﻼﺧﻟا ﻋ ﻣﺎﻟا ﻏﻟا هه ﺗ نإ<br />
دﺎﻳإ ﻰﻋ ﻌﺗ نأ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻧﻟا ةرادا ﻰﻋ نﺎﻓ ،قــﻟا هه دﺎﻳإ ﻰﻋ ﻊــﻳ ﻻ<br />
ﻬﺗ ﻲﻟا<br />
ةﻳﻟا ﻊﻟا و ﻟﺎﺳﻷا ةﺎﻓو ةرو ﻬﺗ نأ ﻊـﺗ ةﻳﺟ ﺳﻣ ــ<br />
ﺎﻌ اهو<br />
. ﺎﻬﻣ و ﺎﻬﻣ ،ﺎﻬآﺄﻣ ﻲﻓ ﻋﻟا هه ﻓﺗ ﻻ ﺎﻟ و ﻲﺳاروﻸﻟ ﻣﻟا ةﺎﻟا<br />
( 2)<br />
. ةﻳﻟا ﺑوروﻷا ﻓﺎﻟا و ﻲﻧﻟا يأﻟا ﺣ<br />
ﻣ ــﻟا اه ﻧ ﺎــﻧﻓ ةــﻟا هه نﺎﺑإ ﻲــﺳاروﻷا ﻊــﻗاﻟا ﻰﻟإ عﺟﻟﺎﺑ ﻧا ــﻟاو<br />
ﻣ دوﻣ دﻋ ﻲﻓ اﻣ ﻲﺑ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳﻟا ﻣ ﻲﻓ نﺎآ<br />
يﻟا ﺳاروﻷا<br />
اﻧﺎآ ﻳﻟا و ﺑوروﻷا ﻌﻣ ﻧ ﻧ ءاهأ و تﻻﻣ ﻬﻟ ﻧﺎآ ﻳﻟا داﻓﻷا و تﻼﺎﻌﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 273 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا<br />
ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ-(<br />
1)<br />
.<br />
26 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ ﺎهرودو ةﻬﻟا : وزوز ﻟا ﻋ-(<br />
2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻲﻟاو ﻊﻟا تﺎ دﻌﺑ ﺳ ﺎﻣ ﻌﻟا و ﻌﻟا ﻟﺎﺳأ ﻲﻓ هﺗ اﻟوﺎﻓ ﻬﻣ ﺑﻣ<br />
28<br />
( 1)<br />
. ﺎﻬﺑ ةآ ﻋﺎﺟﻻا تﺎﻗ وﻟا ﺗﺎﺑ<br />
: ﻊﻟا تﺎ و نﺎﻟا<br />
نﺎــﻟ تاذ هأ ﻏأ ﻣ آﻣ ةﻟا هه ﻲﻓ ﻣﺎﻋ ﺑ ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟا ةرﺻ ﻬﺗ<br />
ــﺳ ﻳﺎﻣ ﺣ ﻰﻟإ دﻌﺗ ﻲﻟا ﺑﻌﻟا ﺎﻟا ﻌﺑ و ﺑوروأ ﻗأ و<br />
( يوﺎﺷ)<br />
ﻲﻐﻳزﺎﻣأ<br />
ﻲﻓ ﻟا نﺎﻟا دﻋ ﻧﻟا ﻳرﺎﻟا تﺎﺎﺣإ ترﻗ ﻗ و ،ﻟا تﺎﻳﻟا ﺑ<br />
ءﻻه ﻧ ﻣ آأ ـــﻧ<br />
15<br />
ﻳرﺎﺗ ﻧ و<br />
( 2)<br />
ﻧ<br />
272025<br />
138463<br />
ب<br />
1939<br />
هدﻋ ﻎﻟﺎﻟا و<br />
ﺳ ساروﻷا ﻲﻓ ﻟا ﻟا تﺎﻳﻟا<br />
% 51<br />
ﻧ ﻳ ﺎﻣ يأ نﻳر<br />
نﻳوﻗ<br />
،ﻣﺑ ثﻼﻟا ــــﻟا تﺎﻳﻟا ﺧﺄﻧ ن ﻣ و ،ﻗﺑ نﺎﻟا ءﻻه عﺎوأ<br />
1937<br />
ﻳﻓأ<br />
. لواﻟا هه لﻼﺧ ﻣ ﺎﺟذآ ﻟا ﻲﻓ ﻳآﻣ ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ﺗﻟا ﻋ و ساروﻷا<br />
نﺎﻟا دﻋ<br />
ساروﻷا<br />
52270<br />
57421<br />
59886<br />
نﺎﻟا دﻋ<br />
1936-1926<br />
ﻣﺑ<br />
43873<br />
47381<br />
51410<br />
1937 ﺳاروﻷا ﻟا تﺎﻳﻟا ﻳرﺎﺗ<br />
ثﻼﻟا تﺎﻳﻟا نﺎﺳ رﺗ ﻳ لوﺟ<br />
نﺎﻟا دﻋ<br />
ﺗﻟا ﻋ<br />
35235<br />
37996<br />
40757<br />
ﻟا<br />
ﻳﻟا<br />
1926<br />
1931<br />
1936<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
(1)-Charl Robert Ageron : Histoire de L’Algérie Contemporaine., Presses<br />
universitaires de France 1980 ; p59 .<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا<br />
،1939<br />
ﺳاروﻷا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
1200<br />
14600<br />
ساروﻻا<br />
ع دﻌﻟا<br />
1800<br />
8300<br />
2000<br />
1300<br />
ةدﺎﻳﻟا ﻧ<br />
ﻧﺎﻟا<br />
08<br />
14<br />
13<br />
ﺗﻟا ﻋ<br />
ع دﻌﻟا<br />
280<br />
420<br />
735<br />
1309<br />
4674<br />
7418<br />
: ثﻼﻟا تﺎﻳﻟا ﻲﻓ ﻊﻟا تﺎ ﺗ لوﺟ<br />
29<br />
ﻣﺑ<br />
ع دﻌﻟا<br />
27<br />
100<br />
1467<br />
5383<br />
2000<br />
8423<br />
1937 ساروﻸﻟ ﻟا تﺎﻳﻟا ﻳرﺎﺗ<br />
ةدﺎﻳﻟا ﺳﻣ<br />
ﻧﺎﻟا<br />
504<br />
731<br />
550<br />
ﻟا<br />
ﻋﺎﺟﻻا<br />
ءﺎﻳﺛﻷا<br />
ءﺎﻏﻷا<br />
لﺎﻟا ﺳﻣ<br />
ءاﻟا<br />
ﻣﻌﻟا<br />
عﻟا<br />
ﺧﻟا ىﻣ<br />
ق 6000<br />
6000-5000<br />
4000-2000<br />
2000-1000<br />
1000 ﻣ ﻗا<br />
ساروﻷا تﺎﻳﺑ ﻌﻟ ﻌﻟا ﻧﺎﻟا ةدﺎﻳﻟا ﻳ لوﺟ ـ<br />
تﺎﻓﻟا دﻋ<br />
1937<br />
ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ : رﻟا<br />
1410<br />
1174<br />
795<br />
ﻟاﻟا دﻋ<br />
1914<br />
1905<br />
1345<br />
ﻳﻟا<br />
ساروﻷا<br />
ﺗﻟا ﻋ<br />
ﻣﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
ﺳ20<br />
ﻣآأ<br />
45.9<br />
45<br />
37.1<br />
ﻰﻟا10<br />
ﻣ<br />
ﺳ20<br />
6.9<br />
05<br />
6.2<br />
رﺎﻋﻷا تﺎﻓ ﺣ تﺎﻓﻟا ﻊﻳزﺗ ﻧ ﻳ لوﺟ ـ<br />
ﻰﻟإ ﺳ1<br />
30<br />
ﻣ<br />
تاﺳ10<br />
30.3<br />
35<br />
37.7<br />
1937 ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ : رﻟا<br />
ﺳ1<br />
ﻰﻟإ مﻳ ﻣ<br />
16.7<br />
15<br />
18.8<br />
تﺎﻓﻟا لﻌﻣ<br />
ﻳﻟا<br />
ﻣﺑ<br />
ساروﻷا<br />
ﺗﻟا ﻋ<br />
ﻣو ءاــﻟﺎﺑ تﻸﻣا قﺎﻓﻷا نأ حﺑ ﺗ ﻲﻧﺎﻟا لوﻟا ﻲﻓ ةدراﻟا مﺎﻗرﻷا نأ ﻊﻗاﻟا<br />
ةﺎﻋﻟاو ــﺳﻟا لﺎﻌﻟا وأ ﻬﺎﻟا ﻓ نـــﻳو اﺟ ءاﻟﺎﺑ نﺻﻳ اﻧﺎآ<br />
ﺗ ﺗ ىﺧأ ﺗ ﺎآ ، ﻻ مأ ﻌﻟا ﻰﻋ ﻳردﺎﻗ اﻧﺎآ ءاﺳ ءﺎﺳﻟا و آﺎــﻟاو<br />
يﻟا ﻬﺧد زﻳ ﻻ ﻳﻟا ﻋارﻟا لﺎﻌﻟاو ﺳﺎﻟا ﻊﺟ ﺗو ءاﻟا ﻓ<br />
تﻬــﺷ ﻲﻟا ﻲه ةﺑ ــﺑروﻷا ﺎﻬﻓ آﻳ ﻲﻟا آﺎﻣﻷا نأ ﺣﻼﻟاو ، ﻧﻓ<br />
2000<br />
وأ<br />
ﺳﻟا ﻟا ﺎﻣأ ءﺎﺳﻟاو ﺟﺎﻟاو ﻳزﻌﻟاو ءاﻟا ﻣ ةـــآ داﻋأ رﺎــﻧا<br />
ﺎآ ﻧﻓ<br />
4000<br />
و<br />
2000<br />
ﺑ ﻬﺧد حواﻳ ﻳﻟا ﺣﻼﻟا ﻣ ﺗ ﻲﻬﻓ لﺎﻟا ةرــﻟا<br />
. نﺎﺳﻻا آاﻣ ﻲﻓ ﻳﺟاﻟا ﻓﻟاو رﺎﻟا ﻓ ﺎﻀﻳأ ﺷﻻ<br />
ﻲارﻷا ﻣ ﻌﺳاو تﺎﺣﺎﻣ ﻰﻋ ءﻟا زﻳ نأ هﺎﻌﻓ ﻓﻟا ﻓ ﻰﻟإ ءﺎﻧﻻا نإ<br />
ههو ، ﻧﻓ<br />
6000و5000<br />
ﺑ ﻟا هﻬﻟ يﻟا ﺧﻟا حواﻳو<br />
ﻐﻟا ﻣ ةآ نﺎﻌﻗو<br />
ءﻼﻟا ﻓ ﻰﻟإ ﺳ ﺎﻓ ﻟا تﻼﺎﻌﻟ داﻣا ﻻإ ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ ﻲه ﺎﻣ ﺳﻟا ﻳزاـــﺟرﻟا<br />
ﻟا فﺎﻧأ ﺑ برﺎﻟا ﻣ ﺳاروﻷا ﻳزاﺟرﻟا نأ لﻟا ﻳ ﺎآ ،ﻌﻟاو<br />
ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟاو ﻓوﻌﻟا ﻳﻟا تﻼﺎﻌﻟا ﻰﻟإ ﺎﻬﻟﺻأ ﻲﻓ ﻲﺗ<br />
ﻲــﻟا ــﻳوﻟا فﺎﻧإو<br />
ﻋ ل ﻼﻣ ﻓ<br />
(<br />
ﺣ ﺑ ، ناﻣ ، ﻲــﺣ ، فــﺷ ﺑ ، ﻟا ﻋ ل<br />
)<br />
لﺎﻣأ ةآ<br />
ﻊﻣ تﺳا ﻲﻟاو ﻊﻟا ﻲﻓ ةﻌﻟا ﻬﻧﺎﻣو ﻟﺎــﻟا ﺗﻣ ﻰﻋ اــﻓﺎﺣ ﻗ ﻟا<br />
.<br />
لﻼﺣﻻا ﻗ تازﺎﻣا ﻣ ﺑ ﺣ ﺎﻣ ﺎﻧﺄﺷ ﻗأ ﻧﺎآ ناو رﺎﻌﺳﻻا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻣ ﻬﺗﺎﻣ حﻼﺳاو لاﻣﻷا ﻰﻋ لــــﻟا ﻧﺎﻣإ ﺎﻌﻟا داﻓﻷ ﻟذ حﺎﺗأ ﻟ<br />
ﺣﻼﻟا نﺎﻟا وأ ﻣﻌﻟا ﻟﺎــﻟا ــــﻣ ﻲﻓ ﻬآرﺎﻣ لﻼﻐــﺳاو ﻲارﻷا<br />
ﻣ ﻲﻓ % 2<br />
ىﻌﺗ ﻻ ﺳاروﻷا ﻳزاﺟرﻟا هه ﻟ ، ﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ســـــﻟاو<br />
31<br />
( 1)<br />
. ساروﻷا<br />
ةدﺎﻳﻟا ةﺷﺎﻣ ﺎﻬﻟﻼﺧ ﻣ ﺣﻼﻧ ﺎﻧﻓ ﻊﺑاﻟاو ﻟﺎﻟا ﻟوﻟا مﺎﻗرأ ـــﺑ ﺎﻗ اذإ ﺎﻣأ<br />
دﻌﻳ ﻟذو<br />
( 2)<br />
ﻟﻷﺎﺑ11ب<br />
ﺎﻣﻋ رﺗ ﻲﻟاو ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ نﺎـــﻟ ﻧﻟا ﻌﻟا<br />
ﻊﻟ ﻟﺎﺑ ﻌ ﻟﺎﺣ ههو ــــــﻟاﻟا ﻧ ضﺎﻧا هو لوﻷا ـــﻣﺎﻋ ﻰﻟإ ﺎﺳﺎـــﺳأ<br />
هآﺗ ﺎﻣ اهو تﺎﻓﻟا ﻧ ﻲﻓ ﻟا عﺎﺗرﻻا ﻬﻓ ﻲﻧﺎﻟا ﻣﺎﻌﻟا ﺎﻣأ ، ﻧاﻟا ﻊﺟ ﻣ ﻲﻧﺎﻌﻳ<br />
ةدﻻﻟا فو و ﻟا<br />
ﻳﺎﻋﻟا ﻧ ﻌﻳ ﺎﻣ هو ﺳ ﻣ ﻗﻷا ﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﺧ ﻳرﺎﻟا<br />
ﻲﻟا و تاﺳ 10 و ﺳ ﺑ ﺎهرﺎﻋأ حواﺗ ﻲﻟا ﻲﻬﻓ تﺎﻓﻟ ﺎﻌﺗ آﻷا ﻟا ﺎﻣأ ــﺳﺎﻟا<br />
( 3)<br />
ضﻟا ﻣ ﻋﻧ ﻰﻟإ ﻟذ ﻳرﺎﻟا ﻌﺟرأ ﻗ و<br />
% 35<br />
ﻧ ﺎﻣ تﻟا ﺎﻬﻓ ــــــﻳ<br />
ﺎﻬﺗ ﻲﻟا تﺎﻓﻟ هﻟا مﺎﻗرﻷا<br />
نإ ،ﻟا هه صﻟﺎﺑ ﺎــــــــــﻣ و ﻟا ﻲﻓ اﻧا<br />
،يرﺎﻌﺳﻻا ﻬﻌﻟا ﻲﻓ ساروﻷا نﺎﻟ ﻲﻋﺎﺟﻻا دآﻟا او ةرﺑ ﻌﺗ ﻳرﺎﻟا هه<br />
ﺑ ﻲﻓاﻐﻳﻟا نزاﻟا ﻣ عﻧ ﻟ ﻧﻟا دﻬﻟا ﻌﻳ ﺎﻣ ﺑوروﻷا دﻋ ﻳاﺗ ﻬﺟ ﻣ<br />
. ﻟا ﻲﻟﺎــــهﻷا و ﻲﺑوروﻷا ﻌﻟا<br />
: ﻌﻟا ىﻣ و ﻣﻟا<br />
ةﺎﻟا<br />
ﺑ ﺎﻣ ﻟا نﺎﻟ ﻌﻟا ىﻣ ﺎﻣﺎﺗ ﺎﻬﻋ ﺎﺗ ﻲﻟا ﻳرﺎﻟا و ﺎﺛﻟا ﺳﺗ<br />
ﻓ ﻣﻟا تﺎﺟﻟا ﺎﻣأ ﻲﻟا جﺎﻧا ﺎﻳﺗ ىﻌﺗ ﻻ ﻬﻟا داﻟﺎﻓ<br />
1939<br />
-1900<br />
ﻣ و ﺎﺣﺎﺻ ﻌﺳﺎﻟا ﻌــــﺎﻟا<br />
ﺑﺎﻣ نﺗ و ءاﻐﻟا ﺟو ﻲه و ﻰﻟوﻷا ،ﻓ ﻲﺟو ﻰﻋ<br />
( غ 500 ( لﻌﺑ ﺎﻳﺗ نﺗ ﺟﻟا ههو ﻌﻟا ﺧ وأ<br />
. 279<br />
( ةﻟا ) ﻲﻓ ﺗو ، رﺎﻬﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا<br />
رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ -(<br />
1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ -(<br />
2)<br />
.<br />
ﻧ رﻟا ـ(<br />
3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
آ ﻋ ةرﺎﻋ ﻲه و اءﺎﻣ ﻌﺳﺎﻟا و ﺳدﺎﻟا ﻋﺎﻟا ﺑ ﺎﻣ نﺗ و ءﺎﻌﻟا<br />
ىﻟا ﺣ دﻟ غ<br />
700<br />
32<br />
ﺟو و، دﻟ<br />
لﻌﺑ ﻟذ و ﻟﺎﺑ ﻀﻟا و ﻌﻟا و ﻟا ﻣ<br />
ﻲﻟا تﺎﻟا ﻰﻟإ ﻳرﺎﻟا ﺣ ﻌﺗ ﻲﻟا ﺎﻬﻣ ةزﻌﻟا راﻏ ﻰﻋ ﺎﻌﻟ ﻲﻋﺎﺟﻻا<br />
ﻋ ﻟا ىﻣ ﻰﻋ ﻲﻋﺎﺟﻻا ىﻟا اه ﺛا ىﻣ يأ ﻰﻟإ حوﻟا<br />
( 1)<br />
. ةدﻏرﺎﺗ<br />
لاﻟا ﻟ<br />
؟ ﺳاروﻷا تﻼﺎﻌﻟا<br />
ﻧﻟا ﻓ فﺷ ﻰﻋ ﻟا ﻋ ﺣ ﻲﺳ ﺑاﻟا ﺎﻬﻣﺎﻗأ ﻲﻟا ﻟﻟا لﻼﺧ ﻣ ﺎﻳ<br />
ﻳﺎﻟا ﺣا ىور ﻓ ،ﻳﻟا تﻼﺎﻌﻟا ﻋ كﻼﻬﺳﻻا و ﻟا ىﻣ رﻧ نأ<br />
ﻰﻋﺗ آﺄﺑ عﻣ ﺎــﻟﺎﺑ جﺎﺟﻟا ﻟ ﺛ ﺑﻟا ءﺎﺣ ﺎﻟ اﻣﻗ<br />
»<br />
1894<br />
ﺳ<br />
ﻼﺎﻗ ﻟﻟا ﺗ ﻲﻓ<br />
تﺎﺣ وأ ﻟا و ﻌﻟا و ﻟا ﻊﻗو ﻟا و ﺑﻟا و ﻟﺎﺑ ﺎهداﻋإ ﻳ ﺣﻷا ﻟا<br />
ﻲﻟا تﺎﻳﻟا عاﻧأ ـــﻣ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ،ﻟا ﻰﻋﺗ ﻏرأ ﻟا لﺑ اﻣﻗ ﺎآ ﺑﻟا<br />
ضﻐﻟا<br />
ﻗ و فﻀﻟا عﻧ و ﻓﺎﻀﻟا مآ ﻰﻋ ﺑدﺄﻟا هه ﻧ ﺎﺑر<br />
( 2)<br />
«<br />
ﺑدﺄﻟا ﺎﻬﺑ ﺗ<br />
قﻟا نأ ﺷ ﻻ و ،ﺳاروﻷا ةأﻟا ىﻟ رﻟا ﻟا ﻓ ﻌﺗ ﻟ ﻳدﺎﻋ ﻏ ﻲﻬﻓ ﺎﻬﻣ<br />
ﺑدﺄﻟا نأ ﻻإ ،ءاﻏ ﻣ ﺎﻬﻳﻟ ﻓﺗ ﺎﻣو،ةأﻟا ﺎﻬﻟإ ﻲﺗ ﻲﻟا ﺎﻌﻟا ﺣ ﺎـــﺎﻗ ﻳ<br />
ةﻣ ﻬـــﻳ<br />
ﻟا نأ ﺗ ﻧﻟا ﻳرﺎﻟﺎﻓ تﺎﻳروﻀﻟا ﻰﻋ ﺗ ــــــــ ــــﻳدﺎﻌﻟا<br />
ﻋ ﺗ ﺎﺑ ﻋﺳﻷا قاــــﺳﻷا ﻣ نﻳ ﺎﻣ ةدﺎﻋ و ﻐﻟا تﻼﺎﻌﻟا ىﻟ عـــﺳﻷا ﻲﻓ<br />
ةﻟا تﻼﺎﻌﻟا ﻋ ﻟا لوﺎﺗ ﻳ دﺎﻳ و ﻬﻟا ﻲﻓ ةﻣ ةرﻟا و ﺳﻟا تﻼﺎﻌﻟا<br />
ﻌﺑ تﻼﺎﻌﻟا ــﻓ ﻟا<br />
ﻌﺑ ءﺎﻗﻻ ﻧﻓ<br />
150<br />
ﺎﻣأ آﺄﻟا ﺣ ﻣ اه<br />
( 3)<br />
. ﻳﻟا دﺎﻋﻷا تﺎﺳﺎﻣ ﻣ ةزﻌﻟا و<br />
زوﺎﺗ ﻻ ﻊاﻟا ﺎﻬﺧﻟ اﻧ ةـــﻳ ﻳرﺎﻣ دﺎﻟا ﺳﻣ<br />
نﺎﻧا ﻰﻋ ﻓ فوﻟا هه ﻓ ، ءﺎﻟا ﺑﻼﻣ ﺎﺧ و ﻗﻷا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ -(<br />
1)<br />
ـ<br />
. 395 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ -(<br />
2)<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ - ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
ﺎﺳوو هدراﻣ ﻰﻋ دﺎﻋﻻﺎﺑ ﺑ هرﻣأ ﺑﻳ نأ لﻼﺣﻻا ﺳ ﺗ ﻊﺑﺎﻟا ﻲﺳاروﻷا<br />
. ﻣﻟا<br />
ﺗﺎﺣ ﻣ اآ اءﺟ ﺧﺄﻳ يﻟا ءﻲﻟا ،ﺻﺎﻟا<br />
33<br />
: ﻟا ﻌ<br />
ﻧﻟا ﻳرﺎﻟا و ﺎﺛﻟا ﻣ ﺎﻳﻳأ ﺑ ﻲﻟا ﻳرﺎﻟﺎﻓ ﻲﺳاروﻻا ﻣ ﻌﻟ ﻟﺎﺑ ﺎﻣأ<br />
،ﻟا ﻲﻓ آﺎﻟا هه هﺎﻣ ﻣ ﻰﺗ ﺎﻣ ﻳ يﻟا ءﻲﻟا ،ﻟا ﻌو ﻳﺑ ﺎﻟ ﺗ<br />
ﻟا و ﻧﻟا ﻣ نﺑﻟا و نوﻌﻟا ﺎﻬﻓ ﻳ ﻲﻟا ﻧاﻌﻟا ﺎﻟا ﻲﻓ ةدﺟﻟﺎﻓ<br />
ﻣ ﻣﻟﺎﺑ ةﺎﻐﻟا ةرﺎﻟا ﻣ وأ ﺳﻻا ﻣ نﺗ ﺎﻣ ةدﺎﻋ ﺳﻟا و اﺳرﻻا<br />
فﻏ ﻀﺗو ﻊﺳاو ءﺎﻓ ﺎﻬــــﻳ ﻳﺣ زا تاذ وأ ،ﺧاﻟا ﻣ ﺑﻷا ﻟا ءﻼﺑ<br />
تاﻗ و ءﺎﻣو ءﺎﺑﻬآ ﻣ ﻳﻌﻟا ةﺎﻟا هﺎﻣ ﻊﺟ ﻰﻋ ﻓﺗو مﺎﺣ و ــــﻣ و<br />
ﻣ آﺎﻣ ﻲهو ﻳﻟا هأ ﻓ مﺎﻌﻟا ﻬﻟا هو ﻲﻧﺎــﻟا عﻟا ﺎﻣأ ،ﻲﻟا فـــﻟا<br />
ﺎﻧﺎﺣأ ﺎﻬﻧارﺟ زﻌﻳو<br />
«<br />
ﻳﻟا<br />
»<br />
ﻲﻟا تﺎﻟا ﻣ ﺳ تاذ ةرﺎﻟا وأ ﻲﺑاﻟا بﻟا<br />
( 1)<br />
ﻬﻣ نارﺟ ﻰﻟإ ﺗ ﻲﻟا و ﻳﻟﺎﺑ ةﺎﻐﻟا خاآﻷا نأ ﺎآ ، ـــﻟاو ﺑﻟا ﻣ ــــﺑ<br />
»<br />
ءﺎﻟا لﺣ نﺎﺣﻷا ﻊﺟ ﻲﻓ فﻐﻟا هﺎﺷأ ﻊﺗ ، تﺎﻧاﻟا ﺑاﻣ ﻋ ﺗ دﺎﺗ<br />
ﻻ<br />
ﻟا ﻣ نﺎﺳ ﺎﻬﻓ ﻳ و ،ﺎﻌﻟا ﻓ و ﻰﻏ ىﻣ ﺣ ﺣﺎﻣ ﺗ و<br />
( 2)<br />
.<br />
«<br />
شﻟا<br />
ةزﻌﻟا و ةﻟا<br />
ﻣ ﻬﻧاﺟ<br />
ةﺎﺣ و ﻬﺗﺎﺣ ىﻣ ﺑ خرﺎﻟا قﻟا اﺣﻻ ﻗ ساروﻷا نﺎﺳ نأ ﺷ ﻻ<br />
ﻬﻟﺎﺑ نﺎﻟا ىﻟ ﻲﻋﻟا ﻌﻳ ﺎﻓﺎآ ﻼﻣﺎﻋ نﺳ ﻳﻟا اه ناو ،ﻳﻓاﻟا ﻟا<br />
ـــﻋ ﻰﻟإ لﻟ ﻳـــﻟا ﻊﻗاﻟﺎﺑ ﻲﻋﻟا رﻳ و ،ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ـــﺳ ﺗ ﺎﻟا<br />
ﻬﻳﺎﻏ رﺗ ﻲﻟا ﺳﻟا ﻧﺎآ ﺎﻬﻣ هﻣأ لﺎ يﻟا عﻟا ﻣ ﻟا و ةﻟا ﺻﺎﻋ ﻣ<br />
. آا ﻳﻌﺑ ﻟا ﻰﻟإ ﻊﻟا ﻲﻓ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ، 1936ﺳاروﻷا<br />
ﻟا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ -(<br />
1)<br />
.<br />
ﺳاروﻷا ﻟا ﻲﻓ ﻟا آﺎﻟا ﻌﻟ ﻧاﻣ ﺣﻼﻣ -(<br />
2)
ﻻ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
1940-1900<br />
34<br />
ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا عﺎوﻷا<br />
ﺑ ﺎﻣ ةﻟا ﻲﻓ ساروﻷا ﻟ ﻣﺎﻌﻟا ﺳﺎﻟا عﺎوﻷا ﺳارد نإ<br />
ﻳرادا عﺎوﻷا ﻌﺗ ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ﺳﺎــــﻟا عﺎوﻷا ﺳارﺑ ﻻإ ﺎﻬﻟﺎﻌﻣ ﻀﺗ<br />
.<br />
نأ ﻳ<br />
ﺎﻬﻧاﺟ ﻣ ﻬﺗو ﺟ ةرﺑ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﺳﺎــــﻟا و<br />
ﻲﻟا ﻳرادا و ﺳﺎـــﻟا تﺎﻟا ﻰﻟإ قﻧ نأ ﺑ ﻻ عﺎوﻷا هه ﻋ ﻳﻟ و<br />
رﺎﻌﺳﻼﻟ اﻟا عﻀـــﺧ ﻣ ﻧا ﻊﻗاﻟﺎﻓ ،ﺎهرﻬﺑ<br />
ﻳرﺎﻌــﺳﻻا تﺎﻟا ــﺳ<br />
ﻳﻟ ﻲـــﻧﻟا ﻟا مﺳﻣ روﺑ ﺎﺳر آﺄﺗ يﻟا و<br />
ءﺎﺳرإ ﻲﻓ ـــﻧﻟا ةرادا تأﺑ<br />
1834<br />
ﻟﻳ<br />
22<br />
1830<br />
ﻳﺟ<br />
05<br />
مﻳ ﻲـــﻧﻟا<br />
ﻲﻓ ﺎﻧﺑ اـــﻟا قﺎﻟﺑ ـــﻓ<br />
ﺎﻧﻓ نأ ﻏر و ،ىﺧﻷا ﺎﻟﺎﺑ لﻼﺣﻻا ﻋ ﺳا<br />
ﺎﻓ ﻌﻀﻟا ﺎـــﻟﺎﺑ ﺎهﻋاﻗ<br />
ﻟا ﺎه و ﻋﻧ ﻻإ ﺎﻬﻣ اﻓﻌﻳ ﻟ ﻳاﻟا نأ ﻻإ ﻟا ﻧأ ﻣ عاﻧأ ةﻌﺑ تﻣ<br />
. ﻲﻟا ﻲﻧﻟا ﻟا و يﻌﻟا<br />
ﺎـﻧﻓ<br />
ﻳﻌﻟا نﻟا ﻊﻣ ﻲﻓ ساروﻷا ﺑ ﺳﺎﻟا عﺎوﻷا ﻋ ﻳﻟﺎﺑ ﺎﻧﻋ ﺎﻣ اذإو<br />
مﺎﻟا ءﻲﺑ دﺟﻟا ﻰﻟإ تﻬ ﻲﻟا ﻗ ﻟﺎﻋ ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا تارﻟا ﺗ ﺷ ﻼﺑ ﺧﺄﺳ<br />
: ﺎه تﺎﻳﻟا ﻣ ﻋﻧ ﺗو تﻻﺎﻋ ثﻼﺛ ﻰﻟإ اﻟا ـﺗو1871<br />
ةــﻌﻣ<br />
ﻧ ﻳ ﻲﻟﺎﻧﻟﻟا ﻌﻟا نﺎآ ﻲﻟا<br />
:<br />
ﺳ ﻲﻧﻟا ﻲﻧﻟا<br />
ﻣﺎﻟا تﺎﺣﻼﻟا تاذ ﻳﻟا ﻟﺎﻟا ـ<br />
ﻲﻓ ﺎهءﺎﺳؤر بﺎﻧا ﺣ ﻲﻟﺎهﻸﻟ نﺎآ ﺣ ﻲﻓ ﺎﻧﻓ ﻲﻓ تﺎﻳﻟا نﻧﺎﻟ ﻊﻀﺗ و ﺎﻬﻧﺎﺳ ﻣ<br />
ﺣ ﻣ ﻲﻟﺎهﻷا ﻌﺑأ<br />
1884<br />
ﻳﺟ<br />
5<br />
نﻧﺎﻗ روﺻ ﻌﺑ ﻟ و ﺎﻬﺎﻧإ ﻣ ﻰﻟوﻷا ﺣﻟا<br />
. ﻳﻟا ر بﺎﻧا ﻲﻓ آرﺎﻟا<br />
،آ ﻟﺎﻌﻟا ﻲﻓ وا ﺎﻬﺗاﻌﻣ وأ ﺎﻧﻓ<br />
ﻲﻓ ﻣ ﻟ ﻟ ثﻣ عﻧ هو : ﻟا تﺎﻳﻟا<br />
ﺎﻬﻓ ﺎﻌﻟا ﻟا نأ ﻻإ ﺎﻬﻧﺎﺳ ﻣ<br />
( 1)<br />
ﻗﻟا ﻲﻓ و ،<br />
% 90<br />
ﻣ آأ ﻳ نﺎآ ﻲهﻷا ﻌﻟا نأ ﻣ ﻏﻟﺎﻓ<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﻣﺎﻋ وأ مﺎﻌﻟا آﺎﻟا ﻗ ﻣ ﻌﻳ يﻟا يرادا ﻟا ﺎهرﻣ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ـ ﺎﺟذﻧ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋو هﻋ ﻣ ـ ﺻﺎﻌﻟاو ﻳﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا : فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ـ(<br />
1)<br />
.<br />
58 ص ، 2005 ، ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد<br />
-
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
نﻌﻀﻳ ﻲﻟﺎهﻷا ﻲﻳ ﻧﻟا ﻧﻟا ﻧاﻟ ﻊﻀﻳ و ﻣ ﻲﺑوروﻷا ﻌﻟا ﻳ يﻟا<br />
35<br />
. ﺎﺳﻻا ﻧاﻟ<br />
ﻟﺎﻋ ــﻟ ﻊﻀﺗ<br />
ﻧﺎآ ﻲﻟا ساروﻷا ﺑ ﻟا تﺎﻳﻟا رﻬﺑ مﺎﻟا اه ﺳ ﻟ<br />
اﻧﺎآ ﻗ و ءﺎﻀﻋأ<br />
6/<br />
4<br />
06<br />
بﻌﻟ ﻟا دﻋ ﻓ ﻎﺑ يﻟا و ﻋ<br />
ﻧاﻗ ﻰﻀـــﺑ و ، نﻳ اﺻأ<br />
1908<br />
ﻳد<br />
ﻟﺎﺑ<br />
ﻬﻣ بﺎﻧا ﻲﻓ ﻟا ﻟا ﻳاﻟا ﺧﺎﻟا ﻟ ﺻأ<br />
24<br />
31<br />
ﻣ ﻟﺄﻟا ﻗ<br />
ﻣ ﻟ ﻳاﻟا ﻲﻓ نﻌﻳ<br />
1919<br />
( 1)<br />
يﻓ<br />
ﻟﺎﻌﻟا<br />
ﺎﻋﻧ ةﻟا هه ﻲﻓ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ عﺎﺷ ﻓ ﻟﺎﻌﻟا ﻣ و ﻳﻟا ﻣ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ و<br />
نـــﺑﺎﻧ ﻬﻋ ﻲﻓ ــﺳﺄﺗ يﻟا و<br />
" راوﻟا"<br />
نﻓﻌﻳ<br />
اﻧﺎآ ﻳﻟا ﺎﻌﻟا ءﺎﺳؤر ﻳو<br />
ﻻإ هأ ﻧﺎآ ﻟﺎﻟا هه نأ ﻊﻣ و ماﻋأ<br />
وأ ﻋﺎﻟا ﻣ ه و ﻟا ﻟﺎﻟا ﻣ ﺧ<br />
1863 " ﻧآ سﺗﺎﺳ " نﻧﺎﻗ ﻰﻀﺑ ﻟﺎﻟا<br />
6<br />
( 2)<br />
ةﻟ ﻳ و ﺎﻟا ﺳأﻳ و<br />
" رﺎﻟا"<br />
وأ ءﺎﻣﻷﺎﺑ<br />
ﻧﻟا مﺎﻟ ﻣﺎﻟا ةﻟا ﺗ ﻧﺎآ ﺎﻬﻧأ<br />
ﻟا ﺑ ﻟا ﻓﺎـــﻟا ﺣ ساروﻷﺎﺑ ﺎﺎﻗ ﻲﺳﺎﻟا طﺎــﻟا نﺎآ ﻟا ﻟﺎﻟا هه ﻲﻓ<br />
تﺎﺑﺎﻧا وأ ﻟا تﺎﻳـﻟا ﻟﺎﻣ وأ ﻟﺎﻌﻟا ﻣ ﻲﻓ ءاﺳ ﻟا تﺎﺑﺎﻧا<br />
ﻲﻓ ﺳﺎﻟا<br />
ﺎﻧزو ﺎﻬﻟ ةآ ـــﺳﺎﺳ تﺎﺷ تزﺑ ﺎآ ،ﺣﻼﻟا تﺎﻌﻟا وأ ارود آ ﻲﻓ ﻋﺎﻟا رﺎآ<br />
ﻣ ﻲﻟا ىــﻟا ﻰﻋ ﺎﻧإ و ﻓ ﻲﻟا ىﻟا ﻰﻋ ﻟ ﺳﺎﻟا تﺎﻌﻟا ﻲﻓ اﻌﻣ<br />
ﻟا ذﻟا ﺎه ﻧ و هﻏو ... ﺧ ﺑا و ناﻌﺳ رآﻟا و لﺟ ﺑ ﻟﺎﻟا ﻣ لﺎﻣأ<br />
ﺳﺎﻟا ﺣﺎﻟا ﻰﻋ ﻬ نأ ﻌﺑ لﺟ ﺑا رآﻟا ﻣ آ ﺑ ﻰﻀﻳ نﺎآ يﻟا ﻟا ﻲﻓ<br />
( 3)<br />
ﻟا ﻟا ﻳدﺎﺗا ﻲﻓ آرﺎﻟﺎﺑ ءاﺳ<br />
ناﻌﺳ رآﻟا و 1931 ﻣ اﻟﺎﺑ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
، ىﺧﻷا ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋو ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ:<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ-(<br />
1)<br />
. 64 ص ، 1983 ﺳ ﻗ ﻌﻣﺎﺑ ﻗﻧ ، ﺟﺎﻣ ﻟﺎﺳر<br />
(2)-Charles Robert Agéron : les Algériens Musulmans et la France 1871-1919 Tome<br />
1ere PU.F, paris ,1968 ;P 364.<br />
لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ، 1998-1919<br />
ﻲﻋاﻟا دﻣ هﺎﻟا ﻟا ةﺎﺣ : نوﺧو يوﻋ هﺎﻟا ﻣ-(<br />
3)<br />
.<br />
29 ص ،2002،<br />
اﻟا،.<br />
ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد ،ﺗﺎﺑ ﻓﻧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــ لوﻷا ﻟا<br />
ﻀﻗ لﺣ سﺎـــــﻋ تﺎﺣﻓ ﻊﻣ فﻼـــــﺧﻻا ﻌﺑ وأ<br />
36<br />
1927<br />
ﺳ ــﺳﺄﺗ ﻲﻟا ﻳاﻟا<br />
. ﺑﻌﻟا و ﻣﻼﺳا ﻟا تﺎﻣﻟا ﻋ لزﺎﻟا و ﻟا<br />
دﺎﺗﻻا بﺣ ـــﺳﺄﺗ ﻊﻣ اآ ـﺻأ و ساروﻷا ﻲﻓ لﺟ ﺑﻻ ﻲﺳﺎــﻟا ذﻟا<br />
اه ﻲﺑ و<br />
ﻬﻓ نﺎﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ذﻧ ﺎﻬﻟ نﺎآ ﻲﻟا ﻧﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ ،1946<br />
ﺳ ياﻟا نﺎﻟ ﻲاﻳﻟا<br />
ﻳرﺎﺑ 1937 سرﺎﻣ ﻲﻓ ﺳﺄﺗ يﻟا ياﻟا ﻌﻟا بﺣ ﻳروو 1926 ﺎﻳﻓإ لﺎﺷ ﻧ<br />
تﺎﺑﺎﻧﻻا ﻲﻓ ﻟا آرﺎﻣ ﻏر ساروﻷﺎﺑ اﻌﻣ ﺎﺟاور ﻲﻟ ﻗ و اﻟا ﻰﻟإ<br />
ﺎﻧ ﻧ و<br />
( 1)<br />
1945 ﺳ ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ه و ﻟﺎﺑ ةزرﺎﻟا ﺻﺎﻌﻟا ﺣأ ﻟإ ﻀﻧا و<br />
ﺳاروﻷا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ ﻐﻐﻟا ﻰﻋ ﺎهروﺑ ﻋ ﺎﻬﻧﻓ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادﻟ ﻟﺎﺑ ﺎﻣأ<br />
ﻟا قاﺧا ﻣ ﻲآاﺷﻻا بﻟا ﺗ ﺣ<br />
( 2)<br />
ﺎﻣ ﻏﻟﺎﺑ و<br />
( م<br />
1930<br />
-1900)<br />
ﺑ ﺎﻣ ةﻟا<br />
ﻲﻓ ﺻﺎﺧ<br />
ﻌﻣ ـــﻣ ﻲﻓ ﺎﻳاوﻟا يﺣا عﺎﺗإ ف ﻣ هرﺎﻓأ ﻟ يﻟا ﺎﻌﻟا ﺑ<br />
اوﻋ ـــﺳاروﻷا نأ ﻻإ ﻲهﻷا ﻌﻟ ءﺎــﻗإ و ﻳوﺗ ﻣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ﻟإ ﺎﺗ<br />
ﻬﻗﺣ ﻋ عﺎﻓﻟ ﻳﻟا ﺷﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ اﻗوو ﻲﺳﺎــﻟا ﻬﻀﻧ ﻋ ﺻﻓ<br />
آ ﻲﻓ<br />
، ﺎﻬﻓو ﺗ و ةﺎﻟا ﻲﻓ ﻬﺣ كﺎﻓإ ﻰﻟإ ﻋاﻟا ﺳﺎﻟا رﺎﻓﻷا ــﻧ ﻲﻓ اآرﺎﺷ و ،<br />
. ﻳﻟا ﻰﻟإ ﺎــﻓ ﺎــﺷ ﻊﻟا و<br />
ﻲﻓ ﺳاروﻸﻟ ﻲﻓﺎﺛ ﻬﻣ هأ ﻳﻟا تﺎﻋﺎﻟا رﺎﻋا ﻓ ﻓﺎﻟا عﺎوﻸﻟ ﻟﺎﺑ ﺎﻣأ<br />
ﻋ ﻧﺎآ ﺎﻣ ﻻﺎﺣ ــﺣأ ﺗ ﻟ ﻓﺎﻟا عﺎوﻷا هه نأ لﻟ ﺎﻌﻓﻳ ﺎآ ةﻟا هه<br />
ﻓــﻟا<br />
ﻳﻟا ﻰﻟإ ﺎﻬﻌﻣ ﻲﻓ ﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﺎﻋﺎﻟا هﻬﻓ . ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻷا<br />
ﻳﻬﻋ ﺑ ﻼﺻﺎﻓ ﺎﻳرﺎﺗ هرﺎﻋﺎﺑ<br />
1886<br />
ﻲﻓﻗ ﻌﻣ،ﺗﺎﺑﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧا،1954<br />
ﻓﻧ ةرﺛ ﻲﻓ ةزرﺎﺑ ﻟﺎﻌﻣ:<br />
مﺎﻋ ﻣ تاﻐﺗ ﺎهروﺑ ﻓﻋ ﻲﻟا و ﻧﺎﺣﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
نوﺧو ﻲآﻟا ا ﻋ-(<br />
1)<br />
. 92 ص ، 1989 ،ﺗﺎﺑ،<br />
( 2)<br />
- Fanny colonna : instituteurs algériens 1883 -1939 , office des publications<br />
universitaires –Alger , 1975 ; p 23.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﺟﺗ ﺗ ﺣ<br />
.<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةﻟا ءﺎﺛأ ﺎﻣﻋ اﻟﺎﺑ و ﻟﺎﺑ ﺎﻳاوﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ ﻳﻣ<br />
( 1)<br />
لﻼﺣا ﻣ ﻧﻟا ـــﻟا ﻋ ﻓ ﺎﻬﺎﻧ ﻗﺗ وأ ﺎﻬﻣ ﻳﻌﻟا ﻰﺷﻼﺗ نأ ﻌﺑ<br />
37<br />
*<br />
ﺎﻳاوﻟا<br />
ﺳ ترﺻﺄﻓ ﺎﻳاوﻟا وأ ﻲﻟﺎهﻷا ﺳرﻣ ﻣ ﻧﻟا ﺑﻌﻟا ﺳرﻟا ﺗ نأ ساروﻷا<br />
ءاﺟإ ه و ﺎﻌﻟا تﺎﻟا ف ﻣ ﻣ ﺧﺑ ﻻإ ﻌﻟا ﺳرﺎﻣ ﻳﺗ راﻗ م1883<br />
( 2)<br />
ةـــﺑ ﻲﻓ سراﻣ تﺄﻧﺄﻓ، م1850<br />
ﺳ<br />
«<br />
نوﻧار<br />
»<br />
لﺎــﻳرﺎﻟا هﺗا يﻟا راﻟ ﻲﺗ<br />
ﺎﻳاوﻟا ﻰﻋ ﻣرﺎﻟا ﺑﺎﻗﻟا ﻏر و،ﺑﻌﻟا ﺗﺎﻟ ـــﺷﺎﻟا فاﺷﻟ ﺎﻬﻋﺎﻀﺧإ ﺗ و ﺗﺎﺑ و<br />
تاوﺛ نﺎﺣﻷا ﻣ آ ﻲﻓ ﻧﻟا ةرادﻟ ﺎﻬﻻو ﺎﻬآا ﺑ ﺎﻬﺎﻧ تدﺎﻌﺳا ﺎﻬﻧأ ﻻإ ﻟا<br />
ﻟﺎﺣ نأ ﻌﺑ آﻟا رﺎﺛﻧﻻا ﺣﻣ ﺎﻳاوﻟا<br />
، ( 3)<br />
ﻣ اه<br />
هه ﺧد و ﻗﻣﻣ ﻋﺎﺟا ﺗﻣ و<br />
**<br />
ﺎ<br />
تﻼﺎﻌﻟا ءﺎــﺳﺄﺑ ﻟو ،ىﻟا ﻧﺎﺣﻟا ﻳﻟﺎﺑ ﺗﻣ ﻌﺗ ﻟ و ﺎﻟا ﻊﻟا<br />
ﻣ ﻌﻣ دﻋ ﻰﻋ ﻓﺗ م<br />
1939<br />
ﺳ ﻲﻓ ىﻟا و نــﻟا ﻧﺎآ ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ ﻟو ﻧﺎﺟ<br />
ةآ ﺎﻳاوز ﺧ ﻣﻼﺳا ﻳﻟا ﺑﻟا و ﻳﻟا<br />
نﻟا ﻳرﺗ ﻲﻓ ﻟا تﺎﺳﻟا<br />
ﻟذ ﻲﻓ ﺟﺗ ﺗ ﻟ و ﻧﻗ ﺳرﻣ ﻋ ــﺳ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﺧ ﻲﻓ نﺎﺛا و ةـــﺑ ﻲﻓ<br />
ﺧ ﺎﻬﻣ ﻧﻗ ﺳرﻣ ةـــﻋ ﻌﺑرأ ﺎﻬﻓ نﺎآ ﻟ و ﺗﺎﺑ ﻲﻓ ةــﻌﻣ ﻳواز يأ ﻬــﻌﻟا<br />
رﺳﺎﺑ و<br />
( ءﺎﻟا يداو)<br />
ـــﻧرﺎﺑ ﺑ رﻗﻟا ﻳواز<br />
ءﺎـــﺳﺎﺑ اه<br />
( 4)<br />
. ـــﻣﻻ ﻲﻓ ﺎﻳاوز<br />
ــــﻧﺎآ ﺣ حﻼﺻا رﺎﺗ ﻲﻓ ﻧا و ــــــﻳﺟ ﻣ تدﺎﻋ و تـــﺛﻧا ﻲﻟا ( ﻧﺎـــﻳﺳ)<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺳرﺎﻳ ﻳ ﻟ تﺎﻳوﺎﻟا ءﺎﻟا نإ " لﻟﺎﺑ تﺎﻳوﺎﻟا ءﺎﻟا ﻋ ﺎﻬﺑﺎآ ﻲﻓ يدرﺳﺎﻣ ﺗﺎﻟﺎﺑ ﻊﻓد ﺎﻣ اه *<br />
ﻲﻓ يدرﺳﺎﻣ لﺎﻣ ﻧأ ﻳذﻌﻟ ﻬﺳ ﻳﻓ ﻬﻌﺟ ﺎﻣ ﻓﻌﻣ ﻰﻋ ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا ﺎﻌﺷ<br />
1877 ﺳ 21 دﻌﻟا Revue africaine<br />
367 ص اﻟا بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا 2 ج ﻟﺎﻧا مأ ﻟﺎﺻأ : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ – ( 1)<br />
اﻟا بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا ﻰﻋ ﺑ ﻲﺣ ﺟﺗ ﻊﻟا و ﻣﻷا اﻟا فﺷﻷا ﻰﻣ – ( 2)<br />
113 ص 1983<br />
ﻧ 1308 ﻲﻓ ﺗ 1906 ﺳ نﺎﻋ ﺑ ﻋ ﻲﺳ ﻬﻋ ﻲﻓ ﻟ ﻲﻓ ﻲﻳﻟا آﻟا تﺎﻣ ﻧﺎآ ﻟ **<br />
رﺎﻓﻓ ﻲﻓ ﻧ 327 و جﻟا ﻲﻓ 655 و ﻟ ﻲﻓ<br />
. 150 ص ،2007،اﻟا<br />
ﻟا راد، 3ج<br />
،ﻓﻟا قﻟا ﻋﺳﻣ : ﻳﺑ ﺑ ﻣ–<br />
( 3)<br />
.<br />
168 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ-(<br />
4)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــ لوﻷا ﻟا<br />
( 1)<br />
ﺎآ . ( ــــﻳدﺎﺑ ﺑا ــــﻟا)<br />
و ( رـــــﻗﻟا ﻰـــﻟﻣ ﻟﺎﻟا ﻲــــﺳ)<br />
38<br />
ﺎﻬﺷ ﺑ تﻼﺳاﻟا<br />
اوـــﻳ ﻻ ﻲآ ﻟا ﻰﻋ ﺛﺄﻟا ﻲﻓ ﻟا و ﺎﻳاوﻟا هه ﻰﻟإ ﺳا يﻟا روﻟا ﻧ نأ ﻳ<br />
، ﻲﻟا طﺎـــﻟ ﺷ يﺄﺑ اوﺛﺄﻳ وأ ،ـــــﻳدﺎﺑ ﺑﻻ ـــﻟا ﺣﻼﺻا رﺎﺗ ءارو<br />
ــــﻟا ﻳﻟا سراﻟا و ﺎﻳاوﻟا لاــﺳا ﻲﻓ ﺎﻧﻓ ﻧ ه<br />
: حوﻟا لاﻟا و<br />
؟ﻧﻟا ﺑﻐﻟا سراﻟﺎﺑ<br />
ﺎﻣ نﺎهﺑ ﺧ و ،ﻟذ ﺗ ﻲﻓ ﻟا ﻟا ﻰﻟإ ﺗ ﻧﻟا ﻳرﺎﻟا ﻏا دﻟا اه<br />
ﻌﺳ ﻳﺗ ﻰﻟإ ﺻﺗ ﻟ<br />
»<br />
:<br />
ﺗﺎﺑ سراﻟا هه ءارﻣ ﺣﻷ م1866<br />
ﻲﻓ<br />
ﺳ ﻳﺗ ﻲﻓ ءﺎﺟ<br />
ﻲﻟﺎهﻷا ىﻟ ﻧ ﻟ ﺎﻧإ و ،ﻬﺎﻟوأ فوﺎﻣ ﻰﻋ ﻐﻟ ةآ ادﻬﺟ ﻟﺑ نأ ﻌﺑ اﻋ ةﻋ<br />
( 2)<br />
. «<br />
ﻧﻟا ﺑﻐﻟا ﺳرﻟا ﻲﻓ ﺳارﻟا ﺻاﻟ ﻣﻼﻟا لﺎﺳر ﺗ ﻣ ﻌﻗﻧ ﺎآ ﺎﻣ<br />
سراﻟا ﻰﻟإ ﻬﻟﺎأ لﺎﺳرإ ﻲﻓ ﺣ ﻏر سﺎﻟا ﻲﻓ ثﺗ ﻟ ةآ تاﺳ ﻀﻧا ﺎﻣﻌﺑ<br />
ﻌﻟ ةﻟا ﻬرﺎﻌﻣ اﻬﺗ ﻟ و ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎـﻟا ﺎهﻳﺗ ﻲﻟا ةرﻟﺎﺑ ﻧﻟا<br />
ﺗ<br />
1839<br />
مﺎﻋ ﻣ توأ ﻬﺷ ﻲﻓ ،ﻟا ءﺎﺑﻶﻟ ﻳﻟا لﺎﻋﻷﺎآ تﺎﻳﻐﻟا آ ﻏر ،ﻲﻧﻟا<br />
ﻧﻟا سراﻟا ﻲﻓ ﻳاـــﻳ ﻣﻼﻟا دﻋ نﺎآ ﺣ ﻲﻓ ،ﻼﻣ ﻬﺟﻼﻋ و ﻰﻟا فﺎﻌــــﺳإ<br />
ﺑ ةﻬﻟا ﻌــــﺳو ﻲﻟا<br />
1916<br />
ــﺳ ساروﻷا ةرﺛ ﻌﺑ ـــﺻﺎﺧ<br />
( 3)<br />
ﻳﻟا تﺎﺳﻟا و<br />
رﺎﻧﻻ ﺣ ﻳاﺑ ﻰﻟإ عﺎوﻷا هه تﻬﻣ ﻗو ﻧﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا و ﻲﻟﺎــــهﻷا<br />
ﺣﻼﺻا آﻟا تﺎـــﺳﻣ دﻼﺑ اه ﻰﻳ و ، ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻا ﻟا<br />
. ﻟا ﻲﻓ آ نﺎﺷ ﺎﻬﻟ نﻳ ﻲﻟا يداﻟا ﻌﺑو ــﻌﻟاو ﺑﻟا ـــﺳرآ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻳواز ﺷرأ . ه1350<br />
ﻟا يذ 12 ﻲﻓ رﻗﻟا ﻰﻟﻣ ﻟﺎﻟا ﻲﺳ ﻲﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻣ ﻟﺎﺳر-(<br />
1)<br />
. رﻗﻟا<br />
. 161 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑا ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ-(<br />
2)<br />
( 3)<br />
-FANNY COLONNA: OP. CIT P 198
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
لوﻷا ﻟا<br />
39<br />
: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
: ﻲﻳ ﺎﻓ ﺎهﻧ ﺎﻟا ﻣ ﻋﻣ ﻰﻟإ ﺻﺗ ﺳارﻟا لﻼﺧ ﻣ<br />
لﺧﺑ و ﻲﻋﻟا و ﻋارﻟا ﻰﻋ ﺎﺳﺎﺳأ مﻳ نﺎآ ﻲﺳاروﻷا ﻊﻟ<br />
يدﺎﻗﻻا طﺎﻟا-1<br />
اآ ﻌﺻ ﺎﻣ . ةﻋﺎﻟا هه ﺧا ﻋارﻟا ﻲارﻷا ﻰﻋ ﻼﺳإو ﻟا ﻰﻟإ رﺎﻌﺳﻻا<br />
يدﺎﻗﻻا ىﻟا ﺗ ﻰﻟإ ﻰﻟوﻷا ﺟرﻟﺎﺑ نﻌﻳ وأﺑو ،ﺳاروﻷا ﻰﻋ رﻣﻷا ﻣ<br />
. ﻬﻟ ﻲﻋﺎﺟﻻا و<br />
اﺣار ﺑ رﺎﻌﺳﻻا ﻓ ﻬﻌو يﻟا يرﻟا ﻊﻗاﻟا ﻣﻸﻟ اﻳ ﻟ نﺳاروﻷا<br />
جﺎﻣﻧﻻاو ةرﺎﺗ ﺻﺎﻟا ﻬﺎﺳﺑ ﻊﻗاﻟا اه ﻐﺗ ﺟا ﻣ ﻬﻣﺎﻣأ ﺗ ﺻﻓ آ نﻐﻳ<br />
. ىﺧأ ةرﺎﺗ رﺎﻌﺳﻻا ىﺧﻷ ةﻓ ﻣ ﺎﻬﻳ ﻲﻟا ةﻳﻟا آﺎﻬﻟا و تﺎﺳﻟا ﻲﻓ<br />
آ اﻗ ﺳاروﻷا نأ ﻻإ ،ﻋﺎﺟﻻا و ﻳدﺎﻗﻻا ﺎﻬﻣ ءاﺳ ﻳرﻟا عﺎوﻷا ﻏر -3<br />
ﺳﺎﻟا ﻬﺗﺎآرﺎﺑ رﺎﻌﺳﻻا اوﺎﻓ و ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا راﻏ ﻰﻋ ،ﻬﺗﺎﺣ ﻲﻓ باﺑﻷا<br />
. قﻟا ﻌﺑ اﻓاو ،ةﻟا ﻬﻳه ﻰﻋ ظﺎﻟ ﻓﺎﻟا ﻬﺗﺎﺳﻣ ءﺎﺑ و<br />
ﻲﻓ راﺳﻻا ﻋ هﻋﺎﻳ يﻟا ةﻟا ﻋ نﺎﺑ لﻼﺣﻻا<br />
ﻳاﺑ ﻣ نﺳاروﻷا ﺗ<br />
ﻬﺗﺎﻣﻣ ﻰﻋ ظﺎﻟا ﻲﻓ ﻰﻟوﻷا ﺟرﻟﺎﺑ ﻳ ﻟا ﻲﺟﻷا ﺟو ﻲﻓ فﻗﻟا و ﻣوﺎﻟا<br />
ﻬﺗﺎﺳﻣ ﻰﻋ اﻓﺎﺣ ﻟﻟ ،ﻣﻼﺳا ﺑﻌﻟا ﻬﻟﺻأ ﻊﻣ ﻗﻼﻌﻟا ﺗ و ﻟا<br />
ﻣﺎﻗإ و ﺎﻬﻋ ءﺎﻀﻟا ﻲﻓ ﻳرﺎﻌﺳﻻا دﻬﻟا<br />
ﻏر ،ﺗﺎﻟاو ﺎﻳاوﻟا ﻣ ﻳﻟا و ﻓﺎﻟا<br />
-<br />
–<br />
2<br />
-4<br />
. ﻌﻟا ﻟﺎﻣ ﻣﺧ ﻲﻓ ﻳزاﻣ تﺎﺳﻣ<br />
ﻳﻟا ﺎﻳاوﻟا ﻰﻟإ ءﺎﻧﻻا ﻰﻋ ﻓﺎﺣ ﻣ ﻬﻓ ،ﺳاروﻸﻟ ﻓﺎﻟا تﺎﻬﺟﻟا ﺧا -5<br />
ﻓﺎﻟا ﻣ ﻲﻟﺎﻋ ىﺑ ﺎﻬﻣ جﻟ نﺗو ﻧﻟا ﺳرﻟﺎﺑ ﻟا ﻣ ﻬﻣ و -ﻧﺎﺣﻟا<br />
ساروﻷا ﻋ ﻊﻓاﻳ آ ﺧا و ﻲﻣﻟا سﺎﺣا ﺎﻬﻌﺟ ﻓﻟا ﻼآ نأ ﻻإ ،لﺟ ﺑ لﺎﻣأ<br />
.<br />
ﺻﺎﻟا ﻳﺑ ﺎﻬﺎﺑأ و
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
. يـــــــــــﻐﻟا رﺎــــــــــــــﺛو ةﺎـــــــــــــﺣ<br />
. ةﺄﻟاو ﻟﻟا يﻐﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
. ﻟاو ﻌﻟا يﻐﻟا:<br />
40<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
. هرﺎﺛو ﺗﺎﻓو : ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
41<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
ﺛﻼﺛ ﻰﻟإ ﻗ ﻗ و يﻐﻟا ﻣ ﻟا رﺎﺛأو ةﺎﺣ ﻋ ﻳﻟ ﻟا اه ﺧ<br />
ﻲﻓ ﻟا<br />
و ﺎﻌﻟا ﻣ آ رود زﺑا نأ ﻟوﺎﺣ و ﺗﺄﻧ و هﻟﻣ<br />
ﺣﺎﻣ<br />
: لوﻷا ﻟا ﻲﻓ ﻟوﺎﺗ<br />
ﺑ جﺗ يﻟا ﺎﻳاوﻟا و بﺎﻟﺎﺑ ﻗﺎﻟا و ﺎﻣﻼﺳإ و ﺎو ﺎﻬﺟﺗ يﻐﻟا ﻟا ﺟﺗ<br />
. ﻳدﺎﻟا ﺳرﻟﺎﺑ قﺎﻟﻻا ةزﺎﺟ ﺣ و ﻳﻟا ناﻟا<br />
يﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻲﺑﻟا ﻟا سورﺑ يﻐﻟا قﺎﻟا لوﺎﻓ<br />
. ﻲﻋﺎﺟا آ هرود و ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ ﻲﻓ سرﻳ و ﺳﻳ<br />
: ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ<br />
ﺎﻌﻣ هﻳ ﻰﻋ جﺗ<br />
ﺎﻳﺎﻀﻗ لوﺎﻳ ﺎﻣ ﺎﻬﻣ ءاﺳ يﻐﻟا ﻟا ﺎﻬآﺗ ﻲﻟا رﺎﺛﻶﻟ ﺧ و ﻟﺎﻟا ﻟا و<br />
.<br />
رﻌﻟا ﻣ ﻰﻋ ﻣﻷا ﻣﺎﻋ ﻳ ﺎﻣ وأ هﻋ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻰﻋ<br />
«<br />
رﻣ دﻻوأ<br />
»<br />
42<br />
ةﺄﻟا و ﻟﻟا : يﻐﻟا<br />
شﻋ ىﺣﻷﺎﺑ و ةﻏ ﻗﺎﻓأ ﻰﻟوﻷا ﻧﻟا بﻟا نﺗأ ﻲﻓ<br />
ﺑ ﺣأ ﺑ ﻣ ﻧا ﻧﺎﻟا و لﺎﻀﻟا و ﻟا و ﻌﻟا ﻣ ﻓاو<br />
ﺣ ﻟ نﺳ دﻟﻣ ءﻲﻣ<br />
*<br />
ةﻏ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻣ ﻳو ،<br />
ىﻟا ﺳ ﻲﻓ ﻬﻣ ﺣ ﻌﺗ ﻲﻟاو<br />
***<br />
1915<br />
. **<br />
ﺳ ﻟو يﻟا يﻐﻟا يرﻟا ﻳ ﻣ<br />
ﻳواوﻟا و ﺷاﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ﻊﺗ ﺎﻬﻧﻟ ةﻬﺷ<br />
ةﻌﻟا ﺎﺑ ةﻏ راوﺑ ﻰﻳ ﺎﻣ ﻣ ساروﻷا<br />
لﺎﻟ ﺑﻟا حﻟا ﻰﻋ ﻌﻗاﻟا<br />
( 1)<br />
. ﺑﻷا يداﻟا ﻲﻓﺎﺣ ﻰﻋ<br />
ﻐﻳزﺎﻣﻷا ﺳاﻐﻟا ﻗ نﺑ ىﺣا ﻲهو رﻣ دﻻوأ ﻗ ﻣ رﻳ ﻬﻓ ﻧ ﺎﻣأ<br />
جﺎﻟا دﻻوأ عﻓ و ةوﻼﻋ دﻻوأ عﻓ ﺎه ﻋﻓ ﻣ « ةﻏ هأ » ﻗ نﺗ و<br />
ﻗ و لﺎﻟا ﻣ نﺎﺳﺑ ﻲﺑ ﺑ ﺗ و ﻲﻧازو دﻻوﺄﺑ ﺎﻟﺎﺣ فوﻌﻟا و<br />
. ﻟا ﻲﻓ<br />
( 2)<br />
ﻲﻳزوأ<br />
. بﻟا ﻣ ﻧﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
هآﺗ ﻳرﺎﻟا اه ﻧ ﻟﻟ 1919 ﺳ ﻻإ ﻧﻟا ﻟﺎﻟا ﺗﺎﻓد ﻲﻓ ﺗ ﻳ ﻟ و 1915 ﺳ يﻐﻟا ﻟو-*<br />
. هﻟﻣ ﻳرﺎﺗ ﻧا سﺎﺳأ ﻰﻋ تﺎﺑﺎﻟا ﻌﺑ<br />
ﻟا ﻟا ﺑ ﻊﺗ بﻟا ﻧ ﺑاﺑ ﻲﻬﻓ ءاﻟاو ﻟا دﻼﺑ ﺑ ﻟﺎﻧا ﻣ ةﻏ-**<br />
ﻗﺎﻧ هﺗ نﺎآ نأ و ﻟا رﺎﺷأ هﻓ يداﻟا<br />
ﺎﻣأ ﻌﻟا و ﻟا لﺣ ﺎﻬﻟﻼﺗ ﻰﻋ ﻊﺑﺗ ،ﻳواﻟا و<br />
ﻋاﻧأ ﺑ ﻟا ةﻏ ﺗ ﺎآ ﺎﻧ ةدرﺎﻟا ﻟا ﻣ ﺑﻗ ﺑ ةوﻼﺣ ﻗاو ﻋﻟا ﺣ ﻣ<br />
ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ﻳاﺑ ﻲﻓ ﻲارﻷا ﻊﻳزﺗ ﺎﻣأ ،ﺑاﻟا و ﻀﻟا ﻣ و ﻟا و ﻌﻟا ﻟآو ﻧاﻟأ و<br />
ﻲﻟاﺑ 19 نﻟا ﻣ تﺎﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻧﺎﺳ عﻣ رﻗ ﺎآ رﺎه 20000 ﻰﻋ ةﻏ شﻋ ﻊﺑﺗ ﻓ<br />
. ﻧ 3615 ﻰﻟإ ترﺎﺷأ ﻓ 1926 تﺎﺎﺣإ ﺎﻣأ ﻧ3500<br />
دﻻوأ ،شﺎﻳرو دﻻوأ ،ﺑﺎﻋ دﻻوا ،ﻳدا دﻻوأ ،زﺎﻋﺑ دﻻوأ ،ةراﻟ ) ﺎﻗ 10 ﺳاﻐﻟا شﻋ ﻊﻳ-***<br />
12 ﻰﻟإ ﻬﻓ وزوز ﻟا ﻋ ﺎﻣأ ( ﻣِﻟا ﻋ دﻻوأ ،ﻰﻳ دﻻوأ ،رﻣ<br />
دﻻوأ ،نﻣ دﻻوأ ،نﺎﺳ<br />
ﻗ<br />
ﺟر ﻧﺎﻟا ىدﺎﺟ 45دﻌﻟا،<br />
ﻓﺎﻟا ﻣ ،رﺳ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻣ ﻟا : نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ-(<br />
1)<br />
. 29 ص ، 1978 ﻟﻳ . ﻧﻳ / ه1398<br />
.<br />
12 ص ، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ-(<br />
2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
،<br />
ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ رﺎﻌﺳﻻا و ﻧﺎﺟ ﻣ ﻌﻟا هﺻﺎﺗ ﻊﻣ ﻲﻓ ﻋ يﻐﻟا ﻓو<br />
ﻣ ﺗ ﺎﻣ و ،ﻟا ﻟا هه ﻲﻓ ﻟﺻأ داﻣا و هروﺟ<br />
43<br />
ﻋ ﺑ اد عاﺻ ﻲﻓ ﻌﻳ<br />
ﺎﻟ ﺗ نﺎﺑ آ ﻌﻟا هه و ،ﺎﻬﻗاﺧﻻ ﻋﺎﻣ و ﻌﻟا تاءﻼﻣأ ﺑو ةﺎﻟا ﻧاﻗ<br />
. ﺗﺎﺣ ﻲﻓ ءﻟا مﺎﻣأ ﻀﻟا تارﺎﻟا ﻣ ﻋ<br />
ﻣ وأ ﻧﺎﻟا و ﻳدﺎﻟا<br />
ﺣﺎﻟا ﻣ ءاﺳ ﻌاﻣ ﻋ ، يﻐﻟا ﻣ ﻟا شﺎﻋ ﻟ<br />
ﻣ ﺎﺗﻣ ،ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻧاﻗأ ﻣ ﻋﻷا داﻟا راﻏ ﻰﻋﻋﺎﺟﻻا ﻧﺎﻟا ﺣ<br />
ﻰﻟإ ﺗﻟاو ﺳرأ هﻋ ﻣ ﻌﺑﺎﻟا ﻟا ﻏﺑ ﻋو<br />
‘ ﻟا ﻌﻟا ةﻗ و ةواﻟا ةﺎﺣ<br />
ءﺎﺑأ مﻋ ةدﺎﻋ ﻰﻋ ﻳﻟا<br />
ناﻟا ﻣ ﺗ ﺎﻣ ﺣ و ﺑﺎﻟا و ةءاﻟا ئدﺎﻣ ﻰﻟ بﺎﻟا<br />
ﺎﺛﻟا ﺎﻟ ﺗ و ةﻏ ﻣ لوﻷا ﻌﺗ ﻰﻳ يﻐﻟا ﻣ ﺟ بﺎﻟا ﻲﻓ و<br />
خﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ"<br />
ﻲﺷﺎﻳرو فﻼﺧ"<br />
( 2)<br />
.<br />
ﻳاﻟا<br />
ﻟا نﺎآ يﻐﻟا ﻟ ﻌﻣ لوأ نأ ﺎﻳﻳأ ﺑ ﻲﻟا<br />
ﺣ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻬﺟا و ﺟ ﻟ ، هﻏ<br />
و ... ةدﻋ ةدﺣ ﻟا و فﻣ ﺑ ﺣا ﻟﺑ<br />
دﻻوأ ﻗ ﻲﻓ ﺎﻗ ﻧﺎآ ﻲﻟا قدﺎﻟا ﺑ ﺣا ﻟا ﻳواﺑ 1927 ﺳ ﻟا و ﻳﻟا ناﻟا<br />
( 3)<br />
. 1929 ﺳ بﻐﻟا هأ ﻐﻟ ﻰﻋ ﺧ و ﻟا آﻟا ﺣ ﺗأ ﻳأ<br />
ﻲﻓﻐﺑ نﻣ<br />
ﺎﻣ اءﺎآذ و ﺎﻌﻳﺳ ﻼﺗ هﻓﺎأ<br />
ﻣﻌﻧ ﻣ ﻬا يﻐﻟا ﻟا نأ ﺣﻼﻟﺎﺑ ﻳﻟا و<br />
هه و ،(<br />
ﺳ<br />
13 ) ﻋ ﻟﺎﻟا ﻌﺑر ﻏﺑ ﻋ يأ ةﻣ ﺳ ﻲﻓ نﻟا ﻳ نأ عﺎﺳا ﻓ<br />
ﻲهﻷا ﻊﻟا نأ نﻟ ﻐﺑﺎﻧ ﻌﻳ ، ساروﻷا ﻣ ﻣ ﻲﻓ و ﻲﻟﺎهﻷا ﻣ ﻟ ﻟﺎﺑ ﻟا<br />
ﺎﻟﺎ لﺎﺣﻟا يﻐﻟا ﻣ ﺷ<br />
ﻳواز ﻰﻟإ ﻧا ﻳأ نﺎﻳﻟا ﺻﺎﻋ<br />
. ﻣ ﺑ ﻟا<br />
و ﻌﻟا ﻰﻋ ددﻟا ﻗ نﺎآ ةﻟا هه نﺎﺑإ<br />
–<br />
ةﻐﺑ بﺎﻟا ﺣﻣ يأ<br />
–<br />
ﻌﺗ ﻣ ﻰﻟوﻷا ﺣﻟا ﻌﺑ<br />
( 4)<br />
. ةﺑ ﻳﻣ ﻰﻟوﻷا ﻬﺟو ﻧﺎﻓ ﻓﻌﻟا و ﻌﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 18ص<br />
، 2008،<br />
1ط،اﻟا<br />
ىﻬﻟا راد ، دﺎﻧأ و دﺎﻣأ ﻣاﻟا ساروأ : دﻌﻣ ﻲﻧﺎﻋ ( 1)<br />
. 30ص<br />
،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ، رﺳ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا:<br />
نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ ( 2)<br />
،اﻟا<br />
ﻌﻣﺎـــﻟا<br />
تﺎﻋﻟا ناﻳد ، ﻳﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ اﻟا تﺻ : ﻗ ﺑﻋ ( 3)<br />
71ص،<br />
1993<br />
لﻼﺣﻻا ةﻓ ءﺎﺛأ ﻲﻓ ﻳراداو ﻋﺎﺟﻻا آﻟا مﺎﻧو ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 4)<br />
.<br />
277ص،<br />
1989 بﺎﻬﻟا راد ،ﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧا ، ( 1954 ـ1854)<br />
ﻲﻧﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻋ ةﻣ ﻧﺎﺑ ﻰﻀﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻳواﻟا هه ،يدﺟ ﻐﻟا ﻣ ﺎﻬﺷ و يدﻟا يﺳ<br />
44<br />
. ةﺑ هأ و ساروﻷا ﻣ نﺎﺳ<br />
ﻲﻓ ﺗ ﻲﻟاو ، ﻌﺻ ﺻ ﺎﻓو شﺎﻋ ﻗ ، ﺎﺟﻣ نآ ﻰﻟإ ةرﺎﺷﺎﺑ ﻳﺟ ﻟاو<br />
1931 ﺳ ﻰﻟإ ةﺑ ءﺎﺧا ﺳرﺑ قﺎﻟﻻا ﻲﻓ ﺧﺄﻳ ﻌﺟ ﺎﻣ ، * ﻋ<br />
ﻲﻓ ﺑﺎﺻأ ضﻣ<br />
ــﻟا آﻟ ـــﺧ ﻲﻓ ﻟاو ــﺳرﻟا هه ﻰﻟإ لﺧﻟ هﻣ ىﻣ ﻰﻋ زﻳ هو<br />
، ﻟإ ةرﺎﺷا ﺳ<br />
( 1)<br />
.<br />
ﻣ هأ ءﺎﺑﻷ ﻟﺎﺑ ةدﺎﻌﻟا تﺟ ﺎآ<br />
ﺎآ ﻗو ﻣ ﺗﺎﻓ ﺎﻣ كارﺳا يﻐﻟا ﻣ لوﺎﺣ ءﺎﺧا ﺳرﺑو<br />
نأ ﻏ ، ﺟرد ﺎﻬﺑ ﺎﻓﻐﺷ نﺎآ ﻲﻟا ﻓﻌﻟاو ﻌﻟا ﻣ ﻎﻳ ﻋ ﻟاو ﺳارﻟا ﻰﻋ ﻧاو<br />
ﺳﺎﻟا تﺎﺣوﻷﺎﺑ ﻌﺗ ،يﻐﻟا ﺎهﻗ ﻲﻟا ةﺑ ﻳﻣ ﻧﺎآ ، تاﻟﺎﺑ ةﻟا هه ﻲﻓ<br />
( 2)<br />
.<br />
ﺎﻬﻗﻼﻏإ ﻰﻟإ تدأو ﺳرﻟا ﻰﻟإ تﻣا ﻲﻟاو ﺑﺎﻧﻻا تﺎﺣﺎﻟاو<br />
ﻌﻟاو ﻌﻟﺎﺑ ﻊﻟﻟا هو ﺎهﻳﺎﻳ نأو يﻐﻟا ﻋﺎﻟ هﺎﻟاو فوﻟا هه ﺗ ﻟ<br />
ﺣأ ﻳ ﻰﻋ ةﻟا هه جﻟا ءﺎﺟ ﻌﻟا ﻟﺎ ةﺣ مﺎﻣأو ، ﺎهﺎﻣو ﺳﺎﻟا آر ﻋ<br />
ﻰﻟإ<br />
ﻌﺑ يﻟا<br />
** ﻳﻟا ﺧ ﻣ ﻟا هو ءﺎﺧا ﺳرﻣ ﻲﻓ ﻬﻟإ ﺟ ﻳﻟا ﺗﺗﺎــــﺳأ<br />
ﻋ ﻟا ﻲﺑﻟا ذﺎﺳﻷا ﻰﻟإ ﻟﺎﺳر ﺣو ، ﻗ ءﺎﻌﻟاو خﻟا ﻊﻣو ﻟﺎﻌﻟا ﺻﺎﻋ<br />
( 3)<br />
.<br />
اﺧ يﻐﻟا ﺑ ﺎﻬﻓ ﺻﻳ ﻳدﺎﺑ ﺑ ـــﻟا<br />
ﻓﻌﻟاو ﻌﻟا ﻗ ﺑﺎﺑ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻗ ﻳﺑ ﺣو ﻟﺎﺳﻟا يﻐﻟا ﻣ بﺎﻟا ﺣ<br />
ﻬـــﺟ ﻳﻣ ﻲهو ، 1931 يﺎﻣ 05 ﻲﻓ ﻳاﻟا ــــﻟا ءﺎﻌﻟا ــﻌﺟ دﻼﻣ ﻗ ﻰﺣ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﺳر ﻲﻓ درو ﻗو ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﻋ ﻣ يواﻟا و ﻬﺟ ﻣ ﺳارﻟ ﻳواﻟا هه ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻧا -*<br />
ﻣ ﻗ ﻊﻣ ﺻﺎﺧ اآ ةءاﻟﺎﺑ<br />
ﻲﻟ ﺗ ﻻ ﻲﻋ ﻟﺎﺣ نأ ﻌﺗ ﻧأو»<br />
ﻟﻗ ﻲﻟﺎﺻ ﻣﻷا ﻳﻟ<br />
« .. ءﻀﻟا<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻲﻟﺎﺻ<br />
ﻣﻷا ﻳﺻ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻟﺎﺳر ( 1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا<br />
ﻣ ﻟا ذﺎﺳﻷا لﺎﻋأو ةﺎﺣ ﺟﻣ : ﻲﺳﻓ دﻌﻣ<br />
( 2)<br />
لﺎآ ﻧﺗ ﻰﻟإ ﻓﺎﺳ ﺎﻬﻣو ﻟﺎﺑ نﻟا ﺣ ةﺑ رﺎﻓﻓ ﻣ ﻟاﻣ ﻣ ﻳﻟا ﺧ ﻣ **<br />
ﺎآ ةﺑ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا ﺎهأﺑ ﻲﻟا حﻼﺻا آﺣ ﻰﻟإ ﻧاو اﻟا ﻰﻟإ ﻊﺟر تﺎﻳﻌﻟا ﻊﻣ ﻊﻣو ﺳارد<br />
ﻟ ﻧﺎآ ، ﻌﺳاﻟا آﻼﻣأ نوﺷ ﺑ<br />
ها ﺎآ ، ﺎﻬﻋ ﺎﻣﺎﻋ ﺎﻗاﻣ ﻧأو ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺄﺗ ﻲﻓ هﺎﺳ<br />
اه ﺳ ﻌﺑو ﻲهاﺑا ﻬﻋ ﻲﻓ ﻌﻟ ﻲﻧﺎﻟا ﺎﻟا ﻳﻟا ﺧ ﺻأو ناﻌﺳ رآﻟا ﻊﻣ ةو ﻗﻼﻋ<br />
. ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﺑ ﺎﻬﻟ ﻲﻟا كﻟا ﺻأ قﻟا ﻰﻟإ ﺧﻷا<br />
.<br />
5ص<br />
،ﻧ ﻊﺟﻟا : ﻲﺳﻓ دﻌﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ــــــــــــ<br />
سﺎﻋ تﺎﺣﻓ و<br />
*<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻌﻣ سورد<br />
45<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
لﺟ ﺑ ﻟﺎﻟا ﻣ دﺟﺑ ﻲهﻷا ﻊﻟ ﻌﻟا قﻟا ﻋ عﺎﻓﻟا<br />
1933<br />
ﺳ يﻐﻟا بﺎﻟا مزﻻ<br />
( 1)<br />
.<br />
نوﺧ تﻻﺎﺟر و<br />
ﺑ ﻀﺧﻷا ﻊﻣﺎﻟﺎﺑ و<br />
مﻋ ﻋ سرﻓ ،يﻧﻟا و ﻲﻳﻟا ﻌﻟا ﻣ فﻐﻳ ةﻏ بﺎﺷ ﻣ ﻧاﻗأ ﻣ دﻋ ﻓر<br />
ﻟإ ﺎهذ ﺎﻣ آﻳ ﺎﻣو<br />
. ﻋ ﻣ اﺧ ﺑدأ ﻣ ﺎﻣ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا و ﻌﻳﻟا<br />
، ﻣ ﻧﺎﻓو هﺎﻧ يﻐﻟا ﻰﻋ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﺣﻻ ﻟ<br />
ءﺎﻟ هﺎﻳإ ﺎﻣو ﻋ بﻟ تاﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ﻲﻓ بﺎﻟا اه آ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا نأ ه<br />
( 2)<br />
ﺎﺟﻣ ﻗ ﻣ سورﻟا ءﺎﻟإ ةﺎﻓ ﻧﺎآ آو ، ﺑ**<br />
ةﻌﻣﺑ يﺳ ﻣ ﻲﻓ ﺳورد<br />
يذ ﻣ آأ ﺎﻓﻐﺷ ﺻأو<br />
، ﻋ ﻎﻧو هﻓو هذ ﺗ ﻳأ ةآ ةﻌﻣﺑ يﺳ ﻣ ﻲﻓ<br />
ﻰﻟا1933<br />
ﻣ)<br />
. ﺎﻌﻟا ﺗاﻟا ﻰﻟإ ﺎﻌﻣ ﻌﻟﺎﺑ ﻗ<br />
تاﺳ ﻊﺑرأ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻳ ﻰﻋ يﻐﻟ ﻲﺳارﻟا راﻟا ﻣا<br />
مﻋ ﻲﻓ ﻋﻀﺑ ﺎﻬﺣﺎﻟ ﻬﺗ ىﻟا ةزﺎﺟا ﺗﻣ ﻰﻋ ﻟﺑ ﻳﺎﻬﻧ ﻲﻓ جﺗ ، ( 1937<br />
. ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ سراﻣ ﻲﻓ ﻳرﻟ<br />
ﺎﻬﻣﺎﺣ هﺗو ﻐﻟاو ﻳﻟا<br />
هﺗ ، ﻳﻗ كﺳو ﺣ ةﺳو ﺗ ﻣ يﻐﻟا ﺎﻬﻐﺑ ﻲﻟا ﺟرﻟا نأ آﻟﺎﺑ ﻳﻟاو<br />
تأر ﻌﻟا نأ ﻏ ، ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻳﺧ ةدﺎﻋ ﻰﻋ ﻧﻳﻟا ﻊﻣﺎﺟ ﻲﻓ ﻌﻣ ﻰﻋ لﻟ<br />
ﻲﺻﻷا ﻣ ﻰﻟإ ﻌﺟرﺄﻓ<br />
، ﺎﻬﺗراد ﻌﺑﺎﺗ ﺳرﻣ ﺗ تﻼهﻣ ﻳ يﻟا ﻟا ﻓ<br />
ﺳرﻟا ﺳا ﻧ ﻳ ﺎﻬﺳرﻟ عﻓ ﻓ ﻬﻣ ﻟ آوأو ، ﺗﺎﺑ ﻳﻣ ﻳﻟﺎﺑو ساروﻷا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
اﻟا<br />
ﻌﻣﺎﺟ ﻲﻓ ﻲﻌﻣﺎﻟاو ﺑ يﻧﺎﻟا ﻌﺗ ﻰﺗو 1894 ﺳ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻟو:<br />
لﺟ ﺑ -*<br />
لﺎﻣ ﻟﺎﺧ ﻣﻷا آﺣ ﻌﻗ ﺎﻟو ﻟا ﻋﺎﺟ ﻲﻓ اﻀﻋ نﺎآ ، 1924 مﺎﻋ ﻟا ﻲﻓ هارآﻟا لﺎﻧ ﺣ<br />
لﻼﺧ ﺻأو 1931 مﺎﻋ ﻟا ﻲﺳﺎﻟا حﻟا ﻰﻋ ﻬ ﺛ ، ﻣﻸﻟ ﻲﺣﻼﺻا بﻟا ﻣﺎﻧﺑ ﻰﻟإ<br />
ﻲﻓ « ياﻟا ﻲﻣﻼﺳا ﻲﻧﻟا ﻊﻟا»<br />
ﺳﺎﺑ فﻌﻳ ﺎﺻﺎﺧ ﺎﺑﺣ نآ ﻗو ، ﻟاﻟا ﻋز تﺎﺛﻼﻟا<br />
. 301ص<br />
، ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ هرودو ﻲﻌﻟا ﻟا ﻟا : شﻳﻣ ﺣأ ﻧأ ، 1938 ﻳﺟ<br />
ﻟ ﻟا آﻟا ، ﻌﻟاو ﺑﻟا ﻲﻓ هدﻬﺟو ﻓ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا : ﺑار ﻲآﺗ ( 1)<br />
. 64 ص ،(<br />
تد ) ،اﻟا<br />
، ﻊﻳزﻟاو<br />
ـ1922<br />
ﻲﺳ ﺑ نﺎآ ﻗ 26 ﻗر ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻬﻧ ﻲﻓ ﻊﻳ : ةﻌﻣﺑ يﺳ ﻊﻣﺎﺟ **<br />
ﻧأ . ﻀﺧﻷا ﻊﻣﺎﻟ ﺎﻌﺑﺎﺗ ﺎﻋﻓ رﺎﺻ ﺛ ةﻼﻟاو ﻌﻟ ﻼﻣ نﺎآو ﻲﺑﻌﻟا ﻲاﺑﻻا ﻟ آﻣ 1927<br />
. 383 ص ـ ﺎﺟذﻧ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋو هﻋ ﻣ ـ ﺻﺎﻌﻟاو ﻳﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا:<br />
فﺎﺻﺑ / ع<br />
.<br />
277ص<br />
، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ،ساروﻷا<br />
ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
لﺎﻣأ ﻟا ﻣ ﻧاﻗأ ﻌﺑ ﻓر<br />
( 1)<br />
.<br />
1937<br />
46<br />
ﺳ ﺗﺎﺑ ﻌﻟاو<br />
ﺑﻟا ﺳرﻣ ﻲهو مﻷا<br />
. عﺑﻟا هه ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ سأر ﻰﻋ نﺳ يﻟا رودرد ﻋ ﻟا<br />
: ﻟاو ﻌﻟا يﻐﻟا<br />
ﻧﺎﻟا اﻬﻟ وﺎﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةﻟا ﻲﻓ ﻌﻟا مﺎﻬﻟا ﻣ حﻼﺻﻻاو ﻌﻟا ﻬﻣ ﻌﺗ<br />
ﻲﻓ ﻟاو ﻗﺎﻟا ﻬﻟا هه سرﺎﻟ ﺳأر ﻣ ﻰﻟا دﺎﻋ ﺳارد مﺎﺗا ﻌﺑ يﻐﻟا نأ ﻏ ،<br />
ﻰﻟإ ةدﻌﻟاو<br />
، ءﺎﻣﻟا ﺷ ﻣ ﻌﻳ يﻟا ﻟﺎﺑ فاﻋﻻا سﻳ اﻬﺑ هو ، ﻧ ﻗﻟا<br />
ﻰﻋ ﻋ ﺎﻣ ﻟذ ، لﺻﻷﺎﺑ ﻟاو قﻼﺧﻷا ﻳﻬﻟ ﺗ ﺑﻋ ﺣ ﻲهو ،ﻀﻓ ﺻﻷا<br />
ﻬﺗﻣ ﻲﻓ ﺎﻬﺑ اﺗ ﻲﻟا ﻟا ﻲهو ، ﺗﻣﻼﺗ ﻲﻓ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻲﺑﻟا ﻟا ﺳﻏ<br />
ﺧ نﻳ<br />
