2.Te Drejtat ne Pune - Solidar

Briefing #39 

Puna e denje: industrine 

e fasoneve ne Shqiperi 

EU-level initiatives on

Hyrja 2 

1. Industria e Fasoneve 3 

2. Te Drejtat ne Pune 5 

3. Mbrojtja Sociale 8 

4. Sindikatat 9 

5. Te Drejtat e Grave 11 

6. Rasti Studimor: Realiteti Në Një Fabrikë Këpucësh 12 

7. Konkluzione dhe Rekomandime 13 

Referencat 18 

Autor: Gjergji Filipi dhe Blerina Balla 

Instituti AGENDA eshte nje tink tank i pavarur, i organizuar në formën e një OJQ-je, e themeluar në 

vitin 2006, i cili sjell në treg gjetjet, kerkime dhe analiza për të mundësuar një kuptim më të mirë të 

politikave publike. AGENDA prodhon dhe publikon periodikish analiza per te ndihmuar ne krijimin e 

nje debati konstruktiv publik në lidhje me Qeverisjen e Mirë, Integrimit Evropian, dhe Politikat e 

Zhvillimit Ekonomik dhe Social. Për më shumë informacione:www.agendainstitute.org 

Palma Center punon mbi principet e Olof Palma për demokraci, për paqe dhe për të drejtat e njeriut. 

Ne bashkëpunojmë me njerëz dhe organizata në të gjithë botën , në vende si Brazili, Burma, Afrika 

Jugore, Palestina, Moldavia. Për më shumë informacione: http://www.palmecenter.org 

SOLIDAR lobon në Bashkimin Evropian dhe Institucionet Ndërkombëtare në tre fusha kryesore: 

bashkëpunim ndërkombëtar, edukim dhe çështje sociale. Solidar është një rrjet Evropian prej 56 

organizatash jo qeveritare të cilat punojnë për të zhvilluar drejtësinë sociale në Evropë dhe në botë. 

Për më shumë informacione: http://www.solidar.org 

Në shkurt te vitit 2011, një program dy vjeçar i quajtur " Rrjeti Ballkanik i Punes së Denjë -Vendosja 

e Barazisë dhe Solidariteti në zemër të integrimit në BE ", e lancuar nga Olof Palme International 

Center (Suedi), SOLIDAR (Belgjikë), Instituti AGENDA (Shqipëri), Center for Democracy Foundation 

(Serbi), CLARD (Kosovë), STBIH (Commerce Trade Union në Bosnie Herzegovinë), Progress Institute 

for Social-Democracy (Maqedoni) dhe Progetto Sviluppo CGIL (Itali). Projekti është mbështetur 

gjithashtu nga bashkëpunëtorë kombëtare si dhe nga International Trade Union Confederation/Pan- 

European Regional Council (PERC)(PERC). Qëllimi kryesor është forcimi i kapaciteteve të sindikatave, 

të institutive kërkimore dhe të OJF-ve për të promovuar Punën e Denjë si dhe cilësi në punën e ofruar 

në Ballkan duke zhvilluar një rrjete kombëtare dhe rajonale, duke krijuar advokime të përbashkëta dhe 

fushata publike, duke formuluar propozime për politika dhe duke monitoruar zbatimin e legjislacionit 

socio-ekonomik te Bashkimit Europian. Për të lexuar më shumë në lidhje me këtë projek mund të 

vizitoni faqen e internetit: http://www.solidar.org 

Publikuar në tetor 2011 

Ky publikim është prodhuar 

me assistencën e Bashkimit 

Evropian. Përmbajtja e këtij 

publikimi është përgjergjësi e 

autorit dhe nuk përfaqëson 

mendimet e Bashkimit 

Europian

Shkurtime dhe akronim 

BSPSH: 

EC: 

EU: 

ILO: 

IMF: 

INSTAT: 

ISB: 

KSSH: 

Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Shqipërisë 

Komisioni Evropian 

Bashkimi Evropian 

Organizata Ndëkombëtare e Punës 

Fondi Monetar Ndërkombëtar 

Instituti i Statistikave 

Institute I Studimeve Bashkëkohore 

Konfederata e Sindikatave të Shqipërisë 

Përmbledhja 

Qëllimi i këtij rasti studimor ka qenë për të vlerësuar gjendjen aktuale në Shqipëri, lidhur me zbatimin e 

objektivave të punës së denjë duke pare në mënyrë specifike industrinë tekstile dhe të këpucëve. 

Gjithashtu, nxjerrja e konkluzione dhe rekomandime për formulimin e politikave të reja për përmirësimin e 

situatës. Ky studim është përgatitur në bazë të shqyrtimit të literaturës, nga grumbullimi i të dhënave nga 

sindikatat dhe nga intervistat e bëra me punëtorët. Sektori i tekstilive dhe i këpucëve është perzgjedhur 

për disa arsye: së pari ky sektor punëson një numër të konsiderueshëm puntorësh, ka një përqindje 

shume të lartë femrash të punësuara dhe karakterizohet nga një numër i madh i punëtorëve të 

paregjistruar. Për të arritur këtë qëllimin, studimi në rradhë të parë paraqet gjendjen sociale - ekonomike 

në vend dhe në sektorin e fasonëve. Më pas ky studmin vlerëson elemente të ndryshme të Punës së 

Denjë: si mbrojtja sociale, funksionimi i sindikatave dhe të drejtat e grave me qëllim identifikimin e 

mangësive. Së fundi, rekomandimet përmbajnë aktivitete të shumta që duhet të ndërmerren nga palët e 

ndryshme për të siguruar një progres të mëtejshëm dhe plotësim më të mirë të objektivave të punës së 

denjë. 

1 | Puna e denje: industrine e fasoneve ne Shqiperi

Hyrja 

Puna e denjë është një koncept i formuluar nga organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO) dhe mbështetet në 

legjislacionin e punës, tek sindikatat dhe organizatat e tjera të shoqëerisë civile. Ky koncept unifikon sasinë e punëes 

sëe ofruar (dmth numrin e vendeve të punës) me cilësinë e saj (kushtet e punes). Katër Objektivat kryesore të Punës 

së Denjë janë krijimi i vendeve të punës, respektimi i të drejtave të punëtorëve, shtrirja e mbrojtjes sociale dhe 

promovimi i dialogut social. Aktualisht puna e denjë pranohet si rrugëdalja nga varfëria për miliona njerëz. 

Stabiliteti makroekonomik i arritur në vitin 2000 u 

ndoq nga përmirësimë i ndjeshëm i indikatorve 

ekonomikë në Shqipëri. Rritja ekonomike ishte 

mbi 5% deri në 2008 ( Fondi Monetar 

Ndërkombëtar, 2011). Ky zhvillim ekonomik ka 

çuar në zvogëlimin e varferisë në vënd dhe në 

përmirësimin e kushteve te jetesës. Gjithësesi, 

ky zhvillim ekonomik nuk u shoqërua me krijimin 

respektiv të vëndeve të punës duke lënë 

Shqipërinë si një ndër vendet më të varfëra 

midis grupit të vëndeve që aspirojnë të 

integrohen në Bashkimin Evropian, me të 

ardhura për frymë prej 2661 euro/frymë 

(Eurostat,2011). Fondi Monetar Ndërkombëtar 

parashikoi një rritje të moderuar të PBB 

(Productit të Brëndshëm Brudo) me rreth 2,8% 

për 2009 dhe me rreth 2,3% për 2010 i cili ka 

sjellë pasoja direkte në përmbushjen e 

objektivave të punës së denjë (IMF,2010). 

Duke e krahasuar me vende e BE, Shqipëria 

është një vend me një popullsi retativisht të re, 

me moshë mesatare 32,8 vjeç ( 32,3 për 

meshkujt 33,3 për femrat). Shkalla e punësimit 

në vënd është parashikuar rreth 53,4% në 2009, 

respektivisht 64,3 % e përbëjnë meshkujt dhe 

43,6% e përbëjnë femrat ( INSTAT, 2009). 

Grafiku 1 i cili paraqet shkallën e punësimit në 

Shqipëri nga 2000 deri në 2009 tregon që 

shkalla e punësimit të femrave nuk ka ndryshur 

gjatë kësaj periudhe dhe konfirmon ekzistecën e 

hendekut midis meshkujve dhe femrave. 

Grafiku 1: Shkalla e Punësimit për 2000-2009 

Burimi: INSTAT: Albanian Labour Force Survey, 2009 

Grafiku që vjen pas tregon që shkalla e 

punësimit në Shqipëri është e përafërt me 

shkallën e punësimit në vendet e tjera të rajonit 

(Grafiku 2), gjithashtu edhe për sa i përket 

femrave. 

Grafiku 2: Shkalla e Punësimit në Rajon për 2009 

Burimi: Eurostat: Population and Social Conditions, 2011 

Në vitin 2009, shkalla e papunësisë të regjistruar 

ishte në nivelin 13,75% (INSTAT) ku niveli i 

papunesisë te femrat ishte vlerësuar pak më i 

lartë rreth 15,9% në krahasim me shkallën e 

meshkujve prej 12,2 % . Sipas INSTAT, femrat 

kanë një rrezik më të lartë për të qenë të 

papuna, sidomos ato nën 30 vjeç. 


