Jazda konna dla bystrzaków - Helion

Tytuł oryginału: Horseback Riding For Dummies®
Tłumaczenie: Magda Witkowska
ISBN: 978-83-246-6626-3
Oryginalne angielskie wydanie © 2007 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana
Wszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie,
zarezerwowane. Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com i związana z tym szata
graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach
Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
Translation copyright © 2013 by Helion S.A.
Polish language edition published by Wydawnictwo Helion.
Copyright © 2013.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane
z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie
ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/jakoby
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.pl
WWW: http://dlabystrzakow.pl
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treci
O autorach ....................................................................................................................15
Podzikowania od autorów ...........................................................................................17
Wprowadzenie ...............................................................................................................19
O ksice .........................................................................................................................................19
Konwencje zastosowane w ksice ......................................................................................................20
Czego nie czyta ...............................................................................................................................20
Naiwne zaoenia ..............................................................................................................................20
Jak podzielona jest ksika .................................................................................................................21
Cz I. Podstawowe informacje na temat jazdy konnej ...................................................................21
Cz II. Czas oswoi si z wybranym stylem jazdy i sprztem ..........................................................21
Cz III. Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi .....................................................................21
Cz IV. Jazda na poziomie zaawansowanym ................................................................................21
Cz V. Inne style jazdy i konne formy rozrywki ............................................................................22
Cz VI. Dekalogi .......................................................................................................................22
Ikony zastosowane w ksice ..............................................................................................................22
Co dalej ...........................................................................................................................................23
Cz I: Podstawowe informacje
na temat jazdy konnej ............................................ 25
Rozdzia 1: Na ko! Witaj w wiecie jazdy konnej ........................................................27
Umys i ciao konia ...........................................................................................................................27
Nauka jazdy konnej ...........................................................................................................................28
Forma jedziecka ..............................................................................................................................29
Bezpieczestwo wród koni ................................................................................................................29
Waciwy styl jazdy i sprzt ................................................................................................................30
Od razu z wysokiego konia ................................................................................................................31
Przygotowania na ziemi ................................................................................................................31
Wsiadanie i zsiadanie ...................................................................................................................31
Chody konia .................................................................................................................................32
Skoki ...........................................................................................................................................32

6 Jazda konna dla bystrzaków
Jedziectwo w wersji zaawansowanej ...................................................................................................33
Nowe podejcie do jazdy ...............................................................................................................33
Zakup wasnego konia ..................................................................................................................33
Opieka nad koniem ......................................................................................................................34
Rozrywka i zawody konne .................................................................................................................34
Rozdzia 2: Od kopyt do gowy. Umys i mechanika konia ............................................ 37
Zrozumie sposób mylenia konia ......................................................................................................37
Tajniki koskiego spoeczestwa ....................................................................................................38
Interpretacja koskiego wyrazu pyska .............................................................................................38
Dogada si z koniem ...................................................................................................................39
Spojrzenie na ciao konia ...................................................................................................................41
Czci ciaa konia .........................................................................................................................41
Wysoko konia ............................................................................................................................42
Ogólna budowa, czyli pokrój .........................................................................................................43
W drog, czyli chody konia ...........................................................................................................44
Umaszczenie i odmiany ................................................................................................................45
Rónice midzy rasami ......................................................................................................................48
Rasa moe mie due znaczenie .....................................................................................................48
Przegld popularnych ras ..............................................................................................................49
Rozdzia 3: Nauk czas zacz. Lekcje jazdy konnej .................................................... 53
Poszukiwanie stajni, która najlepiej speni Twoje oczekiwania ..............................................................54
Wstpne poszukiwania. Lista stajni w okolicy .................................................................................54
Gówny przedmiot nauczania. Poszukiwania szkoy ksztaccej jedców w okrelonym stylu .............54
Wizyta na miejscu. Krytyczny rzut oka na stajni ............................................................................55
Wybór instruktora lub trenera ............................................................................................................56
Wybór midzy instruktorem a trenerem ..........................................................................................56
Czego naley oczekiwa od instruktora bd trenera? ......................................................................57
Gdy skocz si stajnie, czyli poszukiwania innego nauczyciela ........................................................58
Maksymalne wykorzystanie lekcji jazdy konnej ....................................................................................59
Wybór midzy lekcjami indywidualnymi a grupowymi .....................................................................59
Ustalanie harmonogramu lekcji ......................................................................................................59
Wspópraca z instruktorem lub trenerem .........................................................................................61
Rozdzia 4: Ciao i umys. Kondycyjne przygotowanie do jazdy .................................... 65
Dlaczego naley dba o kondycj? ......................................................................................................65
Praca nad kondycj jedzieck ...........................................................................................................66
Mniejszy ciar. Warto zrzuci par zbdnych kilogramów ..............................................................66
wiczenia aerobowe sposobem na popraw wytrzymaoci ...............................................................67
Wicej siy ...................................................................................................................................68
Trening ogólnorozwojowy. Joga i pilates jako sposób na uzyskanie odpowiedniej gibkoci i siy ..........70
Rozciganie. Zwikszanie elastycznoci mini tu przed zajciem miejsca w siodle ...........................71
Przygotowanie umysu .......................................................................................................................74
Czowiek jako pan konia ...............................................................................................................74
Uwolni si od strachu ..................................................................................................................75

Spis treci 7
Rozdzia 5: Przede wszystkim bezpieczestwo.
Jak si chroni w kontakcie z koniem? ........................................................................77
Strój odpowiedni do roli, czyli bezpieczny ...........................................................................................77
Nakrycie gowy .............................................................................................................................78
Odpowiednia koszula ....................................................................................................................79
Ochrona nóg ................................................................................................................................80
Buty stworzone z myl o jedcach, czyli waciwe obuwie ..............................................................80
Bez biuterii .................................................................................................................................81
Uwane obserwowanie konia z ziemi ..................................................................................................81
Z koniem w ciasnym boksie ...........................................................................................................82
Z koniem na uwizi ......................................................................................................................82
Rozpoznawanie niebezpiecznych zachowa konia ...........................................................................83
Bezpieczestwo na koniu ...................................................................................................................84
Sprawdzanie sprztu przed siodaniem ...........................................................................................84
Jazda w grupie ..............................................................................................................................85
Samotnie na szlaku .......................................................................................................................86
Cz II: Czas oswoi si
z wybranym stylem jazdy i sprztem ........................ 87
Rozdzia 6: Ku zachodzcemu socu. Jazda konna w stylu western ...........................89
Jedziectwo w stylu western w piguce .................................................................................................89
Zastosowania ...............................................................................................................................89
Sprzt i strój .................................................................................................................................90
Konie ..........................................................................................................................................90
Jazda ...........................................................................................................................................91
Formy aktywnoci jedzieckiej w stylu western .....................................................................................92
W terenie .....................................................................................................................................92
Pokazy jedzieckie ........................................................................................................................93
Praca z bydem .............................................................................................................................94
Rozdzia 7: Nie tylko dla Brytyjczyków. Styl klasyczny, czyli angielski .........................97
Podstawy jazdy w stylu klasycznym ....................................................................................................97
Zastosowania ...............................................................................................................................98
Sprzt i strój .................................................................................................................................98
Konie ..........................................................................................................................................99
Przypomnienie informacji na temat podstawowych form stylu klasycznego .............................................99
Pósiad jako sposób na skoki i nie tylko ........................................................................................100
Kroki w ujedeniu .....................................................................................................................101
Rozdzia 8: O siodach .................................................................................................103
Podstawowe elementy budowy sioda ................................................................................................103
Ciki sprzt — siodo western ........................................................................................................104
Siodo pleasure ...........................................................................................................................106
Siodo typu barrel racing .............................................................................................................106