ﻰﺣ ﻣو هأ ﻰﻟإ آ ﺗﻣﻼﺗ ﻓﻳ نأ ﻰﻋ ﻟا صﺣ ﻟ ، ﻗﺎﻟا ﺣﻼﺻا<br />
ﻟﺎﻌﺗ ﻣ ﻧﻬﻳ اﻧﺎآ ﺎﻣ ﻬﺑ ﻌﻳو ﻋ ﻣ ﺣ ﺎﻣ ﺗﺟ ءﺎﺑأ ﻌﻳ ، ﻬﺑ ﻟ ﺳ<br />
هرﺎﻓأ عرﻳو ، ﺑﻟاو قﻼﺧﻷا ﺳﺎﻣ ﻬﺑ ﻳو ﻟا ﻟا ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا<br />
يﻐﻟا<br />
ﻣ ﻟاو ﻌﻟا ةدﻋ ﻲﻓ ﺗرا ﻲﻟا ﻀﻟا هه ،<br />
يرﺎﻀﺣ آﻣ هأ ﻌﺗ ﻲﻟا ﺗﺎﺑ ﻳﻣ ﻣ ﺗا ﺣ ،<br />
1937<br />
( 2)<br />
ةﻳﻟا ﺣﻼﺻا<br />
ﺳ ساروﻷا ﻣ ﻰﻟا<br />
ﻧ ﻲﻓ اهو ﻌﻟاو ﺑﻟ ﺳرﻣ حﺎﻓا طوﺷ ﻟ ﺗو ﺗ ﺎﻬﻧﻟ ﻟ اﻣ ساروﻷﺎﺑ<br />
. مﺎﻌﻟا<br />
نﺎﻓ<br />
ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻲﻌﻣ و خﺷ ةدﺎﻋ ﻰﻋ ﻟا ﺎﻧ ﻬﺳا ﺳرﻟا هه ﻲﻓ و<br />
ﻟا بﻳ ﺎﺑ ﺎﻬﻓا ﻲﻟاو ﻌآ ةﻳﻟا و ﻲﻓ ﻟ ﺳرﻣ لوأ ﻧﺎآ ﺎآ ﺎﻬﺑ ﻌﻣ لوأ<br />
ﻟﺎآ داﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا سرﻳ و ﻌﻟاو ةرادا ﺑ ﻊﻳ ،رودرد ﻋ ﻓر ﻓر ﺗ<br />
ﺎهﻏ و<br />
( 3)<br />
نوﺷاﻟا<br />
ءﺎﻟا، ﻳﻟا ةﻟا و تادﺎﻌﻟا ﻓ ، ءﺎﻧا و ءﻼﻣا ، فﻟا و<br />
ئدﺎﻣ ﺗ و ﺎﻟا ﺑﺗ ﻲﻓ هدﻬﺟ ﺗ ﻰﻋ صﺣ ﺎآ ، ﻋﻟا و ﻳﻐﻟا داﻟا ﻣ<br />
ﺧ نﻟ اه و حﻼﺻا سراﻣ ﺳ ﻰﻋ ﺎﻬﺗﻣﻼﺗ ﻣ ﺎآ ﺎﺟﻓ ﺳﺄﻓ ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا<br />
. ةﻟا قﻼﺧﻷا و ﺑﻟا ئدﺎﻣ ﺗ ﻲﻓ ﺳرﻟ ﺳ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
راد ( ﻲﻟا عﺎﻟا ) 1ج<br />
،اﻟا<br />
ﻲﻓ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟ ةاﻟا ةﻟا:<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 1)<br />
. 94 ص،<br />
1999،<br />
اﻟا ﻣﻷا<br />
1ط<br />
،اﻟا ﻣﻷا راد ، ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا<br />
ﻋ اﻟا مﺎﻣا:<br />
نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ و ﻀﻓ ردﺎﻟا ﻋ ( 2)<br />
. 154ص<br />
،(<br />
تد)<br />
.<br />
94 ص ،ﺑﺎﻟا<br />
ﻊﺟﻟا:<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻣ ﻬﺷأ ﺛﻼﺛ ﺎﻬﻣ ﻰﻀﻗ ﻲﻟا و ﻳ ةﻣ ساروﻷا ﻲﻓ يﻐﻟﺎﺑ ﻟ مﺎﻟا ﻳ ﻟ<br />
( 1)<br />
ﻗوأ ﺣ ﺗﻣ تﻋا ﻲﻟا بﺎﻌﻟا مﺎﻣأ ﻧ ﺟو ﻰﺣ<br />
47<br />
1937 ﺳ ﻣ ﻟا ﻓ<br />
آ و ه ﺗ ﻲﻟا ﺎﻟﺎﺑ ﻌﻣﺎﻣ ﻰﻟإ ﺳ و ﻟا عدوأ و رودرد ﻋ ﻟا ﻓر<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟ ﻗاﻓ نﺎآ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ و ﻬﺟ ﻣ اه ﻟا ﻲﻓ حﻼﺻا<br />
تﻻﺎﺟر<br />
. راﺳﺎﺑ ﺎﻬﻟإ ةدﻌﻟا ﻰﻋ ﻌﻳ و ﻧ ﻲﻓ ﻳ ﻗ ﻳﻣ و<br />
ﻏر مﺎﻣأ و يﻐﻟا ﺎهﻻﺗ ﻲﻟﺎآ ﻗﺎﺷ و ﻌﺻ ﻬﻣ ﻲﻓ أﻟ ﻟﺎﺑ ﻲﻌ ءﻲﺷ ﻧا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻲه و ﺎﻬﺑ ﻌﺗ ﻲﻟا ﺳرﻟا ﻰﻟإ ىﺧأ<br />
ةﻣ دﻌﻳ نأ ﻌﻟا ﻲﻓ ﺣﻟا<br />
*<br />
ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ ﻲﻓ يﺑﻟا ﺎﻬﻗﺎ ﺎهروﺑ ﻋ ﻲﻟا ، ﻳدﺎﺑ ﺑا ﺎهذﺎﺳأ و<br />
ﻳأ ، ﻌﻟا تﺎﺣ ﻋ تدﺎﺟ ﺎﻣ ﻊﻳ و سرﻳ كﺎه ﻲﺑ و<br />
( 2)<br />
ﻳﻟا ﺎهﻣ ﻲﻓ ﺑ<br />
ﻟ ﻲﻟا مﺎﻬﻟا ﻰﻟﻳ و ﺗاﻟا ﻲﻓ ﻲﺗﻟ ﻳﻟا ﻣﺎﻣأ ﻳ ، ﻌﺑ ﺎﻓ ﺧ ارﻗ ﻟ نﺳ<br />
عﺷ ﻗ نﺎآ ﺎﻣ ﺻاﻟ ﻧ ﻣ ﻊﺳ يﻟا لوﻷا هﻣ ﻌﻟا ﻳﻣ ﻧﺎﻓ ﻗ ﻣ هﻏ ﺎﻬﻟﺄﻳ<br />
1936<br />
ﺳ ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟﺎﻗ ﺎﻣ لﺎﻟا ﺳ ﻰﻋ ﺎﻬﻣ و ،ةءﺎﺑ رﺎﻓأ<br />
ﻣ ﺳﺗ و ﺎﺑ ﻲﻓ<br />
نﺗ نأ ﻳﺗ ﻻو ﺎﻧﻓ نﺗ نأ ﻳ ﻻ و ﺎﻧﻓ ﻟ اﻟا نإ<br />
"<br />
جﺎﻣدا ﺳﺎﺳ ﺎﻀﻓار<br />
ﺎﻬﻐﻟ ﻲﻓ ﺎﺳﻓ ﻋ ﻌﻟا آ ةﻌﺑ ﻣأ ﺎﻬﻟ و ، تدارأ ﻟ و ﺎﻧﻓ ﺗ نأ ﻊﺗ ﻻ و ﺎﻧﻓ<br />
." ﺎــــــﻬﻳرﺎﺗ ﻲﻓ و ﺎﻬـــــــــــــﻳد و<br />
ﺑ ﻣ ﻧﺎآ ةﺎﺑ ﺗﻳ ﻌﺟ ﺎﻣ ءﺎﻌﻟا و ﻌﻟﺎﺑ ﻗﻼﻋ ﺗ ﻰﻋ يﻐﻟا ﻟا صﺣ ﻟ<br />
ﻌﻟا ﻳﻣ ﻲﻓ ﻳﻌﻟا تﻼﺎﻌﻟا ىﺣإ ﻰﻟإ ﻲﺗ ﻲﻟا و ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ تاﺗ<br />
مـــــﻳ ﺑ ﻓﺎﻓز ﺣ ﻗﺄﻓ ،ةﻏ ﻣ ﻰﻟإ دﻌﺗ ﻲﻟا لﺻﻷا يوذ ﻣرﺗ ﻗ<br />
( 3)<br />
ىـــــــﻌﺗ ﻲﻟا و ﻌﻟا ﺻﺎﻌﺑ ﻌﺗ ىﻣ و يﻐﻟا ﻗﻼﻋ ﻌﻳ اه و 1944ﻓﻧ26<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 93 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 1)<br />
ﺎﻬر و ﺳﻻا ﺑ فﻌﺗ ﻌﺟ ﺎﻬﻟ ﻧﺎآ اﻟا ﻲﻓ ةﻟا سراﻟا ما ﻲه ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ -*<br />
ﻓا ﺎﻳﺷ ﻌﺑرﻷا ﻬﻧ ﻲﻓ ﺎآ ﺎهﻣ 1932 ﺳ دﺎﻋﻻا ﻰﻋ ﺗ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا<br />
ةﻟا<br />
: ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ﻧأ 1937 ﻲﻧﺎﺟ 09 / ه 1355 لاﺷ 26 ﻲﻓ ﻳﻟا ﻟا اه ﻲﻓ ﺳرﻟا<br />
60 ص ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟ ةاﻟا<br />
. 94 ص،ﻧ ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 2)<br />
.<br />
6ص،<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻣ ﻟا ذﺎﺳﻷا لﺎﻋأ و ةﺎﺣ ﺟﻣ : ﻲﺳﻓ دﻌﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
راﻏ ﻰﻋ خﻟا و ءﺎﻗﺻﻷا ﻣ ﻟا<br />
ﻲﻧﺎﻬﺗ نﺎﺟوﻟا ﻰﺗ ﻗ و، ﺳأر ﺑ ﻗﻼﻋ<br />
( 1)<br />
ﻣ ﺎﻟ آﺗ ﺎﻣ ﻲﻓ<br />
: ﺎﻬﻓ لﺎﻗ ﻲﻟا و ﻲﺟارﻟا ﻟا ﻟا ﻳﺻ ﺎهﺎﻟأ ﻲﻟا ةﻟا<br />
روـــــــﻟا اﻬﺑ ﻟإ ﺎه ﻲـــــــــﻳﺻ ﻟإ ﺎه<br />
ـــﺳﻷا ﻰﻗرأ ﻣ ﻳﻓ ﻓ و<br />
48<br />
ﻳدأ جاوز جاوﻟا ﻌﻓ<br />
ﻐﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻟ ﺎﺳورد ﺗ ﻳدأ جاوز جاوﻟا ﻌﻧ و<br />
ﻟا حﻼﻟا نﻳ نأ ﻟ ﺟرأ و يﻏﺎﻳ هأ<br />
رــﻟا و ءﺎﻬﻟا آ و ﻳﻟ ـــــﻌﺳ آ ﻲﺧأ ﻟا مادأ<br />
روﻟا و ىدﻟا ﺎﻋ نوﻳ ةﺎــــــﺣ ةﺎﺑﺄﺑ آﻌﺳأ و<br />
اه ﻬﻳ و ﻳﻟا و طﺎﻟﺎﺑ ﻣ يﻐﻟا ةﺎﺣ ﻧﺎآ ﻗ ﻲﻓ و<br />
ﻲﻓ ﻌﻟا و ﻟا بﺎﺻأ ﻋ ﺧﻟ ﺛ ﻣ ﻧآ ﻲﻓ زرﺎﻟا ﻲﻋﺎﺟﻻا هرود ﺗ ﺎﺛو<br />
ﻬﻳ و هﻓﻋ ﻣ و ﻣ ءﺎﺑﻷ ﺎﻧ مﻳ نﺎآ ﻼﻣ ﻲﺎﻀﻟا زﺎﻬﻟا ﻲﻓ ، ﻟﺎﻌﻟا ﺻﺎﻋ<br />
مﻗ ﻧأ ﺎﺛﻟا ﺗ ﺎﻣ و ﻬﻗﺣ<br />
تﺎﺛ ﻟا ﻳﺗ و ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻟاﻌﻟا مﺎﻣأ ﻰﻟا ﻳﻟا<br />
ﻋ زﺣ ﻟﺎﻟا دﻻوأ شﻋ ﻣ<br />
ﻣ ﻋ ﺣ يﻟاو<br />
( اﻧوﻓ وﻏ)<br />
1931<br />
ﻲﻧﺎﺟ<br />
(<br />
13<br />
شوﻣ ﺑ ﻟا ﻰﻌﻟ ﺑا<br />
)<br />
ﻟ ﺣو ﻗ ﺎﻧ<br />
ﻳرﺎﺑ ردﺎﻟاو ه ﻧﺄﻟا ﻟا ﻳ ﺎﻓ ﻟا<br />
ﻲﻧﻟا<br />
ﻊﻣ ﻋاﻧ ﻀﻗ ﻲﻓ اهو اﻧ ﻧﻓ<br />
( 2)<br />
. .<br />
1900<br />
ﺎهرﻗ ﻣاﻏ ﻊﻓﺑ ﻟﻼﺧ<br />
نادﺎﺷ زﺣ كﻟا ﻌﺑ آﺎﻟا<br />
ﻳﺗ ﻰﻟإ ﻲﺎﺳﻟا روﻟا ىﻌﻳ هﻧ ﺑ ﻓ اه ﻰﻋ يﻐﻟا رود ﻳ ﻟ و<br />
ﻣ ساروﻻا ﻣ ﻳﻓاﻟا ﻧاﻗﻷ تﺎﺟﺎﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ءﺎﻀﻗ و ﺎﻟا و ﻳدﺎﻟا تاﻋﺎﻟا<br />
وأ ﻟا ﺧاد ﻟذ نﺎآ ءاﺳ ةﻟا ﺗﻼﺗ ءﺎﺛأ ﺻﺎﺧ ،ﻗ ﻲﻓ ﻌﻣ اﻧﺎآ ﻳﻟا وأ ﺳأر<br />
( 3)<br />
.*<br />
ﺟرﺎﺧ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا<br />
ﻰﻟإ ةاﻬﻣ ﻲﺟارﻟا ﻟا ﻟ ةﻗ ( 1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻟا ﻰﻌﻟ ﺑا ﺣ ﻲﻓ ردﺎﻟا ﻟا ﻧ ﻰﻋ يﻐﻟ تﺎﻌﺗ ( 2)<br />
. 204 ص ،ﺑﺎﻟا<br />
ﻊﺟﻟا : نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ و ﻀﻓ ردﺎﻟا<br />
ﻋ ( 3)<br />
ءﺎﺑأ ﻣ وأ ﺎﻗﺻأ ﻣ ءاﺳ ﻟإ ةدراﻟا ﺎﺳﻟا ﻣ ﻟا ﻰﻋ يﻐﻟا ﺷرأ ﺎﻧﻋ ﻗ و -*<br />
دورﺎﻟا ﻣ ﻎآ 5 رﺎﻀﺣإ ﺎﻬﻓ ﻳ ﻲﻟا و ﺎﻬﻋاﻧأ ﺑ تﺎﺟﺎﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ءﺎﻀﻗ ﻣ نﻳ ﻣ<br />
1943<br />
ﺑآأ 21 ﻳرﺎﺑ ﻧﺗ ﻣ ﺗدﻋ ﻌﺑ اهو ﻟﺎﻟا ﻰﻋﻳ ﻟ ﻳﺻ ﻣ ﻟا تدرو ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا<br />
ﻲهو
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
رﺻ اذو ﺛ ﻣ ﻬﻓ ﻋﺎﺟﻻا ﻧﺎﻟا ﻣ آ رﻗ ﻰﻋ ﺎﺟﻣ نأ ﻬﻳ لﻟا ةﺻ و<br />
ﺎﻬﺑ ﻊﺗ ﻲﻟا ﻳﻟا تﺎآﻟا هه نأ ﻲﻟ وﻳ ﺎآ، لﻼﺣﻻا مﺎﻳأ ﺗﺟ ﻲﺑ ةﻋﺎﻣ ﻲﻓ ﺣر<br />
ﻰﻋ مﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ،ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا سورد و ﺎﻧ ﺗ ﻟوﺎﻣ ﻰﻟإ دﻌﺗ ﻗ<br />
. نﺎﺣا و ﻟا و ﻟا ﻋ ﻰﻋ ﻟا<br />
و ﻟا ةﻋﺎﻣ ﻰﻟا ةﻋﻟا<br />
لﺎﻣأ ﻣ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ةﻣﻼﺗ ﺑ ﻊﺗ ﻗ ﻲﻣﺎﻟا كﻟا اه نأ ﺎﻗ اذإ ﻎﻟﺎﻧ ﻻ و<br />
ﻲﻓ اه ﻬﻳ و<br />
. نوﺧ و ﻲﻟا و ﻲﻧﻼﺗرﻟا ﻀﻟا و ﺳارﻟا ﻣ يﻐﻟا<br />
ﻟﺎﻀﻟا و ةﺳﺎﻟا ﻗﻟ ﻳدﺎﻌﻟا بﺣ ﻣ نﺎآ ﻧا يﻐﻟا ﻋ فﻋ ﺎآ<br />
عﻟ ﺑرﺎﻣ رﺎإ ﻲﻓ ﺧﻳ اه و ، ﻬﺑﺎﻗر ﻲﻓ ﺎﻟا ﻌﺗ ﺗﻣﻼﺗ ﻰﻋ مﻳ و ﻊﻳ نﺎآ ﻧا<br />
( 1)<br />
ﺎﻟا هه ﻣ ﻟا ﻰﻋ ﻲﻟا ﺷرأ ﺎﻧﻋ ﻗ و ،ﺎﺑ كﻟا و تﺎﻓاﻟا و<br />
. ﺎهﻧ ﻰﻋ ﻬﻳ و ﺗﻣﻼﺗ ﻣ ﺎﻬﻋﻳ نﺎآ ﻲﻟا<br />
ﻐﻳ ﻟ و ، هراﻣ يﻐﻟا مزﻼﻳ ﻟا كﻟا و ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا<br />
اه نأ ﻟا و<br />
مﻟا و دوﻣﻼﻟا ﻊاﻟا ﻣ هداز ﺑ ،ﺎﺷ ﻣﻷا ﻣ ﺗاﻟا و ﺻﺎﻟا ﻲﻓ ﺗ<br />
ﻲﻟا ﺷرأ ﻣ ءﺟ ﺎﻌﻳ و ، مﻼﺳا خﺷ و ءﺎﻌﻟا لﺎﺧ ﺑ ﺎﻣ ،ﻲهﺎﻣﻼﻟا<br />
ﺳرﻟا ﺣﻷ ﻳﺗ ﻲﻓ ﻟا ه سأر ﻰﻋ ه و ﻌﻟ ﺎﻬﻳﻳ<br />
نﺎآ ﻲﻟا ﺎﻟا ﻰﻋ<br />
ﺎهﺎآ ﺛأ ﻲﻟا مﻻﻵا ﻧ ﻲه ﺎﻬﺑ ﻟ ﺑ ﻲﻟا مﻻﻵا ﻊﺟ نأ ﻣ ﺛ ﻰﻋ خﻷا ﻟ و ... »<br />
( 2)<br />
. « ... ﺎهاﺟأ و قﻟا ﻊﻧﺄﺑ ﺎﻬﻣوﺎﻣو ﺎه عﺎﻓﻟ ﺎﻧاﻗ ﻊﻧ ﺎﻧﻓ ﺎهﺎﺳﺎﺗ اذإ ﺎﻧا و،<br />
ﻌﻟ ﺎﻬﻳ نﺎآ ﻲﻟا ﻌﻓﻟا ﻧﺎﻟا ﻋ ﺗ ﻌﻟا اﻬﻟ يﻐﻟا ﻟا ﺎهاﺳأ ﻲﻟا<br />
ﻟﺎﻓ<br />
ه و ﺎﻬﺑ ﻰﻳ ﺎهﻧ ﻲﻟا ةزرﺎﻟا ﻟا و ﻧ ءﻲﻟا ه و بﻬﻣ بﺳﺄﺑ ﻬآﺎﻣ ﻟﺎﻌﻳ و<br />
ﺎﻬﻓ ءﺎﺟ ﻲﻟا و ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو جﻓ ر ﻰﻟإ ﺎﻬﻬﺟو ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا لﻼﺧ ﻣ ﻓﺎﻟا سأر ﻰﻋ<br />
ﻲﻓ مﻌﻣ ه ﺎآ ﻣ ﺎﺟار دادﻟا ﺑ و ﻼﻌﻟا ﺑﻟ ةﺟﻟا ﻟﺎﺳﻟا ﺗﺎه ﻟإ ﺟوأ .. . »<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1943<br />
ﻳﻟا يﻟا ﻟﻟا ﺳﺎﺑ يﻐﻟا ﺧ ( 1)<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا، ﻌﻟا ﺣﻷ يﻐﻟا ﻟا ﻳﺗ ( 2)<br />
49
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا حوﻟا ﻋ ﻳ بﺳأ ﻬﻓ<br />
( 1)<br />
« ... رﻣﻷا ﻌﺑ حﻼﺻإ ﻰﻋ ﺎﻧﻌﻟ آدﻬﺟ لﺑ ﻓﺎﻟا<br />
ﻰﻋ تادﺎﻬﻟا ﻊﺗ و ،ءﺎﻋدﻻا و ﻟا ﻋ اﻌﺑ ﻊاﻣ ﺷ ﻋ ردﺎﺻ ﻌﺗ و<br />
ﻰﻟإ ذﺎﻟا ﻰﻋ ةﻟا ةرﻟا آا ﺎﻣ ،ﺷ ﻲﻓ يﻐﻟا ﺎﻬﻌﺟ ﻲﻟا ةﻟا قﻼﺧﻷا<br />
ﻋ ﺎﻟا مﺎﻟا<br />
ﻲﻓ ﻓر ةدﺎﻬﺷ ﺎﻬﻣو ، ﺣ ﺎﻳأ ﻋ زرﺎﻟا هﺛﺄﺗ و ﻊﻟا طﺎﺳوأ<br />
ىﻏ ﺎﻬﺑ ﻰﺗ ﻲﻟا تﻻﺎﻀﻟﺎﺑ و آﺑ ﺟﻟا اه نأ ﻬﺷا<br />
50<br />
... »<br />
ﻓ لﺎﻗ يﻟا يﻬﻣ ﻟا<br />
ﻊﺟ ﻣ رﺎﻋا و ﻳﺗ ﻣ ﺟ ﻟا اه نﺎآ ﻬﺑﻗ ﻲﻓ ةآ ﻧﺎﻣ ﺣﺎﻓ مﺎﻟا هأ بﻗ<br />
( 2)<br />
« ...<br />
ﺎهﻏ و ﻓﺎﻟا و ﺑﻟا و ﻌﻟاو ﻣﻟا طﺎﺳوﻷا<br />
نأ ﺑاﻏ ﻼﻓ هﻳﺎﻋ ﻣ عﺎﺟﺑ و ةﻟا قﻼﺧﻷا هﻬﺑ ﻰﺗ ﻗ يﻐﻟا ﻟا نﺎآ نإ<br />
ﺗﺄﺗ و هاﻣ ﺻ ﻲﻓ ﻀﻟا ﻟ دﻌﻳ يﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻲﺑﻟا ةﻣﻼﺗ ﻲﻓ ﻟذ نﻳ<br />
. ﺳ ﻟ ﺧ ﺧ اﻧﺎآ ﻳﻟا ءﺎﻌﻟا فﺎﻣ ﻋ فﻋ ﺎﻣ ﻟﺎﺻ ةﺄﻧ<br />
ﻟا و ﻲﻟﺎﻐﻟا ﺎﻬﻓ مﻗ اﻟا وو ﺗﺟ ﻲﺑ ﻣﺧ ﻲﻓ ﺗﺎﺣ يﻐﻟا ﻰﻀﻗ<br />
نأ ﻌﺑ<br />
و<br />
: ﺗﺎـــﻓو<br />
سأر ﻣ ﻣ رﻟا هﺧﺄﻳ نأ يرﻳ ﻳ ﻟ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ وأ ﻲﺧاﻟا ىﻟا ﻰﻋ ءاﺳ<br />
ﻲﻓ دﺎﻋ ﻳﻟا ﺗزﺎﺟإ ءﺎﺛأو<br />
1974<br />
ﺻ ﻲﻓ ،ﺣر ﻣ ﺳ<br />
36<br />
ﻌﺑ ﻟإ دﻌﻳ ﺛ ساروﻷا<br />
ﻰﻟإ ﺗدﻋ ﻋ و ،ﻓرﺎﻌﻣ و ﺑرﺎﻗأ و هأ ﺑ ﺗا ﺣ ، ةﻏ ﺳأر<br />
ﻟ ةرﺎﻳز<br />
ءﺎﻧأ ﻗﺎﺗ و<br />
( 3)<br />
1947<br />
ﻳﺟ<br />
24<br />
مﻳ ﺑر راﺟ ﻰﻟإ ﺣر و رﻟا هﺄﺟﺎﻓ ﺻﺎﻌﻟا اﻟا<br />
يراه ﺣاﻟا ﻟا و ،ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا ﻗﻣ ،ﺻﺎﻌﻟﺎﺑ ﻟﺎﻌﻟا ةﺑ باﻟا يروو ﺗﺎﻓو<br />
ﺳﻟا تﺎﻬﻟا ﻣ ﻬﻣ آﻣ ﻋدو ﺣ ،اﻟا تﻻﺎﺟر ﻣ<br />
ﻳآ و ﻳﻣﺑ<br />
. نﺎﺑ ﻻإ تﺎﻟا و ﻟا ﻣ نﻵا ﺧ ﺎﻣ ﻰﻳ ﻟ و ﻌﻟا تﺎﻬﻟا و<br />
ﻟا اﻬﻟ ﻣﺧ ﺎﻬﻣﻗ ﻲﻟا ﻟﺎﻋأ و هدﻬﺟ لﻼﺧ ﻣ اﻟا ءﺎﺑأ ﺑ ﺎﺣ يﻐﻟا ﻗو<br />
توأ<br />
30<br />
. ﻲﻬﻣﻼﻟا ﺻﻼﺧإ و ﻟا<br />
ﻧﺎﺗ ﻋ ةهﺎﺷ ﺑ ﻲﻟا و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲﺗﺎﻧﻟا يداﻟ ﻲﻟا جﻟا ر ﻣ ﻟﺎﺳر ( 1)<br />
،ﻌﺑاﻟا ﻟا ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ نﺎﻟ ( ﻳﻟا)<br />
ﺎﻟا ةﻳﺟ ( 2)<br />
. 12ص,<br />
2006<br />
.<br />
29 ص، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ،رﺳ ﻲﻓ يﻐﻟاﻣ ﻟا:<br />
نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
51<br />
: ﺑدﻷاو ﻳﻟا هرﺎـــﺛأ<br />
ﺑﺎﻟا ﻲﻓ ةهﺎ هﻣ و ﻟﺎﻋ ﻧﺎﺑ تارﺑ يﻐﻟا زﺎﻣا ةردﺎﻟا هرﺎﺛأ لﻼﺧ ﻣ<br />
ﺛ ﻌﻟا و ﺑﻟا ناﻣ ﻲﻓ ةرادا و ﻟا و ﻳرﻟﺎﺑ ﻟا ﻟﺎﻐﻧا نأ ﻻإ ،ﻟﺄﻟا و<br />
يرﻟا<br />
ﻌﻟا ﻲﻓ ﻟذ ﻌﺑ اﻧا و ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا رﺎإ ﻲﻓ يدﺎﻟا ﺎﻧ<br />
ءﺎﺟ ﻟﻟ ﻟﺄﻟا و ﺑﺎﻟا ﻋ ﻐﺷ ﻟا مﺎﻬﻟا و ﺎﻟا هه آ<br />
. ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا و ﻲﺳﺎﻟا<br />
. ﻐﻟﺎﻟا هأ ﻏر ﻼﻗ آ ﺎﻣ<br />
ةﻳﺟ صﻟﺎﺑ ﺎﻬﺗﻧ ﺻ تﻻﺎﻣ ﻣ ﺑﻟا يﻐﻟا رﺎﺛأ ﻋﺗ ﻗ و<br />
ﺧأ بﺎآ و ﺎﻬهﺎﻣ ﻲﻓ ﻌﻟا سراﻣ<br />
ﺗﻋا بﺎآ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ لﺎﺣ نﺎﻟ ﺎﻟا<br />
. 1952ﺳ<br />
ﻟأ<br />
ﺣر ءﺎﺛأ ﺎﻬﻧود ﻗ يﻐﻟا ﻟا نﺎآ تﻻﺎﻣ ﻋ ةرﺎﻋ ﻲﻬﻓ ﻟا تﻻﺎﻟا ﺎﻣأ<br />
ﺳﺎﺑ ﻳﻟا ﻓﺎﻟا ﻣ ةﻋﺑ ﻣ ﻰﻟإ<br />
تﻼﻣو اﺟ ﻲﻓ ةرﻟا ﻳﻟا تﻻﺎﻟا<br />
1953<br />
ﻌﺑو<br />
ﺳ ﻳاﻟا ﻓﺎﻟا ﻓو سأر ﻰﻋ<br />
1952<br />
ﻳﻟا ةرﻟ ﻧﺎﻟا ىآﻟا<br />
،سﺎﻟا ﻊﻣﺎﻣ ﻰﻋ ﺎﻬﻳ ﻟا نﺎآ ﻲﻟا ﺗﺎﺳﺎﻟا ﻟا ﻌﺑ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ اه ﻗﻣ<br />
. ﻋ عﻼﻻاو لﻟ ﺎﻓو ﺎﻣو.<br />
ﻎﻟﺎﻟا ﻊﺳاﻟا ﻟﺎﺧو ﺎﻟا هﻓ ﻰﻋ رﺎﺛﻵا هه ﻟ ﻬﺗو<br />
: ﻓﺎﻟا هرﺎﺛ.<br />
قﻟا ﻣ تﻋ : ناﻌﺑ تﻻﺎﻣ / أ<br />
ﺎﻬﺣ تﻻﺎﻣ ﻲﻓ ﺎﻬآ و ﺗﺎﻋﺎﻧا و ﺗﺎﺣﻼﻣ ﺣﻟا هه ﻲﻓ يﻐﻟا ﻣ ﻊﺟ<br />
ﻲر ناﻋ ﺗ ﺎﻟا ةﻳﺟ ﻲﻓ ﺎهﻧ و ،قﻟا دﻼﺑ ﻣ ﺗدﻋ ﻌﺑ ﻗاﻣو هﻋﺎﻣ<br />
ﻳاﺑ ﻧﺎآ و ،ﻋﻓ ﻳوﺎﻋ<br />
ﻧﺎﺑ ﺎﻋﻣ ﺣ ةﻋ ﻌﺗ ﻲﻓ"<br />
قﻟا ﻣ تﻋ"<br />
ه مﺎﻋ<br />
. ﻲﺣ ﻲﺻ و يدﺳ يﻳﺗ بﺳﺄﺑ تﺗ و 1953 ﻳﺟ 21 ﻲﻓ ﻟا اه<br />
ناﺑ ةﻋ ﺷ ﻲﻟا يﻐﻟا ﺣر ﻳاﺑ ﻧﺎآ"<br />
آذو<br />
( ةرواز)<br />
بﻐﻟا ﺑا ﻲﻓ<br />
" ناﻋ ﺗ و<br />
ﻰﻟإ ﻻﺻو ﺎﺑ ﻓﻟا ﺣ ﺣ ،ﻧﺑ اروﻣو اﻟا ﻣ ﺎﻗﻼﺗا ﺑﻋ<br />
ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ﺎﻬﻣ ﺗ ﻟ ﻲﻟا ﻳﻟا هه ﺑا ﻲﻓ ﻓﻟا ﺑ ﻲﻀﺣ يﻟا ﻬﻟا لﺎﺳﻻﺎﺑ<br />
،ﻧرد ، تﺳ ﻰﻋ ةآ باﻟا و بﻟا رﺎﺛ ﻧﺎآ ﺣ ﻲﻓ، هﻌﺗ ﺣ ﻰﻋ ﻧﺎﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﺎﻣ ﺎﻬﺗﻻو ﻰﻋ مﻼﺳ و هﺎﻟا ﺎﻬﺑﺎﺷ ﻰﻋ مﻼﺳ و ﺎﻟ ﻰﻋ مﻼﻓ » لﺎﻗ ﺧﻷا ﻲﻓ و يزﺎﻐﺑ و<br />
ﺎﻣأ ﺎﻬاﻣ و ﺎﻟ ﺗ ﻧﺎﻓ<br />
( 1)<br />
«<br />
ﻬﻟا و ﻳدﻌﻟا ﻣ ﻬﻧﻷ اورﺄﺛ و ﻟا ﻲﻓ اﻟﻋ<br />
. * ﻟ صﻼﺧا و لﻌﻟﺎﺑ وﻣ ةﺧﺄﻣ تءﺎﺟ ﻓ مﺎﻟا ﺗ<br />
دﺎﺷأ ﺣ ﻣ ﻲﻓ ﺣﻟا ﺣﻣ<br />
ﺑ ﺧد يﻟا ناﻌﻟا ه و<br />
52<br />
" ﻣ ا ﻧﺎآ ﻲﻓ<br />
ﺛ ،ﺎهﺟﺎﺑ ةﻣﺎﻌﻟا ةهﺎﻟ ﺣ ةرﺻ مﻗ و ﻳﻟا هه ﻟﺎﻌﻣ و ةهﺎﻟا ﻳﻣ و ﻌﻟا هﺎﻌﺑ<br />
. ﺎﻬﺑ ﺑﺎﻳا ﻬﺗرﺻ و ﻣ ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻋ ﻳﻟا ﻰﻟإ ﻧا<br />
ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا دﻼﻟا ﻲﻓ ه ناﻋ ﺎﻬﻟ ﻊو ﻲﻟا و ﻳدﻌﻟا ﺣﻣ ﻧﺎﻓ هﻷا ﺣﻟا ﺎﻣأ<br />
سﻟا ﻲﻓ ﺑ ﺛﺗ ﺎﻣ و ﻳد لﻼ ﻣ ﺑ ﻲﺣﺗ ﺎﻣ و ﺳﻟا آﺎﻣﻷا ﻳﺗ ﻲﻓ دﺎﺟأ ﺣ<br />
ﻟا لﺎﺳﻻا ةوﺎﺣ ﻰﻟإ ﻧا ﺛ ،ﻓ ﻰﻋ ﻓ جﻋ<br />
ل ﻳﻌﻟا ﻋ ﻟا<br />
**<br />
ﺎﻓاﻐﺟ ﺎﺻ و ﺷ ﺎآ ﻟا<br />
ﻰﻋ ءﺎﺑ ﺧ و، ﻲﻟا ﻟا ﻲﻓ وأ ﺳﻟا آﺎﻣﻷا ﻲﻓ ءاﺳ ﻓﻟ<br />
"<br />
. دﻌﺳ<br />
ﻟا ﻋ ﻟا ﻟا ﻲﻳﻟا ﻟا و ﻲﻣﻼﺳا ﻋﻟا لﺎﻀﻧ و ةﺎﺣ ﻣ ةرﺻ : بﺎآ/<br />
ب<br />
ﺗ و يﻐﻟا ﻟا ﺑ تﺎﺗ ﻋ ﻗاﻟا ﻟﻵﺎﺑ بﺎآ ﻋ ةرﺎﻋ ه و<br />
: ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
اه ﻲﻓ يﻐﻟا نا ﻟا و ،هروﺑ ﻋ ﻋ و ﺟﺧأ يﻟا ﻲﺳﻓ دﻌﻣ ﺣﺎﻟا ﻋ<br />
ﻬﺳا ﻗ و ﻳدﺎﺑ ﻳ ﻟا ﻋ ﻟا هذﺎﺳأ و ﻌﻣ ﻧﺎﻣ روﺑ ةدﺎﺷا رﺎﺧا بﺎﻟا<br />
ﻰﻟإ ﺎﻬﻌﺟرأ ﻲﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﺎﻌﻟ ﻳرﺎﻟا و ﻗﻌﻟا لﺻﻷا ﺎﻬﻓ لوﺎﺗ ﻣ<br />
ﻳرﺎﺗ ﺳارﺑ<br />
ﺳﺎﻟا ﻧﺎﻟا و ﻌﻟا ﻲﺎﻟﺎﺑ اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ ةﻬﻟا ﺟﺎﻬﺻ ﻗ ﻣ ﻳﺑﺑ لﺻأ<br />
ﻬﺗﻋﺎﺳو ﺎﻟا تو ﻲﻟا ﻲه ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﺟﺎﻬﺻ نأ ﺎﻋ ﻰﻳ ﻻ و ﺎﻌﻟا هﻬﻟ<br />
ﻧﺎﻣ ﺎﻧﻟا تﻸﻣ ﻲﻟا ﺎﻟا ﻟوﻟﺎﺑ فوﻌﻟا و ﻣ ﻲﻓ ﻬﻣ ﻣﺎﻗ لﺎﺟﻟا<br />
و لﺎﻟﺎﺑ<br />
ﻳرﺎﻟا ﻲﻓ ﻣ ﻧﺎﻣ ﺳر ﻲﻟا و مﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟﺎﻌﻟا ﻗ ةهﺎﻟا ﻳﻟ هﺗو ارﺎﺧأ و<br />
بﻐﻟا ﻲﻓ هﺎﻟا ﻟوﻟا لﺣ تﺎﻣﺑ ﺑﺎآ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻬﻣ ﻊﻓر ﻲﻳرﺎﺗ بﺳﺄﺑ و،<br />
ﺑ ﻲﻳ ﻣﻷا ﻌ ﻰﻟإ ﺳ ﻊﺟﻳ يﻟا ﻌ و ةﻗ ﻣ ﺎﻬﺑ تﻣ ﻲﻟا ﺣاﻟا و ﺳوﻷا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.( 1954 ﻲﻧﺎﺟ 1 ) ه1373<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻊﺑر 26 ،252<br />
دﻋ، 06 ﺳ ،2<br />
ﻟا : ﺎﻟا ( 1)<br />
1995 اﻟا ﻌﻣﺎﻟا تﺎﻋﻟا ناﻳد ، ﻳﻟا ﺑﻌﻟا<br />
ﺣر ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟﺎﺣﻟا تﺎهﺎﺗا ﻧا *<br />
1995<br />
اﻟا ﻣﻷا راد ﻳﻟا ﻳاﻟا ﺣﻟا ﻲﻓ ةرﻟا و ﻟا ﻧأ **
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳﻟا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﻣﺎه ﻳرﺎﺗ ﺣاﻣ بﺎﻟا ﻳ و نﺎﻣرﻟا تﺎﻣه و ﻌﻟا<br />
ةهﺎﻌﻣ ﻰﻟإ ﺎهدﺎﻋأ ﻲﻟا و ﻳﻟا ﺎﻬﺗﻓ ﺗﺎﻟا ﺎﻬﻓ زﺑا و<br />
ﺑ اه و ﺑﻀﻣ ﻧﺎآ ﺎﻬﻧأ هﻧ ﻲﻓ ﺎهﻣ ﺎﻣ<br />
: ر باﺑأ ﻌﺑرأ ﻲهو ﻲﻣﻟا ﺎﻬﺗﺗ ﺣ<br />
53<br />
: ﻳاﻟا ﻧﻟا تﺎﻗﻼﻌﻟا<br />
هأ ﻟ ﻳرﺎﺗ تﺎﻗﻼﻋ ﻲﻬﻓ<br />
/ 1<br />
1270<br />
عوآ ﺎﻬﺗﺳ ﺗ اﻟا طﺎﺳ ةﻣ آ ﻲﻓ فﻬﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻧﻟا ﻊﻳرﺎﻟا<br />
ﻧﻟا ﻊﻳرﺎﻟا نﺎآ اﻟا لﻼﺣا نأ و ، ﺎﻳﻓإ لﺎﺷ ﻲﻓ تاﻌﻣ ءﺎﻧ ناﻟﺎﺗ<br />
. ﺷﻻ آا و ﺎﻓ ﺗآ<br />
ﺎﻣ ﺑوروﻷا تاﺗﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻋ ﻟا<br />
مﻟا ﻬﻋﻣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻲﻋﺎﻟا هﻧ ﻲﻓ ﻌﻳ يﻟا و : اﻟ ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا / 2<br />
اﻟا ﻲﻓ ﺑوروﻷا ﻳرﺎﻌﺳﻻا عﺎﻷﺎﻓ<br />
(<br />
ﻧﻟا و ﻧﻟا ، لاﻧﻟا ، نﺎﻣوﻟا)<br />
ﺳ يﻟا ﺣ ياﻟا اﻟا آﺎﺣ ﻗﻣ ﻰﻋ مﻟﺎﺑ ﻰﻟأ ﻟ ﻣﻟا ﺎهﻐﻳ ﻟ و ةﻣ<br />
ةﻓ ﻟﺎ ﺎﻬﻣ و، ﻋﺎﺗأ و هآﺗ ﻣوﺎﻣ يأ ﻬﻳ ﻟ<br />
و اﻟا لﻼﺣﺎﺑ ﻧﻟ<br />
. هﺣﻟ ةﻣ آ ﻲﻓ نﺗﺎﻳ نﻳاﻟا نﺎآ رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻬﺻوو ﻌﻟا تﺎﻣوﺎﻟا ةدﺎﺑ بﺎﻟا اه ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا هﻧ<br />
ضﻓ ﻣ ﻬﻣ و<br />
:<br />
ﻌﻟا تﺎﻣوﺎﻟا<br />
ﻧﻟا ﻟﺎﻟ ﺣ ﻓﻟا ىﻟ ةﻟا ناﻣ ﻓﺎﺗ مﻋ ﻟ لﺎﺑﻷﺎﺑ<br />
تﺎﻟا ﻰﻋ ءاﻋﻻا و ءﻼﺳﻻﺎﺑ تﺗ ﻲﻟا و<br />
عﻧا يﻟا<br />
1873<br />
ﻲﻧرﺎﻓ نﻧﺎﻗ و<br />
1880<br />
:<br />
/ 3<br />
. اﻟا ﻰﻋ ﻬﺗﺳ<br />
اﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا ﺳﺎﻟا<br />
/ 4<br />
نﻣرﺑ يد راآ ﻲارﻷا و كﻼﻣﻷا ةردﺎﻣ و<br />
تﺎﺳﻟا ﻰﻋ ءاﻋﻻا ﻧاوﻌﻟا<br />
ﺳﺎﻟا هه ﺷ ﺎآ ﻳاﻟا ﻣ ﻲارﻷا ﻣ<br />
ةآ ةﺎﻧﺎﻌﻣ ﺧ ﺎﻣ اﻟ ﻣﻼﺳا و ﺑﻌﻟا ﻟا تﺎﻣﻟا ﻣ مﺎﻧﻻا و ﻣﻼﺳا<br />
ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻬﺳأر ﻰﻋ ﺎﺑأ ﻣ لﺎﺟر ﻲﻓ ءﺎﻟا ﻳ ياﻟا ﻌﻟا ﻌﺟ<br />
( 1).<br />
ﻳدﺎﺑ<br />
. ﻳﺟ ﻣ ﻋ ﻳﻟﺎﺑ ﻲﻬﻳو ﻳدﺎﺑ<br />
ﺑا ﻋ ﻳﻟﺎﺑ أﻳ بﺎﻟﺎﻓ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻋ ﻟا ﻟا ﻲﻳﻟا ﻟاو ﻲﻣﻼﺳﻻا ﻋﻟا لﺎﻀﻧو ةﺎﺣ ﻣ ةرﺻ : يﻐﻟا ﻣ(<br />
1)<br />
.<br />
58 ص، 2008 ،اﻟا ﻲﻓﻗ ﻌﻣ ، ﻳدﺎﺑ ﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﺑ ﻟا ﻋ<br />
''<br />
ﻲر ناﻋ ﺗ ﻟا ﻋ ﻟ بﺎﻟا ﻧ ﻣ آأ ﺧ ﻟ<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻌﻟا ل ﻣ رﻟا<br />
ﻟا ﻣ ﻳدﺎﺑ ﺑا ةﺎﺣ ﻟ ﺣ<br />
54<br />
''ناﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳدﺎﺑ<br />
ﻌﺗ ﻳاﺑ و ﻗ ﻰﻟإ ﺗدﻋ و قﻟا ﻰﻟإ هﺳ و ﻌﺗ و ﺗﺄﻧ و هﻟﻓ ﻲﺟﺎﻬﻟا<br />
ﻣ ﻟا و بﺎﻟ ﻟا ﻲﻓ هﻌﻳ يﻟا ﻲﻌﻟا ﻬﻣ ﺣ و، ﻟ ﻳﺻﺎﻌﻟا خﻟا و ﺎﻬﻓ<br />
ﻧﺎﻧﻟا ﻟا ﺧدأ ﺎﻣ ةﻌﻟا<br />
آ ﺑﻏ و ،ﻌﻟا ﻊﻣ ﻼﻳ ﺎﻣ ﻧ و ﻳوﺄﺗ و صﻧ<br />
ﻰﻋ ﺎاد ﺎﺑﺣ ﻟا ذﺎﺳﻷا نﺎآ<br />
"<br />
ﻓ ﻟﻗ ﺣ ﻰﻋ ﺑﻌﻟا ةﻟا ﻰﻋ ﻋاﻗ ﻣ<br />
ﻧ ﻲﻓ ﺎهر ﺎﻌ ﺎﻗﻣ مأ نﺎآ ﺎﻧﺎﻧإ، ﺛﻟا ةدﺎﻋ و رﺎﻐﻟا و ﻟﻟا و رﻟا و ﻌﻀﻟا<br />
ﻌﻟ يﻟا لﺎﻀﻟا ﻣ ةرﺻ ﻊو ﺛ ﻬﻟا اه ﻲﻓ ﺎﻬﻋ نﺎآ ﻲﻟا ﺳﻷا ﺑ ﺎآ " ﻣﺎﻌﻟا<br />
ﻟا ﻋ ''ناﻋ<br />
ﻊﻓ ﻲﻋﺎﺟﻻا لﺎﻀﻟا ﻰﻟإ يﻟا لﺎﻀﻟا ﻣ ﻟﺎﻧا و ﺗﻣﻼﺗ و ﻟا<br />
ﺎﻬﻣ لﺎﺣﻻا و ﻟا برﺎﻳ آ هﻬﻳ ﺣ " ناﻟا ﻲﻓ ﻲﻋﺎﺟﻻا ﺎﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
ءﺎﻟ ﺎﻳ و سرﻳ و سراﻟا<br />
و ﺟﺎﻟا ﻰﻳ لﺎأ و بﺎﺷ و لﻬآ ﻊﻟا تﺎﻓ ﺑ<br />
مﺎﻣا ﺷ ﻣ ىﺧأ ﻧاﺟ ﻬﻳ و ﻲﻟﺎﻟا ﻲﺑﻟﺎﺑ ﻓ ﻌﻟا ﻓﺎآ و لﺎﻌﻟا و<br />
ﺎﻬﺳأ ﻲﻟا تﻼﻟا و اﻟا ﻣ دﻳ و ﻲﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻰﻟإ قﻓ<br />
ﺳﺄﺗ ﻗ يأ<br />
1927<br />
. ﺎﻬﻋ آ و<br />
ﺳ ﻲﻟاﺣ دوﺣ ﻋ<br />
ﻗﻳ ﻬﻓ ﻟا اه ﻋ ﻲﻬﻳ ﻲﺻﻷا بﺎﻟا و<br />
ةﻟ ﻟﻟا ﺗ ﻰﻋ عﻼﻻا ﻣ ﻧ ﻟ ﻟﺑ و ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﺎهﻧ ﻗ نﺎآ<br />
( 1)<br />
.<br />
1940 ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ﻳدﺎﺑ ﺑا ةﺎﺣ ﻣ اﺟ ﻣﺎه<br />
: ﻳﻟا هرﺎﺛ<br />
يﻐﻟا ﻟ ﺳارد ﻰﻋ ﺎﻧﻋ ﻓ ﺎﻟا ةﻳﺟ ﻲﻓ ﺗﺎﻣﺎﻬﺳإ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ و<br />
. اﻟا دﻼﺑ ﻲﻓ دﺎﻀﻟا ءاﻗ ىﻟ ﻣﻟا و ﻓوﻌﻟا رﺎﻟا ةﻳﺟ ةﻋأ ﻰﻋ<br />
سﺎﻟا ﻳ آ ةﻟا هه و يﻐﻟا ﻰﻋ هﺎﻧﻬﻋ ﺎﻟ ﻟﺎﺑ ﻳﺟ عﻣ ﺎﻬﻓ لوﺎﺗ ﻗ و<br />
:<br />
ناﻋ ﺗ لﺎﻟا اه و ﻣﻟا ﻣﻷا آﺑ قﺎﻟ ةﻟا و مﻟا بﺎﺳﺄﺑ ﺧﻷا ﻰﻋ<br />
ﺗﻵا روﺎﻟا ﻲﻓ ئرﺎﻟ يﻐﻟا دارأ ﻲﻟا ﺳﺎﺳﻷا رﺎﻓﻷا ﻳﺗ ﺎﻟ ﻳ و ﻣﻷا ﻀﻬﻧ -ب<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
63 ـ 59ص<br />
ص ، ﺑﺎﻟا رﻟا : يﻐﻟا ﻣ(<br />
1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
1953/<br />
07/<br />
10<br />
ﻳرﺎﺑ<br />
3ﻟا<br />
45 دﻌﻟا رﺎﻟا ةﻳﺑ ﻣﻷا ﻀﻬﻧ لﺎﻣ-ج<br />
هه ﻣﻷا ﺗ ﺎآ دﻟا ﺗ ﻲﻟا ﻌﻟا و ضاﻣﻷا ﺑ ﻧرﺎﻣ ﻌﺑ ﻟﺎﻣ ﻬﺳا ﻓ<br />
نأ ﻀﺗا و نﺎﺑ ﻟ<br />
"<br />
لﺎﻓ ﻳﻟا دﻟا لﺎﺣ ﻰﻋ ﺗﻳ ﺎﻣ ﺎﻬﻟﺎﺣ ﻰﻋ ﺗﻳ<br />
55<br />
ﻲﻟا ةﺧﻷا<br />
نارﺟ ﺎﻬﺑ مﻬﺗ و ﺎهﻋ ﺎﻬﻣ مﻳ و ﺎﻬه ﺎﻬﻓ عﻳ داﻓﻷا ضاﻣﺄﺑ بﺎﺗ ﻣﻷا<br />
ةهﺟ ﻳ " ﻣﻷا ﻰﻋ ﺎﻧ ﻟذ ﻳ و<br />
ﻣﻷا رﻓ...<br />
"...<br />
يﻟا دﻟا ﺎﻬﻋأو هه آا و ﺎﻬﺗﺎﻣﻣ<br />
ﻳذر ﻀﻟا ﻓ ءﺎﺷﻷا ﺗ و قﻼﺧﻷا رهﺗ و<br />
بﺎﺳأ ﻳ ﺎهرﺎﺛأو طﺎﻧﻻا بﺎﺳأ ﺑ نا ﻌﻓ<br />
"...<br />
...<br />
داﻓﻷا ﻲﻓ ﻌﻟا<br />
رﺎﻟا ﻣ ةﺣ ﺎﺷ ﻰﻋ نﺗ نأ ﻰﻟإ<br />
ثﻼﺑ ﻳ اه و لﻼﺳﻻا ﻧ ﻰﻟإ ﻬﻟا و ﻟا رﺎﻏ ﺑ اءﺑ مﻟاو ﻀﻬﻟا و ﻲﻗﻟا<br />
ﻬﻌﻣ نﺎﺷ ﻲﻓ ﻟﺎﺑ سﺎﻟا ﺎﻬﻓ عﻳ ﻲﻟا ﻲﻣﻟا ﻲﻋﻟا ﺣﻣ ﻲه<br />
: ﺣاﻣ<br />
: ﻰﻟوﻷا ﺣﻟا<br />
ﺳو ﻏ ﻲﻓ اﻬﻧا و ﻳﻟا ﺎﻧﻟا ﻣ ﻓ اﻧﺎآ ﺎﻣ ﻌﻟﺎﺑ نآرﻳ ﺎه و ﻋ ﺑ<br />
ﻬﺗﻋ ﻳ و ﻬﻳ ءﻲﻀﻳ ﺎﻣ ه و داﻷا ﻊﻗاو ﻬﻟﻌﺑ سﺎﻟا ﻌﻳ و ،ﻋ تﺎﺳ و<br />
. ﻟوﻟﺎﺑ رﻌﻟا و ﻣﻟﺎﺑ<br />
ﻲﻓ ﻧﺎآ ﻣ ﺑ و ﻌﻟا ﻗﺣو ﺗﺎﺣ ﻳ ﻣ ﺑ عاﻟا ﺣﻣ ﻲه و : ﻧﺎﻟا ﺣﻟا<br />
ﺣﻣ ﻊﻧا و ﻋأ هﻧ ﻲﻓ ﻲه و ﻟا ﻌﻳ و هﺎﻟا ءﻓ ﺎﻬﻟ ثراﻟا و ﺎﻬﺑر ﻧا ﻌﻳ هﻳ<br />
ﺧأ ﺟ ﻲﻓ و ﻌﻀﻟ ﻊﻓﺎﻟا<br />
ﻋأ ﻲﻓ هدﺟو رﻌﻳ يﻟا ﻟﺎﺑ هرﻌﺷ ﻊﺳﺗ ﺣ، ﻌﻀﻟ<br />
فﻟا ﻰﻋ ضراﻋ ﻬﻓ ةﺎﻟﺎﺑ ﻼﻟا ﻧﺎﻟا و ﻌﻟا قﻟﺎﺑ ﻟﺎﻟا حور ﺗ و<br />
ﻊ يﻟا ﺎﻟا ﻟﺎﺑ ءﻲﺷ ﺷأ ﻓ ﻬﻟﺎﺣ ﻌﻀﻓ » لﻓ ةاﻐﻟا وﻌﻟا هو ﻲﻧﺎﻟا<br />
ﻬﻌﺗ ﻻ و جﺎﺣﻻا ﻬﻳ ﻼﻓ<br />
ﻐﻟا هأ ﻋ ﻊا ﻓ ﻧﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ ه و رﺎﻬﻟا ﻋ<br />
ءاﻋﻻا و ﻟا سﻣﺎﻗ ﻰﻟإ نودﻌﻓ ﻬﺗﺎﺟﺎﺣ و ﻬﺗﺎﻣﻟ ءﺎﻌﻀﻟا ﺣأ ﻰﻋ هاﻟا<br />
( 1)<br />
« ﻟﺎﻟا اﻟا ﺣﺎﺳ ﻟذ ءارو ﻣ ﺟار ﺟﻟا و ﻟا و<br />
ﻟﺗ ﺎﻬﻧأ ﻻإ ﺎﻬاﻋأ ﻲﻓ ةﻳﻣ ﺎﻬﻧﺄﺑ ﺎﻬﻓ يﻐﻟا ﻟا ﻧ ﻲﻓ ةﺧﻷا ﺣﻟا ﺎﻣأ<br />
يﻟا تﺎﻟا ﻧو ﻏز ﻣ ﻬﻋ ﺎﻣ هﻳ و ءﺎﻌﻀﻟا ﻬﻳ ﻓ و ﻋرﺎﻟا ةﻗ ﻲﻓ ﺎﺑﻼﻧا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
1953 ﻳﺟ 10 ،3<br />
ﻟا ،45<br />
دﻌﻟا ،رﺎﻟا ةﻳﺟ لﺎﻣ<br />
: ﻣﻷا ﻀﻬﻧ : يﻐﻟا ﻣ(<br />
1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
نﻓ ﻰﻋ نﻧﻳ<br />
و ﻟﻟا قﺎﺳ ﻓ ﻳ و ﻟﺟﻟا ﻋﺎﺳ ﻬﻓ ﻓ ﻓ اﻧﺎآ<br />
ﻲﻗﻟا جاﻌﻣ ﺎه و دﻟا فﻬﻟا ﺎﺳو ﺎﻬﻧوﻳ ﻲﻟا ﺑﻟا ﻟ ﻲﻓ نﻳو<br />
ﺎﻬﻓ مﻀﺗ نأ ﺑﻻ ﻲﻟا ﺳﻟا ﻲﻓ نﺎﻳﻟا ﻲﻓ طﻬﻟا ىﻟا ﻰﻋ ﻌﻟا ﺗ و<br />
56<br />
ﻋرﺎﻟا<br />
. ءﺎﻌﻀﻟ<br />
ﻻ يﻟا ﻳو . ﻻﻌﻣ<br />
نﺎآ اﻣأ ﻲﻀﻳ و ﻧﻷاو لاﻣﻷا ﻲﻓ ﻟا عﺗ و حﺎﻟا رﺎﻧ<br />
( 1)<br />
.<br />
نﻌﺗ آ ﺎﺑ ﺎه اﺑﺷا و اآ ﻓﺎﻟ لﺎﻳ و ةﺎﻟا ةرﺳ ﻲﻓ ﻌﺑ حﺎﺟ نﻳ<br />
لوﺎﻳ ﻲﻟﺎﻟا هﻟا ﻰﻋ ﻲﻣﻼﺳا ﻟا ﻲﻓ بﺎآ ه و<br />
: ﻳﻟا هرﺎﺛ<br />
: ﻬﻟا سورﻟا ﺻﻼﺧ بﺎآ<br />
ﻋا ﻗ و ﻬﺗﺎﻳﻣ ﻣ ﻰﻋ ﻟا ﻰﻟإ ﺟﻣ ءﻟا و مﻟاو ةﻼﻟﺎآ ﻬﻓ ﺎﻣ<br />
( 2)<br />
. سراﻟا هه ﻰﻋ عزو و ﻊ ﺣ ﺎﻬﺗارﻣ ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ ف ﻣ<br />
ﻟﻣ و ﻓ ذﺎﺳأ و قار ﻓ ﻋ ﺗ ﺎﻬﻧأ ﻻإ يﻐﻟا ﺎﻬﺧ<br />
ﻲﻟا ﻟا رﺎﺛﻵا هه ﻣ ﻏﻟﺎﺑ و<br />
ﻲﻓ ﻻإ نﻳ ﻻ اه و ،ﺎهﻏو ﻌﻳﻟا مﻋ و ﻳرﺎﻟا و ﺳﺎﻟا و بدﻷا ﺑ ﻊﻳ عرﺎﺑ<br />
آﺎﺣاو ﻊﺳاﻟا هﺑ كردأ ﻗ يﻐﻟا ﻟا نأ:<br />
. ﻳاﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑأ و يﻐﻟا لﺎﻣأ ﻣ ءﺎﻌﻟا<br />
/ د<br />
ﺎﻟ ﻬﻳ ﻧأ ضﻌﻟا اه ﻣ لﻟا ةﺻ و<br />
تﺎﺑﺎﻟا هه ﺎﻟ ﻬﺗ ﺎآ، ﻣﻟا و ﻳﻟا ﻟا و ﻀﻬﻟ ﻌﺟﺎﻟا ﺎﺳﻟا ىﺧﻷا ﻣﻷﺎﺑ<br />
ﺣ ﻳﻟا اﻟا و ﺎﻗ ﺑﻌﻟا ﻣﻷا ﺑ ﺗ يﻟا ﻌﻟا ﻊﻟﺎﺑ ﻟا ﺳﺎﺣإ<br />
ﻌﻟ ﻳ ﻰﺣ مﻟا<br />
بﺎﺳﺄﺑ ﺧﻷا ﺣ ﻰﻋ ﻊﻣ ﻣ آأ ﻲﻓ آﻓ ﺻﺎﺧ هﻌﺗ<br />
ﻳﺗ ﻲﻓ يﻐﻟا هﺎﻧ ﻬﺗو ،يرﺎﻌﺳﻻا ﻟا و ةﻟا رﺎﻏ ﻳ نأ ياﻟا<br />
ءﺎﺑو سﺎﻧﻷا عﺎﺟﺳاو ، ﺎﻬﻣ ﻟا ﻣأ ﻰﻋ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻊﻳرﺎﻟا ﻟ ﻟا لﻟ<br />
.<br />
ﻣﻷا هه ءﺎﺑأ يﻳأ رﺎﻌﺳﻻا ﺎﻬﺑ آ ﺎﻟﺎ ﻲﻟا دﻟا ﻣ رﻟ ﻣﺎآ ﻗﺎﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1953 – 07 -10<br />
ﻳرﺎﺑ 3 ﻟا 45 دﻌﻟا رﺎﻟا ةﻳﺟ ـ لﺎﻣ ـ ﻣﻷا ﻀﻬﻧ:<br />
يﻐﻟا ﻣ -(<br />
1)<br />
.<br />
1943،<br />
ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ف ﻣ ﻊ ،ﻬﻟا سورﻟا ﺻﻼﺧ -(<br />
2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﻟا بﺎﻌﻟا يﺗ<br />
57<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
: ﻟﺎﻟا ﺎﻟا ﻰﻟإ ﻧ ﻗﺎﻣ و هآذ ﺳ ﺎﻣ و<br />
ﻣ ﻣ ﻋ ﻓ و يﻐﻟا ﻟا ﺎﻬﻓ ﻰﺑﺗ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻟا نإ-1<br />
ﺎهﺣ ﻣ بﺷ و ﺳﺎﻟا ةﺎﻟا بﺟ ﻣ ﻻإ ﺎﻬﻋ ﻐﻳ ﻻ ﻲﻟا و ﺎﺣﻻ ﻳ ﻋا<br />
،ﻟا ءﺎﺑأ ﻣ يﻐﻟا لﺎﻣﻷ اﻋﺎﻣ ﻼﻣﺎﻋ ﺎﻌ ةﺻﺎﻟا ﻟا هه ﻧﺎآ ﺎآ ﺎهﻣو<br />
ﻋ اﻌﺑ ﻣﻼﺳا و ﻟا<br />
ﻟا و ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ئدﺎﻣ ﺳاردو ناﻟا ﺑ مﺎهﻻا ﻰﻋ<br />
. ﺗﺎﺣ طﺎﻧﺄﺑ ﻳﺛﺄﻟاو ،ﻳﻟا ﻲﻓ رﺎﻌﺳﻻ ﻳﺑ عدﺎﻣ<br />
طﺎﻟ ﻲهﻟا ﻌﻟا ﻌﺗ ةﻓ ﻲﻓ ﻗ ﻲﻓ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺑ يﻐﻟا قﺎﻟا -2<br />
ﻀﻟا و ﻌﺷ ﻣﺧ ﻲﻓ ﺎﻧﺗ ﻧآ ﺎﻣ ﻟا و ﺳﺎﻟا ﻣوﺎﻟا داﺷا و ،ﻲﺣﻼﺻا<br />
. ﻌﻟا اه ﻲﻓ كرﺎﻳ و بﻗ ﻋ ﻬﻳو ،ﻳاﻟا<br />
ﻀﻟا و نﺎﻳا ﻳ يﻟا ﻲﺣﻼﺻا و ﻲﻋﺎﺟﻻا هرود ﻳاﻟا ﻣ يﻐﻟا ﻬﻓ ﻟ<br />
اه و ﺄﻟا داﻋإ و ﺑﻟا و ﻌﻟا ﺻ ﻲﻓ طاﻧا و ﻧﻳﻟﺎﺑ ﺳارد فﺎﺳا ﻲﻏ طﻓ<br />
ﻰﻟإ لﻳ و ﺎﻬﻓ ﻣﻳ ﺎﻣ نﺎﻋﺳ ﻲﻟا مﺎﻬﻟا ﻲﻓ ﻲﺗﻟ<br />
ﺎﻌﺳاو ﻣﺎﻣأ لﺎﻟا ﻓ ﻟا ﻌﻟا<br />
-3<br />
. ﺎﻬﻟ ﺷﻣ و ﻣ<br />
ءاﺳ ﻟا و ﻳﻟا ﻣﺧ ﻲﻓ ﺎهﺎﻓأ ةﺎﺣ ﻋ ﻳ تﺎﻟوﻣ و مﺎﻬﻣ ﻣ يﻐﻟا ﻐﺷ ﺎﻣ و -4<br />
. ﻟا ﻳاﻟا ﻟوﻟا ءﺎﻟ ﻧﺎﺗ و لﻼﺳﻻا ﻌﺑ وأ ﻲﻌﻟا و يﺑﻟا هروﺑ لﻼﺳﻻا ﻗ<br />
ﻻا ﺗﺎﺣ ﻣ ﺎﻣﺎه اﺷ تﺧأ ﻲﻟا ﻌﻟاو ﻗﺎﻟا مﺎﻬﻟا ﻣ ﻟﺎﺑ يﻐﻟا لﺎﻐﻧا ﻏر ـ 5<br />
ﻌﺑ ﻌﺗو ، ﺎﻬﻗ ﻲﻟا ﻧاﻟا ﻣ ﻟا ﻰﻋ ﻳﻟاو ﺑدﻷا ﺗﺎﺑ كﻳ نأ ﻐﻳ ﻟ ﻧأ<br />
ﻲﻓ ﺎﺳﻟا ﺑ هﺎﻟا ﻰﻋ ﻣﻋو ﺟﻟا قﺻ ﻋ ﺎﺧرﺎﺻ اﻌﺗ ﺎﻬﺧ ﻲﻟا ﻟا رﺎﺛﻵا<br />
ﺟﻟا اه ﺎﻬﺑ ازﺎﻣا ناﻟا لﺎﻟاو ﻟا ﻌﺳ ﻋ ﻳ ﺎﻣ ﻟﺎﺳﻷا ﺑ ﺟ ﻊﻗاو ﻐﺗ<br />
.<br />
ﻳﻟاو ءﺎﻌﻟا ﺷ ﻲﻓ ﻵا نﺎﻌﺗ ﻻ نﺎﺻ ﺎهو
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
. ساروﻷا ﻲــــــــﻓ ﺣﻼــــــــــﺻﻻا آــــــﻟا<br />
. ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻﻻا آﻟا رداﺑو<br />
ﻰﻟوﻷا تﺎﺻﺎهر ﻻا:<br />
لوﻷا ﻟا<br />
. ﺳاروﻷا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻﻻا طﺎﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
. ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادﻻا ﻊﻣ عاﻟا ﻓأ ﻲﻓ:<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
58
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
59<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
ﻣ ﻟذ و ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻊﻗاو ضاﻌﺳا ﻰﻟإ ﻟا اه ﻲﻓ ﻗﺗ<br />
: ﺣﺎﻣ ﺛﻼﺛ لﻼﺧ<br />
لﻼﺧ ﻣ رﺎﻓﻷا هﻬﻟ ﻬﻟﺎﺑ ﺣﻼﺻا آﻟ ﻰﻟوﻷا تﺎﺻﺎهرا لوﺎﻳ و لوﻷا ﻟا<br />
ﻌﻟا دﻼﻟ فوﻟا ﻬﺗ ﻰﻋ ﻌﻟا و ءﺎﻌﻟا ساﺑ اﻟا ﻳﻟا ﻟا ﻣ ﻋﻣ<br />
سراﻟا ﻓ لﻼﺧ ﻣ<br />
. ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا<br />
ساروﻷﺎﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻا طﺎﻟ قﻓ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ<br />
. يﻟا ﻌﻟا رود ﻳﻌﺗ و يداﻟا و<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا و ﺳاروﻷا ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﺑ اﻟا عاﻟ ﺧ ﻟﺎﻟا ﻟا و<br />
ﻳرادا تاءاﺟا و آﻟ ﻊﺳاﻟا رﺎﻧﻻا و يﻟا ﻀﺧ ﻲﻓ يأ ةﻟا ﺗ ﻲﻓ ﻟا<br />
.<br />
ﺎﻬﻋ ءﺎﻀﻟا<br />
و ﺎﻬﻣ ﻟ ﻧﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
60<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا<br />
ةﻌﺑ اﻟا ﺎﻣ ﻣ ﻟا ﻣ ﺎﻬﻣ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻓﻋ ﻲﻟا ساروﻷا <br />
ﻣﺎه ﻟ ﻟﺎﺑ ﻌ ﻏ ﻌﻟا هه نأ ﺎﻳأر ﺎه ﻣ و ﺳارﻟا و ﺣﺎﻟا مﺎهإ ﻋ<br />
ﻰﻋ ءﻀﻟا ﺗ ﺎﻋ ضﻳ يﻟا ءﻲﻟا ه و ﺟ ةرﺑ حﻼﺻا دﻬﺟ ﺎﻬﻋ ﻌﻧا<br />
. ساروﻷا دﻼﺑ ﻲﻓ آﻟا رﺎﻣ<br />
فﻌﻧ نأ ﺎﺑ ﺧ ﻟ ﻟﺎﺑ ﺎﻬهأو ﺎهرﺎﻧا ﻋ ﻳﻟﺎﺑ ضﻌﻟا ﻗ و<br />
زاﺑإ ﺎﻟ ﻰﻳ و ﻟا اه ﻟﺣ روﻳ يﻟا ﻲﻟا ﻟﻟﺑ ﺑﻧ و حﻼﺻا ﺑ<br />
. ﺳارﻟا ﻊﻣ ﻟا<br />
ﻲﻓ آﻟا هه و ﻣﺎﺷ مﻬآ حﻼﺻا ﺑ ﺎﻟا ﻗﻼﻌﻟا<br />
ﻐﺗ ﻰﻋ لﺗ و ﺻو ﺻ و ﺻأ ﻌﻟا ﻣ ﻣ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻲﻓ حﻼﺻا ﻓ<br />
ﻓاﻳ ﻰﻌﺑ ﻬﻓ ءﻲﻟ ﻳ اه لﻟﺎﺑ ﺎﻧﺧأ اذإ و، ءﻲﻟا ﻋ دﺎﻟا ﻟازإ يأ ،دﺎﻟا ﻟﺎﺣ<br />
( 1)<br />
. دﺎﻟا<br />
ﻣﺎﻋ حﻼﻟﺎﻓ ﺑ مﺎﻟ ه ﻧأ يأ ﻟ ﻟﺎﺻ ه و ﺑ ﻳ و<br />
ﺣ و ﻳﻵا ﻲﻓ ﺎﻬﻌﻗﻣ ﺣ ﺎﻬﻣﻬﻣ ﻳ حﻼﺻا ةرﺎﻌﻓ ﻳﻟا ناﻟ ﻟﺎﺑ و<br />
ﻲﻓﺗ ﺎﻣ و ﻌﺳا ﺎﻣ حﻼﺻا ﻻإ ﻳرأ نإ " ده ةرﺳ ﻣ 88 ﻳﻵﺎﻓ ﺎﻬﻟ * يﻌﻟا ﻟا<br />
ﻰﻬﻧ ﺎﻓ و ﻰﻟﺎﻌﺗ<br />
ا ﺑ ﻣأ ﺎﻣ ﻲﻓ مﺎﻌﻟا حﻼﺻا ةدارإ ﻰﻋ لﻳ دﻟا ﻰﻌﻟﺎﻓ<br />
"<br />
ﺎﺑ ﻻإ<br />
( 2)<br />
. ﻟا ﻋ ﻲﻬﻧ و فوﻌﻟﺎﺑ ﻣأ ﻬﻓ ﻌﺳأ ﻣد ﺎﻣ ﻋ<br />
آﻟا ﻣ و ،ﻲﻳﻟا ﻟا تاذ تارﻟﺎﺑ ﻊﺳاﻟا ﻣﻬﻣ ﺎﻟﺎﻏ ﻌﻓ ﻲﻳﻟا حﻼﺻا ﺎﻣأ<br />
ﻲـــــﻟﺛﺎﻟا<br />
ﻟا ﻳ ﻰﻋ<br />
16 نﻟا ﻲﻓ ﺑﻐﻟا ﺎﺑوروأ ﻲﻓ فﻋ ﺎﻣ لوأ فﻋ ﺣﻼﺻا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 445 ص،<br />
1927،<br />
1ط<br />
، توﺑ ﻟﺛﺎﻟا ﻌﻟا،<br />
بادﻵا و ﻐﻟا ﻲﻓ ﻟا : فﻌﻣ ﻳﻟ ( 1)<br />
ﻟا و ﻋﺎﻟ ﻣﻷا راد ، هﻋ ﻣ و ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ﻳﻟا لﺎﺟ ﺑ حﻼﺻﻻا<br />
مﻬﻣ : يرﺎﻬ ﻣ ( 2)<br />
. 14 ص ، 1999،<br />
3 ط اﻟا ، ﻊﻳزﻟا و<br />
ﻣأ ﻣ ﻻإ هاﻧ ﻣ ﺧ ﻻ ..." ءﺎﻟا ةرﺳ ﻣ 116 ﻳﻵا ﻟذ ﻣو ﻳﻟا ﺣ ﺎهﺎﻌﻣ ﻳ ﺎآ *<br />
ةدﻟا ﻧ و ةواﻌﻟا ﻟازإ ه سﺎﻟا ﺑ حﻼﺻﺎﺑ دﻟا و " سﺎﻟا<br />
ﺑ حﻼﺻإ وأ فوﻌﻣ وأ ﻗﺑ<br />
ﻟإ ﻲﻌﻟا و ﺑ ﻣﻷا نﻳ نإ و نﺎﻟا ﻌﻟا اه ﻲﻓ طﻳ و هرﺎﻬإ ﻰﻋ<br />
ﺗﻳ ﻗ يﻟا ﻟا ﻣ ه و<br />
. ﻬﺑ ﺎﻓ ىﻟﺎﺑ ﻋ نﻧوﺎﻌﻳ ﻣ ﺑ<br />
ﻣ نﺎآ ﺎﻣ ا نإ دﻟﺎﻓ " نﻣ ﺎﻬهأ و ﺑ ىﻟا ﻬﻟ ﺑر نﺎآ ﺎﻣ"<br />
ده ةرﺳ ﻣ 117 ﻳﻵا و<br />
ﻬﻬﻳ ﺎﻧإ ﻟا و دﺎﻟا ﻣ ضرﻷا ﻲﻓ نﻣ<br />
ﺎﻬهأ نﺎآ لﺎﺣ ﻲﻓ ﻣ ﺑ ﻣﻷا ﻬﻳ نإ ﻧﺎﺷ<br />
.<br />
هدﺎﻓ و ﻬﺑ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
آــﻟا مﻬﺑ ةﻟا هه ﻲﻓ ﺎﺑوروأ ﻲﻓ<br />
ﻣﺎﻗ ﻲﻟا ــﻳﻟا ةرﻟا ﻧﻗا ﻟﺑ و ﺛﻟ ﺗرﺎﻣ<br />
61<br />
( 1)<br />
.<br />
ﺣﻼﺻا<br />
نﻟا ﻲﻓ ﺗ ﺑا مﻼﺳا ﺷ ﻟﺎﻌﻟا و فﻟا حﻟا اﻬﺑ ءﺎﺟ ﻓ ﻲﻣﻼﺳا ﻟﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﺎﻣأ<br />
هﻌﺑ ﻣ تءﺎﺟ ﺛ ﻟﺎﻟا ﻟا ﻣز ﻰﻟإ ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟﺎﺑ ةدﻌﻟا ﻰﻟإ ﻰﻋد يﻟا و<br />
* م13<br />
** ﻲﻟا بﺎهﻟا ﻋ ﺑ ﻣ ﺎهدﺎﻗ ﻲﻟا آﻟا راﻏ ﻰﻋ ﻰﻟا ﻧ ﻲﻓ ﺗ تﺎآﺣ<br />
ﻌﻣﺎﻟا ةﻟ ﺣﺑ ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ﻳﻟا لﺎﺟ ﺎهدﺎﻗ ﻲﻟا آﻟا و ﺑﻌﻟا ةﻳﻟا ﺷ<br />
( 2)<br />
. *** ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﻋ نﺎﻟا ﻊﻣ اآ ﺎﻧﺎﺳا ﻟ ﻲﻟا و ﻣﻼﺳا<br />
هﻏو ﻲآاﻟا ،ﺎر ﺷر ،هﻋ ﻣ لﺎﻣأ ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ةﻣﻼﺗ ﺎﻬﺑ مﺎﻗ ﻲﻟا دﻬﻟا ﻌﺗ و<br />
اﻬﺑ ءﺎﺟ بﻐﻟا ﻲﻓ ﺎﻧﻌﻓ ،ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻌﺑ<br />
ﻲﻓ ةرﺎﺟ ادﻬﺟ<br />
ﻋ ﻟا و هزﻷا ءﺎﻋ ﻌﻣ ﻣ فﻏ و ﻰﺳا يﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻣﻼﻌﻟا حﻟا<br />
اﻟا ﻲﻓ ﻌﺑ ﻟا رﺎﺧﻷا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا كردأ ﻓ<br />
، يﻐﻟا لﺎﻣأ ﺗﻣﻼﻟ ﻟذ ﻟ و ءاوﻟا ﺻوو ءاﻟا بﺎﺳأ ﻲﻓ ﻌﺑ<br />
ﻲﻓ<br />
،(<br />
3)<br />
هﻏ و ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻳﻌﻟا<br />
ﻓ و ﻣﻻﺂﺑ ﻌﺷ و<br />
ﻣأ مﺗ و ﻬﺣﻼﺻإ ﻳ ﻰﺣ ﻬﺗﻣ ﻌﺑ و ﻬﺗﺎﺣ ﻲﻓ ﺎﻬﻋ ﻌﺗ ﻬارأ ﻟﺑ و<br />
. ﻬﻳﻳأ ﻰﻋ مﻼﺳا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
نﺎﻟ، توﺑ تاﻳﻋ تارﻣ، ةﺗﺎﺳﻷا ﻣ ﻋﻣ ﺟﺗ ،ﺻﺎﻌﻟا ﻟا قﺎﻓأ:<br />
نﺑ نﺎﻳﺎﻏ ( 1)<br />
. 51 ص ،1974<br />
ﻳﻟا ﻋ اﻌﺑ ،ﻰﻟوﻷا ﻟﺎﺻأ ﻰﻟإ ﻲﻣﻼﺳا ﻟا ةدﻌﺑ ىدﺎﻧ ( م1236<br />
) ه661<br />
مﺎﻋ ﺗ ﺑا ﻟو -*<br />
ﻟا ردﺎﻟا ﻰﻋ دﺎﻬﺟﻻا ﺟواو ﻟا برﺎﺣ ﺎآ ﻗو و ﺧد ةﻓ ﻟ ىﺗ و ،ﻲهﻟا ﻳوﺄﻟا و<br />
ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ﻳﻟا لﺎﺟ ةﻋد و ﺑﺎهﻟﺎآ ﻀﻬﻟا و ﻟا ةﺎﻋد هﻌﺑ ﻣ ءﺎﺟ نأ ﻰﻟإ ﻟا ﻲﻓ ﺗﻋد ﺑ<br />
ص 1982 ﻳﻟا ﻣﻼﺳا رﺎﻟا ﻣ 3ط<br />
1ج<br />
دﺎﻌﻟا داز ﻳزﻟا ﻟا ﺑا ﻧا هﻋ ﻣ هﺗ و<br />
. 18<br />
ﻋ ﻰﺗ و ﺎﺎﻗ هﻟاو نﺎآو ﺎﻬﻓ ﺄﻧ و ﻌﻟا آ ﻲﻓ ﻟو ( 1792-1703)<br />
بﺎهﻟا ﻋ ﺑ ﻣ-**<br />
مﺎﻗ ﻧ ﻰﻟإ ﺣر ﻌﺑ و ةﻟا و زﺎﻬﻟا و ءﺎﺣا ﻰﻟإ ﻌﻟا ﻟ ﻓﺎﺳ ﺛ ﻟوﻷا مﻌﻟا هﻟاو ﻰﻋ بﺎهﻟا<br />
ةﻋﻟا ﻰﻋ ﺗ ﻟ و دﻌﺳ ﺑ ﻣ<br />
ﻣﻷا ﺎﻬﻋز ﻊﻣ ﻟﺎﺗ و ﻌﻳرﻟا ﻰﻟإ ﻧا ﺛ ﺣﻼﺻا ﺗﻋﺑ<br />
ﻲﻓ حﻼﺻا ءﺎﻋز ﻣأ ﺣا ﻧا ،ﺎﻬﺟرﺎﺧ و ﺑﻌﻟا ةﻳﻟا ﺧاد تﻧا ﻰﺣ ةﻗ ةﻓ ﺑﺎهﻟا<br />
. 10 ص ،1948<br />
ﻳﻟا ﻀﻬﻟا ﻣ ﺎﻟا ﻌﻟا<br />
،1881،<br />
ﻧﺗ،<br />
ﻟ ﻧﻟا راﻟا ،ﺻﺎﻌﻟا ﻟا ﺟﻟﻳﻳإ و مﻼﺳا : يرﺎﻟا ﻲﺷﺎﻬﻟا لﻼﻋ -(<br />
2)<br />
64-62<br />
ص ص<br />
ﻧﺎﻌﻟا ﻟوﻟا ﻳرﺎﺗ ،سﻧﻧا جرﺟ ﻧا ،ﻧﺎﻌﻟا ﻟوﻟا ﻼﺳ ﺧأ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﻋ-***<br />
لوﻟا ﻌﻣﺎﺟ ﻟا راد ،ﻬﻌﻟا ﻰﻋ ﺎهﺎﻟأ تاﺎﻣ ،ﺑﻌﻟا ﻣﻟا ﻳ : مﺎﺳ ﻳﻟا رﻧ -(<br />
3)<br />
.<br />
74 ص ، 1968،<br />
ﺑﻌﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻣﻟا تاﻟا<br />
1830<br />
: ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻﻻا آﻟا رداﺑو ﻰﻟوﻷا تﺎﺻﺎهرﻻا<br />
ﺳ لﻼﺣﻻا ﻣ اﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا ﺳﺎﻟا ﻓﻬﺳا ﻟ<br />
ﻓﻬﺳا و ﻲﻣﻼﺳا و ﻲﺑﻌﻟا ﻟﺎﻌﻟﺎﺑ ﺗﻼﺻ ﻊﻗ ﻟوﺎﻣ و ياﻟا ﻌﻟ ﺣوﻟا و<br />
اه<br />
و،.<br />
ارﺗﺎآ ﻰﻟإ ﻟﺣ يﻟا ةوﺎآ ﻣ ﻣ ﻟا ﻲﻓ ةهدﻟا ﺑﻌﻟا ﻓﺎﻟا آاﻣ<br />
سراﻟا ﻏأ ﺎآ،<br />
1883<br />
نﻧﺎﻗ و<br />
1893<br />
62<br />
ﻓﻧ<br />
9راآ<br />
ﺳاﻣو ﻧاﻗ ﻰﻀﺑ آ<br />
آ ﺎﻣ ﻌﻳ و ﺎﻬﻓاهأ ﻟ ﺳو يﻌﻟا ﻬﻟا ﺳﺎﺳ ﻣ تﺗا و ﺎﻬﺗﺎﻳﻣ ﺑ<br />
:<br />
لﻳ ذإ ﻟذ ﻰﻋ ﻟد ﺧ اﻟا ﺗ ﻲﻓ ﺎﻧﻓ ﻟوﻣ لﺣ<br />
" رﻻﺑ"<br />
ﻲﻧﻟا ﺗﺎﻟا<br />
ةﺗﺎﺳﻷا ﻌﻣ ﻬﻓ اﻳﺷ اراا ﻌﻟا و ﺑدﻷا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ ﺎﻧﻓ لﺧد عﺎﺷأ<br />
،نوﻳﻳ وأ ﻟﺎ ﻟأ 150 ب 1830 ﻗ بﻼﻟا دﻋ رﻳ نﺎآ ﻟو ،ﺑرﺎه هآاﻣ ذاﻓﻷا<br />
ةﻐﻟا سراﻟا ﻣ ﻗ دﻋ ىﺳ ﻳﻟا سراﻟا ﻣ ﻳ ﻓ ءﻲﺷ ﻣ ﻳ ﺎﻬﻣو<br />
ﻳاﻟا ءﺎﺑأ ﻳﻟ<br />
*<br />
ﻟ<br />
( 1)<br />
« ﻌﻟا ﻣ ةﻳﻋ لﺎﺟأ<br />
ﻣﺣ و<br />
ﻧﻓ سراﺑ ﺎﻬﻟاﺳا ضﻐﺑ سراﻟا هه ﻰﻋ ءﺎﻀﻟا نإ<br />
تاﺗﻟا ﺗ ﻰﻟإ ﻟا ﻲﻓ ﻣا ،ﻏ ﻻ ﻧﻟا ﻳﻟﺎﺑ نﻣﻳ ﻲﻧﻓ ﻬﻧ ﻰﻋ<br />
ﺎﻌﺳاو بﺎﻟا ﻓ ﺣ<br />
ﻲﻓ ﺎهﻣأ ﻣ ﻳﻬﻟا و ﺎﻬﺗرﺻ ﻳﺗ و ياﻟا ﻌﻟ ﺣوﻟا<br />
( 2)<br />
ﻟا ﻳﻟا ﻌﺷ و ﻟا ﻲهﻼﻟا و تﺎﻧﺎﻟﺎآ ﻲﻳﻟا و ﻲﻟا فاﻧﻻا هﺎﻟ<br />
لﻟا ﻰﻟإ كاﻧ اﻟا ﻲﻓ هﻷا نوﻟا ﻳﻣ ﻊﻓد ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا ﺑرﺎﻣ ﻲﻓ ﺻﻟا اه و<br />
وأ مﺎﻌﻟا ﻲﻟا ﺑ ﻊﻧ ﻌﻧ<br />
ﻟ ﺎﻧأ ﺟرد ﻰﻟإ ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا رﺎﺣا و نﺎﻬﻣا ﺎﺑ ﺻو<br />
ه و<br />
1931<br />
( 3)<br />
«<br />
ﻟا تﺎﺟرد ﺎﺳ اوزﺎﺟا ﻳﻟا ﺑ ﻣ ﻻإ مﺎﻣا<br />
ﺳ ﻰﻟإ يأ ﻣﻟا ﻣ ﻼﻣﺎآ ﺎﻧﻗ يرﺎﻌﺳﻻا ﻬﻟا اه ﻊﻣ ﻊﻟا ﺳا ﻟ<br />
ﻌﻟ و ﺳﺎﻟا هه ﻊﻣ ﺎﻋ ﺎﻋاﺻ ﺎﺧ ﻲﻟا و ﻳاﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ دﻼﻣ ﻳرﺎﺗ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1968،ﻣ<br />
فرﺎﻌﻟا راد ،ﻳاﻟا<br />
ﻳﻟا بﻟ ﻲﺣوﻟا ﻋﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ : ﺳﺎﻗ ﻣ ( 1)<br />
. 08 ص ،<br />
2ط<br />
ﻣ ﻋ ، ىﻬﻟا راد ، 2 ج، بﻌﻟاو اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﺎﻳﺎﻀﻗو تﺎﻋﻣ : ﻳﻋﺑ ﻰﻳ ( 2)<br />
. 78 ص، 2004،<br />
آأ ﻟ داﻌﺳﻻا ﻣ ﺑ 1880 ﺑآأ 11 ﻲﻓ اﻟا ﻲﻓ ﻲﻧﻟا مﺎﻌﻟا آﺎﻟا ﻰﻟإ يﻓ لﺟ آ *<br />
نأ ﻰﻋ سراﻟا هﻬﻟ ﻟﺎﺟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ¾ ﺗ ﺗرازو نأ ﺎﻋ ﻧﻟا سراﻟا ﻣ ﻣ دﻋ<br />
. اﻟا ﻲﻓ ﻣﺎﻌﻟا ﻣﻟا ﻲﻗﺎﻟا ﺗ<br />
ﻊﻳزﻟاو ﻟاو ﻋﺎﻟ ﻣﻷا راد ،ﺻﺎﻌﻟا ﻲﻣﻼﺳا ﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا : يرﺎﻬ ﻣ ( 3)<br />
.<br />
07 ص ،1999<br />
، اﻟا،<br />
»<br />
»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
ﻰﻋ ﺎهدﻬﺟ تآر ﺣ ﺎﻬﺑرﺎﻣ ﻲﻓ هﻷا<br />
ﻎﻟﺎﺑ ارود<br />
ﻲﻣﻼﺳا ﻲﺑﻌﻟا ﺎﻬﻳرﺎﺗ ﻌﺑ وأ اﻟا ﻲﻓ ﻣﻼﺳا ﺑﻌﻟا ﻓﺎﻟا ءﺎﺣإ<br />
63<br />
اﻟا ءﺎﺑأ ﺑ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻧ<br />
ﻣﻼﺳإ ﺑﻋ ﻬﺟو تاذ ﺣﻼﺻاو ﻓﺎﻟا ﻳﺑﻟا ﺎهدﻬﺟ لﻼﺧ ﻣ اﻟا ﺟﺗ<br />
ﻣ ﺑر ﻰﻋ ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ﺳﺎﺳ<br />
ﻊﻣ ﻼﻣﺎآ ضرﺎﻌﺗ ﺻ<br />
. ﺎﻳرﺎﻀﺣو ﺎﻓﺎﺛ ﺎﻧﺑ اﻟا<br />
. ﻟا ﻲﻓ ﺎهدﺟ نﺗ اﻟ ﻣﻼﺳإ ﺑﻋ لﺎﺟأ داﻋإ<br />
ﻌﻟا ﻰﻋ ﻌﻟا ﺎﻬﺳرﺎﻳ ﻲﻟا جﺎﻣﻧﻻاو ﻧﻟا ﻟا ﺳﺎﺳ ﻬﺟو ﻲﻓ فﻗﻟا<br />
. ياﻟا<br />
ﺎﻬﻣﺎها آﻣ ﻧﺎآ ﺑ ﻧﻟا دﻬﻟا هه ﻋ ىﺄﺑ ساروﻷا ﻣ ﺗ ﻟ<br />
فاﻬﺳاو ةﺑ ﻲﻓ ﻟا ءﺎﺑﻵاو يﻓﻻ لﺎﻳدرﺎﻟا ﺎﻬﻓ ﻲﻟا ﺳرﻟا ﻌﻟو<br />
ﻐﻐﺗ نأ ﻳرﺎﻌﺳﻻا دﻬﻟا هه ﻌﺑ ﻳ آ ﻟ ، ﻟذ ﻰﻋ ﻟد ﺧ آ ﻟا<br />
؟ ﺳاروﻷا طﺎﺳوﻷا ﻰﻟإ ﺣﻼﺻا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ رﺎﻓأ<br />
فﻌﺗ نأ ﻟوﺎﺣ و عﻟا اه ﻣ تﻻؤﺎﺗ ( ﺎﻧﻟآ ﻲﻧﺎﻓ ) ﻧﻟا ﺣﺎﻟا ﺣ ﻟ<br />
ﺎﻣ ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻإ يﻋ ﻲﻳد بﺎﺧ ﺳﻟ ﻳدﺎﻗﻻا و ﻋﺎﺟﻻا ﻟا طوﻟا<br />
رﺎﻓﻷا نأ رﺑ لﻟا ﻰﻟإ ﺣﺎﻟا ﺻوو . ﻳرود ﺑﺎﻗر ﺗ ﻌو ﻐﻳزﺎﻣﻷﺎﺑ ﺎﻧ ﻳر<br />
هأ نﺎآ ﻟﺑ و م<br />
15لا<br />
نﻟا ﻣ ﻲﻧﺎﻟا ءﻟا ﻣ ساروﻷا لﺎﺟ ﻲﻓ ةﺑ ﺳﺗ ﻗ ﻟا<br />
ﻳﻌﻟا نﻟا ﻣ تﺎﺛﻼﻟا لﻼﺧ ﻟ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا و ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟﺎﺑ ﺎﺗ آأ ساروﻷا<br />
ﺻأ ﻲﻟا ﺎﻟا<br />
( 2)<br />
.<br />
و نﻀﻟا و ﻌﻟا ﺣ ﻣ ﺗ و ﺎﻬﻌ ﻣ ﻏ ﻳﺟ ﺷ ثﺣ<br />
ﻌﻟا تﺎﺳرﺎﻟا و تاﻌﻟا ﻰﻋ تﺎﻟا و تﺎﺛﻼﻟا ﺑ ﺎﻣ ةﺑ او<br />
ﻣ نأ لﻟا ﻳ ﺎﻧﻟآ ﻲﻧﺎﻓ ﺣﺎﻟا ﺎﻬﻟإ ﺧ ﻲﻟا ﻟا ﻣ ﺎﻗﻼﻧاو<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
85 دﻌﻟا ، ﻓﺎﻟا ﻣ ، اﻟﺎﺑ ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةرادإو ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺑ عاﻟا : ﺑار ﻲآﺗ ( 1)<br />