1. Industria e Fasoneve 

Industria e fasonevë përfaqëson një pjesë të 

sektorit privat jo-bujqësor dhe përbën pjesën 

më të madhe të eksportit në vend. Ne fakt kjo 

industri është dhe një nga industritë më të 

suksesshme në vend ku dhe komanitë e vogla 

po forcohen dhe poshdërrohen në kompani të 

mëdha. 

Grafiku 3: Eksporti sipas Grupmallrave për 2010 

Burimi: Ministria e Ekonomise, Tregetise dhe Energjitikes. 

Buletini Tregetar 2010 

Në bazë të të dhënave të marra nga Dhoma 

Shqiptare e Fasonëve, në vitin 2010, industria e 

tekstileve dhe e këpucëve përfaqsonte 36% të 

totalit të eksporteve dhe numëronte rreth 540 

ndërmarrje në rang vendi (Grafiku 3). Përveç 

kësaj, sektori i tekstilit dhe këpucëve është i 

vetmi sektor në Shqipëri me një bilanc tregtar 

pozitiv ku suficiti tregtar ka qenë vazhdimisht në 

rritje gjatë viteve. (Grafiku 4) 

Grafiku 4: Performance e Eksportit midis 1993-2008 

Burimi: INSTAT: Treguesit Ekonomike: Tregtia e Jashtme 

Për më tepër, sipas Shërbimit Kombëtar të 

Punësimit, ky sektor punëson rreth 100,000 

punonjës nga të cilët 91,7% janë gra dhe vajza 

(kryesisht midis moshës 20 - 34 vjeç). Në 

tabelën e mëposhtme janë paraqitur shifrat e të 

punësuarve tek sektori privat jo-bujqësor. Duke 

krahasur këtë shifër me të punësuarit tek 

industria e fasonëve, mund të konkludojmë se 

industria e fasonëve punëson rreth 2 / 5 e të 

gjithë të punësuarve në sektorin privat jobujqësor. 

2008 2009 2010 

Forca Punetore 1.115.562 1.042.618 1.059.199 

Te Punesuar 974.067 899.278 915.981 

A. Ne Sektorin 

Publik 

166.543 166.250 166.600 

B. Ne Sektorin 

Privat jo 

238.975 236.838 242.717 

Buqesor 

C. Ne Sekton 

Privat Buqesor 

569.000 496.000 506.000 

Tabela 1: Eksporti sipas Grupmallrave për 2010 

Burimi: INSTAT:Rezultate nga Anketa e Forcave të Punës 

në 2009 & Forca e Punës, Tremujori i dyte 2011 

Pavarsisht volumit të madh që kjo industri zë në 

totalin e eksportit, përmasat e saj në terma reale 

në ekonomi janë modeste. Kjo vjen kryesisht për 

shkak të vlerës së ulët të shtuar nga firmat 

Shqiptare dhe nga presioni i lartë i ushtruar nga 

konkurrenca jashtë vendit për të mbajtur poshtë 

çmimet e kontratave dhe kostot e punëtorve. 1 Si 

rezultat i krizës ekonomike globale dhe të 

ekspozimit të lartë ndaj tregjeve evropiane, 

zvogëlimi i kërkesës për mallrat e këtij sektori çoi 

në një rënie prej 10.4% të regjimit të përpunimit 

aktiv të eksporteve (material porosites për rieksport) 

nga 2009 deri ne 2010 (Dhoma e 

Fasonëve në Shqipëri), si dhe në një reduktim të 

ndjeshëm të numrit të punonjësve dhe në një 

pezullimin të aktiviteteve nga shumë ndërmarrje. 

Sipas të dhënave të ofruara nga Instituti i Punës 

së BSPSH 2 shkalla aktuale e punëtorëve të 

paregjistruar në këtë industri është vlerësuar në 

rreth 40%. Duke pasur parasysh rëndësinë e 

sektorit dhe numrin e madh të punëtorëve që u 

1 Faktoret kyc te suksesit te sektorit te tekstileve dhe 

kepuceve jane largesia e vogel me tregjet Evropian, kostoja 

e ulet e puntoreve, dhe kostoja e ulet e operimit ne Shqiperi ( 

UNDP&EU,2005). 

2 BSPSH eshte formuar ne 1991 dhe ka rreth 86 000 antare 

pa perfshire antaret e federates se pensioneve. 


mungon mbrojtja e duher siç është përcaktuara 

nga ILO përfshirja e të gjithë aktorëve të interesit 

është e nevojshme për të përmirësuar situatën 

në lidhje me Punën e Denjë. 


2.Te Drejtat ne Pune 

Nisur nga fakti që Shqipëria në prill 2009 

depozitoi kërkesën për statusin e vendit kandidat 

në BE (Bashkimi Evropian), qeveria dhe 

parlamenti kanë rritur më shumë përpjekjet e 

tyre drejt përmbushjes së kritereve politike dhe 

ekonomike, (pjesë e proçesit të integrimit në BE) 

sesa në fokusimin e axhendës sociale. Në 

opinionin e Komisionit Europian (KE) për 

aplikimin e Shqipërise si anëtare e Bashkimit 

Europian në 2010, përmendet qartë se Shqipëria 

duhet të bejë përpjekje të mëdha për të zbatuar 

legjislacionit Europian, sidomos në lidhje me 

kapitullin 19 mbi "Politikat Sociale dhe të 

Punësimit". 

Legjislacioni i cili mbështet të drejtat e 

punëtoreve kryesisht përbehet prej : 

 

 

 

 

 

 

 

Konventave të ILO-s të ratifikuara prej shtetit 

Shqiptar, mbi “Të drejtat themelore të punës” 

(konventat 29, 87 98, 100, 105, 111, 138, 

182), 

“Kodi i Punës” në Republikën e Shqipërisë i 

cili po i nënshtrohet një serë ndryshimesh 

Ligjit për Sigurimet Shoqërore në 

Republikën e Shqipërisë dhe akteve 

nënligjore të tij, 

Ligjit për Nxitjen e Punësimit dhe 

programeve për nxitjen e punësimit dhe 

formimit profesional (Strategjia e Punësimit 

nxjerrë nga Ministria e Punës Çështjeve 

Sociale dhe Shanseve të Barabarta për vitet 

2007-2013), 

Ligjit per Sigurinë dhe Shëndetin në Punë i 

cili është miratuar prej dy vjetësh, por ende 

nuk janë shpallur aktet nënligjore për vënien 

në punë të tij, 

Ligjit për Falimentimin e Ndërmarjeve, 

Ligjit për Tregtarët dhe Shoqëritë Tregtare 

(nenet 19, 20, 21) i paimplementuar nga 

2008 për faktin se ka shume mangësi ligjore 

dhe krijon konflikte sociale midis sindikatve 

dhe organizatave të punedhënësit. 

Kutia 1: Legjislacioni i cili Garanton të Drejtat në Punë në 

Shqipëri 

Disa nga ligjet kryesore të cilat Shqipëria ende 

duhet të përmirësojë janë: 

• Ligji i Punës 

• Ligji mbi Shëndetin dhe Sigurinë në 

Punë 

• Ligji për Tregtarët dhe Shoqerit 

Tregtare 

• Ligji i mos diskriminimit dhe trajtimit t 

njejtë midis burrave dhe grave 

Në bazë të informacionit të grumbullar nga 

Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Shqipërisë 

(BSPSH) dhe Konfederata e Sindikatave të 

Shqipërisë (KSSH), punëtorët në këtë sektor 

përballen me kushte të vështira të punës sepse 

vetem disa fabrika respektojnë dhe përmbushin 

detyrimet e përcaktuara në Kodin e Punës. 

Kodi i Punës i Republikës së Shqipërisë është 

miratuar në mënyrë që të përafrojë këtë të fundit 

me legjislacionin e BE. Është miratuar 

amendimi i tij i cili do të ndërmerret në 

bashkëpunim me ekspertët e ILO-s. Të dy 

sindikatat kanë përgatitur propozimet e tyre në 

lidhje me ndryshimet për Kodin e Punës duke 

kërkuar: 

• ndryshimin e ligjeve dhe neneve të veçanta 

në të cilat vihet re kufizime në lidhje me 

zbatimin e kartës Sociale Europiane për 

informimin dhe konsultimin neni 32/1; 

• ndryshimin e neneve 141 dhe 143 të cilat 

lejojnë shkarkimin pa specifikuar ndonjë 

arsye apo motiv por vetëm duke respektuar 

një periudhë njoftimi prej 1 deri në 3 muaj të 

përcaktuara në nenin 143 të Kodit të Punës; 

• riformulimin e neneve 146 / 3 dhe 144 për 

heqjen e tarifave të kërkes-padive gjyqësore 

në çështje që lidhen me të drejtat e punës 

për të lehtësuar mbrojtjen e të drejtave të 

punëtorve; 

• heqjen e paqartësive në lidhje me 

ligjshmërinë e grevës së përgjithshme dhe në 

kundërshtim me lesgjislacionin në fuqi: Neni 

197 / 8; 

• riformulimin e termave juridike mbi lirinë e 

organizimit Kapitullit XVI, letër A, nenet 


178,179 dhe180, si dhe nene të tjerë si 124 / 

2148, 169, 197 / 7. 