8 Jazda konna dla bystrzaków
Siodo typu roping ......................................................................................................................107
Siodo trail .................................................................................................................................107
Mniejszy kaliber — siodo klasyczne ................................................................................................109
Siodo wszechstronne ..................................................................................................................109
Siodo skokowe ...........................................................................................................................110
Siodo ujedeniowe ...................................................................................................................110
Dobór czapraka ..............................................................................................................................112
Dopasowanie sioda ........................................................................................................................112
Dopasowanie sioda do konia ......................................................................................................113
Dopasowanie sioda do jedca ....................................................................................................115
Rozdzia 9: Tajniki ogowia ......................................................................................... 117
Podstawowe elementy ogowia .........................................................................................................117
Ogowie i kiezna typu western .........................................................................................................119
Ogowie typu western .................................................................................................................119
Wdzida western .......................................................................................................................120
Hackamore — kiezno alternatywne .............................................................................................121
Ogowie i wdzida klasyczne ...........................................................................................................121
Ogowie klasyczne ......................................................................................................................122
Wdzida klasyczne ....................................................................................................................123
Rozdzia 10: Strój do jazdy konnej i dodatkowy sprzt jedziecki .............................. 125
Strój z klas ....................................................................................................................................125
Wybór stroju jako klucz do bezpieczestwa i wygody .....................................................................126
Zgodnie z tradycj. Strój western ................................................................................................126
Model konserwatywny, czyli strój klasyczny ..................................................................................129
Sztuczne pomoce jedzieckie ............................................................................................................132
Na nogach: ostrogi ......................................................................................................................132
W doni: baty i palcaty ................................................................................................................133
Cz III: Czas zaj miejsce w siodle
i zacz jedzi ....................................................135
Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie ......................... 137
Postpowanie z koniem z poziomu ziemi ..........................................................................................137
Zabawa w berka, czyli jak podej do konia ..................................................................................138
Zapinamy pasy, czyli zakadanie kantara ......................................................................................139
Za mn, czyli prowadzenie konia .................................................................................................140
Supeek z ptelk, czyli jak uwiza konia ....................................................................................142
Zasady prawidowego siodania konia ..............................................................................................144
Sioda typu western ....................................................................................................................145
Sioda klasyczne .........................................................................................................................147
Na koniec — ogowie ......................................................................................................................149

Spis treci 9
Rozdzia 12: Wsiadanie na i zsiadanie z konia ............................................................153
Do startu, czyli przygotowania do wsiadania .....................................................................................153
Kontrola sprztu .........................................................................................................................153
Wybór miejsca do wsiadania ........................................................................................................154
Na ko. Jak dosi konia? ..............................................................................................................155
Wsiadanie w stylu western ...........................................................................................................155
Wsiadanie w stylu klasycznym .....................................................................................................158
Pora si zbiera, czyli przygotowania do zsiadania .............................................................................160
Z konia. Jak zsiada z konia? ...........................................................................................................161
Zsiadanie w stylu western ...........................................................................................................161
Zsiadanie w stylu klasycznym ......................................................................................................163
Rozdzia 13: Komfortowa jazda stpem ......................................................................165
Mowa ciaa. Naturalna pomoc podczas jazdy konnej .........................................................................166
Rce ..........................................................................................................................................166
Nogi ..........................................................................................................................................166
Dosiad .......................................................................................................................................167
Gos ..........................................................................................................................................167
Zachcanie konia do stpa ...............................................................................................................167
Sygnay w stylu western ...............................................................................................................168
Komendy w jedziectwie klasycznym ............................................................................................168
Stp w stylu western ........................................................................................................................168
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................169
Próba trzymania wodzy ...............................................................................................................170
Waciwa pozycja nóg .................................................................................................................171
Ruch w stylu western ..................................................................................................................171
Jazda stpem w stylu klasycznym ......................................................................................................171
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................172
Dwoma rkami, czyli jak trzyma wodze .......................................................................................173
Waciwa pozycja nóg .................................................................................................................173
Ruch w jedziectwie klasycznym ..................................................................................................173
Stp w ujedeniu ...........................................................................................................................174
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................174
Wodze w do ............................................................................................................................175
Nogi we waciwej pozycji ...........................................................................................................175
Ruch konia w ujedeniu ............................................................................................................175
Manewry w stpie ...........................................................................................................................175
Zatrzymanie ...............................................................................................................................176
Skrcanie w lewo i w prawo .........................................................................................................177
Chodzenie po okrgu ..................................................................................................................180
Na wstecznym ................................................................................................................................182
Kilka wicze w stpie .....................................................................................................................183
Beczki w stylu western .................................................................................................................183
Szalone ósemki — krcenie ósemek w jedziectwie klasycznym ......................................................185

10 Jazda konna dla bystrzaków
Rozdzia 14: Kolejny krok, czyli kus ........................................................................... 187
Zachcanie konia do przyspieszenia tempa .......................................................................................187
Zachta do kusa w stylu western .................................................................................................188
Zachta do kusa w stylu klasycznym ...........................................................................................188
Kus w stylu western ........................................................................................................................189
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................189
Trzymanie wodzy w stylu western ................................................................................................190
Waciwa pozycja nóg .................................................................................................................190
Ruch w stylu western ..................................................................................................................190
Kus w stylu klasycznym ..................................................................................................................191
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................191
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................191
Pozycja nóg ...............................................................................................................................192
Ruch w stylu klasycznym .............................................................................................................192
Kus w ujedeniu ...........................................................................................................................194
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................194
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................195
Pozycja nóg jedca w ujedeniu ................................................................................................195
Ruch konia podczas ujedenia ...................................................................................................195
Manewry w kusie ...........................................................................................................................197
Zatrzymanie konia ......................................................................................................................197
Skrcanie w lewo i w prawo .........................................................................................................198
Chodzenie po okrgu ..................................................................................................................200
Kilka wicze .................................................................................................................................203
Serpentyna w stylu western ..........................................................................................................203
Krenie po drkach w stylu klasycznym .....................................................................................204
Rozdzia 15: Szybkie tempo w galopie ........................................................................ 207
Zachcanie konia do galopu ............................................................................................................208
Styl western — jak da wierzchowcowi do zrozumienia, e powinien ruszy galopem? .....................208
Styl klasyczny — przechodzenie w galop ......................................................................................208
Galop w stylu western .....................................................................................................................209
Pozycja ciaa w stylu western .......................................................................................................209
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................210
Uoenie nóg w galopie ...............................................................................................................210
Ruch w stylu western ..................................................................................................................211
Galop w jedziectwie klasycznym .....................................................................................................211
Pozycja ciaa w pósiadzie ...........................................................................................................212
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................212
Uoenie nóg w galopie ...............................................................................................................212
Ruch w galopie w pósiadzie .......................................................................................................213
Galop w ujedeniu ........................................................................................................................213
Pozycja ciaa w ujedeniu ..........................................................................................................214
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................214
Waciwa pozycja nóg .................................................................................................................214
Ruch w galopie w ujedeniu ......................................................................................................215

Spis treci 11
Manewry ........................................................................................................................................215
Prr, kobyo! Zatrzymywanie konia ...............................................................................................215
Skrcanie po literze L .................................................................................................................216
Chodzenie po okrgu ..................................................................................................................218
Kilka wicze na równowag ...........................................................................................................220
Bez rk! Praca na lony w stylu western .......................................................................................221
Z jedn rk na lony w stylu klasycznym .....................................................................................222
Rozdzia 16: Skok na skoki ..........................................................................................225
Róne rodzaje skoków .....................................................................................................................225
Pod dachem. Skoki na ujedalni ................................................................................................226
Pod goym niebem. Próba terenowa .............................................................................................227
Rodzaje przeszkód ..........................................................................................................................228
Tam, gdzie krzyyk. Koperta .......................................................................................................228
Gboki wdech. Stacjonata ..........................................................................................................229
Caa naprzód. Okser ..................................................................................................................229
Nie taki diabe straszny. Mur ......................................................................................................230
Sprawdzian wytrzymaoci. Skoki crossowe ..................................................................................230
Proces skoku ...................................................................................................................................230
Doskonalenie dosiadu skokowego .................................................................................................231
Do skoku ...................................................................................................................................232
Pokonywanie kilku przeszkód jedna po drugiej ..................................................................................233
Szereg przeszkód ........................................................................................................................233
Trzyma lini .............................................................................................................................234
Parkur .......................................................................................................................................235
Rozwizywanie problemów ze skokami .............................................................................................236
Odmowa ....................................................................................................................................236
Wyamanie .................................................................................................................................237
Przyspieszenie skoku ...................................................................................................................238
Cz IV: Jazda na poziomie zaawansowanym ........ 241
Rozdzia 17: Jedziectwo na poziomie zaawansowanym ............................................243
Poszukiwania nowego instruktora lub trenera ....................................................................................243
Zmiana stylu jedzieckiego ..............................................................................................................244
Dodatkowy trening jako sposób na wzmocnienie ................................................................................245
Lepsza równowaga, lepsze wyczucie czasu ........................................................................................246
Rozdzia 18: Zakup konia jako zobowizanie ...............................................................249
Decyzja o posiadaniu wasnego konia ...............................................................................................249
Fakty zwizane z posiadaniem konia ............................................................................................249
Podsumowanie kosztów ..............................................................................................................250
Wybór konkretnego konia ................................................................................................................253
Wybór idealnej koskiej osobowoci .............................................................................................253
Wiek ma znaczenie .....................................................................................................................254
Styl jedziecki .............................................................................................................................254
Zainteresowanie udziaem w zawodach ........................................................................................255