. 183 ص،<br />
1985،<br />
اﻟا ﺣﺎﻟا و ﻓﺎﻟا ةرازو<br />
(2) Fanney colonna : OP.CIT ;P34.<br />
(3) Ali Merred : le réformisme musulman en Algérie , les éditions el Hikma<br />
Alger, 1999 ; pp 170 - 171.<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺳﺎﻟا ﻐﺗ ﻟ و ﺑﻌﻟا ﻐﻟا و ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا ةﺑ و ﻀﺗ ﻧﺎآ<br />
ﻲﻓ ﻐﻐﺗ و ﺣر رﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﺣﻼﺻا رﺎﻓﻷا ﺳا ﻟﻟ<br />
( 1)<br />
ﻓﺎﻟا يداﻟا ﺳﺄﺗ و ةﻟا ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ رﺎﻧا ﻓﻋ ﺣ<br />
ﻀﺣا<br />
64<br />
ساروﻷا<br />
،ﻟا<br />
ءﻲﻟا ﺎﻬﻣ<br />
ﻋﺑ ﺎﻬﺎﺳوأ<br />
و ﺟﺎﻟا ﺑ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ و ،ﻬﺟ ﻣ اه ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا جاﻓأ ﺗ و<br />
. عﻟا ﺑرﺎﻣ و دﺎﺷرا سورد و يﻟا ﻌﻟا<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻﻻا طﺎﻟا<br />
ﻳﻟا ﺗ و ﻳﻟا ةﻟ ﺎﻬﺑ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﺣﻼﺻا آﻟا نأ ﺣ<br />
ﺎهﻟ ﺳأ و ﻋاﻗ ﻌو ﻲﻣﻼﺳا و ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا ﻧ و ﻟا ءﺎﺣإ و عﻟا ﻣ<br />
ﻲﺣﻼﺻا و ﻲﻳﻟا ضﻬﻟا ﻰﻋ ﻌﺗ ﻲﻟا<br />
( 2)<br />
ةﻟا ﺻاﻣ ا ﻻﺎﺟر ﻧآ و<br />
ﻳدﺎﻗﻻا ﻗﺣ ﻓﺎﺑ ﻟﺎﻟ ﻟذ و ياﻟا ﻌﻟ ﻟا و ﻳﻌﻟا حوﻟا<br />
ﻲﺗ و<br />
. ﺳﺎﻟا و ﻋﺎﺟﻻا ، ﻳﻟا ، ﻓﺎﻟا،<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻳﺗ<br />
ﻊﻟ ﻗ ﻗ ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ سراﻣ و ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ مﺎﻣا ﻟا ﺻأ ﻟ<br />
ﻟا دﻓو ﻧﺎآ ﻳأ ،ساروﻷا ﻣ ﻣ ﺻﺎﺧ ﺗﺎﻟا و ﺟﺎﻟا ءﺎﺑأ و نﻟا ﺣ<br />
1933 ﺳ يﻐﻟا و م 1931 ﺳ رودرد ﻋ لﺎﻣأ ﻣ ﻗو ﻲﻓ و ةآ ﻗ ﻰﻟإ<br />
ﻐﻐﺗ و ، ﺣﻼﺻا رﺎﻓﻷا ﻋ تﻣ يﻟا ﻟا ﺑﺎﺑ ﻟا ءﻻه نﺎﻓ<br />
هﻏ و..<br />
ﻣ آ ﺣ ﻟا هه ﻰﻟإ رﺎﻓﻷا هه لﺧد دﻌﻳ ﺎآ ، ﺳاروﻻا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ<br />
ءﺎﻌﻟ ﻟا دﻬﻟا ﺟﺗ ﺣ<br />
1934<br />
ﻰﻋ بوؤﻟا ﺎﻧ ﻳدﺄﺗ ﻲﻓ ﺳا و ، م<br />
ﻌﻟ ﺳاروﻷا ﻌﻟا ﺳﺄﺗ<br />
1936<br />
ﺳ ﻰﻟإ داﻣ ﻲﻋ و ﺎﻧﻟآ ﻲﻧﺎﻓ لﺎﻣأ ﺣﺎﻟا<br />
1935<br />
ﺳ ﺗﺎﺑ ﻳﺑ<br />
حﻼﺻا يدﺎﻧ ﺳﺄﺑ<br />
توأ ﻲﻓ ﻟاﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻬﺷ ﻳأ هﻷا ﻣ رﻗ<br />
ﻣ ﻋﺎﺟ ﻊﻣ رودرد ﻋ ﻟا ﻌﻟا هه ر ف ﻣ ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا<br />
ﻲﻓ ءﺎﺟ دﻟا اه ﻲﻓ و ، يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﻬﺳأر<br />
ﻰﻋ ﺳاروﻷا خﻟا و ﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
(1) Ali Merred : op,cit ;pp 170 , 171 .<br />
ىــﺧﻷا<br />
ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋ و ﻳاﻟا ـــﻟا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ : فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ( 2)<br />
.<br />
101 ص،ﺑﺎﻟا<br />
ﻊﺟﻟا
"<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ساروﻸﻟ بﻀﻟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ةﻳﺟ ﺣﻣ<br />
ﻊﻣﺎﻟﺎﺑ ﻬﺳارد ﺑاﻟا ءﺎﺑأ ﺳاروأ ﻊﺑرأ<br />
65<br />
"<br />
ناﻋ ﺗ م1938<br />
لواز ﻟ<br />
ﺳ آ ﻳﺗ<br />
" ساروﻷا آﺎﺣ ف ـ<br />
ﻲﻓ ءﺎﻀﻋأ ﻌﺑرﻷا ﻣﻼﻟا ءﻻه نﺎآ و ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا فاﺷإ ﺗ ﺑ ﻀﺧﻷا<br />
نوﺧﻵا ءﺎﻀﻋﻷا ﺎﺑ..<br />
1936<br />
توأ ﻲﻓ ﺳﻟا ءﺎﻌﻟ ﺳاروﻻا ﻌﻟ ةﻳﻟا ﻟا<br />
ﺧ ﺗ و ﻣﻟ ﻧﺎﺣﻟا ﻳواﻟ ةﺻﺎﻣ<br />
ﻣﺎه ﺑاﻣ تﻼﺎﻋ نﻳ ةﻳﻟا ﻟ<br />
( 1)<br />
.<br />
" ﻲﻓﻏ ﻳﻗ ﻣ<br />
ﺑﻟ ﺳرﻣ ﻓ ﻳأ ﻌﻟا هه طﺎﻧ ﻲﻓ ازرﺎﺑ ارود يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﻌﻟ و<br />
آﻟ عوﻓ ﺳﺄﺗ و ﻓﺎﻟا يداﻟا قﺎﻓ ﻣ ﻊﺳوو ﺗﺎﺑ ﻲﻓ رودرد ﻟا ﻓر ﻌﻟا و<br />
يﻐﻟا ﺳأ<br />
1937<br />
توأ ﻬﺷ ﻲﻓ ، ساروﻷا ﻳواود و<br />
ﻌﺑ ﻊﻣ يﻋ يداو راوﺑ سوﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺎﺑ<br />
( 2)<br />
ىﻗ ، نﻣ ﻲﻓ ﺣﻼﺻا<br />
ﺣﻼﺻا ﺳاروﻷا ﻌﻟا<br />
ﻬﻌﺗ اﻟواز ﻳﻟا ﺎﻳاوﻟا ءﺎﺑأ ﻣ ﻬﻏأ و ﻟا ﻣ ه و ،ﻀﺧﻷا ﻊﻣﺎﻟا ﻲﻳﺧ<br />
ﻋ ﺎﻧﻋ يﻟا ﻌﻟا هه ﺳﺄﺗ ﻀﻣ<br />
ﺎﻌﻳ و،ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا آﻟا ر ىﻟ<br />
ﺳﻟا ﻋ ﻌﺑرﻷا<br />
( 14)<br />
ءﺎﻀﻋﻷا ءﺎﺳأ ﻰﻋ يﻐﻟا ﻟ ﻲﻟا ﺷرﻷا ﻲﻓ<br />
: ه و<br />
ﻌﻟا ف ﻣ ﻳﻌﻟا ساروﻷا ﻌﺷ ر : رودرد ﻋ ﻟا<br />
. ، ﻳﺎﺣ ﺑ فاﻌﻣﺑ ، نﻌﺑ دﻌﻣ ، سﺎﻋ ﺑ ﺑ ﻣ<br />
ﻲـــــﻟﺎﺻ ﻣﻷا ﻟا<br />
يﻐﻟا ﻳ ﻣ ﻟا<br />
ﻲﺑﺎﺣﻟا ــــــﺗ ﺣأ<br />
يرﻣز ﻟﺎــــﻟا ﻣ<br />
يــــــــــﺣاو ﺣاﻟا ﻋ<br />
ﻲﻟﺎــــــــــــــــﺻ ﺷر<br />
ﻲﻟﻬــــــــــــــــــﺑ ﺣأ<br />
: ﻬﻓ نﻓﺎﻻا ءﺎﻀﻋﻷا ﺎﻣأ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
آا ﺷرأ،<br />
1938 ساروﻸﻟ بﻀﻟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ةﻳﺟ ﺣﻣ:<br />
ناﻋ ﺗ ساروﻷا آﺎﺣ<br />
ﻳﺗ ( 1)<br />
. Archives xenprovence 69G /7617 ﻓوﺑ نوأ<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ، سوﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺎﺑ ﺣﻼﺻا ﺳاروﻷا ﻌﻟا ﺳﺄﺗ ﻀﻣ ( 2)<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﻟا حﻼﺻا ةﻓ نأ ﻰﻟإ ﻟﺎﺑ و سﺎﻋ ﺣأ ﺑ ﻣ ، رﻗﻗﺑ ﻟﺎﻟا ، ﻲﺳوﺎﻣرﺎﻣ<br />
ﻬﺳأر ﻰﻋ و اوﻷا حﻼﺻا داور ﻲﻟا ﻟا هﻬﻓ ، ياﻟا قﻟا ﺎﻬﻌﻣ نﺎآ<br />
اه آﻣ و هﻏ و...<br />
ﺎﻌﻓﻳ ساروﻷﺎﺑ ﻟذ آ ﻗﻼﻋ و<br />
ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا ،<br />
1931<br />
*<br />
ﻲﻌﻟا ، ﻲهاﺑا ﻟا و ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا<br />
ﺳ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺄﻓ، ﻗ ﻳﻣ عﺎﻌﺷا<br />
؟ اﺧﺄﻣ نﺎآ ﻟا هه ﻰﻟإ ﺣﻼﺻا آﻟا لﺧد ه:<br />
رﻗ ﺗ ﻳ ﻧأ تأر و داﻣ ﻲﻋ ذﺎﺳﻷا لﺎﻋأ ﻰﻟإ<br />
66<br />
(<br />
ﺎﻧﻟآ ﻲﻧﺎﻓ<br />
)<br />
لؤﺎﻟا ﻰﻟإ<br />
ﺣﺎﻟا تﺳا<br />
اﺧﺄﻣ نﺎآ م 1934 ﺳ ساروﻷا ﻣ ﻰﻟإ لﺧﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﺣ و ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا<br />
ﻌﻟا ﻣﻬﺑ مﻼﺳا ﺑ ﺻاﺗ ﺧ ﻟوﺎﻣ ه ﻣ ﻲﻟا فﻬﻟا نﺎآ ﺗﺎﺑ ﻀﻟﺎﺑ و<br />
ﻟا ﻲﻓ ﺎﻳاوﻟا خﺷ و ﺑاﻟا ﻣ ةردﺎﻟا هه ﺗ رﺎﻧا ﻳ نﺎآ و ﺎﻳاوﻟا مﻼﺳإ و<br />
ﺣﻼﺻا آﻟا ر هﺎﺗ ﺎآ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ صﻟﺎﺑ ﻟا اه<br />
ﻌﻟﺎﺑ ءﺎﺟ ﻗ و<br />
ﻧ ﻳأ ياﻟا ﺳﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﺧ و ﻲﺣﻼﺻا ﻟا اه ﻟﻬﺑ ﺗ ﻟ ىﺧأ ﺎﻣ ﻋ<br />
. ( 1)<br />
ﺣﻼﺻﻟ ﻗ رﺎﻧا<br />
بﺎﻟا ﺗ ﺣ ﺎﻳﻗ نﺎآ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا تﺻ نأ لﻟا ةﺻ و<br />
ردﺎﻏ و ،ﺟﺎﻟا ﻲﻓ سورﻟا و تاﺎﻟا و ﻌﻟا ﻣ ﻌﻟا ﺎﻬﺑ مﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا لﺎﻋﻸﻟ<br />
ئدﺎﺑ ﻊﻟا و ﻌﻟا ﻟ ﻧﻳﻟا و ﻀﺧﻷا ﻊﻣﺎﻟا ﻰﻟإ ﻬﺟﻣ بﺎﻟا ﻣ جاﻓأ<br />
نأ ﺻﺣ و ﺎﻬﺑ طﻟا روﻟا ﺣ ﻲﻧاﻟا<br />
. ﻰﻟا حﻼﺻا<br />
ﺳاروﻷا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻا طﺎﻟا<br />
ﺎﻬﺎﻧ تﺷﺎﺑ ﺳاروﻷا ﻌﻟا ﻳﺗ ﻌﺑ<br />
ﻰﻋ ﻋ ﻟﻟ ﻣﺎآ ﺣﻼﺻا ﺎﻬﻟﺎﺳر ﻳدﺄﺗ ﻣ ﺗ ﻰﺣ ﻟ ﻼﻣﺎﺷ طﺎﻟا اه نﻳ<br />
ﺟﺎﻟا ءﺎﺑ و ةﻟا سراﻟا ﺗ و ﻓﺎﻟا يداﻟا ﺳﺄﺗ و ﻳﻟا تﺎﻌﻟا ﻳﺗ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺟﺎه ﺛ ﻋ يﺳ ةﺑ ﻟو ( 1960-1880<br />
) ﻲﻌﻟا ﻟﺎﻟا جﺎﻟا ﺑ هاﺑإ ﺑ ﻣ ﺑ ﻟا ه *<br />
ةﺑ ﻲﻓ ﻓ 1920 مﺎﻋ اﻟا ﻰﻟإ دﺎﻋ ، ﺳﺎﻟا ةﺎﻟا ﻲﻓ كرﺎﺷ و سرد ﻳأ زﺎﻟا ﻰﻟإ ﺗﺳأ ﻊﻣ<br />
حﻼﺻا ةﻳﺟ ﺳأ ، ﻲﻋﺎﺟﻻا و ﻲﻳﻟا حﻼﺻا و ﻣﻼﺳا ﻌﻣﺎﻟا و ﺑﻌﻟا ﻀﻬﻟا ﻋ هرﺎﻓأ ﻳ<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ مﺎﻌﻟا ﺗﺎﻟ ﺎﺎﻧ ﻋ و ﻲﻗﻟا يدﺎﺑ اﺷﻣ و ﺻﺎﻌﻟا ﻲﻓ ءﺎﻌﻟ ﻼﻣ ﺻأ و 1927 مﺎﻋ<br />
. 416 ص 2 ج ﻟا آﻟا ا ﻌﺳ ﻧأ 1931 ﺎﻬﺳﺄﺗ ﻋ<br />
(1) Fanny colonna: lettrés intellectuels et militante en Algérie 1880-1950, OFFICE<br />
des publications universitaires, Alger ; p 33.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
67<br />
ﻓﺎﻟا يداﻟا ﺳﺄﺗ / 1<br />
ﻳﻧﻷا هأ ﻣ و يداﻟا ءﺎﻧإ ه تﺎﻳﻌﻟا ﻋ لﻼﺧ ياﻟا بﺎﻟا ﻰﻋﺳا ﺎﻣ لوأ نإ<br />
ﻳﻣ نﺎﻋأ ف ﻣ<br />
1927<br />
ﺳ ﻲﻗﻟا يدﺎﻧ ، ﺻ عاذ يﻟاو ﻌﻟا اه لﻼﺧ ﺳأ ﻲﻟا<br />
ﻰﻋ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳأ و، ﺻﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﻣﻟا ﺣﺎﺑ ﺎ ﻼﻣ ﻟ اﻓ ﻳﻟا اﻟا<br />
ﻳرآﻟا ﻳدﺎﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟاو،<br />
1934<br />
حﻼﺻا يدﺎﻧ ﺳا ﻋ أ اﻳﺟ ﺎﻳدﺎﻧ<br />
آﺎﺷ<br />
ﻧﺎآو ، ىﻐﻟا نﻟاو اﻟا ﻲﻓ تﺎﻌﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ تﺄﻧأ<br />
ﻣ ﻟا ياﻟا ﻊﻟا جاﺧإ ﻟوﺎﻣ هو ، حﻼﺻاو ﻲﻗﻟا يدﺎﻧ ﻬﻣ ﺑﺎﺗ ﺎﻬﻬﻣ<br />
فﺎﻣ اﻐﻟ ﻳاﻟا ﻟا ﻲﻧاﻬ ﺑ راﻧﻷا ﻧو ، ﻟإ ل يﻟا<br />
طﺎﻧﻻا ﻟﺎﺣ<br />
طﺎﻟا ﻣ عﻟا اه ﻀﺑ ، ﻲﻗﻟاو مﻟا ﻲﻓ اﻌﻣ ﺎﺷ اﻌﻗ ﻳﻟا ﺑوروﻷا ﻬﻧاﺟ<br />
،ﻟا و ﺳرﻟا ﺑ ﺻو ةه ﻧﺎآ يداﻟا هه نﺎﻓ ،اه ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﻲﻏﻼﻟا و يﻟا<br />
ﺎﻣﻼﺳإ ﺎﺑﻋ ﺎﻬﺟﺗ ﻬﻬﺟﺗ و بﺎﻟا ﻣ ﻣﺎه ﻳﺷ ﻳﻬﺗ ﻰﻟإ فﻬﺗ<br />
ﺎﻬﺗﻓ ﻧﺎﻓ<br />
ﻬﻟﺎﻐﻧا ﺑ ﺎﻬﻓ ﺣ ﻬﻟ ﻟ ﻲﻟا و ئدﺎﻟا هه ﻬﻐﻟ ﺳو ﻌﻟا ﺗ ﻟ ﺎﻣﻋ<br />
( 1)<br />
. سراﻟا وأ ﺟﺎﻟا ﻋ ءاﺳ ﺣ ﻰﻋ هدﺎﻌﺑا و<br />
فرﺎﻌﻟ بﺎﻟا ﻣ تﺎﻓ ﺎﻬﻓ ﻲﻟ ساروﻷﺎﺑ<br />
ﻓﺎﻟا يداﻟا ﺳﺄﺗ نﺎﻓ هآذ ﺎﺑ رﻳ ﺎﻣو<br />
ﻌﺟﺎﻧ ﺧ ﻊوو ﻲﻗﻼﺧﻷا و ﻲﻓﺎﻟا و يﻟا هاﻣ ﻊﻓر و تﺎﻣﻌﻟا و فرﺎﻌﻟا ﻎﺗ و<br />
تﺎﻓاﻟا و اذﻟا ﺑرﺎﻣ و نوﻟا و نوﻌﻟا ﺎﻬﻟ جوﻳ ﻲﻟا ﻊﻳرﺎﻟ يﻟا ﻐﺑ<br />
ﻟا ﻌﻟا و ﻀﻟا حور فﺎﻌإ و ﻣﻼﺳا<br />
ئدﺎﻟا ﻋ بﺎﻟا ءﺎﻬﻟا ﺎﻬﺑ داﻳ ﻲﻟا<br />
بﻀﻟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ةﻳﺟ ﺣﻣ"<br />
ﻣ دﻋ رﻬ ﺎﻧهﺎﺷ ﻬﺷأ ﻌﻀﺑ لﻼﺧ»<br />
ناﻋ ﺗ ساروﻷا آﺎﻟ ﻳﺗ ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺎﻣ و<br />
طﺎﻟا اه ﻋ او ةرﺻ مﻳ<br />
"<br />
ساروﻸﻟ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ىﺧﻷا ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋ و ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ : فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ( 1)<br />
.<br />
99 ص، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﺧ و سورﻟ اﻟا و ءﺎﻀﻋﻷا ﺎﻬﻓ ﻊﻳ تﺎﻋﺎﺟﻼﻟ ﻓﺎﻟا آاﻟا و يداﻟا<br />
سراﻟا ءﺎﻟ ﻳروﻀﻟا لاﻣﻷا ﻊﺟ فﻬﺑ ﻣﻼﺳإ ﻓﺎﺛ تﺎﻌﺟ ﺗ ﺗ ﺣ ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا<br />
ﻓﻋ ﺛ<br />
1935<br />
( 1)<br />
. « ....<br />
ﻳروﻀﻟا فرﺎﻌﻟا رﺎﻐﻟا و رﺎﻟا ﻰﻳ ﺣ<br />
ﺳ ﺳﺄﺗ يﻟا ﺗﺎﺑ ﻳﺑ حﻼﺻا<br />
يدﺎﻧ نﺎآ ساروﻷﺎﺑ ﻬ يدﺎﻧ لوأ و<br />
ﺷ راود ،ﻳزﺑ ،سوﺣ ﻣ كاﻧ ةﻐﺻ ىﻗ ﺷ و ﺎﻌﺳاو ارﺎﻧا يداﻟا هه<br />
هﻬﻟ لﻼﺣﻻا ةرادإ داﻌﺗ ﺣ ﺎﻓﺎﺛ ﺎﻳدﺎﻧ ﻀﻳ ﺎﻬﻣ آ ةﻏ ،ﻌﻣ ، لﺎﺗ ، ﺳﻏﺎﺗ<br />
68<br />
( 2)<br />
يداﻟا<br />
ﺣ ﻓﺎﻟا ﺎهراودأ تدأ و ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ﻌﺑو ﻗ<br />
ﻓﺎﻟا يداﻟا هه ﻧ ﻗ و<br />
ﻲﻓ ﻧ ﻀﻋ هو رودرد ﻋ ﻟا نﺎآ ﻳأ ﻼﻣ ﻳزﺑ ﻲﻓ ﻳﻟا و ﻳدﺎﻟا ﺎﻬﻓو<br />
ﺗﺎﺑ ﻳﻟ حﻼﺻا يدﺎﻧ طﺎﻧ ﻲهﺎﻀﻳ دﺎﻳ ﺎﺎﻧ ،حﻼﺻا يدﺎﻧ ﺑ مﻳ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻊﻳ ﻟ ﻟذ ﻟ و<br />
1937<br />
ﺳ ﺣ ﻰﻟإ ﻋرﺎﻓ ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا<br />
ةرادإ ﻗا يﻟا ءﻲﻟا،<br />
( 3)<br />
. دﺎﺷرا يدﺎﻧ ﺳا ﻋ أ ﺧأ ﺎﻓﺎﺛ ﺎﻳدﺎﻧ ﺳﺄﺗ ﻣ رودرد ﻟا<br />
ﻳﺗ و تاﺎﻟا و تﺎﻋﺎﺟﻼﻟ ﻋﺎﻗ و ﻣ ﻣ يدﺎﻟا ﻟﺄﻓ ﻟا ﺣ ﻣ ﺎﻣأ<br />
ﻧاﻣ و ،يﺎﻟا و ﻟﻟا ﻏ<br />
تﺎﺑوﻟا ﻓ مﺗ ﻬﻣ نﺎﻣ وأ ﺑ و ﻣ و تﺎﻳاوﻟا<br />
،تﺎﺑوﻟا ﻊﺑ اﻓ ﻣ و تﺎﻋﻟا ﻣ هؤﺎﻀﻋأ ﺎﻬﻌﻓﻳ ﻲﻟا تﺎآاﺷﻻا ﻣ نﺗ يدﺎﻟا<br />
ﻳﺑ ﻣﺎﻋ ﻌﺟ ﻲﻓ يدﺎﻟا ﻣ ر مﻳ و ﻳرﺎﻟا و ﺧاﻟا ﻀﺗ ﻟا ﺧأ ﻲﻓ و<br />
ﻲﻗﺎﻟا ﻣ ءﺟ ﻳ ﻳرﺎﻟا<br />
ﺧ ﻌﺑ و، ﻟا لا ﻳرﺎﻟا و ﻧﻷا ﻋ ﻳﻟا<br />
ﺎﻳدﺎﻧ<br />
-16-<br />
( 4)<br />
ﻋ ﺳ ﻳرﺎﻟا ﺣأ ﻗ و ﻌﻟا فاﺷإ ﺗ ﻊﺗ ﻲﻟا سراﻟا ةﻋﺎﻟ<br />
سوﺑ بﺎﻟا يدﺎﻧ - : ﻲه و ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻣﺎه<br />
ءﺎﺧ ﻟا مﺄﺑ دﺎﺷﻟا يدﺎﻧ -<br />
رداﻟﺎﺑ حﻼﺻا يدﺎﻧ -<br />
زوﻋ دﻻوﺄﺑ دﺎﺗﻻا يدﺎﻧ -<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
69G / 7617 ﻓوﺑوا آا ﺷرأ ﻳرأ آﺎﺣ ﻳﺗ ( 1)<br />
( 2)<br />
Ali Merad : op,cit;p137.<br />
تﺎﻋﻟا ناﻳد ،(<br />
1962 -1830)<br />
ﺻﺎﻌﻟا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تﺎﺳارد و ثﺎﺑأ : لﻼهرﺎﻋ ( 3)<br />
. 265 ص ، 1995 ،اﻟا ﻌﻣﺎﻟا<br />
.<br />
249 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ(<br />
4)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
،طﻋز<br />
ﻋ ،ةرﺟ ،ﺗﻟا ﻌﺑ نﻟ راود<br />
69<br />
ﻳرﺂﺑ دﺎﺷرا يدﺎﻧ ـ<br />
ﻌﺑ مﻟا يدﺎﻧ ـ<br />
ﺳﻗﺎﺑ حﻼﺻا يدﺎﻧ -<br />
( 1)<br />
لﺎﺑ يدﺎﻧ -<br />
» ﻣ آ ﻲﻓ ﺎﻳدﺎﻧ ﻧ اه ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ<br />
ﻲﻓ يداﻟ رﺎﻧﻻا اه نا،«<br />
......( يﺎﻧآ ) ﻧاوﻣ ،ةﻏ ،ﺷ ،ﺗﺎﺑ حﻼﺻا يدﺎﻧ ،ﻳزﺑ<br />
ﻧﺎﺟ ﻣو ، ﻧﺎﺟ ﻣ اه ﻣ ﻳﺑﺗو ﻓﺎﺛ آﺣ ﺷ ﻰﻧدأ نود ﻬﻳ ﺎﻟا هه<br />
ةﺷدو ﻳﻗ آ ﻲﻓ يﻳ ﺧأ يﻟاو ﻲﺣﻼﺻﻻا طﺎﻟاو ﻟ ﺳاروﻷا ﺗ ﻬﻳ ﺧ<br />
ﻰأ ﺑ ، ﺑ ﺎﺗ ﺎهداز ﺎﻣ ﻲﺣﻼﺻﻻا ﻲﺑﻌﻟا ﻟﺎﺑ ةﻳﻟا ﺷﺎﻟا ﻌﻓ ﻳﻣو<br />
بﺎﻋا رﺎﺛا ﺎﻣ اهو ،ﻲﻣﻼﺳﻻا ﻲﺑﻌﻟا ﻟ ﺎﻣو ﺎﻌﻓاﻣ ﻰﻀﻣ ﻗو يأ ﻣ آأ ساروﻷا<br />
ﻀﺗ ﺣارو ﻧﺎﻟا اﻬﻟ بﺎﺣ ﻟأ ﺗ أ ﻲﻟا ﺑوروﻷا ﻋﻟا فﺗ ﺑ<br />
ﻲﻓ جﺗ ﺑ ﻓ اه ﻟ ، ﺧ ﻬﻣ ﺟﺗ ﻣ باﺑأ ﺻﺗو آاﻟا<br />
هه ﻰﻋ قﺎﻟا<br />
يﻟا ﻳﻟا ﻰﻋ ﺎﻧﻋ يﻐﻟا ﻟ ﻲﻟا ﺷرﻷا ﻲﻓ و ، ﺎﻬﺎﻧو ﺎﻬﺗدﺎﻗ نﻟا<br />
ﻰﻟإ رﺎﺷأ ﺣ<br />
( 2)<br />
«<br />
1939<br />
ﺳ ساروﻷا ﻲﻓ حﻼﺻا ﺳ لﺣ ﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻰﻟإ ﻌﻓر<br />
سوﺣ ﻳﺑ ﺎﻳدﺎﻧ و رداﻟا ﻳﺑ ﺎﻳدﺎﻧ و ﻌﺑ يدﺎﻧ ﺳﺄﻓ » :<br />
ﻟﻗ ﻲﻓ يداﻟا هه رﺎﻧا<br />
يداﻟا هه ﻣ ﻳﻗ وأ راود ﻳ دﺎﻳ ﻻو ... ﻳرأ ﻳﺑ ﺎﻳدﺎﻧ و ءﺎﺧﻟا مأ ﻳﺑ ﺎﻳدﺎﻧ و<br />
ﻳدﺎﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﺎﻧ ﺑ اآ نﺎآ ﻰﻟا اه ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ طﺎﻧ نأ لﻟا ﻣ و<br />
ﺎﻬﻓ نﻣﻳ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻣ تادﺎﻗ ﺎﻬﻋ ددﻳ ﻧﺎآ ﺎﻬﻧ يداﻟا هه<br />
نأ ﺎآ ىﺧﻷا<br />
داﻌﺳﻻا ﺟا ﻣ حﻼﺻا آﻣ ﻲﻓ ﻬﺑ قﺎﻟ نﺎﻟا ﻊﺗ ﻰﻟإ فﻬﺗ تاﺎﻣ و ﺎﺳورد<br />
( 3)<br />
. ﻧﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﻓ يﻟا ﺎﻟا ﻊﻟا ﻐﻟ ﻗ يذ ﻣ آأ<br />
: ةﻟا سراﻟا ﺗ<br />
نﺎآ ﻟﻟ ﺎﻬدﺎﻣ و ﺎﻬﻬﻧ ﻓو نﻳ و ﻟا ﺎهﻳ ﻰﻋ ﻰﺑﻳ ﻲﻟا ﻧﺎﻟا مﻷا ﺳرﻟا ﻌﺗ<br />
اهوﻧﻟا ةرادا ﺛﺄﺗ ﻋ ةﻌﻟا ﻟا ةﻟا سراﻟا ءﺎﻧﺑ ﺎﺗ آأ ءﺎﻌﻟا<br />
.<br />
87<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 249 ص ،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ساروﻷﺎﺑ حﻼﺻا ﺳ لﺣ يﻐﻟ ﻳﺗ ( 2)<br />
ص، 1984،<br />
اﻟا، ﻗ، ﻌﻟا راد،1ج<br />
ﻋﻟاو ﻟا ﺑ عاﻟا:<br />
ﻲﻧﺎﺣ ﺣأ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳﺑﺗ تﺎﻌﺟ ﻳاﻟا ﻲﻓ اﻧﻓ ﻳﺎﻐﻟا هه ﻟ اﻋ و * 1892<br />
70<br />
ﺑآأ 18 نﻧﺎﻗ ﻰﻀﺑ<br />
سراﻟا هه<br />
ةﻋﺎﻣ ﻬﻋ ﺟاﻟا ﻣ ﻧﺄﺑ ﻳاﻟا ﻟا عﺎﻗإ ﻰﻋ اﻋ و ﺟﻏاﺑ<br />
ﻐﻟ ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ﺎﻬﻋ عﺎﻓﻟا و ﺑﻌﻟا ﻐﻟﺎﺑ مﺎهﻻا ﻰﻋ سﺎﻟا اﺣ ﺎآ ،ﺎﻬﻟإ ﻬﺎﺑأ لﺎﺳرإ و<br />
ﻐﻟﺎﺑ مﺎﻟا ﻳ ﻋ ﻻإ ﻲﺗﺄﻳ ﻻ ﻳﻟا اه و ( نﻟا)<br />
بﺎﻟا اﻬﻟ ﻟا ﻬﻟا نأ ﺎآ ناﻟا<br />
ـــــﻟا ءﺎﻌﻟا ﺗا بﺎﻟا<br />
اه ﻣ و ﺎهﻋاﻗ و ﺎﻬﺗادﻟ ﻌﻟا ﻬﻟا و ﻰﻟا ﺑﻌﻟا<br />
ﻌﻳ ﻣ و ا ةدﺎﻋ ﻋ ﻌﺑا ﻓ ،ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻋ ﻌﻳ ﻣ ): ﺎﻗ ﻲﻟﺎهﻷاﺎـــــﻟ اﻣ<br />
ةﻣﻼﻟا ﻣ ةآ ﺎﺟاﻓأ بﺎﻟا اه ىﻬﺳا و<br />
( 1)<br />
( اﻳﺷ ﺎﺑاﻋ ﻲﻗﻼﻓ ا ةدﺎﻋ ﻋ<br />
ﻲﻟا و اﺑا سراﻣ ﺎﻳﺗ ﺎﻬﻣ ﻲﻓ ﻧﺎآ ﻲﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ سراﻣ ﻰﻟإ ساروﻷﺎﺑ<br />
تاﺳ ﺳ قﻐﺗ اﺑﻻا ﺣﻟا ﻲﻓ ةدﺎﻋ ﻧا ﻰﻋ تاﺳ ثﻼﺛ ﺳارﻟا ﺎﻬﻓ قﻐﺗ<br />
: مﺎﻗأ ثﻼﺛ ﻣ ﺣﻟا هه نﺗ و<br />
( 2)<br />
ﻗ ﻟ نﺎﺳ ةﻣ نﻳ ﻧا ﻰﻋ،<br />
ﺳﻟا ﻟا و ، ﻲاﺑﻻا ﻟا<br />
،يﻀﻟا ﻟا-<br />
ﺎﻌﺳاو رﺎﻧا ﻓﻌﻓ ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻌﻟ ﻌﺑﺎﻟا سراﻟا ﻣ جذﻟا اه نأ ﻓﻌﻟﺎﺑ ﻳﻟا و<br />
ةرﺎﻟا دﻬﻟا ﻌﻳ ﺎﻣ ه و<br />
1938-<br />
1931<br />
ﺑ ةﻟا ةﻟا لﻼﺧ اآ ارﺗ و<br />
كاﻧ ﻳاﻟا ﻣ ﻗﻻ يﻟا ﻟا لﺎﻗا زﺗ ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ و ﻧﺎﺟ ﻣ ﺣﻼﺻﻟ<br />
: ﻲﻓ ﻣ ﺳأ ﺛﻼﺛ ﻰﻋ مﺗ ﻲﻬﻓ سراﻟا هه هﺎﻣ ىﻣ ﻋ ﻳﻟﺎﺑ ﺎﻌﺟر اذإ و<br />
ﻬﻳ ﺎآ ( ثﺎﻧإ و رآذ<br />
ﻣ و ﻣ ﻣﻼﺳإ ﺑﺗ<br />
ﻲﺑﻋ ﻲاﺑا ﻌﺗ<br />
ﻟوﻷا فرﺎﻌﻟ اﺑا ئدﺎﻣ<br />
) ﺎﻣ نﺎآ سراﻟا هه ﻲﻓ ﻲاﺑﻻا ﻌﻟا نأ ﻧ نأ ﺎﺑ رﻳ و<br />
ﻧﺎﻌﺳﻼﻟ نوﻳ ﺎﻓ ﻌﻟا ﻟ ﻣزﻼﻟا ﺎﺳﻟا و تاودﻷا ﻓﺗ ﻰﻋ ﻬﻧﺄﺑ نﻌﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺎﻬﻟﺎﻟ ﻰﻌﺗ ﺧﻟا نا ﻰﻋ ﺎﻧﻓ ﻲﻓ ﻟا ﻌﻟا ﺑ صﺎﻟا<br />
1892 ﺑآا 18 نﻧﺎﻗ ﻳ-*<br />
. ﻓ ﻗاﻟا ﺎﻬﻟ ﻣﻟا و<br />
ﻋﺎﻟ ﻣﻷا راد ، ، ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ اﻟا مﺎﻣإ : نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ و ﻀﻓ ردﺎﻟا ﻋ ( 1)<br />
. 79 ص ،2007،<br />
1ط<br />
اﻟا ﻟا و<br />
ىﺧﻷا ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﺗﺎﻗﻼﻋ و ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ:<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ( 2)<br />
.<br />
79 ص، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ<br />
-<br />
-<br />
-
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
ﺣا ﺑ ﻟﺎﻟا ﻟا ﺎﻬﺑ ﻌﺑ ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا ﺗ و<br />
71<br />
ﻌﻟاو ﺑﻟا سراﻣ ﻲﺑ ﺎﻧﺎﺣأ<br />
ﻟا ﻣ ﻐﻳ نﺎآ ﺎﻣﻋ ﺑ يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﻰﻟإ ( ةﻏ)<br />
ءﺟ ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺣ قاروﻷاو ﻏﻷا ﻟإ ﺳﻳ نأ ﻣ ﻳ 1942/<br />
10/<br />
23<br />
ﻌﻳ اهو<br />
« ......<br />
ﻏاﻟا و ﻏﻷا ﻣ ﻌﻗ ﺎﻟ ﺳﺗ نأ ﻣ ﺟﻧ و<br />
ﻣﺎﺑ مﺎﻣا<br />
ﻳرﺎﺑ اه و مﺎﻌﻟا<br />
.... »<br />
ﻟﺎﺳر ﻣ<br />
. ﻌﻟا ءﻻه ﺎﻬﻓ ﻐﻳ نﺎآ ﻲﻟا ﻌﻟا فوﻟا<br />
مﻋ و فﻟا و ﻟا و بدﻷا ﻲﻓ ﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا<br />
ﻰﻋ سورﻟا ﻀﺗ ﻲﻓ ﻌﻟا ﻌﻳ و<br />
ﻲﻓ قﻟا دﻼﺑ نﻻ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻣ رﺎﻟا ﺎﻬﺑ ﻲﺗﺄﻳ وأ ﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا و ﺎهﻏ و ﻳﻟا<br />
اه ﻣ نﻣﻳ نﻳاﻟا نﺎآ ﺣ ﻲﻓ ﻌﻟا ﻟا هه ﺑ ﺧﺗ ﻧﺎآ ةﻟا هه<br />
ﻲﻋو ﻣ ﺧ تﺎﻳﻟا و ﻟا ردﺎﺗ<br />
ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ﻗ ﻣ ﻌﻟا<br />
ﻰﻋ ﻬﺗﻼﺳاﻣ و ﻬﺗﺎﺑﺎﺧ ﻲﻓ ةرآﻣ ﻟاو ﻳوﺎﻌﻟا هه و ،ﺎﻬﻋ ﻬﺗرﺛ و ﻳاﻟا<br />
اﻬﻟ<br />
ﻰﻋ<br />
... »<br />
ﺎﻬﻓ لﻳ ذإ ةﺑ ﻌﻟا ﺎﻗﺻأ ﺣا ﻣ يﻐﻟا ﺎهﺎﺗ ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا راﻏ<br />
( ﻧﻟا ﻲﻓ)<br />
ﻲآ ﻲﻓ ﺗ<br />
نأ ﻳﻟ ﻳ ﻟ ناو ﻲﻟ ﺳﺗ نأ ﻀﻓ ﻳﺟ ﻣ ا<br />
ﻌﺑ ﺛ ﺑﺎﻟا ﻲﻓ ﺣ آأ ﻟ ﺎﻣ ﺎﻬﺣ ﻲﻓ ﻳزأ و ﺎﻬﻌﺟارﻷ تﺎﻌﻟا حﺷ ﻲﻓ ﻲﻧزوﻟا<br />
( 2)<br />
« ...... ﻲﻧﺎﻟا و لوﻷا ءﻟا بﻌﻟا ءﺎﺑدأ بﺎآ ﻲﻓ ﻲﻟ ﻰﻌﺗ نأ ﻣ ﺟرأ و ،ﺑدﻷا ﻟا<br />
ﺗ ﻲﻗﻼﺧﻷا و ﻲﻳﻟا ﻌﻟا و ﻲﻣﻼﺳا<br />
ﻳرﺎﻟا و ﻳﻟا ناﻟا ﺳاﺑ ﻧا لﺎﻟا ﻊﻗاوو<br />
ﻐﻟا و ﺛدﺎﻟا سورد نأ ﺎآ ، ﻟﺎﻌﻟا ﺎﺣ ﻓﻌﻣ و بﺎآا ﻣ ﺳاروﻷا ﻌﻟا ةﻣﻼﺗ<br />
نﺎﺑ ﻟا ﺎﻟا ﻣ ﻬﻣ و ءﺎﻧا و ﻌﻟا ﻬآا ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻋاﻗ و ﻌﻟﺎﻟا و<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﻰﻟإ نﺧﻳ ﺎﻓاﻐﻟا و ﻳرﺎﻟا ﺳارد و<br />
ﻗﻟا ةهﺎﻟا سورد ﻀﺑ و ﻣ ﻲﺑﻋ<br />
ﺑﻌﻟا ﻟا تﺎﻣﻟا و ﻗدﺎﻟا ﻟا آ ﻲﻓ روﻳ آ ﻣﻷا اه و ﻬﺑ ﻟا<br />
. اﻟا ﺎﻣ ﻣ و ﺳاروﻷا طﺎﺳوﻷا ﻰﻟإ ﻳ ﺎﻬﻟ ﺟوا ﺎﻣ ﻣﻼﺳا و<br />
هه ﻲﻓ ﻎﺑ ﻗ ﻌﻟا سراﻣ نﺎﻓ<br />
( 3)<br />
اه و<br />
1938<br />
ﺳ ﻲﻓ ﻗ ﻟﺎﻋ ﻣﺎﻋ ءﺎﺣإ ﻰﻋ اءﺎﺑ و<br />
ﻼﻣ اﺗ 4047 ﻀﺗ ﻣ و ﻌﻣ ﻗ ﻣ راﺗ ﺳرﻣ 85 ﺎهﺣ و ﻟﺎﻌﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1984 1ط<br />
،اﻟا ﻟا و ﻋﺎﻟ ﻌﻟا راد ،ﻳاﻟا ﻟا ﻀﻬﻟا ﺎﻋد:<br />
ءﻼﻀﻓ هﺎﻟا ﻣ ( 1)<br />
. 35 ص<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1943<br />
ﺳ يﻐﻟا ﻰﻟإ ةﺑ ﻌﻟا ﺣا ﻣ ﻟﺎﺳر ( 2)<br />
.<br />
101 ص ،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ،ىﺧﻷا ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ:<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ثﺎﺑﻷا و ﻳرﺎﻟا ﻌﺑ ﻟإ ترﺎﺷأ يﻟا و<br />
( ﺳرﻣ<br />
72<br />
14)<br />
ﻗﻟا اه نأ ﻏ ﻬﺎﺑﻷ ﻟﺎﺑ<br />
اءﺟ هأ ﻳرﺎﻟا هه نﻻ ساروﻷا ﺑ<br />
ةﻟا سراﻟا ﻣ ﻓ ءﺟ ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ لوﺎﻳ<br />
ﺎﻬﻣ ﺎﻣﺎه<br />
. ةهﺎﻟا ﺎﻟا هه ﻰﻟإ لﺻﻟ بﺎﻌﻟا اآر ﻳﻟا ﺣﻼﺻا آﻟا تﻻﺎﺟر ﻲﻧﺎﺗ ﻀﺑ<br />
ﺳرﻣ<br />
14<br />
ﻋ اﺑﻳ ﺎﻣ نﺎآ و ﻓ ﻲﻟا سراﻟا هه ﻲﻓ ساروﻷا ﻣ ﻧ ﺎﻣأ<br />
هأ و ﻌﻟ هﻷا ةﻟا تﻐﺗ ﺎﻬﻀﺑ<br />
ﻲﻟا و ﺷاﻟا و ىﻟا ﻲﻓ<br />
( 1)<br />
ﻋزﻣ ﺣﻼﺻإ<br />
ﻟ ىﺧأ سراﻣ و ﻳﻟا ءﻰﻟا ﺳرﻣ و ﺗﻟا ﻋ ﺳرﻣ و ﺗﺎﺑ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرآ<br />
سراﻟا و ﺗﺎﻟا ﻣ اآ ادﻋ ﻀﺣا ساروﻷا ﻣ نﺎﻓ ﻳ ﺎﻬﻣو ،ﺎﻬﻓﻌﻣ ﺎﻟ ﻰﻳ<br />
يﻟا ﻳﻟا هآﻳ ﺎﻣ اه و ﻳواوﻟا و ىﻟا ﻏا ﻲﻓ<br />
ةﻣ ﺻأ ﻲﻟا و ﻌﻟ ﻐﺑﺎﻟا<br />
ﺗﺎﻟا ﺎﻣأ<br />
( 2)<br />
«<br />
» ﻟﺑ<br />
1939<br />
توأ ﻳرﺎﺑ ساروﻻا ﻲﻓ حﻼﺻا ﺳ لﺣ يﻐﻟا ﻟا ﻌﻓر<br />
يﻌﻟا مﺎﻟا ﻰﻋ ﺎﻬﺗ ﻲﻓ ﻰﻌﺗ مﻟا ﻲه و ةدﺟﻣ ىﻟا ﻟﺎﻏ ﻲﻓ ﻧﻟا<br />
ﻳﺗ ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺣ ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻧ ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
تﺎﻟا ﺣﻻ ﻗ ﻬﻟا اه نأ وﻳ و<br />
ﺳ ﻣ ﻰﻌﻣ وذ ءﻲﺷ ﻰﻟإ ةرﺎﺷا ﻟا اه ﻲﻓ يروﻀﻟا ﻣ وﻳ<br />
ﻟوﻟا دﻬﻟا نﺎﻓ ساروﻷﺎﺑ " ﻳوﺎﻟا"<br />
»<br />
ساروﻷا آﺎﺣ<br />
ىﻟ ﻌﻟا ﻲﻓ ﻏﻟا ﻲه و ﺣﻼﺻا آﻟا ﻟﺎﻟ<br />
ىﻟ ﻟآ ﺑ هرﺎﻧأ ىﻟ ﻓ ﻟ ﺗﺎﺗ ﻗ سراﻟا ءﺎﻧ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻲﻣ ف ﻣ<br />
ﻲﻓ و ساروﻷا ﻲﻓ ﻌﻟا رﺗ نأ آﻷا ﻣ وﻳ و هأ رﺎﻧإ ﻳ ﻻ مﺗ<br />
ﻓأ اﻬﻓ ﻳﻟا<br />
دآﻟ ﻻﺎﻣ ءﻻه نأ رﺎﻋا ﻟﺎﺣ ﻲﻓ ﻳﺑﻟا ﻓﺎﻟ ﺎﺣ اﻳﻬﺗ ﻳ اﻟا ﻲﻗﺎﺑ<br />
( 3)<br />
« نﺎﺣﻷا ﻟﺎﻏ ﻲﻓ ﻬﻟا و<br />
سراﻣ ﻓﻋ يﻟا ﻟا<br />
رﻟا اه ﻰﻋ تﻋﺎﺳ ﻲﻟا ﻣاﻌﻟا لﺣ ءارﻵا ﻳﺎﺗ ﻗ و<br />
ﻲﻓ ﻳاﻟا اه نأ نوﺟا ﺑور لرﺎﺷ ﻲﻧﻟا خرﻟا ﻓ ىﻳ يﻟا و ةﻟا ﺗ ﻲﻓ ﻌﻟا<br />
ةﻋﺎﻣ و ﻧﻟا ةرادا ﻣﺎﺗ ﺎه و ﺳﺎﺳأ ﻣﺎﻋ ﻰﻟإ دﻌﻳ ﻳﻟا ﺗﺎﻟا و سراﻟا<br />
. ﻣﺎﺗ ﺎﻣأ ،ءﺎﻌﻟا ﺎﻬﻟﺑ<br />
ﻲﻟا دﻬﻟا ﻰﻟإ فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ﺣﺎﻟا ﻌﺟﻳ ﺎﻓ ،ﻲﻟﺎهﻷا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
،1995<br />
،اﻟا<br />
ﻌﻣﺎﻟا تﺎﻋﻟا ناﻳد ،ﺻﺎﻌﻟا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تﺎﺳاردو ثﺎﺑأ : لﻼهرﺎﻋ<br />
( 1)<br />
. 144 ص<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ساروﻷا ﻲﻓ حﻼﺻا ﺳ لﺣ يﻐﻟا ﻳﺗ ( 2)<br />
،ﻓوﺑآا ﺷرأ،<br />
ساروﻸﻟ بﻀﻟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ةﻳﺟ ﺣﻣ ناﻌﺑ ﻳرأ آﺎﺣ ﻳﺗ ( 3)<br />
.<br />
69G.<br />
/ 7617
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
. ( 1)<br />
ةﻳﺷ تﺎﻳﺎﻀﻟ اﻌﺗ ءﺎﻌﻟا نﻻ ﺎﺷ هﻧ ﻲﻓ نﺎآ ﻓ ﻧﻟا ةرادا<br />
سراﻟا ﻣ ﻌﻣ دﻋ ﻟ ةرﺎﺟ دﻬﺑ اﻣﺎﻗ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا نﺎﻓ لﻟا ةﺻ و<br />
. ﻣ ئدﺎﻣ ﺎﻬﺗ و كاﻧ ﻲﻳدﺎﻟا ﻬﻟا ﻰﻋ ﺷﺎﻟا ﻳﺗ و<br />
73<br />
: ﺟﺎﻟا ﻲﻓ ﻳرﻟا<br />
ﻀﻳﻓ ءادأ ﻰﻋ اﻣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةﻟا لﻼﺧ اﻟا ﻲﻓ ﻟا رود نأ<br />
ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ نأ ﻻإ، ﺎﻬﻣ ﻋﺎﺟﻻا ﺻﺎﺧ ﺎو ﻣ ﻟا ﻣ دﺟ و ةﻼﻟا<br />
ﻧآ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﻓ ،ﻼﻣﺎآ هرود ﻟأ دﺗ نأ ﻟوﺎﺣ و ﺎﻬﻓاهأ ﻎﻟ ر ﺳو ﻣ تﺗا<br />
حور ﻟ اآﻣ و ﻣﻷاو ﻬﻟا ﺑرﺎﻟ ﺳرﻣ ﻰﻟإ ﺎﻀﻳأ لﺗ ﻓ ﻌﻟا و ةدﺎﻌﻟ<br />
ﺎﺑ<br />
ﻳﻟا ﻰﻟإ هدﺎﺷرإ و ﻟا ﻣﻼﺳا ﻬﺗﻋ ﻰﻟإ ﻳاﻟا ﻟا ﺟﺗ و حﻼﺻا<br />
ﻏر<br />
. مﻼﺳﻟ لوﻷا ﻬﻌﻟا ﻣ ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ نﺎآ يﻟا يﻟا<br />
ﻟا تﻻﺎﻣ ىﺣإ لﻼﺧ ﻣ ﻟﺎﺑ ﻌﻟا ﺑر<br />
يﻟا دﻟا روﻟا اه ﻧ نأ ﻳ و<br />
سورﺑ ةرﻌﻣ سراﻟا ﻧﺎآ اذإ<br />
»<br />
لﺎﻗ يﻟا<br />
1931<br />
ﺳ بﺎﻬﻟا تﺎﺻ ﻰﻋ ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
ﻣ ﺎﻬﻣ نﺗو ،ﺧأ و ﺧ ﻰﻋ ﻌﻟا ﻣ نﺗ ﺟﺎﻟا دﺎﺗﺗ ﻲﻟا ﻣﺎﻌﻟا نﺎﻓ ﻌﻟا<br />
ﻌﻟا ﻓﻋ ﻗ و<br />
( 2)<br />
«<br />
-<br />
ﻬﺗ ﻻ و ﺎﻬﺳﻧ<br />
ﻲﻓ ﻲه ﻓ ،ﻳﻟﺎﺑ ةﺑ ،ةﻌﻟا ﺻ ﻟا<br />
ﺎﻬﺎﺑأ ﻣ ﺑﻼ ﻳ و ﻣﻷا ﻲﻓ ﻌﻟا ﻳ اهو ـﺎﺎﺑأ ﻌﺗ – ﺗوﻼﺣ ﻗاذو<br />
ﻲﻓ ﺎهﻧ ﻰﻋ ﻬﻣﺎها ﺟ اﺑﺻ ﺑ ﺟﺎﻟا رود ﻰﻋ ﻓ اوآﻳ ﻟ ءﺎﻌﻟا نأ ﻟا و<br />
ةرادا ﻳ دﻼﻟا ﻲﻓ ﺟﺎﻟ<br />
ﻊﻳﻟا و ﻊﺳاﻟا رﺎﻧﻻا اه ﺻأ ﻰﺣ ﺎﻟا ﻣ<br />
يﻟا ءﻲﻟا ه و ﺎﻬﻓ سورﻟا ءﺎﻟإ ﻣ ءﺎﻌﻟا ﻊﻣ و ﺎﻬﻀﻌﺑ ﻏ ﻰﻟا ﺎﻬﻌﻓد ﺎﻣ ،ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
»<br />
ﻟﺑ ﻲهاﺑا ﻟا ﻋ ﻋ يﻟا و ﻰﻟا اه ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟا ﻌﺗ ﻣ داز<br />
نﻟا تﺎﻬﻣأ ﻲﻓ ةﺣاو ﺳ ﻲﻓ<br />
اﻣ ﻌﺗ و ﻌﻀﺑ ﺎﻬﻟﺎﺑ تﺄﻧأ و ﻣﻷا ةﺎﺛ ترﺎﻓ<br />
ﺎﻳﻟ ﺟﺗ ﻻ ﻧا ﻣ ﻏﻟﺎﻓ ساروﻷا عﺑر ﺟﺎﻟ ﻊﺳاﻟا رﺎﻧﻻا اه ﻣ و<br />
( 3)<br />
«<br />
ىﻟاو<br />
ﺎﺗ ﻲﻟا ﺎﺛﻟا و ﻳرﺎﻟا نأ ﻻإ ةﻟا ﺗ ﻲﻓ ﻟا ﺟﺎﻣ دﻌﻟ ﺳر تﺎﺎﺣإ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
: ﻋ ﻼﻧ،فﺎﺻﺑ<br />
ﻳﻟا ﻋ ( 1)<br />
Ch,R ,Agron : les algerien musulman et les France ; p114.<br />
. 341 ص ،1931<br />
يﺎﻣ ﻗ ،ﻣﺎﻟا ءﻟا، ﻊﺑﺎﻟا ﻟا، بﺎﻬﻟا ﻲﻓ ءﺎﺟ ﺎﻣ ﻰﻋ ادﺎﻋا(<br />
2)<br />
287<br />
ص 1981 اﻟا ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا آﻟا 3ج<br />
ﻲهاﺑا ﻟا رﺎﺛأ ،ﻲهاﺑا ﻟا(<br />
3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﺑ و ... »<br />
ﻓ ءﺎﺟ يﻟا 1939 ﺳ يﻐﻟا ﻟا ﻳﺗ ﺎﻬﻣ و ﻟا ﺎهدﻋ ﻰﻟإ ﺗ ﺎﻬﻋ<br />
( 1)<br />
« .... ﻋ ﺳرﻣ ا لﺑ ﻰﻟا نﺳ اه ﺑﺎ وذ ةﻏ ﻣ ﺎﻬﻣ ةآ<br />
ﺟﺎﻣ<br />
74<br />
ﻳﻟﺎﻓ نذإ<br />
ىﻗ ﻲﻓ ﻊﻣﺎﻟا نأ ﻊﻗاﻟا و ﺎﻬﺎﺑ نﺎﺗإ ىﻣ و ﺎﻬﺷ لوﺎﻳ ﺻأ ﺑ ﻓ ﺎﻬآ ﻋ ﻌﻳ ﻟ<br />
ﻟا ﻳ و تﺎﻟا ﻋ اﻌﺑ اءﺎﺑ نﺎﺣا و ﻟا بﺎﺻأ ﻟ ﻳ نﺎآ ساروﻷا فﺎﻳرأ و<br />
ﺟﺎﻟﺎﺑ ﻳرﻟا نأ ﻌﻧ و ، ﻳﻟا نﻟا ﻌﻳ و أﻳ ﻓ ﻧﻷ ﻳﺗ و ماﺣا ةﻧ ﻲﻟﺎهﻷا<br />
ﻲﻟا ﻬﻋ ﺻاو ءﺎﻌﻟا ﻟ و ﺣﻼﺻا آﻟا مﺎﻗ ﻗ ﺎﺎﻗ نﺎآ ﺳاروﻷا ﻟا ﻲﻓ<br />
ثﻟا ﺳﻣ ﻳﺎﻬﻧ ﻌﺑ ﻳﻟا<br />
ﺧاوأ ﻲﻓ ةدﺎﻋ سورﻟا أﺗ ﻳأ آأ ارود هﻣ و ﺎهرﺎإ ﻲﻓ<br />
ﻓ ﺧاوأ ﻲﻓ ﻲﺣﻼﻟا ﻌﻟا و دﺎﻟا ﺳﻣ ﻳاﺑ ﻊﻣ ﻲﻬﺗ و ءﺎﻟا ﻓ ﺻاﺗ و<br />
ﻲﻳ ﺎﻓ و دﺎﺷرا و ﻋﻟا و ﻟا و ﻳﻟا و ﻟا سورد تﺎﻟا هه ﺗ و<br />
ﺟﺎﻟا<br />
ءاﻟا ةﺷﻟا<br />
تﺗ ﻟ<br />
تﺗ ﻣ<br />
رﺎﻋﺑ ﻣ<br />
رداﻟا ﻣ<br />
ﻧورﻣ<br />
ثﻼﻟا ﻣ<br />
زوﻋ دﻻوأ ﻣ<br />
ةروﺎﺷ<br />
ﻲﻓﻏ ﻣ<br />
( 2)<br />
ﻊﺑﻟا<br />
ﺟﺎﻟا ﻲﻓ ﻳرﻟﺎﺑ نﻣﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا خﻟا ﻌﺑ آﻧ<br />
خﻟا<br />
ﻲﻟا ﻀﻟ<br />
ﻳﺷ حﺎﻟا<br />
ﻲﺣر قدﺎﻟا<br />
ةرﺎﻟ ﻣ<br />
يﻟﺎﻟا ﺣأ<br />
رودرد ﺳﺎﺑ<br />
ﻋﺎﺳ ﻳﻟا ﺧ<br />
ﺑﺎﻋ سﺎﻋ<br />
يرﺎﻣ ﺳﺎﺑ<br />
ﻲﺑﻬﻣ ﺳﺎﺑ<br />
ﺟﺎﻟا<br />
سوﺣ ﻣ<br />
جﺎﻟا ﺛ ﻰﻌﻳ<br />
سوﺣ ﻟ<br />
ﺑﺎﻌﻟا<br />
ﺛ<br />
ﻟوزﺎﺗ و ﺷ<br />
ﻌﻣ ﺛ ﻧﺎﻏوأ<br />
ﻗرو ﻣ<br />
ﺗﺎﺑ ﺛ جﺎﻟا<br />
ةﺑ ﺛ ﻧﻣ<br />
لﺎﺗ ﻣ<br />
خﻟا<br />
يرﻣز ﺣﻟا ﻋ<br />
يرﻣز ﻟا<br />
رودرد ﻲﻋ ﺑ ﻋ<br />
ﻲﻧﺎﻳز ﻲﺣﻓ ﺳﺎﺑ<br />
يﻌﻟا ﻲﺳ ﺑ ﻣ<br />
حﺎﻟا ﺑ نﺎﻀﻣر<br />
روﻣ كﺷ ﺑ ﻲﻋ<br />
ﻲﻳرﻟا دﻟﻟا<br />
سﺎﻋ رﺎﻋ<br />
روﻣ ﺑ ﻟﺎﻟا روﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﺑ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ساروﻷﺎﺑ حﻼﺻا ﺳ لﺣ يﻐﻟ ﻳﺗ(<br />
1)<br />
.<br />
248 ص ،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ،ساروﻷا<br />
ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ(<br />
2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
75<br />
: ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ﻊﻣ عاﻟا ﻓأ ﻲﻓ<br />
رﺎإ ﻲﻓ ﺎﻬﻳ ﺎﻣ اﻟا ﻣ ﺟﻳ ﻻ و ﻳد ﻌﺟ ﻧﺎآ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ نأ ﻏر<br />
ﻳرادا و ﺳﺎﻟا تاراﻟا ﻣأ ﻊﻗاو مﺎﻣأ ﺎﻬﻧ ﺗ ﺎﻣ اآ ﺎﻬﻧأ ﻻإ ،ﺷﺎﻟا ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا<br />
تﺎﻗوﻷا ﻣ<br />
آ ﻲﻓ ﺎﻬﻧ تﺟو ﺑ، ﻌﻟا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻋ دﻟا رﺎﻏ ضﺗ ﻧﻟا<br />
ﻌﺗو ﻧﻟا تﺎﻟا ﺎﻬﻟ جوﺗ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻊﻳرﺎﻟ يﻟ ضوﻟا ﻣﻵا مﺎﻣأ<br />
ةرادا ﻊﻣ ﻳﻟا ﺎﻬﻋاﺻ ﻲﻓ ساروﻷﺎﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻟأ ﻊﻟا اه و ﺎهﻳﺗ ﻰﻋ<br />
ﺑ<br />
ﻳﻟا قﺳ ﻲﻓ ﺛﺣ ﻲﻟا تاهﺎﻟا ﻣ ﺎﻬﻗﻣ ﻟذ ﻰﻋ لﺎﻣ ﺧو، ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ترﺻأ ﻳأ كرﻟا و تﺎﺑﺎﻐﻟا ساﺣ و اﻟا ﺑ تﺎﻬﺑﺎﻣ ﺧ و<br />
( 1)<br />
م<br />
1937<br />
ﻟا ﺎﻬﻋرﺗ ﻲﻟا، ةواﻌﻟا و قﺎﻟا ﻣ رﻟا و ﻟا ﺧأ ﻰﻟإ ﻓ ﻋد ارﻣ<br />
ﻌﻳﻟا ئدﺎﺑ ﻟا و ةﺧﻷا ﻧ و ﻗﻟا ﻟازإ ﻰﻋ ﻌﻟا ﻰﻟإ ﻋد و ﻳرﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺳ<br />
. ﻟا عﺎﺟﺳا و ﻀﻬﻟا ﻟ ﻣﻼﺳا<br />
و ﺻﺎﻟا ﻳدﺎﺣﻷا نأ ﻻإ ﻟا ﻗ ﻣ ﺎﻌﻣ و اهﺎ ﻟ ﻲﺳﺎﻟا بﺎﻟا نﺎآ نإ و<br />
ﻲﻓ رﻀﻟا اد ﻌﻟا ﻧﺎآ ﺎآ ، ﻣﻷا ﺎﻳﺎﻀﻗ لوﺎﺗ ﻧﺎآ ﻧﻟا ةرادا رﺎﻧأ ﻋ اﻌﺑ<br />
ﻟا تﺎﺑﺎﻧﻻا ءﺎﺛأ اه و<br />
ﻌﻟا تادﺎﻬﻟا آﺗ و ﺣﻼﻟا تﺎﻌﻟا بﺎﻧا وأ<br />
ﻲﻟﺎهﻷا ﻟﺎﻣ ﻣﺧ ﻰﻟإ ﻬﻬﻧ ﻲﻓ ﺗ ﻳﻟا ﺷﻟا ةﻧﺎﻣ<br />
(<br />
رﺎﻐﻣأ)<br />
راوﻟا ﻋﺎﺟ رﺎآ بﺎﻧﺎآ<br />
سﺎﻋ ﺑﻻ ﻳﻟا و ﻌﻣ راود ﻲﻣ ﻰﻋ ﺛﺄﻟا ﻲﻓ ﻌﻟا ءﺎﻀﻋأ ﻌﺑ ﺑ مﺎﻗ يﻟا<br />
ﻓ ،1937<br />
ﺳ ﻲﻣ<br />
( 2)<br />
آﺎﻟ ﻟاﻟا ﺣأ نﺎﻟا بﺣ ﻣ ه و ﺎﻗ و ﺑ<br />
ﺣﻟا ﺎهﻌﺗ ﻟا ﻌﺟ ﺎﻣ ناﻌﺳ رآﻟا رﻀﺑ ﺎﻟا هه<br />
ﻟﺎﺑ مﺗ ﻲﻟا ﻟا تاذ حﻼﺻإ نﺎﻟ ﻳﺑ ﺎهرود ﻌﻟا تدأ ﻟذ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ و<br />
ﻧأ و ﻧﻟا آﺎﻟا ﻋ سﺎﻟا ﻣﺄﻓ ﻗ ﻗو ﻲﻓ و ،ﺑﺎﻣ نود ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻲﻓ ﻟا<br />
. مﺎﺣﻷﺎﺑ ﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﺎﺑ اﻟا لاﻣﻷ ﺎﻬﺻﺎﻣا و ﺎهرود ﻣ<br />
. 274<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ،ساروﻷا<br />
ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ1)<br />
.<br />
251 ص : ﻧ ﻊﺟﻟا2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ تﻻﻟا هﻬﺑ ﻧاﻋأ و رﺎﻌﺳﻼﻟ ﻟا ةرادا تﻌﺷ ﻟا اه ﻣ و<br />
ﻳﺎﻀﺗ تﺧأ و ﻬﻟ سﺎﻟا ﺎﻬﻳﻳ نﺎآ ﻲﻟا هاﻟا و زاﺷﻻا هﺎﻣ ﻣ ﻲﺳاروﻷا<br />
، ﻬﻟ ﺎﻣ سﺎﻟا ﺎﻬﻓ ﻳ ﻲﻟا ﺎﻬﺗﺎﺎﺑ مﺎﻟ ﻟذ ﺎﻬﻳ ﻟ ﻲﻟا ﺣﻼﺻا آﻟا<br />
ﻳﺎﻀﻳ أﺑ ﻰﺣ ، ﺎو ﺎﻌﺑﺎ ﺧأ ﺎﻧإ و ساروﻷا ﻰﻋ اﺣ ﻳ ﻟ ﻊﻟا اه نأ ﻏر<br />
و<br />
ﻳــﻧ ـــﺗ ﺎﺗ اﻓ ﺎﺣ<br />
مأ ﻧﻓ<br />
1950<br />
1921<br />
ﺳ ﻲﻓ اﻟا نﺳ ه<br />
ﺳ ﻣ<br />
76<br />
"<br />
( 1)<br />
هدﺎﻣ<br />
ﻬﻧأ نـﻟا ﺑ ﻌﻳ و<br />
( les<br />
annales africaines<br />
راﺳﺎﺑ ﻌﻳ ﻌﻳ ﻟ عﻟا نأ ﺎهدﺎﻣ ﺻﻼﺧ ﻰﻟإ تاﺳ ﻋ ﻌﺑ ﺻوو<br />
)<br />
ﺑﻋ<br />
. ﻣ ﻣأ نﺎهذﻷا لﻼﺣا نأ آﺄﺗ ﻓ ، لﻼﺣﻻا<br />
ﻰﻟإ رﺎﻌﺳﻻا ﻋ ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻐﻐﺗ و ﺣﻼﺻا آﻟا طﺎﻧ ﻣ ﻟا ﺟا ﻣ و<br />
: ﻲﻓ ﻟا و ﺎﺳﻟا ﺑ ﺎﻬﺗﺻﺎﻣ<br />
. ﺎﻟا ﻊﻟا ﻬﺟاﻟ ﻟا ﻲﻓ مﺎﻟا ﻳﺗ و ءﻼﻌﻟا<br />
و دﺎﻟا ﺗ<br />
ةﻟا ﻣ ﻟ ﺎﻟا هه جرﺎﺧ ﻣ داﻓأ ﺎﻬﻏا ﻀﺗ ﻣﻟا ﻣ قﻓ ﺗ<br />
. ﻌﻟا و هﻟا و ﻳﻬﻟﺎﺑ ﻊﻟا ﻰﻋ<br />
دﻳ ﺎﻣ ﻳوﺄﺗ و خﻟا طﺎﻧ ﻋ ةرادا و ﻟا ﻰﻟإ ةدﺎﻟا ﺎﻬﻌﻓﻳ ﻲﻟا ﻳرﺎﻟا ﻳوﺗ<br />
ﻟا ءﺎﻟ ﻌﻳرآ يداﻟا و ﺟﺎﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻧﻳ اﻧﺎآ ﻲﻟا تاﺎﻟا و ﻟا ﻲﻓ<br />
ﻟا ﻲﻣ ﺷ و اﻀﻟا ﻊﻓد مﻋ و نﺎﻌﻟا ﻰﻋ نﺎﻟا ﻳﺗ ﻬﺑ ﻬﻋ<br />
عرز و<br />
ﻬﻟاو دﺎﻬﻻا ﻟﺎﺳأ<br />
1939-1933<br />
. ﻲﻧﻟا دﺟﻟا ﻀهﺎﻣ و ﻟا<br />
( نﻟ ﻲﻣ)<br />
ساروﻷا آﺎﺣ ﺗ<br />
. شاﻋﻷا ﺑ ﻗﻟا<br />
لﺎﻣ مﺳآ ﺳاﻟا ﺗ و ( ﺎﺟﻧﻻ ) ﻲﻟﺎهﻷا نﻧﺎﻗ ﺗ ﻲﻓ آﺎﻟا اه ﻐﻟﺎﻣ -<br />
ﺳﻟا ةﻳﻟا ﻲﻓ ردﺎﻟا راﻟاو*<br />
نﺎﺷ راﻗ و يﻓ ﻲﻓ ردﺎﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 196ص<br />
،ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ،ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةرادإ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺑ عاﻟا : ﺑار ﻲآﺗ ( 1)<br />
نﻧﺎﻗ ﺗ ﻰﻋ ﻋ 1938 سرﺎﻣ 8 نﻧﺎﻗو ،اﻟا ﻲﻓ ﺟأ ﻐﻟ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻌﻳ : نﺎﺷ راﻗ -*<br />
ﺗ<br />
ﻰﻋ ﻌﻳ ﻟ و اﻟا ﻰﻟإ ﻋ ﻗ و ﺎﻧﻓ ﻲﻓ ﻟا ﻌﻟا ﺑ صﺎﻟا 1892 ﺑآأ 18<br />
ﻻ و ﺎﻬﺗ ﺗ و ﻌﻟا ةرادإ ﻗاﻣ ﺗ ﻓ نﺗ سراﻟا نأ ﻰﻋ نﺎﺗ ﻟا 48-47<br />
ﺗدﺎﻟا<br />
.<br />
ﻌﻟا ﺧر ﻊﺑ ﻟ ﻗﻼﻋ<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
77<br />
ــــ<br />
. 1938<br />
ـ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
سرﺎﻣ 08 ﻲﻓ<br />
ﻌﻟا ﻳﺎﻀﻟ تﺎﺑﺎﻐﻟا ساﺣ لﺎﻌﺳا ـ<br />
يﻐﻟا و ﻲﻟﺎﺻ ﻣﻷا و رودرد ﻌآ خﻟا ﻌﻟ ﻳﻟا ﻟﺎﺑ ﻣاوأ ءﺎﻋإ<br />
ﻣﺎﻗا ﺗ ﻬﻌﺑ ﻲﻧﺎﺣﻟا ﺣا و يﺣاو ﺣاﻟا ﻋ ﻟﺎآ ﻬﻀﻌﺑ دﺎﻬا و<br />
. ﻳﻟا<br />
ﻲﻓ و ﻳرأ يدﺎﻧ و 1937 ﻣﺎﺣﺎﺗ يدﺎآ يداﻟا ﺣ و ةﻟا سراﻟا ﻌﺑ قﻼﻏإ<br />
يداو راوﺑ ﻋ غاروأ ﻳﺎﻟا ﻳآ تادﺎﻬﻻا ﻌﺑ تادﺎﻬﻟا آﺗ دﻟا اه<br />
يﻟا ثدﺎﻟا ﻰﻟإ ﻟذ ىدأ و ﻳرﺄﺑ يدﺎﻟا ﻓ ﻣ ﺳاروﻷا ﻌﻟا ﻊﻣ ﻰﻋ ﺑﻷا<br />
( 1)<br />
. ﺑ ﺑ ﻰﻟإ ﺳأ ﺎﻣ ﻟا ﺣا و ﻳﺎﻟا ﺑ ﻊﻗو<br />
حﻼﺻا خﺷ ﻰﻋ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﺳرﺎﻣ يﻟا دﺎﻬﻻا اه ﻣ ﺎﻧﺎﺟ ﻧ نأ ﻳ و<br />
آ و آ ﻓ ﻟإ ﻬﺟﻟا ﻬﻟا و رودرد ﻋ ﻟا<br />
ﺳ ﻀﻗ لﻼﺧ ﻣ ساروﻷا ﻲﻗ<br />
ﻳزو ﻰﻟإ مﺎﻌﻟا ﺎﻟا ﻬﺟو ﺛ<br />
1937ﺑآأ7<br />
ﻲﻓ مﺎﻌﻟا ﺎﻟا ﻰﻟإ ﺎﻬﺟﻣ اﻳﺗ ﺗﺎﺑ ﻟوﻟا<br />
ﻲﻓ ﺎﺗ ﺎﻓ ﻳرأ آﺎﺣ ﻳﺗ ﻰﻋ اءﺎﺑ » ﻓ لﻳ 1937ﻳد20<br />
نأ<br />
:<br />
ﻲﻳ ﺎﻋ ﻟا اه ﺳأ ﻗو<br />
1937<br />
ﺑآأ<br />
4<br />
-<br />
-<br />
ﻲﻓ اﻟا ﻲﻓ لﻌﻟا<br />
ﻳرﺎﺑ كرﻟا ﻗﻓ ف ﻣ عﻟا<br />
تﺎﻋﺎﺟا ﻌﺑ ﻟا ﻳواود ﻋ مﻳ ءﺎﻌﻟ ﻟا ﻌﻟا ر رودرد ﻋ ﻰﻟا<br />
آﺎﻟا آ ﻬﺗ ةﻋ ﻟ ﻬﺟو ﺣ<br />
1937<br />
ﺑآأ<br />
19<br />
( 2)<br />
«<br />
ﻳرﺎﺑ ﻟا ﻋ ﻰﻟﺄﻓ<br />
( 3)<br />
. ﻧﻓ8000<br />
ﻧﻟا ﻟا ﻋ تارﺎﻌﺑ ﺎهءﺎﺛأ ﻳ ﻣﺎﻋ<br />
نﺎﻌﻟا ﻰﻋ ﻳﻟا و ﻧﻟا ﻟا و<br />
ب ﻣﻏ و ةﻓﺎﻧ ﺳ ﻬﺷأ ﻌﺑرﺄﺑ ﻟا ﻋ ﺣ و<br />
كﺎﺟ ﻲﻣﺎﻟا ﻌﺗ ﺣ ﻰﻋ ﻋ مﻟا و آﺎﻟا ﺎﻬﻣ ﻳ نﺎآ تﺎآﺎﻟا هه نأ ﻏر<br />
ﻳ ﺣ و<br />
"<br />
ﻟاﻌﻟ<br />
نﺎﻣ ﻰﻳ ﻻ ﻣﻷا ﻬﻳ ﺎﻣﻋ<br />
"<br />
ﻟﺑ ﺎﻬﻟﺎﺣ ﻳ ﻲﻟا و ﺟﻓ<br />
اه هرﻳ ﻟا ر نﺎﻓ هﻻدأ يﻟا ﻟ اءﺎﻓ و ﻟا ﻣﺎﺑ ﻲﻟﺳ ﻧﺄﺑ هﺎﺷ<br />
نﺎﺑ هﺎـــﻟا ﻳ ﻬﻓ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و رﺎﻧﻼﻟ ﺑﺎﻗ ﺎﻬﻧأ ﻌﻳ ﺣ ﻟ لﻳ " ﻟ ﻧا"<br />
ﻟوﺎﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 252 ص، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 1)<br />
. 256 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻟا ﻣ ﺟوﺧ ﻌﺑ رودرد ﻟ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻣ ﻬﺗ ﻟﺎﺳر ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
دﻬﻟاو ﻬﻟا ﻧ ﺎﻧﺎﺟ ﻣ و ةﻣ ةدﺎﻣ ﻊﻣ لﺎﻟا ه ﺎآ ﻟا ﻣ ﺑ ﺎﻬﻌﻣ ﻣﺎﻌﻳ<br />
( 1).<br />
ﺗ نأ ﻰﻟإ ﺎهه ﻋ<br />
ﻗﻧ ﻟ ﺎﻧﻓ اﻟ ﻟذ ﻌﻧ ﺎآ ، عﺎﻓﻟا و<br />
ﻗﺗ نأ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ﻊﺗ ﻟو ﻬﺧﺷ لﺣ اﻟا ساروﻷا نﺎﺳ نأ ﻻإ ﻟذ ﻏر<br />
يداﻟا و ﺟﺎﻟا ءاﺳ هآاﻣ ﺑ و ءﺎﻌﻟا طﺎﻧ ﺳا ﺑ ﻟا ﻲﻓ حﻼﺻا رﺎﻣ<br />
. سﺎﻟا ﻲﻓ ﻟا حوﻟا ﺗ ﻋﺎﻌﺷإ آاﻣ سراﻟا و<br />
78<br />
: ساروﻷا ﻲﻓ حﻼﺻا<br />
ىﺻ<br />
ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻟ يﻟا ﻊﻳﻟا و ﻟا ﻐﻐﻟا ﺎﻧ ﺎﻬﻟإ ﺎﻗﺗ ﻲﻟا هﺎﻟا ﻌﺗ<br />
ها هاﺑأ يﻟا ﻗﻟا ﻌﻳ و ﻬﺗﻧﺎﻣ و ﺎﻬﺧﺷ ﻳﺄﺑ ﺎﻬﻟﺣ فﺎﻟﻻا ىﻣ و ساروﻷا<br />
ﻋ ﻟا<br />
آﺎﻣ مﻳ ﺗﺎﺑ عراﺷ ﻬﺑ آا ةﻏ عﺟ ﻲﻓ اوﻀﺣ ﻳﻟا ساروﻷا<br />
ﻟ ﺎﻬﻧﻳ اﻧﺎآ ﻲﻟا ﻗﻣﻟا ﻧﺎﻟا ﻰﻋ ﺎﻌﺎﻗ ﻼﻟد<br />
( 2)<br />
م<br />
1937<br />
ﻲﻧﺎﺟ<br />
06<br />
ﻻ ﻲﻓ رودرد<br />
ﻋ ﺎﻧﻼﻋإ و ﻬﺟ ﻣ ﻬآﺣ لﺣ ﻬﻓﺎﻟا ﻋ ﺎﺧرﺎﺻ اﻌﺗ و ﺣﻼﺻا خﻟا ﻊﻟ و<br />
يﻐﻟا ﻟا ﻌﻓر يﻟا ﻳﻟا لﻼﺧ ﻣ ساروﻷا ﻲﻓ<br />
هه ﺎﻬﺣ ﻲﻟا ةﻟا تﺎﺣﺎﻟا ﻓ ﺑ يﻟا و<br />
ﻣ ﺳ ةﻻﻟا و رﺎﻌﺳﻻا لﻼﻏﺄﺑ<br />
ﺑﻌﻟﺎﺑ ﻳ و ﻣﻟﺎﺑ ﻌﻳ.....<br />
. ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﺳﺎﻟا ﻊﻣ ﻌﻟا<br />
1939<br />
حﻼﺻا ىﺻ ﻧ نأ ﻳ و<br />
توأ ﻲﻓ ﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻰﻟإ<br />
: ﻓ ءﺎﺟ يﻟاو.<br />
ةﺟو ةﻓ ﻲﻓ آﻟا<br />
ساروﻷﺎﺑ آﻟا مﺎﻧ هﺎه...<br />
"<br />
ةﻟا هﺎﻟا ساروﻷا لﺎﺟ نأ ﻳ ﺣأ ﻳ ﻟ<br />
تاﺳ ثﻼﻟا زوﺎﺗ ﻻ ةﺟو ةﻣ ﻲﻓ ﻌﻟا ﻳﻟا ﺎﻬﻣﻧ<br />
. ﺧ ﻰﻋ ضوﻟا ﻟا ﻲﻬﻟا ﻳﻟا و يﻟا ﻲﺣﻟا ﻐﻟ<br />
نذإ اﻟا بﺎﺷ ﻌﻓ ﻗدﺎﻟا<br />
ﻟا و ﻟا ﻳﻟا حوﻟﺎﺑ ﺛﺄﻟا ﻊﻳﺳ و بﻼﻧﻻا ﻊﻳﻟ<br />
ﻋﺟﺑ ﻻا ﻟ ةدﺎﻌﺳ ﻻ و ﻣﺑ ﻋا اذإ ﻻإ ﻟ ةﻋ ﻻ و ﻲﺣﻟا ﻐﻟ ةﺎﺑ ﻻإ ﻟ ةﺎﺣ ﻻ ﻧأ<br />
ﻋ ﻟا ةﻣﻼﺗ ﻣ ﻬآ و ﺎﻬﺎﺑأ ﻣ تﺎﺧﺻ ﺎﻬﻓ ﻋ ﻗ ساروﻷا لﺎﺟ هﻬﻓ ، ﻳﻟا ﻳﻟ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا<br />
رﺎﻬﺷا و ﻟ ﻟا ﺳﻟا ،فﺳ<br />
لﺎﻣ رآﻟا ﺟﺗ ،رﺎﻌﺳﻻا<br />
آﺎﻣ:<br />
ﺟﻓ كﺎﺟ ( 1)<br />
. 76 ص،<br />
2007 ،اﻟا<br />
.<br />
253ص<br />
، ﺑﺎﺳ ﻊﺟﻣ ، ساروﻷا ﻳرﺎﺗ نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
79<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ﺎﻣ ﺗﺎﺣﺎﺳ و ﻧارﺟ ﺑ ﻀﻳ ﻧﺎﻓ سوﺣ آ يﻌﻟا مﺎﻟا ﻰﻋ ﺎﻬﺗو ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
اﺑﻻا سورﻟا نﻟوﺎﻳ مﻟا ه ﻳﻟا ناﻟا ﻳ ﻬﻟﺎﻏ<br />
و اﻐﺻ اﺗ ﺳ ﻣ بﻳ<br />
ﺎﻬﻣ ﺟﺎﻣ ﺑ و رودرد ﻋ خﻷا ﻟا ﻋ ﻟا ﺗ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻌﺷ ر ﻰﻋ<br />
ﺎﻬﻓ ﻳرﻟا ﻰﻟﺳ ﻋ ﺳرﻣ ا لﺑ ﻰﻟا نﺳ وذ<br />
تﻋ و ، ةﻏ ﻲﻓ حﻼﺻا حور ﻌﺑ ﻲﻓ ﻟا نﺎآ<br />
(<br />
ةﻏ<br />
)<br />
ﻣ<br />
يﻟا يدﻟا ﺑ رﺎﻋ خﻷا ئﻟا<br />
بﻳ ﺎﻣ هﻀﺣ ﻣ ساروﻷا لﺎﺟ ﻬﺗ ﻟ ﺎﻋﺎﺟا توأ ءﺎﻌﺑرﻷا مﻳ ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻌﺷ<br />
ﺷﺎﻧﻷا ﻓ تﻧأ و ءﺎﻟا ﻓ ﺧ و جرﺎﻟا و ﺣاﻧ ﺎﺳ ﻣ ﻣ فﻻ ﺧ ﻣ<br />
ﻧﻟا تﺎﻳﻵا ﻓ ﻗ و ﻟا<br />
ﻋ ﻟﺎﺑ ﻧﺎﺛ ةﻣ دﻋأ ﺎﻣﻋ ﻟ هآذﺄﺳ دﻓو ﺎهﻏ و ﺗﺎﺑ ﻣ ﻓو ، ﺎه مﺎﻧ<br />
ﻰﻋ<br />
" ءﺎﻟا ﻰﻟإ و ﻗ عﺎﺟﻻا نﺎﻣ نﺎآ آ و ﻓ ﻗ ﺎﻣ و عﺎﺟﻻا<br />
: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
: ﻲﻳ ﺎﻓ ﺎهﻧ طﺎﻟا ﻣ ﻋﻣ ﻰﻟإ ﺎﺧ ﻟا ﻲﻓ مﻟا ضﻌﻟا لﻼﺧ ﻣ و<br />
