Азийн аж їйлдвэрийн эрчим хїчний їр ашгийг дээшлїїлэх гарын ...

Íýãäñýí ¿íäýñíèé áàéãóóëëàãûí áàéãàëü îð÷íû õºòºëáºð (UNEP) 

çîõèîã÷èéí ýðõ ýçýìøíý. (2006 îí) 

Ýíýõ¿¿ ýìõýòãýëèéã çîõèîñîí ýðõ ýçýìøèã÷ýýñ óðüä÷èëàí 

çºâøººðºë àâàëã¿éãýýð ñóðãàëò áóþó áîëîâñðîë ìýòèéí àøãèéí áóñ 

çîðèóëàëòààð á¿õýëä íü áóþó ò¿¿íèé çàðèì õýñãèéã õóâèëàõ çýðãýýð 

äàõèí õýâëýæ áîëîõ áîëîâ÷ èéíõ¿¿ àâ÷ áàéãàà òóõàéãàà ìýäýãäýíý. 

UNEP ýíý ìàòåðèàëûã ýõ ¿¿ñâýð áîëãîí àøèãëàæ ãàðãàñàí ç¿éëýý 

èð¿¿ëáýë òààòàé áàéõ áîëíî. 

Í¯ÁÁÎÕ-ººñ àëáàí ¸ñîîð áè÷ãýýð óðüä÷èëàí çºâøººðºë 

àâàëã¿éãýýð ýíýõ¿¿ ìàòåðèàëûã ãàð äàìæóóëàí õóäàëäàõ áà àøèã 

îëîõ çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõã¿é. 

Õàðèóöëàãà ¿ë õ¿ëýýõ òóõàé ìýäýãäýë 

Ýíýõ¿¿ òîâõèìîëä îðóóëñàí ñàíàà, ìàòåðèàëóóä íü UNEP-èéí 

¿çýë áîäëûã àëèâàà óëñ îðíû õóóëü ¸ñíû ñòàòóñ, íóòàã äýâñãýð, 

õîò ñóóðèí, ýðõ ìýäýë, õèë õÿçãààðò õÿçãààðëàëò òîãòîîõ ãýñýí ç¿éë 

áèø þì. ¯¿íèé çýðýãöýý, ýíä èëýðõèéëýãäñýí ¿çýë ñàíààíóóä íü 

UNEP-èéí áàðèìòàëæ áóé áîäëîãî, øèéäâýð áèø áºãººä õýí íýãíèé 

õóäàëäààíû íýð áóþó àðèëæààíû ¿éë ÿâöûã õºõ¿¿ëýí äýìæýýã¿é 

áîëíî. 

ISBN 92-807-2647-1 DTI/0742/PA

Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí 

ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

ãàðûí àâëàãà 

Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãûí 

Áàéãàëü Îð÷íû Õºòºëáºð 

Òåõíîëîãè, Àæ ¯éëäâýð, Ýäèéí çàñãèéí Õýëòýñ

ªÌÍªÒÃªË 

¯éëäâýðëýë ç¿éðëýõèéí àðãàã¿é õóðäàöòàé õºãæèæ áàéãàà ó÷èð Àçè íü äàÿí äýëõèéí 

ýð÷èì õ¿÷íèé ýðýëò õýðýãöýýã íýìýãä¿¿ëýõ ãîë õ¿÷èí ç¿éë áîëæ áàéíà. Àçè íîìõîí 

äàëàéí á¿ñýä äýýðõ ºñºëòèéí íèéãýì ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿ð äàãàâàð èõýýõýí 

ñºðºã íºëººòýé. 

Àçèéí îðíóóäûí çàñãèéí ãàçðóóä ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé ºñºëò áîëîí ¿¿íòýé óÿëäàí 

ãàðàõ õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàëûã áóóðóóëàõûí òóëä øèíý áîäëîãî áîëîâñðóóëàí 

àæèëëàæ áàéíà. Ýäãýýð çàñãèéí ãàçðóóä íü ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã õºõ¿¿ëýí 

äýìæèõ õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ, ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ 

õºðºíãº îðóóëàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. 

Õýäèéãýýð èéì àðãà õýìæýý àâ÷ áàéãàà ÷ ãýñýí ¿éëäâýðèéí ãàçðóóä èðýýä¿éä áóé áîëîõ 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íèéí ºñºëò áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã õÿçãààðëàõ òàëààð îäîîíîîñ 

ýõëýí áîäèòîé àðãà õýìæýý àâàõ øààðäëàãàòàé áîëæýý. 

Àçèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã, õýìíýëòòýé áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä 

UNEP Àçèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëò, ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà 

áîëîâñðóóëààä áàéíà. Ýíý ãàðûí àâëàãàä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëò, ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

àðãà÷ëàë, Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí 5 ñàëáàðûí 40 ãàðóé êîìïàíèä õèéñýí ñóäàëãààíû 

ìàòåðèàë, ýð÷èì õ¿÷íèé òºðºë á¿ðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí òåõíèêèéí ìýäýýëýë, 

ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, õîëáîî òîãòîîõ áîëîí ìýäýýëýë àâàõ ºãºãäëèéí ñàí, òºðºë á¿ðèéí 

áóñàä áàãàæ õýðýãñýë, òýäãýýðò õîëáîãäîõ ìýäýýëýë çýðýã ç¿éëñ îðñîí. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà íü ýð÷èì õ¿÷èéã àðèâëàí õýìíýæ ¿ð àøèãòàé àøèãëàí, ºðòºã 

çàðäëûã áóóðóóëàí óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòèéã áàãàñãàõ àæèëëàãààã õºõ¿¿ëýí äýìæäýã 

Àçè íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí ¿éëäâýð¿¿äýýñ ÿëãàð÷ áóé õ¿ëýìæèéí õèéã áóóðóóëàõ 

(GERIAP) òºñëººñ ãàðãàæ áàéãàà àíõíû òîìîîõîí á¿òýýë þì. Áèä ýíý àæëûã çàëãàìæëàí 

¿ðãýëæë¿¿ëýõ àæèëäàà ýíý çààâðûã àøèãëàõ áèçíåñèéí óäèðäëàãà, áîäëîãî ãàðãàã÷èä, 

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷èä áîëîí áóñàä ñîíèðõîã÷ òàëóóäûã äýìæèæ áàéíà. 

Êëàóñ Òîåïôåð 

Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãûí 

Áàéãàëü Îð÷íû Õºòºëáºðèéí (UNEP) 

ã¿éöýòãýõ çàõèðàë

ÒÀËÀÐÕÀË 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã Àçèéí îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ (GERIAP) òºñëèéí íýã õýñýã áîëãîæ áîëîâñðóóëàâ. 

Çîõèöóóëæ áîëîâñðóóëñàí 

Ñîôèå Ïóíòå, GERIAP òºñëèéí çîõèöóóëàã÷ 

Ïåòåð Ðåïèíñêè, GERIAP òºñëèéí àæèëòàí 

GERIAP-ûí Íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íàðûí ãàçàð 

Í¯Á-ûí Áàéãàëü îð÷íû õºòºëáºð (UNEP) 

www.energyefficiencyasia.org 

Îíöãîéëîí òàëàðõàõ íü 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã ãàðãàõàä ñàíõ¿¿ãèéí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëñàí Øâåäèéí îëîí óëñûí 

õàìòûí àæèëëàãààíû àãåíòëàã (Sida) –ä. 

Àçèéí åñýí îðîíä òºñºë õýðýãæ¿¿ëñýí GERIAP-ûí ¿íäýñíèé òºâ íýãæ¿¿äýä: 

Áàíãëàäåø – Áàíãëàäåøèéí ìåíåæìåíòèéí çºâëºõ¿¿äèéí èíñòèòóò (IMCB) 

Õÿòàä – Óëñûí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ çàõèðãàà (SEPA) 

Ýíýòõýã – Ýíýòõýãèéí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäýñíèé òºâ (NCPC) 

Èíäîíåç – Áàéãàëü îð÷íû ÿàì (MoE) áà Òåõíîëîãèéí õýðýãëýýã ¿íýëýõ àãåíòëàã (BPPT) 

Ìîíãîë – Áàéãàëü îð÷íû ÿàì (MNE) 

Ôèëèïèí – Àæ ¿éëäâýðèéí òåõíîëîãèéí õºãæëèéí èíñòèòóò (ITDI) 

Øðè-Ëàíê – Áàãà äóíä ¿éëäâýð õºãæ¿¿ëýã÷èä (SMED) 

Òàéëàíä – Òàéëàíäûí øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí øèíæèëãýýíèé èíñòèòóò (TISTR) 

Âüåòíàì – Âüåòíàìûí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí Òºâ (VNCPC). 

GERIAP òºñºëä îðîëöîæ àðãà÷ëàëûã òóðøèí, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

æèøýý ñóäàëãààíû õóâèëáàðóóä õýðýãæ¿¿ëñýí êîìïàíèóäàä (æàãñààëòûã Õàâñðàëò-Ñ-ä 

¿çíý ¿¿). 