12 Jazda konna dla bystrzaków
Wybór rasy ................................................................................................................................255
Kwestia pci ...............................................................................................................................255
Proces kupowania konia ..................................................................................................................256
Pozyskiwanie pomocy zawczasu ...................................................................................................256
Waciwe ukierunkowanie poszukiwa .........................................................................................257
Kontrola wierzchowca przed zakupem ..........................................................................................259
Rozdzia 19: Opieka nad koniem ................................................................................. 261
Dach nad gow. Waciwe schronienie dla konia ..............................................................................261
Rozeznanie wród pensjonatów ...................................................................................................261
Nie ma jak w domu. Trzymanie konia u siebie ..............................................................................263
Pora co zje. Jak sobie radzi z godem i pragnieniem konia? ...........................................................265
ywienie konia ...........................................................................................................................265
Pojenie konia .............................................................................................................................266
Cze, pikny! Pielgnacja konia ......................................................................................................267
Sprzt ........................................................................................................................................267
Czesanie konia ...........................................................................................................................267
Mycie konia. Do czysta! ..............................................................................................................271
Troskliwa opieka, czyli jak utrzyma konia w dobrym zdrowiu ...........................................................272
Profilaktyka ................................................................................................................................272
Rozpoznawanie sygnaów wiadczcych o chorobie .......................................................................275
Najczstsze choroby koni .............................................................................................................276
Cz V: Inne style jazdy i konne formy rozrywki ....279
Rozdzia 20: Krok naprzód. Konie o specyficznych chodach ....................................... 281
Definicja chodu czterotaktowego ......................................................................................................281
Rasy charakteryzujce si nietypow prac nóg .................................................................................283
Jazda na koniu prezentujcym odmienny rodzaj chodu .......................................................................285
Pozycja ciaa ..............................................................................................................................285
Trzymanie wodzy .......................................................................................................................286
Waciwe uoenie nóg ................................................................................................................286
Ruch w odmiennym chodzie ........................................................................................................286
Rozdzia 21: Nie zamykaj mnie za potem. Ruszamy w teren! .................................... 287
Przygotowania do wyprawy w teren ..................................................................................................287
Waciwy ko .............................................................................................................................288
Gdzie jedzi? ............................................................................................................................289
Odpowiedni sprzt .....................................................................................................................291
Przygotowania do trasy dowolnej dugoci ....................................................................................292
Bezpieczestwo na szlaku ................................................................................................................293
Istotne wytyczne .........................................................................................................................293
Radzenie sobie z koskim strachem ..............................................................................................295
Szczliwe chwile na szlaku. Znaczenie dobrych manier ....................................................................296
Zasady etykiety obowizujce podczas jazdy w grupie ...................................................................296
Spotkanie z innym jedcem podczas samotnej wyprawy w teren ....................................................298
Uytkowanie szlaku wspólnie z osobami niebdcymi jedcami ....................................................299

Spis treci 13
Rozdzia 22: Na pokaz. Udzia w zawodach .................................................................301
Zasady obowizujce podczas imprez konnych .................................................................................302
Rzut oka na system oceniania ......................................................................................................302
Co mona zdoby? Miejsca i nagrody ..........................................................................................302
Róne rodzaje pokazów ...................................................................................................................303
Pokazy szkoleniowe jako wstp do koskiego wiata ......................................................................304
Czas podnie poprzeczk — zawody oficjalne .............................................................................306
Rywalizacja w klasie open ...........................................................................................................307
Pokazy koni rasowych .................................................................................................................307
Pokazy specjalistyczne ................................................................................................................308
Sprzt na pokazy konne ...................................................................................................................309
Przygotowanie jedca ................................................................................................................309
Przygotowanie konia ...................................................................................................................310
Dobre maniery podczas pokazu ........................................................................................................312
Twoje zachowanie ......................................................................................................................312
Waciwe postpowanie z koniem .................................................................................................313
Rozdzia 23: Jeszcze wicej stylów i moliwoci .......................................................315
Drogi mniej uczszczane Eksperymenty z innymi formami jedziectwa ............................................315
Jazda na oklep ............................................................................................................................316
Wysiadywanie w penym siadzie ..................................................................................................317
Siodo boczne — kobieca tradycja ...............................................................................................318
Zabawy z koniem — sport, wystawy i inne formy aktywnoci jedzieckiej ............................................320
Udzia w rajdach konnych ...........................................................................................................320
Polo, czyli sport królów ...............................................................................................................322
Zwrot w stron woltyerki ...........................................................................................................322
Musztra na koskim grzbiecie ......................................................................................................324
Parady konne .............................................................................................................................325
Rekonstrukcje historyczne ...........................................................................................................326
Podróowanie z koniem ...................................................................................................................326
Wycieczki terenowe — przecieranie odlegych szlaków ..................................................................327
Wakacje z koniem .......................................................................................................................327
Przewoenie konia przyczep ......................................................................................................329
Cz VI: Dekalogi ............................................... 333
Rozdzia 24: Dziesi zasad etykiety jedzieckiej .......................................................335
Zawi czerwon wstk na ogonie konia, który kopie ......................................................................335
Po zajciu miejsca w siodle ruszaj przed siebie powoli ........................................................................336
Komunikuj si z innymi jedcami ....................................................................................................336
Staraj si zachowa cisz .................................................................................................................336
Zachowuj bezpieczn odlego od innych ........................................................................................337
Ostrone podchodzenie od tyu ........................................................................................................337
Mijaj inne konie z prawej strony .......................................................................................................337
Przygotuj swojego wierzchowca do jazdy w terenie ............................................................................338
Zachowuj si uprzejmie podczas postojów na pojenie ........................................................................338
Pomagaj innym w razie kopotów .....................................................................................................339

14 Jazda konna dla bystrzaków
Rozdzia 25: Dziesi zabaw konnych,
które pozwalaj rozwija umiejtnoci jedzieckie ................................................... 341
Ojciec Wirgiliusz ............................................................................................................................341
Jazda za dziesi zotych ..................................................................................................................342
Poszukiwanie skarbów .....................................................................................................................342
Wycig gazetowy .............................................................................................................................342
Ride and Tie ..................................................................................................................................343
Czerwone, zielone ...........................................................................................................................343
Naladowanie .................................................................................................................................344
Wiadra i buty .................................................................................................................................344
Jajko na yeczce .............................................................................................................................345
Dookoa wiata ...............................................................................................................................345
Dodatek: Uzupeniajce informacje dla jedców ...................................................... 347
Stowarzyszenia hodowców ...............................................................................................................347
Organizatorzy zawodów oraz innych form aktywnoci jedzieckiej ......................................................348
Prasa jedziecka .............................................................................................................................348
Przykadowe polskie sklepy internetowe z artykuami dla konia i jedca .............................................349
Polecane ksiki ..............................................................................................................................349
Skorowidz .................................................................................................................. 351

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 137
Rozdzia 11
Praca z koniem z poziomu ziemi.
Siodanie i kieznanie
W tym rozdziale:
Poprawne postpowanie z koniem z poziomu ziemi.
Staranne siodanie.
Kieznanie bez przeszkód.
Z
anim dosidziemy konia, jeszcze z poziomu ziemi musimy si cakiem sporo
napracowa. Prawd mówic, aby móc wspi si na koski grzbiet, wpierw trzeba
twardo stpa po ziemi. Dla bezpieczestwa wasnego, ale te dla bezpieczestwa
wierzchowca, jedziec powinien wiedzie, co robi.
Z tego rozdziau dowiesz si, jak zajmowa si koniem przed zajciem miejsca w siodle.
Poznasz te zasady bezpieczestwa i najskuteczniejsze sposoby postpowania podczas
podchodzenia do konia, zakadania kantara, prowadzenia zwierzcia i wizania go.
Potem przejdziemy do omówienia szczegóów zakadania ogowia i sioda, bez czego
trudno byoby dosi wierzchowca i zacz jedzi. (Wicej wskazówek na temat
bezpieczestwa przy pracy z koniem z poziomu ziemi znajdziesz w rozdziale 5.).
W pocztkowym okresie nauki jazdy konnej instruktor zapewne przedstawi Ci kolejne
etapy przygotowania konia do pracy. Moesz oczekiwa od niego, e na kilku pierwszych
lekcjach bdzie Ci suy pomoc. Potem bdziesz ju zdany wycznie na siebie.
Lektura tego rozdziau pozwoli Ci odwiey wiedz przed rozpoczciem kolejnej lekcji.
Postpowanie z koniem z poziomu ziemi
Z uwagi na spore rozmiary konia praca z tym zwierzciem wymaga okrelonej wiedzy
oraz umiejtnoci. Znaczca wikszo koni to zwierzta agodne, które nigdy celowo
nie wyrzdziyby czowiekowi krzywdy. Niemniej jednak nie s to zwierzta mae,
wic wypadki czasem si zdarzaj. Zachowanie uwagi i wiedza na temat poprawnego
postpowania z tymi duymi zwierztami pozwala minimalizowa to ryzyko. W kolejnych
punktach tego rozdziau bd wyjania, jak naley podchodzi do konia, zakada kantar,
a nastpnie prowadzi zwierz i bezpiecznie je wiza.