Një çështje tjetër është zbatimi i dobët i Kodit të 

Punës. Për shembull: punëtorët konfirmojnë se 

pagesat për oraret e zgjatura, të përcaktuar 

edhe në Kodin e Punës, madje edhe në 

kontratat individuale të punëtorëve, nuk jepen në 

bazë të tarifave të përshtatshme apo mund edhe 

të mos jepen fare. 

Përveç kësaj, BSPSH ka rekomanduar të 

ndërmeren ndryshmet e duhura në ligjin për 

sigurinë e detyrueshëm të kujdesit shëndetësor 

në Republikën e Shqipërisë (nr 10 383), pasi ky 

ligj nuk përmban asnjë dispozitë në lidhje me 

burrat dhe gratë që kanë mbushur moshën për 

pension, por nuk kanë plotësuar vitet e punës të 

kërkuar në ligj. 

Siç është përmendur edhe më sipër, kriza 

ekonomike globale ka një ndikim të 

drejtëperdrejtë tek kostoja e jetesës dhe ka 

zvogëluar mundësitë për gjetjen e një pune e 

cila përmbush objektivat e Punës se Denjë duke 

sjellë: 

• Reduktim të kontratave 

• Kontrata të reja me kushte më pak të 

favorshme 

• Përfundim të kontratave ekzistuese 

• Vështirësi në lidhjen e kontratave të reja 

Në Ballkanin Perëndimor, paga minimale 

përfaqëson një përqindje të ulët të të ardhurave 

mesatare (Kohl, 2009, p.55) dhe për më tepër 

në bazë të Tabelës 2 mund të shikohet që në 

vitin 2009 Shqipëria kishte edhe rrogën minimale 

më të ulët në raport me vendet e tjera të rajonit. 

Në publikimin e titulluar " Një Vlerësim i Shpejtë i 

Ndikimit të Krizës Ekonomike Globale në 

Industrine e Këpucëve dhe Tekstileve në 

Shqipëri" përmendet që pagat në sektorin e 

tekstileve dhe këpucëve janë ndër më të ulëtat 

në Shqipëri (ISB, 2010, p.46) dhe janë të 

pamjaftueshme për të garantuar një jetë të 

denjë. 

Shtetet 

Vlera e Pagës Minimale 

në Euro 

Shqipëri 138 

Bosnie-Hercegovinë 159 

Kroaci 381 

Maqedoni - 

Mali I Zi - 

Serbi 159 

Tabela 2: Paga Minimale në Balkanin Perëndimor në 2009 

(Euro) Burimi: Friedrich Ebert Stiftung, 2009. Shënim: Jo 

Pagese Minimale Statutore për Maqedonine dhe Malin e Zi 

Zhvillimi i këtij sektori është i varur kryesisht nga 

pagat e ulta dhe me krahun e pakualifikuar të 

punës. Sindikatat kanë qenë në mëdyshje për të 

kërkuar paga më të larta nga frika e 

shpërnguljes së aktiviteve dhe kapitaleve për 

vende me kosto më të ulta. Më 12 korrik 2011, 

Këshilli Kombëtar i Punës miratoi rritjen e pagës 

minimale në shkallë vendi nga 19,000 (€ 138) 

në 20.000 lekë (143 euro) dhe pagesa për 

oraret e zgjatura të punës u rrit në 115 lekë (82 

cent) në orë. Sindikatat besojnë se qeveria 

duhet të rrisë pagën minimale në 22,000 Lekë / 

muaj (157 euro). Gjatë takimit të fundit të 

Këshillit Kombëtar të Punës, Dhoma Kombëtare 

të Prodhuesve të Veshjeve dhe Këpucëve kërkoi 

që ndryshimet në ligjin “Për miratimin e niveleve 

të tarifës doganore“ që janë duke u diskutuar në 

komisionet parlamentare, të përfshijnë edhe 

heqjen e tarfiës doganore prej 10%. Propozimi 

ishte i mirëpritur dhe miratuar. Të tilla lehtësira 

fiskale në fakt mund të sigurojnë një mundësi të 

re për sindikatat për të negociuar pagën 

minimale për sektorin e këpucëve dhe tekstileve. 

Së fundi, shumë pak ndërmarrje janë kontrolluar 

dhe inspektuar nga inspektoriati i shtetit, 

pavarsisht denoncimeve të shumta të 

sindikatave në organet përkatëse shtetërore si 

Inspektorati i Punës. Përveç kësaj, raportet nuk 

janë bërë publike edhe në raste të njohura të 

shkeljeve të ligjit për mbrojtjen sociale. Kjo vjen 

kryesisht për shkak të mungesës së 

kapaciteteve të Inspektoratit të Punës dhe 

legjislacionit të pa qartë që rregullon fuksionimin 

e ketij të fundit. Për shembull, struktura e 

Inspektoratit është i bazuar në 12 Drejtori 

Rajonale, por në të gjitha këto drejtori mungojnë 


pajisjet e nevojshme. Më tej, deri tani vetëm një 

nga 24 zyrat lokale të planifikuara është ngritur 

plotësisht. Sipas sindikatave, numri i 

inspektorëve është shumë i ulët duke e krahuar 

me shtrirjen gjeografike që duhet të mbulojnë 

dhe me numrin e fabrikave që ata duhet të 

mbikëqyrin. Në vitin 2008, numri i përgjithshëm i 

inspektorëve ishte 90 i cili është i 

pamjaftueshëm që të kryejnë detyrat e tyre në 

540 fabrika, madje ky numër është i vogël edhe 

në raport me vendet e tjera në rajon. Kjo tregon 

se ka një nevojë urgjente për të rritur burimet 

njerëzore, fizike dhe financiare në Inspektoratin 

Shtetëror të Punës. 

kontrolleve të shpeshta nga Autoriteti Tatimor 

Shtetëror, disa përmirësime të vogla mund të 

vërehen. 

Shtetet 

Numri i Total te 

Inspektoreve 

Shqiperi ne 2008 95 

Maqedoni ne 2008 102 

Mali I Zi ne 2007 41 

Kroaci ne 2008 215 

Bosnie Hercegovine ne 2007 590 

Tabela 3: Numri i Inspektoreve në Balkanin Perëndimor 

Burimi: ILO, Labour Inspection Data Set 

Një tjetër çështje që është ngritur nga sindikatat 

është mungesa e transparencës në punën e 

Inspektoratit Shtetëror të Punës. Pavarësisht 

kërkesave të shpeshta për të qënë pjesë dhe 

për të monitoruar procesin e inspektimit, 

inspektorati nuk ka qenë i gatshëm të përfshijë 

sindikatat në këtë aktivitet. 

Përveç kësaj, nenit 12 në Ligjin mbi 

Inspektoratin e Punës ende i mungon një 

Vendim i Këshillit të Ministrave i nevojshëm për 

rregullimin e bashkëpunimit me ministritë, me 

institucione të tjera shtetërore, punëmarrësit dhe 

me punëdhenësit, dhe nëse mënyrat e 

bashkëpunimit të mëparshem do vazhdojnë të 

ekzistojnë apo jo. 

Aktualisht Inspektoriati i Punës është shumë i 

dobët, nuk ka personel të mjaftueshëm dhe 

fuqinë të vendosë sanksione, siç tregohet nga 

shumë pak raste të sanksioneve te 

konsiderueshme duke e krahasuar me numrim e 

lartë të shkeljeve të vrojtuara. Megjithatë, duhet 

përmendur se kohët e fundit për shkak të 


3. Mbrojtja Sociale 

Punësimi duhet të garantojë mbrojtjen sociale të 

punëtorëve, duke siguruar Sigurimet Shoqërore 

dhe të ardhura të mjaftueshme. Shpesh kjo nuk 

ndodh në industrinë e veshjeve dhe këpucëve 

sepse shumë shpesh ndërmarrjet deklarojnë 

numrër më të vogël të punënusuarish se ç’kanë 

në të vërtetë për të shmangur detyrimet ligjore. 