داﻣﻻا اه و ،بﻐﻟا ﻰﻟإ داﻣا ﺎﻬﻟ نﺎآ ﻲﺑﻌﻟا قﻟﺎﺑ ﻣﺎﻗ ﻲﻟا ﺣﻼﺻا آﻟا نإ-1<br />
ﺑﺎﺑ ﻧﺎآ ﺷﺎﻧ ﻳﺑ ﻟا ﻲﻓ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻊﻳرﺎﻟا ﻓا ﺎﻣ ،ساروﻷا ﻣ لﺎ<br />
ﺧد ه ﺎﻣ آ ﻋ ةرﺛ ﻌﻟ ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا و ،ﻟا ئدﺎﻟﺎﺑ ﻊﺗ<br />
يﻟا ﻟا<br />
. يرﺎﻌﺳا و<br />
ﺎﻧإ و ﻟا جرﺎﺧ ﻣ سﺎﻧأ ﺑ ﻲﺗﺄﻳ ﻟ ساروﻷا ﻣ ﻰﻟإ ﻲﺣﻼﺻا ﻟا داﻣا نإ<br />
ﻲﺣﻼﺻا<br />
ﻟا اه اوﻧ و ﻳدﺎﻟا ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا ﻲﻓ نﺗ ﻣ ﻬﻧأ نﺳاروﻷا<br />
-2<br />
. ﺎﻬﻋﺳ و رﺎﻧﻻا ﻬﻣ ﻣ ﻬﺳ ﺎﻣ ﻬﻳوذ ﺑ<br />
يا ةروﺎﻟا ﻟ ﻳﻟا آﻟا ﻊﻣ ساروﻷا ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻا ﻟا رﻬ ﻣاﺗ مﻋ<br />
نﺎﺑ هﻏ ﻣ آأ كرﻳ نﺎآ يﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا ﻧ ﻌﺑ ﻰﻟإ ﺎﺳﺎﺳأ دﻌﻳ ،ﻗ<br />
ﻋ ﻟﻟ ﻬﻳ ﻌﺟ ﺎﻣ ﺛراﻟا ﻳه و ﻓﺎﺑ<br />
ﻌﻳ ﺎﻓ ﺻﺎﺧ ساﻟا ﻌﺻ ﻲﺳاروﻷا<br />
.<br />
ﻲﺣﻼﺻا ﻬﻧ ﻰﻟإ مﺎﻀﻧﻼﻟ ﺎﻳاوﻟا ﻌﺑ خﺷ عﺎﻗإ و ﻟﺎﺳا ﻳ<br />
-3
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
ءﺎﻧﻻا ﻰﻋ ﻲﺳاروﻷا ﻓﺎﻣ و ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻧﺎﺣﻟا ﻳﻟ ﻟا ﻐﻐﻟا<br />
ﻗﻟا فﻬﺗ ﺎﻣ ﻧ ﻰﻟإ فﻬﻳ ماد ﺎﻣ ﻳﻟا ﻲﺣﻼﺻا يﻟا ﻐﻐﻟا ﻣ ﻬﺳ ﻲﻗﻟا<br />
. ﺑﻌﻟا ﻐﻟا و ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا ﻰﻋ ﻓﺎﻟا ﻲﻓ ﻟا و ﻓﻟا<br />
اه و ﻧ ﻲﺑوروﻷا ﺎﻬﺑ ﻳﺎﻀﺗ و ﺣأ ةهﺎﺑ تﺎﺣﺎﻧ ﺣ<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا -5<br />
ﺟﺎﻣ و سراﻣ و يداﻧ ﻣ ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا ﺑﺎﻣ دﻌﺗ و تﺎﻟا ﻟ ﻟﺷ ﺑ<br />
80<br />
-4<br />
. آ جاﻓأو<br />
ﺻ اﻌﻗ ،ﻟا تاذ ﺻ نﺎﻟ هدﺎﻳﺑ ﺳاروﻷا ﺎﻬﻌﺷ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ نإ<br />
ﺛ ﻳدﺎﻗﻻﺎﻓ ﻓﺎﻟا ﻌﻟا ﻰﻟإ ﻊﺳﺗ ﻌﻟا تأﺑ ﻟﺑ<br />
و ﻧﻟا آﺎﻟﺎﺑ ﺳاروﻷا<br />
-6<br />
.<br />
ةرﻟا نﻼﻋﺑ ﺳﺎﻟا
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
.<br />
.<br />
ــــــــﺣﻼﺻﻻا آﻟا ﻲﻓ يـــــﻐﻟا رود<br />
. ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا هرود<br />
ﻳاﻟا ﻣﻼﺳﻻا ﻓﺎﻟا آﺣ ﻲﻓ هرود<br />
81<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
لﻼﺧ ﻣ ﻟذ و ﺣﻼﺻا آﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا ﻣ ﻟا رود ﻟا<br />
82<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
اه ﻲﻓ ﻌﺳا<br />
: ﻣ<br />
وأ ﺗﺎﺑ ءاﺳ ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻌﻟا يﻐﻟ ﻲﻓ ﻌﺗ و لوﻷا ﻟا<br />
ىﻟا ﻰﻋ سراﻟا هﻬﻟ ﺎﻣﺎﻋ ﺎﻣ ﻌﺑ اروﻣ ةرادا و ﻌﻟا ﺑ ﻊﻳ ﻗ<br />
ﻟوﺎﻣ و ﺎﻌﻟا ﻌﻟا ﻟ ﻲﻓ هروﺑ ءﺎﻬﻧا و ﻟا ﻋاﻗ ﻊو<br />
ﻲﻓ ﺗﺎﻣﺎﻬﺳإ و ﻲﻟا<br />
. ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا ﻳﻟ دﻬﻟا و هﺎﻟا ﺣﺗ<br />
ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا فﺻ ﻲﻓ اﻧﺎﺑ يﻐﻟ ﻲﻟا رﺎﻟ ﺧ و ﻲﻧﺎﻟا ﻟا و<br />
ﺎآ ﺎﻬﻟ ﺎو اﺷﻣ و ﻟا<br />
ﻟا ﻌﻣﺎﻟ ﺎر ﺎهﻌﺑ و لﺎﻗا جﻟ اﺷﻣ و اﺎﻗ ﺛ<br />
.<br />
فﺎﻟا يﻐﻟا ﺎﻬﺑ مﺎﻗ ﻲﻟا ﻟوﻟا و ﻟا تﺎﺎﻟ ﻌﺗ
ـ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
83<br />
ﺣﻼﺻا آﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا رود<br />
ﻲﻓ ﺎﺑ ﺧ ﺑﺎﻟا تﺎﻟا لﻼﺧ ﻣ يﻐﻟا ﻟا ﻳﻟ ﺳﺎﺳﻷا ﺣاﻟ ﺎﻋ ﻌﺑ<br />
ﻣ ﺎﻗﻼﻧا و ،ﻲﻟا و ﻲﻌﻟا لﺎﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا تﺎﻣﺎﻬﺳإ هأ لوﺎﻧ نأ ﻟا اه<br />
ﻲﻓ يدﺎﻳﻟا هرود و هﺛأ ﻟا اه ﻲﻓ<br />
ﻟﺎﻌﻧ فﺳ ﺎﻧﻓ ﺎﺳﺎﺳأ ﻲﻓﺎﻟا يﻐﻟا ﻟا ﻳﺗ<br />
ﺳ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺄﺗ ﻣ ﺣﻼﺻا آﻟا ﺎﻬﺗﺟوأ ﻲﻟا ﻓﺎﻟا تﺎﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا<br />
. 1931<br />
آﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا رود نأ ﺗ ﺎه ﺎﺑ رﻳ ةدﻌﻟا ﺗﺎﺎﻧ ﻊﺗ ﻲﻓ ضﻟا ﻗ و<br />
ﻓ لﺎﻳإ لوﻷا مﺎﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻓه ةﻳﺟ تﺎﺳﻣ ﻌﺑ<br />
ﻲﻟا ﻧﺎﻟا ﻋ ﻐﻳ ﺣﻼﺻا<br />
ةﻟا هه ﻲﻓ ﻲﻟا ىﻟا ﻰﻋ وأ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ءاﺳ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻓ و<br />
. تاﻟﺎﺑ<br />
يﻐﻟا ﻗ ﻣ سورﻟا ﻲﺳﺎﻟا طﺎﻟﺎﺑ ﺎﻧﺎﺣأ ﺧاﻳ ﻲﻟا طﺎﻟا اه نأ ﻧ ﺎآ<br />
نأ ﻏرو ،كاﻧ ةﻌﻟا اﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا<br />
يﻣ رﺎﻟا طﺎﻧ لاﻣ ﻰﻋ<br />
هه ﻲﻓ ﻼﻳ مﺎﻟا ﺑ ﻳ ﻟ ﻧﻟ ﻓ ساروﻷا ﻳ ﻳ ﻟ يﻐﻟا ﺑ مﺎﻗ يﻟا ﻌﻟا<br />
هه ﻲﻓ ﻧﺎآ ﺎﻬﻋ دﺑ ﻧ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻟﺎﻀﻟا ةﻟا هه ﻗﻼﻧا نأ ﻻإ ﻟا<br />
ﺎﻬﺗﻻﺎﺟﺑ<br />
1931<br />
. عﺑﻟا<br />
ءﺎﻌﻟا<br />
سراﻣ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا هرود<br />
ﺳ ﺎﻬﺳﺄﺗ ﻌﺑ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗدأ يﻟا ﻌﻟا ﻌﻳ<br />
ﺣﺎﻟا ﻧ ﻲﻓ قﻼا ﻰﻋ ﺎﻬﺗازﺎﻧا هأ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا ناﻣ ﻲﻓ ﺎهرﺎﻧأ و ﺎﻬﺎﺑأ و<br />
ﻣﻷا و ﻌﻟ ﻟا ةﻗ ﻰﻋ ﻌﺗ ﻲﻟا ﻗدﺎﻟا ﻟاو ﺑوﻌﻟا ﻀﺣا يﻟا ﻬﻌﻟا ﻧﺑ<br />
( 1)<br />
نأ » ﻟﺑ ﻧ ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ﻟذ ﻋ ﻋ ﻗو ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ءﺎﺛأ ﻳاﻟا<br />
ﻲه و ﻟا ﻟ ﻟا سﺎﺳﻷا ﻲه ياﻟا ﻟﺎﺑ ﺎﻟا ﻟا ﻌﻟا آﻟا هه<br />
ﻋ ﻣ ﻳﻌﻟا ﻋاﻟا ﺗ ﻲه ﺎﻬﻟإ ﻲﻣﺗ ﻲﻟا ﺎﻬﻳﺎﻐﻓ ﻳاﻟا ﻣﻸﻟ ﻟا ﺟﻟا<br />
ﻟ بﻟا راد ، ( 1918-1876)<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﺑﻌﻟا بﻐﻟا ﻲﻓ ﻣﻼﺳا ﻌﻣﺎﻟا آﺣ ىﺻ : ﻲﻌﻟا ﻲﻟا<br />
( 1)<br />
.<br />
451ص<br />
، 2005 ،ﻧﺗ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻻ ﺣ هه ،قﻼﺧأو ﺎﻀﻓ و ﻐﻟو ﻳد ﻣ ﻋﺎﺟﻻا تﺎﻣﻟا ﻳﺗ و هذو<br />
ﻓو حورو<br />
84<br />
.( 1)<br />
« ﺑﺎﻣ ﻻإ ﺎﻬﻓ يرﺎﻳ<br />
مﻌﻟاو ﻟا ﻻﻟ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻳدﺗ وأ ﻐﻟ نﺎآ ﺎﻣ ﻟا فﻬﻟا و لﺎﻌﻟا روﻟا اه نإ<br />
ﻲﻌﻟا لﺎﻣأ<br />
ﻣ بﺎﻌﻟ ﻬﺗ و ﻟا ﻋ هﺻو ،ﺎهﻌﻣ و ﺎﻬﺧﺷ ﺑ ﻰﺗ يﻟا<br />
. هﻏ و ... ﻲﻟا كرﺎﻟا و ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا و<br />
ﺎﻧﺎﺟ ﻣﻼﺳا ﻌﻟا و ﺑﻟا سراﻣ ﻣﺧ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا هﺎﻀﻗ يﻟا رﺎﻟا زﻳ ﻗ و<br />
. ساروﻷا ﻲﻓ ﻰﻟوﻷا ﺳرﺑ اءﺑ ﻟا هه ﻣ<br />
ﻋ ﻟا ﺎﻬﺳأر ﻰﻋ و ﺳاروﻷا<br />
ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻌﺷ ﺳﺄﺗ نأ ﻌﻓ<br />
حﺎﻓﺎﺑ و ﻲﻌﻟا ﺎﻬﺎﻧ أﺗ نأ ﺎﻬﻋ ﺑ ﻻ نﺎآ<br />
1936<br />
ﺳ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻣ و رودرد<br />
ﺣﻼﺻا ﺎﻬﻳ ﻰﻋ ﺑﺎﻟا و ةءاﻟا ئدﺎﻣ ﻬﺗ و ﻣﻼﻟا ﻳرﻟ ﺎﻬﻟ ﺳرﻣ<br />
لاﺟ)<br />
ه و ،<br />
كاﻧ ﺗﺎﺑ ﻳﻣ عراﺷ ﻣ عرﺎﺷ آا ﻰﻋ ﺗ ﻓ راد تﺟﺄﺳﺄﻓ<br />
( 2)<br />
. ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ ﺳا ﺎﻬﻋ أ ﺳرﻣ ﻰﻟإ ﺎﻬﻟﺣ و 309ﻗر<br />
( ﻳرﻓ<br />
: ﺗﺎﺑ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ<br />
ةرادإ و مﺎﻗأ ﺛﻼﺛ ﻰﻋ ﺗ ﻧﺎآ ﺣ 1937 ﺳ ﺳرﻟا هه ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا ﻓا<br />
دﻟﻟا اه نأ تادﺎﻬﻟا و ﺎﺛﻟا ﻌﺑ ﺗ و ، ةﻐﺻ فﻏ ةﻋ و نﻟا ﻌﻟ ﻗو<br />
برﺎﻳ ﺎﻣ لوﻷا ﺎﻬﻣﺎﻋ ﻲﻓ ﺳرﻟا ﺳا ﺣ ، ﺳاروﻷا ف ﻣ اآ ﻻﺎﻗإ ﻲﻟ ﻳﻟا<br />
( 3)<br />
ﺧ يﻟا ﻟا ءﻼﻀﻓ ﻌﻟا ﻗ ﻣ ةدﺎﻬﺷ ﻲﻓ و، جاﻓأ ﺛﻼﺛ ﻰﻟإ ﻣ ﺗ ﻣ<br />
ساروﻷا ﻰﻟإ يﻐﻟا ةدﻋ ﻗ ﺎﻬﻓ يوﻳ * ﺧ ل ﻌﻟا ﻣ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ يﻐﻟا<br />
ﻟ ﻣﺎﻗإ<br />
ةﻣ ﻟ ،ﻌﻟا ﺗﻣ ﻲﻓ ﻟ ﺳرﻣ لوأ ﻧﺎﻓ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻟ ﺣﺎﻓا و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 1948/<br />
10/<br />
25 ،5<br />
ﺳ ، 54 دﻌﻟا : ﺎﻟا ( 1)<br />
. 93 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،اﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟ ةاﻟا ةﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 2)<br />
. 94 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا(<br />
3)<br />
ةﺑ ﻰﻟا ﻧا ﺛ ﻰﻟوﻷا مﻌﻟا ﻰﺗ ﺎﻬﺑو ءﺎﻀﻟا ﻋ ﻳﻣ ﻲﻓ ﻟو 1979ـ<br />
1904 ﺧ ل ﻌﻟا ﻣ *<br />
طﻧاو 1923 ﺳ ﻊﺟرو ﺳارد لﺎآﻻ ﻧﺗ ﻰﻟا ﻧا 1921 ﺳ ﻲﻓو ﺳارد ﺻاو كﺎهو ﺎﻋ ﻊﻣ<br />
ﻲﻋﺳأو حﻼﺻﻻاو بﺎﻬﻟاو ﻟا ، ءاﻟا ىﺻ ﺎﻬﻣ اﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ﻲﻓ آو حﻼﺻﻻا ﺻ ﻲﻓ<br />
ﺳﺎر ﻰﻟﺗ ﺎآ ﺳ 12 ةﻟ ﻣﻼﺳﻻا ﻟا ﺳرﻟ اﻳﻣو ﺎﺳرﻣ ﺻاو ، ﺻﺎﻌﻟا ﻰﻟا 1927 ﺳ<br />
1947 ﻳﺎﻏ ﻰﻟا ﻌﻟاو ﺑﻟا ﺳرﻣ ﻰﻋ فﺷاو ﺗﺎﺑ ﻰﻟا دﺎﻋ 1940 ﺳ ﻲﻓو ، ﺻﺎﻌﻟﺎﺑ ﻌﻟا ﻌﺷ<br />
ﻳﺎﻏ ﻰﻟا ﻳﻟا ﻣﺎﻗﻻا ﺗ ﻊو ﺛ ﺳ ﻳا 1954 ﻳﺎﻏ ﻰﻟا ﺎﻬﺳرﺑ ﻲﺑو ﻣ ﻋ ﻰﻟا ﻧا ﺛ<br />
.<br />
لﻼﺳﻻا
ــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻟا<br />
ﻓر نأ رﺎﺧأ ﺻو نأ ﻌﺑ ﻗ ﻰﻟإ اﺎﻋ ﺎهردﺎﻏ و ﻬﺷأ ﺛﻼﺛ ﻣ آأ ﺗ<br />
. ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎﻟا ﻗ ﻣ ﻗوأ ﺳﺎﺳ بﺎﺳﻷ و رودرد ﻋ<br />
نأ ﻏ ﺳرﻟ اﻳﻣ و ﺎﻌﻣ ساروﻷا ﻣ ﻣﻼﺗ مﺎﻣأ ﻧ يﻐﻟا ﺟو اه و<br />
ﻳرﺎﺑ ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻌﻟا ﻰﻟإ ﻬﻟا آوأ و ﺎﻬآﺗ ﻣ ﺗ ةﻳﺟ ﺎﻋﺎوأ<br />
( 1)<br />
. هﻓ و هﻬﺟ ﺎﻬﻟ اوﺳ ﻲﻟا ﻌﻟا<br />
ﻟﺎﺳﻟا مﺎﺗ 1937ﺑآأ10<br />
ﻲﻓ مﺎﻗ ﻗ نﺎآ ﻳﻟا ﻳاﻟا ﻀﻬﻟا ار ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا نأ آﻟﺎﺑ ﻳﻟا و<br />
نأ ةرﺎﻳﻟا هه تﺻﺎﻋ ﻲﻟا تادﺎﻬﻟا ﺗ و ﺳرﻟا هه ﻰﻟإ ﻳﺗ ةرﺎﻳﺑ<br />
85<br />
1938<br />
ءاﺳ ﺣ<br />
ﻰﻋ ﺳرﻟا و ﻣﻼﻟا بﻗ ﻲﻓ ﻧﺎﺑ ﻳ اهﺎﺑ ﻻﺎﺳا ﺳا ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻟا<br />
ﻣ ﺣﻼﺻا آﻟا ﻋﺎﺷ و<br />
ﺳ<br />
( 2)<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻟا ةﺗﺎﺳﻷا ﻣ ﻣ ﺑ ﻣ نﺎآ و<br />
. * ﺳرﻟﺎﺑ اذﺎﺳأ نﺎآ يﻟا ﺧ ل ﻌﻟا<br />
ﻳﻟا ﺄﻟا ﺳرﻣ<br />
ارود ﺎﻬﻟ نﺎآ ىﺧأ ﺳرﻣ دﻼﻣ ساروﻷا ﻣ ﻓﻋ ﻓ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ<br />
ﺳرﻣ ﻲه و ﻟﺎﺑ ﺎﻬﺳ ﻲﻟا ىﺧﻷا سراﻟا هأ ﻏر ،ﻟا ﻌﻟا<br />
ﻧ ﻲﻓ ازرﺎﺑ<br />
( 3)<br />
.<br />
1954 ﺳ 15 مﻳ ﺎﻬﺣﺎﻓا ﺗ ﻲﻟا ﺗﺎﺑ ﻳﻟا ﺄﻟا<br />
اﻟا ﻋ لﻌﺗ ﻳﺟ ﺄﻧ دﺎﻳإ ﻟإ نﻓﻬﻳ ﺎﻓ نﻓﻬﻳ اﻧﺎآ ءﺎﻌﻟا نأ ﺎﻬﺳا ﻣ ﻬﻳ و<br />
ﻬﺗﺎﻳﺗ ﻲﻓ و ءﺎﻌﻟا صﻧ ﻲﻓ أﻧ نأ وﻏ ﻻ و ،ىﺧأ<br />
ﻳدﺎﻣ و ﻲﻌﻟا ناﻟا ﻲﻓ<br />
ﺎﻬﺑ ﻊﻟا و ﻌﻟا و ﻌﻟا رﺗ فﺳ ﻲﻟا ﻣدﺎﻟا ﺷﺎﻟا ﻰﻋ لوﻷا مﺎﻟا ﻲﻓ آﻟا<br />
اﻌﻗا ءﺎﻌﻟﺎﻓ " ﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻌﻟا " رﻬﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻳ ﻟأ ﻟا ﻌﻟا ئدﺎﻣ<br />
ﻊﻓﻟ ﻟوﻟا ﺗ ﻰﻋ ةردﺎﻗ ﺷﺎﻧ ﻀﺗ ه ﻟا ﻣﻼﺳا اﻟ<br />
ةﺧذ ﺧ نأ<br />
. ﻲﻧﻟا يأ ﻲﺟﻷا مﺎﻣأ اﻟا نﺄﺷ ﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 21 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ(<br />
1)<br />
. 95 ص ، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
ﻲﺷﺎﻌﻟا ، جوﻟا ﺣأ ، ﻲﻧﺎﻟا ﻌﻟا ، ﻌﻟا ﻣ، ءﻼﻀﻓ ، يﻐﻟﺎآ نﻌﻣ ﺳرﻟا ﻰﻋ ﻗﺎﻌﺗ*<br />
. ﻲﺷ ﻌﺑرو مﻓ ﺑ ﺎﻓ ، مﻗ ﻲﺑﻌﻟا ﻲﺷ ﻟﺎﻟا ﻣ ، لﻼه ﻲﻋ ،ﻲﺑﻌﻟ ﻣ ، يدﻟا<br />
.<br />
99ص<br />
، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 3)
ـــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
هأ تﺎﻋﺗ ﻣ سﺎﺳﻷا ﻣ ﺑ ﻗ ﻧﺎآ ﺑ تﻬﺷا يﻟا ﺳﻻا اﻬﺑ ﻳﻟا ﺄﻟا ﺳرﻣ و<br />
ةﻳﻟا سراﻟا زا ﻰﻋ ﺎﻬﺎﺑ و ضرﻷا ءاﻟ لﺎﻟا اﻌﺟ ﻳﻟا ﻬﻓ نﺎﺣا و ﻟا<br />
عﻻﻧا ﻣ ﻧ و ﻬﺷ ﻗ ﺳرﻟا هه ﺷد ﻗ و ،ﻲﻣﻼﺳا زاﻟا ﻣ ﺳ ﺎﻬﻟإ فﺎﻀﻣ<br />
( 1)<br />
1954 ﻓﻧ لوأ ةﻏ ﻲﻓ آرﺎﻟا ﻳاﻟا ةرﻟا<br />
ﻟا ﻬﻣﻣ<br />
ﻲﻓ اﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا تادﺎﻗ ﻣ ﻧ ﺳرﻟا ﺷﺗ ﺣ ﻀﺣ و<br />
ﺧ ﻣ ﻟا و ﻲﻧﺎﺳ ﻟا ﻋ ﻟا و ﻳاﻟا ﺧرﻟا ﺷ ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣأ<br />
: ﺎﻬﻓ لﺎﻗ ﺳﺎﻟﺎﺑ ﻟﻣ ةﻗ ﻌﻟا ﻣ ﻋﺎﻟا ﻰﻟأ ﻗ و.<br />
ﺎﻳﺎﻟا ﺎﻬﻟ فﻧ ﺎهﺎﺟ و<br />
ﺎــــــﻳاﺷ ﺎاﻋ ﻰﻋ ﺗ<br />
ﺎــــــﻳﺎﻧﻟا ﻣ تﺎﺣاﻟا ﻳ<br />
ﺎـــــــــﻳاﻟا و ﺎﻌﻟا ﻲﺣ<br />
( 2)<br />
ﺎﻳﺎﻟا ﻣ بﺎﻌﻟا ﻟﻟ<br />
86<br />
*<br />
*<br />
ﺎﻳﺎﻟا ﺗﺎﺑ ﻧ ﺎﺣ<br />
تﺎ ﻲﻧﺎﻬﺗ ﺎﻬﻳﻬﻧ و<br />
* ﺎﺣ نﻟا ﻟ ﺑ<br />
*<br />
*<br />
ﺎـــــــــﺑﻌﻳ ﺎﺑأ ﻳ و<br />
اوﻌﺳا ﺗﺎﺑ راﺣأ ﺎﻓ<br />
نأ ﻻإ ﻌﻟا و ﺑﻟ ﺎﻬﺳرﻣ ﻲﻓ ﺎﻌﻣ ﺻأ<br />
و ﻗ ﻰﻟإ دﺎﻋ يﻐﻟا نأ ﻏر و<br />
ﻳﻟا<br />
و ﺎﻟا مﻳ و سراﻟا هه ﻣ حﺎﻓا ﻰﻋ ﻌﻳ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ساروﻷﺎﺑ ﻗﻼﻋ<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻰﻟإ ﺎﻬﻌﻓﻳ ﻲﻟا و ،ﺎﻬﺑ حﻼﺻا ﻋ ﺳ لﺣ ﻳرود ﻳرﺎﺗ ﻌﻳ و تادﺎﺷرا<br />
ﺎﻣﺎﺳ اآﻣ أﺗ يﻐﻟا نﺎﻓ ﻗ و ﺗﺎﺑ ﻳﻣ ﻣ آ ﻲﻓ<br />
سراــــــﻟ<br />
*<br />
ﺎﻣﺎﻋ ﺎﻣ<br />
. ﻟا<br />
ﻲﻳرﻟا ﺎﻧ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ و<br />
1946ﺳ<br />
ﻋ يﻟا ﻌﻟا ﻲﻓ ﻲﻌﻟا و ﻲﻓﺎﻟا ناﻟا ﻲﻓ<br />
. ناهو ، ﻗ ، اﻟا : ثﻼﻟا تﻻﺎﻌﻟ<br />
** ءﺎﻌﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 100 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 1)<br />
. 2ﻟا<br />
، 1954 ﺳ ،286<br />
دﻌﻟا : ﺎﻟا ( 2)<br />
ﻣ ﻌﻳ ﻻ اه و ﻟا ﻌﻟا سراﻣ و ﻳﻬﻟا ﻟا ﺑ ﻟا ﻲﻓ ﻬﺗ مﺎﻌﻟا ﻟا مﺎﻬﻣ -*<br />
. ﺎﻗﺻأ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﺎﺳر لﻼﺧ ﻣ ﻬﻳ ﺎﻣ ه و هروﺑ ﻳرﺎﻟا داﻋإ و سراﻟا ةرﺎﻳز<br />
ﺎﺑﺎﺑ ﻣ ،مﺣﻣ ﻲﻋ نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ ،ﻲﻧﺎﺣ قدﺎﻟا -ةﺗﺎﺳﻷا<br />
هو نﻳﻬﺟ نﻣ هﻌﺑ ﻋ-**<br />
.<br />
1957 ﺳ ﻲﻟا ﻳﻟا ﺑ ﻟا ﻗ و ﺎﻣﺎﻋ ﺎﻣ يدهﻣ هاﺑإ ذﺎﺳﻷا ﻋ و ،ﺣا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻬﺟ ﻣ اه<br />
1949و1946<br />
ﺑ ﺎﻣ تﻣا ةﻗ ﻏ ةﻟ ناﻟا اه ﻲﻓ ﻟﺎﺳر يدﻳ و<br />
سراﻟا ةﻟ آ يﻐﻟﺎﺑ ﺗ<br />
ىﺧﻷا و ﻟا ﺑ ﻧﺎآ ﻌﻟا نﺎﻓ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ و<br />
ﺟﻏاﻟا مﺎﻬﻟا ءادأ ﻰﻋ ةردﺎﻗ ﻏ ﺻأ ﻲﻟا سراﻟا ﺗ و ،ﻳﻟا و حﺎﻓﻻا ﻳﺣ<br />
راﺳﻻا ﻰﻋ ﺗ وأ ﺳرﻟا هه ةﻋﺎﻟ ﻳآ ﻳ ﻏ ةﻟ ﻌﻳ ﺎﺟﻣ نﺎﻓ<br />
ﻳﻬﺷ ﻋ ﻳﺗ ﻻ ةﻟ يﻐﻟا ﻋ<br />
ﺎﻟﺎﺣ ﻌﻟا مﻐﺷ<br />
(<br />
نادﺎﺷ<br />
)<br />
( 1)<br />
1947<br />
87<br />
ﺳ ﻲﻓ ، ﻟذ ﻰﻋ ﻣأ ﺎه درﻧ و ةﺎﻟا و<br />
ﺳرﻟ ﻳآ ﻌﻟ ﻧا ةﻟا ﻣ و ةﻟا ﺳرﻟ ﻳآ<br />
ﻳﺟ ﻣ ﻗ ﻳﺑ ﻟﺎﺳﻟا و ﻬﻟا ﻟ ﺣ ﺛ ﺎهرﻣأ تﺳا ﻰﺣ ﻬﺷأ ﺳ ةﻟ<br />
ﻋ ﻟأ ﺣ و ﻟ اﻧ و،<br />
1950<br />
–<br />
1949<br />
ﺳارﻟا ﻟا لﻼﺧ ودرﺎﺑ ﺳرﻟ ﻳآ<br />
ﻲﻓ دﺎﺷرا ﺳرﻟ اﻳآ ةﺳ ﻰﻟإ هﻳ نأ كاﻧ ﻌﻟا ر ﻲهاﺑا ﻟا<br />
آﻷ مﺎﻟا ﺑ ﺳا ﻳأ عﺑﻟا هه ﻲﻓ ﻟا ﻌﻟا ﻟﺎﺳر ﻳ ﻰﺣ<br />
1950<br />
ﺑآأ<br />
2<br />
( 2)<br />
ﻧ و تاﺳ ﻌﺑرأ ﻣ<br />
ﻌﻟا تاﺗﻟا ﻊو ﻲﻓ ﺳ يﻐﻟ ﻧ ﻟا ﻬﻣ ﻋ ﻳﻟ<br />
ضﻌﻟا ﻗو<br />
: ﻟﺎﻟا تاﻟا ﻰﻋ مﺗ ﻲﻟا ﻟا<br />
ﻌﻣ آ ﻋ ﻗد تﺎﺣﻼﻣ ﻰﻋ يﻳ ةﺣ ﻰﻋ ﺳرﻣ آ ﻋ ﻲﻓ ﻳﺗ ﻳﺗ<br />
ﻓﺎﻟا ﺣ ﻣ ﻣﻼﻟا ﻟﺎﺣ ﻋ و ﺗﺳ و هﻣﻼﺗ ﺗ و ﻌﺗ ﻳ و ﺳرﻟﺎﺑ<br />
. نﺎﻟا ﺻ و<br />
ﻳﺑ ﻟذ آ ﻣﻼﻟا ﻳراآ ﻲﻓ وأ سرﻟا ﻲﻳ ه و ﻼﻏأ و ﻌﻟا تﺎﺣ ءﺎﺣإ<br />
ﺎﺧأ و ﻌﻟا تﺎﻓﺗ ﻋ ﻟا زاﺷا رﺎﻬإ مﻋ و نﺎﻟا و ﻗﻟا ﻲﻓ ﻳﺎﻏ ﺑﺎآ<br />
ءﺎﺧﻷا<br />
ﺗ ﺎهروﺑ ﻰﻟﻟ ﻌﻟا ﻟ ﻣ ﻰﻟإ مﻣ ف ﻲﻓ آ ﻟذ لﺎﺳرإ ﺛ<br />
ﺷأ و ﻌﻟا ﻧ ﻲﻓ ﺛأ نﻟ ﺑﺎآ ﻳﺑ ﻳﻟا و ﻌﻟا ﻰﻟإ ﻳﺟ ﻣ ﺎﻬﻟﺎﺳرإ و<br />
. ﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻳ ﻲآ اﺛﺄﺗ<br />
-1<br />
-2<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 22ص<br />
،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ(<br />
1)<br />
.<br />
286 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 2)
ــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻣﻼﻟا ﺗ ﺗﺎﻓد و ﺧاﻟا ﻼﻟا و ﻟا و ﻟا و ﻣاﻟا ﺗ ﻰﻋ فﻗﻟا<br />
ﻣﻟا سورﻟا تﺎﺳاآ ﻰﻋ عﻼﻻا و ﻣﻼﻟا ﺗ بﺎﺳأ و ﻣﻟا ةادﺎﻟا و<br />
( 1)<br />
.<br />
ﻟا بﺎﺳأ ﻋ ءﺎﻟوﻷا رﺎﺧإ قاروأ و ﻟواﻟا و<br />
. ﺳارﻟا ﻟا ﻳاﺑ ﻲﻓ ﻌﻟا ﻟ ﻰﻟإ مﻳ سراﻟا ﻋ مﺎﻋ ﻳﺗ داﻋإ<br />
ﻬﻟﺎﻣ و ﻬﺗﺎﺣﻣ ﻰﻟإ عﺎﻟا و ﻬﻟاﺣأ ﻰﻋ عﻼا و ﻌﻟا ﺑ عﺎﺟﻻا<br />
ﻌﻟا ﺳ<br />
. ةﻣﺎﻣ و ﺛدﺎﻣ ةرﺻ ﻲﻓ ﻬﻟ ﻣﺎﻋ ﻓ تﺎﺣﻼﻣ ﻳﺗ و<br />
ﻋ ﻣ ةرﺻ ﻰﻋ ﻋﻼا و ﻟا ﻌﻟ يرادا ﻟﺎﺑ عﺎﺟﻻا<br />
. هآﻣ ناﻋ ﺧا و ﻣ تﺎﺣﻼﻣ ﺧا و ﺳرﻟا مﺗ و<br />
ﻲﻟا ةﺟﻷا نﺎﺑ و ﻌﻟا دﻌﺑ و ةﺣ ﻰﻋ آ ثﺎﻧإو رآذ ﻣﻼﻟا دﻌﺑ لوﺟ ﻳﺗ<br />
88<br />
ﺎﻳﻬﺷ ﺎﻬﻧﺎﻳ<br />
ﺎﻬﻀﻳﺗو ﻌﻟا ﻟ ﻳرﺎﻣ ﻲﻓ يﻟا ﺎﻬآاﺷا ﻟا ﻌﻟا لﺎﺳرإ ﻰﻋ لاﻟا<br />
( 2)<br />
هرﻀﺑ ﻟﺎﺳرإ<br />
ﻰﻋ<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ر ﻰﻟإ ﻟﻟا ﻳرﺎﻣ ﻊﻟ ﻟا مﺎﺗإ ﻌﺑ آ ﻳﺗ<br />
ﻋ ﻟ ﺎﻬﻌو ﻲﻓ يﻐﻟاا ﻬﺟا ﻲﻟا ﺳﻷا هه نإ ﺎﻧﻧ ﻲﻓ وﻳ ﻧﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و<br />
سراﻟا ﻲﻓ كاﻧ لﻌﻟا يرﺎﺳ نﺎآ يﻟا ﻲﻧﻟا ﻌﻟا نﻧﺎﻗ ﻣ ةﻣ ﺎﻬﻌﺗ و ﻟا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ سراﻣ عﺎوأ ﻊﻣ ﻼﻳ ﺎﺑ تاﻐﻟا و تﺎﻓﺎا ﻣ عﻧ ﻓﺎإ ﻊﻣ ﻧﻟا<br />
ﻗﺎﺷ و ﺛ ﻟوﻣ ﺎهﻻﺗ ﻣ لوأ ﺎﺟﻣ نﺎآ ﻲﻟا ﻟا ﻟوﻣ ﻰﺗو ،ةﻟا ﺗ ﻲﻓ<br />
مﻳ ترﺎﺗ ﻣ يﻐﻟا ﻟﺎﺳر لﻼﺧ ﻣ ﺎﻬﻣ ﺎﻧﺎﺟ زﻧ نأ ﻳو بﺎﻌﺗﻷا و تﺎﻀﻟﺎﺑ ﻣ<br />
ترﺎﺗو ناﻏ ﺑ ﻲﻧإ .... » ﺎﻬﻓ ءﺎﺟ ﻲﻟا و دﻌﻣ ﻰﻌﻟ ﺑ ﻳﺻ ﻰﻟإ ه 1363نﺎﻀﻣر<br />
ذﺎﺳﻷا ﻋ ﻟا ﻋ ﻲآرﻟ نﺎﺗ ﺛ ﺳ ﻰﻟإ ﺟﺗأ كﺎه ﻣ و......<br />
ﻧﺎﻐﺑ يآﻣو<br />
( 3)<br />
. « ا ءﺎﻧإ ﺑ ﻟإ ﺟﺗأ ﺛ ﻣ و ﻟذ حﻗا يﻟا * ﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1951 سرﺎﻣ 5 ﻟ ،ﻓاﻟا 1370 ﻰﻟوﻷا ىدﺎﺟ 26 ﻲﻓ ﺧرﻣ ﻟﺎﺳر ﻋ ﻼﻧ : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 1)<br />
. ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ر ءﺎﻀﻣﺑ ،نﺎﺑ ﻳﻟا ﺳرﻣ ﻳﻣ<br />
. 23ص<br />
، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 2)<br />
. ﻌﻟا ءﺎﺑأ ﻰﻣ ﻰﻟإ تﺎﺳﺎﻟا هه ﻣ ﻲﻓ لﺗ ﺑ ﻧﺎآ يﻟا ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ﺑ<br />
ﻳ -*<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا، دﻌﻣ ﻰﻌﻟ ﺑ ﻳﺻ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻣ ﻟﺎﺳر ( 3)<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
-7<br />
-8<br />
-9<br />
20
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
89<br />
: راﺣﻷا ﻌﻟا ﺗﻣ و يﻐﻟا<br />
ﻌﺑ ﻰﻟإ ﺎﻧﺎﺣأ ﻳ نﺎآ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻋ ﻗأ يﻟا ﻲﻌﻟا و ﻲﻓﺎﻟا ﻌﻟا نإ<br />
ﻰﻌﺗ نأ<br />
ﺎﻬﻋ ﺎﻣاﻟ نﺎآ ﻟﻟ ﻳﻟا ﻳﺑﻟا تﺎﻣﻟا نﺎﺷ ﻧﺎﺷ ،تﺎﺗﻟا و تﺎﻟا<br />
ﻲﻓ راﺳﻻا ﺎﻬﻟ ﻰﻳ ﻰﺣ ﻳﻟا وأ ﻟا تﺎﻬﻟا ﻌﺑ ثاﺳا ﻰﻟإ ﺧﻷ ﺣ ﻣ<br />
ﻐﺑ ﺎﻬﺗﻬﺟأ ﺳو ﻣ ﺗ رﺎﻓﻷا و تﺎﺣوﻟا هه ﻧﺎآ نا و ،ﻳرﺎﻀﻟا ﺎﻬﻟﺎﺳر ﺻاﻣ<br />
ﻌﺑ ﻰﻟإ ﻌﻟا ﻬﻌﺗ ﺎﻣ اآ و ،ىﺧﻷا و ﻟا ﺑ ﻬﻌﺗ ﻲﻟا تﺎﺑﻌﻟا ﻌﺑ زوﺎﺗ<br />
ﺎﻬاﺛإ ﻊﻣ لﻟا ح و آﺎﻟا لﺻأ ﻲﻓ ﻟا<br />
. ﻣﻸﻟ هﻷا ﻬﻓ ىﺗ ﻳﻟا ﺎهءﺎﺑأ<br />
. ءﺎﻟا راﻟا و شﺎﻟا ﻣ ﺟ ﻲﻓ تﺎﺣﻟا و ءارﻵﺎﺑ<br />
ﺎﻬﺳراﻣ ﻲﻓ ﻌﻟ ﺗﻣ ﻋ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺎﻬﺑ ﻋ ﻲﻟا تاردﺎﻟا ﺑ ﻣ و<br />
ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻰﻋد ﺣ<br />
* 1935<br />
ﺳ عﻟا اه ﻣ ﺗﻣ<br />
ﻌﻟ ﻟوﺎﻣ لوأ ﻧﺎآ ﺣ<br />
ﺎﻳﺎﻀﻗ ﻲﻓ ﻟا و ﻌﻟا ﺗﻣ ﺳ ﺣ آﺎﻣ ةﻋ ﺳارﻟ ةﺗﺎﺳﻷا ﻌﺑ ﻳدﺎﺑ<br />
( 1)<br />
. دﺎﺷرا و ةﻋﻟا و ﻟا و يﻟا ﻌﻟا<br />
ﺎﻬﺑ ﻣﺎﻗ ﻲﻟا ﻧﺎﻟا ﻟوﺎﻟا ﻰﻋ نﺣﺎﻟا ﻊﺟا ﻓ راﺣﻷا ﻌﻟ ﻲو ﺗﻣ هأ ﺎﻣأ<br />
17<br />
–<br />
16<br />
ﻲﻟاﻟا ﻰﻋ ﻟا و ءﺎﻌﺑرﻷا ﻲﻣﻳ ﻲﻗﻟا يدﺎﻧ ﻲﻓ ﻌﻧا يﻟا و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻓ ﺗ يﻟا و ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﺳﺎر ﺗ<br />
1937<br />
يﻟا ﻌﻟا ،ﻣﻷﺎآ ﻣﺎه ﺎﻳﺎﻀﻗ ﻰﻟإ ﻌﺗ<br />
ﺳ<br />
23-22<br />
ل ﻓاﻟا<br />
ه1356<br />
ﺟر<br />
( 2)<br />
اﻟا ﺎﻣ ﻣ ﻋ ﻳرﺎﻟا<br />
. ﻲﺳرﻟا ﻌﻟا و دﺎﺷرا و ةﻋﻟا ،ﻲﻟا و<br />
ﻋ ﻗ و ﻳرﻟاو ﻳﺎﻟا ﺎﻬﻳﺎﻣ و ﻌﻟا ءﺎﺑأ ةﺧ ﺗﻟا اه ﻀﺣ ﺎآ<br />
.*** ارﻣ<br />
ﻋ ىﺣا و ** بﺎآ ﻌﺑرأ ﺗﻟا اه تﺎﻟ<br />
ﺗ ﻟ ﻟإ تﺳأ ﺎآ تﺎﻟ ارﻣ ﻌﺑ ﺗﻟا اه ﻲﻓ يﻐﻟا رود ﻬﻳ و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
هدﺎﻌﻧا ﻗ ﺎﻣﻳ ﻳﻌﺑ ﺎﻟا ةﻳﺟ ﻟإ ﻋد -*<br />
ﻟﺎﺳر، ﺎﺟذﻧ ﻗ 1962 ﻰﻟا1947<br />
ﻣ ﺗﺎﺳﻣ و اﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا:<br />
ﻳﺗﺑ ﺎﻋ(<br />
1)<br />
. 219 ص، ﻗ ﻌﻣﺎﺑ ،2004<br />
ﺳ ﻗﻧ ﺟﺎﻣ<br />
ﻗ ،1962<br />
ﻰﻟإ 1947 ﻣ ﺗﺎﺳﻣ و ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻌﻟا ،ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗﻣ ﺳ ( 2)<br />
. 135 ص<br />
. ﻲﺟارﻟا ﺑ تﺎﺣﻓ ،ﺷﺑ ةﺣ ،شﺣ ﻰﻣ ، ﻋ ﺑ ﻳﻌﺑ هو -**<br />
ﺑ ﺳﺎﺑ ،ناﻣأ ﻣ ،يﻟا ﻟا ﻋ ،ﺑﺎﻌﻟا ﺑ ﻣ ،يﻟا ﺑ ﻋ ،يﻐﻟا ه و -**<br />
*<br />
.<br />
زوﻋ ﺑ ﻣ ،ﻣﺣر ﻲﻋ ،رﺎﻋ ﺳﺎﺑ ،ﻲﺑﻌﻟا ﺑ ﻟا ،روﻗ ﻣ ،قاور
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻲﻓ نﺎآو ،ﻳﺟ ﻣ ﻗﺎﻟ ضﻌﻳ يﻟاو ﺟ آ ﻋ ﺣاو ﻳﺗ ﻲﻓ ﺎهﺣﺗ و ﻳرﺎﻟا<br />
ﺗ يﻟا ﻌﻟا ﻣﺎﻧﻟ ﺎﺳﺎﺳأ ﻳرﺎﻟا ﻣ نﻳ نأ ﻰﻋ نوﺗﻟا ﻊﺟا نأ ﺧﻷا<br />
90<br />
( 1)<br />
.<br />
ﻌﻳزﺗ و ﺑ يرادا ﻟا<br />
ﻌﻟا ءﺎﻀﻋﻷ ةآ ﺛ ﻣ نﺎآ ﻧا ﻟاﻓ يﻐﻟا ﻟ روﻟا اه تدروأ<br />
ﻗ آ نإ و<br />
نﺎﻓ ﻟا ﺎهرﺎإ ﻲﻓ ﺎﻬﻏﺎﺻو رﺎﻓﻷا هه ﻣ ﻟﺎﻌﻟ ةآ هأ ﻓ نوﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا<br />
ﺎﻬﻬﻟ اﻣ ﺎﻧﺎﺣأ هﺗ ﺑ ةﻟا سراﻟا ﻲﻓ نﺗ يﻟا صﺎﺧﻻا ﺣﺎﺻ ﺑﺎﺑ<br />
ﻣ ﻲﻓ رﻀﻟا اد و ﻬﻣ ﺷ ﺻﺄﻓ اآ ارود آا يﻟا ءﻲﻟا<br />
ه و ﻲﻌﻟا<br />
آﺑ ﻌﻧا يﻟا و ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ﻟإ ﻲﻋد يﻟا ﻟﺎﻟا ﺗﻟا ﻣ تاﺗﻟا هه<br />
ﺎﻳﺎﻀﻗ ﻓ ﻗﻧو مﺎﻳأ ﺳ ماد يﻟا و<br />
* 1946<br />
ﺳ<br />
ﺎﻧﻓ ترﺻأ ﺎﻣﻋ ﻗ ﻟﺎﻌﺑ ﻐﻟا ةﻟا ﺑﻌﻟا سراﻟا آﺎﻣ و<br />
1<br />
ﻲﻓ اﻟا ﻳﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻳﺑﺗ و ﻌﺗ<br />
ﻳ يﻟا ،ﻲﻧﻟا ﺧاﻟا ﻳزو نﺎﺷ نﻧﺎﻗ ﺳﺎﺑ فوﻌﻟا و 1938 سرﺎﻣ 08 نﻧﺎﻗ<br />
ﻲﻓ ﻣاﻟا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﺎﻬﻌﺗو ﺎﻬﻌﺗ مﻳ اﻟا ﻲﻓ ﺟأ ﻐﻟ ﺑﻌﻟا ﻐﻟا نأ ﻰﻋ<br />
ﻀهﺎﻟا كاﻧ ةردﺎﻟا تاراﻟا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ،1933<br />
–<br />
1892<br />
ﺑآأ<br />
18<br />
ﻲﻧﻧﺎﻗ ﺗ<br />
( 2)<br />
. ** ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟ ﻗﻌﻟا و<br />
ﻰﻋ ﻌﻟا سراﻣ ءارﻣ ﻰﻋ ﻗا ﻧا ﻻأ ﻊﺑار ﺗﻣ ﻌﻟ ىﺧأ تﻻوﺎﻣ تءﺎﺟ و<br />
حﺎﻧإ<br />
و ﻌﺗ ﻰﻋ ءﺎﻌﻟ ﻟا صﻟا ﻌﻳ ه و<br />
1952<br />
يﺎﻣ ﻲﻓ ﻳﻬﺟ تﺎﻳﻣ<br />
. ﻌﻟا ﺎﻬﻣﻣ<br />
ةرﻟا ﺗﻻوﺎﻣ و هدﺎﻬﺟا ﻲﻓ دﺟ آﺎﻧ ﻻإ هﻳ ﻻ رود يﻐﻟ نأ لﻟا ةﺻ و<br />
آﺑ ﻗﻷا ﻰﻋ ﺗ ﻰﺣ ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻌﻟا ﻌﻟﺎﺑ ءﺎﺗرﻼﻟ ﻟﺎﻌﻟا ﺗﺎﻣﺎﻬﺳإ و<br />
. ﻲﺑﻌﻟا قﻟا وأ ( ﻧﺗ)<br />
بﻐﻟا دﻼﺑ ﻲﻓ ءاﺳ كاﻧ ةﻳﻟا سراﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 14 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻟا ﺣ ﻣ ( 1)<br />
ﻳ ﻰﻋ و ﻊﻟا ﺳﻳ ﻌﻟا راد ﺳ ﻰﻋ 1948ﺳ<br />
3 مﻳ ﻟا ةرﺻ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻬﻳو*<br />
. ﻲهاﺑا<br />
ﻟا و ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا ،ﻲﻟﺎﺻ ﻌﻟا خﻟا<br />
ﺻﺄﻓ ﻳواوﻟا ساﺣ ﻟذ ﻧ و ﻧﻟا ﺗﺎﻟا ﻊﺟ قﻼﻏﺑ ساروﻸﻟ يرادﻻا فﻟا ﻣأ ﻓ -**<br />
دﻋ ،ﺎﻟا ﻧا ،ﻌﻟ حﻣ ﻣ ﻓ ﺟﻳ ﻻ نﺎﻟا ﻣ ﻟأ 60 ﻋ ﻳﻳ ﺎﻣ ﻀﻳ يﻟا ساروﻷا<br />
. 1ص<br />
،1938<br />
ﻏأ 26،ﻟﺎﻟا<br />
ﻟا ،128<br />
.<br />
196 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،اﻟ ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةرادإ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺑ عاﻟا<br />
: ﺑار ﻲآﺗ ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
91<br />
ﺎﻌﻟا ﻌﻟا ﻟ ﺳﺄﺗ و يﻐﻟا<br />
ﻳﺗ ﺟا ﻣ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺎﻬﻟﺑ ﻲﻟا و ﺎﻧأ ﺎﻬﻟإ ﺎﻗﺗ ﻲﻟا دﻬﻟا ﺻاﺗ ﻟ<br />
ﻲﺑﻌﻟا بﻐﻟا وأ قﻟﺎﺑ سراﻟا ﻲﻓ رﻣﻷا تﺎﻳﻣ ةﻳﺎﻣ و ﻌﻟا ﺎﻬﺳراﻣ تﺎﻳﻣ<br />
راﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا سراﻟا ﺟاﺗ ﻲﻓ كاﻧ ﻳاﻟا ماﺣا ﺗ تﺎﺗ ﻊوو<br />
. ﺎﻬآﺎه ﺗﺗ و ﻊﻳﺗ ﻰﻟإ ﻓﺎإ ةآﻟا ﻣاﻟا و ﻟا ﻲﻳدﺎآﻷا ﻟﺎﺑ زﺎﺗ<br />
مﻳ ﺑ<br />
ﻲﻟا و<br />
ةﻌﻟا ﺟ ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ يرادا ﻟا رﻗ ﻗ و<br />
ﻣ ﻳﻌﻟا ﺎﻬﻟ ﻣ و ( ﺎﻌﻟا ﻌﻟا ﻟ ) ﻰﺗ ﻌﻟﺎﺑ ﺻﺎﺧ ﻟ ﺗ 1948 ﺳ 13<br />
( 1)<br />
: ﻣ<br />
ﻌﻟا ﻣاﻟا ﻊو<br />
ﻟا اﻟا ﻏﺎﺻ<br />
ﺗو ﻋ لواﺟ داﻋإ<br />
تﺎﻌﻟا و ﻣاﻟا ﺗ ﻗاﻣ<br />
ﺗ تاروﺑ مﺎﻟا<br />
ﻌﻟا نوﻟا ﻲﻓ سراﻟا ءارﻣو ﻌﻟا ﺳاﻣ<br />
رﻣﻷا و ﺎﻟا ﻲﻓ ﻌﻟا ﻌﺟاﻣ ﻊﻣ سراﻟا ﺑ ءارﻟا و ﻌﻟا ﻧو ﻌﺗ<br />
.<br />
تﺎﺣﻼﻟا<br />
ﻣﺎﻬﻟا<br />
ﺎه ﻳرادإ ﻳﻀﻋ ﻣ ﻌﻟ<br />
يرادا<br />
ﻟا ﺗ ﻓ ﻟا ﻳﻀﻋ<br />
ﻳ ﺎﻣ ﻲﻓ ﺎﻣأ<br />
ءﺎﻣﻗ ﻣ اﻀﻋ ( 11)<br />
ﻋ ىﺣإ و يرﺟﺎﻟا ردﺎﻟا ﻋ<br />
و ﻟا ﻟا ﺑ سﺎﻌﻟا ناذﺎﺳﻷا<br />
،نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ ،ﻲاﻏﻷا ﺑ ﺑأ ،ﻲﺑﻌﻟا ﻋﺎﺳإ ،يﻐﻟا ﻣ<br />
)<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
-7<br />
ه و ﻌﻟا<br />
ﻲﻟﻼﻟا ، بﺎﻳذ ﺑ ﺣأ ، ﻲﻧﺎﺣ قدﺎﻟا ،ﺣﺣ ﺎر ﺣا ،مﺣﻣ ﻲﻋ، ﻲﻧﺎﺣ ﺣا<br />
( 2)<br />
.<br />
( ﺣأ ﺎﺑﺎﺑ ﻣو ،ﻲﺳﺎﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 1948 / 10/<br />
5،25 ﺳ ، 54دﻌﻟا:<br />
ﺎﻟا ( 1)<br />
.<br />
18 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
آﻣ هﻣ نﺎآ و هآذ مﺗ ﺎﻣ ﻰﻋ فاﺷا ﻰﻟﻳ اد ﻣ ءﺎﻀﻋﻷا ءﻻه ﻣ ﻧا ﻗ و<br />
ﻣ ﻣ آ و ﺎر ﻲﺑﻌﻟا ﻋﺎﺳإ ﻣ ﻟﺄﻳ ه و كاﻧ ﺻﺎﻌﻟا اﻟﺎﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
تﻻﺎﺗﻻا ﻊﺟ ءاﺟإ ﻰﻋ ﻟا<br />
اه ﻌﻳ و ،ناﻀﻋ ﻲاﻏﻷا ﺑ ﺑأو يﻐﻟا<br />
ﻟا ﻊﺗ ﺎآ ﻌﻟﺎﺑ ﺻﺎﻟا تﺎﻏﻼﻟا ﻧ و ﻌﻟا و ءارﻟا و تﺎﻌﻟا و سراﻟﺎﺑ<br />
ﺳﻟا ءﺎﻬﻧا ﻌﺑ ىﺧأ و ﺳارﻟا ﻟا حﺎﻓا ﻗ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺑ ﻟا ﻲﻓ ﺗﻣ ﻣﺎآ<br />
. ﺎﻳﺳ يﻟا ﻟا<br />
اه دﻳ و ﻳﻟا تﺎﻧﺎﻣﻻا و ﻲﺳارﻟا<br />
ﻰﻋ صﻟا ﻰﻟإ هءارو ﻣ فﻬﺗ ﻧﺎآ ﻬﻟا هه ﻟ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ثاﺳا نأ اوﻳ و<br />
ﺗ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﺎﻬﺳراﻣ ﻓﺎآ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا ىﻟا ﻣ ﻊﻓﻟا و ﻳرﻟا ﻣاﻟا ةﺣو<br />
ﻲﻟا بﺎﻌﻟا ﻲﺗ<br />
ﻰﻋ ﻬﺗﻋﺎﻣ و ﻌﻟا ﻣ ﻳﻟا ﻟا ﻣﻟ ﺎﻬﻌﻣ ءﺎﻣﻗ ةﺧ<br />
ﻊﻟ ﻣﻼﺳا ﻳﻬﻟا و ﻲﺑﻌﻟا نﺎﻟا ذﺎﻧإ ﻲﻓ ﺻاﻟا هدﻬﺟ و هرﺎﻣ ضﻌﺗ<br />
ﺗ ﺣ<br />
1949<br />
ﻳد27<br />
92<br />
( 1)<br />
. ياﻟا<br />
مﻳ ﻗ ﻳﻣ ﻲﻓ ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ يرادا ﻟا ﻊﺟا ﻟ<br />
ﺑ ﻳﻋﺎﺑو ،نﺳ ﺣأ<br />
ﻳﺎﻟا ﻣ دﻟا هؤﺎﻀﻋأ ﻋ و، ةدﺎﻌﻟا تﺟ ﺎﻣ ﻟا ﻳﺗ<br />
ﻟا اه ﻲﻓ يﻐﻟا رﻀﺣ ﻳ ﻟ و يرﺎﺑ هﺎﻟا ﻣ و ،ﻗ ﻳزﺑ ﺣأ ،ﻋ<br />
ﻌﻟا فاﺷإ ﺗ ﻌﻟا ﻟ ﻌﺟا ﺎآ ،ةﺑ دﺎﺷرا ﺳرﻣ ةرادﺑ ﻟﺎﻐﻧا ﺑ<br />
ﺧﻷا عﺎﺟﻻا<br />
اه ﻲﻓ رﺗ و مﺎﻳأ ﺳ ﺎﻬﻋﺎﺟا مادو<br />
1950<br />
ﺳ<br />
14<br />
مﻳ ﺻﺎﻌﻟا ﻲﻓ<br />
خﻟا ﻣ عﺎﺟﺎﺑ ﻳﻟا ﻟا ﻧا ﺎآ ﺳﺎﻟا مﺎﻧ ﻣ ﻻﺑ ﻣﺎﻌﻟا ﻧﺎﻣﻷا مﺎﺑ<br />
ﻧا ﺣ ﻲﻓ ناهو ﻟﺎﻋ ﻋ ﺎﺎﻧ نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ و ﺎﻣﺎﻋ ﺎﺗﺎآ ﻋ ﺑ ﻳﻋﺎﺑ<br />
ﻰﻟإ ﻳﺗ<br />
ﺗ ﻗ ﻟا اه نأ ﻰﻟإ ﻧ و<br />
( 2)<br />
. 1955<br />
ﻗ ﻟﺎﻋ ﻋ ﺎﺎﻧ ﻲﻧﺎﺣ قدﺎﻟا ﻟا<br />
ﺳ ﺻﺎﻌﻟا ﻰﻟإ دﺎﻋ ﺛ 1951 ﺳ ﻗ<br />
ﻣ ﻳﻓ ﻬﻧأ ىﺧأ ةﻣ نوآﻳ تﺎﺳﻟا هﻬﻟ هدﺎﻳﺑ اﻟا ءﺎﻋ نأ لﻟا ةﺻ و<br />
ﻰﻋ نودﻳ اه و، ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا و ﻟا ياﻟا تﺎﻟ هاؤر ﻲﻓ ﺛاﻟا ﻰﻋ<br />
هﻓ ﻲﻓ نﻣ و نﻌﻣ ﺑﻌﻟا يأ ﻗﻟا ﻓﺎﻟا بﺎﺻأ<br />
نﺎﺑ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳﻟا<br />
. ةﻳﻟا تﺎﺣوﻟ هاؤر و<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 19 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ( 1)<br />
.<br />
22 ص ، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻣ ﺎﻬﺗﺟ ﻲﺑ جاﺧإ ﻲﻓ ﺑﺎﺛ ﻰﺑ مﺗ نأ ﻌﻟا ﻋﺎﺳا ةﻳﻟا تﺎﺳﻟا هﻬﺑ و<br />
93<br />
. طﺎﻧﻻا و ﻊﻗﻟا و ﻟا<br />
راﺳا ﺧ ﻣ نورﻳ اﻟا ﻲﻓ ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﺎﺳأ و يﻣ<br />
ﻧ نأ وﻏ ﻻ و<br />
ﺣ ﻲﻓ آﺷ ﺑ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻌﻟا هه ، يدﺎﻌﻟا ﺎﻬﺎﻧ ﻲﻓ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻊﻓر ﻲﻓ ﺎﻬﻋﺎﻟ ﻳﻟا تﺎﻋﺎﺟﻻا هه ﻌ روﻟا اه و ،اﻟا ﻲﻓ ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻌﻟا تﺎﺳﻟا تﺎﺟﺎﺣا ﻋ فﻗﻟا ﺧ ﻧﺎﺟ ﻣ و، ﻧﺎﺟ<br />
ﻣ ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا ىﻣ<br />
. ةﻟا<br />
، ﺎﻬﻟ ةﺻﺎﻌﻟا ﻧﻟا تﺎﺳﻟا و تﺎﺣوﻟا ﻣ ﺷﻻ و تدﺎﺳا آﻟا هه نأ ﻟا و<br />
ﻟذ ﺎﻟ ﻬﻳ ﺎآ،.<br />
ﻲﻟﺎﻧﻟﻟا ﻲﺳﻟا ﻌﻟا ﺻ ﻰﻟإ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟﺎﺑ ﻲﺗﺗ نأ تدارﺄﻓ<br />
اﻟا تﺎﺟﺎﺣ ﺣ كاردإ ﻲﻓ ةﻌﻣ ﺟرد اﻐﺑ اﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا يﻣ نأ<br />
. ةﻳﻟا ﻣﻼﺳا<br />
ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا آﺣ ﻲﻓ هرود<br />
خﺷ و أ ﺳ ﻰﻋ ﺣﻼﺻا ﺗﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا ﺎﻬﺎﺧ ﻲﻟا تﻻﺎﻟا تدﻌﺗ<br />
ﻻﺎﻣ ﻟا آﻟا ﻌﺗ و ﻳدﺎﻟا ﻣ ﺑ ﺗادﺎﻬﺟا ﻳﺎﺗ ﺎآ<br />
. ةﻟا ﺗ ﻲﻓ ﻌﻟا<br />
ﻊو ﻲﻓ هﺎﺳ و ةزرﺎﺑ تﺎﺑ ﻋ كﺗ ﺣ طﺎﻧ و ﻣ رﻀﺣ ﻓ يﻐﻟ نﺎآ ﺧأ<br />
ىﻟا اﻟا و نﻟا ﻲﻓ اار ﺻأ ﻰﺣ ﻟ ﻟا ﻋاﻟا و تﺎﺗﻟا ﻣ ﻟا<br />
. اﻟﺎﺑ<br />
ﻗ ةدﺟﻣ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻟﺎﻌﻟا ﻟا آﻟا ﻰﻟإ ياﻟا ﻲﻟا دﺟﻟا لﺻأ دﻌﺗ و<br />
ﻲﻟا طﺎﻟا نﺎآ ﺣ ،ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟ ﺳأ ﻲﻟا ءﺎﻌﻟا<br />
ﻌﺟ ءﻲﻣ<br />
ﻣ وأ ﻲﻟﺛﺎﻟا ﻟﺎﺑ ﻌﻟا و ﻟﺛﺎﻟا ﻟا ءﺎﺑﻵا ﺗ و ﻳﺎﻋر ﺗ ﻲﻧﻟا<br />
اﻟا ﻰﻋ ﻧﻟا ﻟا ﻊﻣ يﻓ ﻻ ﺑ ءﺎﺟ يﻟاو<br />
( 1)<br />
ﻼﻟا و دﻬﻟا و ﻳدﺎﺗﻻا<br />
. 1830<br />
ﺳ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
151 ص ،1991<br />
،ﻗ ﻌﻟا راد 1،<br />
ج، ةﻳﻟا اﻟا ﻣ<br />
: ﻗ رﺎﻋ ( 1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻲﻋاﻟا و ﻬﺟ ﻣ ﻟوﻟا ﻟا آﻟا ﻣ ﻰﺣﻟا ﻲﻣﻼﺳا ﻲﻟا ﻌﻟا ﻌﻳ ﺎآ<br />
آﻟا ﺎﻬﻋ تآر ﻲﻟا ﻣﺎﻬﻟا ﻳدﺎﻟا ﺣا ،ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﻳاﻟا ﻟا تﺎﻟ<br />
ﻰﻋ ﻳرﺎﻀﻟا ﺎﻬﻟﺎﺳر<br />
ءادأ ﻣ ﻟا و ﺎهذﻧ ﻊﺳﺗ و ﺎﻬﻣاﻣ ﻟ ﺎهدﻬﺟ ﺣﻼﺻا<br />
لوأ ﺄﻧا ﺎﻣﻋ ﻳاﻟا ﻓﺎﻟا ﺑأ<br />
ﻬﺎﻧإ و ءﺎﻌﻟا زوﺑ و<br />
." دﻟا"<br />
* سارﺑ ﻣ دوار يﻟا ﻰﻟا اه<br />
ﺳا ﻋ أو<br />
94<br />
1930<br />
،.<br />
ﻣ رﻗ آأ<br />
ﺳ ﻧﺎﺑ ياﺟ ﻲآ جﻓ<br />
ﻌﻟا ةﺎﻟا وذ ﻲﻟا ﻌﻟا ﺗ و هﺎﺗ نأ ةﺧﻷا هه تدارأ 1931 ﺳ ﻟا ﻌﻟ<br />
ﺳ حﻼﻟا جﻓ ه و ﺎﻬدﺎﻣ ﻰﻋ ﻲآ جﻓ لوأ ﺳﺄﺗ ﺎﻬﺗﺎﻋ ﻰﻋ تﺧأو<br />
،ﺷﺎﻟ ﻟﺎﺑ<br />
( 1)<br />
اه ﻲﻗﻟا يدﺎﻧ و ــــــﻧﻟا ﻣﺎﻌﻟا ﻣﻟا ﻣ ﺣ ﺻﺎﻌﻟا اﻟا ﻳﺑ<br />
1935<br />
ﺎﻬﻟ نﻳ فﺳ ﻲﻟا ﻰﻟوﻷا ﻟا<br />
جاﻓﻷا و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ دﻼﻣ فﻋ يﻟا ﻲﻓﺎﻟا حﻟا<br />
جﻓ ﺳﺄﺗ ﻌﻓ ،ﻟا ياﻟا ﺳﻟا ﻲﻓ ﻲﻟا ﻌﻟا هأ و ةﻓ ﻧ ﻲﻓ ﻀﻟا<br />
،ﺳ، نﺎﺗ ، ناهو ،ﻧﺎﻣ، ﻓ نﻣ ﻲﻓ ىﺧأ جاﻓأ و تﺎﻌﺟ ﺳﺄﺗ حﻼﻟا<br />
وأ ﻧﻓ ﻓﺎﺛ ءاﺳ ﻟا<br />
ﻳاﻟا ﻟا ىﻟ ةﻌﻣ ﻧﺎﻣ آﻟا هه ﻟ ﺣ ﺗﺎﺑ و<br />
. ماﺣﻻا و ﻳﻟا آ ﺎﻬﻣ و ﺎﻬﻳﻟ ﻳ ﻊﻟا نﺎآ ﺎﻣ رﺑ ﺑﻋ ﻗﺷ ﻓﺎﺛ<br />
دآﻟا ﻟﺎﺣ ﻣ ﻲﻟﺎهﻷا ءﺎﺑأ جاﺧإ ﻲﻓ ةﻌﻣ هﺎﻣ هﺎﺳ آﻟا هه نأ ﻌﻧ ﺎﺣ و<br />
ﺎﻋ آ ﺻأ و ﻧﻟا و ﻌﻟا<br />
ﻬﺗارﻗ زاﺑ ﻬﻟ ﺎﻣ ﻧﺎآ ﺎآ ﻣﺎﻬﻟا ةﺎﻟا و<br />
ﻰﻳ ﺣ، ﻟا ياﻟا ﻊﻟا ﻰﻋ ةﻳﻟا تﺎﻟا هه ﻰﻟإ ﺎﻬﺎﺑأ لﺎﺳر ﻊﺗ<br />
ﻲﻟا<br />
، روﻟا ثداﺣ وأ ﻳﻟﺎآ ئراﻟا تﻻﺎﺣ ﻲﻓ ﻟوﻷا تﺎﻓﺎﻌﺳا لﺣ ﺳﺎﺳأ تﺎﻣﻌﻣ<br />
( 2)<br />
: ﻰﻟإ فﻬﺗ ﺎﻬﺗﺎﺎﻧ و ﺗاذ ﺣ ﻲﻓ ﻓﺎﻟا روﻓ<br />
، ﺎهﻏ و<br />
تﻼﻣﺎﻌﻟا ﻲﻓ قﻼﺧﻷا ﻳﻬﺗ و<br />
أﺗ ﻣ اﻟا ﺑ ﻟا ﻀﻟا ﻲﻋﺎﺟﻻا دﻬﻟا تﺎﻟ ﻊو ﻲﻓ هﺎﻟا ـ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻲﻓ ﻌﺗ و ﺳأر ﺑ ﻰﺑﺗ و ﺄﻧ ﻗ و ﺎﻟﺎﺣ ﻰﻓﻟا ﻋ ﻳﻻو ﻧﺎﻣ ﻳﺑ 1908 ﺳ سارﺑ ﻣ ﻟو *<br />
كﺗ ﻰﻋ رﺎﻌﺳﻻا ف ﻣ ﻳاﻟا آ ﻏرأ ﺎﻣﻋ و ﻧﻟا اﺑﻻا ﺳرﻟا و ﻧﻟا ﺗﺎﻟا<br />
ﺎآ ﻧﺎﺑ1930<br />
ﺳ ياﺟ ﻲآ جﻓ لوأ ﺄﻧا و ﺎﻳﻓإ لﺎﺷ ﻧ فﺻ ﻲﻓ طﻧا ﺳارﻟا ﻋﺎﻣ<br />
ﻋ ﺣ و II ع ح ءﺎﺛأ نﺎﻟﻷا ﻊﻣ نوﺎﻌﻟﺎﺑ ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎﻟا ﻬﺗا ﻣﻼﺳا<br />
ﻟا ﻌﻣﺎﻟا ﺎﺷ<br />
. 1987 ناﺟ،1400<br />
دﻌﻟا ، هﺎﻟا ﻣ ﻧا 1941 يﺎﻣ ﻬﺷ ﻲﻓ ﻓ ﻧ ماﻋﺎﺑ<br />
،1999،<br />
1ط<br />
،ﻣﻷا راد، 1955-1935<br />
ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا : ﻲﺟ ﻣ و ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 1)<br />
. 13ص<br />
.<br />
25 ص ، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
. ﻳﻌﻟا نﻟا بﻌﺷ ﺑ ﺎﻬﺑ ﺗ ﻲﻟا ﻧﺎﻟا<br />
. ءاﻌﺳ ﻧ اﻣ ﻟا بﺎﺷ ﻌﺟ ﻰﻋ ﻌﻟا<br />
. ﺎهرﺗ و ﺎهرﺑ ﺻ ﺎﻬﻟ ﻲﻟا و دﻼﻟا ﻬﺗ ﻲﻟا آﺎﻟﺎﺑ ﻲﻋﻟا<br />
. ﻳ ﺎﻣ ﻰﻗأ ﻰﻟإ آﻟا لﺎﻣ ﻊﺳﺗ<br />
. ﻟﺎﻌﻓ آأ ﺎﻬﻌﺟ و ﻣﻼﺳا ﺎﻬﺗﺎﻧﻣ ﺑ ﻊﺗ ﻲﻟا ةﺧﻷا و ﻗاﻟا ﺑاور ﺗ<br />
( 1)<br />
ﺟ ﻰﻟإ ﺎﺟ ﻌﻟ ﻟا تادارا ﻊﺟ ةﻋد<br />
ﻲﻌﻗاو ﺟﺑ ﻌﻓ ﻊﺗ ﺎﻣ و ﻳﺗ ﺎﻓ ﻲﻌﻟا<br />
ﻲﻟا ﻟا دﺎﻋا ﻰﻟإ اﻟا ﻲﻓ ﻟا آﻟا تﻋ ﻟا ﻲﻣاﻟا هه ﻟ و<br />
ضﻓ ﻲﻟا طﺎﻟا ﺎﻣأ ةزرﺎﺑ تﺎﺷ ﻣ ﻟﺄﻳ يرادإ ﻣ ﺎهﻳ ﺣ فوﻌﻟا<br />
مﺎﻟ ﺎﻓو ﻟاﻟا و نﺎﻟا<br />
و لﺎﺷﻸﻟ ةدﺎﻗ و اﻋﺎﻣ ﻟإ ﻀﻳ يﻟا ﻲﻟا ﺎﻟا وأ جﻟا ﺎﻟ<br />
ﺣ<br />
ﻰﻋ نﻋزﻓ نﺎﻟا ﺎﻣأ داﻓأ ﺳ ﻣ تﺎﻋﻣ ﻰﻟإ نﻣ لﺎﺷﻷا و * ( لوﺎﺑ ندﺎﺑ<br />
ﻌ آﺎﻣأ<br />
جﻓ لوأ ءﺎﻧﺑ<br />
وأ ﺻﺎﺧ تﻼﻣ ﻲﻓ طﺎﻟا يﻳ و<br />
1937<br />
95<br />
قﻓ ﻰﻟإ نﻣ ﻟاﻟاو<br />
تﺎﻳرود<br />
ﺳ ﻟا آﻟ رﻬ لوأ نﺎﻓ ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻣأ<br />
( 2)<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
)<br />
تﺎﻟا<br />
ﺳرﻟا ﺷﺑ ﺎﻧﻣ نﺎآ ﻟا هﻬﺑ ﻲآ جﻓ لوأ نأ ﻟا ناﻋ ﺑأ آﻳ و ﺎﻬﻟ ﻲآ<br />
ﻋ ﻣ ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﻳ ﻰﻋ ﺗﺎﺑ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ ﺣﻼﺻا<br />
ﻟا جاﻓﻷا<br />
ﻰﻟوأ ﺑ ﻣ ساروﻷﺎﺑ ﻲﻟا دﺟﻟا<br />
ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ﻧﺎآ ﻳا اﻟﺎﺑ1939<br />
-1935<br />
. 1901<br />
اه ﻌﻳ ﺎآ,<br />
ﺑ ﺎﻣ ةﻟا ﻲﻓ ﺳﺄﺗ ﻲﻟا<br />
هﻏ و رودرد<br />
( 3)<br />
ﻣﻼﺳا<br />
نﻧﺎﻗ ﺎﻬﻋ يﻳ ﻲﻟا ﻟا تﺎﻌﻟا نﻧﺎﺑ ﺳﺗ<br />
ﺷاﻣ و ىﻗ ﻋ ىﺧأ ﺎﺟاﻓأ آﺎﺷ ﻰﻋ ﻬ ﺎﻣ نﺎﻋﺳ اﻣ ﺎﺎﻧ جﻟا اه ﻬﺷ و<br />
ﺗ ﻰﻋ ﺎﻟا ﺑﺗ فﻬﺑ تﺎﺑﺎﻐﻟا و ﻳﻟا صﻓ ﻰﻟإ ﻧاﻣ تﺎﺟﺧ<br />
ﻳ ﺣ ساروﻷا<br />
(<br />
eclaireures )<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو جﻓ ﺎﻗ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻟﺎﺳر ( 1)<br />
نﻓﺎﻟا بﺎآ آ ﻟﺎﻌﻟا ﻓﺎﻟا ﺳﻣ يﻧا لاﺟ 1941-1857<br />
لوﺎﺑ ندﺎﺑ *<br />
. 1908 ﺳ هﻧ يﻟا<br />
89 ص ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﺟ ﻣ و ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 2)<br />
.<br />
13 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
... ﻗﻼﺧﻷا و ﻟا ﺷﺎﻧﻷا ﻣو ﻟوﻷا ةﻟا ئرا ﻬﺟاﻣ و ةﺎﻟا قﺎﻣ<br />
نﺎآ يﻟا و ساروﻷا جﻓ ﻊﻣ ﻣﺎآ ﺳ<br />
ﺑاﻗ ﻲﻟا ﻌﻟﺎﺑ ﻊﻟﻟا يﻐﻟا ﻗﻼﻋ تﺳا و<br />
. ﻟا و ﻳﻟا ﺗارﻗ رﺎﻬ ﺎﺣﻣ ﻻﺎﻣ ﻓ ىﻳ<br />
آﻟا تﻬﺷ ﻲﻟا ﻗ ﻰﻟإ ﺎهردﺎﻏ و ساروﻷا ﻲﻓ ﻼﻳ ﺎﻗو ﺧﺄﻳ ﻟ ﺎﺟﻣ نأ ﺎﺑو<br />
ﻳدﺎﺑ<br />
ﺑ ﻟا ﺎﻓﺷ ﺳأﻳ يﻟا ءﺎﺟﻟا ه و ﺎﻬﺑ جﻓ مﻗأ ﺳﺄﺗ لﻼﺧ ﻣ ﺎهروﺑ ﻟا<br />
ﻳﻓ و ﻳﻟا حﻼﺻ ﻗﻓ و ﻳدﺎﺑ ﺑا بﺳ و ،حﺎﻟا جآ جاﻓﻷا ﻣ ﻟا ﻧﺗ و<br />
ذﺎﺳأ هﺷﻣ ﺻأ يﻟا ﻊﻣ ﻳﻟا ﻋ ةدﺎﺑ لﺎﻗا جﻓ نﺗ<br />
ﻟا آﻟا ﻲﻓ ﻧﻷا و ﻌﻟا ﺗ اﺑ ﺣ<br />
96<br />
( 1)<br />
. رﺎﻋ قاور ﻧ يﻟا ﻋ<br />
1939<br />
مﺎﻋ ﺧاوأ ﻲﻓو<br />
يﻐﻟا ﻣ ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻣ<br />
. ﻟا ﻌﻣﺎﻟ ر ﻰﻟإ ﺷﻣ ﻰﻟإ ﻀﻋ ﻣ ﺗاﻟا ﻲﻓ ﻲﺗﻳ هﻧ ﻳأ<br />
قﺎﻓﻷا و ﻟا ئدﺎﻟا سﻏ ﻰﻋ ةرﻗ ﻣ ﻲﺗوأ ﺎﻣ ﺑ يﻐﻟا ﻣ فﺎﻟا ﻋ و<br />
ءﻲﻟا ، ﻌﻟا و ﺑﻟا ﻲﻓ<br />
ﻋﺎﻣ ﻋ ﺗ ﻻ ةرﺎﺟ ادﻬﺟ ﻬا و ﺎﻟا سﻧ ﻲﻓ ةﻟا<br />
. ﺎهﺄﺗ و ﻓﺎﻟا رود ﻌﺗ ﻲﻓ ﻰﻌﻳ ﺎو اﺷﻣ 1943 ﺳ ﻳ نأ ﺣ يﻟا<br />
ﻣ ﻰﻋ رﻣﻸﻟ هﺧأ و ﻳﺷﻟا ﻊﻣ ﻣﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﺣ و يﻐﻟا هﺎﻧ ﻧ نأ ﻳ و<br />
ﻲﻓ لﻳ ﺣ 1945 ﻲﻧﺎﺟ 5 ﻲﻓ ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو ﺷﻣ ﻟإ ﺎﻬﻬﺟو ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا لﻼﺧ ﻣ ، ﻟا<br />
ﻟﺎﻓ<br />
( 2)<br />
« ... ﻳﺷﻟا ﻰﻋ ﺎﺗﻟ ﻣﺎﻌﺳا ه ﻌﻗﺗأ آأ ﻟ يﻟا نإ<br />
.... »<br />
ﻟﺎﺳر ﻧ<br />
ﺑ ﻲﻟا ﺷﻟا ف ﻣ ﻟإ ﺟو يﻟا ﻳﻟا بﺎﻌﻟا ﻌﺑ ﺷﻟا اه فﺎﺳا زﻳ<br />
ﻬﻳو ﺳﺎﻟا ﻊاﻟا ﻲﻓ ﺑﺎﻟﺎﺑ ﻳﺷﻟا ﻳ يﻐﻟا نﺎآ ﺎآ ﻳﺷﻟا ﻰﻋ ةﻟا<br />
ﻳﺷﻟا ﺣا ﻣ ﻟإ تدرو ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا ﺗ يﻟا ﻣﻷا هو ، ﻌﻟا و ﻓﺎﻟا و ﻌﻟا ﻰﻋ<br />
ﻲﻓ ا نﻌﺑ ﺑﺎﻟا لوﺎﺣﺄﺳ....<br />
»<br />
ﻟﺑ ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻌﺑ ﻣﺎها ﻋ ﺎﻬﻓ هﻳ ﻲﻟا و ﺻﺎﻌﻟﺎﺑ<br />
. 159<br />
( 3)<br />
. « .... ﺑﻌﻟا و مﻼﺳا ﻟوﻷا ﻋﻟا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ﻲﺟ ﻣو ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ، يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو ﺷﻣ ﻟﺎﺳر ( 2)<br />
.<br />
ﻗ<br />
ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا<br />
ﻰﻟإ ﺻﺎﻌﻟﺎﺑ ﻳﺷﻟا ﺣأ ﻣ ﻟﺎﺳر ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻎﺗ و جاﻓﻷا و ﻳﺷﻟا آ ﻊﻣ ﻟﺎﺑ ﻲﻟا ﻌﻟا ﻰﻋ يﻐﻟا تﺎﻣﺎها ﻧا و<br />
ﻳ ةآ رﻣأ و ﺎﻣ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ، ﻲﻟا ﻲﻌﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﺎﻬﺑ جﻳ ﻲﻟا تاراﻟا<br />
ﺷﻣ ﻣ ﻟإ تدرو ﻲﻟا ﻟﺎﺳﻟا ﺗ و ، ﺟﺎﻟا ﻋ ةﻋﺎﻟا و نﻌﻟا ﻳ ﺎﻬﻓ مﻳ و ﺎﻬﻋ<br />
ﺎﻟ لﺎها ﻌﺑ تﺟﻓ»<br />
:<br />
ﻟﺑ دﻬﻟا هه ﻣ ﻧﺎﺟ ﻲاﻏﻷا ﻳز ﻲﺑأ ﺑ ﺣا طاﻏﻷا<br />
ﻻ ﺎﻧﻏ ﻣ آﻟ ﻳﻳﻟا ﻌﺑو ﺎﺻﺧ خﻟا وأ ﻳﺷﻟا<br />
ﻌﻣ ﻧ ﺎﺑ ﻌﻳ<br />
... ةﻳﻌﻟا ﺎﻐﻟ ﺑﻌﻟا ﺧﻷﺎﺑ و ﺣوﻟا و ﻳﻟا ﺎﻟ هأ ﻻ و ءﺎﻋﻻا آ نﻌﻳ<br />
ﻣاوﻷا ﻌﺑ ﺟﺗ ﻰﻋ و ﺷﺎﻧﻷا ﻌﺑ حﻼﺻإ ﻰﻋ ﺎﻧﻌﻟ آدﻬﻣ لﺑ ﻣ ﺎﺟار<br />
1942<br />
يﺎﻣ<br />
4<br />
97<br />
( 1)<br />
. «<br />
ﺑﻌﻟا ﻐﻟا ﻰﻟإ ﺎﻳﻟا<br />
ﻳرﺎﺑ ﻟﺎﺳر ﻲﻓ ةﺑ ءﺎﺟﻟا جﻓ ﺷﻣ مﺣﻣ ﻲﻋ ﻟا ﻟإ آ ﺎآ<br />
ﻣ ﻟا ﻓﺎﻟ ﺎﻌﻣ اﺷﻣ ﻲﺑ<br />
» :<br />
ﻟﺑ ﻓﺎﻟا ﺎﻣ ﻰﻋ ﻋﻼا ﻣ ﻳ<br />
ﻓﺎﻟ ﺎﻀﻳأ ﻳدﺎﺷرا ﻟا ﻟ ﻟﺗ يﻟا آذﻧ ﻰﻋ اءﺎﺑو ةآﻣ ﺑ ﺗﻀﺣ<br />
ﻟا ﻣﻟا ﻲﻓ ﻳزرﺎﻟا صﺎﺷﻷﺎﺑ لﺎﺗﻻا ﻰﻋ يواﻣ خﻷا اوﻋﺎﺗ<br />
نأ كﺎه ﻣﻼﺳا<br />
ﻊﺟ ﻲﻓ ﻳﻌﻟا آرﺎﻟا و ةﻟا ﻲﻓ دﺎﺗﻻا ةﻋﺎﻗ ﻰﻋ ﻬﻌﻣ ﻼﻌﻟا ﺑر و ، آﻋ<br />
ﺎﻬﻣ ﺧﺄﻧ نأ و ﺎﻬﻓﻌﻣ ﺎﻬﺗ ﻲﻟا ﻬﻟا لﺎﻋﻷا ﻊﺟ ﻰﻋ عﻼﻻا ﻣ ﺗ و تﺎآﻟا<br />
( 2)<br />
. « ... ﺎه ﺎﺟﻟ اﺎﻗ ﺎﻧﺧا ﻗ ﺎﻧأ<br />
ﻌﺗ نأ اﺟرا و<br />
ﻊﻀﻣ يﻐﻟا نﺎآ ﻲﻟا مﺎﻬﻟا ةرﺻ ﻌﻧ نأ ﻳﻧ ﺎﻧﻓ صﻟا هه ﺎﻧدروأ ﻗ ﺎآ نإ و<br />
اذإ ﺻﺎﺧ ﻟا ﻌﻣﺎﻟا ﺳﺎﻟ ﻌﺑ ﺎﻓ هﻳ يﻟا ﻣﻷا ه و، ﺎو اﺷﻣ ﺑ ﺎﻬﺑ<br />