138 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Zabawa w berka, czyli jak podej do konia
Kantar to rodzaj uprzy, któr zakada si koniowi na gow, aby móc go prowadzi
i kontrolowa jego ruchy (ale nie suy do jazdy). Pod pyskiem konia znajduje si
wówczas uchwyt, do którego mocuje si uwiz. Dobrze wyszkolony ko, którzy zdy
si ju przyzwyczai do pracy, zwykle nie opiera si przed zaoeniem kantara. Jeli
jednak musisz podej do konia, czy to w stajni, czy na wybiegu, warto przestrzega
pewnych zasad bezpieczestwa — zwaszcza jeli nie znasz danego zwierzcia.
W boksie lub na padoku
Uchwycenie konia znajdujcego si w boksie bd na padoku (to ogrodzony obszar
mniejszy od wybiegu i nieporonity traw) polega po prostu na tym, e podchodzimy
do konia i zakadamy mu kantar na gow. W wikszoci przypadków udaje si podej do
konia bez adnego problemu. Prezentowana poniej metoda to bezpieczny i skuteczny
sposób, który sprawdza si w przypadku wikszoci koni znajdujcych si w boksie
bd na padoku.
1. Zabierz ze sob kantar, do którego wczeniej zosta przymocowany uwiz.
2. Mów do konia, aby zorientowa si co do Twojej obecnoci, jeszcze
zanim wejdziesz do boksu czy na padok.
Jeeli ko stoi do Ciebie tyem, zanim do niego podejdziesz, upewnij si, e Ci
widzi.
3. Wejd do boksu bd na padok i podejd do konia od strony jego lewej
opatki, a nie z przodu.
4. Zbliajc si do zwierzcia, wycignij rk z doni skierowan ku doowi.
Pozwól zwierzciu si obwcha.
5. Zaó koniowi lin uwizu na szyj.
6. Nasu kantar na gow konia i zapnij pasek, który przechodzi za uszami
(szczegóy znajdziesz w punkcie zatytuowanym „Zapinamy pasy,
czyli zakadanie kantara”).
Na wybiegu
Uchwycenie konia znajdujcego si na wybiegu moe okaza si trudniejsze ni
zaoenie kantara zwierzciu znajdujcemu si w boksie czy na padoku. Problem moe
si pojawi zwaszcza wtedy, gdy zwierz nie bdzie chciao da si zapa. Na szczcie
dobrze wyszkolony ko bdzie cierpliwie sta i pozwoli Ci podej do siebie z kantarem
nawet na wybiegu. Niestety zdarzaj si te wyjtki. Jeeli ko nie ma ochoty pracowa,
moe si od Ciebie oddali stpem, kusem, a nawet galopem, co uniemoliwi Ci
naoenie mu na gow kantara.
Gdy si podchodzi do konia znajdujcego si na wybiegu, due znaczenie ma mowa ciaa.
Aby uchwyci konia w takich warunkach, zwaszcza jeli przebywa on w towarzystwie
innych zwierzt, naley zastosowa nastpujc technik:
1. Trzymajc w doni kantar i lin uwizu, zbliaj si spokojnie do konia.
Trzymaj rce przy ciele.

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 139
2. Podejd do konia od strony jego lewej opatki, nigdy prosto od przodu
czy od tyu.
3. Wycignij rk w kierunku konia i delikatnie poklep go lub podrap po szyi,
przemawiajc do niego agodnym tonem.
4. Przeó mu lin uwizu przez szyj.
5. Trzymajc w doni zwinity w ptl uwiz, zaó koniowi kantar wedug
instrukcji zamieszczonej poniej.
Nie poddawaj si, nawet jeli ko nie chce zosta zapany. Jeeli pozwolisz mu uciec,
dasz mu tylko do zrozumienia, e taka taktyka si sprawdza. Jeeli ko naley do Ciebie,
porozmawiaj z trenerem o tym, jak mona go nauczy posuszestwa.
Jeeli ko znajduje si na wybiegu samotnie, moesz zabra ze sob przeksk, aby
zachci go do wspópracy. Jeeli jednak znajduj si tam równie inne konie, wejcie
ze smakoykiem w doni moe stanowi zagroenie dla Twojego zdrowia. Konie mog
zacz si zachowywa nieprzyjemnie i rywalizowa ze sob o przeksk, a to naraa
Ci na przypadkowe ugryzienie czy kopnicie.
Zapinamy pasy, czyli zakadanie kantara
Dopóki pracujesz z koniem z poziomu ziemi, Twoje dwa najwaniejsze narzdzia
to kantar i uwiz. Odpowiednio wyszkolony ko nie wzbrania si przed zakadaniem
kantara na gow.
Najtrudniejszym elementem procesu zakadania kantara jest ustalenie przeznaczenia
poszczególnych pasków. Najpierw przyjrzyj si uwanie zwierzciu, które ma ju
na gowie kantar, a dopiero póniej podejmij prób zaoenia go na gow tego konia,
którego usiujesz uchwyci. Jeeli udao Ci si opanowa rozkad poszczególnych
pasków na koskiej gowie, zap kantar w donie i wyobra sobie, e zosta on ju
zaoony. To powinno Ci uatwi naoenie go na wybranego wierzchowca.
Instruktor powinien pokierowa Twoimi poczynaniami za pierwszym i by moe za
drugim razem, kiedy bdziesz zakada kantar. Powinien si upewni, e postpujesz
poprawnie. Ty za powiniene wykona nastpujc sekwencj dziaa:
1. Sta przy lewej opatce konia, zwracajc gow w tym samym kierunku
co zwierz.
2. Przeó lin uwizu zakoczon swobodn ptl przez rodek koskiej
szyi. Zap lin w praw do.
W ten sposób zabezpieczysz konia i powstrzymasz go przed oddalaniem si.
3. Upewnij si, e nagówek kantara jest rozpity.
Nagówek to element kantara, który zakada si koniowi za uszy i zapina na jego
lewym policzku.
4. Trzymajc pasek od strony zapicia w lewej doni i nagówek w prawej
doni, wsu koski nos w nachrapnik. W tym celu przeó praw rk
pod szyj zwierzcia — tak jak to pokazano na rysunku 11.1.

140 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Rysunek 11.1.
Zakadanie
kantara
od lewej strony
5. Gdy koski nos znajdzie si ju w kantarze, naley przesun nagówek
nad uszy konia i zapi w taki sposób, aby zwierzciu byo wygodnie
— ani za mocno, ani za lekko.
Kantar jest zapity zbyt mocno, jeli nie moesz woy palca midzy nachrapnik
a pasek policzkowy.
6. Zdejmij lin uwizu z koskiego karku i zwi j w lewej doni. Praw rk
umie na linie tu poniej kantara.
Za mn, czyli prowadzenie konia
Po zaoeniu kantara bdziesz chcia wyprowadzi konia z boksu czy z wybiegu, aby móc
go uwiza i osioda (o tych zagadnieniach bdzie mowa za chwil). Aby bezpiecznie
prowadzi konia bez wzgldu na okolicznoci, naley postpowa w nastpujcy sposób
(por. rysunek 11.2):
1. Sta po lewej stronie konia.
2. Chwy praw rk lin uwizu w pobliu koskiej gowy. Twój kciuk
powinien by skierowany w stron gowy konia.
Powiniene trzyma rk w odlegoci mniej wicej 15 centymetrów od kantara.
Jeeli ta kocówka uwizu zakoczona jest acuszkiem, chwy j poniej, aby
acuszek nie wyrzdzi Ci krzywdy, gdyby ko odskoczy do tyu. Jeeli stwierdzisz,
e musisz w wikszym stopniu zapanowa nad koniem, przesu do bliej
w stron kantara.