Për shkak të kushteve të vështira të punës 

shumë prej tyre kanë probleme shëndetësore 

(shumë vuajnë nga aksidentet në punë dhe 

dhimbje koke për shkak të substancave kimike 

të përdorura nëpër fabrika). Ky problem bëhet 

akoma më i rëndësishëm pasi punëtorët kanë 

vështirësi në marrjen e kujdesit të përshtashëm 

shëndetësor (zakonisht këto puntorë janë të 

detyruar që të mbulojnë të gjitha shpenzimet 

mjekësore nga xhepi i tyre). Në shumë raste, 

leja e lindjes nuk është e paguar dhe gratë 

largohen nga puna e tyre pa marrë përfitimet që 

ata kanë të drejtë në përputhje me Kodin e 

Punës. Përveç kësaj, Ligji për Sigurinë dhe 

Shëndetin në punë të miratuar ne vitin 2008 i 

mungojnë ende 6 nga 9 Vendimet e Këshillit të 

Ministrave të nevojshëm për rregullimin e 

zbatimit të plotë tëe këtij ligji. 

përmbushjen e detyrimeve monetare të 

vendosura në kontratën e punës. Instrumentet 

ekzistuese ligjore në dispozicion të punëtorëve 

në rast të shkeljes së të drejtave të tyre janë të 

kufizuara. Për këtë arsye, formimi dhe zbatimi i 

dispozitave të Kodit te Punës në lidhje me 

themelimin e Gjykatës së Punës është një 

çështje që duhet të theksohet më shumë, jo 

vetëm nga ana e sindikatave, por edhe nga 

aktorë të tjerë të përfshirë në promovimin e 

Axhendës së Punës së Denjë në Shqipëri. 

Gjithashtu, sistemi i pensioneve në Shqipëri nuk 

garanton mbrojtje sociale për të njëjtat arsye siç 

përshkruhet më sipër 3 . Për më tepër, mbulimi i 

sistemit të pensioneve është shumë i ulët në 

krahasim me standardet e BE. Kjo zvogëlon 

iniciativën për të kërkuar një punë të rregullt 

(EC, 2010, p.85). Përfitimet e marra janë 

zvogëluar edhe nga inflacioni i lartë i cili ka çuar 

në zhvlerësimin e vlerës reale. Në qoftë se 

situata nuk përmirësohet duke rritur pensionet 

në proporcion me kontributet dhe nevojat, 

informaliteti do të vazhdojë të mbetet i lartë. 

Gjithashtu sektori është i varur nga ecuria, 

tendencat dhe konkurrencës së vendeve te tjera. 

Për shkak të konkurrencës globale firmat janë 

duke u larguar nga vendi, duke ndërprerë 

kontratat dhe duke larguar puntorët, pa 

3 Kontributet e paguara dhe benefitet e marra kane krijuar 

nje incentive per shmangije. 


4. Sindikatat 

Dialogu social është një nga shtyllat qëndrore të 

Axhendës së Punës së Denjë. Në disa vende 

dialogu social ka qenë i vështirë për ty zhvilluar, 

për tu pranuar dhe për tu kuptuar sepse ai 

influencohet nga e kaluara politike, sociale, 

ligjore dhe kulturore e vendit. Sindikatat kanë një 

rol kyç në promovimin e dialogut social, duke 

qenë se ata janë të lidhura direkt me kushtet e 

punës dhe me mbrojtjen e të drejtave të 

punëtorëve. 

Në Shqipëri, dialogu social në nivel ndërmarrje 

është më pak i zhvilluar pasi si organizatat e 

punëdhënësve dhe ato të punëmarresve nuk 

janë të organizuara mirë. Kjo është veçanërisht 

e vërtetë në industrinë e veshjeve dhe 

këpucëve, në të cilën ndodhen 5 organizata 

punëdhënësish dhe ky është shumë e vështirë 

për të sjellë të gjithë partnerët së bashku. Në 

nivel kombëtar, dialogun social është i rregulluar 

nga Këshilli Kombëtar i Punës, por sindikatat 

kanë pasur shumë vëretje në lidhje me 

mbledhjet e këtij këshilli, me pikat e axhendës 

dhe vendimet e tij duke përmendur shpesh herë 

se ato janë fiktive. Kjo tregon një mospërfillje të 

sindikatave e cila rezulton në një dialog social 

shumë të kufizuar në Shqipëri. 

Në shumë raste, përfaqësuesit e punëdhënësve 

kanë akuzuar vetë sindikatat, për mos 

organizimin e tyre në këtë sektor (gjatë një 

takimi të organizuar nga ILO) për shkak të 

problemeve të tyre të brendshme. Por në 

Shqipëri sindikatat janë ende jo shume të forta 

dhe mungesa e tyre në shumë fabrika 

kontribuon në nivele të ulta në përmbushjen e 

objektivave të Punes së Denjë në sektorin e 

fasoneve. Liria e organizimit dhe e drejta e 

marrëveshjeve kolektive janë të përcaktuara në 

konventat e ILO-s numër 87 dhe 98 të ratifikuara 

nga Shqipëria dhe të parashikuara me ligj në 

Kodin e Punës. Pavarësisht ekzistences së 

kësaj bazë ligjore, ndërmarrjet janë ende shumë 

armiqësore ndaj sindikatave të cilat bëjnë 

përpjekeje për të forcuar pozicionin e tyre dhe 

ato e shohin këtë të fundit si një pengesë për 

menaxhimin e lirshëm të marrëdhënieve me 

punëtorët. Për shembull, duke qenë një biznes i 

bazuar në lëndën e parë të importuar, 

punëdhenesit i druhen edhe aleancave të 

mundëshme midis sindikatave në Shqiperi dhe 

atyre të vendeve nga vjen lenda e parë, duke ju 

trembur konsolidimit të lojtarëve vendas. 

Punëdhënësit gjithashtu përpiqen të shmangin 

marrëveshjet kolektive sepse këto të fundit 

gatantojnë një zbatim më të mirë të detyrimeve 

ligjore sesa kontratat individuale. Numri i 

fabrikave të cilat përdorin marrëveshje kolektive 

në këtë sektor është rreth 100 nga 540 fabrika 

që janë gjithsej e cila tregon gjithashtu se niveli i 

sindikalizimit është shumë i ulët në sektorin e 

fasonëve. Një tjetër çështje që dy organizatat 

sindikale raportojnë është gjykimi i çështjeve që 

lidhen me shkeljen e të drejtave të punëtorëve 

nga gjykatat civile. Gjykimi i tyre është shumë i 

ngadaltë dhe ky proçes mund të zgjasë deri në 

tre vjet për shkak të mbingarkesës së këtyre 

gjykatave. 

Nga informacionet e marra prane sindikatave, 

rezultojne te anetaresuar prane tyre ne sektoret 

e fasoneve, rreth 20 mije anetare. Kjo shifer 

duhet konsideruar me shume rezerva sepse per 

te arritur tek shifra reale e te anetaresuarve, 

duhet qe numrit total te te anetaresuarve t’i 

zbresim numrin e anetareve qe sindikatat 

rendom i quajne “anetare virtuale”. Keta jane 

anetare qe nuk paguajne kuotizacionet e 

anetaresimit ne organizate, por qe sindikatat i 

numerojne si te mireqene. Sipas te dhenave 

konfidenciale numri i te anetaresuarve reale 

eshte rreth 9,000-10,000 anetare, pra as sa 1/10 

e fuqise punetore te ketij sektori.Anterate e 

sindukatave jane perqendruar kryesisht ne 

ndermarrjet e medha te cilat kane nje number te 

konsiderueshem punetoresh. 

Në ndërrmarjet në të cilat sindikatat janë të 

pranishëm, punëtorët tregojnë se ka pasur një 

ndikim pozitiv mbi kushtet e tyre të punës. 

Përveç kësaj, në këto ndërmarrje, dialogu social 

ka qenë i suksesshëm dhe funksional, dhe 


marrëveshja kolektive është nënshkruar duke 

përmirësuar ndjeshëm kushtet e punës, duke 

ndihmuar në rritjen e të ardhurave dhe duke 

garantuar një mbrojtje më të mirë sociale. 

Megjithatë, për shkak të kërcënimeve për 

pushim nga puna dhe pushimeve reale të 

realizuara, përpjekjet për të rritur anëtarësimin e 

puntorëve në sektorin e tekstileve dhe këpucëve 

ka prodhuar pak rezultate. Për të përmirësuar 

situatën, sindikatat kanë përdorur një lloj tjetër 

strategjie. Për t’u futur nëpër ndërmarrje, ato 

janë përpjekur për të bërë një lloj marrëveshje 

paraprake me pronarët nëpërmjet njohjeve të 

ndërsjellta (ndërmjetësve), por kjo ka rezultuar 

me një lloj varësie totale të organizatës 

sindikale. Si pasojë, vetë organizatat sindikale 

nuk janë në gjendje të mbrojnë ashtu sic duhet 

të drejtat dhe liritë e anëtarëve të tyre dhe të 

punëtorëve në tërësi. Gjithashtu kjo lloj varësie 

çon në krijimin e një opinioni publik negativ si 

pjesë e aferave korruptive duke ulur kredibilitetin 

e tyre. 