لﺗ<br />
ﺎهﻳ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻧﻟا ةرادا ﺟاﺗ ﻲﻓ ﻧﺎآ دﻬﻟا هه نأ رﺎﻋﻻا ﻌﺑ ﺎﻧﺧأ<br />
طﺎﻟا و ةﺄﻟا ﻧﻧﺎﻗ ﻧﺎآ آﻟا هه نأ ﻏﻟﺎﺑو ،ﺎﻬﺗﺎﺎﻧو ﻟا آﻟا تادﺎﻗ و ةدﺎﻗ<br />
ﻟ ﻧﺎآ ﺎﻬﻧأ ﺎﻗ اذإ ﻎﻟﺎﻧ ﻻ ﺑ اﺣرو اﺣ ﺎﻳأ ﻳﺎﻀﻟ ﻟا ةدﺎﻟا ضﻌﻳ ﺎﻣ اﻓ<br />
ﻲﻓ ﻧ ﻀﻋ<br />
ﻲﻟا نأ كرﺗ ﺎﺑ ﺎﻬﻧﻷ ،ﻬﺗﺎﺳ و ﻬﺗﺎآﺣ ﻗاﻟ ﺎﻬﻧﻋ ﻬﻋ<br />
تﻻوﺎﻟا ﻏر و ،ﺎﻬﻧاﻋأ و ﻧﻟا ةرادا تازوﺎﺗ ﻰﻋ عﻼﻻا ﻣ اﺟ ﻳﻗ و ﻌﻣ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲاﻏﻷا ﻳز ﻲﺑأ ﺑ ﺣأ ﻣ ﻟﺎﺳر ( 1)<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ةﺑ ءﺎﺟﻟا جﻓ ﺷﻣ مﺣﻣ ﻲﻋ ﻣ ﻟﺎﺳر ( 2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
نوﻳ اﻧﺎآ ﻳأ سارﺑ ﻣ لﺎﻣأ ءﺎﻣﻟا ﺎﻬﺎﻣ ةدﺎﻬﺑ و<br />
98<br />
طﺎﻟا اه ﻗﻌﻟ ةرﻟا<br />
ءﺎﻧأ ﻲﻓ ﻲﻟا ﻟﺎﻌﻟا ﻊﻟ ﻊﺗﻟا تﻟﺎﺑ ﺎﻬﻧوﻓ ﺎﻬﺗ و ﺎﻬﻓﻋ و ةرادا هه<br />
ﻰﻋ ءاﺳ ﻟا آﻟا نأ رﺎﻋﺎﺑ و ،ﻳاﻟا ﻟ ﻧﻟا ﻋ ضرﻷا<br />
ﻰﺗ ﻧﺎآ ﻧﻟا ةرادا نﺎﻓ ﻟﺎﻋ<br />
آﺣ ﺗ يﻟا وأ ﻲﻗا ىﻟا<br />
ءﺎﻧﻷ رأ ﻲﻓ ﻬﻀﻟا ياﻟا تﺻ عﺎﺳاو ﻟﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﻟﺎﺑ ﺎﻬﺗدﺎﻗ تﻻﺎﺗا<br />
مﺎﻌﻟا يأﻟا ﻟﻳ ﺎﻣ ، ﻳﻟاو ﻟا دوو ﻋ ﻳو ﻏﺎﺻ ﺎﻧاذ ﻳ ﻲﻟ ، ةرﻌﻟا<br />
. ﻲﻧﻟا ﻗﻟا ﻰﻋ<br />
: ﻟا ﻌﻣﺎﻟا مﺎﻧاو يﻐﻟا<br />
آﺗ ثاﺣأ ﻣ ﺎﻬﻋ ﺗﺗ ﺎﻣو 1945 يﺎﻣ 8 ثاﺣأ و ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ﻳﺎﻬﻧ ﻌﺑ<br />
ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻣ فﻻﻵا طﺳ ﻣ ، ﻣاﻟا ةﻟا هه نﺎﺑا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻰﻋ ﺎﻬﺗﺎﺑ<br />
ءﺎﺑأ<br />
ﻣ فﻻﻵا ةدﺎﺑﺑ ﻬﺗﺄﻓﺎآ ﻲﻟا ةﺧﻵا هه ، ﺎﻧﻓ ﻋ ﺎﻋﺎﻓد ﺑوروﻷا لﺎﻟا تﺎﺣﺎﺳ<br />
ﻳاﻟا ﻟا آﻟ لوﻷا ﻋﻟ ﻟا دﺎﻬﺳﻻا نﺎآ ثاﺣﻷا هه ﻀﺧ ﻲﻓو، ﻬﺗﺟ<br />
ﺳو ﻲﻓ بﺗ تﺎﻓﻼﻟا تأﻓ ،سارﺑ ﻣ ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ﺳﻣ و ﺎﻗ هو<br />
ﻧﺎﺗوﻟا<br />
و ﻟﺛﺎﻟا ﻓﺎﻟا تﺎﻌﻣﺎﺟ راﻏ ﻰﻋ<br />
1936<br />
ﺳ تﺄﻧأ ﻲﻟا ﻟا ﻌﻣﺎﻟا<br />
ﻲﻓ ﻊﻗو يﻟا مﺎﻧﻻا راﻏ ﻰﻋ كاﻧ ﻟا تﺎآﻟا ﻌﺑ لﺎﺣ ﺎﻬﻟﺎﺣ نﺎآ و ﻳدﻬﻟا و<br />
. ﻳآﻟا و ﻟﺎﻟا ﺑ قﺎﻟا و اﻳﻟا تﺎﻳﻟ رﺎﻧﻻا آﺣ فﺻ<br />
ﻌﺟﻳ يﻟا و ﻌﻣﺎﺟ ﻰﻟإ ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ﻌﻣﺎﺟ ﻧاو عﺎوﻷا ﻣزﺄﺗ ﻟ<br />
قﺎﻧا ﻰﻟإ تدأ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﺎﻬﻓ ﺑﻟا ﺳﺎﻟا ﺧﺗ ﺑ ﻳﺻﺎﻌﻟا تادﺎﻬﺷ<br />
ﻌﻣﺎﺟ و<br />
ﻗ و<br />
( 2)<br />
(<br />
(SMA)<br />
(<br />
يﻐﻟا ﻣ)<br />
وزوزﺑ دﻣ<br />
)<br />
و نﺣﺎﻟا<br />
مﺎﻌﻟا ﺎهﺷﻣو ﺎﻏﻷا ﻋ مﺎﻌﻟا ﺎهﺎﻗ ﺑﻣ ﻌﻣﺎﺟ<br />
مﺎﻌﻟا ﺎهﺷﻣ و ﻲﻟا هﺎﻟا مﺎﻌﻟا ﺎهﺎﻗ<br />
(BSMA)<br />
ﺑﻣ ﻏ<br />
باﺣﻷﺎﺑ ةﻳﺎﻟا ﺎﻬﻗﻼﻋ و ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ﻗﻣ ﺣ<br />
ﻲﻓ يﻐﻟا ﻋ<br />
ﺎﺟﻣ ﻲﻋﺎﻣ نأ ﻻإ ﻌﻣﺎﻟا ﺷ يﻟا ﻟا فﻼﺧﻻا ﻏر و كاﻧ اﻟا ﻲﻓ ﺳﺎﻟا<br />
ﺣﻟ تاﺗﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا تﻌﻧا ﺣ ﻳﺟ ﻣ ﻟا ﻟ ﺟا ﻣ ﺎﻬﻧاﻧ ﻳ ﻻ ﻗﺎﻓر و<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
2006 ،اﻟا ﻣﻷا راد ،(<br />
1945-1920<br />
) ﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ ﺣﻼﺻا و ﻳﻟا آﻟا : ناﻣ ﻲﻳ ( 1)<br />
. 209 ص<br />
.<br />
153 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ةﻳﻟا اﻟا ﻣ:<br />
ﻗ رﺎﻋ ( 1)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــ ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
ﺗﺗ و سﺄﻟا ﻣ ﻳ ﻟ و ﻟا هدﻬﺟ يﻐﻟا ﺻاوو، 1950<br />
99<br />
ﺳ ﺗآ ﻓﺎﻟا<br />
1952 توأ ﻲﻓ ةﺳ عﺎﺟا<br />
ﺗ ﻋ ةﺑ دﺎﺷرا ﺳرﻣ ﻳﻣ ﻐﻳ نﺎآ ﺎﻣﻋ ﻗﻣ<br />
ﺟﺗ ﻰﻟإ ﻓ ﻰﻋد و ﻋ فﺷا ﺣ مﺎﻳأ 10 ماد يﻟا و ياﻟا قﻟ ﻲﻟا ﻟا ﻲﻓ<br />
ﺑ ﺎﻬﺑﺗ ﻲﻟا ﻗﻼﻌﻟا ﻲه و ﻟا ﻟﺎﻟا و ﻟﺎﺑ ﻌﻣ ﻓﺎﻟا نﻻ ﻳﺟ ﻣ ﻓﺎﻟا<br />
ةدﺎﻟا ةدارإ ﻰﻋ ﺑأ ﻲﻟا ﻣﺎﻌﻟا<br />
ﺎﻬﻌﺟ ﻲﻓ ﺗآأ ﺎﻣ اه و ،بﺣ يأ يدﺎﻌﺗ ﻻ ﻲﻬﻓ باﺣﻷا<br />
باﺣﻷا ﻣ ﻋﻟا ﺗ و ﻳاﻟا آ ﺑ ةﺣﻟا ﻰﻟإ اﻋﺗ ﻲﻬﻓ ﻬﻣﺗ ﺷ ءارﺂآ<br />
ﺎﻬآﺗ ﺎآ ةﺣﻣ ﻗاﻣ ﺎﻬﻌﻣ ﺗ و ﻟﻟ ﺟﺎﻟا نﺗ ﺎﻣﻋ<br />
ﻲﻟا ﻳاﻟا ﻟ ﻟا<br />
ها<br />
»<br />
(BSMA)<br />
( 2)<br />
نﺎﺣﻷا ﻌﺑ ﻲﻓ ﺳﺎﻟا<br />
ﻬﻟا ﻲﻓ آرﺎﻟا ﻣ بﺎﻟا تﺎﺑ ﺻﺎﺧ تﺎﻋﺎﺟا ﻲﻓ<br />
. 1952<br />
ﺳ تﺄﻧأ<br />
ﻟﺑ ﻋ اﻌﻣ فﻼﺧﻻا اﻬﻟ ىﺧأ ةءاﻗ ﻟ ﻧﺎآ ﻓ نوﺟا ﺑور لرﺎﺷ ﺎﻣأ<br />
ﻳاﻟا ﻟا ﻓﺎﻟا نﺎﻟا آﺑ اآ ﺎﻣﺎها ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ<br />
ﻰﻋ ﻳﺎﻐﻟ ﻟا ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا<br />
<br />
ﻲﻧ ﺑ ﻟﺎﻣ ،ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا<br />
(BSMA)<br />
1948<br />
ﻲﻓ ﺎﻬﺳﺄﺗ اﺳ ﻌﻓد ﻲﻟا و<br />
ةرادإ ﻣ ءﺎﻀﻋأ ﺑ ﻣ نﺎآ و ﺎهاه<br />
ﻲﻓ ﺎﺟﻓ 20 ىﺳ ﻬﻳﻟ ﻳ ﻟ ﻳﻟا و bsma ل اﺷﻣ نﺎآ يﻟا ﺧﻷا اه يﻐﻟا ﻟا و<br />
( 3)<br />
. ﻧﻟا تﺎﻟا<br />
ف ﻣ<br />
1950 ﻲﻓ ىﺳ ﻬﺑ فﻌﻳ ﻟ و 1949<br />
ﺎﻣ ﻌﻳ يﻐﻟا ﻣ نﺎﻓ ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا فﺻ بﺎﻧا يﻟا مﺎﻧﻻا نﺎآ ﺎﻬﻣ و<br />
ﺻاﻣ ﻣ ﻟذ ﻲﻳ ﻟ و ﻌﻣﺎﻟا ﻣ اﻳﺗو ﺎﻣاﺣا آا ﺎﻣ ﺎهﺣﺗ ﻰﻋ ﻌﺳﺑ<br />
تﺎآﺳ و<br />
ﺑﻣ قﻼﺧأ ﻰﻋ ﺷﺎﻟا ﺑﺗ و ﻟا ياﻟا فﺎﻟا ﻳﺗ ﺳ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا<br />
. ﻧﻟا ﺳرﻟا ﻋرﺗ يﻟا ﻳﻐﻟا ﺟو ﻲﻓ ﻣ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 98 ص ،ﻳرﺎﺗ نود ،ﻗ ،ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻌﻟا : ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗﻣ ﺳ ( 1)<br />
. 160 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﺟ ﻣ ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 2)<br />
( 3)<br />
ch,R , Agron :op,cit ; p 112.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
100<br />
ﻳاﻟا ﻓﺎﻟ ﻟوﻟا تﺎﺎﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا تاﺗﻟا و ﻟوﻟا تﺎﺎﻟا ﻣ ﻟا ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا آرﺎﺷ<br />
: ﺎﻬﺑ ﻣ و تاهﺎﻟا هه ﻌﺑ ﻲﻓ آرﺎﻟا يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﺣ نﺎآ ﻗ و ﻓﺎﻟ<br />
24 ﻀﻳ اﻓو يﻐﻟا ﻟا ﺎﻧ و ةدﺣ ﺑ ﺎﻟا دﺎﻗ ﺣ 1952<br />
ﻲﻟا تاﺗﻟا ﺑ ﻧﻟا ﻓﺎﻟا ﻓ و ﻋ ﻣ ﺑ ﺎﻟﺎﺑ " ﻳا دﺎﺑ"<br />
ﺻ ﻲﻓ ﺎﻟ ﺗرﺎﻳز<br />
ﻣ ﻰﻟإ اﻀﻋ<br />
ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا ﻀﻓر ﺣ ،ﻌﻟا ﻌﻟا ﻰﻟإ تدأ ﻲﻟا تﺎﻗﻼﻌﻟا ءﺳ و ﺎﻬﺑ ﺛﺣ<br />
ﺟاو ﻗو<br />
( 1)<br />
ﻲﻧﻟا ﻌﻟا ناﻟأ ﻳ يﻟا ﻳﻟا سﺎﻟ و ﻧﻟا ﻓﺎﻟا ﺧاد جﺎﻣﻧﻻا<br />
ﻣ ﺳا و ﻟا تازاﺟ ﻣ ﻀﻓر ﻲﻟا ﻧﻟا ةرادا ﻣ ةآ تﺎﺑﻌﺻ ﻓﻟا اه<br />
لﻼﺣا ﺗ ﻬﺗﺎﻧﺎﻌﻣ ﻧ ةﻌﻟا بﻌﻟا ﻌﻟ ﻬﻬﻟ ﺑ ﻳ لﺎﺳﺎﺑ ﻳوﺎﻟا<br />
ةﻳﻋ ﻣﻼﺳإ<br />
دﻓو ﻊﻣ تﻻﺎﺗا ﻟا ياﻟا ﻓﻟا ىﺟأ ﻗ و،<br />
ﻓﺎﻟا ﻣ ﻓﺎﻗ ﻬﺟﺗ ﺎآ<br />
II ع ح ﻲﻓ ﺎﻟ ءﺎﻟا<br />
( 2)<br />
ﻲﻟﺎﻐﻟا و ﻲﺑﻐﻟا ،ﻲﻧادﻟا و ﻲﻧﺎﻟا و يرﻟا ﻓﻟا ﺎﻬﻣ<br />
تﻻﺎﺣا رﻀﺣ و ﻳﻟا ﻓﺎﻟا ةﻋﻟ ﺑﺎﺳا ﺑ ةهﺎﻟا ﻰﻟإ<br />
ﺎﻗﻓﻣ<br />
( 3)<br />
ﻲﻟا<br />
هﺎﻟا مﺎﻌﻟا ﺎﻟا ﻓﺎﻟا هه سأﺗ و<br />
1952<br />
1953<br />
ﺳ ﻣﻼﺳا<br />
ﻟﻳ ةرﻟ ﻰﻟوﻷا ىآﻟا<br />
ﻰﻧﺎﻋ ﺎﻣﻌﺑ ةهﺎﻟا ﻰﻟإ اﺑ ﻓﺎﺣ ﻲﻓ ﻓﻟا اه ﺗ ﻗو ،يﻐﻟا ﻣو دﻣ ﺑا ﻳﺎﻟﺎﺑ<br />
تا و ،ﻟا تازاﺟ ﻬﻣ ﻀﻓر ﻲﻟا ﻧﻟا ةرادا ﻊﻣ ةآ تﺎﺑﻌﺻ ﻣ<br />
ياﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻟا باﻟا ﻣ ﺧﻟا ﻰﻟإ ﻳاﻟا ﻓﺎﻟا ﻟارﻓ<br />
. ﺑﻌﺑ ﺎﻬﻋ ﺗ و<br />
ﻟ ةرﺎﻳز ىدأ ةهﺎﻟﺎﺑ ﻣﺎﻗإ ءﺎﺛأ و ﻟا ﻓﺎﻟا ف ﻣ ﻳ ﻲﻓ ﻓﻟا ﺳا ﻗ و<br />
هﺎﻟا ﻬﺳأر ﻰﻋ ﻣﺎه ﻟﺎﻀﻧ تﺎﺑ ﻰﻟا ﺎآ ﻳﻟا ﻓﺎﻟا ر و ﻧ ﻣ<br />
ﻲﻓ ﺳأ ﻗ و ﻳاﻟا ﻊﻣ ةو تﺎﻗﻼﻋ<br />
ﻟ ﻧﺎآ يﻟا ،ﻲﺑﺎﻟا ﻳﻟا ﻋ ﻟا ﻲﺑﻐﻟا<br />
( 4)<br />
.<br />
ﻲﺑﻌﻟا بﻐﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ ﻟ ﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 88 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ﻲﺟ ﻣ ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 1)<br />
. 175 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
. 1952 ﻳد ،6<br />
ﻟا، 2 ﺳ ، 250 دﻌﻟا : ﺎﻟا ( 3)<br />
.<br />
176 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﺟ ﻣ و ﻟا ناﻋ ﺑأ ( 4)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ر ﻓﻟا راز ﺎآ ﺑرﺎﻐﻟ<br />
101<br />
يرﻟا و يﻌﻟا ﻳرﻟ اﺟ ﺟوا و<br />
ﻲﺑ و ﺎﻧ و ﺗاﻋﺎﺑ ﻓﻟا ﻰﻋ ﻀﺗ ﻗ و ، ةهﺎﻟﺎﺑ ﺎﻣ نﺎآ يﻟا ﻲهاﺑا ﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﻓﻟا راز ﺎآ ، يﻐﻟا ﻣ ﻟا ﻲﻟارﻟا ﺷﻟا ﺳاﺑ ﻌﻣ اد لﺎﺗا ﻰﻋ<br />
ﺎﻬﺗﺎﻗﻼﻋ ﺑﺑ ﻟ ﺳ و ،ﻟ ﻓﺎﻟا و ﻳدﺎﻗﻻا آﻟﺎﺑ<br />
ها و ةهﺎﻟا ﻲﻓ ﻳرﺎﻟا<br />
( 1)<br />
يﻐﻟا ﻟ ةرﺎﻳﻟا هه ﺳ ﻧﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و، آﺎﻣ ﻰﻋ ﻧﺎهذأ ﻓ و ﻲﺑﻌﻟا قﻟﺎﺑ<br />
مﺎﻟا دﻼﺑ راز ﺗدﻋ ءﺎﺛأ و ﻗﺎﻓر ﻌﺑ و ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ﻊﻣ ﻟا ﻀﻳﻓ ءادأ ﻰﻋ<br />
. ﺎﻟا ﻣ ﻟ ﺎﻬﺗﻧ تﻻﺎﻣ ﻲﻓ ةرﺎﻳﻟا هه ﺻﺎﺗ ﺳ ﻗو<br />
،اﻟا ﻰﻟإ دﺎﻋ ﺛ<br />
ﻌﻟا و ﻳﺑﻟا ﺷ ﻋ هأ ﺗ ﻻ ﻟا يﻐﻟا ﺷ نﺎﻓ لﻟا ﺻﻼﺧ و<br />
ﻰﻋ ﻌﻳ ،ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳرﻣ ﻲﻓ تﺄﻧ ﻣ ﺷ ﻲﻓ ﻊﻳ ﻟذ ﻧ نأ ﻋ ﻻ و<br />
ه و طﺎﻟا ﻣ فﻬﻟا ﻰﻋ ﻣﺎها ﺟ ﻳ و هﻟ ﻌﻟا<br />
ﻋ اﻌﺑ ﻟا تاذ حﻼﺻإ<br />
ﺧﻳ و اآ ﻬﻳ هﻧ ﺑ ، ﻣﻼﺳا و ﻟا تﺎﻣﻟﺎﺑ ﻣﻳ ﺻأ ياﺟ ﻊﻣ ءﺎﺑ<br />
ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا كردأ ﻟ و،ﺣﻼﺻا ﺗﻣ ﻲﻓ ﻟ تﺳأ ﻲﻟا راودﻷا آ ﻟا ﻣ ﻰﻋ<br />
ﻐﻟﺎﺑ نﻣﻳ ﻳاﻟا ﻣ ﻳﺟ ﺟ داﻋإ ﺟا ﻣ ﺑ نﻣﻳ يﻟا يرﺎﻀﻟا ءﺎﻟا هأ<br />
ﻳﻟا ﻟﺎﺳﻷﺎﺑ ﺧﻷا ﻳ ﻋ ﻟذ و ، ﻬﻳ يﻌﺗ ﻲﻟا ﻗاﻌﻟﺎﺑ ﻟﺎﻣ ﻏ ﻀﻬﻟا و<br />
. ﻬﻋ و هﻓ ﻟ ةﺻﺎﻌﻟا مﻌﻟا و<br />
ﻻا ﻰﺑأ<br />
ﻧا ﻻإ تﺎﺑﻌﺻ و آﺎﻣ و ﻗاﻋ و طﻐ ﻣ يﻐﻟا ةﻣ ضﻋا ﺎﻣ ﻏر و<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑا هرﺎﺧا يﻟا ﻳﻟا ﻰﻋ تﺎﻟا و عﻀﻟ ﻀﻓاﻟا ﻗاﺑ ﺎﻣ ﻳ نأ<br />
. رﻣﻷا ﻣ اآ ﻓأ يﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﺑرﺎﻣ و حوﻟا و ﻌﻟا حﻼﺻ هﻣﻼﻟ<br />
.<br />
1952<br />
ﻳد<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
،6<br />
ﻟا ، 2 ﺳ ، 250 دﻌﻟا : ﺎﻟا ( 1)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
102<br />
: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
: ﻟﺎﻟا ﺎﻟ ﻧ نأ ﻰﻟإ ﺎﻧﺧأ ﻟا ﻲﻓ ﻋ مﺗ ﺎﻣ لﻼﺧ ﻣ<br />
ﻌﺟ ﻲﻓ ﻟﺎ ﺟو و ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا و ﺑﻌﻟا ﻓﺎﻟﺎﺑ ﻳاﻟا ﻣ ﺗرا يﻐﻟا نأ<br />
حوﻟا هﻬﺑ ﺗ و ﻋﺎﻗ ﻣ داز و ﻳﺗ ﻲﻓ آأ ﻣ يﻟا ءﻲﻟا ،ﻟا ءﺎﻌﻟا<br />
. ﺎﻧو هﺑ يرﺎﻌﺳﻻا دﺟﻟا يﺗو ﻳراﺳﻻا ﻰﻟإ ﻌﻓاد ةﻗ ﻟﺑ ﻌﺟ و ﻟا<br />
فﺎﻀﻳ ﺎﺗ ادﻬﻣ ﻌﻳ ﻓﺎﻟا و ﺑﻟا و ﻌﻟا لﺎﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا هادأ يﻟا طﺎﻟا<br />
ﻲﻓ هاﻟا و سراﻟا يﻣ و يﻣ رﺎآ طﺎﻧ ﻲهﺎﻀﻳ ﺎﻣ اه و ﻟا ﺗادﻬﻣ ﻰﻟإ<br />
فﺎﻣ ﻰﻟإ ﺎﻬﺑ ﻲﺗﺗ ﺻﺎﺧ تاﻣ ﺎﻬﺗﺎﺗ و ﻌﻟا و ﺑﻟا ﺳرﻟ ﻌﺟو ،ﻟﺎﻌﻟا<br />
-1<br />
-2<br />
. ﻳﻟا سراﻟا<br />
ﻲﻟا ﻟا ﻓﺎﻟا و ﻲﻌﻟا و يﺑﻟا ﺎﻧ ﻋ ﺎﻧﺎﺷ ﻳ ﻻ يﻐﻟ ﻲﻟا طﺎﻟا–<br />
ﻌﻣﺎﻟا ﺳﺎر و مﺎﻌﻟا ﺷﻟا ﺗﻟ ﺗ ءارو ﺎﻳ ﻣ ﺎه ﺎآذ و ﻟا اه ﺎﻬﺑ ﻊﻳ نﺎآ<br />
ﺳﺎﺗ ﻰﻋ ﻓﺎﺣ ﺎﻣ ﻟﺎﻌﻟا ﻗﻼﺧأ و ﻟا يﻐﻟا دﻬﺟ ﺎﻬﻋ ﻌﻧا ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﻟا<br />
. رﺎﻌﺳﻻا ﻳ ﻰﻋ ﺎهﺎﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﺻﺎﻟا تﺎﺑﻀﻟا مﺎﻣأ ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا<br />
تﺻ عﺎﺳ ،ﻲﺟرﺎﻟا و ﻲﺧاﻟا ىﻟا ﻰﻋ ءاﺳ ﺑﺎﻟا آ يﻐﻟا ﻐﺳا<br />
ﻟا و ﻳﻟا ﻣ<br />
ﻋﻟا ﻟ ﻊﻳو ،ﻟﺎﻌﻟا ﻊﻣﺎﻟ رﺎﻌﺳﻻا ﺎ ﺗ نﻳ يﻟا ياﻟا<br />
ﺎﻟ ﻟﻟ ،ﺎﻬﻟاﻌﺑ ﻬﻋﺎﻗ و ﻳاﻟا ﻀﻟا ةﻧﺎﻟ ﻟﺎﻌﻟا بﻌﺑ ﻊﻓد يﻟا ﻣﻷا ه و<br />
ﻰﻟإ ﻗاﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻌﺷ ﻣ ﻋﻟا و ﺣﻟا ﻻإ ةﻟا هه ﺟاﺗ ﻟ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻌﻟﻧا<br />
3<br />
-4<br />
.<br />
ﻣاآ و نﺎﻧا قﺣ و ﻟاﻌﻟﺎﺑ ﻣﻟا و ﻳﻟا
. 1954<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻋ ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻﻻا آﻟا<br />
. ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻﻻا آﻟا فﺻ ﻲﻓ ةرﻟا ﻊﻗو:<br />
. ﻳﻳﻟاةرﻟﺎﺑ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻﻻا قﺎﻟا:<br />
103<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
104<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
ﻋ ﺳاروﻷا ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻗﻟ ﻓ ﻗﺗ ﻟا ﻣ ﻟا اه<br />
ﻣ ﻲﻓ اه و 1954 ﻓﻧ ةﻏ ﻲﻓ ﻳرﻟا ةرﻟا عﻻﻧا<br />
لﻼﺧ ﻣ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻﻻا فﺻ ﻲﻓ ةرﻟا ﻊﻗو ﻓ ﻌﺳا و<br />
:<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ف ﻣ ﻲﺳر ﻗﻣ بﺎﻏ ﻲﻓ ةرﻟﺎﺑ قﺎﻟﻼﻟ ةﻟا ﻳدﻟا ﻗاﻟا<br />
ﻲﻓ طاﻧﻻﺎﺑ ﺎﻬﺎﺑﻷ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﺳﻟا ةﻋﻟا<br />
ﻓ ﺑ ﻓ<br />
ﻬﻗﺎﻟﺎﺑ ﺳاروﻷا ﻌﻟا داﻓأ ﺎﻬﻟإ ﺎﻬﺳ يﻟا ﻗﻟا ه و<br />
. ساروﻷﺎﺑ ﺎﻬﻌﺷ و ﻟا<br />
1956<br />
: ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ<br />
ﺳ ةرﻟا فﺻ<br />
.<br />
ﻊﻗاﻟا اه ﻋ ﻣﺄﺑ دﺎﻬﺳﻻا و ةرﻟﺎﺑ ﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
: 1954<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻋ ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا<br />
وو ﻳﻓ<br />
ﻀﻬﻧ ثاﺣﺑ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻲﻟا ﻌﻟاو ﻲﺣﻼﺻا طﺎﻟا ﺗ<br />
لﺎﻣ ﺧ ﻰﻋ ﻋ يﻟا ﻲﺳاروﻷا بﺎﻟا ﻰﻋ حﺎﻟا اه ﻟﺎﻌﻣ زﺗ تأﺑو ، ﻣ<br />
اﻗﻳ ﻟ ﺳاروﻷا نأ ﻏ ، ﻧﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﺑ ﻓﻋا ﻲو ﻲﻋوو ﻲﻓﺎﺛ<br />
ةﻟا<br />
ﻣ ﻣﺎﻟا رﻟا هو ، اه ﻣ آأ ه ﺎﻣ ﻰﻟا نﻌﻳ اﺣار ﺑ ، ﻟا اه ﻋ<br />
ﺗ هو ﻻإ اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ زرﺎﺑ آ ثﺑ ساروﻷا<br />
ﻣ ﻧﻗا<br />
ﻌﻟا و ﻟﻟا ﻲﻓ ﻟا بﻀﻣ ﻟا ﺻأ و ،1954<br />
105<br />
ﻓﻧ<br />
1<br />
ﻟﺑو، ﻟﺎﻧﻟﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ةرﻟا<br />
نﺎﺳ ﺎﻬﺷﺎﻋ ﻲﻟا ءاﺟﻷا و ﻣﺎﻬﻟا ﻟا هه ﻋ فﻗﻟا ﺎﺑ ﻳﻟا ﻣ نﺎآو ، يرﻟا<br />
، لﺎﻟا هه ﺎﻬﻋ ﻧﺎآ ﻲﻟا تاداﻌﺳﻻا ةرﺻ و ، ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻗ ساروﻷا<br />
ﻌﺑ ،ﻣﻟا ﻣ نﻗ ﻣ آﻷ ﻗﺎﻌﻟا لﺎﺟﻷا ﻋ تﻋ ﺎﻟ اﻟﺎﺧ ازﺎﻧا ﻀﺳ ﻲﻟا و<br />
. ﻳﺟ ﻣ ﻟا ﻳاﻟا ﻣﻷا<br />
ﻳﻟﺎﺑ رﺎﻌﺳﻻا ﺎهﺧأ ﻲﻟا 1916 ةرﺛ<br />
ﻌﺑ نﻟا ﻣ ﺎﻋﻧ فﻋ ساروﻷا نأ ﻣ ﻏﻟﺎﻓ<br />
ﻌﺑﺎﻟا<br />
* ﻳﻟا ﻟا ءﺎﻧإ ﻣ ه ﻊﻗاﻟا نأ ﻻإ ﻧﻟا ﻋأ ﻲﻓ دﺎه و ،رﺎﻟاو<br />
بﺎﻟا ﺗ ﻟوﻣ ﺎﻬﺗﺎﻋ ﻰﻋ ﻟا هه تﺧأ<br />
( 1)<br />
1947ﺳ<br />
ياﻟا ﻌﻟا بﻟ<br />
طﺎﻟ نﺳاروﻷا ﺗ ﺎﻣ رﺑو ،رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﻣ دﻼﻟا ﻟ ةﺣو ﺳآ ﻟا حﺎﻟ<br />
ءﺎﻀﻋﻷا ﺣا ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ﺎﻟا ﻌﻟ ﺣ ،يرﻟا ﻌﻟ اﺗ ﺎﻣ رﺑ ﻲﺣﻼﺻا<br />
ﻲﻓ ﻟا هه سأر ﻰﻋ نﺎآ يﻟا و ﻲﻟا ىﻟا ﻰﻋ ﻳﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻳزرﺎﻟا<br />
( 2)<br />
ﺎهﺗ و ﻟا ﺗ ﻲﻓ اآ<br />
ارود رﺎﻟا ﻳﻳﻟا ةرﻟا ةدﺎﻗ ﺣا ﻌﻳ ﺎآ ساروﻷا<br />
ردﺎﻟا ترﻗ ﻳأ<br />
1948<br />
ءﺎﺷ ﻣ ﺎﻬﻳﺗ و ﺎﻬاﺷ و ﺳﻷا ﻋ ﻟا ﻲﻓ ﻧ ﻓ،<br />
راد و مﺎﻟا يداو بﻗ ﻀﻟ يﻌﺑ راد ﻲﻓ ﻣ ﻗﺑ 600 ﻣ آﺄﺑ ﺳﻷا هه آ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
1947 ﻳاﻓ 16-15<br />
ﻲﻣﻳ (MTLD) اﻳﻟا تﺎﻳﻟا رﺎﻧا آﺣ عﺎﺟا ﺛا : ﻳﻟا ﻟا -*<br />
ﺑﺎﺑ ﻲه و ﻟا ةرﻟ داﻋا ﻲﻓ ﺎﻬﻬﻣ ﺗ ﻲﻟا و (LOS) ﻳﻟا ﻟا دﻼﻣ ﻋ ﻋأ<br />
. دادزﺑ ﻣ ﺎﻟا ﺎﻬﺳأر ﻰﻋ ﻋ و بﻐﻟ ﻟا حﺎﻟا<br />
. 139 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا،ﺻﺎﻌﻟا<br />
اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تﺎﺳارد و ثﺎﺑأ : لﻼه<br />
رﺎﻋ ( 1)<br />
.<br />
198 ص ،ﺑﺎﻟا<br />
ﻊﺟﻟا : ﻗ رﺎﻋ ( 2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
نﺎآو ،<br />
ﺗﺎﺑ و ﻳرأ ﺑ ﺑاﻟا ﻳﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻋ نﺎﻋرﻟا ﺟ ﺳ ﻰﻋ<br />
ﻣ ﻲﺣﺎﺑ<br />
ﻟﺎﺑ ﻣﻷا ﻲﻓ ﺎآﺷ ﻌﺑ ﻰﻋ ﻟا رﺎﻌﺳﻻا ءﺎﻟﺑ ﻣﻷا اه ﻳ نأ ﻟا ﻣ<br />
ذﻧو ﺣ ﻟ<br />
1948،<br />
سرﺎﻣ ﻲﻓ ﻳﺎﺷو ﺛا ﺣأ يوﻋ و روﻣ يوﻋ ،ﻣ يﻌﺑ ه و<br />
، ءاﺷ ﻓرﺎﻌﻣ ﻳ ﻋ عﺎﺳا يﻟا و ﻟذ نود لﺎﺣ<br />
حاﺻ ﻳ و ،ردﺎﻟا هآﺗ ﺎﻣ ﺣ ﻳﻗ ﻧﻓ ﻟأ<br />
106<br />
43<br />
ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ﺎﻟا<br />
ب رﺎﻌﺳﻻا ناﻋأ ﻌﺑ ﻣذ<br />
ةرﻟا عﻻﻧﻻ ﺎﻬﻟا تاداﻌﺳﻻا ﺎﻣأ ، ﻳﺷ رﺑ ﺗاﻀﺗ ﺻاﻣ ﻲﻓ ﻳ و ﻌﻟا<br />
، ﻳﻋ ﺎﻣ ﺧ ﻰﻟإ ﻲﻟا باﻟا ﻗ يﻟا<br />
ﻟا عﺎﺟا ﺛا تأﺑ ﻓ ساروﻷا ﻲﻓ<br />
ﺑ ﻟا اد ةﻟا ﺗ ﻲﻓ نﺎآ ﻳأ ( ساروﻷا)<br />
ﻰﻟوﻷا ﻟ اﺎﻗ ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ﻋ و<br />
. دﺎﻬﻟا جاﻓأ ﻳ و ﺎﻟا ﻬﻳ ﻳﻟا و رﻟا ﻰﻬﺑ ساروﻷا و ﻓ ﺻﺎﻌﻟا<br />
ﻟ مﺎﻟا يداو بﻗ ﻀﻟ يﻌﺑ راﺑ ﺎﻋﺎﺟا ﻋ<br />
ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ نأ ردﺎﻟا آﺗ و<br />
ﺛ ،ﻊﻳزﻟ هداﻋإ و ﺗ و ﺑﺎﻣ ﻣ حﻼﻟا جاﺧﺑ ﻣاوأ ﻰﻋأ و<br />
ﺣا ساﺑ راد ﻰﻟإ اﻧا ﺛ ﺑ ﺳ راﺑ<br />
1954<br />
ﺑآأ<br />
31<br />
، ( 2)<br />
1954<br />
ﺑآأ<br />
9<br />
ﻟ ﺧأ ﺎﻋﺎﺟا ﻋ<br />
،آ ،ةﻏ ،ﻧﻣ ﻲﺎﻣ ﻰﻋ حﻼﻟا<br />
ﻊﻳزﺗ ﺗ و ﻟا ﻧ ﻲﻓ لﺷأ ﺑ<br />
و ﺎﻬﺟﺎﻬﻣ ﺳ ﻲﻟا فاهﻷا تدﺣ و ﻣاوﻷا ﻋأ ﻗو ، ةﻟاو ،لﺷأ ،ﻳرا،ﻻز<br />
( 3)<br />
. تﺎﻌﻟا ﺗ ﻌﺑ ﻊﻟا آﺎﻣأ و ﻬﺎﺳؤر و جاﻓﻷا دﻋ<br />
ىﻟا ﻳﻳﻟا ةرﻟا<br />
ﺗ ﺗ ﻳأ ﻋﻟا ﻊﻣ ﻗﺎﻓر و ﻌﻟﺑ ﺑ نﺎآ1954<br />
ﻓﻧ هﻏ ﻲﻓو<br />
يﻟا ﻟا ثﻟا اه ﻣ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻗﻣ ﺎﻣ حوﻟا لاﻟا و<br />
ﻲﻟﺎﻟﺎﺑو ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻰﻟإ ﻲﻳ ﻣ ةرﻟا يﻣ ﺑ ﻣ ﺟﻳ ه و ؟هرﺎﻧا ﻣأ لﺎ<br />
؟ﺎﻬﻟ ﻲﺳﻟا ﻗﻟا رﺎﻧا ﻲﻟا ﻊﺑﺎﻟا ﻋ ضﻳ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
راد ﺗﺎﺑ ،ﻓﻧ<br />
لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ، ﻳاﻟا ةرﻟاو ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ : نوﺧ و ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 1)<br />
. 117 ص ، 1999 ،اﻟا<br />
،ﻣ<br />
ﻋ ىﻬﻟا<br />
. 199 ص ،ﺑﺎﻟا<br />
ﻊﺟﻟا : ﻗ رﺎﻋ ( 2)<br />
.<br />
451 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا، ﻳاﻟا ةرﻟاو ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ:<br />
نوﺧ و ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا فﺻ ﻲﻓ ةرﻟا ﻊﻗو<br />
ﻊﻗو ﻰﻋ اﻟا ﺎﻣ آ ساروﻷا ﻣ ﻀﺳإ و 1954 ﻓﻧ لوأ ةرﺛ ﻌﻟﻧا<br />
ﻲﻟا و ،ﻟا ﺗ ثاﺣأ رﺎﺧأ ﻟﻷا ﻗﺎﺗ و ، ﻬﻟ ﻟﺎﺑ ﻳﻟا و ﻟا ثﻟا اه<br />
نﺗ ﻟ ﻗ ﻣ ﺎهﻟأ ﻲﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﻌﻓ دودر نأو ﺻﺎﺧ ، هﻣأ ﻣ ةﺣ ﻲﻓ ﻬﻌو<br />
( 1)<br />
. ﻋﺎﺑ آأ و ﻳﻣد آأ نﺳ ﺑ ﻬﻟﺎﻟ<br />
ﻟ<br />
ﻬﻣ ﺳ و ﻳرﻟا عﺎوﻷا ﺗ ﻲﻓ ﻬﻌو يﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﻲﻓ ﻲﻟا ﺣﻓ نا ﺷ ﻻ و<br />
ﻬﺑﺎﻧا يﻟا سﺄﻟا و لﻬﻟا ﻟا ﻣ فﻟا ﻟ ،ﻬﺑﻗ ﻼﺗ ﻧﺎآ ﻗ ﻧﻳ ﺎﻣ ﻣ<br />
. ﻬﻀﻌﺑ ﺎﻧﻓ ةﻗ<br />
تﻬﺳإ و هﺗ ﻐﺷ ﻗ مﺎﻳﻷا ﻋ آاﺗ ﻲﻓ<br />
ﻊﺎﻗ ﻗﻣ كﺎه ﻳ ﻟ ﻧأ ﺎﺑ و ،ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا ﻗﻣ ﻋ ﻳﻟﺎﺑ ﺎﻧﻋ اذإ ﺎﻣأ<br />
ﻗﺑ آا و ،ﺎﻬﺗادﺎﻌﻣ وأ ﺎﻋ ةرﻟا ةﻧﺎﺑ ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻣ<br />
( 2)<br />
ساروﻷا ءﺎﻋ ﻌﺷ ﻣ ﺎﻀﻳأ ﺎﺳر ﺎﻗﻣ ﻧ ﻻ ﺎﻧﻓ ﺳﺎﻟا ﻗﻟا ﻰﻟإ ﻗﻟا و ﻳﻟا<br />
ﻬﻧأ ﺎﻌﻗو آﺄﻟﺎﻓ ،ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ﺎﻟا ﻌﺑ نﺎآ يﻟا ﻟا اﺟ ﺎﻓ اذإ ﻟو ،<br />
ﻟوأ ﺑ نﺎآ ﻣﻷﺎﻓ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ، ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﻰﻟإ ﺑﻟا ﻣ ﻻ و ﻟاﻟا ﻣ اﻟ<br />
رﺎﻓﻷا و ﻲﻣﻼﺳا ﻳﻟا ئدﺎﻣ و ﻳاﻟا<br />
ﻟﺎﺑ و نﺎﻳﺎﺑ اﻌﺗ ﻳﻟا و ﺎﻧﻟ ﻳدﺎﻌﻟا<br />
ﻲﻓ نوﺎﻌﻟا ﻰﻋ ﺷﺎﻟا و ناﻬﻟا و لﻟ عﻀﻟا ﻀﻓاﻟاو ،ﻳﻟا ﻰﻟإ ﻗاﻟا ﻳدﺎﻬﻟا<br />
ﻣ ﻳﺗ ﻰﻟإ فﻬﺗو ﺣﻼﺻا آﻟا ﺎﻬﺳﻐﺗ ﻧﺎآ رﺎﻓأ ﻲه و، تﺎﻟا و اﻟا ﻬﺟاﻣ<br />
107<br />
. ﺷﺎﻟا هه<br />
هأ ﺑ ﻣ ﻬﻣ ةرﻟا اﺳا ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ حﻼﺻا<br />
خﺷو بﺎﺷ نأ ﻟا و<br />
ﻰﻋ ﻬﻓ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﺎﻬﻟ داﻋا ﻲﻓ كرﺎﺷ ﻬﻣ ﻓ كﺎه نأ ﻻإ، ضﻐﻟا آ ﻲﻓ ﻟا<br />
ﺑ ،ساروﻷا ﻲﻓ ﺎﻬﻌﺷ ﻣ ﻻ و ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻣ نذا اوﻳ ﻟ و ،ﺎﻬﺛاﺣﺄﺑ ﻳارد<br />
ﻼﺷ مﺎﻀﻧﻻا اه ﺗا ﻣﺎﺗ ﻳﺳ ﻲﻓو ، ﻬﺗدارإ ﺑو ﺻﺎﻟا ﻬﻳﺑ ةرﻟا ﻰﻟإ اﻧا<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 161 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻳﻋﺑ ﻲﻳ ( 1)<br />
ﻋﺎﻟ<br />
ﻌﻟا راد ،ﻓﻧ ةﻏ ﻰﻋ ﺎﺟرﺎﺧ و ﻼﺧاد ﻟوﻷا ﻌﻟا دودر : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ ( 2)<br />
.<br />
70 ص، 1984،<br />
1ط<br />
،اﻟا ،ﻟا و
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻊﻣ ةرﻟ<br />
ﻟا لوﻷا ﻋﻟا ﻣ نﺎآ ﻣ ردﺎﻟا هآﺗ ﺎﻣ ﺣ ﻬﺑ ﻣ نﺎآو ، ﺎﻳداﻧا<br />
ﻣ رﻳ يﻟا ﺑﺗ ﻲﺑ شﻋ ﻣ هو<br />
( 1)<br />
نﻌﺑ دﻌﻣ ﻟا راﻏ ﻰﻋ ، ﻌﻟﺑ ﺑ جﻓ<br />
ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻲﻓ ازرﺎﺑ اﻀﻋ دﻌﻣ ﻟا و ،ﺑﻷا يداﻟﺎﺑ ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ<br />
يﻟا ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ جﻓ اﻣ اهﺎﻣ هﻧو ،ﻳرأ ﺳرﻣ ﻲﻓ ﺎﺳرﻣو ساروﻷﺎﺑ<br />
( 2)<br />
. ةرﻟا قﻼﻧا ﻋ ﺎﻌﻣ<br />
108<br />
1954 ﻓﻧ لوأ ﻟ تﺎﻣه دﺎﻗ<br />
ةرﻟا فﺻ ﻰﻟإ حﻼﺻا ﺳرﻣ ﻣ ﻀﻟا دﻋ ﺎﻟ مﺗ ﺳر تﺎﺎﺣإ بﺎﻏ ﻲﻓ<br />
ﺎﻗ ﻰﻋ ﻧﺎآ ﺳرﻟا هه ﻲﻓ ﻧﺗ نأ و ﺎﻬﻟ ﺳ ﻲﻟا ءﺎﺳﻷا ﻣ ﻳﻌﻟا نﺎﻓ ،ساروﻷا ﻲﻓ<br />
ﺎﻣ ،ﻳﻟا ﺟ فﺑ قﺎﻟﻻا و ﻟا دﺎﻬﻟا ﻰﻟإ ءﺎﻧﻻا ترﺎﺧا ﻲﻟا ﻰﻟوﻷا جاﻓﻷا<br />
يأ ﺑﻳ ﻻ يﻟا و ،ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا ﺑ ةرﻟا عﻻﻧا ﻊﻗﻟ ﺎﺧرﺎﺻ ﺎﻗﻣ زﻳ<br />
،<br />
ﺟو آأ ﻰﻋ هودأ يﻟا ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﻲﺣﺎﻟا ﻌﻟا اه ﻲﺗ ﻲﻓ ضﻏ<br />
ﻟﺎﺑ ةرﻟا عﻻﻧا نأ ﻻإ ،كاﻧ ياﻟا ﻊﻟا ﺑﺎﻧا ﻲﻟا ﻌﻟا ةﻟا ﻣ ﻏﻟﺎﺑ و<br />
ﺑ ﻓﻷا ﻲﻓ حﻳ ﻣأ ﺑ ﺗ ﻧﺎآ ساروﻷا ﻣ ﻲﻓ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑﻷ<br />
هﻳ ﻟ ﻋ اﻧا يﻟا ﻌﻟا نأ و تاﺳ تﺳا ﻲﻟا ﻟا دﻬﻟ ةﺛ ﻟذ ﻲﻓ اوﺟو<br />
ﻰﻳ نﺎآ يﻟا هو ، ﻊﻗاﻟا ضرأ ﻰﻋ ﺗ ﻳدﺎﺑ ﺑا ﻬﺷ لﺎﻣ نأ اوأر ﺑ ،<br />
و<br />
( 3)<br />
ىﺳ<br />
نأ يأ ، ﻬﻧأ ﻰﻋ اﻟﻌﻳ نأ ﻳاﻟا ﻰﻋو ،ﺎهداﻌﺳا لﺎآ ﻗ ةرﻟا ﻰﻟا ﻣﻷا ﻊﻓﻳ<br />
نأ<br />
ىﻟا ﻳﻳﻟا ةرﻟ ا عﻻﻧﺎﺑ ، ﺣ ﺻأ ﻟا اذ ه ﺎهو ، ﺎﻧﻓ ﻣ ةﺑ ﻬﻗﺣ اﻳ<br />
فه<br />
ﻲﻓ ﻳ آ ﻣﻷا نﺎﻓ ﻌﻟا ﻏ ﺧأ ﺑ نﻗا ﺎﻬﻣ يﻟا يرﻟا ﻌﻟا اه ،<br />
ﻲﻓ ﻬﻟﻗ ﺣ ﻰﻋ ﻓﺎﻟا ﻟ عﻀﻟا و يرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﻟذ ﻣ اﻟا ﻳﺗ ه ﺣاو<br />
ﻣ و ﻧﺎﺟ ﻣ اه ﻌﻟا ﻟا يرﻟا ﻌﻟا ﻲﺗ و دﺎﻬﻟا ﺟﻳ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﻬﻧأ ةراﻗ<br />
ﻬﻌﺷ ﻲﻓ ﻣﻷا ﺣ ﻲﺗ و ﻬﻌﺟ و ءﺎﻌﻟا ﻗﻣ ﻌﺟاﻣ ﻣ ﺑ ﻻ ﺧأ ﻧﺎﺟ<br />
. ةرﻟا ﻌﻣ و ثﻟا آﻣ ﻋ يﻟا ﺧﻷا اه ، ساروﻷﺎﺑ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺳﻣ ،ساروﻷا ﻣ مﻼﻋأ و ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا دﺎﻬﺟ ﻣ تﺎﺻ : نوﺧو يوﻋ هﺎﻟا ﻣ ( 1)<br />
. 95 ص ، 2003 ،اﻟا ،ﻟا و ﻟا تﺎﻣﻟا و ﺗﺎﻣﻌﻟ ﺗﺎﺑ آﺷ ، ﺗﺎﺑ ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا<br />
. 96 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
.<br />
7 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻌﻳ ،1954<br />
ﻓﻧ ﺗﺎﻟا ةرﺛ عﻻﻧا ﻣ ﺳاروﻷا ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻗﻣ ﻲﻓ ﻟا نإ<br />
ﻣﺎﻬﻟا تاراﻟا هه ﻣ ذﺎﺗﻻ ﻟﻟا ﻬﻟا ﺎﻬﻧﻟ ،ﻲﺳﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻗﺑ ﺎﺳﺎﺳأ<br />
ﻟ و ، كاﻧ ﻳاﻟا<br />
ﻣ ﻟا ﻋ ضﻐﻟا ﺑﻳ هﻷا ﻎﻟﺎﺑ ثﺑ ﻌﻳ ﺎﻓ ﺻﺎﺧ<br />
هه ﻣ ﻲﻓ ﻟﺎﻓ ، ﻟﻬﻣ لاﺗ ﻻ ﻣﺎﺷ و ةرآ ﺣ نأ ﺎآ ، ﻌﺑ ﻟﺎﻌﻣ ﻀﺗ<br />
109<br />
. مﺎﻳﻷا هر ﻰﻳ ﻗاﻟا<br />
لﻼﺧ ﻣ ةرﻟا عﻻﻧا ﻣ ﺎﻬﻗﻣ ﻰﻋ فﻌﻧ نأ ﻓ ، ﻲﺳر آ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺎﻣأ<br />
ﻲﻟا و تﺎﻧﺎﻟا هه رﺎﻣ ﺎﻌﺗ اذإ و ،ﺎﻟا<br />
ةﻳﺟ تﺎﺻ ﻰﻋ ﺎﻬﺗرﺻأ ﻲﻟا تﺎﻧﺎﻟا<br />
مﺎه نﺎﺑ يأ بﺎﻏ ﻧ ﻳأ<br />
تﻧ ﻳأ ،1955<br />
1954<br />
ﻓﻧ لوأ ﻣ ﻳاﺑ ،ﻣﺎه تﺎﻧﺎﺑ ﻌﺑرأ ﻲﻓ ﺎهدﻋ ﻧ<br />
ﻲﻧﺎﺟ 28 ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ﻬﺷأ ﺛﻼﺛ يأ ثﻟا اه ﻣ خرﺎﺻ ﻗﻣ ﻌﻳ<br />
ﻟا ﺎﻬﻌﺳا ﻲﻟا ﻌﻟا ﺣﻟا ﻟﺎﺳﻷا ﻀﻓ ﻰﻟإ قﻟﺎﺑ ﻰآا ﻌﻟ نﺎﺑ ﺎﻟا<br />
ﻲﻟا ﺎهدﻋ و ﻟﺎﺧ ﻟﺑ و ،ﻟا و بﺎهرا ﺳاﺑ ﻳرﻟا آﻟا ﻊﻗ ﻟوﺎﻟ ﻧﻟا<br />
نأ و ﻬﻧادإ ﺗ ﻳﻟا ﻻإ ﺗ ﻻ ﻳدﺄﻟا لﺎﻋأ نﺄﺑ ﻰﻟوﻷا ثداﻟا مﺎﻳأ ﻣ ﺎﻬﻌﻗ<br />
ﻣﺎﻌﻟا نوﻟا و، ةرادا و ﻟﺎﺑ ﻌﻳ<br />
ﺎﻓ ﺎﻬﻏر ﺗ ﻳرﺟ تاﻐﺗ ﻰﻟإ ﺟﺎﺑ اﻟا<br />
بﻐﻟا ﺎﻬﺣ ﻋ عﺎﻓﻟ ةﺣﻟا و ﻟا ﻰﻟإ ﻣﻷا ﻋد ﺎآ ،ﺎﻬﻐﻟو ﺎﻬﻳﺑ ﻌﻳ ﺎﻣ آ و<br />
ﻰﻟإ ءاﻧ<br />
" ب ﻧﻋ<br />
1955<br />
يﻓ<br />
25<br />
ﻲﻓ ﺧأ اءاﻧ ﻌﻟا ﻬﺟو و<br />
ﻲﻣ ﻰﻋ ﺻﺎﺧ ﻓ تآر و دﻼﻟا ﻲﻓ ﺗﻟا<br />
ﺎﻀﻟﺎﺑ ﻓ دﺗ"<br />
ﺳﺎﺑ " ياﻟا ﻌﻟا ﻰﻟإ ءاﻧ " ﻰﻟوﻷا ﺎﻬﺻ ﻰﻋ ﺎﻟا تﻧ<br />
( 1)<br />
ةروﻬﻟا ﺎﻬﻣاآ و<br />
ﻲﻧﻟا ﻀﻟا<br />
( 2)<br />
. ةﺟﺟ و ساروﻷا<br />
1955 سرﺎﻣ 11 ﻲﻓ و<br />
يرﻧ ﻻ و ﻌﺳاو ﻳاﺟ ﺳﺎﺳ آﺣ ﻲﻓ ﻊﻟا ﻰﻟإ ﻓ ﻋﺗ راﺣﻷا ﻌﻟا و ةﺗﺎﺳﻷا<br />
ﻰﻋ اﻬﺷ<br />
. ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ ﻲه و كاﻧ ةﺣﻟا ﻬﻟا لﺣ ﻟا<br />
14<br />
ﻰﻟإ ﻟوأ ةرﺎﺷإ ﻧﺎآ نأ<br />
روﻣ ﻌﺑ يأ ﻊﺑاﻟا ءاﻟا ﻲﻓ ﻧ ﺻﺎﻟا و اﻟا ﻲﺳﻟا ﻗﻟا و<br />
ﻲﻓ مﺎﻌﻟا ﺎﻬﻋﺎﺟا ﺛا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻋ ﺎﻟا ﺗﻧ يﻟا و ﺎﻬﻟﺎﻌﻣ حﺎﻀﺗا و ةرﻟا عﻻﻧا<br />
عﺎﺟﻻا ﻣ غﻼﺑ " ةﻟا هه ﻧﻋ يﻟا و 1956 ﻲﻧﺎﺟ 7 مﻳ ﺻﺎﻌﻟا اﻟﺎﺑ ﺎهﻣ<br />
. ( 1955 يﻓ 04 ) ه1375<br />
ﻧﺎﻟا ىدﺎﺟ ،11<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
، 305 دﻋ<br />
، 2 ﻟا : ﺎﻟا(<br />
1)<br />
.(<br />
1955 يﻓ 25 ) ه1374<br />
ﺟر 02 ، 308 دﻋ ، 2 ﻟا : ﺎﻟا ( 2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻗﻣ و ياﻟا ﻟا ﻲﻓ ةﺎﻟا ﻟﺎﻟا ﻋ ﻳاﻟا<br />
110<br />
ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ مﺎﻌﻟا<br />
نﺎﻟا ﻲﻓ ءﺎﺟ ءﺎﻟا ﻊﻣ ﺎﻌﻟا و راﺑﻷا ءاﻬﻟا حاورأ ﻰﻋ ﺣﻟا ﻌﻓ ، " ﺎﻬﻣ ﻌﻟا<br />
ﻟا ﻊﻟ و ﺎﻧﻟا رﺎﻗأ آ ﻲﻓ راﺣﻷا ﺎﻟ ﻳﻟا ﻓاوو نﺎﻣﻻا ﻋ ﻊﻓﻳ و<br />
ﻳﻟا ﺎﻬﻟﺎﻀﻧ ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻣﻷا تﻳأ ﻲﻟا ةﻟا تﺎﻣﻟا<br />
ﺎﻟ و ﻬﻳﻟا ﻟﺎﻌﻟا<br />
كرﺎﻳ نأ ﺟﻳ و ﻳﻟا و لﻌﻟا و ﻟا ئدﺎﻟ ةﺧﻷا و ﻣﻷا ﻳ ﺎﻬﺗﻣ و ،ﺎﻬﻋ ﻌﻓادو<br />
لﻌﻟاو ﻟا ةﺎﻟ نﻟا حﺎﻟا اه ﻲﻓ ﻬﻳﻧ ﺻ آ و ةﺣ ﻣﺣ آ و ﺣ ﻌﺷ آ<br />
رﺎﻌﺳﻻا ﺎﻬﻬﻳ ﻲﻟا ﺷﺎﻟا ﻊﻗﻟا ﺳﺎﺳ نﺎﻟا نادأ ﺎآ<br />
( 1)<br />
''<br />
ﻳاﻟا دﻼﻟﺎﺑ ﻳﻟا و<br />
ﺻﺎﻟا ﺎﻬﺟ و ةﻟا ﻳاﻟا ﻣﻷا نﺎﺑ ﻳﻟا و ﻲﻌﻟا ﺟﺎﻌﻟا فاﻋﻻﺎﺑ ﻟﺎ و<br />
ةﻧﺎﻣ ﻲﻓ<br />
"<br />
. ﻣﻟا ﺎﻬﻣﺣ و<br />
رﻳ يﻟا و داﻓﺄآ ﻻ ، ﻌآ ءﺎﻌﻟا ﻗﻣ ﻀﻳ نﺎﻟا اه ﻲﻓ ﻧا ﻟا و<br />
. اﻟا ﻲﻓ ﻟا حﺎﻟا ﻰﻟإ مﺎﻀﻧﻼﻟ ﻊﺟا ﻟﺎﻌﻟا و ﻣﻷا ﻰﻋد ﺣ ةرﻟا<br />
ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ه و ، كاﻧ ﻲﻌﻟا ﻌﻟا ر رﺎﻌﺳﻻا تﺎﺳ ﻋا نﺎﻟا ﺛا ﻰﻋ و<br />
ﻳﻟا<br />
ﻬﺟ ﻰﻟإ ﺎﻬﺎﻀﻋأ ﻏا و ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا مﺎﻌﻟا ﺎﻬﻣأ ﻀﻧا ﺎآ ﻟﺎﻏا ﺛ ﻲﻟا<br />
( 2)<br />
بﻐﻟا و ﻧﺗ ، ةهﺎﻟﺎﺑ ﻬﻣ ﻟا ﻟا و ﻲﻟا<br />
ﺎهﺗا ﻲﻟا ةدﻟا تاءاﺟا نأ لﻟا ﻓ ساروﻷﺎﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺷ ﻋ ﻳﻟ ﺎﻧﻋ اذإ و<br />
ﻻﺎﻣ كﺗ ﻟ نﻧﺎﻟا ﻋ ﺟرﺎﻟا و ساروﻷا ثاﺣﺄﺑ هﺎﺳا ﺎﻣ ﻰﻋ كاﻧ ءﺎﻀﻟ رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺣا و ،ﻌﻟا فﺻ ﻲﻓ ﻟا دﺑ ﻌﺳاو تﻻﺎﻋا ﻰﻋ مﻗأ ﻓ ﻌﻟا<br />
هه طﺎﻟ ﺎﻌﺳاو<br />
ئراﻟا ﻟﺎﺣ ضﻓ و ﻲﺳر ﻳﺑ ﻻإ تﺎﻌﻟا مﺣ ﺎآ ﻣﻌﻟا آﺎﻣﻷا ﻰﻋ ﻀﻗ<br />
( 3)<br />
ﻌﻟ ﻟاﻟا رﻬ ﻣ تﺣ تاءاﺟا هه آ ، لﻟا ﺣ و ﺎﺳﻻا ﻧاﻟا و<br />
ﻌﺑ ﻣأ فﺎﻧا ﻌﺑ ﺻﺎﺧ ىﺧﺄﺑ وأ ﻳﺑ ﻟا ةردﺎﻐﻣ<br />
ﻰﻟإ ﻬﻀﻌﺑ ﻊﻓد ﺑ ﻲﺣﻼﺻا<br />
( 1956 ﻳﺎﻳ 13)<br />
ه1375<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻰﻟوﻷا ىدﺎﺟ ،349<br />
دﻌﻟا ،8<br />
ﻟا ، 2 ﻟا : ﺎﻟا ( 1)<br />
. 76 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ ( 2)<br />
.<br />
261 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻳﻋﺑ ﻲﻳ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟﺎﺑ<br />
ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا زﺗ ﻌﺗ ﻟ و ، ﺎﺑﺎﺳ ﻟا اه ﻰﻟإ نﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا ﺻﺎﻌﻟا<br />
ﻌﺟ عوﻓ ﺣا ﻧﺎآ ساروﻷا ءﺎﻋ ﻌﺷ نﺎﻓ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ و ، ﻬﺟ ﻣ اه دﻬﻌﻟا<br />
ﻣ ه يﻟا و ﻣﻷا اه ﻣ ﻲﻓ ﻲﺳر ﻗﻣ ﻬﺗ نﺎﺑ ﻌﻟا نﻧﺎﻗ ﺎﻬﻟ ﻳ ﻻ و ءﺎﻌﻟا<br />
ﺎﺛو ﻣ ﺎﻳﻟ ﻓﺗ ﺎﻓ عﻟا اه ﻳ ﻌﺗ يأ ﻧ ﻻ ﻟﻟ ، ﻣﺎﻌﻟا ﻌﻟا تﺎﺣﻼﺻ<br />
اﺣ نﺎآ ،1956<br />
ﻲﻧﺎﺟ<br />
7<br />
مﻳ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗرﺻأ يﻟا نﺎﻟا ﻟ ، تﺎﻣﻌﻣ و<br />
ﺷاﻟا ﻲﻓ ﻌﻟ ﻌﺑﺎﻟا ساروﻷا سراﻣ تاﻣ ﻟﺗ ﺣ ددﻟا هﺎﻟ ﻼﺻﺎﻓ<br />
ﻌﺟ عﺎﺗأ<br />
ﻣ ﻳ ﻟ ءﺎﺛﻷا هه ﻲﻓ و<br />
( 1)<br />
.<br />
ﻌﻟﺎﺑ ﻳهﺎﻟا عﺎﺟﻻ آاﻣ ﻰﻟإ ﻳواوﻟا و<br />
ﻲﻓ مﻟا ءاﺳ ،ﺧﻷ وأ ﻟ ﻟا ﻻإ ﻋ وأ ﺳر ﺑ ةرﻟﺎﺑ اﻳ ﻟ ﻳﻟا ءﺎﻌﻟا<br />
ﻬﺎﺑأ قﺎﻟﻻ وأ ،ﻲﻳﻟا و ﻲﻧﺎﻧا و ﻲﻋﺎﺟﻻا هروﻟ وأ ﺎﻌﻟا تﺎﻟوﻟ وأ ،ﻟا<br />
( 2)<br />
. ﻳﻟا و ﻋﻟﺎﺑ اآﺎﻓ ﻳهﺎﻟا فﺑ ﻬﺑرﺎﻗأ و<br />
ﻳﻟا ﺄﻟا ﺳرآ ساروﻷﺎﺑ ﺎﻬﻣﺎﻬﻣ ءادأ ﻲﻓ ﻌﻟا سراﻣ ﻌﺑ راﺳا ﻣ ﻏﻟﺎﺑ<br />
و<br />
ساروﻷا ﺑ ﺣﻼﺻا ﻌﺷ نأ و اوﻳ ﻧا ﻻإ ،1962<br />
ﺎﻬﺎﺑأ ﻣ ﻳﻌﻟا و ،1954<br />
111<br />
ﺳ لﻼﺳﻻا ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ﺗﺎﺑ<br />
ﻓﻧ ﺗﺎﻟا ﻣ اءﺑا ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻲﻓ ﺎﻳرﺗ تﻬﻧا<br />
اﻣﻟا و حﻼﻟا اﺣ ﻳﻟا رﺎﻋﻻا ﻌﺑ ﺎﻧﺧ اذإ اه و ءاﻬﻟ ﻰﻟوﻷا جاﻓﻷا ﻲﻓ اوﻬﺳا<br />
. لﺎﻟا<br />
راﻏ ﻰﻋ ساروﻷﺎﺑ ﻌﻟا ءﺎﺑأ نﺎﻓ حﺎﻟا و يرﻟا ﻋﻟا لﺎﺷأ ﻣ ﻰﻟإ ﺎﻗﺗ اذإ ﺎﻣأ<br />
ءاﺳ ةرﻟا اوﻧﺎﺳ<br />
ﺑﻣ و رﺎﻌﺳﻻا بﺣ ﻣ اﻧﺎآ ﻳﻟا ﻟوأ ءﺎﺳﺎﺑ ﻟا ءﺎﺑأ آ<br />
( 3)<br />
راﻟا ﻣ نﻓﻬﻟا ﻊﻗاﻟا ﻲﻓ ﻧﻷ ءاﻳا وأ سﺎﻟا و ﻧوﻟا ﻊﺟ وأ ءﺎﻓا و ﻳﻟﺎﺑ<br />
ﻼﻓ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ةآ ﻋﺎﺟا تﺎﻗﻼﻋ و ﻟا ﺑاور ﻬﺑ ﻬﺑﺗ و هﺎﺑا و ﻬﺗﺟ ءﺎﺑأ ﻣ ه<br />
. 97<br />
. هوﻋ ﻰﻋ هﺳا ﻟ اوﻳ نأ ﻋ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا دﺎﻬﺟ ﻣ تﺎﺻ : نوﺧ و يوﻋهﺎﻟا<br />
ﻣ(<br />
1)<br />
. 137 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،1954<br />
ﻓﻧ ةرﺛ ﻲﻓ ةزرﺎﺑ ﻟﺎﻌﻣ : نوﺧو ﻲآﻟا ا ﻋ2)<br />
.<br />
98 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا<br />
: نوﺧ و يوﻋ هﺎﻟا ﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا<br />
112<br />
ﻟا<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟﺎﺑ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا<br />
قﺎﻟإ<br />
رﻟا ﺟا ﻣ ﻬﻟﺎﻀﻧ ﻰﻋ ﻟﻻﻟ نﻳاﻟا ﺎﻬﻣﺳا ﻲﻟا تﺎﻟا ىﺣا دﺎﻬﻟا ﻌﻳ<br />
ةدارا زﺗ ﻟا هه ﺎﻧإ و ﻳﻟا بﻟا وأ ﻌﻟ ﻰﻌﻣ ﻳ ﻻ ﻟذ نأ ﻏر ، ﻲﻟا<br />
ﻰﻋ<br />
ﻣﺎﻟا ءﺎﻀﻟا ﻐﺑ ةدﺎﻬﻟا غﺑ ﻰﺣ ﻀﻟا حور و ﻬﻟا آﺗ و عﻋﺗ ﻻ ﻲﻟا<br />
ﻲﻓ دﺎﻬﻟﺎﺑ يدﺎﻟا نأ ﻊﻗاﻟا و ﻣ نﺎآ ﺗ و ، كاﻧ ﺎﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ﻲﻌﺟﻟا مﺎﻟا<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﺑ ﺳ ﻲﻟا ةﻟا ﻲﻓ ﻳﺟ ﻣ زﺑ ﻲﻣﻼﺳا و ﻲﺑﻐﻟا ﺳﻟا<br />
ﻲﻧﻬﻟا نﺎﻟا ﻟود مﺎﻗ نﻼﻋإ ﺛا ةدﻬﻣ سﻟا ﺻأ نأ ﻌﺑ ﺻﺎﺧ ﻣ ﺑ<br />
اه ﻰﻋ بﻟا نﻼﻋإ ﻰﻟإ ﺑﻌﻟا شﻟا ﻋرﺎﺗ ﺣ<br />
ﻟﺎﻌﻟا آ ﺻأ و ةﻳﻋ بﺎﺳأو فوﻟ 1948ﻳﺟ16<br />
( 1)<br />
1948<br />
يﺎﻣ<br />
15<br />
ﻲﻓ ﻲاﺳا<br />
ﻲﻓ ﻳﻬﺑ ﻣ ﺎﻬﻟ ﻳﻟا نﺎﻟا<br />
ﻲﻓ هﺷأ ﻰﻋ ﻊﻗاﻟا اه ﻧ نأ وﻏ ﻻ و ، ﻟا هه ﻊﻗو ﻰﻋ ﻌﻳ ﻲﻣﻼﺳا و ﻲﺑﻌﻟا<br />
( 2)<br />
ﺎﻟ و<br />
ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻰﻟإ ﺛو تﻼﺑ ﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑأ فﺻ<br />
حﺎﻟا ﺳ ﺗا يﻟا دﺎﻬﻟا عﺷو<br />
1954<br />
مﺎﻋ ﻣ ﻓﻧ ةﻏ ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻌﻟﻧا<br />
ﻳﻗ اﻧﺎآ ﻳﻟا نﺳاروﻷا نﺣﻼﺻا ناﻳ ﻟ ،ﻳﻟا ﺗ و ﻟا ﻳﻟ ﻟا<br />
ﻣ ﻟا ﻟإ ﺣ ةدﺎﻬﻟا وأ ﻟا و ، ةرﻟا ﻰﻟإ مﺎﻀﻧﻻا ﻋ ثﻟا<br />
آﻣ ﻣ<br />
. ﻳهﺎﻟا فﺑ ﺳاروﻷا ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا سراﻣ ةﻣﻼﺗو ﻲﻌﻣ<br />
ﻟ ﻬﻧأو اوﻳ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻا ﻌﺑ نأ ﻲه و ، ﻣﺎه ﺣﻼﻣ ﻧ نأ ﺎه ﻳ و<br />
ﻲﻟا ﻌﻟا رﺎإ ﻲﻓ ﻳ ماد ﺎﻣ ﻲﺳﺎﻟا لﺎﻀﻟا و ﻲﺣﻼﺻا<br />
طﺎﻟا ﺑ اآ اﻳ<br />
يداﻟا ﻲﻓ ﻳ وأ ﺟﺎﻟا وأ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ سراﻣ ﻲﻓ ﻳرﻟا ﺑ ﻊﻳ نﺎآ ﻬﻣ ﻳﻌﻟا و<br />
ﻰﻋ ﻌﻟا بﺣ وأ نﺎﻟا بﺣ ﻲﻓ ءاﺳ ﻲﺳﺎﺳ طﺎﺑ مﻳ هﻧ ﻗﻟا ﻧ ﻲﻓ و ﻓﺎﻟا<br />
ءاﺳ ﻳرﺄﺑ ﺑﻷا يداﻟا ﺑ ﺎﻧ اﻀﻋ نﺎآ<br />
يﻟا ، نﻌﺑ دﻌﻣ ﻟا راﻏ<br />
ﺎﻣﻋ ﻌﻟا بﺣ ﻰﻟإ ﻲﻳ ﺻأ ﻧا ﻻإ ،ﻲﻓﺎﻟا ﺎﻬﻳدﺎﻧ ﻲﻓ ﻌﻟﺎﺑوأ ﺎهﻣ ﻲﻓ ﻳرﻟﺎﺑ<br />
( 3)<br />
ﻟا ﻊﺳﺗ ﺎﻟ و ﻲﺑﺎﻌﻟا ﻳﻟا ﻲﻣ شﺑ ﺳاﺑ<br />
1940 اوأ ﻲﻓ ﻟا هه ﻰﻟإ ﺧد<br />
ﺑ ﻰﻣ ﻟﺎﻟ ﻋ و ، ﻳرأ ﻗ سأر ﻰﻋ<br />
آﻟا ﻋ ﻲﻟا ﻲﻋﻟا و ﻲﺳﺎﻟا<br />
.<br />
92<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 239 ص ،2008،<br />
اﻟا ،ىﻬﻟا راد ،دﺎﻧأ و دﺎﻣأ ﻣاﻟا ساروأ : دﻌﻣ ﻲﻧﺎﻋ(<br />
1)<br />
. 240 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا : دﻌﻣ ﻲﻧﺎﻋ ( 2)<br />
ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا، ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا دﺎﻬﺟ ﻣ تﺎﺻ : نوﺧو يوﻋهﺎﻟا ﻣ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
مﺎﻣأ ﺑ يﻟا ﻳرﻷ<br />
يرادا آﺎﻟا ﻣ ﻼﺗ و ﻧﺎهإ ﻲﻟ ﺣ<br />
113<br />
1948<br />
تﺎﺑﺎﻧا ﻲﻓ ﻌﻟﺑ<br />
ﺎﻣ اه و ءﺎﻌﻟا ﻌﺑ ةو ﻗﻼﻋ و هءﺎﻧا ﻲﺑ ﺣ ﻲﻓ ، سﺎﻟا ﻣ ىأﻣ ﻰﻋو ﺟوز<br />
لﺣ<br />
1953<br />
ﻳﺟ<br />
16<br />
( 1)<br />
دﺎﺗﻻا ﻲﻓ"<br />
ﻣ ﻓ ﻏ<br />
يﻟا و<br />
ﺑآأ<br />
17<br />
مﻳ ردﺎﻟا ﺎهدﻋ ﻲﻓ رﺎﻟا ةﻳﺟ ﺗﻧ يﻟا ﻟﺎﻣ لﻼﺧ ﻣ ﻧ<br />
اﻟﺎﺑ ﻟا ىﻟا ﺑ دﺎﺗﻻا ةﻓ ﻲﻓ ﻳأر ءﺎﺳا<br />
ﻲﻓ ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻟ ﺳ ﺎﻣ ﻣ ﻎﺑ و حﻼﻟا ﻊﺟ ﻲﻓ كرﺎﺷ ﺎآ<br />
،ﺎﻣ ﺎﻋﻧ ﺳ مﺗ ﻏر ﻳرأ جﻓ نﺎآ ةرﻟا رﺎﻧا ﻋ و ، ﻗﺑ<br />
ﻲﻓ<br />
09<br />
42<br />
ﻧ<br />
" ةﻗ<br />
1954<br />
ﻗر ﻳ<br />
و ، آﺎﻣ ﻲﻓ ﻲﻧﻟا وﻌﻟا ف ﻣ ﺎﺑﺎﻏ ماﻋﺎﺑ ﻋ ﺎﻣﻣ و<br />
ﻣ ﺑ هﺎﻟا ﻣ يﻋأ -6<br />
هﺎﻟا ساﻏ -7<br />
ﻳﻟا ﻣ ﺷﺎﻋ ﺑا -8<br />
كرﺎﻣ ﺑ دﻌﻣ نﻌﺑ -9<br />
دﻌﻣ ﺑ ﻣ ساﻟﺑ -10<br />
ﻲﻟا نأ ﻰﻟإ كﺎه ﻲﺑ و ﻳﻳﻋﺑ جﺑ ﺣﺎﻧ ﻰﻟإ<br />
نﺎﻟوأ ﻌﺑ<br />
. م1961<br />
" ﻟاﻗ<br />
" ﻌﻣ ﻲﻓ ﺳ<br />
و ،<br />
1955<br />
1958<br />
( 2)<br />
: هو<br />
ﻳدرﺎﻟا ﺳ ﻣ ﺗ<br />
ﻋ ﻌﻟﺑ ﺑ<br />
ﻰﻣ ﻌﻟﺑ ﺑ<br />
نﺎﻀﻣر ﺑ ﺑ ﻲﻧﺎﻬﺷ<br />
ﻲﻋ ﺑ ﻋ ﻳﺎﻌﻟا<br />
ﻟﺎﺻ ﺑ ﻣ سﺳﺣ<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
ﺳ نﻌﺑ دﻌﻣ هﺎﻟا ﻧا ﻟ<br />
ﺳ كرﺎﻌﻟا ىﺣإ ﻲﻓ ﻟا ﻋ<br />
ﺳ ﺣاﺳ أ نأ ﻰﻟإ رﺎﻌﺳﻻا يدﻼﺟ ﻳ ﻰﻋ اﻳﺷ ﺎﺑاﻋ ﻲﻟ و ﺳ بﺟ<br />
ﺎﻧإ و ﻓ نﻌﺑ ﻟا ﻰﻋ ﻲﺣﻼﺻﺎﺑ ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا كاﺷإ ﻲﻓ ﻟا اه ﻳ ﻻ و<br />
ﻳﻣأ ﻰﻟإ هدﻣ ﻟذ نأ ﺷ<br />
ﻻ و ،ﺳاروﻷا حﻼﺻا ﻲﻌﻣو خﺷ ﺎﻬﺑ ﺗ ﺻ ﺻأ<br />
زﺑا هرﺎﻋﺎﺑ ناﻌﺳ رآﻟاو لﺟ ﺑ ﻣ ﻟ ﻟا ذﻟا و زاﻋﻻا ﺎه و ﺳﺎﺳأ<br />
ﻬﻟ اﻓ ﺎﻣﻋ ﺻﺎﺧ ﻲﻟﺎهﻷا نﺎﻟﺎﺑ ةﻟا ﺎﻬﻗﻼﻋو ﻟا ﻲﻓ<br />
( 3)<br />
ﻟا نﺎﻋﻷا<br />
ﺎﻬﻧ ﻰﻋ ﻐﻣ ﻣ <br />
ساروﻷا نأ هو ﻲﻧﺎﻟا ﻣﻷاو ،ﻬﻟﺎﻟ ﺷأ و يواﻟ تادﺎﻋ<br />
ءﺎﻧﻼﻟ ﺎﻌﺳاو ﻻﺎﻣ كﻳ ﻻ ﺎﻣ ﻟا و مﻟا ﺑاور ﻬﻌﺗ ﺎﻬﻧﺎﺳ ﻌﻣ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﺎﻣ ﺎﻋﻧ<br />
( 4)<br />
.<br />
نﺎﻋﻷا ءﻻﻬﺑ ﺗﻳ ﺎﻣ ةدﺎﻋ يﻟا ﻲﺑﻟا و ﻲﺳﺎﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 1953 ﻳﺟ 16 ﻲﻓ ردﺎﻟا ،45<br />
دﻌﻟا : رﺎﻟا ( 1)<br />
. 95 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : نوﺧو يوﻋ هﺎﻟا ﻣ ( 2)<br />
. 451ص<br />
، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا،ﻳاﻟا ةرﻟاو ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ:<br />
نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 3)<br />
.<br />
241 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : دﻌﻣ ﻲﻧﺎﻋ ( 4)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﺎﻟا و ﻳهﺎﻟا ﻣ ﻣﺎه ﻳﺷ اﺷ ﺳاروﻷا ﻣ ﻌﻟا ءﺎﺑأ نأ لﻟا ﻣ و<br />
ل ﻳواز راﻏ ﻰﻋ ﺎﻳاوز و سراآ ﺑ ، ﻓ تﻼﺎﻋ و داﻓﺄآ ﻟ ةرﻟا فﺑ اﻟاو<br />
: ةرﻟ اﻧا ﻳﻟا ﺣﻼﺻا ءﻻه ﺑ ﻣ و ،يوﻋ ل ﻳوازو ،رودرد<br />
ﺑا ةﻣﻼﺗ ﺣأ ،ﺑﺎﻌﻟا ﺛ ﻳﺑ<br />
1919<br />
ﻟاﻣ ﻣ ه و<br />
ﻌﻟا ﻲﻓ ﻲﺣﻼﺻا ﻟﺎﻀﻧ و ﺎﺑ فﻋ يﻟا و<br />
114<br />
1940<br />
: ﻲﻋاﻟا دﻣ ﻟا<br />
و<br />
1939<br />
/ 1<br />
ﻲﺳ ﺑ ﻳدﺎﺑ<br />
ﺎﻣﻋ و ، يﻋ يداو ىﻗ ىﺣإ زوﻋ دﻻوأ ﻳﻗ ﻲﻓ ﻌﻟا سرﺎﻳ و ﺳاروﻻا<br />
رودرد ﻲﺷﺎﻬﻟا ﻟا ﻟﺑ<br />
ﻬﻳ ﺎآ اوﻷا ﺎﻬﺎﻣ فﺻ ﻲﻓ نﺎآ ةرﻟا ﻌﻟﻧا<br />
ﻳواز ﺷ ﺑ رودرد ﻲﺷﺎﻬﻟﺎﻓ، ةرﻟا قﻼﻧﻻ ﻰﻟوﻷا رﻬﻟا ﻣ ﻌﻣ ﻋ يﻟا<br />
و، ﻳواﻟا هه يﻳﻣ ﺻﺎﺧ و ﻟا هأ ﻋﺎ و ماﺣﺎﺑ ﻊﻳ نﺎآ<br />
*<br />
رودرد ل<br />
ﻧورﻣ ﻳﻗ ﻲﻓ ةرواﻧ ﺣأ ﺳاﺑ ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ ﺑ ﺗا ﻓ ﻳاور ﺣ<br />
و ، ﺳاروﻷا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ ﻳﻓﺎﻟا ﺣأ هرﺎﻋﺎﺑ ﻟا ﻲﻓ ةرﻟا ةﻣ ﺗ<br />
فﻬﺑ<br />
دﻣ ﻟا ﻰﻋ هرﺎﺧا ﻊﻗوو ﻟ ﻻوﻣ ﻳﻗ آ ﻲﻓ رﺎﺧا ﻟذ ﻰﻋ اءﺎﺑ<br />
ﻲﻗﺎﺑ ﻲﻓ ﻳﺧ و<br />
( 1)<br />
ﻳزﺑ ﻲﻓ ﻲﻗﺎﻟا ﺑ سﺎﻋ ﺑ رﺎﺧا ﺎآ ، ﺑﺎﻌﻟا ﺛ ﻲﻓ ﻲﻋاﻟا<br />
ﻰﻋ ﻟا ﻲﻟأ نأ ﻰﻟإ يرﻟا ﻌﻟا ﻲﻓ نوﺎﻌﻟا و ﻌﻟا<br />
ﺻاﺗ اه و ، ىﻟا<br />
ﺣ ﻧﺗ ﻰﻟإ جوﻟ ﻲﻋاﻟا دﻣ ﻟا ا و ،<br />
1959<br />
ﺳ رودرد ﻟا<br />
ﻰﻟإ ﻟﺎﻀﻧ ﺻاوو ةرواﻧ ﺣأ ةدﺎﺑ ﻰﻟوﻷا ﻳﻻﻟ مﺎﻌﻟا ﺗﺎﻟا ﻟوﻣ ﻟا تﺳا<br />
روﻣ يوﻋ و ﺣا يوﻋ ﺎﻬﻟإ ﻲﻳ ﻲﻟا يوﻋ دﻻوأ<br />
ﺎﻋ ﻣ ه و<br />
ﺑ فاﺷإ ﺗ<br />
1948<br />
. لﻼﺳﻻا ﻳﺎﻏ<br />
: يوﻋ قدﺎﻟا/<br />
2<br />
ﻣ حﻼﻟا ﻊﺟ ﻲﻓ اآرﺎﺷ ﻗ و ، ﻳﻟا ﻟا ءﺎﻀﻋأ ﻣ ﺎه و<br />
ﻟا ﺳ ﻗو ، ةرﻟا مﺎﻗ ﻌﺑ ﻰﻟوﻷا ﻳﻻﻟ لﺎﻟا ﻣأ ﺻأ روﻣ يوﻋ نا ﺎآ ﻌﻟﺑ<br />
ﻌﻣ ﻰﻟإ ﻧ ﺛ ﻳرأ ﺑ ﺎﻬﻟ ﻲﻟاﻟا ﺎﻧ<br />
. 1958ﺳ<br />
ﺣاﺳ أ و ناهﺑ ةﻓ فﻟا ﺛ<br />
ﺑ ةرﻟا ﻳاﺑ ﻊﻣ ﻳرﺄﺑ يوﻋ قدﺎﻟا<br />
1955 ﻳﻓأ ﻲﻓ لﻼﺷ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺑ رودرد ﻲﻋ يﺳ ه ﺳﻟا ﻟا و م1888<br />
ﺳ ﻲﻟاﺣ ﻰﻟإ ﺎﻋ ﺎﻬﺳﺄﺗ ﻊﺟﻳ رودرد ل ﻳواز-*<br />
. ﺗﺎﺑ بﺟ آ 55 ﻌﺑ ﻰﻋ يﻋ يداﺑ ( رزﺂﻣ)<br />
