Mühazirə 13

Hər 3 kovalent rabitənin elektron cütü şəkildə təsvir olunduğu kimi bir-biri ilə
paraleldirlər. Paralel spinli elektronlar arasında əlavə itələnmə yaranır, bu da rabitə
bucağının qiymətini artırır. Müəyyən edilmişdir ki, oxşar strukturlu
PH
3 AsH 3,
, SbH
3
molekullarında rabitə bucağının nəzəri və təcrübi qiymətləri
arasında fərq NH 3
-dən azdır. 93,3
o , 91,8 o , 91,3 o . Bu onunla əlaqədardır ki, qeyd
olunan molekullarda atomların elektromənfilikləri bir-birindən kəskin fərqlənmir.
İndi də su molekulunun fəza quruluşuna baxaq:
O :
H :
1s
2
1s
2s
↑
2
2 p
↑↓
x
2 p
↑
y
2 p
↑
z
Bu konfiqurasiyaya uyğun olaraq, O iki H atomu ilə iki kovalent rabitə yarada
bilər. Bu rabitələrin dalğa funksiyaları aşağıdakı kimi olar:
ψ = ψ
1
ψ = ψ
2
2 p y
2 pz
(1) ψ
1s
(3) ψ
1s
(2) + ψ
(4) + ψ
2 p y
2 pz
(2) ψ
(4) ψ
1s
Maksimum örtmə prinsipinə əsasən su molekulunda kovalent rabitələr y və
oxlarının «+» istiqamətində yaranmalıdır.
1s
(1)
(3)
z
Şəkil ВР методуна эюря
H 2 O
молекулунун фяза гурулушу
Bu halda da rabitə bucağının nəzəri qiyməti 90 o -dir. Təcrübədən isə su molekulunda
rabitə bucağının 104,5 o
olduğu məlumdur. Bu fərqin yaranma səbəbləri
NH 3
molekulunda olduğu kimidir.
Müəyyən edilmişdir ki, oxşar strukturlu və molekullarında rabitə
bucağının qiyməti 92
o
H 2
S
H 2
və 90 o -dir. Bu da həmin molekullarda atomların
elektromənfiliklərinin bir-birinə yaxın olması ilə əlaqədardır.
Cl