GERIAP òºñºëä ñòðàòåãèéí çºâëºãºº ºãñºí UNEP DTIE-èéí Íèêëàñ Ñâåíèíñåí, Âåé Æàî, 

Ìàðê Ðàäêà íàðò. 

GERIAP òºñëèéí çàì ìºðèéã ãàðãàæ ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé çàõèðãààíû 

äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí Âàíàðà ×àíâèðàò, Ïàò÷àðèí Óäîìïîðíâèðàò íàðò. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã ñàéæðóóëàí ãàðãàõàä òóñàëæ äýìæñýí ¯íäýñíèé á¿òýýìæèéí 

çºâëºë, Øâåäèéí áàéãàëü îð÷íû øèíæèëãýýíèé èíñòèòóò (IVL), AF Èíòåðíýøíë, Ñóðàäåò 

×àêôåò, Ýëìèð Äàíòå, Ðîîïà Ðàêøèò, Ýðèê Ðîèäåð, Ñèöèëèÿ Áðèí Ïðîêîï, ßíáàé Øýí, 

Øîâíà Óïàäèÿ, Àðæàí Âåëäõóèñ, Áðèàí Â¿¿ä íàðò. 

Îðîëöîã÷ êîìïàíèóäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ, ñóðãàëò ÿâóóëàõàä ã¿í òóñëàëöàà 

¿ç¿¿ëñýí Àðâèíä Àñòàíà, Þñèô Ýõàá, Ïàóë Ãîýðèê, Ïåðíîä Ãóïòà, Äîðæï¿ðýâ Æàðãàë, 

Ïàâàí Êóìàð, Ñàíêàðà Íàðàÿíàí, Æåíñ Êðèñòèàí Íîðãààðä, Âèðåíäðà Ðåääè, Ôàòèìà 

Ðýåñ, Ñ.Á. Ñàäàíàíäà, Òåðåñèòà Ñóñèëî íàð áîëîí ýíý òºñëèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõàä 

òóñàëñàí á¿õ õ¿ì¿¿ñò òàëàðõàë èëýðõèéëüå.

ÃÀÐ×ÈÃ 

ªÌÍªÒÃªË 

Ãàðûí àâëàãûí òàíèëöóóëãà…..………………………………………………………......….1 

GERIAP òºñºë ...............................................................................................................................2 

GERIAP òºñºëä îðîëöîã÷ îðíóóä ............................................................................................ 2 

1-Ð Á¯ËÝÃ: ÞÓÍÀÀÑ ÝÕËÝÕ ÂÝ? ................................................................................11 

Êîìïàíèé ìåíåæìåíò ............................................................................................................... 11 

¯éëäâýðèéí àæèëëàãñàä .......................................................................................................... 12 

Òºð çàñàã ...................................................................................................................................... 12 

Ãàäíûí áàéãóóëëàãóóä.............................................................................................................. 13 

Ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóä ...................................................................................................... 14 

Çàõèàëàã÷èä ................................................................................................................................ 14 

Õàíãàã÷èä ..................................................................................................................................... 15 

2-Ð Á¯ËÝÃ: ÝÐ×ÈÌ Õ¯×ÈÉÃ SSÀÆ ¯Ð ÀØÈÃÒÀÉ ÁÎËÃÎÕ ÒÓÕÀÉ .......................19 

Òàíèëöóóëãà ................................................................................................................................ 19 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã õýðõýí àøèãëàõ òóõàé ..................................................................... 19 

1-ð ¿å øàò: Òºëºâëºëò çîõèîí áàéãóóëàëò .......................................................................... 21 

2-ð ¿å øàò: ¯íýëãýý ................................................................................................................... 24 

3-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõ ............................................................................ 28 

4-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðûí ¿íäýñëýë ãàðãàõ æèøýý .............................................................. 30 

5-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ....................................................................... 32 

6-ð ¿å øàò: ¯ðãýëæë¿¿ëñýí ñàéæðóóëàëò ............................................................................ 34 

3-Ð Á¯ËÝÃ: ÀÆ ¯ÉËÄÂÝÐÈÉÍ ÑÀËÁÀÐ ......................................................................39 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð òóñ á¿ðèéí òîäîðõîéëîëò ............................................................ 39 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí æèøýý: “Öåìåíò” ....................................................................... 40 

4-Ð Á¯ËÝÃ: ÝÐ×ÈÌ Õ¯×ÍÈÉ ÒÎÍÎÃËÎË ....................................................................45 

Öàõèëãààíû òîíîãëîë ............................................................................................................... 45 