Gjithashtu duhet vënë në dukje se dy partitë 

politike në vend kanë një ndikim shumë të fortë 

në sindikata, duke formuar një lloj varësie midis 

tyre. Si rezultat i polarizimin te situatës politike 

në Shqipëri, marrëdhëniet midis dy sindikatave 

BSPSH dhe KSSH është përkeqësuar dhe 

mosmarrëveshjet e tyre kanë rrezikuar seriozisht 

sindikalizimin në tërësi duke copëzuar dhe 

dobësaur sindikatat, dhe duke penguar zhvillim 

e partneritetit social në vend. Përveç kësaj, 

brenda sindikatave, janë vënë re disa 

marrëdhënie klanore te cilat nuk mund të 

konsiderohen ndryshe përveçse forma të 

përfaqësimit të interesave të ngushta. Këta 

faktorë kanë sjellë një përkeqësim të imazhit të 

sindikatave në shoqëri. Në fakt, anketat 

konfirmojnë se publiku nuk i percepton sindikatat 

si aktorë të aftë për të gjeneruar përfitime 

sociale. Në fakt, ka një refuzim të plotë të rolit 

dhe misionit te tyre (deri në sjellje antisindikaliste 

në disa sektorë privat). 


5. Te Drejtat e Grave 

Një nga tiparet më të rëndësishme të pabarazisë 

gjinore është punësimi i grave dhe përqëndrimi i 

tyre në sektorë ku kërkohet kualifikim i ulët. Në 

2009 sektori i këpucëve dhe tekstileve në 

Shqipëri ka punësuar rreth 23,7% 4 të totalit të 

femrave të punësuara në shkallë vendi. Puna e 

grave në këtë sektor sjell të ardhura të ulta duke 

krijuar një hendek në cilësinë e punësimit midis 

burrave dhe grave. Kjo pabarazi gjinore në 

tregun e punës është përforcuar edhe nga 

simbolet dhe imazhet që ekzistojnë në shoqëri 

dhe tek pronarët e fabrikave që gratë dhe vajzat 

janë forca puntore të duhura për të punuar nëpër 

fabrika sepse ato përfaqësojnë simbolin e 

bindjes dhe të nënshtrimit. Për më tëpër fabrikat 

janë konsideruar si një vend i sigurtë për gra dhe 

vajza të reja pavarsisht kushteve të vështira të 

punës. Këto norma sociale ekonomike të cilat 

tregojnë se çfarë është e përshtashme dhe çfarë 

jo jane duke i privuar grate dhe vajzat te 

vazhdojne shkollimin e tyre në shkollat 

nëntëvjecare, të mesme dhe nëe të lartë. 

Në grafikun 5 të paraqitur mëposht tregohet 

shkalla e punësimit të femrave sipas nivelit 

arsimor. Në bazë të të dhënave, vihet re se 

vetëm 72,2% e femrave që kanë mbaruar 

shkollën e lartë dhe 46,8% e tyre pa këtë arsim, 

janë të punësuara. Pra në Shqipëëi edukimi i 

gruas është lidhur drejtpërdrejtë me gjenden e 

saj ekonomike dhe ai ofron mundësi më të larta 

për të gjetur punë. Në vrojtimin e meshkujve kjo 

disbalance nuk shfaqet. Për më tepër, të dhënat 

tregojnë që femrat e pa kualifikuara në Shqipëri 

kanë vështirësi të madhe për të gjetur vende 

pune. Për më tepër hendeku gjinor i pagesës 

është shumë i lartë kur niveli i edukimit është i 

ulët dhe diskriminimi në tregun e punës është 

edhe më i lartë (Miluka& Groën, 2010). Arsye të 

tjera të këtij hendeku janë segmentizimi në 

vendin e punës, eksperienca dhe kujdesi për 

fëmijët. Megjithëse ka një mungesë të theksuar 

të statisktikave për të llogaritur hendekun e 

pagave midis burrave dhe grave për çdo sektor 

në Shqipëri, në sektorin privat jo buqësor është 

përllogaritur që vetëm 17% femra kanë 

pozicione drejtuese (SRC & INSTAT, p.10). Ky 

është një rezultat i mundësive të ulta për tu 

edukuar. 

Grafiku 5: Shkalla e Punësimit dhe niveli arsimor, Femrat 

2008 Burimi: AFP:INSTAT,2008 

Në veçanti tranzicioni ka influencuar negativisht 

statusin ekonomik të grave dhe ka zvogëluar 

mundësitë e tyre për të gjetur vende pune në 

sektorë të tjerë të ekonomisë. Ky pozicion i 

dobët përballë punëdhenësve ka nënkuptuar që 

gratë nuk janë gati të ngrejnë asnjë pretendim 

për kushte pune më të mira, sigurime shoqërore, 

ose rritje page etj. 

4 Ne 2009 shkalla e punësimit të grave ishte 43% dhe numri 

total i të punësuarve ishte 899 273. Nga kjo mund të nxjerrim 

që 386 687 gra janë te punësuara në 2009. Industria e 

fasoneve ka punësuar rreth 91 700 gra e cila përfaqëson 

rreth 23,7 % të të gjitha grave të punësuara. 


6. Rasti Studimor: Realiteti Në Një Fabrikë Këpucësh 

Kjo pjese e studimit eshte bazuar ne raste 

konkrete te punetoreve ne nje dege e 

decentralizuar e nje tjeter fabrike meme ne Itali. 

Aktualisht kjo fabrike numeron rreth 1,300 te 

punesuar nga te cilet vetem rreth 150 punonjes 

jane burra, pjesa tjeter pra rreth 90% jane gra 

dhe vajza. Paga minimale (bruto) qe nje 

punetore i thjeshte merr ne kete fabrike eshte 

22,000 Leke ne muaj. Paga ndryshon ne varesi 

te pozicionit te punes. Gjithsesi punetori i 

intervistuar shprehet se kjo page eshte me te 

vertete qesharake dhe mese e pamundur per te 

plotesuar nevojat e jeteses. Ne fillimet e 

aktivitetit te saj, nje grup punetoresh tentuan te 

organizonin nga brenda ngritjen e sindikates. 

Per te parandaluar kete, punetoret u promovuan 

me ngritje ne detyre deri ne pregjegjeses reparti, 

qe ne vlere ekonomike do te thoshte paga 

shume me te larta. Por edhe ne vitet qe pasuan 

nuk u be asnje perpjekje as nga brenda por as 

edhe nga jashte nga ana e organizatave 

sindikale per te qene prezente ne fabrike. Nje i 

intervistuari tregon se eshte i punesuar prej rreth 

10 vitesh dhe kontrata individuale qe ai ka 

firmosur qe ne fillim te marredhenies nuk ka 

ndryshuar ne termat e saj permbajtesor. Madje 

ai nuk eshte i sigurte nese ajo kontrate eshte e 

vlefshme edhe ne momentin e intervistes. 

Ne lidhje me sigurine dhe shendetin ne pune, ne 

pamje te pare duket sikur kjo fabrike ka siguruar 

diçka, por po te hysh ne brendesi te çeshtjeve te 

sigurise, dalin ne pah shume probleme. Fabrika 

ka siguruar prezencen e dy mjekeve te cilet jane 

te punesuar part-time, vetem ne dy turnet e para 

vetem me nga dy ore per secilin turn. Ne turnin e 

trete nuk ka sherbim mjekesor. Anazilat 

periodike jane kerkuar per te pare sasine e 

helmeve ne gjak, dhe rezultatet kane dale 

problematike ku punetore kane rezultuar me 

anomali ne gjak madje edhe me leuçemi per 

shkak te substanca kancerogjene. Pavaresisht 

kesja gjendje , e vetmja nderhyrje e bere per te 

permisuar gjendjen e punes eshte zvendesimi i 

sistemit te ventilimit me nje me te madh. 

Ne kete fabrike ka nje person te ngarkuar 

posaçerisht me rregullat e sigurimit teknik dhe 

shendetesor. Gjithsesi, ne shume raste ekziston 

nje neglizhence nga ana punetoreve per 

perdorimin e mjeteve ndihmese siç jane maska, 

kufjet ndaj zhurmave te larta apo dorezat sepse 

ato nuk ajne te informuar sic duhet rreth riskut 

qe ekziston. Here pas here, fabrike eshte 

kontrolluar nga ente shteterore siç eshte enti i 

Shendetit Publik, i cili edhe pse ka evidentuar 

probleme, nuk ka marre asnje mase 

ndeshkimore per shkak te korrupsionit. 

Persa i perket barazise se pages se grave me 

ate te burrave, ne kete fabrike nuk ka ndonje 

rast specifik i cili mund te permendet. Ajo qe 

vlen te permendet, eshte se here pas here ka 

patur raste te ngacmimeve seksuale ne pune. 

Ne disa raste, drejtuesit e larte te fabrikes kane 

vepruar duke marre masa me pushim nga puna 

te personave pergjegjes, por ka ndodhur qe 

edhe i kane anashkaluar ato. Megjithate raste te 

denoncuara publikisht apo prane organeve 

kompetente nuk ka patur dhe gjithmone eshte 

tentuar te zgjidhen nepermjet rrugeve te tjera. 

Prej disa vitesh kjo fabrike nuk puneson me 

vajza nen moshen e lejuar per pune, kjo si 

pasoje e shtrengimeve dhe masave ligjore te 

ndermarra nga shteti. Aktualisht ne kete fabrike 

mosha me e re eshte 18 vjeç, dhe me e madhe 

eshte ne prag pensioni. 