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 141
Rysunek 11.2.
Prowadzc
konia, id przy
jego lewej opatce
i kieruj
wzrok ku swojemu
celowi
3. W lewej rce nie pozosta cz uwizu, zwinit w ptl.
Nie owijaj reszty liny wokó rki. Jeeli tak zrobisz, a ko wyrwie si do tyu,
ptla zacieni Ci si wokó rki.
4. Zanim poprosisz konia o wykonanie ruchu do przodu, sta przy jego
lewej opatce z twarz zwrócon w danym kierunku. Uó te donie
na linie zgodnie z powyszymi zaleceniami.
Odsu si od konia na dugo ramienia, aby przypadkiem na Ciebie nie nadepn,
gdy ruszy do przodu.
5. Rozpoczynajc ruch ku przodowi, delikatnie pocignij za lin uwizu
praw rk.
Ko powinien ruszy do przodu i dotrzymywa Ci kroku. Powiniene przez cay
czas pozostawa na wysokoci jego opatki.
6. Aby zmieni kierunek ruchu prowadzonego konia, odsu praw rk
w prawo bd przycignij konia w lewo i wykonaj krok w danym
kierunku.
Podczas skrtu w lewo przez cay czas trzymaj si od konia na odlego ramienia,
aby nie nadepn Ci na stop podczas wykonywania manewru. Ko powinien za
Tob pody.
7. Aby zatrzyma konia, powiedz „prr” i sta w miejscu, jednoczenie
praw rk delikatnie pocigajc lin ku tyowi.

142 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Prowadzc konia, powiniene mie cay czas na uwadze to, e zwierz nie wie, dokd
zamierzasz je poprowadzi. Pamitaj te, e ko jest znacznie wikszy od Ciebie,
a w zwizku z tym nie skrca i nie zatrzymuje si tak szybko jak Ty. Ty wiesz, kiedy
zamierzasz skrci lub si zatrzyma — ko tego nie wie.
Konie bardzo sprawnie odczytuj mow ciaa. Szybko ucz si te reagowa na komendy
gosowe. Zanim wykonasz skrt czy zatrzymanie, uprzed swojego wierzchowca.
Zwolnij kroku przed skrtem i powiedz „prr” przed zatrzymaniem. Ko z pewnoci
doceni to, e go uprzedzasz.
Podczas prowadzenia konia patrz, dokd idziesz, a nie na konia. Dziki temu zwierz
bdzie si czuo pewniej i nie bdzie si zastanawia, co powinno robi.
Supeek z ptelk, czyli jak uwiza konia
Wizanie konia okazuje si trudniejsze, ni mogoby si z pozoru wydawa. Nie wystarczy
po prostu przymocowa konia do byle czego za pomoc zupenie dowolnego wza i sobie
pój. To prosta droga do katastrofy. Niektóre konie bardzo si denerwuj i odsadzaj,
gdy si je uwie. Jeeli tak si zdarzy, ko moe wpa w panik — poniewa stwierdzi,
e jego gowa zostaa do czego zamocowana. Wówczas przeniesie cay ciar ciaa na
tylne nogi, niemal siadajc na zadzie.
Jeeli wiesz konia do czego mocnego (specjalnej porczy albo duego drzewa gdzie
na szlaku), zwierz nie bdzie w stanie wyrwa go z ziemi, gdy spanikuje. Poza tym
konia naley uwiza za pomoc odpowiedniego wza, który mona sprawnie rozwiza
jednym pocigniciem, zanim w ataku paniki ko wyrzdzi zbyt wiele szkód. Rysunek
11.3 przedstawia jedn z metod wizania takiego bezpiecznego wza. Najogólniej rzecz
biorc, naley zrobi ptelk (krok 1.), przecign drug ptelk za zwisajcym kawakiem
liny, a nastpnie przez t pierwsz (krok 2.), po czym zacign wze (krok 3.).
Rysunek 11.3.
Do uwizania
konia naley zastosowa
bezpieczny
wze,
który mona atwo
rozwiza

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 143
Podczas wizania konia naley przestrzega nastpujcych zasad bezpieczestwa:
O ile to tylko moliwe, naley stosowa wizanie podwójne. Wymaga to
zastosowania dwóch lin lub acuchów, które mocuje si po dwóch stronach
konia, do obu stron kantara za pomoc metalowych uchwytów, a nastpnie
do supów po dwóch stronach koskiej gowy. Takie mocowanie powinno
znajdowa si co najmniej na wysokoci opatek konia. Zosta on przedstawiony
na rysunku 11.4.
Rysunek 11.4.
Ko uwizany
podwójnie
za pomoc acuchów
Upewnij si, e ko, z którym pracujesz, zosta przyzwyczajony do takiego
rodzaju wizania. Jeeli nie, moe si przestraszy, gdy go w ten sposób uwiesz.
Upewnij si te, e zapicia maj moliwo atwego zwolnienia, aby ko nie
zawisn na uwizach, jeli spanikuje. Chodzi o zabezpieczenie, które zwalnia si,
jeeli ko zaczyna oddziaywa na wizania z ogromn si.
Konia naley wiza wycznie z wykorzystaniem kantara i uwizu bd wizania
podwójnego. Nigdy nie naley wiza konia za pomoc wodzy mocowanych do
ogowia. Jeeli taki ko odsadzi, wodze mog si zerwa, a wówczas wdzido
moe uszkodzi koniowi szczk.
Konia naley wiza wycznie do obiektów, których nie da si przemieci.
Lina bd acuch powinny zosta zamocowane na odpowiedniej wysokoci
i w taki sposób, aby nie zsuny si na ziemi. Konia naley wiza do:
mocnych porczy potów,
specjalnych porczy do wizania,

144 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
przyczepy zamocowanej do samochodu,
specjalnych mocowa do wizania krzyowego,
mocnych i bezpiecznych pni drzew (podczas jazdy w terenie).
Wze naley umieszcza mniej wicej na poziomie kbu (czyli punktu, w którym
stykaj si opatki), lin o dugoci nieprzekraczajcej 90 centymetrów lub acuchem.
Lina uwizu powinna prowadzi od porczy do kantara. W ten sposób zabezpiecza
si konia przed owiniciem sobie liny czy acucha wokó gowy, a take przed
owiniciem uwizu wokó nogi. Rysunek 11.5 przedstawia konia uwizanego
w bezpieczny sposób do porczy.
Rysunek 11.5.
Krótka lina
gwarantuje, e
ko bdzie
uwizany
w bezpieczny
sposób
Nie naley wiza konia acuchem przecignitym przez kantar. Jeeli ko
odsadzi, taki acuch moe wyrzdzi mu krzywd.
Nie naley pozostawia uwizanego konia samego i bez nadzoru. Konie s
mistrzami pakowania si w kopoty, szczególnie jeli akurat nikt nie patrzy.
Zasady prawidowego siodania konia
Przygotowanie konia do jazdy, a zwaszcza siodanie, wymaga praktyki. Warto
zaznajomi si z treci tego punktu, a nastpnie poprosi dowiadczonego koniarza
(na przykad instruktora czy trenera), aby pomóg Ci osioda konia pierwszych kilka
razy. Prawidowe zaoenie sioda ma ogromne znaczenie, poniewa bdy mog
skutkowa zsuniciem si jedca z koskiego grzbietu podczas jazdy. Umieszczenie
sioda we waciwej pozycji i odpowiednie jego zabezpieczenie ma równie ogromne

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 145
znaczenie z punktu widzenia bezpieczestwa i wygody samego konia. Niepoprawnie
naoone siodo moe wyrzdzi koniowi krzywd, a to z kolei moe go skoni do
stawania dba czy wierzgania.
Podczas siodania ko powinien mie na gowie kantar i by przywizany (wicej
informacji na temat apania konia, zakadania kantara, prowadzenia wierzchowca
i wizania go znajdziesz we wczeniejszym punkcie, zatytuowanym „Postpowanie
z koniem z poziomu ziemi”). Naley najpierw osioda konia, a dopiero potem zaoy
mu ogowie (zagadnienie kieznania zostanie omówione za chwil). Na kocu zdejmuje
si kantar.
Zanim osiodasz konia, wykonaj nastpujce czynnoci:
Uwi konia bezpiecznie za kantar do porczy. Zastosuj wze, który daje si atwo
rozwiza, lub wizanie podwójne. Kwestia wizania konia zostaa omówiona
szczegóowo w poprzednim punkcie.
Starannie oporzd konia, dbajc o zaczesanie sierci na grzbiecie i w okolicach
poprgu zgodnie z naturalnym kierunkiem wosia (wicej informacji na temat
oporzdzania konia znajdziesz w rozdziale 19.). Usu z tych okolic wszelkie
zabrudzenia, ciók oraz inne rzeczy.
Sprawd czaprak oraz poprg, aby upewni si, e nie ma na nich adnych
zadziorów, patyczków ani niczego innego, co mogoby drani konia.
Sioda typu western
Zanim zaczniesz, zapoznaj si z budow sioda typu western (por. rozdzia 8.). Przygotuj
te zawczasu czaprak. Podczas siodania konia naley wykona nastpujce czynnoci:
1. Poó czaprak na koskim grzbiecie.
Sta po lewej stronie konia i umie przedni cz czapraka kilka centymetrów
przed kbem konia, u nasady szyi.
2. Zsu czaprak kilka centymetrów do tyu — na tyle, aby przedni jego
skraj nadal przykrywa kb.
Jeeli stwierdzisz potrzeb przemieszczenia czapraka do góry, nie przesuwaj go,
poniewa to zmierzwi sier pod spodem, co z kolei moe irytowa konia podczas
jazdy. Aby przesun czaprak do przodu, unie go do góry. Sprawd oba boki konia,
aby upewni si, e czaprak równo rozoy si pomidzy praw i lew stron.
3. Przygotuj siodo.
W siodle typu western poprg jest zamocowany po prawej stronie. Zanim
podejdziesz do konia z siodem, unie go i zahacz o roek. Nastpnie we prawe
strzemi i przeó je przez roek nad poprgiem. Dziki temu ani poprg, ani
strzemi nie bd Ci przeszkadza podczas zakadania sioda.
4. Przynie siodo.
Chwy przedni cz sioda lew rk, a pod tyln podó praw do. Podejd
do konia od lewej strony.