Äóëààíû òîíîãëîë ..................................................................................................................... 46 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñýë ............................................................................................................ 46 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë á¿ëãèéí æèøýý: Çóóõ áà õàëààãóóð .......................................... 47 

Õýìæèëòèéí áàãàæíû ìýäýýëëèéí æèøýý: øàòàëòûí àíàëèçàòîð ............................... 53 

5-Ð Á¯ËÝÃ: ÁÀÃÀÆ ÕÝÐÝÃÑÝË ....................................................................................59 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë ................................................................................................................ 59 

Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà ...................................................................................................... 61 

Òåõíèê õýðýãñýë ......................................................................................................................... 64 

Õàðèëöàõ õàÿã ............................................................................................................................ 66 

Ìýäýýëëèéí ºãºãäºë ................................................................................................................. 67 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ................................................................................ 68 

Öàã óóðûí ººð÷ëºëò, Êèîòîãèéí Ïðîòîêîë áà ÖÕÌ .......................................................... 69 

Àçèéí 5 õýëýíä îð÷óóëñàí ìàòåðèàë ................................................................................... 70 

ÕÀÂÑÐÀËÒ 

A. Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûã õýðýãëýõ æèøýý ......75 

B. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûí ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò .............. 139 

C. Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààíû òîéì ............................................................................... 173 

D. Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà .............................................................................................. 187 

E. Ñóäàëãààíû õóâèëáàðûí æèøýý .................................................................................... 193

Ãàðûí àâëàãûí òàíèëöóóëãà 

Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã Öýâýð ¿éëäâýðëýëýýð ýð÷èì õ¿÷íèéõýý ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õ¿ñýëòýé 

Àçèéí êîìïàíèóä, òýäýíä òóñëàõ ãýñýí õàìòðàí îðîëöîã÷äîä çîðèóëàí ãàðãàâ. Ýíýõ¿¿ ãàðûí 

àâëàãà íü õóðààíãóéëñàí íîìíîîñ CDrom-ä áè÷èãäñýí äýëãýðýíã¿é õóâèëáàðòàé. Ãàðûí àâëàãûã 

áàñ www.energyefficiencyasia.org. âýáñàéòíààñ ¿çýæ áîëíî. 

Ýíý íü CDrom áîëîí âýáñàéòàíä îðñîí ç¿éëñèéã íýãòãýí ä¿ãíýñýí ãàðûí àâëàãûí õóðààíãóé íîì 

áºãººä èíäîíåçèéí áàíàõà, õÿòàä, ñèíõàëà, òàé, âüåòíàì õýëýýð îð÷óóëàãäñàí áºãººä ýäãýýð õýë 

äýýð íîì áîëæ õýâëýãäýõ þì. 

Ãàðûí àâëàãà òàâàí õýñãýýñ á¿ðäýíý: 

Þóíààñ ýõëýõ âý? 

Õýðýâ òà êîìïàíèé ìåíåæåð, ¿éëäâýðèéí àæèëòàí, çàõèàëàã÷, õàíãàã÷, òºðèéí 

çàõèðãààíû àãåíòëàã, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà, ýñâýë àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä îðîëöîõ ãàäíûí áàéãóóëëàãûí õºíäëºíãèéí 

ìýðýãæèëòýí áîë, ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã õýðõýí ÿàæ ñàéòàð àøèãëàæ áîëîõûã 

îëæ ¿çýæ áîëíî. 

1-ð á¿ëýã á¿òíýýðýý ýíý íîìîíä îðñîí.. 

Ýð÷èì õ¿÷èéã õýðõýí ¿ð àøèãòàé áîëãîõ âý? 

Àçèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ, ºðòãèéã õÿìäðóóëàõ, 

õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ òàëààð òýíäõèéí 40 ãàðóé êîìïàíèé áîäèò 

ïðàêòèê òóðøëàãààñ ¿íäýñëýñýí 6 øàòíû àðãà÷ëàëûã ýíý á¿ëãýýñ ¿çýæ áîëíî. 

2-ð á¿ëýã á¿òíýýðýý ýíý íîìîíä îðñîí. 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð 

Ýíýõ¿¿ á¿ëýãò àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí öåìåíò, õèìè, êåðàìèê, ãàí, öààñíû 

çýðýã 5 ÷èãëýëèéí 40 ãàðóé êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

õóâèëáàðóóä, æèøýý ñóäàëãàà, ¿éëäâýðëýëèéí ìýäýýëýë îðñîí. 