Kjo fabrike Fillimisht kjo fabrike numeronte rreth 

150 punetore ku shumica e tyre dominohesh 

nga punetore gra dhe vajza. Ketu vlen te 

permendet se nje pjese e punetoreve te reja 

ishin nen moshen e lejuar per pune. Rrogat 

mesatare, duke ju referuar asaj kohe ishin rreth 

6,000 – 7,000 Lek. Diçka qe bie ne sy qe ne 

fillim te aktivitetit te kesaj fabrike eshte se te 

gjithe punetoret qe punonin aty, ishin te 

regjistruar ne menyre te rregullt dhe u 

paguheshin sigurimet shoqerore dhe 

shendetesore gje qe vazhdon ende edhe sot. 


7. Konkluzione dhe Rekomandime 

Pavarësisht strategjive të ndryshme të lançuara 

në lidhje me parimet dhe të drejtat themelore në 

punë, me promovimin e punësimit dhe 

mundësive të barabarta per të ardhurat për 

burrat dhe gratë, me shtrirjen e mbrojtjes sociale 

dhe me promovimin e dialogut social, të cilat 

janë shtyllat kryesore të Punës së Denjë të 

promovuara nga Organizata Ndërkombëtare e 

Punes (ILO), realizimi i këtyre parimeve mbetet 

ende i vështire. Sic u paraqit gjatë studimit, 

punëtoret në këtë industri: 

- Përballen me pagesë të ulët 

- Punojnë në kushte të vështira 

- Kanë nevojë për sigurime shoqërore të 

përshtatshme 

- Kanë nevojë për përfaqesim të fortë 

- Janë shumë shpesh të pa regjistruar 

Duke e formuluar ndryshe, ky rast studimor 

identifikon deficite të shumta në respektimin 

objektiv të punes së denjë në sektorin e 

tekstileve dhe të këpuceve e cila mund dhe 

duhet të trajtohet në bashkëpunim me aktorët e 

ndryshëm. Në pjesën qe vijon është bërë një 

përmbledhje e konkluzioneve dhe janë 

propozuar një seri rekomandimesh. 

Karakteristikat e Sindikatave në Shqipëri 

Në përgjithësi, ky studim tregoi se sindikatat 

janë shumë të fragmentuara dhe të pafuqishme 

dhe si rrjedhojë kjo pengon mundësinë për të 

pasur një përfaqësim të fortë të punonjësve. Nuk 

kanë munguar mundësite për bashkëpunim 

midis tyre - për shëmbull, gjatë hartimit të 

kërkesave të përbashkëta ne fushën politike, 

ekonomike dhe sociale, për promovimin e një 

dialogu social tripalësh funksional në nivel 

kombëtar dhe pozicionimi i përbashkët i 

shoqatave përkatese të degëve për negociatat 

e marrëveshjeve kolektive. Por ky bashkëpunim 

është bërë për të siguruar mbulimin e medias 

dhe në kuadrin e mbulimeve mediatike, 

ndërsa në praktikë bashkëpunimi asnjëherë 

nuk është arritur për shkak të lidhjeve të ngushta 

ose varësisë së tyre tek dy partitë e mëdha 

politike në vend. Mospërputhja e pikëpamjeve 

konceptuale dhe politike mes dy sindikatave 

ka penguar jo vetëm bashkëpunimin në rrafsh 

konfederatash, por edhe midis organizatave të 

tyre më të vogla të bazës. Si rezultat, dialogu 

social është përkeqësuar si në nivel 

ndërmarrjesh ashtu edhe në nivel kombëtar. 

Një pike kyce është krijimi i marëdhënieve solide 

dhe konkrete me punëtorët duke rritur 

pjesëmarrjen e tyre në të gjithë strukturat e 

sindikatave dhe në procesin e vendimarrjes. 

Aktivitete të vecanta, si ofrimi i opinioneve 

juridike puntorëve, duhet të ndërmerren në 

ndërmarrje ku kontakti me punëtorët është 

mohuar. Gjithashtu është i rëndësishëm forcimi i 

të gjitha formave të asocimit në sindikatë të të 

rinjve dhe grave nëpërmjet programeve të 

përshtatshme. Në të njëjtën kohë sindikatat 

duhet të zhvillojnë aktivitete të veçanta me 

qëllim rritjen e pjesëmarrjes së punëtorëve në 

jetën sociale.Për të demonstruar rëndësinë e 

tyre për publikun, ata duhet të shkojnë përtej 

funksionit të tyre kryesor në kuadër të 

negociatave kolektive dhe të merren me tema të 

gjëra. Në ditët e sotme, kjo është mjaft e 

vështirë për shkak se sindikatat nuk kanë 

kapacitete si rrjedhojë të mungesës së 

personelit të përshtatshëm (p.sh. një staf i 

kualifikuar është i vështirë për t’u mbajtur për 

shkak të kostos së lartë) dhe për shkak të 

mungesës së burimeve financiare për të kryer 

kërkime, të cilat mund të ndihmonin në zhvillimin 

e strategjive të caktuara. 

Së fundi, sindikata duhet të vazhdojë të 

mbështesë formimin e marrëveshjeve kolektive 

në nivel sektorial 5 e cila do të garantojë kushte 

në punë dhe shpërblime të krahasueshme për 

punë të njëjta dhe ato duhet të vazhdojnë të 

kërkojnë ndryshimin e metejshëm në Kodin e 

5 Sindikatat mbeshtesin me force unifikimin e kontratave 

kolektive dhe pagave minimale sipas profesioneve, per 

pasoje dhe gjithe ndryshimet e nevojshme ne kodin e punes. 


Punës në lidhje me pagën minimale. Kjo do të 

ndihmojë në rritjen e njohjes rreth rolit dhe 

legjitimitetit të sindikatave dhe kjo mund të 

ndihmojë në zhvillimin e marrëdhënieve të 

vërteta industriale në Shqipëri. Kjo gjithashtu do 

të sigurojë qëndrueshmërinë afatgjatë të 

sindikatave. 

Sindikatat dhe lidhjet e tyre të jashtme 

Në një vend me një shkallë papunësie të lartë, 

ku informaliteti në ekonomi është cështje e 

vazhdueshme, ku administrata shtetërore 

kontrollon ecurinë e ekonomisë dhe dialogut 

social dhe ku shoqëria civile është e pazhvilluar, 

sindikatat duhet të kishin pozicionuar vetëveten 

si aktori kyc në cështje që lidhen drejtëpërdrejtë 

ose jo me gjëndjen e punëtoreve. Në fakt, vetëm 

një bashkëpunim real i të gjithë aktorëve, 

(institucioneve shtetërore, sindikatave, 

organizatave të punëdhënesve, OJF-ve të 

interesit, mediave etj) mund të bëjnë të mundur 

fuqizimin e strategjive për ta sjellë Punën e 

Denjë jo vetëm në brëndësi të sektorit të 

fasoneve, por edhe në çdo sektor tjetër në 

Shqipëri. 

Përsa i përket bashkëpunimit të Sindikatave me 

Shoqerinë Civile, duhet thënë se është thuajse 

inekzistente. Kjo vjen si pasojë e mungesës së 

kapaciteteve dhe dëshirës të sindikatave për t’u 

angazhuar në bashkëpunim me OJF-të e 

ndryshme dhe për të shkëmbyer praktika dhe 

eksperienca të mira. Për një kohë të gjatë, 

sindikatat kanë privuar aktorë të tjerë që të 

influencojnë sadopak në aspektet e Punës së 

Denjë duke krijuar një formë monopoli për cdo 

lloj cështje që ka të bëjë me mbrojtjen e 

punëtoreve. Nga ana tjetër shoqëria civile nuk 

ka treguar ndonjë interes të larte në lidhje me 

cështjen e agendës së Punës së Denjë përvec 

implementimit të disa projekteve mbi punën 

informale, shfrytëzimin e punës së grave, 

pagave të ulta, punën e rënde të vajzave te reja. 

Sipas sindikatave, media i ka portretizuar 

negativisht sindikatat. Në shumë raste nuk 

e theksojnë esencën e problemit që ato ngrejnë 

ose thjesht i transmetojnë këto lajme gjatë 

orareve me pak shikueshmeri. Edhe pse 

marrëdhënia është e pazhvilluar, diskutimi 

tregon se komunikimi duhet të ërmirësohet duke 

përdorur mjete të ndryshme të tilla si 

fletëpalosje, postera dhe faqet e internetit. Për 

më tepër, sindikatat duhet të përpiqen për të 

zhvilluar një strategji e cila do t’i ndihmojë 

sindikatat për të përmirësuar marrëdhëniet e 

tyre të përgjithshme me mediat. Për shembull 

një strategji konkrete për të tërhequr mediat e 

fuqishme mund të zhvillohet në bashkëpunim të 

ngushtë me shoqërine civile, me grupet e 

interesit, me organizatat e punëdhënësve dhe 

institucionet shtetërore. 

Një hallkë e rëndësishme e cila duhet 

medoemos të konsolidohet është bashkëpunimi i 

organizatave sindikale me organizatat e 

punëdhënësve për të forcuar dialogun dypalësh. 