146 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Kilkakrotnie unie siodo na wysoko koskiego grzbietu, aby zorientowa si
co do jego wagi. Dopiero póniej umie siodo na grzbiecie konia.
5. Zaó siodo na koski grzbiet.
Ustaw si po lewej stronie konia i unie siodo ku górze i nad konia. Naó je
delikatnie na koski grzbiet. Siodo powinno znale si w przestrzeni poniej
kbu. Naley je umieci w taki sposób, aby z przodu i z tyu wystawao spod
niego po okoo 8 centymetrów czapraka. Aby potwierdzi prawidowe uoenie
sioda na koskim grzbiecie, naley sprawdzi, czy poprg po zamocowaniu
znajdzie si tu za stawami okciowymi (na rysunku 11.6 przedstawione zostao
prawidowe umiejscowienie sioda typu western).
Rysunek 11.6.
Prawidowo
umiejscowione
siodo typu
western
6. Przejd na drug stron sioda, odczep strzemiona od roka i spu je
na dó. Uwolnij te poprg, aby zwisa swobodnie.
7. Wró na lew stron i zamocuj siodo za pomoc poprgu.
Stojc po lewej stronie konia, signij pod jego brzuch i podnie poprg. Przecignij
go przez zapicie, rozpoczynajc od strony konia, a nastpnie przeprowad pasek
przez odpowiedni piercie (rysunek przedstawiajcy budow sioda typu western
znajdziesz w rozdziale 8.). Upewnij si, e paski s paskie i nigdy si nie skrcaj.
Przecigaj pas przez zapicia, a uwolnisz okoo 30 centymetrów rzemienia.
8. Upewnij si, e poprg zosta zapity na tyle mocno, e siodo nie bdzie
si przemieszcza, ale te nie za ciasno. Powiniene móc woy palce
rozoonej doni pomidzy poprg a ciao konia.
Aby zacign poprg, rozlunij wze i podcignij zewntrzn warstw pasa,
znajdujc si midzy mocowaniami.

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 147
Poprg naley ponownie sprawdzi po pokonaniu przez konia pewnego dystansu i jeszcze
przed zajciem miejsca na jego grzbiecie. Niewykluczone, e zaistnieje konieczno
docignicia poprgu.
Sioda klasyczne
Zanim zaczniesz sioda konia, musisz zapozna si z budow angielskiego sioda.
Szczegóy znajdziesz w rozdziale 8. Nastpnie, w celu bezpiecznego naoenia sioda
klasycznego, naley postpowa wedug poniszego przepisu (uprzednio powiniene
przygotowa czaprak i poprg).
1. Naó czaprak na konia.
Sta po lewej stronie konia i uó przedni cz czapraka o kilka centymetrów
przed kbem, u nasady szyi.
2. Zsu czaprak o kilka centymetrów, aby przednia cz nadal
przykrywaa kb.
W razie koniecznoci zmiany pooenia czapraka nie naley przesuwa go do przodu,
poniewa powoduje to zmierzwienie sierci i moe irytowa konia. W takiej
sytuacji naley unie czaprak do góry. Sprawd po obu stronach konia, czy
czaprak jest równomiernie rozoony.
3. Podnie siodo.
Wó lew rk pod przedni cz sioda, a jego tyln cz oprzyj na prawym
ramieniu. Upewnij si, e strzemiona zostay podcignite na puliskach, eby
nie hutay si na boki w trakcie siodania.
4. Delikatnie poó siodo na koskim grzbiecie, w obnieniu tu pod kbem.
Czaprak znajdujcy si we waciwym miejscu powinien wystawa po okoo
8 centymetrów z przodu i z tyu sioda. Aby skontrolowa jego pooenie, naley
sprawdzi, czy zapity poprg bdzie si znajdowa tu za stawami okciowymi
konia (prawidowe umiejscowienie sioda klasycznego ukazuje rysunek 11.7).
5. Przeó przystuy po lewej stronie przez szlufk czapraka, wykonujc
ruch z góry na dó.
Przejd na drug stron konia i powtórz cay proces.
6. Przymocuj poprg po prawej stronie sioda.
Po bokach sioda zwisaj po trzy przystuy, do siodania wykorzystuje si jednak
tylko dwie zewntrzne. Trzecia peni funkcj przystuy zapasowej, na wypadek
zerwania si jednej z pozostaych.
Przeprowad poprg na praw stron konia i zapnij go na dwóch zewntrznych
przystuach (poprgi bywaj róne, dlatego niekiedy trzeba si zwróci do
instruktora o rozstrzygnicie, któr cz poprgu zamocowa po danej stronie
sioda). Zapnij klamry mniej wicej w poowie dugoci przystu.
7. Przymocuj poprg po lewej stronie sioda.
Przejd na lew stron konia i signij pod jego brzuchem po poprg.

148 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Rysunek 11.7.
Poprg mona
ulokowa we
waciwym
miejscu, jeli
uprzednio prawidowo
nao-
yo si siodo
Przeprowad t sam procedur zapinania poprgu, która zostaa opisana
w rozdziale 6. Przed zapiciem poprgu upewnij si, e znajduje si on tu za
stawami okciowymi konia. Upewnij si te, e nie jest wykrzywiony ani niczym
zabrudzony. Dopnij go tak, eby cile przylega.
8. Stopniowo dopinaj poprg po lewej stronie. Powi na to kilka minut.
Stopniowe dopinanie poprgu to przejaw yczliwoci wobec konia. Poprg
powinien by zapity na tyle mocno, aby siodo nie poruszao si zbyt intensywnie,
gdy chwycisz za k przedni i zaczniesz nim pociga z boku na bok.
Jeeli skocz Ci si dziurki po lewej stronie, przejd do zacieniania poprgu po
prawej stronie. Najlepiej byoby, gdyby po obu stronach poprg zosta zapity na
t sam lub zblion liczb dziurek. To zapewnia równe rozoenie obcienia.
9. Sprawd dugo strzemion.
Zanim dosidziesz konia (o czym bdzie mowa w rozdziale 12.), sprawd dugo
strzemion. Jednym ze sposobów przyblionej oceny dugoci strzemion jest
wsunicie prawej rki pod tybink sioda. Naley przesun do w kierunku
zamka (czyli metalowej belki, za pomoc której pulisko jest przymocowane do
sioda). Jeeli ko ma ju zaoone ogowie, w trakcie wykonywania tej czynnoci
naley lew rk trzyma wodze. Lew rk naley chwyci za strzemi i przesun
je w kierunku pachy wycignitego prawego ramienia. Jeeli strzemi dokadnie
si w ni wpasuje, najprawdopodobniej okae si odpowiednio dopasowane.
Jeeli strzemi wymaga skrócenia lub wyduenia, naley zmodyfikowa jego
dugo poprzez przepicie puliska. Po zakoczeniu tej czynnoci naley
podcign sprzczk w taki sposób, aby chowaa si pod skór sioda i nie
obcieraa Ci nóg podczas jazdy.