سوﺣ ﻳﻗ ﻲﻓ ﻋ<br />
اﻟا ،ﻟاو<br />
ﻋﺎﻟ ىﻬﻟا راد ،1989-1919<br />
ﻲﻋاﻟا هﺎﻟا ﻟا ةﺎﺣ : نوﺧا و يوﻋ ﻲﻋ ( 1)<br />
.<br />
33 -32<br />
ص ص ، 2002،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
ﻐﻳ نﺎآ يﻟا و ﻳدﺎﺑ ﺑ مﺎﻣا ةﻣﻼﺗ ﺣا ه و : ﻳزﺑ ﻟا ﻋ مﺎﻣا ﻟا / 3<br />
يﻟا و ، ﺎهﻣ مﺎﻣا و ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﻌﺑﺎﻟا<br />
115<br />
( رﻌﻟا)<br />
ﻣﺎﺣﺎﺗ ﺳرﻣ ﻲﻓ ﺎﻌﻣ<br />
ﻧ ﻲﻓ ﻟا ﻣﺎﻬﺳإ و ،ﻳذﻌﻟا و رﺎﻌﺳﻻا بﻟ يدﺎﻌﻟا ﺎﻧ ﻋ فﻋ<br />
ﻟا ﺎآ هرود ىدأ ةﻟﺎﻟا<br />
ﻓﻧ ةرﺛ تءﺎﺟ ﺎﻟو ، ﻟا حوﻟا و ﻋﻟا<br />
، ﻳهﺎﻟا فﺑ قﺎﻟﻻا و ﺎﻬﻟﺣ فﺎﻟﻻا ﻰﻟإ اﻋﻳ ﻬوو ﻬﻳد ﻰﻋ ﻳرﻐﻟا<br />
ﻲﻓ زرﺎﺑ ﺛا ﺎﻬﻟ نﺎآ ةﻋﻟا هه نﺎﻓ حﻼﻣ رﺎﻋ هﺎﻟا هو ﺗﻣﻼﺗ ﺣا ﻳاور ﺣ و<br />
لﻬﺑ ﺑﻟا<br />
،ﻟا ﻋ ﻲﺷﺎﻬﻟا ءاﻬﻟا راﻏ ﻰﻋ ةرﻟﺎﺑ ﺗﻣﻼﺗ ﻣ ﻟا قﺎﻟا<br />
ﻲﻓ ﻟا ﻋ ﻟﺎﺑ ﻳﻟا ﺟ نﺎﻌﺳا ﺎآ ، حﻼﻣ رﺎﻋ هﺎﻟا و لﻬﺑ ﺧ و<br />
ﺣ<br />
1957<br />
ﺳ تءﺎﺟ نأ ﻰﻟإ هﺎﻳﺎﻀﻗ ﻲﻓ ﻋﻟا ىوﺎﻟا و ﻬﻟا رﻣﻷا ﻣ ﻟا<br />
ةﻋﺎﻣ ﻬﺑ رﻌﻟا ﻳﻗ نﺎﻋأ ﻣ دﻋ ﻊﻣ سرﺎﻣ ﻬﺷ ﻲﻓ ﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﻋ ﻰﻟأ<br />
يﺳ بﺟ ﻳﺎﻀﻟا ﺟ ﻰﻟإ ﻧ ﺛ رﻌﻟا ﺳ ﻲﻓ ﺑ جز و ﻳﻋﺑ ﺟ ﻲﻓ راﻟا<br />
ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ﻳﻟا ﻣﺎﻗا ﺗ ﻲﺑ و ﺣاﺳ أ ﺛ ﻣﺎﻌﻟا ﺑرﺎﻗ ةﻟ سﺎﻌﺑ<br />
( 1)<br />
. لﻼﺳﻻا<br />
ﺟ ةرﺻ ﺳﺗ ةرﻟا ﻰﻟإ اﻧا ﻳﻟا ساروﻷا ﻲﻓ ﻳدﺎﺑ ﺑ ةﻣﻼﺗ ﻣ ﻌﻟا هه نإ<br />
مﺗ و ،ﻓو و ﺗرﻗ ﺣ آ نﺳاروﻷا نﺣﻼﺻا هﺎﺗ يﻟا حﺎﻟا<br />
ﺟوأ ﻟ<br />
اﺣاو نﺎآ فﻬﻟا نﺎﻓ راودﻷا و ﻟﺎﺳﻷا ﻳﺎﺗ ﺎﻬﻣ و ، يرﻟا ﻬﺎﻧا ﻋ ﺎﺣ ﺎﻋﺎﻧا<br />
حوﻟا ﻌﺑ ﻰﻋ اﻧا ﺎﻬﻟ ﻟا اآردأ و<br />
. ةدﺎﻬﻟا فﺷ ﻧ وأ لﻼﺳﻻا و ﻳﻟا ﺗ ه و<br />
ﻳﻟا ةﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑأ ﻌﺗ نأ ﻌﺑ<br />
يﻟا و رﻟا ﺑ اﻣ، ﺷﺎﻟا سﻧ ﻲﻓ ﻣﻼﺳا و ﺑﻌﻟا ﻟا تﺎﻣﻟا و ﻟا<br />
ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا ءﺎﺑأ ﻟ ﺗ ﺧﻷا اه ءﺎﺟ ﺎﻟ و ، ﻟا حﺎﻟا ﻳ ﻋ ﻻإ ﻰﺗﻳ ﻻ<br />
ﻟ لوﻷا ﻋﻟا اﺷ و ، ﻳدﺎﻟا ﺳرﻟا رﻬﺟ و ﻟا<br />
ءﺎﺑأ ﻬﻋ ﻰﻋ ساروﻷا ﻲﻓ<br />
ﻰﻟإ ﻳﻳﻟا بﻟا مﻳ هﻬﻌﻟ ﺎﻓ و ﻲﺑ ﻣ ﻬﻣ و ةدﺎﻬﻟا لﺎﻧ ﻣ ﻬﻓ ﻳﻳﻟا ةرﻟا<br />
ﻟوﻟا ءﺎﻟ ﻬﻋﺎﺑ اﻗﻏأ ﺑ<br />
1962<br />
ﺳ لﻼﺳﻻﺎﺑ فاﻋﻻا ﻰﻋ ﻌﻟا ﺟا نأ<br />
. لﻼﺳﻻا<br />
ﻌﺑ ﻳﻟا ﻳاﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ساروﻷا ﻣ ﻣ نﺎﻋأ و ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا لﺣ لوﻷا ﻲﻟا ﻰﻟا ،حﻼﻣ رﺎﻋ هﺎﻟا ةدﺎﻬﺷ ( 1)<br />
.<br />
2002 ﻓﻧ ﺗﺎﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
لﺎﻣ ﻲﻓ ﻬﻣ آ مﻳ ﻓ ﺎﻣ ﻟا و ءﺎﻟا ﺣﻣ ﻲﻓ وأ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ءﺎﺛأ ءاﺳ و<br />
وأ ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا و يﻐﻟا لﺎﻣأ ﻣ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا ﻟا ﻲﻓ ءاﺳ ،ﻟا و ﻟا ﻟﺎﻐﻧا<br />
ﻟا لﺎﻣأ<br />
ﻣ ءﺎﻓا و ةﻋﻟا وأ اﻟا ﻋ دوﻟا و حﻼﻟا ﺣ راﻏ ﻰﻋ ﻳرﻟا ﻲﻓ<br />
: ﻟﺎﻟا ﺎﻟا ﻰﻟا ﻧ نا ﻳ ﻟا اه ﻲﻓ<br />
116<br />
. ﻲﻧﺎﺣ ﺣا<br />
: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
مﺗ ﺎﻣ لﻼﺧ<br />
ﻣ<br />
بﺎﺻا ءﺎﺳﺎﺑ اﻣ ﺷ ﻻ و ﻳاﻟا آ سﻧ ﻲﻓ ﻌﻗو نﺎآ ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا-1<br />
نا ﻳ ﻼﻓ ﻊﻟا اه<br />
ﻣ ﻓ ه ﺳارزوﻷا ﺣﻼﺻﻻا نا ﺎﺑ و ،ةرﻟا نﻼﻋا ﻲﻓ ﻣﻻا<br />
. 1954<br />
ﻓﻧ 1<br />
مﻳ نﻳاﻟا ﻋ ﺻا يﻟا ﻗﻟا ﻟذ ﻣ ،ﻬﺎﺳﺎﺑ لﻧ<br />
ﻌﻟ ﻧ و ﺣ ﻰﻟا لﺗ ﺎﺣ ﺳاروﻷا ﺣﻼﺻﻟ ﻟﺎﺑ نﺎآ ةرﻟا عﻻﻧا -2<br />
ﺎﻣ ه و ﺗ ﻬﻋ ﻲﻟﺎﻟﺎﺑ و ﻲﻟا ﺟاﻟ اءاﻧ و ﻟﺎﺑ ﻟ تاﻟ دﻣا يﻟا ﻲﻀﻟا<br />
. اﻣ ةرﻟﺎﺑ ساروﻷا ﻲﻓ ﻌﻟا ءﺎﺑا قﺎﻟا ﻲﻓ ﺟﺗ<br />
ﻓ ، ﻋﺎﺳاو ﻬﻣ ﺣاو آ ةرﻗ ﺣ ﻳﻳﻟا ةرﻟ ﺣﻼﺻﻻا ﻳﺎﺗ ﺷ ﺧا -3<br />
ﻟﺑ ﻲهو ، ﻧوﻟاو نﻌﻟ ﻊﻣﺎﻟاو ﻲاﻟاو ﻟاو ﻲﻟاو حﻼﻟا ﺣ يﻟا هﺎﻟا ﻬﻣ<br />
. ﻳاﻟا ةرﻟا ﺎﻬﻋ ﻣﺎﻗ ﻲﻟا ﺟوﻷا ﻣ<br />
ﻲﻐﺗ<br />
ﻣ ﺎﻬﺣﺎآ ﺣاﻣ ﻊﺟ ﻲﻓ اﻟا اﻣﺧ ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑا نا ـ 4<br />
ﻲﻓ ﺷﺎﻟا هه ﺑ وأ يرﻟا يﻟا ﻰﻋ ةردﺎﻟا ﺷﺎﻟا داﻋﺎﺑ ءاﺳ ، رﻟا ﺟا<br />
ﻌﻟا اوﻧﺎﺳ ﺎﻧاو ﻲﺳﺎﺳا طآ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ هو<br />
ﻬﺑ ﻟذ اﻧﻳ ﻟو ﺎﻬﻟﺎﻀﻧ ﺻاﻣ<br />
ﺑﻌﻟا ﺎﻬﻳه ﻰﻋ ﺎﻬﻓﺎﻣو اﻟا لﻼﺳا ﻰﻟا فﻬﻳ ماد ﺎﻣ ن فدﺎﻬﻟا ﻟا ﻲﻟا<br />
.<br />
ةداه نود ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻰﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا مﺎﻀﻧا ﺟﻳ ﺎﻣ ﻣﻼﺳﻻاو
سدﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
يرـــــﻟاو ﻲـــــﺳﺎﻟا ـــــﻌﻟا ﺑ<br />
. ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا:<br />
. يﻐﻟا تﺎﻣﺎﻬﺳاو يرﻟا ﻌﻟا:<br />
117<br />
لوﻷا ﻟا<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
يـــــﻐﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
118<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
ﺎﻌﺟار ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻲه و اﻟا ﻲﻓ ﺳﺎﻟا ﻳرﺎﻟا ﺣﻟا ﻰﻟإ لﺻﻟا ﻌﺑ<br />
: ﻣ ﻲﻓ ﻟذ و يرﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﺎﻧ<br />
ﻋ ﻼﻓ ﺎﻌوو ﻟذ ﻣ ﺎﺟﻣ ﻗﻣ<br />
ﺎﻧ ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﻳ يﻐﻟا طاﻧا ﻊﺎﻗو ﺎﻟﺎﻋ لوﻷا ﻟا ﻲﻓ<br />
ﻲﻓ ﻌﻟا اه رود و ﻳﻟا و نﺎﻟا بﺎﺣأ آﻟ ﻗ ﻌﺷ ﻲﻓ ﻳﻀﻋ و ﻲﺣﻼﺻا<br />
ﺎﻌﻟا ﻟﺎﺑ ﻗﻼﻋ و ﻟا<br />
ﺧاد طﺎﻟا ﻋ ﻳ ﻟ يﻟا و<br />
1945 يﺎﻣ 8 ثاﺣأ ﻌﺑ ﺳ<br />
. اﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ<br />
ﻣ ﺛ ﺎﻧﺑ اروﻣ ةرﻟا فﺑ يﻐﻟا قﺎﻟا ﻊﺎﻗو ﻓ ﺎﻧدﺳ ﻓ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ<br />
.<br />
يﻬﻣ ﻟا ﻋ ﻓر ﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﺎﻳرﺑ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﻟ آ ﻌﺗ ﻰﻟإ ﻻﺻوو
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
119<br />
يرﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﺑ يﻐﻟا<br />
ﺑﻟا ناﻣ ﻲﻓ ءاﺳ يﻐﻟا ﺎﻬﺎﺧ ﻲﻟا ةﻟا مﺎﻬﻟا و ةﻟا تﻻﺎﻐﻧﻻا ﻏر<br />
ﻌﺑﺎﻣ ﻋ ﻐﻳ ﻟ ﻟذ نأ ﻻإ ،دﺎﺷرا و ﻋﻟا لﺎﻣ ﻲﻓ مأ ﻓﺎﻟا ناﻣ ﻲﻓ مأ ،ﻌﻟاو<br />
ﺣ و ﻣﻟ ﺗﺎﺣ سآ ﻟذ ﻣ آﻷا ﺑ ،ﺎهﻣ ﻲﻓ ﺳﺎﻟا تاراﻟا و ﻣأ ﺎﻳﺎﻀﻗ<br />
ﻳﺑﻟا ﻣﻟا ﺗ و ﺷﺎﻟا ﻳﺗ و ﺎﻬﺗﺎﻣﻣ ﻌﺑ ﻲﻓ هﺎﻓ ،ةﻓ آ تﺎﻀﻣ<br />
ﺎﻌﻣ أﺑ نأ ﻌﻓ ،ﻲﺳﺎﻟا ىﻟا ﻰﻋ هرﻀﺣ ﻳ نأ ﻰﻋ ﻐﻳ ﻟ ﻟ و ﻟا<br />
ﺎﺳﺎﺳ ﻼﺎﻣ ةﻟا هه ﻬﻟ ،اﺷﻣ ﺎﻓﺎآ ﺛ ﺎﻬﺟﻣ و ﺎﻓ ﺎﻋاو ﺎﻣﺎﻣإ هﻧ ﺎﺑﻣ و<br />
ﺎﺧ يﻟا يرﻟا و ﻲﺳﺎﻟا لﺎﻀﻟا ةﻣ ﻣ<br />
. ﺎﻓﻣ ﺎﺳﺎﻣﺑد ﺛ اﺎﺛ اهﺎﻣ لﻟ ﺎﻣ<br />
تﺎﺻ زﻧ نأ ﻟا هه ﻲﻓ لوﺎﺳ و<br />
. ةﻋﻟا مﺎﻬﻟا و قﺎﻟا ﺣ و بﺎﻌﻟا يﺗ ﻰﻋ دﻌﻟا ه و يﻐﻟا ﻣ<br />
و<br />
ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا<br />
ﺎﻣﺎه و ﺎﻣ ﺎﺳﺎﺳ طﺎﻧ ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ءﺎﺛأ اﻟا ﻲﻓ ﺳﺎﻟا ﺣﺎﻟا ﻓﻋ<br />
صﻟﺎﺑ و ﻟﺎﻌﻟا ﻊﻣﺎﻣ ﻰﻟإ ياﻟا ﻌﻟا ﻟﺎﻣ<br />
لﺎﻳإ و ﻳاﻟا ﻀﻟﺎﺑ ﻳﻌﻟ<br />
ﻋ كﻣ نﺎﺑ روﺑ طﺎﻟا اه جﺗو ،1942<br />
ءﺎﻟا ﻰﻟإ سﺎﻋ تﺎﺣﻓ ﺳأﺗ ﻓو ﺣ<br />
*<br />
1943<br />
ﻓﻧ<br />
8<br />
يﻓ<br />
ﻲﻓ اﻟﺎﺑ اﻟﻧ ﻳﻟا ،ءﺎﻟا<br />
3<br />
ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟا آﻟا<br />
( 1)<br />
. ﻳرﺎﺑ ﻧﻟا ﻣﻟا و<br />
ﻟﺎﻣ ﺣ ﻧﻟ ﻟ ﻳاﻟا ﻟا آﻟ ﻟﺎﺑ ﻳرﺎﺗ ﻗ وذ نﺎﻟا اه ﻌﻳو<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟﺎﻋ و لﻼﺣﻻا ﻣ اﻟﺎﺑ ﻊﻟا ﻰﻟإ لوﻷا ﻟا ضﻌﺗ : مﺎﻗأ ﺧ ﻰﻋ ياﻟا نﺎﻟا ىﺣا -*<br />
تﺎﻗﻼﻌﻟا ضاﻌﺳا ﻰﻟإ ﻟﺎﻟا ﻟا قﺗ و بﻌﻟا ﻳﺗ ﻲﻓ ﻟﺎﻌﻟا ﺑﻟا هأ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا بﻟا عﻻﻧا و تﺎﺣﻼﺻا ﻓ ﻰﻟإ ﻊﺑاﻟا ﻟا ضﻌﺗ ﺎآ لﻼﺣﻻا ﻣ ﻧﻟا ﻳاﻟا<br />
سﺎﻋ تﺎﺣﻓ ﻧا ، ﺳﺎﺳﻷا<br />
ﻳاﻟا ﻟﺎﻣ ﻀﻓ ﻣﺎﻟا ﻟا ﺎﻣأ اﻟﺎﺑ ءﺎﻟا لوﻧ و ﻧﺎﻟا<br />
. 167 ص ،رﺎﻌﺳﻻا ﻟ<br />
167<br />
ص ،ﻳرﺎﺗ نوﺑ ،طﺎﺑﻟا لﺎﺣر ﺑ ﺑأ ﺟﺗ ، رﺎﻌﺳﻻا ﻟ : سﺎﻋ تﺎﺣﻓ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻳﻟا ﺎﻬﻗاﻣ اﻟأ ﻲﻟا و<br />
( 1)<br />
ﻓ ﻧﻟا ﻣﻟا و ءﺎﻟا ﻰﻟإ ياﻟا ﻌﻟا<br />
ﺣو ،ﺳﺎﻟا ﺎﻬﺗﺎهﺎﺗا ﻣ ةﻣ لوﻷ ﻊﺟ ﻧﻟ ﻟو ﻬﻟﺎﻟ هﺎﻟا ﺳﺎﺳ و<br />
كاردإ و ، كاﻧأ ﻟا آﻟا ىﻟ ﻲﻟا ﻲﻋﻟا ﻋ ﻌﻳ ﺎﻣ دﻬﻟا و ﻟﺎﻟا<br />
(<br />
1945<br />
–<br />
1939<br />
)<br />
ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا ﻬﺟاﻟا ءﺎﺛأ ﻟﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﻟا ﺳﺎﻟا<br />
تارﻟا<br />
آ ﺣ اﻟا ﻲﻓ ﺳﺎﻟا تارﺎﻟا ﻣ ﺑ ﻟا اه ﺳاو ،ﺎﻬﺗﺎﻓﻼﺧ زوﺎﺗ و<br />
. 1944<br />
سرﺎﻣ 14 ﻲﻓ ﻳﻟا و نﺎﻟا بﺎﺣأ آﺣ ﻲه ﺎﻬﺷ ﻊﺗ آﺣ ﺳﺄﺑ دﻬﻟا<br />
ﻣ ﻟا ﻓ ﻬﺳا يﻟا لوﻷا ﻟا ﺑﺎﺑ اﻟا ﻲﻓ ﻳﻟا ﻲﺳﺎﻟا دﻟﻟا اه نﺎآ ﻟ<br />
ﻀﻣ ﻰﻋ ﺎﻧﻋ ﻗ و ،مﺎهﻻا ﻣ آ رﻗ ﻰﻋ و ﻋ ﺑ ﻲﺳﺎﻟا ﺎﻧ يﻐﻟا<br />
ﻲﻟا و 1945 يﺎﻣ 04<br />
ﻟا مﻳ ﺳﺄﺗ ﻲﻟا ﺑ ياﻟا نﺎﻟا بﺎﺣأ ﻌﺷ ﺳﺄﺗ<br />
ﻌﻓ ـ ﺣ ﻲﻳ ﺣا ـ ﺎﻣأ ـ ﻌﺳ جﺎﺣ ﻳﻟا ـﻌﻟ مﺎﻌﻟا ﺗﺎﻟ ﺎﺎﻧ يﻐﻟا<br />
ﺎﻬﻓ ﻋ<br />
ﻟﺎﻟا ﻋ ﻏز و لﺎﺷﺑ ﺣا ﻣ آ ﻋ ﺎآ ،ﺎﻧ ﻟﺎﻟا ﻣ نﺎﻀﻣر و لﺎﻟ ﺎﻣأ<br />
ﻣ ﻣ ﻌﺑ مﺎﻟا ﻲﻓ ﺗ ﻲﻟا<br />
( 2)<br />
.<br />
120<br />
ﻟا ﻲﻓ ءﺎﻀﻋﺄآ مﻼﻟا ﻋ ﺻﻟا ﺑا و<br />
ﻟا هه تﻻﺎﻐﻧا ﻌﺑ ﻀﻟا اه ﺎﻀﻳأ زﻳ و<br />
. ﻟا ةﺣﻟا ةاد ﻲﻓ ﻳ يﻟا ﻌﻟا اه ،نﺎﻟا ﻌﺗ ﺣ ﻰﻋ ﻳاﻟا ﺳﺎﻟا ﺣﺎﻟا<br />
ﻟا ﻰﻋ اوﺳا ﻟﻟ عﺎﺟﻻا اه ﻋ ﻌﻟا بﺣ ﻲﻣ بﺎﻏ ﻀﻟا اه آﻳ ﺎآ<br />
ﻣ ﻊﻣ ﻗﻟا ﻌﻟﺎﺑ ﻗ ﻲﻓ ﻋﺎﺗﻷ نذﺄﻟ جﺎﻟا ﻲﻟﺎﻣ ىﻟ ﻲﻌﻟ سﺎﻋ تﺎﺣﻓ ﻣ<br />
. آﻟا ﺣﺗ ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ ﻌﻟا<br />
ﻌﻟا بﺣ ﻋ ﺣ لﻼﺑ و ﻳﻐﻣ ا ﻋ ﻣ آ ءﺎﻋﺳﺎﺑ يﻐﻟا ﻣ آ ﻗو<br />
( 3)<br />
ةرﺎﺷﻟ و 1944<br />
يﺎﻣ<br />
14<br />
ﻟا مﻳ بﺎﻬﻟا ةرادﺑ ﻌﺳ ﻲﻟا ﻟاﻟا ﻟا رﻀﻟ<br />
داﻓﺄﺑ ﺑﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻟا تﺎﻗﻼﻌﻟا ﻰﻟإ دﻌﺗ ﺎﻧإ يﻐﻟا ﻰﻟإ آوأ ﻲﻟا ﻬﻟا هه نﺎﻓ<br />
ﺳﺎﻟا ﻣ ﻊﻟا ﺑ ﺎﻬﺑ ﻊﻳ ﻲﻟا ﻟا ﻌﻟا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﺳﺎﻟا فﺎﻷا ﻣ<br />
رﻀﻟ هأ ﺎﻣ ، ﺎﻣ نﺎآ ﻰﻟا اه ﻲﻓ يﻐﻟ ﻲﺳﺎﻟا طﺎﻟا نأ ﺎﻟ وﻳو . ﻣﺎﻌﻟاو<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻣه راد ﻌﻣ،<br />
ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ هرودو ﻲﻌﻟا ﻟا ﻟا:<br />
شﻳﻣ ﺣا ( 1)<br />
. 306 ص ،2007،اﻟا<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا، 1945 / 5/<br />
4 ﻗ ﻲﻓ ﻳﻟاو نﺎﻟا بﺎﺣأ ﻌﺷ ﺳﺄﺗ ﻀﻣ ( 2)<br />
.<br />
ﻧ رﻟا ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
و ةاوﺎﻟا ةﻳﺟ راﺑ ،اﻟا ﻳﺑ ﻌﻟا ﻳﻟا و نﺎﻟا بﺎﺣﻷ ﻲﻧﺎﻟا ﺎﻌﻟا ةﺄﻬﻟا عﺎﺟا<br />
( 1)<br />
. ناﻌﺳ رآﻟا ﺳﺎر ﺗ<br />
121<br />
1945 سرﺎﻣ 2 ﻌﻟا مﻳ ﻳدﻟﻟا يدﺎﻧ<br />
ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻓﺑ ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻓ ﻣ يﻟا ءﺎﻟا اه<br />
ﻲﻓ يﻐﻟا هادأ يﻟا ﻟا طﺎﻟا ﺎﻳﻳأ ﺑ ﻲﻟا ﺎﺛﻟا ﺗ ﺎآ ،نوﺧ و يﻐﻟا و<br />
ﻋ ﻌﺑ ﻋﺎﺟا راﻏ ﻰﻋ ﻗ ﻟﺎﻋ ىﻣ<br />
ﻰﻋ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻌﺑ ﺗﺎﻋﺎﺟا<br />
( 2)<br />
. ﻳﻟا ﺣ ءارﻵا ﻣ ح ﺣ ﻣ ﺎﻳﺛ نﺎآ يﻟا و ءﺎﻀﻟا<br />
دوﺣ ﻲﻓ نﺎآ ﻟذ نﺎﻓ ، يﻐﻟا ﺑ مﺎﻗ يﻟا ﻲﺳﺎﻟا لﺎﻀﻟا ﻣ ﺎﻧﺎﺟ زﻧ نأ ﺎﻟوﺎﺣ نإ و<br />
ﻲﻟﺎﻀﻟا و ﻲﻓﺎﻟا ﺻﻟا<br />
ﻣ زﻌﺗ ىﺧأ ﺑﺗ ﻲه و ،ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ تﺎﻣاﻟا<br />
. ﻳﻳﻟا ةرﻟا ءﺎﺛأ ﻣﺎه راودا ﻌﻟ ﻌﺑ ﺎﻓ هأ يﻟا و ﺎﺟﻟ<br />
1945 يﺎﻣ 8 ثاﺣأ ﻣ ﻗﻣ<br />
ﻲﻣﺎﺗ ﻲﻓ اآ اﺛأ ﻲﺳﺎﻟا لﺎﻀﻟا ﺳرﺎﻣ ﻲﻓ ﺎهراﺳا و ﻟا آﻟا ﻀﻟ نﺎآ<br />
ﻲﻟوﻟا ﻊﻟا آﺗ و ،ﻟا<br />
ﻳﺗ أﺑ ﻟﺎﻣ و ياﻟا ﻌﻟا ىﻟ ﻲﻋﻟا<br />
ﺗ ﺎﻣو ،1941<br />
ﺳ ﻲﻷا قﺎﻣ ﺻﺎﺧ ،ﻧﺎﻟا ﻟﺎﻌﻟا بﻟا ءﺎﺛأ ﺳﺎﻟا ﺗﺎﺣوﺑ<br />
قﺣ ماﺣا و ﻟا ﻳﺗ ﻲﻓ بﻌﻟا ﺣ ﻗا يﻟا ،1945<br />
ياﻟا ﻌﻟﺎﺑ<br />
ﻊﻓد ﺎﻣ<br />
ﻧاﻓ نﺎﺳ ﺗﻣ ﻋ<br />
( 3)<br />
ﺎهدﻋﻟ ﺎﻧﻓ ﺗ مﺎﻣأ اهو ،ةاوﺎﻟا و لﻌﻟا و نﺎﻧا<br />
يﻟا هﻟا ﻊﻟﺎﺑ ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎﻟا ﺎﻬﻬﺟاو ﻲﻟا 1945<br />
يﺎﻣ 08<br />
تاهﺎﻣ ﻲﻓ جوﻟ<br />
. ءﺎﻟا و ﻳدﻟا و ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻣ فﻻﻵا تاﻋ ﺧ<br />
ﻲﻟا ﻓ ﺎﻧ ﺎﻧآذ ﺎﻣ نﺎﻟا بﺎﺣأ آﺣ ﻳ نﺎآ يﻐﻟا ﻣ ﻟا نأ ﺎﺑ و<br />
ﻌﻟا ﻰﻋ ﻳﻟا ﻬﺑ ﻧﻟا تﺎﻟا ف ﻣ 1945 يﺎﻣ 16 ﻳرﺎﺑ ﻟا ﻋ<br />
ﻳﻟا ﺳ عدوأ و ،ﺑ مﻟا ﻟ ﻲﻟا ﺷرﻷا نﺗ ﻲﻟا ﺎﺛو ةردﺎﻣ ﺗ و،<br />
ﺳ ﻰﻟإ ﻗﺎﻓر ﻌﺑ ﻊﻣ ﻧ ﺛ،ﻬﺷأ ﺛﻼﺛ ﻣ آأ برﺎﻳ ﺎﻣ ﻓ ﻰﻀﻗ يﻟا ﺑ<br />
بﺟ *( قزرﺑ ﺟ)<br />
ﻌﻣ ﻰﻟإ ﻧ ﺗ ﺎهﻌﺑ و ﻬﺷأ<br />
ثﻼﺛ برﺎﻳ ﺎﻣ ﺑ ﻣ يﻟا شاﻟا<br />
اﻟا،<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﺑ،<br />
ﻳﻟاﻧﺎﻟا<br />
بﺎﺣﻷ ﻲﻧﺎﻟا عﺎﺟﻻا لﺎﻋأ ةدﻣ ( 1)<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ءﺎﻀﻟا ﻌﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺑ يﻐﻟا عﺎﺟا ﻀﻣ ( 2)<br />
2ط<br />
،ﻊﻳزﻟا<br />
و ﻟ ﻟا آﻟا ﻲﻟا ﻣ ﺟﺗ ، ﺎﻳﻓإ ﺟا ﻣ : نﻧﺎﻓ ﻧاﻓ ( 3)<br />
. 149 ص ، 1980<br />
.<br />
ءاﻟا ﻋ و رﺎﺑ ﺑ ﻊﺗ قزرﺑ ﺟ -*
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﺗ ﻌﻟا اه ﻐﺑ ﻲﻀﻳراﻗ روﺻ ﺛا ﻰﻋ و ،ﺎﻀﻳأ ﻬﻟا هﺎﻳ ﺎﻣ ﻓ ﻰﻀﻗ و ناهو<br />
ﻳرﺎﺑ ﻋ جﻓأ ﺣ ،ﻊﺑﺎﺳأ ﺛﻼﺛ ﻣ آﻷ مﺎﻟا ﺑ ﻳ ﻟ يﻟا ﻳﻟا ﻌﻣ ﻰﻟإ ﻧ<br />
( 1)<br />
. ﻬﺷأ 08 برﺎﻳ ﺎﻣ نﻟا ﺑ ﺣر ﻲﻓ ﻰﻀﻗ نأ ﻌﺑ 1945 ﻳد17<br />
تﻼﻌﻟا و نﻟا ﻣ ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا ﺗا اﻬﻟ اﺣ ﺎﻳأ هرود ﻋ ءﺎﻌﻟا ﻳ ﻟو<br />
تﺎﺣ اﻧ ذا، مﻼﺳا اﻓ ءادأ و ﻲﻟا ﻲﻋﻟا ﻧ و ﻟ ﺻاﻣ ﻋ آاﻣ<br />
نﻓ ،ﻟاو ﺳﺎﻟا ﺷﺎﻧﻷا دﺎﻧإ و دﺎﺷرا<br />
و ﻋﻟا سورد و ناﻟا ةءاﻗ و آﻟا<br />
ﺟﺎﻟﺎﺑ ﺳﺎﻟا ﺟﺎﻟا طﻼﺧأ ﻰﻟإ ﻧﺎﻟﺎﺑ ﻊﻓد ﺎﻣ اه و ،ءﺎﻟا ﻣ<br />
فﺻ ﻲﻓ ﻣﻟا ءﻻه ﻬﻳ ﺎﻣ نﺎﻋﺳ ﻟ ،ﻬﻋ ﺎﻀﺗو ﻬﻓ ﻳﺎﻧ ﻣﻟا<br />
ﻟا ﻣ آ نﺎآ نﺎﻀﻣر ﻬﺷ ءﺎﺛأ شاﻟا ﺳ ﻲﻓ ﻧا<br />
122<br />
. ﻌﻟا و ﻟا<br />
تادﺎﻬﻟا و ﺎﺛﻟا ﻌﺑ ﺗ و<br />
ﻧﻓ ﺣا رآﻟا و ،ﻳدﺎﺷرا و ﻋﻟا سورﻟا نﺎﺑوﺎﻳ ﻲﻟﺎﺻ ﻌﻟا و يﻐﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳﺧ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﻟا و ﺎﻳﻟا سورﻟ نﺎﻀﻏ ﺣا و ﺳﺎﻟا سورﻟا ﻰﻋ<br />
( 2)<br />
. ﻟا ﺷﺎﻧﻷا و تﺎﺣﻟا و ﻟا<br />
ﺎﻌﻓاد نﺎآ ﺑ ﻲﺣﻼﺻا ﻬﻋ ﺻاﻣ ﻋ ﻟﺎﻣأ و يﻐﻟا ﻟا ﻲﻟ ﻟا ﻳ ﻟ<br />
ﻲﻓ طاﻧﻻﺎﺑ ﻌﺑ ﺎﻓ ﻋ ﺳ ﺎﻣ هو ،ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎﺣوﻸﻟ رﺎﻌﻣ ىﻣ ﻊﻓﻟ ﻟ<br />
ﻲﻓ آرﺎﺑ ﻟذ و 1943 ﻣ ﻬﻳ أﺑ ﻲﺳﺎﻟا يﻐﻟا طﺎﻧ نﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و ،يرﻟا ﻌﻟا<br />
( 3)<br />
تﺎﻧﺎﻟا هه ﻣ ةﻳﻋ ﻧ ﻰﻋ ﺎﻧﻋ ﺣ<br />
. 1945<br />
* اﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ ﺎﻌﻟا ﻟا تﺎﻧﺎﺑ ﻊﻳزﺗ<br />
ﺳ ﻧﻟا ةرادا ف ﻣ ةردﺎﻟا ﺎﺛو ﺑ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 278 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 1)<br />
ﺳﻟا ،2ج،<br />
ﺻﺎﻌﻣ تاآﻣ لﻼﺧ ﻣ ﻲﺳﺎﻟا و ﻲﻣﻟا حﺎﻟا : نﻌﻟا ﺑ هاﺑإ ﻳ نﺎﺣﻟا ﻋ(<br />
2)<br />
. 366 ص ، 1984 ،اﻟا ، بﺎﻟ ﻟا<br />
و 1942 ﺳ ةهﺎﻟﺎﺑ ﻲﺑﻌﻟا بﻐﻟا ﻣ ﻳﺟﺎﻬﻟا ﻣ ﻋﺎﺟ ﺎﻬﺗﺄﻧأ : ﻟﺎﻟا ﺎﻳﻓإ ﻋ عﺎﻓﻟا ﻬﺟ -*<br />
نﺎﻟ ثﻼﺛ ﻰﻟإ ﻬﻟا ﻗ و ﻲﻧﻼﺗرﻟا ﻀﻟا ﻣﺎﻌﻟا ﺑﺎﻟا و ﺣ ﻀﻟا ﻟا ﻰﻟإ ﺎﻬﺳﺎر تﺳأ<br />
ﻧﺗ ﻋ عﺎﻓﻟا ﻟ<br />
-2<br />
ﻲﻧﻼﺗرﻟا ﻀﻟا و رﺎﻣ ﻣﻷا فاﺷإ ﺗ اﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ ﺎﻌﻟا ﻟا-1<br />
ﺑرﺎﻐﻟا ﻟا ﺎﻬﻋ فﻳ بﻐﻟا ﻋ عﺎﻓﻟا ﻟ -3<br />
ﻗرﺑ ﻟا و ﺣ ﻀﻟا ﻣ ﺎﻬﻋ فﻳ<br />
. هزﻷﺎﺑ<br />
ﺑ ﺧﻣ ،اﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ ﺎﻌﻟا ﻟا ﺳﺎﺑ ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻌﺑ هﺎﺗا ﻧﻟا ﺳﺎﻟﺎﺑ ةدﻣ تﺎﻧﺎﺑ ( 3)<br />
.<br />
ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ، يﻐﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
نوﻳ ﻻ و ﻟﺎﺳر ﺎﻬﻓ اودأ و ﻻإ ﺻﻓ نﻌﻀﻳ ﻻ ﻬﻧأ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑأ ﻰﻋ ﺎﻧﻬﻋ ﻟ<br />
ﺧاد تﺎﺎﻟ ﻬﻀﻌﺑ ﻳﺑ ﺳ يﻟا ءﻲﻟا ه و ،ﻣﻸﻟ<br />
ﻓ ﻰﻟإ ﺎهﻟﺣو ﻻإ ﺑ<br />
ﻗ و ،اﻟا ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ةرــــــﻟا عﻻﻧا ﻰﻋ اﻬﺷ ( 14)<br />
ﻳرﺎﺑ و ،ـــــﺳﺎﻟا و ﻣرﺎﻌﻟا ﻳﻟا بﺣ<br />
. ﺟرﺎﺧ ﺎﻬﻣﻳ نأ ﺻﻟا ﻟ ﺗ ﻟ ﺎﻣ ﻟا<br />
123<br />
يﻐﻟا تﺎﻣﺎﻬﺳإ و يرﻟا ﻌﻟا<br />
ﻋ ﻌﺑرأ ﻣ آأ روﻣ دﻌﺑ<br />
ﻰﻟإ ياﻟا ﻌﻟا ﻊﻓﻧا و كرﺎﻌﻟا تﺷا<br />
ﺎﻣ ﻟوـــــﻣ ﻓ ـــــﺣ يﻟا مﺎﻌﻟا ﺎﻬﻋﺎﺟا نﺎﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ تﻧ<br />
1956<br />
ﻳأ . ةرﻟا فﺻ ﻲﻓ طاﻧﻻا و فﺎﻟﻻا ﻰﻟإ ﺣاﺻ ﻋد و ،رﺎﻌﺳﻼﻟ عﺎوﻷا ﻟإ ﻟأ<br />
ﻣﻟا ﻲﻓ وأ ياﻟا عرﺎﻟا طﺎﺳوأ ﻲﻓ<br />
ﻳﺎﻳ<br />
07<br />
ءاﺳ ، ﺧرﺎﺻ ﻌﻓ دودر نﺎﻟا اه ثﺣأ<br />
ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ و، ةرﻟا ةدﺎﻗ ﺑ ﺣر و ﺗو ﺳارد ﻰﻋ سﺎﻟا ﻧا ﻧﺎﺟ ﻓ ،ﻧﻟا<br />
ﻳﺗ ترﻓ ،ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻳرﻓ تاءاﺟإ تﺗا و ﻳرﺎﻌﺳﻻا تﺎـــــﻟا ﺗﺳا<br />
ةﻣ ﺎﻬﻳﻟ ﻰﺗ و ﺎﻬﻌ ﻗ ﻣﺎآ ﺎﻟا<br />
ﻣ ﻧ ﺎﻬﻋ ضﻌﺗ ﺑ ﺑﺎﻗﻟا تﺎـــــﺣ<br />
ءﺎﻀﻋأ ﻰﻋ ةدﻣ ﺑﺎﻗر ﻓ ﺎآ ،مﺎﻳﻷ ﺎهروﺻ نﻌﻳ وأ ﺎﻬﺗاﻓ ﻌﺑ نﻓﻳ ﻣﻳ<br />
ﻲﻟا ﺎﻟﺎﺑ ﻬﺑ ﺎﻓ ﻌﻟا ءﺎﺑأ ىدﺎﺗو<br />
( 1)<br />
ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﺎﻬر ﻋا و ﻌﻟا<br />
. ﻬﻋ<br />
ءﺎﻀﻟا ﻐﺑ ﻬﻟ ﻧﻟا تﺎﻟا ﺎهﺄﺗ<br />
ﻲﻧﻟا ﻟﻟا مﺎها آﻣ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﺑ يﻐﻟا ﻣ ﻟا نﺎآ ءﺎﺛﻷا هه ﻲﻓ<br />
وأ ﻬﺳ و ﻧﺎﻟا ﺻﻟا رﺎﺧﻻ ﺣﻼﺻا ﺳرﻟا خﺷ تﺎآﺗ ﻌﺑﺎﻣ و ﻳﻟا ﻲﻓ<br />
ﻟا ﻓﺎﻣ ضﻌﺗ ﺎﻣﻋ<br />
1956<br />
سرﺎﻣ ﻲﻓ ﻧأ ه ةرﺧ ﻣﻷا ﻣ داز ﺎﻣ و.<br />
ﻬـﻗ<br />
يرﻟا ﻌﻟﺎﺑ هﻟا ﻳاﻟا ﻲﻟﺎهﻷا ﻣﺎﻋ يﻟا ﻲﺳرﻟا ﻲﺳرﺎﻣ نﺎﺳ ــــﺑ<br />
،ﻲـــــــــﻟا ﻳﻟا ﻬﻟ ﻟا اﻟا ﺣا ﻓ ﺎهﻧ ﻲﻟا و لﺎﻏا ﻋ ﻰﻟإ ﺣﺑ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
356 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : نﻌﻟا ﺑ هاﺑا ﺑ نﺎﺣﻟا<br />
ﻋ(<br />
1)
ـــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
،*<br />
ﺣﺣ ﺎر ﺣا<br />
50<br />
ﻬﺑ ﻣ ﺎﻣ<br />
13<br />
ﺣ ﻲﻓ ماﻋا ﻧﻟا ةرادا تﻧ ﻟ ﺎﻣﺎـــــﻧا و<br />
ﻣ ﺎﻗ تﻋأ و قﻼﻋﺑ ﻋﺎﺳإ جﺎﻟا ،ﻳﺷﺑ ﺑار جﺎﻟا ،ﻲﺑﺎﻌﻟاهﺎﻟا ﻣ<br />
124<br />
( 1)<br />
. ﻬﻣﻌﺗ و ﻬﻣ ﺳ ﻣ اﻋ<br />
ﻳ ﻋ اه و ﺎﻟا ﻲﻓ جرﻣ ﺳا نأ و ه ﺣ ﻲﻟا ةﻣاﻟﺎﺑ يﻐﻟا ﺧا<br />
ﻟﺎﻋ ﻣﺎﻋ ﻊﻣ ةﻣ تﺎﻗﻼﻋ ﺑﺗ ﻧﺎآ يﻟا ﺣا ﺑ ﻟا ﻋ ﻲﻣﺎﻟا ه و ﻓرﺎﻌﻣ ﺣا<br />
لﺎﻣأ ﻣ ﻓﻬﻟا ﻌﺑ ءﺎﺳﺄﺑ فﻋ و ،ﻟا ﻣ ﻰﺳﺎﻓ ﺎآاﺷا نﺎآ يﻟا و ﻗ<br />
( 2)<br />
ﻲﻟا ﻳﻟا ﻲﻓ هدﺟ و ﻳﺎﻬﻟ ﺎﺳ نﺳ ﺛدﺎﻟا هه نأ يرﻳ يﻐﻟا ﻳ ﻟ و يﻐﻟا<br />
يﻐﻟا ﺎﻬﻋ ﻲﻟا ﻗ ،ﻟا ءﺎﻌﻟا ﺑ اﻌﻣ أﻟ ﻣﺎﻣأ بﺎﻟا ﻓ ﻲﻟا و ﺎﻬﺣأ<br />
ﻳاﺑ ﻧﺎآ ﺎﻣ<br />
رﺑ ﻣﺎﻟ ﻳﺎﻬﻧ ﺛدﺎﻟا هه ﻧﺎآ ﺎﻣ رﺑو ،ﻟ ﺎﻣﺎﻣ ﺎهرﺎﺧا و ﺎﻬهأ ﺣأ و<br />
قﻟا ﻲﻓ ﻳﻟﺎﺑ و ﻲﻟوﻟا ىﻟا ﻰﻋ ﺑﺗ ةﻟا هه ﺎﻬﻓ ضﺳ ىﺧأ ﺣﻣ<br />
. ةﻟا ﺗ ﻲﻓ ﻟا آ ﻗ نﺎآ يﻟا ﻲﺑﻌﻟا<br />
ﺎﻧﻓ ﻲﻓ يﻐﻟا<br />
مﺎﻧﻼﻟ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳرادا تﺎﻟا ﺎﻬﺗﻋأ ﻲﻟا ﺎﻟا ﻧا يﻐﻟا ﻣ ﺧأ نأ ﻌﺑ<br />
هه ﻣ ﻲﺣ جﻣ ﻲﻓ ﻳ اﺑ و ، ﻳﻟا ﻣ ﻰﻋ ﻣﻷا ﺧا ﻟا ﻓﺎﻣ ﻟ<br />
ﻬﻣ<br />
سرﺎﻣ<br />
31<br />
مﻳ ﻳﻟا و ﻗﺎﻟا ﺣر تأﺑ و ،اﻟا ةردﺎﻐﻣ ﻻإ ﺎﻬﻣ صﺎﻣ ﻻ ﻲﻟا رﻟا<br />
،ﺎﺳﻣ ﻧ جوﻟ رﺎﻌﻣ ﺳا ﺗ ﺧ ﺎﻗﺻأ ﻟ ﺑد ﺣ اﻟا ﻳﻣ ﻧ<br />
1956<br />
( 3)<br />
ـــﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﺎــــــﺳﺑ لﻧ و ، 1956ﻳﻓأ9<br />
مﻳ اﻟا ﻳﻣ ةردﺎﻐﻣ<br />
ﻣ ﺗ و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺳأر ﺑ لوﻷا ﻌﺗ ﻰﺗ ةﺑ ﻳﻣ بﻗ ﻋ يﺑ ﻟ و ( 1956 -1911)<br />
ﺣﺣ ﺎر ﺣا -*<br />
ﻬﻌﺑ ﻣﺎﻌﻟا ﺑﺎﻟا ﻰﻟﺗ1945<br />
ﺳ ﻌﺑ ﻻإ ﺎﻬﻟإ ﻌﻳ ﻟ و 1934 ﺳ زﺎﻟا ﻰﻟإ اﻟا ردﺎﻏ ﻗ ﺛ<br />
ةرﻟا عﻻﻧا ﻣ ﺳ ﻌﺑ ﻬﺳا ،ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ لﺎﺟر ﻣ ﻟا ﻋ ﻲﻟا ﻣ لوأ نﺎآ ،ﻳدﺎﺑ ﺑا<br />
82 ص نوﺧو<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻌﻟ 2ج<br />
،20<br />
و 19 ﻧﻟا اﻟا مﻼﻋأ ﻌﻣ ﻧا ﻳﻟ ،ﻳﻳﻟا<br />
300 ص ،1984،ﻗ<br />
ﻌﻟا راد ،2ج،ﻋﻟا<br />
و ﻟا ﺑ عاﻟا ،ﻲﻧﺎﺣ ﺣا ( 1)<br />
. 175 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،ساروﻷا ﻳرﺎﺗ:<br />
نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 2)<br />
.<br />
176 ص ، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻣ ﺣﻼﻟا ﻳاﻟا فﻻﻵ ذﻼﻣ ﺎﻬﻧأ رﺎﻋا ﻰﻋ ،ﻧﻟا ﺳاﻟا و تاﺑﺎﻟﺎﺑ<br />
ﻟ اﻬﺗ كﺎه ﻳﻟا ﻬﻟ ﺎﻳﻼﺧ نﻳ<br />
اﻧﺎآ ﻳﻟا وأ اﻟا ﻲﻓ ﻧﻟا ﻟاﻌﻟا ف<br />
ﻰﻋ يﻐﻟا ﻋﺎﻟ ﺎﺳﻣ ﻳﻣ ﺗ ﻟ ﻲﻋاوﻟا هﻬﻟ و ،<br />
125<br />
( 1)<br />
ﺎﻬﺗاذ ﺎﻧﻓ ﻰﻟإ ةرﻟا<br />
ﺟﻟ ﻼﺳ ﻳ ﻌﻟ ، ﻟﺎﻳﻻا دوﻟا ﻣ ﻳﻟا نﻟ ﻳﻣ ﻰﻟإ ﻳ ﻌﺟ ﺎﻣ راﺳﻻا<br />
ﻗﺎﻓر ﻌﺑ ﻓر ﻌﻣ دوﻟا ﺷ ﻟ ،ﻟﺎﻳﻻا<br />
دوﻟا رﻋ لوﺎﺣ ﻗ و ،ﺎﻧﻓ جرﺎﺧ<br />
. ﻲﺳر ﻳﺑ ﻻإ ﻟذ ﻌﻣ ﺎﻧﻓ نآ<br />
ﻋ ﻳ ﻳﻬﺷ ةﻣ ﻣ برﺎﻳ ﺎﻣ آﻷ ﻧﻟا نﻟ ﻳﺑ يﻐﻟا ﻣ ﻣ ﻟ<br />
ﻟ ﻳأ ﻲﻓ هﻣأ ﻳ ﻗ يﻟا ﻲﻧﻟا ﻟﻟا ﺧ ﻋ دﺎﻌﺑﻻا و ﺎﻧﻓ ةردﺎﻐﻟ ﺳ<br />
ﻧ ﺟﻟا و نﻟ ةردﺎﻐﻣ ه و يأر ﻰﻋ ﺳا ةﻟا هه ﻟ و ،<br />
( 2)<br />
اﻟا ﻰﻟإ<br />
هﻌﻓ<br />
* ﻲهاﺑا ﻟﺎ ﺣا رآﻟا ه و ﺎﻧﺑ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ ﻌﺑ ﺗا ﺣ ﻳرﺎﺑ<br />
ﻧﻟا دوﻟﺎﺑ اروﻣ ﺎﻧﻓ ةردﺎﻐﻣ ﻣأ ﻟ ﺑد و كﺎه ﻬﻟا ﺎﻳﻼﺧ ىﺣﺑ نﺎﻌﺳا يﻟا<br />
( 3)<br />
. ﻣ ﻰﻟإ لﺧﻟا ةﺷﺄﺗ ﻣ ﻲﻟا اﻳﺳ ﻲﻓ ﻳﻟا ةرﺎﻟﺎﺑ لﻧ ﺣ<br />
ﻳﻳﻟا<br />
ةرﺎﻟا ﻣ ةﺷﺄﺗ ﻰﻋ لﻟا و ﻳﻳﻟا ﻧﻟا دوﻟا ﻋ روﻟا اه نﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و<br />
ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا ردﺎﻏ نأ و ﺳ ﻓ ،ﻳاﻟا ﻣ ادﺎﻌﻣ ﻼﺳ ﻧﺎآ اﻳﺑ ﻳﻟا<br />
ﻰﻟإ ﺑﺎﻟا ﻣ اﻧﺎآ ﺣ ﻟا ﻧ ﻣ سرﺎﻣ ﻬﺷ ﻲﻓ ﻳﻟا ﺑ سﺎﻌﻟا<br />
ﺑا ﻟا و<br />
ﻲﻧﻟا ﻓﺗ وأ ﻲهاﺑا ءاﺳ ﻗﺎﻓر ﻣ ﺳا ﺑ يﻐﻟا ﻟا لﻧ ﺎﻟ<br />
. ﻣ<br />
ﻋ ﻓر ﻣد ﻣ ﻲﻓ ةرﻟ ﻼﻣ ﻌﺑ ردﺎﺑ يﻟا ةهﺎﻟﺎﺑ ﻳﻟا ﻬﺟ ﻣ ءﺎﻀﻋأ و<br />
ﻣﻷا ﺣ ﻲﻓ و ، ﺎﺳر حﺎﻟا ﺣﻣ تأﺑ و ةرﻟﺎﺑ يﻐﻟا ﻟا كاﺑ و يﻬﻣ ﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
راد ،1962<br />
-1954<br />
ﻲﻧﻟا باﻟا ﺧاد ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ بﺣ ﻌﺑﺎﻟا ﻳﻻﻟا:<br />
نورﺎه ﻲﻋ ( 1)<br />
. 86 ص ،2007<br />
،اﻟا<br />
،ﻟ ﻟا<br />
45 دﻌﻟا ﻓﺎﻟا ﻣ لﺎﻣ رﺳ ﻲﻓ يﻐﻟا نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ ( 2)<br />
ﻋ يﻟا و ﺎﻧﺑ ﻳاﻟا ﻟا ﻟ مﺎﻌﻟا دﺎﺗﻻا ةﻟا هه ﻲﻓ سأﻳ نﺎآ ﻲهاﺑإ لﺎ ﺣا -*<br />
92 ص ﻌﺑﺎﻟا ﻳﻻﻟا نورﺎه<br />
ﻧا 1955 ﻳﺟ 5 ﻲﻓ ﻳرﺎﺑ ﻲﻟﺎﺗﻣ تﺎﻋﺎﻗ ىﺣﺑ ﻲﺳﺄﻟا هﺗﻣ<br />
99<br />
ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،نورﺎه ﻲﻋ(<br />
3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
هﺎﻧﺟو ﻣﻷا اه و ﺎﺗزﺑ ﻲﻟا تﺎﻣﻌﻟا ﺣ ﺎﻧﻓ ﻲﻓ طﺎﻧ يﺄﺑ ﻳ ﻟ يﻐﻟا ﻟا نأ<br />
ﻧﻟا ﻲارﻷا ﻰﻋ ﻋﺷ ﻏ ةرﺑ ﻣ و ﻟا ﻣ ﺣﻼﻣ ﻟ ﻟﺎﺑ ﺎﻌ<br />
ﻟ ﻰﻳ ﻟ ﻟﻟ رﻋ ﻣ يﻐﻟ ﻟﺎﺑ ﻧﺎآ ﺎﻧﻓ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ و، ﻬﺟ ﻣ اه<br />
. ﻣد<br />
ﻰﻟإ ﻓ ﻳ مﻳ لوﺄﺑ أﺳ ﻳرﻟا هدﻬﺟ ﺎﻧإو ﺎﻬارأ ﻰﻋ طﺎﻟا<br />
126<br />
( ﺎﻳرﺳ<br />
) ﻣد ﻲﻓ يﻐﻟا طﺎﻧ<br />
ﻌﻟا و ءﺎﻧﻻا ﻋ ﻓ ﺎﺗﺎﻧ ﻟ ياﻟا و يرﻟا ﻌﻟا ﺑ طﺎﺗرﻻا نأ ﻊﻗاﻟا<br />
دﺎﻌﺑإ ﻋ كﺎه ةﻟا ، ﺎﻳرﺑ ﻳاﻟا ﻟﺎﻟا ﺟاﺗ ﻋ ﺎﺗﺎﻧ نﺎآ ﺑ ،ﻲﻣﻟا<br />
،ﻟ ﻰﻣ ﺎﻬﻟ هرﺎﺧا و 1852 ﺳ ﺎﻳرﺳ ﻰﻟإ اﻟا ﻣ ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻸﻟ ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا<br />
ﺎﻣﻼﻋإو ﺎﺳﺎﺳ ﻳرﻟا ﻬﻧاﺧإ ﻧﺎﺑ ﻻﺎﻌﻓ ارود ﺎﻳرﺑ نوﺟاﻟا نﻳاﻟا ﻌﻟ ﻗ و<br />
ﻲﻌﻟا ﻗﻟا ﺗ ﺎآ ،ﻳاﻟا ﻀﻟا ةﺻﺎﻟ ﻌﻟا و ﻟا ﺟأ ﻣ ﺎﻳﻌﺗو<br />
ﻰﻟإ ﻰﻗﻳ ﻻ ﻬﺗﺎﻣﻟ ﻗﻣ يﻷ ﻳﻟا دﺎﻧﻻا و<br />
ﻳاﻟا ةرﻟ ﻟا ﻳﺄﻟﺎﺑ يرﻟا<br />
وأ تاهﺎﻟا ﻳ ﻋ ءاﺳ ﻟﺎﻣ ، ﻳاﻟا ﻳﻟا بﻟ ﻣﺎﻟا ﺎﺳﻟا و فاهﻷا<br />
اوو لﺎﻌﻓ ﻗﻣ ذﺎﺗﻻ ﺑﻌﻟا ﻌﻣﺎﻟا ىﻟ ﺧﻟاو ،ﺎﻧﻓ ﻌﺎﺑ ﻲﺑﺎﻟا ﻟا ﻲﻓ<br />
( 1)<br />
. ﻟا ﺑﻌﻟا<br />
ﻲارﻷا آ ﻳﻟ ﺗ نود ﻳﻣ و<br />
،ﻣد ﻲﻓ ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ ﻟ ﻣ ﻓ ﻌﺑ دﻬﻟا و ﺑاوﻟا هه تزﻌﺗ ﻟ<br />
ﻋﺎآ يﻐﻟا ﻣ ذﺎﺳﻷا ﺑ ﻟ و ،يﻬﻣ ﻟا ﻋ ﺎﻟا ﺳأر ﻰﻋ ﻋ يﻟا و<br />
ﻣ ﺎﻬﺗادﺎﻗ ﻊﻣ<br />
وأ ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ﻌﻟا ةﻋﺎﻟا ﻊﻣ ءاﺳ ةو تﺎﻗﻼﻋ نﻟا ﻧ و ،ﻟ<br />
ةرﻟ ﻣ و ﻊﺳاو يرﺳ ﻋﺗ ﻋ ﺻاﻟا اه آ ﺣ ءارزﻟا و ﻲﺗﻟا ﻟا<br />
ﻣه راد ،(<br />
1962<br />
( 2)<br />
. ﻳﻟا ﺎﻬﻌﺷ لﺎﻀﻧ و ﻳاﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 3ص<br />
، 1960 ﺑآأ 3ﻲﻓردﺎﻟا<br />
،78<br />
دﻌﻟا : هﺎﻟا ةﻳﺟ ( 1)<br />
-1954)<br />
ﻳاﻟا ةرﻟا هﺎﺗ ﻟوﻟا ﻗاﻟا و ﺑﻌﻟا ﺳﺎﻟا : ﺑد<br />
ﻋﺎﺳإ ( 2)<br />
.<br />
83 ص ،2007،<br />
اﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
لﻼﻐﺳا ﻰﻋ اﻟا ﻲﻣ و يﻐﻟا ﻋ ﺎﻟود ياﻟا ﻲﺳﺎﻟا دﺟﻟا<br />
ﻋﺗ فﻬﺑ و<br />
ﻓ ةﺷﺎﻣ اﻟا كاﺷا و ﻳاﻟا ﻀﻟﺎﺑ ﻟ ﻲﻟود ﻊﺑﺎ ﻟ ﺎﻳرﺑ ﻲو ثﺣ يأ<br />
ﺎﻳرود نﻳاﻟا ﻓ كرﺎﺷ يﻟا و ،<br />
( 1957<br />
127<br />
ﺑآأ<br />
ةدﺎﻗ ﻊﻣ ﺗو ﻊﺑ ﺳﻟا دﻓﻟا ﻊﻣ ءﺎﻟا و مﺎهﻻا ﻟ<br />
)<br />
ﻲﻟوﻟا ﻣد ضﻌﻣ ﻲﻓ ثﺣ ﺎﻣ<br />
ةهﺎﻟا هه اﻐﺳا ﺎآ<br />
آأ و ﺗرﺎﻳﺑ اﻟا حﺎﺟ ﺧ يﻟا ﻧ ﻲﺗﻟا ﻟا ﻬﺳأر ﻰﻋ و ﻳرﻟا ﻣﻟا<br />
( 1)<br />
. ﻳاﻟا ﻀﻟا ﻧﺎﺑ ﺗ نود ﻣﺣ فﻗو<br />
ﻀﺗ يﻟا يرﻟا ﻳﺄﻟا<br />
آ ﻰﻋ ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا ﻋ ﻓ يﻌﻟا ىﻟا ﻰﻋ ﺎﻣأ<br />
ﺟ ءﺎﻀﻋأ ﻣ قﻓ ﻳرﺗ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ،ﻣ ﻳ ﻋ ﻳﻋ تاﻌﻣ و ﺳأ لﺎﺳرإ<br />
كﺎه نﻳاﻟا ــــﻟا نﺎآ ﺎآ<br />
ﻟا دﺎﻋﻷا<br />
( 2)<br />
يــــﻌﻟا ناﻟا ﻰﻋ ﻳرﻟا ﺎﻬﻓ ﺎﺑ ﻳﻟا<br />
و تﻻﺎﺣﻻا ﻲﻓ نآرﺎﻳ و تادﺎﻬﻟا ﻣ ﻟا ﺣ ﻳرآ نﻣﺎﻌﻳ<br />
آرﺎﻣ ﻰﻟإ ﻟذ ىﻌﺗ ﺑ يرﻟا يﻌﻟا يﻟا ﻳﺗﻣ ﻳرﺳ طﺎ و دآ ﺳﻟا<br />
ﻣ و ﺎﻳرﺳ ﺑ ةﺣﻟا ﻰﻋ ءﺎﺳﻻﺎآ ، ﻳوﺣﻟا تاءﺎﺳﻻا ﻲﻓ ﻰﺣ ﻬﻀﻌﺑ<br />
آﻧ ﻲﻟا و ﻬﺗﻻﺎﻐﻧا<br />
. 1958<br />
ﺳ<br />
تدﻌﺗ ﻓ ، ﻓ ﺎﻧأ آذ ﺎﻣ ﻰﻋ ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا طﺎﻧ ﻳ ﻟ و<br />
ﺎهﺣ و ﻣ ﻰﻋ ةﻣ ﻳاﻟا ﻲﻓ ﻧﺎآ ﻲﻟا ةﺧﻷا هه ﺑﻼﻟا تﺎﻌﻟﺎﺑ ﻬﻣﺎها ﺎﻬﻣ<br />
ﺳارﻟا ﻟا ﻣ دﻋ ﻰﻋ لﻟا ﻣ ةهﺎﻟﺎﺑ ﺎﻬﻣ ﺳاﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗ ﺣ<br />
( 3)<br />
1951 مﺎﻋ لﻼﺧ اــﻟا<br />
ءﺎﺑﻷ ﻳﻟا فرﺎﻌﻟا ةرازو ﻣ وأ ـــهزﻷا ﻊﻣﺎﻟا ﻣ ءاﺳ<br />
هراﺳا و ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻰﻟإ ﻲهاﺑا ﻟا ﻟا ﺣر ﻌﺑ و ، ﻟ ﻟﺎﻟا ماﻋﻷا و<br />
ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻣ آ ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟ ىﺧأ ﻣ ﻰﻋ لﻟا ﻣ ﺗ ةهﺎﻟﺎﺑ<br />
ﻲﻓ ﺟﻓ ﺎﻬﻧوﺷ فﻳ و تﺎﻌﻟا<br />
هه ﻰﻋ ﻟا ﻣ فﻳ يﻟا آﻟا ﺎﻣأ، ﺎﻳرـــــﺳ و<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 6 ص ،1961<br />
ﻳﻓأ 25 ﻲﻓردﺎﻟا ، 94 دﻌﻟا : هﺎﻟا(<br />
1)<br />
. 1 ص ، 1960 ﻳﻓأ 4 ﻲﻓردﺎﻟا 65 دﻌﻟا : هﺎﻟا ( 2)<br />
.<br />
1ص<br />
، 1951 ﺳ ،151<br />
دﻋ، 9ﻟا:<br />
ﺎﻟا ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻻ ادﻬﺟ يﻐﻟا و يﻬﻣ ﻣ آ ﻌﻟ ﻗ و ، مﺎﻌﻟا تﺎﻗوأ ﻌﻣ ﻲﻓ ه ـــﻳ ﺣ ةهﺎﻟا<br />
و ﺎههﺎﻌﻣ ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟ ﻳرﻟا<br />
ﻋ ،ﻲﻌﻟا ﺳﺎﺑ<br />
)<br />
128<br />
ﻳﺎﻋﻟا ﻰﻋ لــﻟا ﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﺑ نﺎﻬﻳ<br />
ه و بﻼ ةﻋ ﺎﻳرﺳ ﻰﻟإ ءﺎﻌﻟا ﻌـــــﻟ ﻰﻟوﻷا ﺑﻼﻟا ﻌﻟا<br />
ﻋ ،شﺎﻳ ﻰﻀﺗﻣ ،نﺎﻗ ﻲﺑﻌﻟا ،ﺷ نﺎﺣﻟا ــﻋ ،ﻲﺣﺎﻳﻟا ﻲﻋ ،ﻲﺑﻌﻟا مﻼﻟا<br />
( 1)<br />
. ( ﻲﻟاﻋ ﻟو ا ﻋ<br />
و،رﺎﺧ ﻣ ،ﻰﻋ ﺑ ﻲﺣ ،ﻲﺗﺎﻧز نﺎﺣﻟا<br />
ﻊــو ﻳاﻟا ةرﻟ ـــﻟا ﻌﻟا ﺎﻬﻋ تﻬــﺻ ﻲﻟا ةرﺎﻟا دﻬﻟا هه ﻌﺗ و<br />
ﻰﻟإ ﺎﻳرﺳ ﻟﺗ ﻰﺣ ،ﺑﻼﻟا دﻓﻟا داﻋإ ةدﺎﻳز ﻰﻋ ﺻﺣ و ﻳﻟا ﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﻟﺎﻀﻧ<br />
. ﻬﻟ يرﺛ عﺎﻌﺷإ<br />
آآ ﺎهرود ﻣ ﻳ ﻟ و ﻳاﻟ ﻟﺎﺑ ﻲﻓﺎﺛ عﺎﻌﺷإ آﻣ<br />
ﻣد ﻣ اﻟا تﺻ و يﻐﻟا<br />
ﻌﺟ ﺎﻣ ،ﺎﻬﺗرﺛ و اﻟا صﺑ ﻣﻼﻋا ﺣﺎﻟا ﻋ ةﻌﺑ ﻰﺗ نأ ــــﻣد ﺄﺗ ﻟ<br />
ﻳاﻟا ةرﻟا ﺣ ﻲﻓ ةﺣاو ﻟ ﺗ ﻟ ﻳرـﻟا مﻼﻋا ﺎﺳو نأ ﻰﻋ ﻊﺗ تادﺎﻬﻟا<br />
نﻟواﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا ــــــﻟا ﻣ ﻟ و مﺎــــــﻟا ﻲﻓ ةﻌﻟا<br />
ﻳاﻟا ﻟﺎﻟا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ<br />
ﻬﻟﺎﻣأو هاؤﺑ آﻌﻟا ﻲﻓ مﺎﻬــــــﺳا ﻬﺗﺎﺟاو سﻗأ ﻣ اوﻋا ﻳﻟا و ﻟا اﻬﺑ ﻬﺳارد<br />
ﻗ و ،اﻟا ﺳﺎﺑ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ يوﻳ نﺎآ ﺎﻣﻼﻋإ ﺎﺗﺻ نآ ﺎﻣ ﻳﻟا و ﻟا ﻲﻓ<br />
ﻣ ﻳرﻟا تﺎﻟا ﻣ ﺎﻟﺎ ﻣد ﻲﻓ ﻣﻼﻋا ﻌﻟا يﻐﻟا ﻣ<br />
ـــــﻟا سأﺗ<br />
حﺻ ﺣ ءﺎﺟﻟا ﺣ و ءاﻟا ﻟ ﺎﻣ نﺎﻋﺳ و<br />
( 2)<br />
ﻣﻼﻋا ﺎﻬﺎﺳو ﻲﻓ ـــــﻓ اﻟا<br />
ﻣد ﻲﻓ ﻳﻟا ﻬﺟ ﻣ ﻰﻟوﻷا ةﻟا ﺗ و ﻣد ﻋاذإ ﻣ ةﺎﻟا اﻟا تﺻ<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ةرازو ، 1985 ﻧﻳ،ﻳﺎﻣ 87 دﻌﻟا ﻓﺎﻟا ﻣ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ﻲهاﺑﻻا ﻟا:<br />
ﺑار ﻲآﺗ(<br />
1)<br />
. 87 ص،<br />
اﻟا ﺣﺎﻟا و ﻓﺎﻟا<br />
ﻌﺟ جﺎﻧإ ،تﻼﻣﺄﺗ و ثاﺣأ ﻳاﻟا ةرﻟا ـ لﺎﻣ ـ ﻳﻟا آﻌﻣ ﻲﻓ مﻼﻋا رود : ﻲﺑ ﻣﻷا(<br />
2)<br />
.<br />
183 ص ،1994،<br />
ﺗﺎﺑ ﻲﻓﻗ ﻌﻣ ،ﺗﺎﺑ ﻓﻧ لوأ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﺳﺎـــــﻟا ﻌﺗ و ﻟا حﺎﻟا ﻋ ﻳﺑ ،ﻼﻣﺎآ<br />
ﻣﺎﻧﻟا ﺑ ءﻰﻋ يﻬﻣ ﻣ هﺎﻟا<br />
ﻣ ﻊﺑ نﺎﻌـــــﺳﻻا ﺗ ﺛ ،يﻐﻟا ﻣ ﺎﻧﺎﺣأ هﻋﺎﻳ مﻳ آ ﻟذ و ،يرﺎﺧا ﺗ وأ<br />
مـــﺑ ﺎﻣﻳ ﻣﺎﻧﻟا ﻰﻋ نﻟواﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا ﻣد ﻌﻣﺎﺟ ﻲﻓ ـــﺳراﻟا ﻳاﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
. هﻏ و ﻟا رﻣ و جوﻋﺑ ﻣ ،يوﻗ<br />
ﻲﺷﺎﻬﻟا ﻬﻣ آذا و<br />
ﻳﻷ ﻊﻀﻳ ﻻ اﺣ نﺎآ ﻧا ه ـــــﻣد ﻋاذإ ﻲﻓ ياﻟا ﻣﺎﻧﻟا ﻣ ﺎﻣ هأ نﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و<br />
ﺎﻬﻟﺎﻧﺎﺑ ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ﻟا ﻐﺗ نأ ﻏ ردﺎﻟا ﻌﺑ هآﺗ ﺎﻣ ـــﺣ عﻧ يأ ﻣ ﺑﺎﻗر<br />
نﻟوــﻟا بﻋأ ﺣ ،لاﺣﻷا ﻏ ةﻟا ﻳرﻬﻟا ﻣ ﺎﻬﺟوﺧو 1961 ﺳ ﻣ ﻋ<br />
ﺎﻬﺑ ﻊﻣﻟا صــﻟا ـــﺗ ةرو ﻋ يﻬﻣ ﻟا ﻋ ﻣﺎﻧﻟا ﻰﻋ فـــــﻟ دﻟا<br />
راﻗ تﺗا و ﻟذ ﻀﻓر يﻐﻟا ﻬﺳأر ﻰﻋ و ﻳاﻟا ﻌﻟا نأ ﻻإ ،ﺎﻬﺗ ﻗ ﺑﺎﻗﻟ<br />
ﻀﻟا لوﺎﺗ ﺑ ﻲﻟا<br />
( 2)<br />
ـــــﻣد<br />
ﻋاذإ ﻣ اﻟا تﺻ ﺳ ﻋ و ﻟا ﻗو<br />
129<br />
. ﻣﺎﺷ تاﺻأ و ىؤﺑ ﻳاﻟا<br />
ﻲﺑ ﻲﺑﻌﻟا قـــــﻟا ﻲﻓ ياﻟا ﻓﻟا نﺎﻓ ﻣد ﻲﻓ ﺳ ﻗ تﻟا اه نﺎآ اذإ و<br />
ﻲﻓ روﻟا اه ﻋ ﻐﻳ ﻟ و ةهﺎﻟﺎﺑ اﻟا تﺻ ﻳ نأ صﺣ و ﻲﻣﻼﻋا ﺎﻓﻟ ﺎﻣزﻼﻣ<br />
ﻊﻗاﺑ فﻌﻳ، ﻓﺎﻟا تاهﺎﻟا و تاﺎﻟا و اﻟﺎآ<br />
ﺎﻳرﺑ ىﺧأ ﺎﺳو لﻼﻐﺳا<br />
. ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳﺎﻋﻟا ﻰﻋ دﻳ و ﻳاﻟا ةرﻟا<br />
1956 ﻣﺑ ﻳﻟا<br />
ﺗﻣ<br />
ﻀﻟ ﻳﺄﻟاو ﻋﻟا ﻟ تﺎﺳﺎﻟا آ لﻼﻐﺳا ﻰﻋ ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ياﻟا ﻓﻟا ﻋ<br />
يﻟا و<br />
1956<br />
ﺳ<br />
19<br />
مﻳ ﻣﺑ ﻳﻟا ﺗﻣ دﺎﻌﻧا ﺻﻓ ﻐﺳا و ﻳاﻟا<br />
ﻳﻟا ﻋ ﺷ ﻲﺑﺎﻟا ﻣ ﻣﻷا لﺎﻣأ كاﻧ ةآ ﻟﺎﻀﻧو ﻳﻓ تﺎﺷ ﺗﻀﺣ<br />
ﻓو ﻀﺣ ﺣ ، هﻏ و ياﻟا ﻣأ و نﺎهﻟا ﻲﻣﺎﺳ ذﺎﺳﻷا و ﻋ لﺎﻣ<br />
و ﻲﺑﺎﻟا<br />
ﺳﺎﻟ ﻧا ﻗ و يﻐﻟا ﻣ و يﻬﻣ ﻣ و ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﻟا ﻲﻓ ﻼﻣ اﻟا<br />
( 3)<br />
. ﻧﻓ نﺎﺳ ( 1975)<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﺷ ﻧﻓ ﺣ ﻟا ﻲﻧﺎﻟا ﻋﻟا ﺗﻟا<br />
ناوﻌﻟا ءاﺟ ﺎﻬﺑ تﻣ ﻲﻟا ﻣزﻷا ﻲﻓ ﻣ ﻗﻣ ــﻳﺄﺗ ﺟا ﻣ نﺎآ عﺎﺟﻻا اه نأ ﻏر و<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 184 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ﻲﺑ ﻣﻷا ( 1)<br />
. 185 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
.<br />
207 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣأ<br />
( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻰﻋ نوــﺗﻟا صﺣ و ،1956<br />
ــﻳﺟ<br />
26<br />
130<br />
ﻲﻓ ﺎﻬﻋ<br />
( ﺎﻧﺎﻳﺑ ،ﺎﻧﻓ ،اﺳإ<br />
)<br />
ﻲﺛﻼﻟا<br />
يﻟا يﻟا ــﻗﻟﺎﺑ ﺎﺻﺎﺧ نﺎآ ﻣﻳ لﻼﺧ<br />
ﻗ ﺎﻣ آ و ﺗﻟا هﺎﺗا ﺗ مﻋ<br />
يﻟا ﻲﻗاﻌﻟا ﻓﻟﺎآ ﺑﻌﻟا دــﻓﻟﺎﺑ اﻟا اﻟا ﻲﻣ نأ ﻻإ، مﺎﻋ ﻲﺑﻋ ﻗﻣ ﻧﺄﺑ ﺻو<br />
ﺎـــــﻣ نﺎآ يﻟا ﻲﺑﻌﻟا يأﻟا هﺎﻧا ﻟ اﻟوﺎﺣ و ﺷ ﻳﺻ ﺎﻟا ﺳأر ﻰﻋ نﺎآ<br />
يﻐﻟا صﺣ ــــــﻋ ﺎﻣ ه و ،ةﻟا هه ﻲﻓ ﻟا ـــﻀﻟا و ﻳﻟا ﻣزﻷا ﻰﻋ<br />
. بﻌﻟا آ ﻀﻗ ﺑﺎﺑ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻬﻀﻗ ﻰﻋ ﻗﺎﻓر و<br />
ﻣﺑ اﻟا عﺳأ<br />
ﻲﻌﻟا عﺎﻓﻧﻻﺎﺑ زﺎﻣا يﻟا و ةدﻌﻣ ﻻﺎﺷأ ﻣﺣو ﺎﻌﺷ يرﻟا ﻳﺄﻟا ﻗﻣ ﺗا<br />
اه ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﺣدو ،اﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳرﻟا ىﻟا و ﻌﻟا فاهأ ﺗ ﻧ ﺑﺎﻟا<br />
هه ﻣ ﻲﻓ نﻣﺎﻟا ناﻳ ﻟ و ، آ ﺑﻌﻟا ﻟا ﺎﻬﺑ ﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا عﺎوﻷا ﻏر<br />
ﻬﺟ ﻲﻣ ﻊﻣ ﻟﺎﺑ اه و ،ﻣﺑ اﻟ ﺎﻋﺳأ اﻀﻧ و حﻼﻟا و لﺎﻟﺎﺑ ةرﻟا<br />
اه ﻣا و ، يﻐﻟا ﻣ<br />
و يﻬﻣ ﻟا ﻋ ﻬﺳأر ﻰﻋ و ﺎﻳرﺑ ﻲﻟا ﻳﻟا<br />
ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ةهﺎﻟا ﻣ ياﺟ ﻓو ﻀﺣ ﺣ<br />
ﻟا ﻟا<br />
1957<br />
سرﺎﻣ<br />
15<br />
ءﺎﻌﺑرﻷا مﻳ ﻰﺣ عﺳﻷا<br />
) ﻰﻋ ﻓﻟا ﺷا و ،ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ﻬﻟ ﻲﻟا ﻟا ﻀﺗ<br />
( ناﻋ ﻋ و ناآ نﺎﺣﻟا ﻋ ،رودرد ﻋ ،ﻧﻓ ﺣا ،سﺎﻋ تﺎﺣﻓ ،ﻲهاﺑا<br />
يرﻟا ﺟرﺎﻟا ﻳزوو * اﻟا عﺳأ ﺑ اﻟا ﺛ ﻣد ﻣ ﻲﻣ ﻣ اﺳﺎﻓ<br />
ﻬﻟا بﺎﺣ ﻲﻓ عﺳﻷا ﻟذ ﻣ ﻋ ﻟا ﻊﻓد ﻣ ا يﻟا يزﻟا ﻳﻟا حﻼﺻ<br />
يرﻟا ﻟا ف ﻣ ﻓﻟا لﺎﺳا ﺗ<br />
1957<br />
سرﺎﻣ<br />
15<br />
مﻳ ﻲﻓ و ،ﻣﺑ صﺎﻟا<br />
،يﻐﻟا ، يﻬﻣ، ﻲهاﺑا ) ﻣ ﻟﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ ﻓو ﻊﻣ ﺎﻧﺎﺑ ﻰﻀﻣأ<br />
و ﻲﺗﻟا يﺷ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 78 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﺑد ﻋﺎﺳإ(<br />
1)<br />
ﻋ ،ﺑﺎﻌﻟا ضﺎﻳر ،كرﺎﻟا ﻣ ،ﻲﻧﺎﻟا ﻲﻟا ﻣ ،ﻲﻟاوﻟا فوﻌﻟا رآﻟا ) ﻣ ﻧﻟا -*<br />
(<br />
ﻲﺑﻌﻟا ﻌﺳ ،يرﻟا نﺎﻋ ،ق ﺑأ فوؤﻟا ﻋ ،عﺎﻟا نﺎﺣﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟا ﺑ سﺎﻌﻟا ،ناآ<br />
نﺎﺣﻟا ﻋ ،رودرد ﻋ ،ناﻋوا ،ﻧﻓ ﺣا ،ﻲﻧﻟا ﻓﺗ<br />
رﻻود<br />
1323049<br />
و ﻳرﺳ ةﻟ1800000<br />
ﺧأ ﺎﺻ ﻣﺑ ﻬﻟا ﻣ ﻟا ﻧ ﻲﻓ ﺳا ﺎآ<br />
ﻎﺑ تﺎﺷ ثﻼﺛ ﻰﻋ ﻓﻟا ﺗ و<br />
131<br />
( 1)<br />
.<br />
( ﻟا<br />
ﻣﺑ ﻬﻟا بﺎﺣ ﻲﻓ ﻋدوأ<br />
لوﻷا ﻳ ﻟ يرﻟا ﻲﻟﺎﻟا ﻋﻟا هه نﺎﻓ ةرﺎﺷﻟ و ، ﻧﻓ ﻳﻼﻣ ﺧو رﺎﻣ هرﻗ<br />
ﺎﻬﻋﻻﻧا ﻣ ﻎﻟﺎﻟا هه فﺎﻌﺄﺑ ﻳاﻟا ةرﻟا ﺗ مﺎﻟا دﻼﺑ ﺑ ﻋﻧ ﻣ ﺧﻷاو<br />
يﻐﻟا و يﻬﻣ ﻣ ﻣد ﻣ ءﺎﻀﻋأ هادأ يﻟا ﻟا<br />
طﺎﻟا ﻀﺑ اه و لﻼﺳﻻا ﻰﺣ<br />
. يرﻟا ﻌﻟا و تﺎﻟﺎﺑ ﻬﺑﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ةﻟا ﻬﺗﺎﻗﻼﻋ و ﻬﻗﺎﻓر و<br />
: ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ دﻓو ﻲﻓ يﻐﻟا<br />
ﺣا و يﻬﻣ ﻟا ﻋ ذﺎﺳﻷﺎآ ﻗﺎﻓر ﻣ ﻟا ﻟ ﻬﻳ ﺎﻧ ارود يﻐﻟا ىدأ<br />
نﺎآ ءاﺳ ،نﺎﻳإ و ةﻗ ﻣ ﻲﺗوأ ﺎﺑ ﻳاﻟا ﻀﻟا مﻳ و ﺗاآﻣ ﻲﻓ ﻲﻧﻟا<br />
ﻓﺗ<br />
ﻣ ﻼﺑ ﻻ و ﺎﻬﺗدﺎﻗ ﻣ اﺎﻗ نﻟ ﻟذ ﻳ ﻟ و ، ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ وأ اﻟا ﻲﻓ ﻟذ<br />
آوﺄﻓ ةرﻟا ةدﺎﻗ ﻋ ﺣﻻ يﻟا ءﻲﻟا ه و ﺎهﻣاوﻷ ﺎﻌﻣ ﺎﻬﻟ ﺎﻣدﺎﺧ نﺎآ ﺎﻧإ و ﺎﻬﻟﺎﺑأ<br />
. مﺎﻬﻟا هه ىﻣ ﻲﻓ و ﺛ ﻣ ﻧﻟ ﻻإ ءﻲﻟ ﻟ اهو ةﻣ آ ﻲﻓ ﺛ تﺎﻬﻣ ﻟ<br />
ﻲﻓ ﺳر مﺎﻬﻣ ﻲﻓ ﻌﺗ ﻳﻟا ﻬﺟ ﻧﺎآ ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ﻌﻳ نﺎآ يﻟا ﻟا روﻟا ﻧﺎﺟ ﻰﻟﻓ<br />
ﻋﻟا ﻟ وأ ﻟﺎﻌﻟا ﺎﻟا ﻌﺑ ﻟ ﻟذ نﺎآ ءاﺳ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻣ ﻰﻟإ ﺎهدﻓو<br />
نﺎﻟ و ﻳدﻌﻟا ﻟا ﻰﻟإ ةﻣ ﻣ آﻷ اﻓﻣ نﺎآ يﻐﻟا نأ ردﺎﻟا آﺗ و ،ﻳﺄﻟا<br />
ﺑا سﺎﻌﻟا و يﻐﻟا ﺎﻬﺳأر ﻰﻋ نﺎآ ﻲﻟا ﻬﻟا راﻏ ﻰﻋ، ﻟا ﻲﻓ ﺑﻌﻟا لوﻟا و<br />
ﻲﻓ<br />
ﻋ ﻟا لﺎﻟا ﻊﻓد ضﻐﺑ<br />
( 2)<br />
1956<br />
ﺳ ﺑﻌﻟا ﻟا ﻰﻟإ ﻲﻟا ﻟا<br />
ﺑ ﺑﻌﻟا لوﻟا ﻏا ﺑ مﺗ ﻧﺎآ ﺎﻣ ﻋ، ةﺷﺎﻣ ﻳﻟا ﻬﺟ بﺎﺣ ﻰﻟإ ﻳدﻌﻟا<br />
ﻳدﻌﻟا ىﻟ ﻳ ﻟ يﻐﻟا ﻟ ،.<br />
ﻬﻟا بﺎﻟ هﺗ ﻬﻣ ﻰﻟﺗ ﻲﻟا ﻣ ﻊﻣ ﺎﻬﻗﺎﺗا<br />
ﺎآ ، ﻓﻟا ﻧاﻟ ﻧﺎﻣﺄﺑ ﺎﻬﺳ ﺷ ﺑ ﻬﻣ رﻻود ﻟأ ﻰﻋ ﺣ و ،آﺗ ﻧ<br />
سﺎﻌﻟا ﻟا و ادﺑ ﺣا ،يﻐﻟا ﻣ نﻟا ﻓﻟا لﺻو ﺎﻳﻳأ ﺑ ﻲﻟا ﺎﺛﻟا ﺗ<br />
. 302-301<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا ( 1)<br />
.<br />
302ص<br />
، ﻧ ﻊﺟﻟا ( 2)<br />
و
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سدﺎﻟا ﻟا<br />
مﺎﺧا ﻋﻣ ﻊﻣ فدﺎﺗ يﻟا و ،ﻟا ﻧ لﺣ ىﺧأ ةﻣ ﻳدﻌﻟا ةرادا ﻊﻣ ضوﺎﻟ<br />
ةرادﻟ رﻻود نﻣ راﻣ<br />
ﺳ و<br />
1957<br />
ﻲﻧﺎﺟ<br />
132<br />
17<br />
ﻲﻓ ﺗ يﻟا و ﻟﺎﺑ اﻟا عﺳأ<br />
يﻐﻟا نأ ﺎﺛﻟا و ردﺎﻟا ﺎﻟ آﺗ ﺎآ حﻼﺳ ﺻ زﺎﻧﻻ لﺣ ، هرﻀﺑ ﻳﻟا<br />
( 1)<br />
. تاﻟا ﻣ ﻳﻌﻟ ﺑﻌﻟا ﻌﻣﺎﻟا ﻰﻟإ اﻟا ﻓو ﺗ<br />
قﻟا ﻲﻓ اﻟا ةرﺛ ﺗ ﻲﻓ ﻗﺎﻓر و يﻐﻟا ﻟا ﺎهﺎﻀﻗ ﻲﻟا ةﻟا هه ءﺎﺛأ ﻲﻓ و<br />
ءﺎﻬﻧﺎﺑ زﻟا ﻬﻋ أﺑ نأ ﻰﻟإ ،ﻬﺟاو ءادأ ﻣ رﺎﻌﺳﻻا طﻐ ﻻ و بﺎﻌﻟا ﻬﺗ ﻟ ﻲﺑﻌﻟا<br />
ﻣ ﻰﻋ اﺧأ ﺎﻌو اﻟا ﻲﻓ يرﺎﻌﺳﻻا ﻟا ﻌو ﺳﺎﺣو ﺎﺷ ﻳرﺎﺗ ﺑﺗ<br />
. ددﺗ يأ ﺗ ﻻ ﻲﻟا ﻳرﺎﻟا ﻬﻟوﻣ مﺎﻣأ رﻟا لﺎﺟر و ءﺎﻋﺑ ﻗوو ﺣﻟا<br />
ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻀﻟا ﻣﺧ ﻲﻓ هدﻬﺟ و هاﻣ تدﻌﺗ ﺎﺟﻣ نأ لﻟا ﺻﻼﺧ<br />
ضرا ﻣ و زﺎﻟا و مﺎﻟا دﻼﺑ ﻣ آ ﻲﻓ راﻟا آاﻣ ﻰﻋ ﺎﺑﺎﻳإو ﺎﺑﺎهذ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا<br />
ﻰﻟإ فﻬﺗ ﻲﻟا ةﻟا ﻋﺎﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا قﺻ ﻻﻟ ﻳ نأ ﻟ نﺎآ ﺎﻣ حﺎﻟا اه و، ﻧﺎﻟا<br />
طﺎﻟا اه ﺎﻟ ﻬﻳ ﺎآ ، ﻟا ﻲﻧﻟا رﺎﻌﺳﻻا ﻀﻗ ﻣ اﻟا ﻲﻓ ﺗﺟ<br />
ﻲﺑ ﻳﺗ<br />
ﻗﺎﻓر ﻣ هرو يﻐﻟا دﻬﻓ ﻳﻗ و ﺳ ﻳ ﻰﻋ ﺷﺎﻟا ﻳاﻟا ﺳﺎﻣﺑﻟا ﻊ و<br />
ﻋﻟا اﻬﻓ ،ﺎﻧﻓ ﻣ ءﻳ ﻻ ءﺟ اﻟا نأ ﺎﻟا ءﺎﻋدﻻﺎﺑ ﺎﻬﺗ و ﺎﻧﻓ ةﻗ اوﺗ<br />
ﻳاﻟا ﻀﻟا ﺻأ ﻰﺣ ﺎﻟا ىﺗ ﺎﻟا ﻳ حار و ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳﻟا<br />
هه ﺑأ<br />
ﻟ نﺎآ يﻐﻟا نأ ﺎﻗ اذإ ﻎﻟﺎﻧ ﻻ و ،ﺑﻌﻟا ﻣﻷا كﻣ و ةدﺎﻗ ﻣ ﻳﺎﻋر و مﺎها ﻣ<br />
،لﺎﻟا ﻲﻓ ﻳهﺎﻟا و اﻟا ﻲﻓ ﺎﻟا ﻰﻟإ تاﻟا لﺎﺳرإ و لﺻو ﻲﻓ آ ﻀﻟا<br />
تﺎﻣزﻷا ﻣ ﻳﻌﻟا ﺗ ﻓ ﺎﻣ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ةرﻟا ﻲآ مﻳ نﺎآ يﻟا<br />
و<br />
لﺎﻟﺎﻓ<br />
ﻌﻓر و راﻟا تارﻗ ﺳﻷا تﺎﺻ تزﻋ و ، ةرﻟا راﺳﻻ آﺄﻓ آأ صﻟا ﻣﻗ و<br />
. ﻟا ﻬﺎﻧ ﻣ<br />
ﻣ اه يرﻟا ﻌﻟ<br />
ﻣزﻼﻟا ﻧوﻟا و ﺳﻷﺎﺑ ةرﻟا ﻣ ﺎﻬﺗﺎﻋ ﻰﻋ قﻟا دﻼﺑ تﺧأ ﻟ<br />
ﺎﻧﺎﺗ ﺎﻧﺎﻣ نﺎآ ﻧا نﻌﻳ لﺎﻀﻟا برد ﻲﻓ ﻗﺎﻓر ةدﺎﻬﺑ و ﺟ ﻟا نﺎﻓ ىﺧأ ﻣو ،ﻬﺟ<br />
ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ﻳرﻟا ﻌﻟا ادﻋ حﻼﻟاو لﺎﻟا رﻣ ﻰﻟإ لﺻﻟا ﺳ ﻲﻓ ﺎﻋ<br />
. اﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
.<br />
418 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﻧﻟا ﻲﻓﺗ ﺣا ( 1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
ﻰﺣ ﺎﻌﻣ ﻳ فﺳ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا ﻧﺎﻟﺎﺑ يﻐﻟا مﺎهاو طﺎﻧ نأ ةرﺎﺷﺎﺑ ﻳﻟا و<br />