Pavarësisht faktit se disa organizata 

punëmarrësish kanë kapacitete më të mëdha, 

ato janë po aq të copëzuara dhe jo 

bashkëpunuese me njëra-tjetrën ashtu si edhe 

organizatat sindikale. Gjithsesi, një bashkëpunim 

i frytshëm mes këtyre aktorëve do të sillte 

përmiresim të situatës së fabrikave dhe 

punëtorëve në këtë sektor dhe me mundësi për 

zhvillimin e marrëdhenieve industriale ne vend. 

Rekomandimet për Sindikatat 

• Tarifa e paguar nga punëtorët për sindikatat 

nuk duhet të mblidhen vetëm përmes 

punëdhënësit, por sindikatat duhet të 

përfshihen në këtë proces. Më tej, sindikatat 

duhet t’u mundësojnë punëtorëve për të 

marrë pjesë në të gjitha nivelet e organizimit 

të sindikatave në mënyrë që të rrisin nivelin 

e brendshëm të demokracisë. 

• Fokusi i dialogut social dhe marrëveshjet 

kolektive nuk duhet të jenë vetëm në lidhje 

me rritjen e pagës por edhe për reduktimin e 

kohës së punës jashtë orarit dhe në 

përmirësimin e kushteve të punës. 

• Strategjitë duhet të formulohen në 

bashkëpunim me aktorë të tjerë si media, 

shoqëria civile, institute kërkimore dhe 


universitete. Ky bashkëpunim mund të 

ndihmojë në rritjen e kapaciteteve të 

sindikatave. 

• Për të përmirësuar imazhin e tyre në 

opinionin e publikut, sindikatat duhet të 

përpiqen të organizojnë rregullisht" jour fixe" 

(p.sh. çdo tre muaj) ku të përfshihen së 

bashku KSSH dhe BSPSH. Në këto 

evenimente, duhet të paraqitet puna e tyre 

në çështjet me interes të gjërë të publikut 

(duke përfshirë edhe të drejtat e femrave), 

duke treguar vlerën e tyre. Përveç kësaj do 

të ishte e dobishme të organizohen aktivitete 

të ndryshme për të rritur informacionin e 

publiku te gjerë, që rrisin vetëdijen, sidomos 

kur bëhet fjalë për punëtorët dhe të drejtat e 

tyre. 

• Për të rritur rolin e gruas në shoqëri (në 

drejtim të pavarësisë së tyre ekonomike, 

marrjen pjesë në vendimarrje dhe rritjen e 

pjesëmarrjes së tyre) do të ishte shumë e 

dëshirueshme nëse sindikatat dhe 

organizatat jo-qeveritare, te cilat punojnë për 

të drejtat e grave, do të ndanin më shumë 

eksperiencën dhe ekspertizën me njëratjetrën, 

duke bashkëpunuar më shumë. 

• Sindikatat duhet të kërkojnë zbatimin e 

dispozitave të veçanta për krijimin e 

Gjykatave të Punës siç përcaktohet në 

Kodin e Punës. 

Rekomandime për Qeverinë Shqiptare 

• Së pari, Qeveria duhet të ndryshojë 

perceptimin e saj se sindikatat janë aktorë të 

parëndësishëm dhe se ato mund të jenë 

lehtësisht të anashkalueshëm. Për të arritur 

këtë, Qeveria duhet të promovojë dhe 

mbështesë rolin e sindikatave si partnerë 

duke i dhënë përgjegjësi sindikatave për 

çështje që prekin direkt ose indirekt interesat 

e punëtorëve. Përveç kësaj, qeveria duhet 

të luajë një rol aktiv në mbrojtjen e 

sindikatave nga abuzimet e organizatave të 

punëdhënësve. 

• Së dyti, ajo duhet të zvogëlojë numrin 

minimal të punonjësve të nevojshëm për të 

formuar një organizatë bazë brenda një 

kompanie, nën 20 punetorë, duke ndryshuar 

Kodin e Punës. Kjo do të rrisë përfaqësimin 

e punonjësve në ndërmarrjet e vogla. 

• Se treti, përveç kësaj, sipas sindikatave, 

drafti përfundimtar për ndryshimin e Kodit të 

Punës të Republikes së Shqipërisë duhet të 

rishikohet me qëllim që të pengojë largimin 

e padrejtë nga puna të punëtorëve. Barra e 

provës duhet të jetë përgjegjësi e 

punëdhënësit dhe jo e punëtorëve. Më tej, 

duhet të futet një dispozitë e cila do të 

rimarrë në punë punonjësit e mëparshëm në 

rastet e shkarkimit të padrejtë nga puna. 

Gjithashtu, nenet 141 dhe 143 duhet të 

përfshijnë një dispozitë shtesë sipas së cilës 

punëdhënësi është i detyruar të japë një 

shpjegim të arsyetuar për shkarkimin nga 

puna - edhe në rastin kur është respektuar 

periudha e njoftimit sipas ligjit përkates. 

• Së katërti, Qeveria duhet të krijojë Gjykatën 

e Punës siç përcaktohet në Kodin e Punës 

të Republikes së Shqipërisë prej vitit 2003 

dhe Qeveria duhet të sigurojë funksionimin 

efikas të Gjykatave të arbitrazhit që 

shqyrtojnë cështje me shkelje të të drejtave 

sindikale. 

• Së pesti, është i rëndësishëm themelimi i 

Këshillit Ekonomik dhe Social si një organ i 

pavarur konsultativ, si një forum për të 

promovuar pjesëmarrjen e shoqërisë civile 

në jetën ekonomike dhe sociale dhe për të 

zhvilluar dialogun civil në vënd. 

• Së gjashti, në lidhje me votat e Këshillit 

Kombëtar të Punës duhet të bëhet një 

ndryshim i rëndësishëm duke i dhënë dy 

konfederatave sindikale fuqinë e vetos. Kjo 

do të parandalojë që vendimet të cilat 

ndikojnë drejtpërdrejtë tek të drejtat e 

punëtorëve të merren pa patur mundësinë e 

sindikatave për të ndërhyrë. 


• Lidhur me këtë, qeveria nuk duhet të kalojë 

asnjë ligj që ndikon tek të drejtat e 

punëtorëve pa u konsultuar me Këshillin 

Kombëtar të Punës. Përveç kësaj, qeveria 

nuk duhet të ndryshojë ose të përgatisë ligje 

pa diskutuar draftin së pari me të gjitha palët 

e interesit, sidomos me sindikatat si 

përfaqësues ligjor të punëtoreve. Ky 

rekomandim është si rezultat i problemeve 

ligjore të identifikuara në Ligjin për Shoqëritë 

Tregtare dhe Tregtisë, sidomos në lidhje me 

nenet 19, 20 dhe 21 që përcaktojnë 

funksionimin dhe përgjegjësitë e Këshillit të 

punëdhënësit. Ky ligj nuk është diskutuar 

asnjëherë në Këshillin Kombëtar të Punës. 

Me pak fjalë, kjo duhet të bëhet një praktikë 

e zakonshme që institucionet shtetërore të 

konsultohen me sindikatat për projektligjet 

para se të dërgohen për miratim në 

parlament. 

• Së shtati, bashkëpunimi midis institucioneve 

që veprojnë në fushën e sigurisë dhe 

shëndetit në punë duhet të përkrahen më 

tepër në mënyrë që të krijohet një sistem për 

shkëmbimin e informacionit. 

• Së teti, inspektoriatet e shtetit duhet të 

forcohen duke siguruar kushte më të mira 

në punë, duke rritur bashkëpunimin e tyre 

me autoritetet e tjera, duke siguruar trajnim 

adekuat si dhe duke realizuar menaxhime 

efektive dhe organizime strukturore të tyre. 

Për të luftuar rrjedhjen e vazhdueshme të 

informacionit (në industrinë e fasoneve 

pronarët e fabrikave janë të informuar 

paraprakisht për mbërritjen e inspektorëve 

atë dite), një metodë e pune e re duhet të 

përcaktohet. 

• Përveç kësaj, Këshilli i Ministrave duhet të 

nxjerrë sa më shpejt të jetë e mundur VKMtë 

që rregullojnë zbatimin e ligjit për 

inspektoriatin e punës dhe ligjin për sigurinë 

dhe shëndetin në punë. 

• Së fundmi, Qeveria Shqiptare duhet të 

mbështesë grumbullimin e të dhënave sipas 

moshës dhe gjinisë në mënyrë që të 

përllogaritet hendeku gjinor në pagesa, duke 

shfaqur më mirë pabarazinë gjinore në 

tregun shqiptar të punës. Për këtë qëllim, 

duhet të krijohet nga Instituti i Statistikave 

(INSTAT) një bazë të dhënash, që do të 

ndihmojnë në identifikimin e faktorëve që 

shkaktojnë formimin e këtij hendeku dhe që 

do të ndihmojë në formulimin e politikave më 

të përshtatshme për parandalimin e këtij lloj 

diskriminimi. Për më tepër, qeveria duhet të 

përmirësojë sistemin e informacionit për 

shpërndarjen e statistikave zyrtare, sepse 

përditësimi i rregullt mund të jetë një 

instrument i rëndësishëm për të përmirësuar 

deficitin e tregut të punës. 