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 149
Niewykluczone, e po wykonaniu przez konia kilku kroków bdziesz musia powtórzy
czynnoci z punktu 8. — jeszcze zanim dosidziesz konia. Poprg moe si poluzowa,
gdy zwierz zacznie si rusza. Zanim wsidziesz na konia, sprawd, czy palce wchodz
ciasno midzy poprg a ciao konia. Jeeli nie moesz w ogóle woy palców, poprg
jest zapity zbyt mocno i trzeba go nieco poluzowa.
Na koniec — ogowie
Ogowie to ten element koskiego rzdu, który zakada si na koniec. Po zaoeniu
ogowia nie mona ju konia uwiza a do czasu zakoczenia jazdy. Zanim zaoysz
wierzchowcowi ogowie, wykonaj ponisze czynnoci.
Uwi konia bezpiecznie, mocujc lin do kantara i do porczy (za pomoc
bezpiecznego wza) bd wizania podwójnego. Zasady wizania konia wyjaniam
we wczeniejszym punkcie, zatytuowanym „Supeek z ptelk, czyli jak uwiza
konia”.
Oporzd konia i osiodaj go (w rozdziale 19. znajdziesz informacje na temat
zasad oporzdzania konia, szczegóów na temat siodania moesz natomiast
szuka we wczeniejszym punkcie tego rozdziau).
Zakadajc ogowie klasyczne, upewnij si, e nachrapnik (element zakadany
zwierzciu na nos) oraz podgardle (pasek zapinany pod gardem) s rozpite. Jeeli
zakadasz wierzchowcowi ogowie typu western, w którym wystpuje podgardle,
równie naley je rozpi.
Jeeli ko nigdy wczeniej nie nosi danego ogowia, popro dowiadczonego
koniarza (na przykad swojego instruktora albo trenera), aby pomóg Ci oceni
rozmiary wdzida oraz dugo poszczególnych pasków.
Zakadanie ogowia przebiega waciwie tak samo w przypadku ogowia klasycznego
i ogowia typu western. Zanim przystpisz do tej czynnoci, zapoznaj si z budow
obu rodzajów ogowia (wicej informacji na temat ogowia znajdziesz w rozdziale 9.).
Nastpnie wykonaj nastpujc sekwencj czynnoci:
1. Zabezpiecz konia za pomoc kantara.
Ustaw si po lewej stronie konia, rozepnij kantar, zsu nachrapnik, a nastpnie
zapnij kantar ponownie na koskiej szyi (szczegóowe informacje na temat
zakadania kantara znajdziesz w odpowiednim punkcie tego rozdziau).
2. Przeó zwierzciu wodze przez gow tak, aby znalazy si na jego szyi.
3. Chwy wdzido oraz reszt uprzy, a nastpnie sta po lewej stronie
gowy konia, patrzc w tym samym kierunku co on.
Chwy górn cz ogowia praw doni, a wdzido we do lewej rki. Uó je
na otwartych palcach. Sta przy gowie konia, cay czas spogldajc w tym samym
kierunku co on.
4. Umie praw rk (w której cay czas trzymasz uprz) tu nad gow
konia, przed uszami.

150 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi
Jeeli nie moesz sign nad gow konia, wycignij rk pod jego gardem i od
prawej strony umie j w taki sposób, aby razem z ogowiem znajdowaa si tu
powyej koskiego czoa albo nad jego nosem.
5. Otwórz pysk konia i wprowad wdzido.
Delikatnie wcinij kciuk w wewntrzny róg koskiego pyska, aby skoni zwierz
do otwarcia go. Nastpnie wprowad wdzido do rodka, uwaajc, aby nie
uderzy o przednie zby. Praw rk uno reszt ogowia, a wdzido znajdzie
si we waciwym miejscu. Jeeli ogowie ma acuszek, upewnij si, e znalaz
si on pod brod konia.
6. Delikatnym ruchem wsu ogowie za uszy konia.
Dopasuj naczóek w taki sposób, aby rozkada si równo na czole wierzchowca.
W przypadku zastosowania ogowia typu na jedno lub na dwoje uszu upewnij si,
e ucho bd uszy konia poprawnie uoyy si w ptelkach ogowia. W tym
momencie ogowie znajduje si na waciwym miejscu.
7. Zapnij podgardle oraz nachrapnik, jeli takowe wystpuj w ogowiu.
Ogowie typu western. Rysunek 11.8 przedstawia konia w ogowiu typu
western. W tym przypadku prawdopodobnie nie bdziesz musia zapina
nachrapnika, poniewa ogowie go nie posiada. Jeeli ogowie jest wyposaone
w podgardle, zadbaj o pozostawienie odlegoci dwóch palców midzy
paskiem o koniem.
Rysunek 11.8.
Zakadanie
ogowia typu
western

Rozdzia 11: Praca z koniem z poziomu ziemi. Siodanie i kieznanie 151
Ogowie klasyczne. Rysunek 11.9 przedstawia konia w ogowiu klasycznym.
Podgardle oraz nachrapnik naley zapi cile, ale nie za mocno — pod
obydwoma paskami powinny si zmieci trzy palce.
Rysunek 11.9.
Zakadanie
ogowia typu
klasycznego
Jeeli wdzido ma acuszek, naley zadba o to, aby zwisa swobodnie, gdy wodze
s poluzowane, a jednoczenie apa kontakt z podbródkiem konia, gdy czanki
zostan cignite do 45 stopni.
8. Rozepnij kantar zamocowany na szyi.
Jeeli planujesz od razu dosiada konia, pozostaw wodze na koskim grzbiecie.
Jeeli za zamierzasz poprowadzi konia w inne miejsce i dopiero tam zaj
miejsce w siodle, zdejmij wodze z szyi konia i za ich pomoc przeprowad
zwierz. W rozdziale 12. znajdziesz szczegóowe informacje na temat
dosiadania konia.

152 Cz III: Czas zaj miejsce w siodle i zacz jedzi

Skorowidz
adopcja konia, 258
anglezowanie, 65, 193
A
B
badanie konia, 259
bat ujedeniowy, 133
bezpieczestwo
jazdy samotnej, 86
jazdy w grupie, 85
na koniu, 84
na szlaku, 293
w stajni, 81
wasne, 29
bezpieczna jazda, 331
bezpieczne wzy, 83
bezpieczny strój, 77
biae plamy
na gowie, 47
na nogach, 48
biceps, 69
boks w stajni, 264
bryczesy, 129
budowa ciaa, 42, 43
budowa sioda, 109
k przedni, 104
k tylny, 104
siedzisko, 104
strzemiona, 104
terlica, 103
buty do jazdy konnej, 81
chody konia
cwa, 32
galop, 32, 44
kus, 32, 44
stp, 32, 44
chodzenie po okrgu, 180
w stylu klasycznym, 180, 201, 219
w stylu western, 180, 200, 219
C
choroby koni
gnicie strzaki, 278
grypa, 277
kolka, 276
rhinopneumonia, 277
zapalenie stawów, 276
chód
czterotaktowy, 281
dwutaktowy, 282
trzytaktowy, 207
ciao konia, 41
cofanie
w stylu klasycznym, 182
w stylu western, 182
concho, 105
cross, 32
czanka, 190
czaprak
skokowy, 112
ujedeniowy, 112
w stylu western, 90, 112
wszechstronny, 112
czapsy, 129
wiczenia
brzucha, 70
karku, 73
nóg, 69
pleców, 73
ramion, 68
uda, 71
wiczenia aerobowe, 67
dobry ucze, 62
dolna cz pleców, 73
dopasowanie sioda
do jedca, 115
do konia, 113
klasycznego, 114
western, 113
C
D

352 Jazda konna dla bystrzaków
dosiad, 167
dosiad skokowy, 231
dosiadanie konia, 153–155
w stylu klasycznym, 158
w stylu western, 155
dzierawa konia, 252
elementy ogowia
uprz, 118
wdzido, 117
wodze, 118
elementy stroju, 126
buty jedzieckie, 126
kapelusze w stylu western, 126
kaski jedzieckie, 126
spodnie jedzieckie, 126
etykieta, 296
komunikacja z jedcami, 336
mijanie z prawej strony, 337
niesienie pomocy, 339
ostrone podchodzenie od tyu, 337
ostrzeganie czerwon wstk, 335
powolne ruszanie, 336
przygotowanie do jazdy, 338
uprzejme zachowanie, 338
zachowanie bezpiecznej odlegoci, 337
zachowanie ciszy, 336
fazy skoku, 231
FEI, Midzynarodowa Federacja Jedziecka, 306
flot, 303
fly whisk, 133
galop, 207–222
w jedziectwie klasycznym, 211
w stylu western, 209
w ujedeniu, 213
Gymkhana, 94
E
F
G
H
harmonogram lekcji, 59
higiena jamy ustnej, 275
inochód, 282
instruktor, 57
interakcja z koniem, 40
jazda
na oklep, 316
w grupie, 85
w penym siadzie, 317
w pósiadzie, 30
w siodle bocznym, 318
w stylu klasycznym, 97
w stylu western, 91
w terenie, 287
przygotowania, 287
wybór szlaku, 289
wyposaenie dodatkowe, 292
wyposaenie podstawowe, 291
joga, 70
kantar, 31, 138
kiezno
curb, 120
curb z rollerem, 120
Hackamore, 121
bosal, 121
mechaniczne, 121
Tom Thumb, 120
klacz, 255
klasa open, 307
kb, 99, 190
kus, 187–204
anglezowany, 192, 196
w stylu klasycznym, 188, 191
w stylu western, 188, 189
w ujedeniu, 194
wysiadywany, 193, 196
komendy, 168
komunikacja z koniem, 99, 101, 125
kondycja fizyczna, 66
kontrola ogowia i sioda, 154
koskie zdrowie, 272
koszt posiadania konia, 253
krenie po drkach, 204
krcenie ósemek, 185
kulawizna, 43, 260
kupowanie konia, 256
I
J
K

