MIROSLAV SAMARDŽIĆ POLOŽAJ MANJINA U VOJVODINI (1998 ...

Republike Srbije ne definišu pojmove narodnosti odn. nacionlane manjine, pravni status Hrvata nije
jasan, iako se faktički radi o nacionalnoj manjini. Nepostojanje ranije osnovanih institucija kao i problemi
sa nedefinisanim pravnim statusom negativno utiču na ostvarivanje prava pripadnika ove nacionalne
zajednice na očuvanje svog identiteta, razvijanje vlastitog kulturnog stvaralaštva i sl. Navedeni razlozi
uticali su da potrebe ove vrste vojvođanski Hrvati uglavnom zadovoljavaju u krilu Katoličke crkve.
Prema Helsinškom odboru (1) U Subotici postoji klasična gimnazija "Paulinum" i Teološko-katehetski
institut, izlazi verski časopis "Zvono" jednom mesečno, a u Beogradu glasilo Beogradske nadbiskupije
"Blagovijest" izlazi četiri puta godišnje. Prema istom izvoru, na Radio Subotici jednom nedeljno, u
trajanju od petnaest minuta, emituje se verska emisija na hrvatskom jeziku, koju pripremaju katolički
sveštenici. Katolički institut za kulturu, povijest i duhovnost "Ivan Antunović", sa sedištem u Subotici,
ima svoju izdavačku delatnost, a u poslednje dve godine objavio je četiri knjige verskog sadržaja na
hrvatskom jeziku.
Izdavačka kuća Hrid objavila je u 1997. četiri knjige na hrvatskom jeziku.
Prema Helsinškom odboru, u Vojvodini postoji samo pet udruženja koja neguju kulturni identitet Hrvata.
SO Subotica skromnim sredstvima finansira dva kulturna društva i dve novine. Izvršno veće Vojvodine i
Ministarstvo za kulturu Republike Srbije finansirali su neke od aktivnosti dva bunjevačka kulturna
društva iz Subotice: Obnoviteljske bunjevačke matice i Bunjevačkog kulturnog centra. U sporu oko
etničkog identiteta Bunjevaca vlasti pomažu one organizacije i pojedince koji insistiraju na bunjevačkoj
etničkoj posebnosti. Krajem septembra 1996. potpredsednik Vlade Srbije dr Ratko Marković izjavio je,
prilikom posete Subotici, da će "Bunjevci dobiti status naroda u Republici Srbiji jer ova etnička skupina
nema druge matične države osim Srbije, odnosno SRJ" (3), što je izazvalo oštre reakcije hrvatskih
političkih prvaka u Vojvodini.
Radio Subotica od 21. decembra 1998 emituje svakog dana jednosatnu emisiju na hrvatskom.
Vovjođanski Hrvati inače ne razlikuju se od većinskog srpskog i crnogorskog stanovništva po jeziku, već
pre svega po veroisposvesti.
Od 25. decembra 1998 ovaj radio emituje jednom nedeljno i polučasovnu emisiju na nemačkom.(U
opštini Subotica 1991. bilo je 208 Nemaca).
Savez vojvođanskih Mađara u Stavovima SVM o nekim pitanjima položaja mađarske nacionalne
zajednice u SR Jugoslaviji (dokument iz 1997.) zahteva da onaj deo budžetskih sredstava koji je
namenjen za negovanje kulturnog života Mađara bude u nadležnosti ove nacionalne zajednice, kao i izbor
rukovodilaca kulturnih institucija. Sredstva javnog informisanja koja se sada delimično finansiraju iz
budžeta u svojoj uređivačkoj politici treba da izražavaju, prema shvatanjima SVM "pored ukupnih intresa
svoje sredine i intrese mađarske nacionalne zajednice". Osnivačka prava ovih sredstava javnog
informisanja treba da preuzmu organi izabrani od samih Mađara (Savet za javno informisanje nacionalne
zajednice vojvođanskih Mađara). Zbog posebnog intresa i neravnopravnog položaja mediji na mađarskom
čiji su osnivači privatna lica treba da budu dodatno finansirani iz budžeta, takođe treba liberalizovati
postupak osnivanja elektronskih medija.
1. Godišnji izveštaj Helsinškog odbora za odbranu ljudskih prava u Srbiji, Beograd, januara 1998.
2. Podaci o strukturi programa radija i televizije preuzeti su iz Inforcije Izvršnog veća Vojvodini o
infromisanju na jezicima narodnosti od 23.4.1996)
3. Nin, 11.10.96
6. SLUŽBENA UPOTREBA MANJINSKIH JEZIKA I PISAMA U VOJVODINI
Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisma (1991) utvrđuje da opštine svojim aktima regulišu kad su i
jezici narodnosti na njihovoj teritoriji u službenoj upotrebi. Statutom opštine utvrđuje se jezik odnosno
jezici koji su u službenoj upotrebi (čl. 11). Zakonom nisu predviđeni kriterijumi koje bi opštine morale
29