يﻟا و ،رﺎﻌﺳﻻا ﻌﺑ ﺎﻣ ﺣﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﺗﺎﺟﺎﺣا و اﻟﺎﺑ ﻳﻌﻟا ةﻓ يأ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ<br />
ﻲﻟا فاهﻷا<br />
ﺗ و ﻌﻟا و ءﺎﻟا دﺎﻬﺟ ،آﻷا دﺎﻬﻟﺎﺑ ﻳﻳﻟا ةرﻟا تﺎﺑدأ ﻲﻓ فﻌﻳ<br />
133<br />
. 1954 ﺳ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﺎﻬﺟا ﻣ ﻣﺎﻗ<br />
: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
: ﻟﺎﻟا ﺎﻟا ﻰﻟإ ﺎﺻﺗ ﻟا اه ﺻﺎﻟ ﺎﻌﺑ<br />
ءﺎﺑأ طﺎﺳوأ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻳدﻳ نﺎآ يﻟا ﻲﻟا و ﻲﻌﻟا يﺑﻟا ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا نإ-1<br />
ﻳﺗ ه و ﺣاو ﻟﺎﻗ ﻲﻓ ﻳ آ ﻟذ ماد<br />
ﺎﻣ ﻲﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﻋ ﻳ ﻟ اﻟا<br />
ﻌﻟا ﻟﺎﻟ ﺣ و ﻳﻟا و نﺎﻟا آﺣ ﻰﻟإ ﻣﺎﻀﻧا رﻳ يﻟا ءﻲﻟا ،اﻟا<br />
. ﻌﻟا ءﺎﺑأ ﻰﻋ ﻲﺳﺎﻟا طﺎﻟا اه ﻬﻌﺗ ﻟ ﻲﻟا ﻧﻟا تﺎﻟا مﺎﻣأ ياﻟا<br />
ءﺎﺑأ ﻣ ﺣاآ ياﻟا ﻌﻟا<br />
ﻊﻣ جوﻟ ﻌﻓد ﻲﻓ ﺛا ﻟ نﺎآ يﻐﻟ ﻲﺳﺎﻟا طﺎﻟا -2<br />
ﻟﺎﻌﻟا بﻌﺷ راﻏ ﻰﻋ ﻳﻟا ةﻟا ةﺎﻟا ﻲﻓ ﻬﺑ ﻟﺎﻟ<br />
1945<br />
يﺎﻣ<br />
08<br />
مﻳ ﻣﻷا هه<br />
. ﺳ ﻰﻟإ ىدأ ﺎﻣ<br />
ﻲﻟا ﻟا هه ،ﻲﻟا ﻲﺣﻼﺻا ﺎﻧ ﻋ هأ ﻳ ﻻ يﻐﻟ يرﻟا طﺎﻟا نإ<br />
دﻬﻟا ﻲﻓ ﺻﻼﺧإ ﻌﻧا ﺎﻣ ﻲﻓ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ﻳاﻟا ةرﻟ ازرﺎﺑ ﻼﻣ آ ﻌﺟ<br />
و ﻳاﻟا ةرﻟ يدﺎﻟا و يﻌﻟا ﻋﻟا ﻊﻟ قﻟا دﻼﺑ و ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﺑ مﺎﻗ ﻲﻟا ةرﺎﻟا<br />
-3<br />
. ﻳاﻟا ﻳﻳﻟا بﻟا ادﻋ لﺎﻟا و حﻼﻟﺎﺑ ﺎهﻣ<br />
،قﻟا لوﺑ ﻓﺎﻟا اﻟا مﺎﻳأ ﻲﻓ هﻓ ﺎﻳرﺳ ﻲﻓ يﻐﻟا تﺎﺎﻧ تدﻌﺗ و ﻳﺎﺗ<br />
تاﺗﻟا ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻀﻟا ﺟا ﻣ ﺎوﺎﻣ هﻧ ﺎآ ،ةرﺎﺗ ﻳﻟا ﻬﺟ دﻓو ﻲﻓ هﻧ و<br />
ﺎﻧﻟا ﻰﻟإ ﻌﺷ ﻀﻗ ﺣ يﻟا ﺟﻟا اه ﻀﻓ ﻌﻧ ﻟﺑو ،ىﺧأ ةرﺎﺗ ﻟوﻟا تﺎﻳﻟا و<br />
-4<br />
.<br />
ﺎﻬآ
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ـــــــﻟاو ءﺎﻟا ﺣﻣ<br />
. ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا هرود:<br />
134<br />
ﻲﻓ يــــﻐﻟارود<br />
لوﻷا ﻟا<br />
. ﺳﺎﻟا ةدﺎﻟا ﻲﻓ ﻧﺎﻣ : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
.<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
135<br />
ﻟا ﻣﻣ<br />
و ﻲﺳﺎﺳ ﺎآ ﺛ ﻌﻣ و آ يﻐﻟا ﻟ ﻲﻟﺎﻀﻟا رﺎﻟا ﻣ ﻧاﺟ رﺎﻬﺳا ﻌﺑ<br />
لاﻳ ﻻ و ﻟا اﻟا ﻬﻋ ﻲﻓ ﻟا و ءﺎﻟا ﺣﻣ ءﺎﺟ ةرﻟا فﺻ ﻲﻓ هﺎﻣ<br />
: ﻣ ﻣ ﺎﻓ ﺎﻌ و ةﻟا هه و ﻟ ﺟاو ءادأ ﻲﻓ اﻣ يﻐﻟا<br />
ﻲﻓ اﻟ اﺳ ﻌﺗ ﺣ و يﻐﻟ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا روﻟا ﻰﻟإ ﺎﻗﺗ لوﻷا ﻟا ﻲﻓ<br />
ذﻟا ﻰﻋ ﺗرﻗ و ﻟا<br />
ﻋ و<br />
1970 ﻳﺎﻏ ﻰﻟإ 1963 ﺳ ﻣ ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا<br />
ﺗ ﻲﻓ ﻟإ ةﻟا مﺎﻬﻟا ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ ﻟا ﻟوﻟا ﺑ ﻼﻌﻟا ﻟ ﻟا طﺎﺳوأ ﻲﻓ<br />
ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻣ ﻟﺎﺑ ﺎﻬﻌﻟ ﺑﻌﻟا ﻣﻸﻟ ﻟﺎﺑ ﻳﻣ و ﺳﺎﺣ ﻌﺗ ﻲﻟا ةﻟا<br />
ﻣ ﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻋ ﻼﻣ و ﻳﻟا ﻟود ﻲﻓ اﻟ آ ﻌﺗ ﺛ . ﻣﻟا و ﺟﻟﻳﻳا<br />
. ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ناﺑ<br />
اﻟﺎﺑ ءاﺳ ﺳﺎﻟا ةدﺎﻟا ﻲﻓ يﻐﻟ ﻗﻣﻟا ﻧﺎﻟا ﻬﻧ نأ ﺎﻟوﺎﺣ ﻲﻧﺎﻟا ﻟا و<br />
ﺑﻟا ﻳزو ﻌﺗ و مﺎﻬﻟا هه ﻣ ﺎﻋﺑ ﻟ ﻳﻣﺑ ﻟا ﻓر ﺣ و ﻟﺎﺑ و<br />
.<br />
ﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا<br />
آﺎﻣ فوﻌﻣ ه ﺎآ<br />
136<br />
ﻟا<br />
1962 لﻼﺳﻻا ﻌﺑ يﻐﻟ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا روﻟا<br />
1962 ﻳﺟ 05 ﻲﻓ لﻼﺳﻻا ﻰﻋ ﺎﻬﻟﺣ ﺛا اﻟا ﻬﺟاو<br />
ةﺣ ﻣ داز و ، ﻳﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ﻬﻌﻟ ﻟا ثرا ﻧ ﻌﻣ فو و ﻳﻋ ﺗ<br />
ﻟا حﺎﻟا ءﺎﺛأ ﺗ ﻟ ﻲﻟا ﻗاﻟا ﻳﺎﺗ و ءارﻵا فﻼﺧا و تﺎﻓﻼﻟا تﺎﺑﻌﻟا هه<br />
تﺎﺳﻣ ﺳﺄﺗ و ءﺎﺑ ﻲﻓ عاﺳﻟ ﻣﺎﺷ و ﻋ ﻋ ﻲﻓ<br />
( 1<br />
).<br />
وﻌﻟا ﻬﺟاﻟ ﻟا ﺣﺗ و ﻟا ﻟ ﺑ ﺟأ و<br />
ﻟا اﻟا ﻧا و<br />
ﺎﻳﺎﻀﻟﺎﺑ مﺎهﻻا وأ ةرادا ﺗ ﻲﻓ ءاﺳ دﻬﻟا ﻟﺑ و، ﻳﻟا ﺎﻬﻣﻬﺑ ﻟوﻟا آﺎه و<br />
يﻟا ، اﻟ ﻲﻌﻟا و يدﺎﻗﻻا ﻧﺎﻟا ﻰﻋ آﻟﺎﺑ ﻟ ﺧ ح وأ ﻳرﺎﻀﻟا<br />
ﻊﻳرﺎﻣ و رﺎﻓأ ﻰﻟإ ةرﻟا ﻟﺗ ﺣ ،<br />
( 2)<br />
ﻳ ةﻟ تﺎﻣﺎهﻻا<br />
هه ﻣ ﺎﻣوﻣ <br />
. ةﻬﺟأ و ﻧاﻗ و تﺎﺳﻣ ﻰﻟإ و تﺎﻌﺗ و<br />
ﺎﻬﻓﻋ ﻲﻟا و ، يرﻟا ﻟا ﺣﺎﺗ ﻲﻟا تاﻟﺎﺑ ﻲﻋﻟا و ﻟا ﻟﺎﺣ نأ ﺣﻼﻟا ﻣ و<br />
نﺎﻧإ ﻟ فدﺎه يرﺎﻀﺣ عوﻣ ﻰﻟإ ﻊﻓﺗ ﻳﻳﻟا ةرﻟا و ﻟا حﺎﻟا ﻣ اﻟا<br />
.<br />
( 3)<br />
رﻣ ﻊﻣ ءﺎﺑ ﻲﻓ هﺎﻟا ﻰﻋ ردﺎﻗ ، رﺎﻌﺳﻼﻟ ﺑﺎﻗ ﻏ ياﺟ<br />
ﻬﺗ ﻟ ﺎﻬﻧﻓ ، ﻳﻟا ﻟا عﺎوأ ﺗﺗ و ﺧاﻟا ﺳﺎﻟﺎﺑ ﻐﻣ اﻟا ﻧﺎآ<br />
ﺎﻣ رﺑ و<br />
ﻌﺗ نأ نﺎآ و ، ةرو ﻣ آأ ﻰﻟإ ﻟﺗ و ﻟذ ﻰﻟإ ﺟﺎﻟا ﺎﻬﻌﻓد ﺑ ﺟرﺎﻟا ﺳﺎﻟا<br />
ﻳﻟا ه و ، ﻳراﺳﻻا ﻰﻋ اءﺎﺑ ، ﺎﻬﺎﺑأ ةﺧ ﻰﻟإ ﻲﺟرﺎﻟا ﺎﻬﺗ و ﻌﻟا ﻬﻟا هﻬﺑ<br />
ىﺣإ ﺷ يﻟا ﻋﻟا اه ، ىﻟا ﻟا مﺎﻳأ ﻳﻳﻟا ةرﻟ ﻲﺟرﺎﻟا ﻋﻟا نوﻳ اﻧﺎآ<br />
. ﺳﺎﺳﻷا ﺎهﺎآر<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 434 ص،<br />
2007 ،اﻟا<br />
ﻟ ﻟا راد ،ﻟا<br />
ﻣز وأ حﻼﻟا ﺗ اﻟا:<br />
ﻟا نﺎﺳ (1)<br />
1989 ،اﻟا<br />
ﻋﺎﻟ ﻳاﻟا ﺳﻟا ،ةرﺛ<br />
ضﺎﻬﺟإ وأ ىﻟا ةﻣاﻟا : يﺑﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻣ ( 2)<br />
. 65 ص<br />
،ﺗﺎﺑ ﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ،1954<br />
ﻓﻧ ةرﺛ ﻲﻓ ةزرﺎﺑ ﻟﺎﻌﻣ : نوﺧو ﻲﻧوﻌﺳ ﻳﻟا ﺻﺎﻧ ( 3)<br />
.<br />
169 ص ،1992<br />
، ﺗﺎﺑ ﻲﻓﻗ ﻌﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــ ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ةرﻟا مﻳ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا و ﻣد ﻲﻓ تاﺳ ﺳ برﺎﻳ ﺎﻣ يﻐﻟا ﻰﻀﻗ نأ ﻌﻓ<br />
ﻟﺎﺑ ﺣﻓ ياﻟا ﻌﻟا<br />
كرﺎﻟ ةﺷﺎﻣ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ دﺎﻋ ،مزﻼﻟا ﻋﻟﺎﺑ ﺎهﻳ و<br />
ﺗ ﺎهردﺎﻏ ﺎﻣﻌﺑ ﻟا اﻟا ضرا ﻰﻋ ﺣ و ، ﻀﻟا دﻬﻟا ةﺛ ﻰﻋ ﻳ و<br />
ﻌﺗ ﺗ ﻓ قﻟا دﻼﺑ ﻲﻓ ﻟا ﻌﺳ و ظﻟا هروﻟ ﺎآاردإ و ،يرﺎﻌﺳﻻا ﻊﻟا ﺎ<br />
ﻟا ىﻟ ﻟا ﻳاﻟا ﻟوﻟ<br />
اﺳ<br />
137<br />
1963<br />
ﺳ ﻟا ﻳاﻟا ﻣﻟا ﻗ ﻣ<br />
( 1)<br />
ﻲﻬﻓ اﻟا ﻲﻣ ﻋ ﻳﻗ و ﻳد ﻧﺎﻣ ﺎﻬﻟ ﻧﺎآ ﻲﻟا ةﺧﻷا هه ، ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا<br />
يﻐﻟا ﺎﻬﺑ ﺣ ﻲﻟا ﻰﻟوﻷا ﻬﺟﻟا ﻲه ﻳدﻌﻟا ﻧﺎآ اذإ و ، ﻳ دﻬﻋ ﻣ ﻬﻗ ﻧﺎآ<br />
ﺎﻬﺗادﺎﻟ ﺑﺎﻟا ﻓﻌﻟ ءﺎﺟ ﻟوﻟا هﻬﻟ هرﺎﺧا<br />
ﻧ نأ وﻏ ﻼﻓ ، ةﻳﻟا ﻬﻟا هه ﻲﻓ ﻟﺎﺣر<br />
( 2)<br />
نﺎﻓ ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ و ،ﻧﺎﺟ ﻣ اه ،<br />
1957<br />
و<br />
1956<br />
ﻲﺳ ﺎ ﺎﻬﻋ لﻳ ﻟأ<br />
. ﺎﻬآﻣ و<br />
ﻣ و ،اﻣ ﺳا و ﺎﻬارأ تﺣو ﻲﻟا و ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻟﺎﻣ ﻲﻓ هﻷا ﻌﺗ ﻟا<br />
ﻧﺎآ ﻗو ﻲﻓ ﻳدﻌﻟﺎﺑ ﻌﺗ نأ اﻟا ﻲﻓ ةﻳﻟا ةدﺎﻟا<br />
ﺎﻀﻳأ تأر ﺳﺎﺳﻷا تﺎﻣﻟا هه<br />
. ﻟإ ﺳﺎﻣ ﺟﺎﺣ ﻲﻓ اﻟا<br />
ﺑﻳ نأ ﺳﺎﻣﺑﻟا ﻧوﻣ و ﺳﺎﻟا ﺣ و هﻧ ﻌﺑ ﻟا يﻐﻟا عﺎﺳا<br />
ءاﻣﻷا و كﻟا ﻗ ﻣ آ مﺎها و ﻎﻟﺎﺑ ﻳﺗ ﻣ ﺻأ و ﻳﻟا ﺑ ةو تﺎﻗﻼﻋ<br />
ﺑﻌﻟا ةﺣﻟﺎآ كاﻧ ةﺻﺎﻌﻟا ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻊﺑ ﺎﻬﻣ ،ﻣﺎﻋ ﻟا و ﺻﺎﺧ ﻳدﻌﻟا<br />
. ﻟا ﻀﻟاو<br />
ﺣاو ن ﻲﻓ ﻲﻀﻳ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ ﻟا ﻳاﻟا ﻟوﻟ ﺑﻌﻟا ﻟا ﻋ ﻳﻟا نﺎآ<br />
رﻟ ةدﺎﻌﺳا آﺣ<br />
ﺣاو نأ ﻲﻓ ﻲﻌﻳ ﻧأ يأ ، ﻟا ﻰﻟإ ﺎﻗﻼﻧا و ﻲﺎﻟ اﻳﺟ ﺎﺗ<br />
هه ﻰﻟإ ﺻﻷا هروﺑ ﻳ ﻲﺑﻋ ﻌﺷ و ﺑﻋ ﻟود ﺎﻬﻧأ سﺎﺳأ ﻰﻋ اﻟا ﻰﻟإ ﻲﺑﻌﻟا<br />
نﺎﻧا عاﻧا و تاﻟا ﻲﻧ ﻰﻋ ﻋ ﻲﻟا ، ﻟﺎﻧﻟﻟا ﻬﺟاﻟ زوﺎﺗ آﺣ و ﻣﻷا<br />
( 3)<br />
.<br />
ﻳه و ﺷ ﻣ ياﻟا<br />
ﻻ ﻳﻟا و ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا يﻐﻟا ﻋ ﻧا يﻟا ﻌﻟا نإ<br />
ﺛﺄﺑ 1930 -1920<br />
ﺑﺎﻣ ةﻟا ﻲﻓ ءاﺳ اﻟا ﺎﻬﺷﺎﻋ ﻲﻟا دﻬﻟا ﺗ ﻋ ﻳ نأ ﻳ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 279 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا، ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ(<br />
1)<br />
. 383 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا:<br />
ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا ( 2)<br />
.<br />
157 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﻧوﻌﺳ ﻳﻟا ﺻﺎﻧ ( 3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﻟﺎﻣ و ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ﻊﻣ ﻣ تﻼﺳاﻣ ﻟ ﻧﺎآ يﻟا نﻼﺳرا ﺷ ﻣﻷا<br />
ﻲﻓ ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا تارﺎﻟ هﺎﻧﻻا ةﻳﺷ ﻋ ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻧﺎآ و جﺎﻟا<br />
اﻟ ﻟﺎﺑ رﺎﺧﻻا اﻬﻓ<br />
( 1)<br />
ﻳرﻟا ةرﻟا ءﺎﺛأ تﺗ ﻲﻟا ﻗﻼﻌﻟا وأ ،ﻲﺑﻌﻟا قﻟا<br />
يﻐﻟا لﺎﻣأ قﻟا ﻲﻓ ﻳاﻟا ﻟوﻟا ﻲﻣ ﻬﻣ ﻧﺎآ ﻟﻟ ةرو ﻣ<br />
138<br />
آأ نﺎآ<br />
ﻧا عﺑﻟا هه ﻲﻓ ﻟإ ﻳ نﺎآ يﻟا ياﻟا ﻊﻟا حﺷ ﺟا ﻣ ﺻﻓ ﺑ نوﺧﺄﻳ<br />
ﻣ ءاﺳ ءﺎﻧﻻا اه ةدﺎﻌﺳا ﻰﻋ ﻬﺗﺎﻣﺎها ﺟ ﻧﺎﻓ ، ﺑوﻋ ﻣ اآ اءﺟ ﺳا<br />
ﻓﺎﺛ مﺎﻳأ ﻣﺑ لﻼﺧ ﻣ وأ ﻓﺎﻟا رود و هﺎﻌﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻧﻳ اﻧﺎآ ﻲﻟا<br />
تاﺎﻟا لﻼﺧ<br />
ﻓﺎﺎﺑ ، ﻣزﻷا ﻋ ﺛورﻟا ﺑﻌﻟا ﻟﺎﻟﺎﺑ ﻳاﻟا ﺗ ىﺑ ﻳﻌﻟا و اﻟ<br />
01<br />
ﻲﻓ آ قﺎﻟا اه ﻲﻓ يﻐﻟا ﻰﻟأ ﻗ و ، تﻼﻟاو اﻟا ﻲﻓ ﺑﺎﻟا ﻰﻟإ<br />
اﻟا ةرﺎﺳ ﺑ ﻳﻳﻟا ةرﻟا قﻼﻧا ىآذ ﻓﻧ لوأ ﺳﺎﺑ<br />
ﻟ<br />
» :<br />
1967ﻓﻧ<br />
لﺎﻗ ﺣ ﻓﺎﻟا و ﻟا لﺎﺟر و ﻳﻌﻟا و ﻧﻟا تﺎﻟا ﻣ دﻋ مﺎﻣأ ﻳدﻌﻟﺎﺑ<br />
ﻊﻟﻳ ،ﻟا نﻌﻳ راﻧ و بﻌﻳ ءﺎﺑأ ﻣ ﻳوﺎﻐﻟا سﻟا قﻼﻧا و ﻳﻟا ﻋﺎﺳ ﻗد<br />
ﺻ ﻟ ﺟا<br />
ﺎﻓ<br />
تاﺳ ﻲﻧﺎﺛ ﺑاﻗ<br />
........ بﺎﺣ ﻼﺑ ءاﻬﻟا جاﻓأ ﻳ و ناﻟا ﻲﺗ و ﻬﻟا ﻌﻳ و نﺎآﻟا<br />
ناﻬﻟا و بﻟا رﺎﺑ ﻌﻟا ﻰﺻا و هﻟا حﻼﻟا مﺎﻣأ لﺎﺑا<br />
« ... اﻧﺎﺳا ﺎﻣ و اﻌ ﺎﻣ و ةﺎﻗ ﻬﻟ ﻧﻻ<br />
نأ و ﻗﺎﻟا لوﻟا بﺎﺻأ ﺎﻧﺄﻓ ﻣﻼﺳإ وأ ﺑﻋ ﻟود بﺎﺻأ اذإ لﻼﺣﻻا ىﺑ نإ<br />
ﻣﻷا ﺷ ﻟ ﻰﻟإ ﺣا ادﻋ و ﻟ ﻟذ داز ﺎﻧﺄﻓ ﻣﻼﺳإ ﻟود و ﺑﻋ ﻟود لﻼﺳا<br />
... »<br />
( 2)<br />
. « ... ﻣﻼﺳا ﺑﻌﻟا<br />
ﻳاﺑ و ﻐﺻﻷا دﺎﻬﻟا ﻳﺎﻬﻧ ﺑﺎﺑ نﺎآ ﺎﻬﻟﻼﺳا اﻟا ﻓ تدﺎﻌﺳا يﻟا ﻗﻟا<br />
ﻲﻓ و<br />
هﺎآ ﻰﻋ ﻼﺣ ﻧﺎآ ﻲﻟا و ، ﺎﻬﺗﺎﻬﺟ و ﺎﻬﻳدﺎﻣ تآ و ﺎﻬﻧاﺟ تدﻌﺗ ﻲﻟا ﻣﺎﻟا ةرﻟا<br />
ﺑﻋ ءﺎﺳأ ﻰﻟإ ﺎﻬﻳﺑ ، ىﻟا و نﻟا ءﺎﺳأ ﺎﺑﺣ ضﺗ ﻲﻬﻓ ،ﻣﺎها ﻲﻓ آ ﺎﻬﺎﺑأ<br />
ةﺣو ﻋ ﻓﺎﻟ ﺎﺑﺣ و ﻲﻟا ﺎﻬﻌﺑﺎ عﺎﺟﺳﻻ هﻟا ﻟﺎﻌﻟا و ﻳاﺟ و<br />
ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ اﻟا تﺎﻣ ها ﺧأ ﻧﺎﺟ ﻣ و ﻧﺎﺟ ﻣ اه ، ﻲﻗا ﺎـــﻬﺑاﺗ<br />
. 519 ص ،2007<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
اﻟا ﻟ ﻟا راد ،ﻟا ﻣز وأ حﻼﻟا ﺗ اﻟا : ﻟا نﺎﺳ ( 1)<br />
.<br />
282 ص ، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ، ساروﻷا ﻳرﺎﺗ:<br />
نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ(<br />
2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﺟﺎﺣ ﻧﺎآ ﻓ ، ةرﻟا ﺣﻣ ﻲﻓ ﺑ ﻧ ﺎﻣﻌﺑ ءﺎﻟا ﺣﻣ ﻲﻓ ﻳﺄﻟا آ ﻰﻋ<br />
فﻬﻟا اه و ﻓﺎﻟا و ﻳرادا ﻌﻟا تﺎﺻﺎﺧﻻا ﻣ ﻲﻓ تارﺎإ ﻳﻟ ﺳﺎﻣ اﻟا<br />
ﻗﻟا هﺎﻌﻟا<br />
و تﺎﻌﻣﺎﻟا ﺄﺗ ﻋ ﺛأ يﻟا ءﻲﻟا ، ﺳﺎﻣﺑﻟا تﺎﻳﻟوأ ﻣ نﺎآ<br />
.( 1)<br />
ﻳﻟا ﻟوﻟا تارﺎإ ﻣ لوﻷا ﻋﻟا ﻳﺗ و ﻳاﻟا ﺑﻼﻟا تﺎﻌﻟ<br />
ﻟا ﻣ ﻰﻟوﻷا لﻼﺳﻻا تاﺳ ﻲﻓ اﻟا ﺷﺎﻋ يﻟا ﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ثرا نإ<br />
نأ ﺎﻬﻋ ﻳ<br />
نﺎآ ﻳﻟا ةرﻟا تاﺳ ءاﺟ ﺑوﻷا و ضاﻣﻷا ﻣ و ﻣﻷا و ﻬﻟا و<br />
ةﺟﺎﻌﻟا ﻳدﺎﻗﻻا ﻌﻟا ﺑ ﺎﻬﻟوﺎﺑ ﻳ ﻟ يﻟا ﻣﻷا ه و ، ﺎﻳرﻓ ﺎﺟﻣ ﻟ ﺗ<br />
ﻟا و ﻳﻟا لوﻟا ﻰﻟإ ﺗ نأ ﺎﻣاﻟ نﺎﻓ اﺑ و ةآار ﺎﻬﻧأ ﺎﻬﻋ لﺎﻳ ﺎﻣ ﺷأ ﻲﻟا<br />
فﻋ يﻟا يﻐﻟا<br />
لﺎﻣأ ﺎﻬﻣ ﻳ ﻋ ﻟﺑ ﻌﺳ و ، ﺎهزوﺎﺗ ﻰﻋ<br />
139<br />
( 2)<br />
ﻧﻌﻟا ﻟ<br />
لود ﺎﻬﺑ ﻀﺗ ﻲﻟا تاﻟا ﻣ ﻟا ﻊﻳ نأ عﺎﺳا و ﻟا و ﻟا ﺎﻧ ﻋ<br />
ﻟ نا و ، ﺎهﻏ و لاﻣأ و ﻏأ و و اﻏ داﻣ ﻣ اﻟا ﻌﺷ ﻰﻋ ﻲﺑﻌﻟا ﻟا<br />
ﻰﻋ ﻌﺷ و ﻟ ﺻﻼﺧإ ﺷ ﻻ ﺳ يﻐﻟا ﻣ<br />
. تﺎﻧﻌﻟا ﺗ راﻣ ﻧ نأ ﺎﻟ ﻰﻳ<br />
ﻟ ةاﻟا ةﻟ ﻊﻟا نإ<br />
ﻟوﻟا ﻬﻋ ﻲﻓ وأ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﺣﻣ وأ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةﻟا ﻲﻓ ءاﺳ تاﻟا آ ﻣ<br />
ﺣ ﺎﻣ آ ﻟا ﻣ ﺎﻬﻟ مﻳ و ﺎﻬﻣه ﻳ اﻟ ﺳ ﺧ و ، ﻟا ﻳاﻟا<br />
. ﻋ ةرﻟا<br />
ﻳﻟا و ﻣﻟا ﻣ ﻧ ﻟا ﻗ و ﻣﻼﺳا تﺎﺳﻟا ﻟود ﻳدﻌﻟا<br />
ﻟا رﺎﻋﺎﺑو<br />
مﻼﺳا لود ءاﺳ ﻌﻳ نأ ةدﺎﻌﻟا تﺟ ﻗ و، ﻟﺎﻌﻟا ءﺎﻧأ آ ﻣ جﺎﻟا ﺎﻬﻟإ ﻳ ﻲﻟا ةرﻟا<br />
نأ عﺎﻟا هه ﻲﻓ اﻟا ﻣ ه و يﻐﻟا ﺧا ﻟﻟ ، ﻬﺟﺎﻟ ءاﻳا رﻣأ ﺗﺗ ﻰﻋ<br />
، ﺳ آ ماﻟا ﻟا نوﻳ اﻧﺎآ ﻳﻟا ﻳاﻟا جﺎﻟا فﻻﻵ ﺣاﻟا ءاﺟأ<br />
ﻓﻳ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
،2007،اﻟا،ﻌﻟا<br />
نﻟ ﻟا ﺳﻟا ،اﻟا ةﺎﺣ ﻲﻓ ةﻟﺎﺧ مﺎﻳأ : ﻳﻟا ﻟﺎﻟا ﻣ ( 1)<br />
296 ص<br />
،1993<br />
،1ط،ﻗ<br />
ﻌﻟا راد ،ﺎﻬﺛاﻣ لﻼﺧ ﻣ ﻳاﻟا ةرﻟا ةﻣ : ﺑ ﻀﺧﻷا يدﺟ ( 2)<br />
94<br />
ص
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ءاﺳ ﻬاﻳإ ﻰﻋ صﻳ و جﺎﻟا ءﻻه ﻟ يﻟا ﻟا تﺎآﺷ ﻊﻣ ﻟا ﻰﻋ ﻌﻳ و<br />
140<br />
( 1)<br />
. مﺎﻟا وأ ﻟا تﺎﻣﺎﻗا ﻲﻓ<br />
ﺻﺎﺧ ﻳدﻌﻟا ةدﺎﻟا ﻊﻣ ﺎﻬﺑﻳ يﻐﻟا نﺎآ ﻲﻟا ةﻟا ﻟا تﺎﻗﻼﻌﻟا نأ ﻟا و<br />
ﺗ ﻲﻓ اﻟا نأ و ﺻﺎﺧ ، ﻳاﻟا ﻟا تﺎﻌﺑ ﻊﻣ ﺑﺎﻳا ﺎﻧ ﺎﻬﻟ تﺣ ﻓ ﻟا<br />
. تﺎﻌﻟا<br />
ﺗ ﻣ ﻟ ﻟا وأ ﻳدﺎﻟا ءاﺳ تﺎﻧﺎﻣا ﻣ ﻟا ﻰﻟإ ﺗ لاﺗ ﻻ ةﻟا<br />
ﻟذ ىﻌﺗ ﺑ ﻓ ﻳدﺎﻗﻻا و ﻋﺎﺟﻻا ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻰﻋ ﺳﺎﻣﺑﻟا يﻐﻟا دﻬﺟ ﺗ ﻟ و<br />
ﺎﺑﻋ اﻣ ﻟا ﻀﻟا ﻣ ﺗ ﻲﻟاو رﻟا ﺎﻳﺎﻀﻗ ﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﺎﻣﺎهﻻا ﻰﻟإ<br />
ﻟا ﺳﺎﺑ<br />
ﻓ ﻋ عﺎﻓﻟا ﻟ اﻟﺎﺑ<br />
1947<br />
ﻓﻧ ﻲﻓ ﺗ ﻓ<br />
. رﺎﻌﺳﻻا ﻣ<br />
ﻌﻟا ﻟ نﻟﺄﻳ نﻳاﻟا ﻲﺑ و ﻲﻟا لﻼﺳﻻا ﻌﺑ ﻗﻟا اه ﺳا و ﻲهاﺑا<br />
ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا ﻊﻣ ﺳﺎﻣﺑﻟا تﺎﻗﻼﻌﻟا ﻊﺑ اﻟا ﺗﺗا يﻟا ﻗﻟا ﻌﻟ و ،ﻲﻟا<br />
( 2)<br />
اﻟا تﺟ ﺎآو ، ﻟذ ﻰﻋ<br />
لﺎﻣ ﺧ ﺎﻬﻟإ لوﻟا ﻳﺗ ﻊﻣ و<br />
1965 ﺳ ﺎﻧﺎﻳﺑ و<br />
ﺳﺎﺳ لوﻟا ﻣ تﺗا و ﻟا ﻀﻟا هﺎﺗا ياﻟا ﻗﻟا ﻋﻟ ﺎﻬﻣ آ<br />
ﺑﻌﻟا لوﻟا ىﻟ ﺳار ﻋﺎﻗ ﻟذ ﻣ ﻌﺟ و ، ﻲﻧﻬﻟا نﺎﻟا ءﺎﺣ ﻰﻋ ﻐﻀﻟ ﻋﺎﻓد<br />
ﻗﺑ<br />
1973<br />
ﺳ ﻟا راﻟ<br />
ﻬﻣ يﻟا ءﻲﻟا ه و ﻟا ﺎﻬﻣ ﺻﺎﺧ لوﻟ ةرﻟا<br />
. ءﺎﻟا ءﻻه ﻰﻟإ لوﻟا ﻳﺗ<br />
ﻳﻟ ةوﻗ ﺎﻬﻌﺟ و ﻳاﻟا ةرﻟا تﻻﺑ حﺷ ﻰﻋ يﻐﻟا ﻧا دﻟا اه ﻲﻓ و<br />
ﻲﻟا ﻟا لوﻟا بﻌﺷ تادﺎﻗو ةدﺎﻗ سﻧ ﻲﻓ ﺛﻷا ﻎﻟﺎﺑ كﻟ و ، ﻟا ﻲارﻷا<br />
( 3)<br />
. ﺎﻧﺎﻳﺑ و ﻳﻣﻷا ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا ﻊﻣ ةﻌﻣ تﺎﻗﻼﻋ<br />
ﺎﻬﺑﺗ و ﻟﺎﺳأر ﻬﺟو ﺎﻬﻟ ﻧﺎآ<br />
ﺗ ﻲﻓ اﻟا تﺎﻣﺎها ﻣ ﻧﺎآ ﺳﺎﻣﺑﻟا يﻐﻟا تﺎﻣﺎها نأ لﻟﺎﺑ ﻧ و<br />
نﺎآ ، ﺳ<br />
( 11)<br />
ﻋ ىﺣا داﻣا ﻰﻋ و ، تﺎﻌﻟا ﻣ و تﺎﻟا ﻳاﺑ ﺑ ةﻟا<br />
ﻲﻓ ازرﺎﺑ ارود ﻌﻳ ﺎﻬﺑ ﻟاو ءﺎﻟا و ﻋﺎﺟﻻا ﻟاﻌﻟﺎﺑ<br />
ﻌﺗ و اﻟﺎﺑ مﺎه يﻟا ﺟﻟا<br />
و ، يدﺎﻗﻻا و ﻲﺳﺎﻟا ﺎﻬﻟﻼﺳا لﺎﺳا ﻣ ﺎﻬﺗ و ﻲﺑﻌﻟا و ﻲﻣﻟا اﻟا رود ﻌﺑ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 244 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﺑد ﻋﺎﺳإ ( 1)<br />
ﺑ ﻲﺣ ﺟﺗ ( 1972 -1962)<br />
ﻓﺎﻟا ةرﻟا ﻰﻟإ رﺎﻌﺳﻻا ﺗ ﻣ : ﻲهاﺑا ﻟﺎ ﺣأ<br />
( 2)<br />
. 38 ص ،1972<br />
،اﻟا ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا آﻟا ،ﻰﻋ<br />
،2008<br />
،اﻟا، ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا راد ،2ج،<br />
ياﺟ تاآﻣ : ﻲهاﺑا ﻟﺎ ﺣا ( 3)<br />
.<br />
336 ص
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
( 1)<br />
نأ ﻏر و ، ﻳﻟا ﻟﺎﻀﺑ يﻐﻟا نأ ﺎﻗ اذإ ﻎﻟﺎﻧ ﻟ و ، ﻣﻷا فﺎﻣ ﺑ ﺎﻬﻧﺎﻣ<br />
ﻲﻟا ﻟا ﺗﺎﻗﻼﻋ نأ ﻻإ ﻟا و ءاﻟا<br />
141<br />
ةدﺎﻌﺳا<br />
مﺎﻬﻣ ﻻإ جرﻳ ﻻ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا ﺎﻧ<br />
. روﻟا اه حﺎﻧإ ﻲﻓ اآ هﺎﺳ ﻟا ﻣ ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ةرﻟا نﺎﺑإ ﺎﻬﻧ<br />
: ﺑﻌﻟا ةﺣﻟا<br />
نﺄﺑ ﻋﺎﻟا ﻣ يﻐﻟا ﻳ ، ﺑﻌﻟا ةﺣﻟا ﻲهو كاﻧأ هاﻟا ﻀﻟا قﺎﺳ ﻲﻓ<br />
ارﺎهدزا ﺎﻟا آأ ﻣ ﻳ نأ ﻟ ﺳ ﻲﻟا ﻳروﻀﻟا<br />
تارﻟا ﻳ ﻲﺑﻌﻟا ﻟا<br />
عﻳ نأ ﺟاو ﻣ و ﻣﺎﻣأ ﺗ ﻳرﺎﺗ ﺻﻓ نأ و ، ةﻌﻣ ﺳﺎﺳ ةﻗ ﻌﻳ ﺎﻣ ﺎﻳدﺎﻗا<br />
ﻲﻟا تارﺎا ﻳﺗ و ، ﻟا و ﻓﺎﻟا و ﻳدﺎﻗﻻا ﻳدﺎﻟا ﻲﻓ ىﻟا تاﻐﻟا ثاﺣإ ﻲﻓ<br />
حﻳ ﻌﻳ ﻟ ﻟا نأ ذإ ، ﻣﺎﻟا هرﺗ ﻟ ﻋﻟا<br />
فوﻟا ﺧ و ، ﺎﻬﻟإ جﺎﻳ<br />
هرﻣ ﻲﻓ ﻀﻟا ﺑ ﺎهدراﻣ ﻲﻓ ﺗ ﺑﻌﻟا رﺎﻗﻷا ترﺎﺻ نأ ﻣ ﺎﺳﻟا ىﻣ ﻰﻋ<br />
( 2)<br />
. ﺳﺎﻟا ةدارا و رﺎﺧﻻا ﻲﻓ ﺻأ<br />
ﻣ ﻲﺑﻌﻟا<br />
قﻟا ﻲﻓ ءاﻟا ﻗﺎﻓر ﻣ هﻏ و يﻐﻟا دﻬﺟ ﻧﺎآ ، ﻟا اه ﻣ و<br />
تﺎﻧﺎﻣﺑ ﻣﺗ و ﺑﻌﻟا ةﺣﻟا ﺳ ﻲﻓ راﺻﺑ ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا اﻟا ﻗﻣ حﺷ ﻰﻋ<br />
ﻣ ﻟا ﺗﻬﺷ ﺎﻣ و ىﻟا تﻼﻟا ﻗو ﻲﻓ ةرو ﻣ آأ ﺻأ ﺎﻬﻧﻷ ، ﺎﻬﺗ<br />
ﺳ<br />
اﺳا ﺑﻌﻟا ﻬﺟاﻟا و ،<br />
1956<br />
ﺳ ﻣ ﻰﻋ ﻲﺛﻼﻟا ناوﻌﻟا ﻌﺑ ﺻﺎﺧ ثاﺣأ<br />
ةﺣو وأ ﻣﺣ تﺎﻗﺎﺗا دﻣ ﻟ اﻟا ﻟإ ﻲﻣﺗ ﻧﺎآ يﻟا ةﺣﻟا مﻬﻣ ﻟ ،<br />
1967<br />
ﻲﻟا ﺳﺎﻟا تارﺎﺧﻻا و ﻋﺎﺟﻻاو ﻳدﺎﻗﻻا تﻻﻟا ﺑ ﻗﻣ ﻓ عﺎوأ ﺎﻬﺗ<br />
ﻬﻟا هه ﻟ ﺳﺎﻟا ﻣﺎﻌﻟا ﺗ ﻲﻟا ﻲه ﺑﻌﻟا هﺎﻟا ىﻣ ﻰﻋ ﺎﻬﻣﺗ<br />
( 3)<br />
.<br />
ﻳرﺎﻟا<br />
آ نﻳ و ﻌﻟا هﺎﻟا ﻟﺎﻣ ﻌﺗ ةﻣ فاهأ ﻧ ﺗ نأ ﻳ ةدارا هه و<br />
تﺎﻓﻼﺧﻻا و ، ﺳﺎﻟا قوﻟا ﻣ ﻏﻟا ﻰﻋ ﻳوﺣﻟا تﺎﻌﻟا ﻟﺣ رﺗ ﺎﻗ ﺎﻬﻣ ﺣاو<br />
ﻊﻳرﺎﻣ<br />
ءﺎﻧﺑ ، ةﺣﻟا ﻋاﻗ ءﺎﺳر ﻓﻟا لاﺣﻷا ﻌﺑ زوﺎﺗ ﻳ ﺣ يأﻟا ﻲﻓ<br />
( 4)<br />
ﻟ ، راﺳﺎﺑ ﻌﻳ و دادﻳ ﻟﺎﻟا ﺧاﺗ ﻌﺟ ﻰﻋ ﻌﻟا و ﻳدﺎﻟا ﻊﺟ ﻲﻓ آﻣ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
. 140 ص ،1976ﻳﻓأ<br />
26 ،اﻟا : ﻲﻟا قﺎﻟ يﻬﻟا عوﻟا ( 1)<br />
. 658ص،2007،<br />
اﻟا ،ﻟ ﻟا راد ، ـ ﺛ ﻼﺑ ﻧ ـ ﻳاﻟا ةرﻟا : سﺎﻋ ﻣ(<br />
2)<br />
. 243 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﺑد ﻋﺎﺳإ ( 3)<br />
.<br />
244 ص ،ﻧ ﻊﺟﻟا : ﺑد ﻋﺎﺳإ ( 4)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
142<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ه و ةﺣﻟا هﺎﺗا ﻲﻓ ﻟا و ﺑﻌﻟا دﻼﻟا هﺎﺗ اﻟا ﺗﻬأ يﻟا ﻲﻣﻟا ﻲﻋﻟا اه نﺎآ<br />
تﺎﻌﺗ ﻣ نﺎآ ﺎﻟﺎ ﺎﺣ نﺎآ نإ و ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳرﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻋ<br />
ﺳ ﻲﻓ ﻊﺳوأ<br />
ادﻬﺟ و آا ﺛ ﺟﻟا اه آأ ذإ ،بﻐﻟا و قﻟا ﻲﻓ<br />
ﺄﻧ يﻟا ﻣﻷا<br />
ﺑﻌﻟا بﻌﻟا<br />
ﻟا ﻳواوﻟا ﻳﺗ و ماﺣﺎﺑ ﻰﻀﻳ ﻌﺟ ﺎﻣ ﺎﺎﻧ و ﺎﺳﺎﺣ هداز و ﻟا تﺎﻬﺟو ﻳﺗ<br />
. ﻌﺑ ﺎﻓ ﻟا دﻼﺑو ﻳﻟا وأ ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻟذ نﺎآ ءاﺳ ،<br />
ﻋﺎﺟﻻا و ﻳدﺎﻗﻻا ﺳﺎﻟا أﻣ ﺣ ﻣ جرﺎﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا ﺎﻬﻟﻳ ﻲﻟا دﻬﻟا ﻌﺗو<br />
ﻲﻣﻟا و ﻲﻟا ىﻟا ﻰﻋ مﺎها ﻣ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻟا ﻊﻓد ضﻐﺑ ﺧاﻟا ﻲﻓ ﺎﻟا<br />
: مﺗ ﻧﺎآ اﻟا و ﺳﺎﻟا ﻌﻟا هه غﻟ ﻲﻌﻟا نﺎﻓ ﺎه ﻣ و<br />
يﻟا ﻗﻟا ﻲﻓ تادرﻟا ﺗ ﻣ ﻳ ﺎﻣ ﺎﻬﻌﺗ و ﺎﻬﻌﺳﺗ و ﻋارﻟا<br />
ﻳﺗ<br />
. دﻼﻟا ﺗ ﺎﺑ نﺎﻟا ﻳﻐﺗ و ﻲاﻐﻟا ﻣﻷﺎﺑ ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻓ ﻐﻧا<br />
ﻰﻋ ﺎﻬﻳدﻳ ﻲﻟا ﻋاﻟا ﻲﺳﻳ ﻟ ﺎه دراﻣ هزﺎﻧا و ﻗﻼﻧا ﻳ يﻟا ﻊﻟا<br />
. جرﺎﻟ ﻌﻟا<br />
ﻣ دﻼﻟا ﻳﺗ ﻰﻟإ ﻌﻟا ىﻟا<br />
ىﺣإ ﺗ و ﻟا ﺎﻓ ﻳﺗ ﺎﻳاﻣ ﻓﻳ يﻟاو ﺎﻬﻌﻳﺗ و ةرﻟا داﻟا ﻗ ﻊﻓر<br />
. ﻟا ﻲﻓ حﺎﻟا تﺎﻣﻼﻋ<br />
لﺎﻣ ﻲﻓ ﻣﺎﻬﻟا حﺎﺑرﻷا ﻳ ﺎﻣ تﺎﻣﻟا ﻲﻗﺎﺑ و ﻟا تﺎﻋﺎﻗ ﻲﻓ و ﺎﺳو ءﺎﻧإ<br />
قﻟا ﻲﻓ ﺑﻌﻟا ناﻟا ﻊﻣ يﻐﻟا ﻋ ﻧا<br />
( 1)<br />
. ﻌﻟا تﻼﻌﻟا<br />
يﻟا ﻟا نﺎآ ﺳﻷا هه ﻰﻋ و<br />
ﺣا ﻌﺗ ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻣ نأ ﺎﺑ و ، يدﺎﻗﻻا لﻼﺳﻻا و ﻟا تﺎﻀﻣ ةﻳﺎﻟ<br />
ﻰﻋ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا اه لﻼﺧ ﻣ اﻟا ﻌﺳ ﻓ ﻟﺎﻌﻟا ﻗﺎﻟا ردﺎﻣ ﻲﻓ ﺳﺎﺳﻷا بﺎﻗﻷا<br />
ﺑﻋ ﻣ ﻣﺎﻗإ<br />
ةﻓ تﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ تﻬ<br />
ﻓ ، ﺑﻋ ﻟوﺑ ﺳﺎﺳ ﻟﺎﻌﻣ ﺳر<br />
ﺗ و ﻳدﺎﻗﻻا ﻟﺎﺑ ﻟا ﺑر و ﺑﻌﻟا ﻟا تﺎﺳﺎﻟا ﺗ ﺎﻬﻓه نﻳ ، ﻟ<br />
ﻗ و ، ﺎﻬﻋ ﻟا وأ ﺎﻬﺑ ﺗﻟا تﺎﻋﺎﻟا و تﻻﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ ءﺎﻀﻋﻷا رﺎﻗﻷا تارﻗ<br />
ﻲﻧﺎﺟ ﻲﻓ و ،1965<br />
مﺎﻋ ﻣﺎﻟا ﻲﺑﻌﻟا لوﻟا ﺗﻣ ﻋ ﻟا ءﺎﻧﺑ اراﻗ رﺻ<br />
.<br />
159<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ص ،ﺑﺎﻟا رﻟا:<br />
ﻲﻟا قﺎﻟ يﻬﻟا عوﻟا ( 1)<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﺑﻌﻟا رﺎﻗﻷا ﻣ ءﺎﻧإ ﻋ ﺎﻟو ﻳﻟا ﻳدﻌﻟا ﻲه ﺑﻋ لود ثﻼﺛ ﻋأ<br />
143<br />
( 1)<br />
1968<br />
ﻣ و لوﻟ ةرﻟا لوﻟا ﻣ ﻰﻟإ ﻌﺑ ﺎﻓ لﺳ ﻲﻟا ةﺧﻷا هه، لوﻟ ةرﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻟا ﻟوﻟا تﺎآﻟا ﺳرﺎﺗ يﻟا ،رﺎﺣﻻا ﺟو ﻲﻓ فﻗﻟ ﻲﻌﻟا اه و اﻟا ﺎﻬﺑ<br />
ﻟا<br />
ﻣ ﻬﻣ ﻧﺎﺟ ه لﺎﻐﻧﻻا اه ﻌﻳ ﺎﻣ و ﻊﻟا تﺎﻟﺎﺑ ﺎﻬﻋ ﻳ ﻲﻟا و<br />
. ﻲﺑﻌﻟا ﻟﺎﺑ ياﻟا ﻟا ﻳ يﻟا ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا<br />
ﻌﺑ و ءﺎﺛأ ﺎﺻﺧ ،ﺑﻌﻟا ﺣﺎﻟا ﻰﻋ ﺎﻬﻣ ارود ﻌﺗ تأﺑ ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا نإ<br />
لوﻷ ﻟا ﺑﻌﻟا لوﻟا ﻌﺳا ﻓ ، اﺳإ و ﺑﻌﻟا ناﻟا ﺑ<br />
1973ﺑآأ<br />
بﺣ<br />
ﻣ ﻳﻌﻟا ﻊو ﻓ ةآ ﻟﺎﻌﻓ حﻼﻟا اه ﻬا و اﺳإ ءﺎﻗﺻأ<br />
ﻟا حﻼﺳ ةﻣ<br />
ﺣ ﻊﻓﻟ ﻌﺳﺑ ﺎﻣ ﻌﻳ ﺧﻷا ﻌﻟا ﻌﺟ و اﺳإ ﻊﻣ ﺎﻳﺗ ﺗ ﻲﻟا ﺑﻐﻟا لوﻟا<br />
( 2)<br />
.<br />
ﻋ ضﻓ يﻟا ﻟا<br />
ﻲﺎﻬﻧ و يرﺟ ﺣ دﺎﻳإ ﻰﺣ ﻊﺎﻟا حﻼﻟا اه لﺎﻌﺳا ﻌﺑﺎﻣ مﻋ نأ ﻌﻟا آﻳ ﻟ و<br />
حﺎﺑرأ نأ ﻟذ ، ﻳﻣﻷا ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا ﻰﻟوﻷا ﺟرﻟﺎﺑ مﺧ ﺑ ، ﺳوﻷا قﻟا ﻟ<br />
آ رﺎﻬﻧا ﺑﺎﺻأ ﺎﻣﻌﺑ ﻓﺎﻋ رﻻوﻟا دﺎﻌﺳا و ةآ ةدﺎﻳز تدادزا ﻗ ﻲﻳﻣﻷا ﻟا تﺎآﺷ<br />
. تﺎﻟا ﺧاوأ<br />
ﺎﻬﺗﺳ نﺎ ﻐﺑ ﻟذ و ﺑﻌﻟا ﻟا ﺗ ةدﺎﻋإ ﻳﻣﻷا ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا ﻋﺎﺳا و<br />
ﻣ عﻧ ءﺎﺑإ هأ آردأ ﻲﻟا ةﺧﻷا هه ، ﺑﻌﻟا ﻟا ﻋ ىﺄﺑ ﻟﺎﻌﻟاو ﻟوﻟا<br />
ةﻣ و ﺎﻬﺗﺎﻳدﺎﻗا ﺎﻬﺑ ﺗﺗ ﻲﻟا ﺑﻐﻟا ﻟﺎﺳأﻟا لوﻟا و ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا ﻊﻣ ﻗﻼﻌﻟا<br />
( 3)<br />
بﺎﻟا ﻀﺗ ﻲﻓ ﺎﻬﺑرﺎﻣ ﺑ ﺑﻌﻟا ﺳﺎﻣﺑﻟا ﻋ ﻧا يﻟا ءﻲﻟا آ ﻟا<br />
. ةﻟا ﺗ ﻲﻓ يدﺎﻗﻻا و ﻲﺳﺎﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
نﻟا و ﻓﺎﻟ ﻲﻟا ﻟا ،ﺑﻌﻟا ﻟ ةﺻﺎﻌﻟا تﻼﻟا و ﻟا : ﻀﻟا ﻋ دﻣ ( 1)<br />
. 67 ص ،1990،<br />
ﻳﻟا، بادﻵا و<br />
. 68 ص، ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻀﻟا ﻋ دﻣ ( 2)<br />
.<br />
663 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻳﻋﺑ ﻲﻳ ( 3)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
144<br />
: ﺳﺎﻟا<br />
ةدﺎﻟا ﻲﻓ ﻧﺎﻣ<br />
ﻳﻟا ﻳاﻟا ﻟوﻟا ﻋاﻗ ءﺎﺳرإ ﻰﻋ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ اﻟا ﻲﻓ ﻲﺳﺎﻟا مﺎﻟا ﻋ<br />
ﺎهرﺎﻋﺎﺑ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﺛاﻣ ﻲﻓ ﺎﺳﺎﺳأ ﻟا و ﻳاﻟا ﻟوﻟا ءﺎﺑ ﺛاﻣ ﻣ ﺎﻗﻼﻧا<br />
ﻳاﻟا ﻟوﻟا<br />
ﻟﺎﻌﻣ دﺣ يﻟا<br />
1954<br />
ﻓﻧ لوأ نﺎﺑ<br />
: ﻲه و ﺎﻬﻟ ﺳﺎﺳﻷا تﺎﻌﺟﻟا<br />
، مﻼﺳا و ﺑوﻌﻟا ﻲه و ﻣﻷا ﺑاﺛ ﻰﻋ ﺎﻗ اﻳد ﻌﺷ ﻳرﻬآ ﻟا<br />
ﻲﻓ ﻀﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟاو ،<br />
ﻀﻟ ،<br />
1962<br />
ناﺟ ﺑا قﺎﻣ و ،<br />
1956<br />
توأ<br />
20<br />
مﺎﻣﻟا ﺗﻣ و<br />
ﻋﺎﺟﻻا و ،ﻳدﺎﻗﻻا ،ﺳﺎﻟا تﺎﺣوﻟا و ئدﺎﻟا ﻣ ﻳﻌﻟا ﺎﻬﻣ<br />
ءﺎﺑأ ﻣ ﻧ ﻰﻟإ ﻬﻟا هه تﺳأ ﻟذ ﻰﻟإ ﻓﺎﺎﺑ و ، ﺎﻬﺗﻻﺎﻐﻧاو ﻟوﻟا ﺟﻟﻳﻳإ<br />
ﻟا فاﻬﺳﻻ ﻟا تارﻟا ﻌﺗ و ﻊﻟا ﻲﻓ ﻳرﺟ تاﻐﺗ ثاﺣ اﻟا<br />
ﺣﻣ ﻲﻓ ﻋﺷ ﺣ ،ﻳﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ﻬﻌﻟا هﺎﻣ ﻐﺗ و ﻋﺎﺟﻻا و ﻳدﺎﻗﻻا<br />
( 1)<br />
. ﻟا و ءﺎﻟا<br />
نأ ﻏر ﻟا مﻬﻣ بﺎﻏ ﺑ ةﻟا هه ﺣﺎﺻ ﻲﻟا تﺎﻓﻼﺧﻻا ﻲﻓ لﺧﻟا نود و<br />
ﻬﻟ ﻳﻌﻟا و ﺳﺎﻟا دﻓﻟا نﻳ اﻧﺎآ ﻣ ﻳﻟا نأ ﻻإ ، اﺣﻣ نﺎآ ﻟوﻟا مﻬﻣ<br />
( 2)<br />
ﻣ ﻟا ﻬﺑ ﻣو ، فﻼﺧﻻا<br />
1963<br />
اه ﻋ ﻳﻌﺑ اﺑ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ءﺎﺛأ ﻲﻟا ﻳﻟا<br />
ﺳ ﻳدﻌﻟا ﺑﻌﻟا ﻟﺎﺑ اﻟ اﺳ ﺑ ﺑ ﺣأ ﻟا ﻋ يﻟا يﻐﻟا<br />
ﻬﺟ ﻣ اﻟا لﻼﺳا ﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﻟﺑ ﻲﻟا ةرﺎﻟا ﺗادﻬﻟ و ﻬﺟ ﻣ ﺗارﻟ ﺎﻓاﻋا<br />
. ىﺧأ<br />
وو ﻌﺷ ﻣﺧ ﻲﻓ راﺳﻼﻟ ﺧ ﺎﻳ ﻓ ﺟو يﻟا و فﻟا اﻬﺑ يﻐﻟا ﻲﻀﺣ ﻗ و<br />
ءﻲﻟا ، ﻣﺎﻬﻣ ﻳدﺄﺗ ﻲﻓ ﻲﺳﺎﻣﺑد و ﻲﺳﺎﺳ ﺟر و ﺎآ ﻣﺎآ هدﻬﺟ سآ يﻟا ه و ،<br />
ﺎﻣ و ، ﻳﻣﺑ يراه ﻟا ءﻲﻣ ﻌﺑ ﻰﺣ اﻟا ﻲﻓ ﺳﺎﻟا ةدﺎﻟا ماﺣا آا يﻟا<br />
ﻲﻓ يﻐﻟا ﺳا ﺣ ،ﻳاﻟا ﻳرادا<br />
و ﺳﺎﻟا ﺣﺎﻟا ﻰﻋ تأ تاﻐﺗ ﻣ ﺻ<br />
ﻼﻣو ﻳﻟا ﻲﻓ اﺳ ﻳدﻌﻟﺎﺑ تاﺳ ﻊﺳ ﻰﻀﻗ ﺎﻣ ﻌﺑ 1970 ﺳ ﻋ و ﻟا اه<br />
. 152 ص، 2005،<br />
اﻟا ،ىﻬﻟا راد<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
– ﻣزﻷا روﺟ – ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ : ناﻳز ﺑز ( 1)<br />
.<br />
436 ص ،ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا : ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣا ( 2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﻲﻓ ﺳا ﻳأ ﻳﻟا<br />
ﻲﻓ ﻣﺎﻗا ﻊﻣ ةﻟا ﺑﻌﻟا تارﺎﻣا و ﺑﻟا ﻟا ﻲﻓ اﻟ<br />
. 1974<br />
ﺳ ﻟا ﻓاو نأ ﻰﻟإ اﻟا ﺑ و ﺎﻬﺑ ﻟا ﻼﻌﻟا ﻧ<br />
ﻳﻣﺑ ﻟا ﻰﻟإ تﺎﻌﻟا ﻳاﺑ ﻲﻓ مﺗ يﻐﻟا نأ ﺑﻟ ﻟا تادﺎﻬﻟا تآذ ﻟ<br />
ﺎآ ﻳاﻟا<br />
ةرﻟا ﻳرﺎﺗ ﺑﺎﻟ غﻟا ضﻐﺑ ﺳﺎﻟا مﺎﻬﻟا ﻣ ﺳ ةﻟ ءﺎﻋا ﺑ<br />
ﺟﺎﻟ ءاﺳ ةآ تارﺎﻋﻻ ﻟا ﻓاﻣ ﻳ ﻟ اه نأ ﻻإ ، ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ ﺎﻬﻟ<br />
اه و ،ﻳاﻟا ﺳﺎﻣﺑﻟا ﻲﻓ اآ ﺎﺧﺷ كﻳ ﺑﺎﻏ نﻟ وأ ﻗﻟا اه ﻲﻓ ﻟا ةﻟا<br />
ﻣ ﻲﻌﻟا ﻟا<br />
و ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻌﻟا ﻳزو ﺎﻀﻳأ ﻋ ﺣﻻ ﻗ ﻓﺎﻟاو ﻓﻌﻟا ﻣ ءﻲﻟا<br />
ﻳﻌﻟا ﻋ ﺟرﺎﻟا ﻳزو ﻣز ﻣ ﻧا تادﺎﻬﻟا آﺗ يﻟا كاﻧ ﻲﻳ ﺑ ﻳﻟا<br />
ﺗﺑ ﻟ اﻟا ﻌﻣﺎﺑ ﺳﺎﻟا مﻌﻟا ﻬﻌﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا ﻟا ﻟ بﻳ نأ ﺗﺑ<br />
ﺎآ<br />
«<br />
ﻌﻣﺎﺟ ةﺗﺎﺳأ ةﻌﺑ ﻟ و يﻐﻟا ﺑﺎﻣ ﻰرأ ﻟ<br />
ﺑﻟ اﻳزو ﻌﺑ يﻐﻟا ﻳﻣﺑ ﻟا ﻋو<br />
145<br />
1974<br />
»<br />
ﺎﺣزﺎﻣ ﻋ درو ﻟذ ﻓر<br />
ﺳ اوأ ﻲﻓ ﻧا تادﺎﻬﻟا تدروأ<br />
ﻗ ﺑر راﺟ ﻰﻟإ ﺣﻳ نأ يﻐﻟ آ رﻟا نأ ﻻإ ، مﺎﻌﻟا ﻟذ ﻣ ﺎﻟا لﻼﺧ ﻟا<br />
( 1)<br />
. ﻟذ ﺗ<br />
ﻟا و ﻣﺎﻟا ﻧﺎﻟا<br />
ﻌﻳ ﻬﻓ ءﻲﺷ ﻰﻋ لﻳ ﺟﻟا ﻟﺎﻧ يﻟا رﻟااه نﺎآ نإ<br />
ﻰﻋ ﺛ ﺑ مﺎﻳﻷا روﺑ ﻐﻳ ﻟ و ،اﻟ ﻟا اه هﻻوأ يﻟا ﻲﻟﺎﻌﻟا ءﺎﻓﻟاو ﻟا<br />
ﻋ ا اوهﺎﻋ ﺎﻣ اﻗﺻ لﺎﺟر ﻣﻟا ﻣ"<br />
ﻰﻟﺎﻌﺗ لﻟ ﻻﺎﻣا لﺎﻟا وأ ﻟﺎﺑ لﺎﻣ ﻏ هﻬﻋ<br />
ﺎﻬﻣ اﻟ ﺎﻗدﺎﺻ يﻐﻟا ﻲﺑ اه و " ﻼﻳﺗ اﻟﺑ ﺎﻣ و ﻳ ﻣ ﻬﻣو ﻧ ﻰﻀﻗ ﻣ ﻬﻓ<br />
ﻰﻋ اﻬﻣ ﺎﻬﺻﺄﻳ و بﺎﻌﻟا لﺻأ ﻲﻓ ﻳ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﺷ ﻟﺎﻌﺑ ﺎﻣﻣ ﻣأ ﺎﻳﺎﻀﺑ<br />
. رﺎﻋا آ قﻓ و ﺳ ﻲﻓ هﻬﻋ<br />
يﻐﻟا نأ ﻰﻟا ﺎﺧ تادﺎﻬﻟاو ردﺎﻟا و ﺎﺛﻟا ﻣ ﻟا ﻰﻋ ﺎﻋﻼا ﻲﻓ ﻧا ﻟا و<br />
تادﺎﻗ ﺑ ﺧ ﻰﻟإ ﺣ ﻣ ﻬﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﺎﻋاﻟا و تﺎﻓﻼﺧﻻا و ﻟا<br />
ﻋ ﻊﻓﻳ نﺎآ<br />
ﻣ ﻌﻳ وأ ﺧ ــ رﺎﺗ يأ ﻲﻓ ﻳ ﻟ و ، لﻼـــــﺳﻻا ﻌﺑ ﺳﺎـــﻟا تادﺎﻟا وأ ةرﻟا<br />
. ﺣﻷ ﺎﺧ ــﻧ<br />
ﻣــــــــــــﻟا لﺎﺟر ﻌﺑ و ﻲﺟرﺎﻟا ﻓﻟا ﺧاد ﻊﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا تﻼﻟا ﻋ اﻌﺑ ﺑ<br />
.<br />
278 ص،<br />
ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا ،<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ساروﻷا ﻳرﺎﺗ،<br />
نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ( 1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
ﻟا نﺎﻓ ﻲﺟرﺎﻟا ﻌﻟا ﻰﻋ ﺎﻣأ ﻲﺧاﻟا ﻌﻟا ﻰﻋ اه ،اﻟ ﻰﻟوﻷا<br />
146<br />
. ﻟﻼﺳﻻا<br />
ﺻﺎﺧ ةﻣ ﻧﺎﺑ ﻲﻀﺣ ، ﻳﻟا ﻲﻓ وأ ﻳدﻌﻟا ﻲﻓ ﻳﻟا<br />
ﻣﺎﻗإ ﻲﻓ ءاﺳ ، يﻐﻟا<br />
ﻲﻓ ﻟا و ﻟ ماﺣﻻا و ﻳﻟا ةﺎﺟ لﺎﻳ نأ هأ يﻟا ءﻲﻟا ﺑﻌﻟا ﻟا كﻣ ﻋ<br />
داﻓأ ﺑ ﻟ ﻟا ذﻟا ﻌﻳ ﺎﻣ ، دﻌﺳ ل ﺟ ﻳ نﺎآ يﻟا ﻲهﻟا ﻟا ﻰﻋ ﻟﺣ<br />
ﺎﻳأ يﻐﻟا ﻳ نأ ﻓ ﺎﻣ ﻳﻟا و فﻟا اه نأ ﻊﻗاﻟاو ، ﺑ<br />
ﻬﻌﺗ و ﻟا ﺎﻌﻟا<br />
ﺑﻌﻟا تارﺎﻣا و ﻟا لود ﺑ ﺗﻼﺗ و ﻳﻟا ﻲﻓ ﻣﺎﻗﺑ ﺎﻀﻳأ ﻣزﻻ يﻟا ﻣﻷا ،ﺣ<br />
ﺳ ﻳﻟا ﻰﻟإ ﻳﻌﻟا ﻋ ﺑ ﻬﻓ يدﻌﻟا ﻟا ةرﺎﻳز لﻼﺧ ﻧا تادﺎﻬﻟا هآﺗ ﺎﻣ و<br />
ﺧﻷا اه ﻰﻟإ رﺎﺷﺄﻓ يﻐﻟا ﻬﺑ ﻣو ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا ﻟا ءﺎﻀﻋأ ﻟﺎﺳا<br />
ﻲﻓ ﺟو<br />
ةرﻟا ﻋ ﻟد ﻲﻬﻓ<br />
( 1)<br />
« ﻧ ﻧ و ﻣﺄﻳ ﻳدﻌﻟا ﻲﻓ نﺎآ اه نإ<br />
»<br />
1971<br />
ﻳﻟا ﻣﻷ لﺎﻗ و<br />
. يﻐﻟا ىﻟ نﻳدﻌﻟا هﺟو ﺎﻟﺎ يﻟا ﻳﻟا يأﻟا و<br />
ﻻ ﻲﺑﻌﻟا ﻟا آ و ىﺻ ﻎﺑ ﻰﺣ ءﺎﻌﻟا<br />
ﻌﻣ ﻣ بﺷ ﺎﺟﻣ نأ لﻟا ةﺻ و<br />
ﻳﻌﻟﺎﺑ ﻲﺣﻳ و ﻟا مﻳ نأ عﺎﺳﺎﻓ اﻟا ﻣ هﺎﻳإ ﻟ ﻲﻟا ﻟا سورﻟا آﻳ ﺄﻳ<br />
ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻌﺟ ﻰﺣ ﻟا ﺎﻬﻓ لﺑ و ﻟﻟا مﺎﻬﻟا ﻣ ﻟا دﺎﻗا ﺑ ﻟا لﺎﻌﻓﻷا ﻣ<br />
اه ﺎﻣﻳ ﻰﻟإ اه و ﺎﻬﻟﺑ و ﺎهدﺎﻣﺄﺑ ﻰﻐﻳ و ، ﻳاﻟا ةرﻟا<br />
ﻰﻟإ ﻟﺎﺑ ﻌﻳ ﻟا ﻲﻓ<br />
فﻟا ﺗاﻣ لﺎﻳ<br />
: ﻋﺎﻟا لﻟ ﻳﻟا ﺳ ﻲﻓ ﻀﻟا و ﻲﻧﺎﻟا ﻗ ﻋ ﻟا بﻀﻣ<br />
قﺗ ﺟرﻣ ﻳ ﺑ بﺎﺑ ءاﻟا ﻳﻟ و<br />
و جرﺎﻟا و ﺧاﻟا ﻲﻓ ةدﺎﻟا بﻗ ﻰﻟإ ﻳ نأ يﻐﻟا ﺳا ﻟﺑ و<br />
ﻬو ﻰﻋ ﻳرﻐﻟاو هﻓﻋ ﻳﻟا ﻳاﻟا آ بﻗو سﻧ ﻲﻓ ﻰﻳو ، ﻌﻓﻟا ﻧﺎﻟا و<br />
، ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ مﺎﻳأ حﻼﺻﻻاو ﻌﻟا ﻟﺎﻋ ﻲﻓ ةﻣ ﻌﺷ اﻬﺑو ﻰﻟ ،<br />
ﻳاﻟا ﺳﺎﻣﺑﻟا ﻟﺎﻌﻣ<br />
ﻣ ﺎﻋو ، ﻳاﻟا ﺳﺎﻟاو ﻳرﻟا ﻟا زﻣر ﻣ اﻣرو<br />
ﻗﻟا ﻲﻓ ، ﻟا ﻣﻟ ﻟﺎﺑ فاﻋﻻاو فﻟا ﻬﻟ ﺳ ﻳﻟا اﻟا تﻻﺎﺟر ﺣأو،<br />
. يﻐﻟا آﺎﺷ ﻰﻋ ه ﻳﻟا ﺎﻬﺎﺑأ آ ﻰﻟا ﺟﺎﺑ لاﺗ ﻻو اﻟا ﻓ ﻧﺎآ يﻟا<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
279<br />
ص ﺑﺎﻟا ﻊﺟﻟا<br />
( 1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
147<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
نأ ﻳ 1962 ﻌﺑ يﻐﻟ ﺳﺎﻣﺑﻟا تﺎﺎﻟا ﺟ ﻓ ﺎﻋ يﻟا ﻟا اﻬﺑ و<br />
: ﺎﻟا هه ﻰﻟإ ﻧ<br />
ﻋ ﻧا ﻟذ ،ﺎﻬﻟﻼﺳا دﺑ ﻳ ﻟ اﻟا ﻲه و ﻰﻟوﻷا ﻀﻟ يﻐﻟا صﻼﺧإ نإ-1<br />
ءﺎﺑ ةدﺎﻋإ ﺟا ﻣ<br />
يﻌﻟا و يدﺎﻟا ﻋﻟا ﺣ ﻰﻟإ لﻼﺳﻻا ﻣ ﻰﻟوﻷا تاﻟا لﻼﺧ<br />
ﺗ ﺣﻣ ﻲﻓ ﻲﻳدﺎﻟا ﻬﻟا ﻰﻋ ﻳراﺳا سآ اﻬﺑ ه و ﻳاﻟا ﻟوﻟا تﺎﺳﻣ<br />
. ( ﻣﻷا ﻀﻬﻧ<br />
) ﺗﻻﺎﻣ ﻲﻓ ﺎﻬﻟوﺎﺗ ﺎﻟﺎ ﻲﻟا ،ةرﻟا ﻣﻷا فﺎﻣ ﻰﻟإ ﻰﻗﺗ ﻳﻋ ﻟود<br />
ﺎﻬﺳﺎﺗ و ﺑﻌﻟا ﻣﻷا ﻀﺑ ﻣﺎها ﻰﻟإ اﻟا ﻀﻗ يﻐﻟا مه و تﺎﻣﺎها تﻌﺗ -2<br />
كاﻧ ﻲﻟوﻟا ﻊﻗاﻟا لوﺎﻳ ﻲﻟا ﻟا و بﺎﻌﻟا يﻟ ﺎﻬﺗﻗ ﻋ ﺎﻬﻓ ﺟو ﻲﻟا ،ﺎﻬﺗﺣو و<br />
عاﻟا ﻲﻓ ﺻﺎﺧ ﺎﻬﻧﺎﻣ و ﺎﻬﻟﻼﺳا ﻰﻋ ظﺎﻟ ،ﺑﻌﻟا تﺎﻌﻟا ﻰﻋ ﺎﻬﻳ نا<br />
ﺻﺎﺧ و ﺑﻌﻟا ﻟﺎﺑ يرﺗ ﻋ آ ةآر ﺎهرﺎﻋﺎﺑ<br />
. ﻲﺑﻐﻟا و ﻲﻗﻟا ﻳﻌﻟا ﺑ ﺎﻟا<br />
ﻟا ﻀﻟﺎﺑ مﺎهﻻا<br />
ماﻬﻧا و ﻲﻧﻬﻟا نﺎﻟا مﺎﻗ ﻌﺑ ﺻﺎﺧ ﺎﻬﻟإ رﺎﻧﻷا ﺟﺗ ﻟوﺎﻣ و ،ﻲﺑﻌﻟا قﻟﺎﺑ<br />
-3<br />
. ﻌﻣ ﻬﺑوﺣ ﻲﻓ بﻌﻟا<br />
بﻌﻟا و ﺳﺎﻟا آ بﻗ ﻰﻟإ ﻳ ﻌﺟ ﻲﻳدﺎﻟا ﻬﻟا و ئدﺎﻟ ﺎﻓو و يﻐﻟا و -4<br />
ﻧﺎﻣ أﻳ و ﻟ ﻬﻟا ﻳﻟ ﺎﺷ ناﻟا ﺎه ﻳﻟﺎﺑ ﻧﺎﻳإ و ﻗﺻ و ﺑﻌﻟا<br />
ﻟا ﻲﻓ<br />
لﻼﺳﻻا ﻌﺑ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا ةﻣﻼﺗ و ءﺎﺑأ آ ﺎﻬﺑ ﺗ ﻓﺎﺛ و ﺳﺎﺳ و ﻋﺎﺟا<br />
اﻟا ﻧﺎآ ﺎﻣ اﻟ اﻧﺎآ ﻬﻧأ ﻬﻋ لﻟا ﻳ ﻳﻟا ﻟا ﺣا ﻣ اه آ ﻌﺟ و<br />
.<br />
ﻬﻟ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺗﺎﻟا<br />
اﻳﻣ ﺎﻋاﺻ تﻬﺷ ﺣ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تاﻟا هأ ﻣ ﺳورﻟا ةﻟا ﻌﺗ<br />
148<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
ﻟا ﻰﻋ ﻌﻳ نﺎآ يﻟا رﺎﻌﺳﻻا و ﻬﺟ ﻣ ﻳﻟا و ﻟا تﺎآﻟا ﺑ<br />
يﻟا ﻟا روﻟا ﻋ او ةرﺻ مﺗ ﺎآ ىﺧأ ﻬﺟ ﻣ ﻟا ﻳﻬﻟا و ﻳاﻟا<br />
ﺎﻣ لﻼﺧ ﻣ و ﻳاﻟا ﻟا ﻀﻟا هﺎﺗ ﻳرﺎﻟا آﻟا هه ﻲﻓ ﻲﺳاروﻷا<br />
ﻌﻟا ﻌﻟ<br />
ﻰﻟإ ﺎﺻﺗ ساروﻷا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﺎﻳهﺟ ﺎﻧﺎﺟ حﺗ ﻲﻟا ﺳارﻟا هه ﻲﻓ ﻗﺎﻣ و ﻋ ﺗ<br />
عﺎوﻷا ﻏر و<br />
: ﻟﺎﻟا ﺎﻟا صﻼﺳا<br />
ﺧرﻟا و ﺣﺎﻟا فاﻋﺎﺑ اﻋ ﺎﻣوﺎﻣ ﻲﺳاروﻷا نﺎﻧا نإ<br />
-ﻻوأ<br />
ﻣ ﻲﻳ ﻟ ﻟذ نأ ﻻإ ﺳاروﻷا ﻲﻟﺎهﻷا ﻲﻧﻟا ﻌﻟا ﺎﻬﻓ ﻊو ﻲﻟا ﻌﻟا و ﻳرﻟا<br />
آ نﻐﻳ اﻧﺎآ ﻟذ ﻣ آﻷا ﺑ ﻟا ﻬﻟاﺣأ حﻼﺻإ و ﻬﻋﺎوأ ﻐﺗ ﻲﻓ ﻬﻳﻋ<br />
آﻟا ﻌﺗ و<br />
لﺎﺷﻷا ﻣ ﺷ يﺄﺑ ﻬﻋ وﻟا دﻟا ﻣ ﻟ ﻬﻣﺎﻣأ ﺗ ﺻﻓ<br />
ﻼﺳ ﺎهرﺎﺧﺎﻓ هدﺟ و تﺎﺛإ قﺎﻌﻧﻻا ﺻﻓ ﻲﺳاروﻷا ﻓ ﺟ و يﻟا ﻟا ﺣﻼﺻا<br />
. رﻟا و ﻣوﺎﻟ<br />
ﻳﻟا ﻌﺗ ﺳﺗ ﻲﻓ ازرﺎﺑ ارود ﺎﻬﻋاﻧأ ﺑ ﻳﻟا تﺎﺳﻟا و ﺎﻳاوﻟا تدأ<br />
ﻟﺎﻌﺗ رﺎﻧا ﻌﺑ يأ ( م<br />
: ﺎﻧﺎﺛ<br />
18 ) يﻬﻟا ةﻋ ﻲﻧﺎﻟا نﻟا ﻣ ﺻﺎﺧ ﺑﻌﻟا ﻓﺎﻟا و ﻲﻣﻼﺳا<br />
ءﺎﺳﺄﺑ ﺗﻣ ﺎﻳاوﻟا هه ﺻأ نأ ﻌﺑ ﻟ<br />
. ساروﻷا ﻲﻓ ﻧﺎﺣﻟا ﻓﻟا ﻳﻟا<br />
ﻰأ و تﺛﻧا ،ﺎﻬﻟﺎﻣ ﻰﻋ ﺎﺎﺣ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ةﻳﺎﻣ ﻬﻣ ﺳ و تﻼﺎﻌﻟا<br />
. ﻲﺣﻼﺻا ﻟ<br />
ﻬﻣ ﺎﻣ ﻗ يذ ﻣ آأ ﺎﺑﻣ اﻣأ ﻳﺑ ةﻗ ﻋ ﻟا<br />
ﻟا ﻳﻟا و ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﺳﺎﻟا ﺎﻬﻟﺑ ﻲﻟا دﻬﻟا و ﺎﺳﻟا آ ﻏر<br />
ﻣ ءاﺳ ﻊﻳرﻟا ﻟﺎﺑ تدﺎﺑ ﻧ ﻟ نأ بﻟا ىﻟﺎﺑ ﺎﻬآأ تﺄﺗ ﻟ ﺎﻬﻧأ ﻻإ ساروﻷﺎﺑ<br />
ﻧﻟا فاﻋﺎﺑ<br />
اه و ﻲﺣﻼﺻا ﻌﻟا رﺎﻧا ﻣ ﻟا وأ ﻲهﻷا ﺳﻟا ﻰﻟإ ذﻟا ﺣ<br />
:<br />
ﺎﻟﺎﺛ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺗﺎﻟا<br />
ﻟا و ساروﻷا نﺎﺳ ﺎﻬﺑ ﻊﻳ ﻲﻟا ﻳﻌﻟا ﻣوﺎﻟا و ﻳﻟا ﻧﺎﻟا هﻬﻟ ﻬﻧأ<br />
ﻣ نوﻳ و ﻳﻟا ﻲﻓ ﺎﻗرﺎﻣ ﻌﻳ نﺎﻟا ﻧ ﻲﻓ ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا لﺎﻋأ ﻲﻓ<br />
149<br />
طﻟا وأ<br />
. اآ ارﻧ<br />
ﻣ ﻟا لﺎﻣأ ﻟا ءﺎﺑﻷ ﻌﻟا دﻬﻟا ساروﻷﺎﺑ آﻟا هه ةﺄﻧ ﻰﻋ ﻋﺎﺳ : ﺎﻌﺑار<br />
ﺧ<br />
ﺎﻣ ﻣ و ﻣ ﻳﺑ ﻗ ﻣ ﻬﺗدﻌﻓ ،هﻏو<br />
..<br />
رودرد ﻋ و يﻐﻟا<br />
ﻧﺗ هرﺎﻓأ و ﻬﺗﺎﺷ ﻲﻓ ﺛﺄﺗ ﻣ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ و ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا سورد<br />
. ﺎﻬﺎﺑأ ﺑ ﻧا و ساروﻷﺎﺑ حﻼﺻا ةاﻧ<br />
ﺎﻳاوز و ﻟا ﺑ ﻬ يﻟا عاﻟا ﻟا ﻲﻓ حﻼﺻا آﺣ ةﺄﻟ ﺎﻀﻳأ ﻊﻓد ﺎﻣ و<br />
اه ﺳ ﻌﻟ و<br />
. كاﻧ ﺎﻟا يرﺎﻌﺳﻻا ﻊﻟا<br />
ﻟﺎﺣ ﻲﻟا و ﻓﻟا ﻓﻟا قﻟا<br />
هه ﻧ ﻲﻓ نﺎآ يﻟا و حﻼﺻﻟ ةﻳﻟا ةﻋﻟا ﺣ يﻟا ﻳﻟا وأ ﻐﻟا أﻣ ه عاﻟا<br />
هه ءاﺳ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻣ يﻟا ﻊﻓر ﻰﻟإ ﻊﻓد ﺎﻣ ﺎﻬﻋ ﺎﺑﻼﻧا و ةرﺛ ﻗﻟا ﺎﻳاوﻟا<br />
و ﺣﻼﺻا سراﻟا ﺳﺄﺗ ﻰﻟإ هروﺑ ﻰﻀﻓأ يﻟا<br />
و ﻟﺎﻧﻟﻟا ﺳﺎﻟا وأ ﺎﻳاوﻟا<br />
. ﺎهآذ ﻰﻋ ﺎﺗأ ﻲﻟا ساروﻷا ﻲﻓ ةﻟا ﻓﺎﻟا يداﻟاو ةﻟا ﺟﺎﻟا<br />
ﻲﻋﺎﺟﻻا و ﻲﻳﻟا حﻼﺻا ناﻣ ﻲﻓ ﺎﻣﺎه ارود ﻌﻟ ةزرﺎﺑ ﺷ يﻐﻟا ﻌﻳ : ﺎﻣﺎﺧ<br />
ﻓ ﺗﺎﺣ لا تﻣا ﻲﻟا و ﻟا و<br />
ﺣﻼﺻا هدﻬﺟ و ﻟا و ﻌﻟا ﻧﺎﻟ اﻧ<br />
ﻟا و ﻌﻟ داﻣا ﻻإ ه ﺎﻣ ﻲﺣﻼﺻا ﺎﻧ نأ ﻬ و ﻟا اه ﻣ ﺎﻬﻣ اﺷ لﺎﻧ<br />
ﻳاﻟا ﻀﻬﻟا ﻌﺑ و ﺣﺎﻧ ﻣ ﻲﻣﻼﺳا ﻟا ﻳﺗ ﻋ ﻰﻋ مﻳ يﻟا ﻲﻳدﺎﻟا<br />
ﻲﻓ ﻌﺗ ﻧﺎآ ﻲﻟا ﻳرﺎﻌﺳﻻا ﻳﻟا<br />
ﺑأ يﻐﻟا ﻟ دﻬﻟا ههو ﺣﺎﻧ ﻣ ﻳﻟا<br />
ﺑ ﻟا ﻌﻳ و ،ﺑﻌﻟا و ﻣﻼﺳا ﺗاداﻣا ﻋ ﻟ ﻲﻐﻳزﺎﻣﻷا ﻲﺳاروﻷا ﺳﻟا<br />
ﻟا آﺎﻬﻟا ﻳﺗ ﻲﻓ هﺎﺳ و ﻟا ﻲﻓ ﺑوﻌﻟا و مﻼﺳا ﻋ ﻌﻓاد ﻳﻗ ﺷ<br />
.<br />
ﻓﺎﻟا ﺎﻬﻳداﻧو ةﻟا ﺎهﺟﺎﻣ<br />
و ﻌﻟا ﺎﻬﺳراﻣ و ﺎﻬﻓﺎﺑ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﺗﺎﻟا<br />
هﺎﻟا<br />
و ﻬﻟا روﻟا ساروﻷﺎﺑ ﺎﻬﻌﺷ و ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﻟ ﻧ نأ ﻳ ﻻ<br />
ﺎهوﻓ ﻳﻟا ﺑ ﻣ نﺎآ ﻓ<br />
1954<br />
150<br />
: ﺎﺳدﺎﺳ<br />
ﻓﻧ لوأ ﻲﻓ ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻬﻟ لﺎﻌﺷإ ﻲﻓ ﻟﺎﻌﻟا<br />
ﻊﺎﻗ ﻟد اه و ﺳرﻟا هه ﻲﻌﻣ و خﺷ ﻣ نﺎآ وأ ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﺗ ﻣ ساورﻻﺎﺑ<br />
نأ ىﺧأ<br />
ةﻣ ﻧ ﺎآ ،ةرﻟا هﺎﺗا ﻟﺎﺑ ﺎﻬﻟﺎﺟر و ﻌﻟا نﻬﻳ ﻳﻟا ﻰﻋ دﻟ<br />
هدﻬﺟ ﺣﺗ ﻲﻓ ﻳﻟا تﺎﻓﻼﺧﻻا ﻻ و ﺑﻟا و ﺳﺎﻟا تاءﺎﻧﻻا ﻬﻗﺗ ﻟ ﺳاروﻷا<br />
. ىﻟا ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻲه و ةزرﺎﻟا و ﻣﺎﻬﻟا ﻟا ﻀﻟا لﺣ<br />
و ﻳﻳﻟا ةرﻟا ﻗ يرﺎﻌﺳﻻا عوﻟا اﻣوﺎﻗ ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ءﺎﺑأ نإ<br />
:<br />
ﺎﻌﺑﺎﺳ<br />
تﻻوﺎﻣ و ﻳرﺎﻌﺳﻻا عﺎﻷا ﺟو ﻲﻓ ﺎﻌﻣ اﺳ اﻗو ﺎآ ةرﻟا ءﺎﺛأ ﻼﻣﺎآ هرود اودأ<br />
ﻟا و ﻌﻟا حﻼﺻإ عوﻣ نأ ﻗ نإ ﺎﻐﻟﺎﻣ نآأ ﻻ ﺑ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ ﻣ قﺑ ﺗدﻋ<br />
ءﺎﻧا و ﻟﺎﺻأ ﺣ ﻰﻋ مﻟا ﻌﻳ يﻟا ه ﻌﺑ ﻣ ﺗﻣﻼﺗ ﺣ و ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟ ﺳأ يﻟا<br />
ياﻟا ﻊﻟا ﻰﻋ ﺧﻟا ﺑﻐﻟا رﺎﻓﻷا ﻰﻋ دﻳ و ﻣﻼﺳا ﺑﻌﻟا ﻣﻷا ﻰﻟإ اﻟا<br />
. ةﺧﻷا ﻧوﻵا ﻲﻓ ﺑﺎﺷ لﻋ وﻐﻧ تأﺑ ﻲﻟا و<br />
اﻋﺎﺳا ﻗدﺎﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑا رﺎﻓﻷ ﻬﺑ ﻗﺎﻓر ﻣ ﻧ و يﻐﻟا ﻣ ﻟا نإ<br />
و ﺎﻬهأ بﻗ ﻰﻟإ اوﻳ نأ و ساروﻷا ﻣ نﺎﻟا ﻐﻳزﺎﻣأ ﺑ<br />
ﻲﺣﻼﺻا ﻟ اﺳﻳ نأ<br />
ﻬﺗﺑ و آأ ﻬﻧﺎﻣ ﺗرا دﺎﻬﻟاو ﻟا و ﻀﻟا و ﻌﻟﺎﺑ ﻟا خﻟا ءﻻه ةﺎﺑ<br />
طﺎﺳوﻷا وأ ﻳاﻟا طﺎﺳوﻷا ﻲﻓ ءاﺳ ﻳﻓﺎﻧ اﺻأ ةﻟا قﻼﺧﻷا و ءﺎآﻟا و قﻟا ﻲﻓ<br />
ﻰﻋ نﺎهﺑ ﺧ ﻲﺑﻌﻟا قﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا ﺎﻬﺑ ﻲﺣ ﻲﻟا ﻧﺎﻟا ﻌﻟو ،ﻣﻼﺳا<br />
و ﺑﻌﻟا<br />
. ﻟذ<br />
ﻻ و بﺎﻌﻟا ﺗ ﻟ وو ﻌﺷ هﺎﺗا ﻗدﺎﻟا وو يﻟا ﻧﺎﻳﺑ يﻐﻟا ﻟا نإ<br />
اهﺎﻣ لﺗ ةرﻟا ﻌﻟﻧا ﺎﻟ و ﺎﻣو ﺎﺑﻣ و ﺎﻌﻣ اﻓ اﻟ ﺟاو ءادأ ﻣ ﻗاﻌﻟا<br />
ﻟود آﺎه و تﺎﺳﻟ اﻣ ﺎﺳﺎﻣﺑد ﺻأ لﻼﺳﻻا ﻌﺑ و هدﻼﺑ ﻳﺗ ﺳ ﻲﻓ ﻼﺎﻣو<br />
يﻐﻟا نأ لﻟﺎﺑ ﺎﻳ اه و ﻏ ﻻ اﻟﺎﺑ ﺎﻬﻣ تﺎﻋاﻟا و تﺎﻓﻼﺧﻻا آ ﻋ ﺎﻌﻓﻣ<br />
.<br />
ﻻ ﻣﻟ ﻟذ ﻲﻓ نﻳ ﻻ ﻬﻀﻟ ﻣ ﻬوو ﻬﻳﻟ ءﺎﻓوﻷا ءﺎﻌﻟا ﻣ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ـــــ ﺗﺎﻟا<br />
نﺎآ ﺑ ﻓ ﻲو ﺟر ﻳ ﻟ يﻐﻟا ﻟا نﺎﺑ راﻗا ﻣ ﺑ ﻻ ﺳارﻟا هه مﺎﺧ ﻲﻓ و<br />
آﻟا و يﻐﻟا لﺎﻋأ ﺑ ﺗ ﻻ ﻟا<br />
اه ﻣ ﻟﺎﺳر نأ و ﻟ ، ﺗﺎﺣ ه و ﻟ ﺟر<br />
ناﻣ ﻲﻓ ﻲﺗﺧ ﻧ و ﻲﺣ ﻟ ﻟ و ﻲﻣ ارﻗ ﻟ اهو ،ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا<br />
.<br />
ﺧرﻟا و ﺣﺎﻟا رﺎآ فاﻋﺎﺑ ﻬﺳ ﻟ ﻋ ﻲه و ﻟا و ﻟا<br />
151
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
152<br />
. 38:<br />
. 82 ،81:<br />
. 85:<br />
: مﻼﻋﻻا سﻬﻓ<br />
. 51:<br />
ﺗ ﺑا<br />
ﻟا ﻰﻌﻟ ﺑا<br />
ﻲاﻏﻷا ﺑﺑأ<br />
. 64:<br />
ﻟا ناﻋﺑأ<br />
يﻟﺎﻟا ﺣأ<br />
. 87:<br />
ﻲاﻏﻷا<br />
ﻳز ﻲﺑأ ﺑ ﺣأ<br />
. 33<br />
. 82:<br />
. 121 ،119<br />
، 76:<br />
. 114<br />
. 115<br />
: قدﺎﻟا ﺑ ﺣأ<br />
. 81:<br />
. 121:<br />
بﺎﻳذ ﺑ ﺣأ<br />
ادﺑ ﺣا<br />
ﻗ ﻳزﺑ ﺣأ<br />
. 110:<br />
لﺎﺷﺑ ﺣأ<br />
ﻲﻧﻟا ﻓﺗ ﺣأ<br />
. 55:<br />
. 106 ،81:<br />
ﺗ ﺣأ<br />
ﻲﻧﺎﺣ ﺣا<br />
، 81 : ﺣﺣ ﺎر ﺣأ<br />
. 82:<br />
نﺳ ﺣأ<br />
: ﻲهاﺑﻻا ﻟﺎ ﺣأ<br />
. 120 ،112<br />
. 112 : نﺎﻀﻏ ﺣأ<br />
. 110<br />
. 103:<br />
.<br />
82:<br />
: ﻧﻓ ﺣأ<br />
ةرواﻧ ﺣأ<br />
: ﺣ ﻲﻳ ﺣأ<br />
ﻲﺑﻌﻟا ﻋﺎﺳا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
،63<br />
،56<br />
،55<br />
،51<br />
،44<br />
،43<br />
،42<br />
،39<br />
153<br />
. 114<br />
. 42:<br />
. 120 ،117<br />
،115<br />
،111<br />
،91<br />
،80<br />
،73<br />
،63<br />
،56<br />
. 102:<br />
: قﻼﻋﺑ ﻋﺎﺳإ<br />
. 119 : ياﻟا<br />
ﻣأ<br />
. 55:<br />
ﻲﻟﺎﺻ ﻣﻷا<br />
ﻌﻟا ﺑ ﻲﻳ ﻣﻷا<br />
. 67ك<br />
ﻋ غاروأ<br />
