Katarzyna Zalasińska - Gandalf

Wprowadzenie
czone dla szerszej widowni […]. Gabinety osobliwości były ośrodkami pracy
naukowej, motorem rozwoju wiedzy, podstawą kolekcji sztuki w znaczeniu
jak najbardziej współczesnym. Były również inspiracją dla artystów” 5 .
Przyjmuje się, że pierwsze muzeum publiczne zostało założone w 1679 r.
przez Eliasza Ashmole’a w Oksfordzie. Do najstarszych muzeów w nowoczesnym
tego słowa znaczeniu należy ponadto British Museum, utworzone
aktem parlamentu w 1753 r., a otwarte w 1759 r. w Montague House po
przejęciu przez państwo w darowiźnie prywatnych zbiorów sir Hansa Sloane’a.
Choć, jak pisał T. Dobrowolski, „dopiero rewolucja francuska wytworzyła
świadomość, że dzieła sztuki i wyniki nauki są wspólnym dobrem
ludzkości, czemu dał wyraz dekret Zgromadzenia Narodowego w roku
1791, głoszący, że zbiory publiczne »mają stać otworem dla całej ludzkości,
dla całego świata«. Na tej podstawie utworzono Muzeum Luwru po upaństwowieniu
dawnych zbiorów królewskich i włączeniu do nich skonfi skowanych
zbiorów prywatnych” 6 .
Powstanie pierwszych muzeów w Europie środkowej przypada na koniec
XVIII w. W 1796 r. utworzono w Pradze Privat-Gesellschaft Patriotischer
Kunstfreunde, a w 1802 r. Ferenc Szehenyi ofi arował narodowi węgierskiemu
Bibliotheca Hungarica Familiae Comitum Szechenyi Patriae Sacrata 7 .
W tym też okresie powstają pierwsze polskie muzea, utworzone przez Izabelę
z Flemmingów Czartoryską oraz Stanisława Kostkę Potockiego. Jak przyjmuje
K. Pomian, nie były to muzea w ścisłym tego słowa znaczeniu. „Były
to zbiory prywatne udostępniane wprawdzie publiczności, ale pozostające
nadal własnością swych twórców. Za muzea bowiem można uznać dowolny
zbiór przedmiotów wtedy dopiero, gdy zapewnione są warunki, które czynią
możliwym trwanie tego zbioru jako regularnie otwartego dla publiczności po
śmierci założyciela, w nieograniczonym z założenia przedziale czasowym.
Gdy, innymi słowy, jego właścicielem zostaje osoba prawna: stowarzyszenie,
korporacja, rada powiernicza, instytucja publiczna, gmina czy państwo” 8 .
5 M. Krawczyk, Osobliwe gabinety epoki ciekawości, „Mówią Wieki. Magazyn Historyczny”
2012, nr 1, s. 23.
6 Zob. T. Dobrowolski, w: Muzealnictwo, red. S. Komornicki, T. Dobrowolski, Kraków
1947, s. 19.
7 K. Pomian, Winckelmann Polski, w: 200 lat muzealnictwa warszawskiego. Dzieje i perspektywy.
Materiały sesji naukowej, red. A. Rottermund, A. Sołtan, M. Wrede, Warszawa
2006, s. 16–17.
8 Tamże, s. 17.
10 www.lexisnexis.pl