Biala_Ksiega_inter_mm

PROGNOZA ROZWOJU ŚRODOWISKA BEZPIECZEŃSTWA
Czynniki kształtujące europejskie środowisko bezpieczeństwa
Obecnie bezpieczeństwo europejskie opiera się na kilku, stale ewoluujących, powiązanych ze
sobą choć niejednorodnych elementach składowych. Niewątpliwie najważniejszym z nich jest Sojusz
Północnoatlantycki, który zdolny jest do użycia „twardej” siły, gwarantując obronę swoich członków.
Co ważne, NATO umacnia geopolityczną więź między USA i Europą oraz gwarantuje amerykańską
obecność na kontynencie.
Po zakończeniu konfrontacji zimnowojennej miała miejsce skuteczna adaptacja Sojuszu do
zmienionej rzeczywistości międzynarodowej. Dokonała się ona poprzez podjęcie nowych zadań
przez Sojusz (misje out of area), przyjęcie nowych członków oraz nawiązanie i rozwijanie intensywnej
współpracy z partnerami.
NATO jest i prawdopodobnie pozostanie najpotężniejszym i najskuteczniejszym sojuszem polityczno-militarnym,
zdolnym do skutecznego odstraszania i obrony. Organizacja ta na nowo zdefiniowała
swoje zadania w zmienionej po zakończeniu
zimnej wojny sytuacji międzynarodowej, dodając do
swej rdzennej misji obrony kolektywnej dwie nowe: opanowywanie
kryzysów (w polskiej nomenklaturze nazywane
też zarządzaniem lub reagowaniem kryzysowym)
oraz zapewnienie bezpieczeństwa poprzez współpracę
(bezpieczeństwo kooperatywne). Zostały one zapisane
w koncepcji strategicznej NATO, przyjętej na szczycie
Sojuszu w Lizbonie w listopadzie 2010 r.
Choć Sojusz Północnoatlantycki pozostaje najpotężniejszą
organizacją polityczno-wojskową, w ostatnich
latach ujawniły się pewne jego słabości w radzeniu sobie
ze współczesnymi wyzwaniami i zagrożeniami. Pojawiły
się różnice wewnątrz Sojuszu, zwłaszcza dotyczące oceny
zagrożeń, potrzebnych zdolności wojskowych, zaangażowania
w operacjach out-of-area oraz tempa i skali rozwoju
stosunków z dawnym przeciwnikiem – Rosją. Rolę
NATO może osłabiać także tendencja do przekształcania
tego sojuszu w de facto organizację bezpieczeństwa zbiorowego
lub „kooperatywnego”, z możliwym uszczerbkiem
dla klasycznych funkcji sojuszu obronnego. Niepokojącymi
tendencjami mogą być także: nasilanie się
praktyki „koalicji ad hoc” oraz postrzeganie Sojuszu jako
„skrzynki z narzędziami”.
Obecnie głównym wyzwaniem, przed jakim stoi
NATO, jest zdefiniowanie jego roli w okresie „postafgańskim”.
Nie jest obecnie przesądzone, czy po okresie
dwóch dekad pozimnowojennej ekspansji Sojusz
przejdzie do nowej fazy konsolidacji wokół podstawowej
funkcji bezpośredniego bezpieczeństwa swoich członków,
czy też kontynuował będzie zagospodarowywanie
Traktat Północnoatlantycki
sporządzony w Waszyngtonie
dnia 4 kwietnia 1949 r.
Art. 5. Strony zgadzają się, że zbrojna
napaść na jedną lub więcej z nich
w Europie lub Ameryce Północnej
będzie uznana za napaść przeciwko nim
wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli
taka zbrojna napaść nastąpi, to każda
z nich, w ramach wykonywania prawa do
indywidualnej lub zbiorowej samoobrony,
uznanego na mocy artykułu 51 Karty
Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy
Stronie lub Stronom napadniętym,
podejmując niezwłocznie, samodzielnie
jak i w porozumieniu z innymi Stronami,
działania, jakie uzna za konieczne,
łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu
przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa
obszaru północnoatlantyckiego.
O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich
podjętych w jej wyniku środkach
zostanie bezzwłocznie powiadomiona
Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną
zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa
podejmie działania konieczne do
przywrócenia i utrzymania międzynarodowego
pokoju i bezpieczeństwa.
123