. 96:<br />
ﻣ ﻲﺣﺎﺑ<br />
: ﻲهاﺑﻻا ﻟا<br />
. 95:<br />
. 82:<br />
. 96:<br />
ﻀﻟ يﻌﺑ<br />
ﻣ يﻌﺑ<br />
ﻋ ﺑ ﻳﻌﺑ<br />
ﻲﺑﺎﻌﻟا ﻳﻟا ﻲﻣ شﺑ<br />
. 118<br />
. 64:<br />
. 110<br />
: ﺣ لﻼﺑ<br />
: ﻲﻌﻟا ﺳﺎﺑ<br />
. 64:<br />
رودرد ﺳﺎﺑ<br />
ﻲﻧﺎﻳز ﻲﺣﻓ ﺳﺎﺑ<br />
. 64:<br />
. 64:<br />
يرﺎﻣ ﺳﺎﺑ<br />
ﻲﺑﻬﻣ ﺳﺎﺑ<br />
،37،<br />
36 ،35<br />
،34،<br />
31 ،28:<br />
ﻟا ﻋ ﻳدﺎﺑ ﺑ<br />
. 137 ،128،13<br />
،105<br />
،104<br />
،86<br />
،79<br />
،65<br />
،69<br />
. 103 ،29<br />
،26<br />
،25:<br />
لﺟ ﺑ<br />
. 20:<br />
ﺣ ﺑ<br />
. 90:<br />
.<br />
25:<br />
ةدﺣ ﺑ<br />
ﺧ ﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
154<br />
. 33<br />
. 103:<br />
. 103:<br />
. 103:<br />
. 20:<br />
فﺷ ﺑ<br />
ﻲﻗﺎﻟا ﺑ سﺎﻋ ﺑ<br />
. 52:<br />
رﻻﺑ<br />
: فﻣ ﺑ ﺣأ ﻟﺑ<br />
دﻌﻣ ﺑ ﻣ ساﻟﺑ<br />
. 55:<br />
. 51:<br />
. 114:<br />
ﻳﺎﺣ ﺑ فاﻌﻣﺑ<br />
. 67:<br />
. 43:<br />
. 5<br />
ناﻟﺎﺗ<br />
: سﺎﻣﺗ<br />
ﺟﻓ كﺎﺟ<br />
ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ﻳﻟا لﺎﺟ<br />
. 5<br />
. 81:<br />
: ودﺑ لاﻟا<br />
. 5<br />
: رﺎﻧﺟ<br />
ﻲﺳﺎﻟا ﻲﻟﻼﻟا<br />
ﻳﺷﺑ ﺑار جﺎﻟا<br />
ﻟﺎﻟا ﺑ ﻣ سﺳﺣ<br />
. 33<br />
. 119:<br />
. 118<br />
. 105<br />
. 33<br />
. 64:<br />
.<br />
111 ،103<br />
،25:<br />
. 20:<br />
ﻲﺣ<br />
: ةدﻋ ةدﺣ<br />
ﻧﻓ ﺣ<br />
: ﻰﻋ ﺑ ﻲﺣ<br />
: لﻬﺑ ﻀﺧ<br />
: ﻲﺷﺎﻳرو فﻼﺧ<br />
ﻋﺎﺳ ﻳﻟا ﺧ<br />
ناﻌﺳ رآﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
155<br />
. 64:<br />
. 110<br />
. 55:<br />
. 51:<br />
ﺎر ﺷر<br />
ﻲﻟﺎﺻ ﺷر<br />
حﺎﻟا ﺑ نﺎﻀﻣر<br />
. 86:<br />
. 105:<br />
رﺎﻋ قاور<br />
لﻬﺑ ﺑﻟا<br />
: ﻟﺎﻟا ﻋ ﻏز<br />
. 119:<br />
. 112<br />
. 119:<br />
نﺎهﻟا ﻲﻣﺎﺳ<br />
: ﻲﻟﺎﺻ ﻌﻟا<br />
ﻧﻓ نﺎﺳ<br />
. 28:<br />
رﻗﻟا ﻰﻟﻣ حﻼﻟا ﻲﺳ<br />
. 130:<br />
. 22:<br />
ﻟا ﻋ ﺣ ﻲﺳ<br />
. 110:<br />
. 64:<br />
. 120 ،117:<br />
ﻳﻟا حﺎﻟا<br />
ﻌﺳ جﺎﻟا ﻳﻟا<br />
ﻲﺗﻟا يﺷ<br />
. 128:<br />
نﻼﺳرأ ﺷ<br />
. 80:<br />
نﺎﺷ<br />
نﺎﻀﻣر ﺑ ﺑ ﻲﻧﺎﻬﺷ<br />
. 64:<br />
. 104 ،103:<br />
. 56:<br />
. 88:<br />
. 114<br />
.<br />
38<br />
ﻲﻧﺎﺣر قدﺎﻟا<br />
يوﻋ قدﺎﻟا<br />
ﺣأ ﺑ ﻟﺎﻟا<br />
ﻲﻟا هﺎﻟا<br />
: ﻲﺑﺎﻌﻟ هﺎﻟا<br />
: ﻲﺟارﻟا ﻟا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
156<br />
. 103:<br />
. 121:<br />
. 74:<br />
. 64:<br />
ﻲﻌﻟا ﻟا<br />
يرﻣز ﻟا<br />
ﻲﻋ ﺑ ﻋ ﻳﺎﻌﻟا<br />
ﻟا ﻟﺎﺑ سﺎﻌﻟا<br />
. 51:<br />
. 105:<br />
. 121 ،120<br />
،119<br />
،115<br />
،108:<br />
. 51:<br />
. 64:<br />
. 118<br />
. 121 ،120:<br />
. 90<br />
. 64:<br />
ﺑﺎﻋ سﺎﻋ<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا ﻋ<br />
ﻳزﺑ ﻟا ﻋ<br />
يﻌﻣ ﻟا ﻋ<br />
ﻲآاﻟا نﺎﺣﻟا ﻋ<br />
يرﻣز نﺎﺣﻟا ﻋ<br />
: ﺷ نﺎﺣﻟا ﻋ<br />
ناآ نﺎﺣﻟا ﻋ<br />
. 118 : ﻲﺑﻌﻟا مﻼﻟا ﻋ<br />
. 42:<br />
. 51:<br />
. 20<br />
: ﻟا ﻋ<br />
دﻌﺳ ل ﻳﻌﻟا ﻋ<br />
ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻳﻌﻟا ﻋ<br />
. 135:<br />
ﺗﺑ ﻳﻌﻟا<br />
ﻋ<br />
. 81:<br />
يرﺟﺎﻟا ردﺎﻟا ﻋ<br />
، 119 : ﻲﺑﺎﻟا ﻳﻟا ﻋ<br />
. 62:<br />
. 76:<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ<br />
.<br />
110<br />
. 86:<br />
ﻊﻣ ﻳﻟا ﻋ<br />
ﻲﻧﺎﺳ ﻟا ﻋ<br />
: ﻏﻣ ا ﻋ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
157<br />
. 118<br />
. 114<br />
. 55:<br />
. 103:<br />
. 113 ،100<br />
،74<br />
،56:<br />
. 64:<br />
: ﻲﻟاﻋ ﻟو ا ﻋ<br />
: ﺣأ ﺑ ﻟا ﻋ<br />
يﺣاو ﺣاﻟا ﻋ<br />
هﺎﻟا ﻣ يﻋ<br />
. 118<br />
. 104 ،96:<br />
ﻲﻟا ﻲﺑﻌﻟا<br />
: نﺎﻗ ﻲﺑﻌﻟا<br />
. 96ك<br />
ﺣأ يوﻋ<br />
. 118<br />
. 121 ،120<br />
روﻣ يوﻋ<br />
: ﻲﺣﺎﻳﻟا ﻲﻋ<br />
روﻣ كﺷ ﺑ ﻲﻋ<br />
. 56 ، 54:<br />
. 87:<br />
. 64:<br />
. 103:<br />
. 105:<br />
. 121 ،120<br />
،85<br />
،69<br />
،68<br />
،61<br />
،64<br />
،58<br />
،55<br />
،54<br />
،37<br />
،36<br />
. 103:<br />
. 88:<br />
داﻣ ﻲﻋ<br />
مﺣﻣ ﻲﻋ<br />
سﺎﻋ رﺎﻋ<br />
حﻼﻣ رﺎﻋ<br />
ﺎﻏﻵا ﻋ<br />
: ناﻋوأ ﻋ<br />
ﻌﻟﺑ ﺑ ﻋ<br />
: رودرد ﻋ<br />
هﺎﻟا ساﻏ<br />
،54<br />
،51<br />
،47<br />
،46<br />
،45<br />
،42<br />
،39<br />
،38<br />
،37<br />
،36<br />
،35<br />
،34<br />
،33<br />
،32<br />
،31<br />
: ﻣ يﻐﻟا<br />
،90<br />
،89<br />
،88<br />
،87<br />
،86<br />
،85<br />
،83<br />
،82<br />
،81<br />
،80<br />
،79<br />
،78<br />
،77<br />
،74<br />
،73<br />
،72<br />
،61<br />
،59<br />
،55<br />
،119<br />
،118<br />
،117<br />
،116<br />
،115<br />
،114<br />
،113<br />
،112<br />
،111<br />
،110<br />
،109<br />
،108<br />
،106<br />
،91<br />
.<br />
136 ،135<br />
،134<br />
،132<br />
،131<br />
،130<br />
،129<br />
،127<br />
،126<br />
،125<br />
،123<br />
،122<br />
،121<br />
،120
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
158<br />
. 38<br />
: اﻧﻓ وﻏ<br />
. 43 ، 8:<br />
. 56 ،54<br />
،53:<br />
. 120 ،109<br />
،26:<br />
. 39<br />
. 75:<br />
. 64:<br />
. 110 ،82<br />
،81:<br />
. 55:<br />
. 135<br />
. 34<br />
. 55::<br />
ﻲﻧرﺎﻓ<br />
ﺎﻧﻟآ ﻲﻧﺎﻓ<br />
سﺎﻋ تﺎﺣﻓ<br />
: ﻲﻧﻼﺗرﻟا ﻟا<br />
. 5:<br />
. 83 ،52:<br />
. 64:<br />
. 24:<br />
. 51<br />
آ<br />
يﻓﻻ<br />
ﻲﻟا ﻀﻟ<br />
ﻓ ﻳﻟ<br />
: ﺛﻟ ﺗرﺎﻣ<br />
. 74ك<br />
ﻲﻟا كرﺎﻟا<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ<br />
. 119<br />
: ﻲﺑﺎﻟا ﻣ<br />
روﻣ ﺑ ﻟﺎﻟا ﻣ<br />
نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ<br />
يرﻣز ﻟﺎﻟا ﻣ<br />
: ﻲﻳ ﺑ ﻳﻟا ﻣ<br />
. 82:<br />
. 74:<br />
.<br />
56:<br />
: يدﺟ ﻐﻟا ﻣ<br />
يرﺎﺑ هﺎﻟا ﻣ<br />
ﺧ ل ﻌﻟا ﻣ<br />
. 81:<br />
ﺣأ ﺎﺑﺎﺑ ﻣ<br />
سﺎﻋ ﺑ ﺑ ﻣ<br />
سﺎﻋ ﺣأ ﺑ ﻣ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مﻼﻋﻷا سﻬﻓ<br />
159<br />
. 51:<br />
. 64:<br />
يﻌﻟا ﻲﺳ ﺑ ﻣ<br />
ﻲﻟا بﺎهﻟا ﻋ ﺑ ﻣ<br />
. 88 ،84:<br />
. 118<br />
. 34:<br />
. 76:<br />
سارﺑ ﻣ<br />
: رﺎﺧ ﻣ<br />
ﻳﻟا ﺧ ﻣ<br />
ﻳﻟا ﺧ ﻣ<br />
. 51:<br />
. 64:<br />
. 104 ،103:<br />
. 113:<br />
. 88:<br />
. 103 ،102<br />
، 98 ، 55:<br />
. 66 ،65<br />
هﻋ ﻣ<br />
ةرﺎﻟ ﻣ<br />
ﻲﻋاﻟا دﻣ<br />
وزوزﺑ دﻣ<br />
. 56:<br />
ﻲﺳوﺎﻣ رﺎﻣ<br />
. 56:<br />
رﻗﻗﺑ ﻟﺎﻟا<br />
ﻲﺳرﻟا ﻲﺳﻣ<br />
نﻌﺑ دﻌﻣ<br />
: ﻲﺳرﻟا نﻟ ﻲﻣ<br />
. 128 ،110:<br />
. 104 ،98،102<br />
،97<br />
،96<br />
،95<br />
،26:<br />
جﺎﻟا ﻲﻟﺎﻣ<br />
ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ<br />
. 27:<br />
نوﻧار<br />
. 44:<br />
ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻌﻟا<br />
. 20:<br />
ناﻣ<br />
. 118 : جوﻋﺑ ﻣ<br />
. 118:<br />
. 25:<br />
.<br />
103:<br />
ﻟا رﻣ<br />
ﻟﺎﻟا نﺑﺎﻧ<br />
رودرد ﻲﺷﺎﻬﻟا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
160<br />
. 105:<br />
. 118<br />
. 135 ،134<br />
،125:<br />
ﻟا ﻋ ﻲﺷﺎﻬﻟا<br />
: يوﻗ ﻲﺷﺎﻬﻟا<br />
ﻳﻣﺑ يراه<br />
. 85:<br />
لوﺎﺑ ندﺎﻳ<br />
: آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
. 103 ،102<br />
،96<br />
،67<br />
،59<br />
: ﻳرأ<br />
. 43<br />
. 59 ،58<br />
. 96<br />
: لﺷأ<br />
: ﺷ ﻻ آا<br />
: ءﺎﺧﻟا ما<br />
. 136 ،135<br />
: ةﻟا ﺑﻌﻟا تارﺎﻣا<br />
،25<br />
،24<br />
،23<br />
،22<br />
،19<br />
،18<br />
،17<br />
،16<br />
،15<br />
،13<br />
،12<br />
،11<br />
،10<br />
،9<br />
،8<br />
،7<br />
،5،6<br />
: ساروﻷا<br />
،68<br />
،66<br />
،65<br />
،64<br />
،62<br />
،59<br />
،58<br />
،57<br />
،56<br />
،55<br />
،54<br />
،50<br />
،38<br />
،37<br />
،34<br />
،33<br />
،32<br />
،28<br />
،26<br />
،103<br />
،102<br />
،101<br />
،100<br />
،99<br />
،98<br />
،97<br />
،96<br />
،95<br />
،86<br />
،85<br />
،76<br />
،75<br />
،74<br />
،73<br />
،70<br />
،69<br />
. 106<br />
. 32<br />
. 50<br />
: ﺑﻐﻟا ﺎﺑوروأ<br />
: ﻲﻳزوا جﺎﻟا دﻻوأ<br />
. 103 ،58<br />
. 38 : ﻟﺎﻟا دﻻوأ<br />
. 32<br />
: زوﻋ دﻻوأ<br />
: ةوﻼﻋ دﻻوأ<br />
. 32 : رﻣ دﻻوأ<br />
. 33 : نﻣ دﻻوأ<br />
. 77 : ودرﺎﺑ<br />
. 27<br />
: ﻧرﺎﺑ<br />
.<br />
109 : ﻳرﺎﺑ
161<br />
آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻳﻳﻋﺑ جﺑ<br />
:<br />
103<br />
.<br />
ﺎﻧﺎﻳﺑ<br />
:<br />
120<br />
،<br />
130<br />
.<br />
ةﺑ<br />
:<br />
104<br />
.<br />
ﻣﺑ<br />
:<br />
11<br />
،<br />
12<br />
،<br />
15<br />
،<br />
18<br />
،<br />
19<br />
.<br />
ةﻟا<br />
:<br />
77<br />
،<br />
100<br />
،<br />
115<br />
،<br />
121<br />
.<br />
يزﺎﻐﺑ<br />
:<br />
42<br />
.<br />
نﺎﺳﺑ ﻲﺑ<br />
:<br />
32<br />
.<br />
ﺑ<br />
ﺑﺗ ﻲ<br />
:<br />
98<br />
.<br />
ﻳزﺑ<br />
:<br />
58<br />
،<br />
59<br />
،<br />
103<br />
.<br />
ﺳﻗﺎﺗ<br />
:<br />
58<br />
،<br />
59<br />
.<br />
ﺳﺎﻣﺗ<br />
:<br />
55<br />
.<br />
لﺎﺗ<br />
:<br />
59<br />
.<br />
نﺎﺗ<br />
:<br />
84<br />
.<br />
ﻧﺗ<br />
:<br />
80<br />
،<br />
100<br />
.<br />
ترﺎﺗ<br />
:<br />
78<br />
.<br />
ﺑﺎﻌﻟا ﺛ<br />
:<br />
103<br />
.<br />
نﺎﻋرﻟا ﺟ<br />
:<br />
96<br />
.<br />
ةﺟﺟ<br />
:<br />
99<br />
.<br />
اﻟا<br />
:<br />
5<br />
،<br />
43<br />
،<br />
46<br />
،<br />
52<br />
،<br />
53<br />
،<br />
57<br />
،<br />
73<br />
،<br />
76<br />
،<br />
80<br />
،<br />
82<br />
،<br />
84<br />
،<br />
86<br />
،<br />
110<br />
،<br />
112<br />
،<br />
113<br />
،<br />
117<br />
،<br />
119<br />
،<br />
122<br />
،<br />
123<br />
،<br />
125<br />
،<br />
126<br />
،<br />
127<br />
،<br />
128<br />
،<br />
129<br />
،<br />
130<br />
،<br />
131<br />
،<br />
132<br />
،<br />
134<br />
،<br />
135<br />
،<br />
137<br />
.<br />
ﺑﻌﻟا ةﻳﻟا<br />
:<br />
51<br />
.<br />
ةرﺟ<br />
:<br />
59<br />
.<br />
قزرﺑ ﺟ<br />
:<br />
111<br />
.
162<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
ـــ<br />
شاﻟا<br />
:<br />
111<br />
.<br />
سوﺣ<br />
:<br />
58<br />
،<br />
59<br />
،<br />
69<br />
.<br />
ﺧ<br />
:<br />
27<br />
.<br />
ﻣد<br />
:<br />
116<br />
،<br />
117<br />
،<br />
118<br />
،<br />
119<br />
،<br />
120<br />
،<br />
121<br />
،<br />
127<br />
.<br />
ﻻز<br />
:<br />
96<br />
.<br />
نﺎﻳﻟا<br />
:<br />
33<br />
.<br />
ﻧﻳﻟا<br />
:<br />
35<br />
،<br />
45<br />
.<br />
ﻧاﻓ نﺎﺳ<br />
:<br />
111<br />
.<br />
ﻧﺎﻳﺳ<br />
:<br />
27<br />
.<br />
ﺳ<br />
:<br />
84<br />
،<br />
89<br />
،<br />
103<br />
.<br />
ﻳدﻌﻟا<br />
:<br />
42<br />
،<br />
117<br />
،<br />
121<br />
،<br />
122<br />
،<br />
125<br />
،<br />
132<br />
،<br />
129<br />
،<br />
127<br />
،<br />
130<br />
،<br />
133<br />
،<br />
134<br />
،<br />
136<br />
.<br />
ةﺳ<br />
:<br />
77<br />
،<br />
89<br />
.<br />
ﺎﻳرﺳ<br />
:<br />
108<br />
،<br />
116<br />
،<br />
117<br />
،<br />
118<br />
،<br />
119<br />
،<br />
120<br />
،<br />
121<br />
،<br />
123<br />
.<br />
اﺳﺳ<br />
:<br />
115<br />
.<br />
سﺎﻌﺑ يﺳ<br />
:<br />
105<br />
.<br />
ةﻌﻣﺑ يﺳ<br />
:<br />
35<br />
.<br />
رﺎﺷﺎﺷ<br />
:<br />
13<br />
.<br />
نادﺎﺷ<br />
:<br />
38<br />
،<br />
77<br />
.<br />
مﺎﻟا<br />
:<br />
91<br />
،<br />
118<br />
،<br />
121<br />
،<br />
122<br />
.<br />
لﻼﺷ<br />
:<br />
104<br />
.<br />
ةﻟا<br />
:<br />
96<br />
.<br />
ﺷ<br />
:<br />
58<br />
،<br />
59<br />
.<br />
ﺟﺎﻬﺻ<br />
:<br />
42<br />
.
163<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻋ<br />
:<br />
38<br />
.<br />
كﻟا ﻋ<br />
:<br />
38<br />
.<br />
ﺗﺗ ﻋ<br />
:<br />
11<br />
،<br />
14<br />
،<br />
15<br />
،<br />
18<br />
،<br />
19<br />
،<br />
59<br />
،<br />
62<br />
.<br />
طﻋز ﻋ<br />
:<br />
59<br />
.<br />
نﺎﻟو ﻋ<br />
:<br />
103<br />
.<br />
ةﻏ<br />
:<br />
31<br />
،<br />
33<br />
،<br />
37<br />
،<br />
58<br />
،<br />
59<br />
،<br />
69<br />
،<br />
96<br />
.<br />
ناﻏ<br />
:<br />
78<br />
.<br />
ﻲﻓﻏ<br />
33<br />
،<br />
55<br />
.<br />
ﺎﻧﻓ<br />
:<br />
24<br />
،<br />
114<br />
،<br />
115<br />
،<br />
116<br />
،<br />
120<br />
،<br />
122<br />
.<br />
ﻓ<br />
:<br />
42<br />
،<br />
130<br />
.<br />
ﺎﻓ<br />
:<br />
43<br />
.<br />
ةهﺎﻟا<br />
:<br />
42<br />
،<br />
90<br />
،<br />
100<br />
،<br />
115<br />
،<br />
118<br />
،<br />
117<br />
،<br />
119<br />
.<br />
ﻗ<br />
:<br />
25<br />
،<br />
34<br />
،<br />
35<br />
،<br />
37<br />
،<br />
38<br />
،<br />
44<br />
،<br />
47<br />
،<br />
54<br />
،<br />
61<br />
،<br />
75<br />
،<br />
76<br />
،<br />
78<br />
،<br />
81<br />
،<br />
82<br />
،<br />
84<br />
،<br />
86<br />
،<br />
110<br />
،<br />
111<br />
،<br />
113<br />
،<br />
114<br />
.<br />
ةوﺎآ<br />
:<br />
52<br />
.<br />
يﺎﻧرآ<br />
:<br />
59<br />
.<br />
ﻳﻟا<br />
:<br />
125<br />
،<br />
127<br />
،<br />
132<br />
،<br />
133<br />
،<br />
134<br />
،<br />
135<br />
،<br />
136<br />
.<br />
آ<br />
:<br />
96<br />
.<br />
ﻣﻻ<br />
:<br />
27<br />
.<br />
نﺎﻟ<br />
:<br />
121<br />
.<br />
ﺎﻟ<br />
:<br />
42<br />
،<br />
133<br />
.<br />
نﻟ<br />
:<br />
115<br />
.<br />
ﺎﺳﻣ<br />
:<br />
114<br />
،<br />
115<br />
.
164<br />
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آﺎﻣﻷا سﻬﻓ<br />
ـــ<br />
ﻧاوﻣ<br />
:<br />
59<br />
.<br />
ﻧﺎﻐﻣ<br />
:<br />
78<br />
.<br />
ﻳﻟا<br />
:<br />
112<br />
.<br />
ﻧﻣ<br />
:<br />
32<br />
،<br />
96<br />
.<br />
ﻣ<br />
:<br />
42<br />
،<br />
90<br />
،<br />
109<br />
،<br />
115<br />
،<br />
117<br />
،<br />
119<br />
،<br />
121<br />
،<br />
122<br />
،<br />
131<br />
.<br />
رﻌﻟا<br />
:<br />
105<br />
.<br />
بﻐﻟا<br />
:<br />
33<br />
،<br />
90<br />
،<br />
100<br />
.<br />
ﻣﻟا ﻣ<br />
:<br />
129<br />
.<br />
ﻌﻣ<br />
:<br />
26<br />
،<br />
58<br />
،<br />
59<br />
.<br />
ﺎﻟا<br />
:<br />
90<br />
.<br />
رداﻟا<br />
:<br />
58<br />
.<br />
ه<br />
:<br />
9<br />
.<br />
ﺑﻷا يداﻟا<br />
:<br />
32<br />
،<br />
102<br />
.<br />
مﺎﻟا يداو<br />
:<br />
95<br />
.<br />
ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو<br />
:<br />
39<br />
،<br />
86<br />
.<br />
يداو<br />
ءﺎﻟا<br />
:<br />
27<br />
.<br />
يﻋ يداو<br />
:<br />
95<br />
،<br />
104<br />
.<br />
ﻳﻣﻷا ةﻟا تﺎﻳﻻﻟا<br />
:<br />
130<br />
،<br />
133<br />
.<br />
ناهو<br />
:<br />
76<br />
،<br />
84<br />
،<br />
104<br />
.<br />
ﻟا<br />
:<br />
135<br />
،<br />
136<br />
.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
165<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
: ﺷرﻷا ـأ<br />
،اﻟا ﻋ عﺎﻓﻟ ﺎﻌﻟا ﻟا ﺳﺎﺑ ﺎﻳﺎﻀﻟا ﻌﺑ هﺎﺗا ﻧﻟا ﺳﺎﻟﺎﺑ ةدﻣ تﺎﻧﺎﺑ<br />
1938<br />
ـ(<br />
1<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ، يﻐﻟا ﺑ ﺧﻣ<br />
ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻟا ﻰﻌﻟ ﺑا ﺣ ﻲﻓ ردﺎﻟا ﻟا ﻧ ﻰﻋ يﻐﻟ تﺎﻌﺗ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲاﻏﻷا ﻳز ﻲﺑأ ﺑ ﺣأ ﻣ ﻟﺎﺳر . ﻗ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ﻟا ﺳاروﻷا تﺎﻳﻟا ءﺎﺳؤر ﻳرﺎﺗ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا، ﻌﻟا ﺣﻷ يﻐﻟا ﻟا ﻳﺗ ـ(<br />
4<br />
ساروﻸﻟ بﻀﻟا ﻳرﺎﻟا ﻣ ةﻳﺟ ﺣﻣ:<br />
. Archives xenprovence 69G /7617<br />
ناﻋ ﺗ ساروﻷا آﺎﺣ ﻳﺗ<br />
ـ(<br />
2<br />
ـ(<br />
3<br />
ـ(<br />
5<br />
ﻓوﺑ نوأ آا ﺷرأ،<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ﻟا ساروﻷا ﻳﺑ ر ﻳﺗ ـ(<br />
6<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1936<br />
ﻟا ﻣﺑ ﻳﺑ ر ﻳﺗ<br />
ﻟا ﺗﻟا ﻋ ﻳﺑ ر ﻳﺗ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1939<br />
ساروﻷﺎﺑ حﻼﺻا ﺳ لﺣ يﻐﻟ ﻳﺗ ـ(<br />
9<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1934<br />
ﺑآأ 18 ﺗﺎﺑ ﻓﺎﻣ ﻳﺗ ـ(<br />
10<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1943<br />
ﻳﻟا يﻟا ﻟﻟا ﺳﺎﺑ يﻐﻟا ﺧ ـ(<br />
11<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻲﻟﺎﺻ ﻣﻷا ﻳﺻ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻟﺎﺳر ـ(<br />
12<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو جﻓ ﺎﻗ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻟﺎﺳر<br />
ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ﻟا ﻣ ﺟوﺧ ﻌﺑ رودرد ﻟ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﻣ ﻬﺗ ﻟﺎﺳر<br />
ـ(<br />
7<br />
ـ(<br />
8<br />
ـ(<br />
13<br />
ـ(<br />
14<br />
.<br />
ﻗ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
. ه1350<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،<br />
166<br />
يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲﺗﺎﻧﻟا يداو ﺷﻣ ﻟﺎﺳر<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ﺻﺎﻌﻟﺎﺑ ﻳﺷﻟا ﺣأ ﻣ ﻟﺎﺳر<br />
ـ(<br />
15<br />
ـ(<br />
16<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،1943<br />
ﺳ يﻐﻟا ﻰﻟإ ةﺑ ﻌﻟا ﺣا ﻣ ﻟﺎﺳر ـ(<br />
17<br />
ﻟا يذ<br />
12<br />
ﻲﻓ رﻗﻟا ﻰﻟﻣ ﻟﺎﻟا ﻲﺳ ﻲﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻣ ﻟﺎﺳر<br />
ـ(<br />
18<br />
. رﻗﻟا ﻳواز ﺷرأ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا، دﻌﻣ ﻰﻌﻟ ﺑ ﻳﺻ ﻰﻟإ يﻐﻟا ﻣ ﻟﺎﺳر ـ(<br />
19<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ﻲﺗﺎﻧﻟا يداﻟ ﻲﻟا جﻟا ر ﻣ ﻟﺎﺳر ـ(<br />
20<br />
ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ةﺑ ءﺎﺟﻟا جﻓ ﺷﻣ مﺣﻣ ﻲﻋ ﻣ ﻟﺎﺳر ـ(<br />
21<br />
. ﻗ<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﻰﻟإ ةاﻬﻣ ﻲﺟارﻟا ﻟا ﻟ ةﻗ ـ(<br />
22<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،ءﺎﻀﻟا ﻌﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺑ يﻐﻟا عﺎﺟا ﻀﻣ ـ(<br />
23<br />
ﺷرﻷا ، سوﺑ ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺳﺎﺑ ﺣﻼﺻا ﺳاروﻷا ﻌﻟا ﺳﺄﺗ ﻀﻣ<br />
ـ(<br />
24<br />
. ﻗ ﻲﻻﻟا<br />
ﻲﻻﻟا ﺷرﻷا ،يﻐﻟا ﺑ، ﻳﻟاو نﺎﻟا بﺎﺣﻷ ﻲﻧﺎﻟا عﺎﺟﻻا لﺎﻋأ ةدﻣ<br />
ﻰﻟإ<br />
1947<br />
ـ(<br />
25<br />
. ﻗ<br />
: ﺳﻟا ﺛاﻟا ـ ب<br />
. ﻳرﺎﺗ نود ،ﻗ ،ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻌﻟا : ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗﻣ ﺳ<br />
. 1978،ﻳﻓأ<br />
26<br />
ـ(<br />
1<br />
،اﻟا : ﻲﻟا قﺎﻟ يﻬﻟا عوﻟا ـ(<br />
2<br />
ﻣ ، ﺎﻬﺗﺎﺳﻣ و ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻌﻟا ،ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ ﺗﻣ ﺳ ـ(<br />
3<br />
.<br />
ﻗ ،1962
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
167<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
: ﻟا<br />
،ﻣﻷا راد، 1955-1935<br />
ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا : ﻲﺟ ﻣ و ﻟا ناﻋ ﺑأ ـ(<br />
1<br />
ـ ج<br />
. 1999،<br />
1ط<br />
( . 1984،<br />
اﻟا، ﻗ، ﻌﻟا راد،1ج<br />
ﻋﻟاو ﻟا ﺑ عاﻟا:<br />
ﻲﻧﺎﺣ ﺣأ ـ(<br />
2<br />
. 1984،ﻗ<br />
ﻌﻟا راد ،2ج،ﻋﻟا<br />
و ﻟا ﺑ عاﻟا ،ﻲﻧﺎﺣ ﺣا ـ(<br />
3<br />
،اﻟا، ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا راد ،2ج،<br />
ياﺟ تاآﻣ : ﻲهاﺑا ﻟﺎ ﺣا ـ(<br />
4<br />
. 2008<br />
ﺟﺗ ( 1972 -1962)<br />
ﻓﺎﻟا ةرﻟا ﻰﻟإ رﺎﻌﺳﻻا ﺗ ﻣ : ﻲهاﺑا ﻟﺎ ﺣأ ـ(<br />
5<br />
. 1972<br />
،اﻟا ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا آﻟا ،ﻰﻋ ﺑ ﻲﺣ<br />
اﻟا ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا آﻟا 3ج<br />
ﻲهاﺑا ﻟا رﺎﺛأ ،ﻲهاﺑا ﻟا ـ(<br />
6<br />
. 1981<br />
و ﻟ ﻟا ﺳﻟا ،فﺳ لﺎﻣ رآﻟا ﺟﺗ ،رﺎﻌﺳﻻا آﺎﻣ:<br />
ﺟﻓ كﺎﺟ ـ(<br />
7<br />
. 2007<br />
،اﻟا رﺎﻬﺷا<br />
. 2007 ،اﻟا ﻟ ﻟا راد ،ﻟا<br />
ﻣز وأ حﻼﻟا ﺗ اﻟا:<br />
ﻟا نﺎﺳ ـ(<br />
8<br />
-1954<br />
ﻲﻧﻟا باﻟا ﺧاد ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ بﺣ ﻌﺑﺎﻟا ﻳﻻﻟا:<br />
نورﺎه ﻲﻋ ـ(<br />
9<br />
. 2007 ،اﻟا ،ﻟ ﻟا راد ،1962<br />
2ط<br />
،ﻊﻳزﻟا و ﻟ ﻟا آﻟا ﻲﻟا ﻣ ﺟﺗ ، ﺎﻳﻓإ ﺟا ﻣ : نﻧﺎﻓ ﻧاﻓ ـ(<br />
10<br />
. 1980<br />
، اﻟا،<br />
.<br />
ﻳرﺎﺗ نوﺑ ،طﺎﺑﻟا لﺎﺣر ﺑ ﺑأ ﺟﺗ ، رﺎﻌﺳﻻا ﻟ سﺎﻋ تﺎﺣﻓ ـ(<br />
11
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
عﺎﻟا ) 1ج<br />
،اﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا<br />
ﻌﻟ ةاﻟا ةﻟا:<br />
ءﻼﻀﻓ ﻟا ﻣ ـ(<br />
12<br />
168<br />
. 1999،<br />
اﻟا ﻣﻷا راد<br />
( ﻲﻟا<br />
، 1998-1919<br />
ﻲﻋاﻟا دﻣ هﺎﻟا ﻟا ةﺎﺣ : نوﺧو يوﻋ هﺎﻟا ﻣ ـ(<br />
13<br />
. 2002،<br />
اﻟا،.<br />
ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد ،ﺗﺎﺑ ﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ<br />
ﻟا ﻟا ﻲﻳﻟا ﻟاو ﻲﻣﻼﺳﻻا ﻋﻟا لﺎﻀﻧو ةﺎﺣ ﻣ ةرﺻ : يﻐﻟا ﻣ ـ(<br />
14<br />
. 2008<br />
،اﻟا ،ﻲﻓﻗ ﻌﻣ ، ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ<br />
ﻟا ﺳﻟا ،ﻰﻋ ﺑ ﻲﺣ ،ﺟﺗ ،ﻊﻟا و ﻣﻷا اﻟا:<br />
فﺷﻷا ﻰﻣ ـ(<br />
15<br />
. 1983<br />
،اﻟا، بﺎﻟ<br />
د ،اﻟا ،بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا<br />
،2<br />
ج، ﻟﺎﻧا مأ ﻟﺎﺻأ : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ ـ(<br />
16<br />
. ت<br />
: اﻟاو تﺎﻣﻟا ـ د<br />
1953 – 07 -10<br />
ﻳرﺎﺑ 3 ﻟا 45 دﻌﻟا رﺎﻟا ةﻳﺟ ـ(<br />
1<br />
،1931<br />
يﺎﻣ ﻗ ،ﻣﺎﻟا ءﻟا، ﻊﺑﺎﻟا ﻟا، بﺎﻬﻟا ـ(<br />
2<br />
ﻰﻟإ 250 دﻌﻟا ﻣو ،151<br />
،349<br />
،308<br />
،305<br />
،250<br />
،286<br />
، : 54 داﻋﻷا<br />
ـ : ﺎﻟا<br />
ﻳﻓأ 4 ،ﻲﻓردﺎﻟا<br />
30<br />
،65<br />
دﻌﻟا<br />
ـ(<br />
3<br />
. ﻲﻟاﻟا ﻰﻋ . 267دﻌﻟا<br />
. 1960 ﺑآأ 3ﻲﻓردﺎﻟا<br />
،78<br />
دﻌﻟا : هﺎﻟا ةﻳﺟ ـ(<br />
4<br />
و 6 ص ،1961<br />
،ﻌﺑاﻟا ﻟا ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ نﺎﻟ<br />
ﻳﻓأ 25 ﻲﻓردﺎﻟا ، 94 دﻌﻟا<br />
( ﻳﻟا)<br />
: هﺎﻟا<br />
ﺎﻟا ةﻳﺟ<br />
. 2006<br />
ـ(<br />
5<br />
. 1960<br />
: تﻼﻟا<br />
ـ(<br />
6<br />
توأ<br />
1985،<br />
اﻟا ﺣﺎﻟا و ﻓﺎﻟا ةرازو 85 دﻌﻟا ، ﻓﺎﻟا ﻣ ـ(<br />
1<br />
ـ ه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
169<br />
: ﻊﺟاﻟا ـو<br />
،2ط،نﺎﻟ<br />
،ﻲﻣﻼﺳا بﻐﻟا راد ،3ج،ﻳاﻟا<br />
ﻟا آﻟا:<br />
ا ﻌﺳ ﺳﺎﻟا ﺑأ ـ(<br />
1<br />
. 1994<br />
ﻣه راد ﻌﻣ، ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ هرودو ﻲﻌﻟا ﻟا ﻟا:<br />
شﻳﻣ ﺣا ـ(<br />
2<br />
. 2007،اﻟا<br />
،(<br />
1962 -1954)<br />
ﻳاﻟا ةرﻟا هﺎﺗ ﻟوﻟا ﻗاﻟا و ﺑﻌﻟا ﺳﺎﻟا : ﺑد ﻋﺎﺳإ<br />
. 2007،<br />
اﻟا ﻣه<br />
آﻟا ، ﻌﻟاو ﺑﻟا ﻲﻓ هدﻬﺟو ﻓ ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ ﻟا : ﺑار ﻲآﺗ ـ(<br />
4<br />
ـ(<br />
3<br />
راد<br />
. ( تد ) ،اﻟا ، ﻊﻳزﻟاو ﻟ ﻟا<br />
راد ،(<br />
1918-1876)<br />
ﻲﺑﻌﻟا بﻐﻟا ﻲﻓ ﻣﻼﺳا ﻌﻣﺎﻟا آﺣ ىﺻ : ﻲﻌﻟا ﻲﻟا ـ(<br />
5<br />
. 2005 ،ﻧﺗ،ﻟ<br />
بﻟا<br />
ﻌﻟا راد ،ﺎﻬﺛاﻣ لﻼﺧ ﻣ ﻳاﻟا ةرﻟا ةﻣ : ﺑ ﻀﺧﻷا يدﺟ ـ(<br />
6<br />
. 1993 ،1ط،ﻗ<br />
. 2005،<br />
اﻟا ،ىﻬﻟا راد – ﻣزﻷا روﺟ – ﻲﻟا ﻳﻟا ﻬﺟ : ناﻳز ﺑز ـ(<br />
7<br />
و ﺳﺎﻟا<br />
تارﻟا -ﻲﻧﻟا<br />
رﺎﻌﺳﻻا ةﻓ نﺎﺑإ ساروﻷا : وزوز ﻟا ﻋ ـ(<br />
8<br />
و ﻋﺎﻟ ﻣه راد ، 2ج،<br />
دﻌﻣ جﺎﻟا ﺟﺗ ، ( 1939-1937)<br />
ﻋﺎﺟﻻا و<br />
ﻳدﺎﻗﻻا<br />
. 2005،<br />
1ط<br />
، ﻊﻳزﻟا و ﻟا<br />
– 1919)<br />
ﺑﻟا ﺑ ﻳاﻟا ﻟا آﻟا ﻲﻓ ﺎهرود و ةﻬﻟا : وزوز ﻟا ﻋ ـ(<br />
9<br />
. 1985 ،اﻟا ،بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا ( 1939<br />
ﺻﺎﻌﻣ تاآﻣ لﻼﺧ ﻣ ﻲﺳﺎﻟا و ﻲﻣﻟا حﺎﻟا : نﻌﻟا ﺑ هاﺑإ ﻳ نﺎﺣﻟا ﻋ ـ(<br />
10<br />
.<br />
1984 ،اﻟا ، بﺎﻟ ﻟا ﺳﻟا ،2ج،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
راد ، ، ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ اﻟا مﺎﻣإ : نﺎﻀﻣر ﻟﺎﻟا ﻣ و ﻀﻓ ردﺎﻟا ﻋ ـ(<br />
11<br />
170<br />
. 2007،<br />
1ط<br />
اﻟا ﻟا و ﻋﺎﻟ ﻣﻷا<br />
ﺑ ﻟا ﻋو هﻋ ﻣ ـ ﺻﺎﻌﻟاو ﻳﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا : فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ـ(<br />
12<br />
. 2005<br />
، ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد ـ ﺎﺟذﻧ ﻳدﺎﺑ<br />
لوأ ﻌﺟ جﺎﻧا:<br />
1954 ﻓﻧ ةرﺛ ﻲﻓ ةزرﺎﺑ ﻟﺎﻌﻣ:<br />
نوﺧو ﻲآﻟا ا ﻋ ـ(<br />
13<br />
. 92<br />
ص ، 1989 ،ﺗﺎﺑ، ﻲﻓﻗ ﻌﻣ،ﺗﺎﺑﻓﻧ<br />
ﻓﺎﻟ ﻲﻟا ﻟا ،ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ ﻲﺟﻷا نﺎﺳﻻا : ﻲﻟا ﺧ ﻟﺎﻟا ﻋ<br />
. 1990 ،2ط<br />
،ﻳﻟا<br />
،<br />
ـ<br />
( 14<br />
بادﻵا و نﻟا و<br />
. 2008،<br />
1ط،اﻟا<br />
ىﻬﻟا راد ، دﺎﻧأ و دﺎﻣأ ﻣاﻟا ساروأ : دﻌﻣ<br />
ﻲﻧﺎﻋ ـ(<br />
15<br />
ﻟ ﻧﻟا راﻟا ،ﺻﺎﻌﻟا ﻟا ﺟﻟﻳﻳإ و مﻼﺳا : يرﺎﻟا ﻲﺷﺎﻬﻟا لﻼﻋ ـ(<br />
16<br />
. 1881،<br />
ﻧﺗ،<br />
ﻋﺎﻟ ىﻬﻟا راد ،1989-1919<br />
ﻲﻋاﻟا هﺎﻟا ﻟا ةﺎﺣ : نوﺧا و يوﻋ ﻲﻋ ـ(<br />
17<br />
. 2002،<br />
اﻟا ،ﻟاو<br />
ناﻳد ،(<br />
1962 -1830)<br />
ﺻﺎﻌﻟا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تﺎﺳارد و ثﺎﺑأ : لﻼهرﺎﻋ ـ(<br />
18<br />
. 1995<br />
،اﻟا ﻌﻣﺎﻟا تﺎﻋﻟا<br />
ﻌﻣﺎﻟا تﺎﻋﻟا ناﻳد ،ﺻﺎﻌﻟا اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻲﻓ تﺎﺳاردو ثﺎﺑأ : لﻼهرﺎﻋ ـ(<br />
19<br />
. 1995<br />
،اﻟا<br />
ﻌﻣﺎـــﻟا تﺎﻋﻟا ناﻳد ، ﻳﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻟا ﻲﻓ اﻟا تﺻ : ﻗ ﺑﻋ ـ(<br />
20<br />
. 1993،اﻟا<br />
تاﻳﻋ تارﻣ، ةﺗﺎﺳﻷا ﻣ ﻋﻣ ﺟﺗ ،ﺻﺎﻌﻟا ﻟا قﺎﻓأ:<br />
نﺑ نﺎﻳﺎﻏ ـ(<br />
21<br />
.<br />
1974 . نﺎﻟ، توﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
نﻟ ﻟا ﺳﻟا ،اﻟا ةﺎﺣ ﻲﻓ ةﻟﺎﺧ مﺎﻳأ : ﻳﻟا ﻟﺎﻟا ﻣ ـ(<br />
22<br />
171<br />
. 2007،اﻟا،ﻌﻟا<br />
ﻣ مﻼﻋأ و ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا دﺎﻬﺟ ﻣ تﺎﺻ : نوﺧو يوﻋ هﺎﻟا ﻣ ـ(<br />
23<br />
و ﻟا تﺎﻣﻟا و ﺗﺎﻣﻌﻟ ﺗﺎﺑ<br />
آﺷ ، ﺗﺎﺑ ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا ﺳﻣ ،ساروﻷا<br />
. 2008،<br />
اﻟا ،ىﻬﻟا راد ،دﺎﻧأ و دﺎﻣأ ﻣاﻟا ساروأ : دﻌﻣ ﻲﻧﺎﻋ ا ،ﻟا<br />
ﻟا و ﻋﺎﻟ ﻌﻟا راد ،ﻳاﻟا ﻟا ﻀﻬﻟا ﺎﻋد:<br />
ءﻼﻀﻓ هﺎﻟا ﻣ ـ(<br />
24<br />
.<br />
1984 1ط<br />
،اﻟا<br />
ﻋﺎﻟ ﻳاﻟا ﺳﻟا ،ةرﺛ ضﺎﻬﺟإ وأ ىﻟا ةﻣاﻟا : يﺑﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻣ ـ(<br />
25<br />
. 1989 ،اﻟا<br />
ﻋﺎﻟ ﻣﻷا راد ،ﺻﺎﻌﻟا ﻲﻣﻼﺳا ﻟا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا : يرﺎﻬ ﻣ ـ(<br />
26<br />
. 1999<br />
، اﻟا، ﻊﻳزﻟاو ﻟاو<br />
ﻋﺎﻟ ﻣﻷا راد ، هﻋ ﻣ و ﻲﻧﺎﻐﻓﻷا ﻳﻟا لﺎﺟ ﺑ حﻼﺻﻻا<br />
مﻬﻣ : يرﺎﻬ ﻣ ـ(<br />
27<br />
. 1999،<br />
3 ط اﻟا ، ﻊﻳزﻟا و ﻟا و<br />
. 2007،<br />
اﻟا ،ﻟ ﻟا راد ، ـ ﺛ ﻼﺑ ﻧ ـ ﻳاﻟا ةرﻟا : سﺎﻋ ﻣ ـ(<br />
28<br />
فرﺎﻌﻟا راد ،ﻳاﻟا ﻳﻟا بﻟ ﻲﺣوﻟا ﻋﻟا ﻳدﺎﺑ ﺑ ﻟا ﻋ : ﺳﺎﻗ ﻣ ـ(<br />
29<br />
. 1968،ﻣ<br />
لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ، ﻳاﻟا ةرﻟاو ﻌﻟﺑ ﺑ ﻰﻣ : نوﺧ و ﻲﻋاﻟا دﻣ ـ(<br />
30<br />
1999،اﻟا<br />
،ﻣ ﻋ ىﻬﻟا راد ﺗﺎﺑ ،ﻓﻧ<br />
ءﺎﺛأ ﻲﻓ ﻳراداو ﻋﺎﺟﻻا آﻟا مﺎﻧو ساروﻷا ﻳرﺎﺗ : نوﺧو ﻲﻋاﻟا دﻣ ـ(<br />
31<br />
.<br />
1989 بﺎﻬﻟا راد ،ﻓﻧ لوأ ﻌﺟ جﺎﻧا ، ( 1954 ـ1854)<br />
ﻲﻧﻟا لﻼﺣﻻا ةﻓ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
ﻓﺎﻟ ﻲﻟا ﻟا ،ﺑﻌﻟا ﻟ ةﺻﺎﻌﻟا تﻼﻟا و ﻟا : ﻀﻟا ﻋ دﻣ ـ(<br />
32<br />
172<br />
. 1990،<br />
ﻳﻟا، بادﻵا و<br />
نﻟا و<br />
ﻌﻟا راد ،ﻓﻧ ةﻏ ﻰﻋ ﺎﺟرﺎﺧ و ﻼﺧاد ﻟوﻷا ﻌﻟا دودر : ﺳﺎﺑ ﻳﺎﻧ ﺳﺎﻗ دﻟﻣ ـ(<br />
33<br />
. 1984،<br />
1ط<br />
،اﻟا ،ﻟا و ﻋﺎﻟ<br />
لوأ ﻌﺟ جﺎﻧإ ،1954<br />
ﻓﻧ ةرﺛ ﻲﻓ ةزرﺎﺑ ﻟﺎﻌﻣ : نوﺧو ﻲﻧوﻌﺳ ﻳﻟا ﺻﺎﻧ ـ(<br />
34<br />
. 1992<br />
، ﺗﺎﺑ ﻲﻓﻗ ﻌﻣ ،ﺗﺎﺑ ﻓﻧ<br />
. 2000 ،توﺑ ،1ط<br />
،ﻲﻣﻼﺳا بﻐﻟا راد ﻳاﺟ تﺎﻗرو : ﻲﻧوﻌﺳ ﻳﻟا ﺻﺎﻧ ـ(<br />
35<br />
ﻟا راد ،ﻬﻌﻟا ﻰﻋ ﺎهﺎﻟأ تاﺎﻣ ،ﺑﻌﻟا ﻣﻟا ﻳ : مﺎﺳ ﻳﻟا رﻧ ـ(<br />
36<br />
. 1968،<br />
ﺑﻌﻟا لوﻟا ﻌﻣﺎﺟ<br />
ﻋ ىﻬﻟا راد، 2ج،<br />
بﻌﻟا و اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﺎﻳﺎﻀﻗ و تﺎﻋﻣ : ﻳﻋﺑ ﻲﻳ ـ(<br />
37<br />
. 2004<br />
، ﻣ<br />
ﻋ ، ىﻬﻟا راد ، 2 ج، بﻌﻟاو اﻟا ﻳرﺎﺗ ﻣ ﺎﻳﺎﻀﻗو تﺎﻋﻣ : ﻳﻋﺑ ﻰﻳ ـ(<br />
38<br />
. 2004،<br />
2ط<br />
ﻣ<br />
ﻣﻷا راد ،(<br />
1945-1920<br />
) ﺎﻟا ﻣ ﻲﻓ ﺣﻼﺻا و ﻳﻟا آﻟا : ناﻣ ﻲﻳ ـ(<br />
39<br />
. 2006 ،اﻟا<br />
: ﺟﺎﻟاو تﺎﻋﺳﻟا<br />
ـز<br />
. 2007،اﻟا<br />
ﻟا راد، 3ج<br />
،ﻓﻟا قﻟا ﻋﺳﻣ : ﻳﺑ ﺑ ﻣ ـ(<br />
1<br />
. 1927،<br />
1ط<br />
، توﺑ ﻟﺛﺎﻟا ﻌﻟا،<br />
بادﻵا و ﻐﻟا ﻲﻓ ﻟا : فﻌﻣ ﻳﻟ ـ(<br />
2<br />
: ﻌﻣﺎﻟا ﺎﺳﻟا ـ ح<br />
ﻳاﻟا تﺎآﻟﺎﺑ ﺎﻬﻗﻼﻋو ﻳاﻟا ﻟا ءﺎﻌﻟا ﻌﺟ:<br />
فﺎﺻﺑ ﻳﻟا ﻋ ـ(<br />
1<br />
.<br />
1983<br />
ﺳ ﻗ ﻌﻣﺎﺑ ﻗﻧ ، ﺟﺎﻣ ﻟﺎﺳر ، ىﺧﻷا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
. ﻗ 1962 ﻰﻟا1947<br />
ﻣ ﺗﺎﺳﻣ و اﻟا ﻲﻓ ﻟا ﻲﺑﻌﻟا ﻌﻟا:<br />
ﻳﺗﺑ ﺎﻋ ـ(<br />
2<br />
. ﻗ ﻌﻣﺎﺑ ،2004<br />
173<br />
ﺳ ﻗﻧ ﺟﺎﻣ ﻟﺎﺳر، ﺎﺟذﻧ<br />
: ﻟا تادﺎﻬﻟا ـ ط<br />
ﻣ نﺎﻋأ و ردﺎﻟا ﻋ ﻣﻷا لﺣ لوﻷا ﻲﻟا ﻰﻟا ،حﻼﻣ رﺎﻋ هﺎﻟا ةدﺎﻬﺷ ـ(<br />
1<br />
. 2002<br />
ﻓﻧ ﺗﺎﺑ ساروﻷا ﻣ<br />
. ﺗﺎﺑ ، 2007/<br />
7/<br />
16 ﻳرﺎﺑ تﺧأ، ةﻟ ﻳﺻﺎﻌﻟا ﻟا خﺷ ﻣ ﻋﻣ تادﺎﻬﺷ ـ(<br />
2<br />
: ﺟﻷا ﻐﻟﺎﺑ ﻊﺟاﻟاو ردﺎﻟا<br />
1)- Ali Merred : le réformisme musulman en Algérie , les éditions el<br />
Hikma , Alger, 1999 .<br />
2)- Charl Robert Ageron : Histoire de L’Algérie Contemporaine., Presses<br />
universitaires de France, 1980 .<br />
3)- Charles Robert Agéron : les Algériens Musulmans et la France 1871-<br />
1919 Tome 1ere PU.F, paris ,1968 .<br />
4)- E-Masquoray : Documents historiques Requeillis dans l’aures-<br />
Revue africainne, N21,1877.<br />
5)- Fanny colonna : instituteurs algériens 1883 -1939 office des<br />
publications universitaires ,Alger , 1975.<br />
6)- Fanny Colonna: lettrés intellectuels et militante en Algérie 1880-1950,<br />
OFFICE des publications universitaires, Alger.<br />
7)- Tirese Riviere :L’habitation chez les ouled abderhmmene chaouai<br />
de l’aures in africa journal de INT des langue et CIV.VolX , paris<br />
,1938 .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تﺎﻋﻟا سﻬﻓ<br />
ﻟا<br />
174<br />
تﺎﻋﻟا سﻬﻓ<br />
ط ـ أ................................................................................................:<br />
ﻣﻟا<br />
29 ـ3....................<br />
ﻟﺎﻌﻟا<br />
ﺑﻟا ﺑ ﺎﻓ ساروﻸﻟ ﻣﺎﻌﻟا عﺎوﻷا:<br />
لوﻷا ﻟا<br />
17 ـ 5......................................................<br />
ﻳدﺎﻗﻻا عﺎوﻷا : لوﻷا ﻟا<br />
23 ـ 17...................................................<br />
ﻋﺎﺟﻻا عﺎوﻷا<br />
28 ـ 24.........................................<br />
ﻓﺎﻟا و ﺳﺎﻟا<br />
عﺎوﻷا<br />
: ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
: ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
29 .....................................................................................: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
47 ـ 31 ......... .............................................. هرﺎﺛأو يﻐﻟا ةﺎﺣ : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
35 ـ 31..................................................<br />
ةﺄﻟا و ﻟﻟا يﻐﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
40 ـ 36..............................................<br />
ﻟا و ﻌﻟا يﻐﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
46 ـ40<br />
.............................................................. هرﺎﺛأ و ﺗﺎﻓو : ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
47...................................................................................<br />
:<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
70-49...................................<br />
........... سروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا : ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
54-52.......<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا رداﺑو ﻰﻟوﻷا تﺎﺻﺎهرا:<br />
لوﻷا ﻟا<br />
64-54....................................<br />
ﺳاروﻷا ﻌﻟ ﻲﺣﻼﺻا طﺎﻟا:<br />
ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
69-65...............................<br />
ﻳرﺎﻌﺳﻻا ةرادا ﻊﻣ عاﻟا ﻓأ ﻲﻓ:<br />
ﻟﺎﻟا ﻟا<br />
70-69..................................................................................<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ<br />
تﺎﻋﻟا سﻬﻓ<br />
92 ـ73.....................................<br />
ﺣﻼﺻا آﻟا ﻲﻓ يﻐﻟا رود : ﻊﺑاﻟا ﻟا<br />
83 ـ 73....................................<br />
ءﺎﻌﻟا سراﻣ ﻲﻓ ﻲﻌﻟا هرود<br />
175<br />
: لوﻷا ﻟا<br />
91 ـ 83 ...................... ﻳاﻟا ﻣﻼﺳا ﻓﺎﻟا آﺣ ﻲﻓ هرود : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
92 .....................................................................................: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
101 ـ 94.<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟا عﻻﻧا ﻋ ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا : ﻣﺎﻟا ﻟا<br />
101 ـ 97........<br />
ساروﻷا ﻲﻓ ﺣﻼﺻا آﻟا فﺻ ﻲﻓ ةرﻟا ﻊﻗو : لوﻷا ﻟا<br />
106 ـ 102...........<br />
ﻳﻳﻟا ةرﻟﺎﺑ نﺳاروﻷا نﺣﻼﺻا قﺎﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
106 ................................. ............................................. :<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
123 ـ 108............................<br />
يرﻟا و ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا ﺑ يﻐﻟا:<br />
سدﺎﻟا ﻟا<br />
113<br />
ـ109.........................................................<br />
ﻲﺳﺎﻟا ﻌﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
123 ـ 113..............................<br />
يﻐﻟا تﺎﻣﺎﻬﺳإ و يرﻟا<br />
ﻌﻟا : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
123.....................................................................................:<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
138 ـ 126...........................<br />
ﻟا و ءﺎﻟا ﺣﻣ ﻲﻓ يﻐﻟا رود : ﻊﺑﺎﻟا ﻟا<br />
137 ـ127...............<br />
1962لﻼﺳا<br />
ﻌﺑ يﻐﻟ ﻲﺳﺎﻣﺑﻟا روﻟا : لوﻷا ﻟا<br />
137 ـ 135.........................................<br />
ﺳﺎﻟا ةدﺎﻟا ﻲﻓ ﻧﺎﻣ : ﻲﻧﺎﻟا ﻟا<br />
138...............................<br />
......................................................: ﻟا ﺗﺎﺧ<br />
142<br />
ـ139...................................................................................:<br />
ﻟا ﺗﺎﺧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تﺎﻋﻟا سﻬﻓ<br />
144ـ<br />
143...............................................................................<br />
ﺣﻼﻟا ﻰﻟإ ﺧﻣ<br />
159 ـ145...........................................................................................<br />
176<br />
ﺣﻼﻟا<br />
170 ـ 161.............................................................................<br />
ﻟا ﻓاﻏﺑ<br />
184 ـ 172 ............................................. ..........................................<br />
سرﺎﻬﻟا<br />
187<br />
ـ185............................................................................<br />
تﺎﻋﻟا سﻬﻓ
Change language