Skorowidz 353
lekcje grupowe, 59
lekcje indywidualne, 59
L
M
manewry, 215
w kusie, 197
w stpie, 175
maci koni
buana, 46
gniada, 46
jabkowita, 46
kara, 46
kasztanowata, 46
siwa, 46
skarogniada, 46
minie
brzucha, 70
czworogowe uda, 72
nóg, 69
ramion, 68
mowa ciaa, 38, 40, 166
munsztuk, 284
musztra, 324
N
nachrapnik, 149
nadwaga, 67
nagówek kantara, 139
nakrycie gowy
kapelusz kowbojski, 78
kask jedziecki, 78
toczek, 78
neck reining, 178
niebezpieczne zachowania, 83
O
obcienie konia, 66
ocena stajni, 55
odmiany koni, 47
odmienny rodzaj chodu
pozycja ciaa, 285
ruch, 286
trzymanie wodzy, 286
uoenie nóg, 286
odmowa, 236
odrobaczanie, 274
odsadzanie, 83
ogier, 256
ogowie, 84, 117
klasyczne, 98, 121
pojedyncze, 122
ujedeniowe, 122
typu western, 90, 119
opieka nad koniem, 34, 249, 261–278
ostrogi, 132
klasyczne, 133
w stylu western, 132
orodki otwarte dla koni, 328
padok, 138, 264
palcat, 133
parady konne, 325
parkur, 235
pasa, 101
pastwisko, 264
Pavia Audrey, 15
peny siad, 317
pensjonat dla koni, 261
pewno siebie, 40, 74
pielgnacja
czesanie, 267
mycie, 271
sprzt, 267
pilates, 71
piruet, 101
podgardle, 149
podkuwanie, 274
podróowanie z koniem, 326
pojenie, 266
pokazy
jedzieckie, 93
koni rasowych, 307
konne, 34, 302
dobre maniery, 312
przygotowanie jedca, 309
przygotowanie konia, 310
specjalistyczne, 308
szkoleniowe
w stylu klasycznym, 305
w stylu western, 304
pokonywanie przeszkód, 233
pokrój, 43
polo, 322
Polski Zwizek Jedziecki, 348
poprg, 84, 105, 109
posiadanie konia, 249
pozycja ciaa
w chodzie odmiennym, 285
w stylu klasycznym, 172, 191
P

354 Jazda konna dla bystrzaków
pozycja ciaa
w stylu western, 169, 189, 209
w ujedeniu, 174, 194, 214
pozycja ciaa w pósiadzie, 212
pozycja nóg
w chodzie odmiennym, 286
w stylu klasycznym, 173, 192, 212
w stylu western, 171, 190, 210
w ujedeniu, 175, 195, 214
pósiad, 55, 100
prasa jedziecka, 348
profesjonalizm instruktora, 63
profilaktyka, 272
prowadzenie konia, 140
przechodzenie midzy beczkami, 184
przeszkoda
koperta, 228
linia, 234
mur, 230
okser, 229
stacjonata, 229
szereg, 233
przewoenie konia, 329
przygotowanie do skoku, 232
przygotowanie fizyczne, 29, 65
przyspieszenie skoku, 238
pulisko, 108, 129
pysk, 38
quirt, 134
Q
R
rajdy konne
dugodystansowe, 320
sportowe, 321
rasa, 48, 283
American Saddlebred, 283
Appaloosa, 49
Colonial Spanish Horse, 283
czystej krwi arabskiej, 49
kusak amerykaski, 51
kuc islandzki, 283
Missouri Foxtrotter, 283
Morgan, 50
Paint, 50
Paso Fino, 283
Paso peruwiaski, 284
penej krwi angielskiej, 52
Quarter Horse, 50
Rocky Mountain Horse, 284
Saddlebred, 51
Tennessee Walker, 52, 284
reakcje na zagroenia, 295
reining, 180
rodzaj pokarmu
brykiet somiany, 266
siano, 266
trawa, 266
rodzaje
batów, 134
pokazów, 303
przeszkód, 228
przyczep, 330
skoków, 225
rozciganie, 71
rozadunek konia, 332
rozmiar terlicy, 105
rozmiary siode, 105, 115
rozpoznawanie zachowa, 83
roek, 104
ruch
w chodzie odmiennym, 286
w galopie w pósiadzie, 213
w galopie w ujedeniu, 215
w stylu klasycznym, 173, 192
w stylu western, 171, 190, 211
w ujedeniu, 175, 195
S
Sand Shannon, 15
schronienie
pensjonat dla koni, 261
wasna stajnia, 263
serpentyna, 203
sioda
bezterlicowe, 104
klasyczne, 109
w stylu western, 104
siodanie 31, 144–149
siodo, 66
barrel racing, 106
boczne, 318
klasyczne, 98
pleasure, 106
roping, 107
skokowe, 98, 110
trail, 107
ujedeniowe, 98, 110
western, 90
wszechstronne, 109
sklepy internetowe, 349
skoki, 32, 225–239
crossowe, 230
przez przeszkody, 226

Skorowidz 355
skrcanie
w stylu klasycznym, 179, 199, 217
w stylu western, 178, 198, 216
spotkanie na szlaku, 298
sprzt na pokazy, 309
stajnie, 54
stp, 165–186
w stylu klasycznym, 171
w stylu western, 168
w ujedeniu, 174
stowarzyszenia hodowców, 347
strach, 75
strach koski, 295
strój
do skoków, 99
do ujedenia, 99
klasyczny, 129
pokazowy, 125
klasyczny, 130
w stylu western, 127
treningowy, 125
western, 126
strzemiona, 84
styl jazdy
klasyczny, 30, 55, 97
western, 30, 54, 89, 92, 94
szczepienia, 274
szkolenie koni, 90, 99
szlaki, 289
tooling, 105
trawers, 101
trener, 57
trening
interdyscyplinarny, 245, 246
kondycyjny, 293
ogólnorozwojowy, 70
triceps, 69
troki, 105
trzymanie wodzy
w chodzie odmiennym, 286
w stylu kalifornijskim, 170
w stylu klasycznym, 173, 191, 212
w stylu tradycyjnym, 170
w stylu western, 170, 190, 210
w ujedeniu, 175, 195, 214
tybinka, 109
T
U
udo
cz tylna, 69, 71
cz wewntrzna, 71
misie czworogowy, 71
ujedenie, 30, 55, 101
uprz, 118
USEF, 306
utrata wagi, 67
utrzymanie konia, 251
uytkowanie szlaku, 299
W
waach, 255
wdzida klasyczne
pojedynczo amane, 123
Weymouth, 123
z wsami, 123
wdzida western, 120
wdzido, 99, 117, 118
wze, 144
wizanie konia, 82, 142
wiek konia, 254
waciwe oddychanie, 68
waciwe traktowanie, 40
wodze, 118
woltyerka, 322
wsiadanie, 31
wspópraca z instruktorem, 61
wybór
instruktora, 56
konia, 253
rasy, 255
stajni, 54
wyamanie, 237
wyposaenie
jedca, 31
konia, 30
wyraz pyska
czujny, 39
niebezpieczny, 39
przestraszony, 38
rozluniony, 38
wysoko konia, 42
wytrzymao, 67
wzory koni
dereszowaty, 46
nakrapiany, 47
srokaty, 46

356 Jazda konna dla bystrzaków
zabawy konne
czerwone, zielone, 343
dookoa wiata, 345
jajko na yeczce, 345
jazda za dziesi zotych, 342
naladowanie, 344
ojciec Wirgiliusz, 341
poszukiwanie skarbów, 342
Ride and Tie, 343
wiadra i buty, 344
wycig gazetowy, 342
zachcanie
do galopu, 208
do kusa, 187
do ruszenia, 168
do stpa, 167
zachowanie koni, 38
zachowywanie równowagi, 221
zakadanie
kantara, 31, 138, 139
ogowia, 31, 149
typu klasycznego, 151
typu western, 150
Z
zakup konia, 33
zaadunek konia, 330
zasady etykiety, 296
zatrzymanie
w stylu klasycznym, 177, 198, 216
w stylu western, 176, 197, 215
zawody konne, 34
crossowe, 227
oficjalne, 306
typu hunter, 227
typu reining, 94
w ujedeniu, 102
western, 94
zmiana stylu jazdy, 244
zsiadanie, 31, 160
w stylu klasycznym, 163
w stylu western, 161
ywienie konia, 265