Bashkimi Evropian 

• Integrimi i ardhshëm i Shqipërisë në 

Bashkimin Evropian nuk do të arrihet pa 

përmbushjen e standarteve sociale dhe 

ekonomike të BE. Për të arritur këtë qëllim 

dhe për të përmbushur objektivat e Punës 

së Denjë, aktorët e BE-së duhet të kenë 

vëmendje të vazhdueshme për politikat që 

synojnë zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik 

në Shqipëri. 

• Duke implementuar për herë të parë 

projektin me titull “Rrjeti Ballkanik i Punës së 

Denje”, përvojat si dhe eksperiencat që janë 

ndarë midis sindikatave dhe shoqërive civile 

siç janë OJF-të si dhe instituteve kërkimore 

për çështjet qe lidhen me sektorin e 

fasoneve. BE-ja duhet të vazhdojë nxitjen e 

partneriteve të ngjashme socio-ekonomike 

nëpërmjet kërkimeve dhe monitorimeve të 

përbashkëta, nëpërmjet bashkëpunimit 

midis ogranizatave joqeveritare dhe 

sindikatave si dhe nëpërmjet pjesëmarrjes 

në dialogun social. 

• Përveç kësaj, Civil Soceity Facility i BE-së 

duhet të promovojë krijimin e observatorëve 

sociale të përbërë prej organizatave 

joqeveritare, grupe ekspertësh dhe partnerë 

socialë që do të monitorojnë zbatimin e 

politikave ndërkombëtare. 


• Më tej, BE-ja duhet të sigurojë më shumë 

ndihmë teknike dhe financiare për të 

mbështetur zbatimin e Axhendës së Punës 

së Denjë, si mund të jetë ndihma për 

ngritjen e kapaciteteve të inspektoriatit të 

punës. 

• Përveç kësaj, BE-ja mund të ndihmojë në 

formimin e Këshillit Ekonomik dhe Social 

duke ndarë praktikat më të mira dhe 

përvojat nga vendet anëtare dhe shtytje për 

themelimin e Gjykatës së Punës dhe të 

gjykatave të veçanta të arbitrazhit. 

• Në rastin e Shqipërisë, një dialog i mirëfilltë 

dhe konstruktiv në nivel kombëtar duhet të 

përkrahet nga BE-ja, si e vetmja qasje 

kuptimplotë drejt progresit të përgjithshëm 

në vend, duke përfshirë realizimin e 

Axhendës së Punës së Denjë. 


Referencat 

Albanian Center For International Trade &Open Society Foundation of Albania, (2010), Social 

Dimensions of the global crisis in Albania: The fason Industry as a case study,pp.1-24. 

A Comparative Analysis of Labour Market Development During Transition in Central and East European 

Countries, with a Focus on Albania, 

http://siteresources.worldbank.org/ALBANIAEXTN/Resources/AGjipali_A_Comparative_Analysis_Labor_ 

Market_Development_During_Transition_Central_East_Europe_Countries_focus_Albania.pdf 

Barrett,K.N. (2007) , Gender Dimensions of the Albanian Labor Market: A study of Existing Information. 

Gaps and Needs, USAID,pp.1-40. 

Dhoma Kombetare e Prodhuesve te Veshjeve dhe Kepuceve. Fasoni dhe qeverite (prezantim i Dhomes 

Kombetare te Prodhuesve te Veshjeve dhe Kepuceve ne Keshillin Kombetar te Punes Korrik 2010) 

European Commission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs and the Vienna Institute 

for International Economic Studies (2008): Adjustment capacity of labour markets of the Western Balkan 

countries (Countries studies, Volume II), Economic Papers 346, November 2008 

European Commission (2010): Commission Opinion on Albania’s application for membership of the 

European Union (Commission Staff Working Document) Brussels, 9 November 2010, SEC (2010) 1335 

Eurostat, 2011,Candidate and Potential Candidate Countries: Population and Social Conditions, 2011 

edition,KS-30-10-627-EN-C, available at http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-30-10- 

627/EN/KS-30-10-627-EN.PDF (retrieved on 10 July 2011). 

Gender Alliance for Development Center & Albanian Women Empowerment network, (June 2010), 

Shadow Report on the Implementation of the CEDAW Convention in Albania. 

International Labour Office, Decent Work Country Programme Albania 2008-2010, available at 

http://www.ilo.org/public/english/bureau/program/dwcp/download/albania.pdf 

ILO, Labour Administration and Inpection Programme, Labour Inspection Data, Set, available at 

http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/--- 

lab_admin/documents/resourcelist/wcms_141485.pdf 

International Monetary Fund, “Albania-2010 Article IV Consultation, Preliminary Conclusions of the 

Mission”, 10 March 2010, available at http://www.imf.org/external/np/ms/2010/031010.htm ( retrieved on 

14.06.2011). 

INSTAT(2009), Rezultat e Forces se Punes ne 2009, Available at 

http://www.instat.gov.al/graphics/doc/downloads/lfs/Rezultate%20AFP%202009.pdf 

INSTAT(2009),Women and Men in Albania, pp.1-35 available at 

http://www.instat.gov.al/graphics/doc/downloads/publikime/2010/Femra%20e%20meshkuj%202008.pdf 

INSTAT(2010), Tregu i Punes 2008,INSTAT,pp.1-38. 

http://www.instat.gov.al/graphics/doc/downloads/publikime/2010/Tregu%20i%20Punes%202008.pdf 

INSTAT(2010), Treguesit Ekonomikë: Tregtia e Jashtme ,Tabelat, available at http://www.instat.gov.al/ 

INSTAT(2011),FORCAT E PUNËS TREMUJORI I DYTË 2011, available at http://www.instat.gov.al/ 

Kohl,H., “Social Dialogue, workers’ rights and freedom of Association in the Western Balkans: A survey 

after a first round of empirical research”, Berlin: Fried rich Ebert Stiftung, Shtator 2009. 

Kohl,H., “Freedom of association ,employees’ rights and social dialogue in Central and Eastern Europe 

and the Western Balkans”, Berlin: Fried rich Ebert Stiftung, September 2009. 

Mano, Minella,“Labour Relations and Social Dialogue in Albania in 2009”, Tirana: Friedrich Ebert Stiftung, 

Janar 2010. 

Miluka, J.& Grown,C.(2010), “Not Just Education: Gender Wage Gap in the Albania labour Markets 

Through Occupational Segregation, work experience and Child Care”, World Bank International 

Conference on Poverty and Social Inclusion in the Western Balkans, Brussels. 


Ministria e Ekonomise, Tregetise dhe Energjitikes. Buletini Tregetare 2010 

http://www.mete.gov.al/mat.php?idm=1162&l=a 

Ministria e Punes, Ceshtjeve Sociale dhe Shanseve te Barabarta, Miratohet Rritja e Pages minimale ne 

Masen e 20 ,ije lekeve ne muaj, 12 July 2011, available at 

http://www.mpcs.gov.al/zedhenesi/6-njoftime-per-shtyp/611-ministri-ksera-therret-mbledhjen-e-keshillitkombetar-te-punes 

(retrieved on 15.07.2011). 

Social Research Center & INSTAT (2006), “Women and Children in Albania : Double Dividend of Gender 

Equality”, The state of Albania’s Children 2007, Tirane. 

Telo,I. & Ziso,K.& Doci,N., Levizja Sindikale ne Shqiperi dhe Permisimi i Saj, Tirane: Instituti I Studimeve 

Sindikale ,2003. 

Telo,I.&Hana,L.&Bollano,P.,Korrupsioni Ulet Nepermjet Kontratave Kolektive te Punes,Tirane:Bashkimi I 

Sindikatave te Pavarura te Shqiperise,2007. 

UNDP& EU(2005), Albania Shoe and Leather Sector: New inward investment Opportunities, Trade 

Liberalization and Promotion Program,pp.1-41. 

United Nations Development Programme (2010), National Human Development Report: Capacity 

Development and Integration with the European Union, available at 

http://hdr.undp.org/en/reports/national/europethecis/albania/Albania_NHDR_2010.pdf 

World Bank, Albania Country Brief 2010, available at 

http://www.worldbank.org.al/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/ALBANIAEXTN/0,,menuPK:301 

421~pagePK:141132~piPK:141107~theSitePK:301412,00.html 

Ymeri,S.&Hoxha,A.&Agolli,M.&Jorgoni,E.,2010,Rapid Assessment of the Impact of the Global Economic 

Crisis on the Apparel and Footwear Industry in Albania, Institute of Contempary Studies. 

Internet Sources: 

Bashkimi i Sindikatave te Pavarura te Shqiperise, available at www.bspsh.org.al 

Dhoma e Fasoneve te Shqiperise (C.F.A), available at www.albania-textile.com 

INSTAT, available at www.instat.gov.al 

Konfederta e Sindikatave te Shqiperise, available at www.kssh.org

2.Te Drejtat ne Pune - Solidar

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?