CD-ROM áóþó âýáñàéòàä îðñîí ç¿éëèéí õóðààíãóéã ýíý íîìîíä îðóóëàâ. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 

Àæ ¿éëäâýðò õýðýãëýãääýã çóóõ, âåíòèëÿòîð, õºäºëã¿¿ð çýðýã ýð÷èì õ¿÷íèé 

òîíîãëîëûí òåõíèêèéí ìýäýýëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ øèéäýë, 

æèøýý ñóäàëãàà, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áîëîí õÿíàëò õýìæèëòèéí áàãàæ 

õýðýãñëèéí òóõàé ìýäýýëëèéã ýíý á¿ëãýýñ àâ÷ áîëíî. 


Áàãàæ õýðýãñýë 

5-ð á¿ëãýýñ ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, ñóäàëãààíû áà õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò, ìýäýýëýë 

àâàõ áîëîí õàðèëöàõ õàÿã çýðýã êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä 

õýðýã áîëîõ îëîí ç¿éëèéã àâ÷ áîëíî. Ìºí ýíäýýñ Èíäîíåçèéí áàíàõà, Õÿòàä, 

Ñèíõàëà, Òàé, Âüåòíàì õýëíýý õºðâ¿¿ëñýí ìàòåðèàëûã áàñ òàòàæ àâ÷ áîëíî. 


Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã äîîð òàéëáàðëàñàí Àçè Íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðèéí õ¿ëýìæèéí 

õèéã áóóðóóëàõ òºñëèéí (GERIAP) íýã õýñýã áîëãîæ áîëîâñðóóëàâ. 


1

GERIAP òºñºë 

Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò íü Àçè, Íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðò í¿¿ðëýæ áóé 

àþóë þì. Êîìïàíè á¿ð ò¿ëøíèé ¿íèéí ºñºëò, ýð÷èì õ¿÷íèé õîìñäîë, öàã àãààðûí 

ãýíýòèéí ¿çýãäýë, óëñ îðíû ýð÷èì õ¿÷íèé áîäëîãî ãýõ ìýòýýð Êèîòîãèéí ïðîòîêîëòîé 

øóóä áóþó øóóä áóñààð òóëãàðàõ áîëíî. 

Á¿õ êîìïàíèé õèéõ öîðûí ãàíö ç¿éë áîë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äàðóé ñàéæðóóëàõ ÿâäàë 

ìºí ! 

Àçè íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

áóóðóóëàõ (GERIAP) òºñºë íü öýâýð ¿éëäâýðëýëýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãò õ¿ðýõýä 

íü Àçèéí êîìïàíèóäàä òóñëàõ çîðèëãîòîé ãóðâàí æèëèéí õóãàöààòàé òºñºë þì. Öýâýð 

¿éëäâýðëýë íü ¿ðã¿é çàðäàë, áîõèðäîë ãàðãàõààñ ñýðãèéëýõ, êîìïàíèóäûã ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëæ, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, ºðòºã çàðäëàà áóóðóóëàõàä íü íºëººëºõ 

ñòðàòåãè ìºí. 

Ýíý òºñºëä Àçèéí åñºí îðíû öåìåíò, õèìè, êåðàìèê, õàð òºìºðëºã-ãàí, öààñíû 

¿éëäâýðèéí 40 ãàðóé êîìïàíè îðîëöîæ áàéíà. Òóõàéëáàë: Áàíãëàäåø, Õÿòàä, Ýíýòõýã, 

Èíäîíåç, Ìîíãîë, Ôèëèïïèí, Øðè-Ëàíê, Òàéëàíä, Âüåòíàì óëñóóä. 

Òºñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýãò îðñîí ç¿éëñ: 

 

 

 

Õ¿÷èí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ: ¯éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ãîë õýðýãëýýíèé ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðûã òîäîðõîéëîõîä ¯íäýñíèé òºâ íýãæ (NFP) 

áîëîí îðîëöîã÷ êîìïàíèóä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íýëãýýã õýðýãëýõ ñóðãàëò. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéã íîòëîí õàðóóëàõ: Öýâýð ¿éëäâýðëýë 

íü îðîëöîã÷ êîìïàíèóäàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà çàìûã çààæ, 

ãàðñàí ¿ð ä¿íã ¿íýëýõýä òóñàëäàã. Òåõíèêèéí áîëîìæòîé, ýäèéí çàñãèéí õóâüä 

àíõààðàë òàòàõ, ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ æèøýý ñóäàëãàà ãàðãàíà 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä ó÷ðàõ áýðõøýýë: Çàðèì êîìïàíèóä ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëæ áàéõàä áóñàä íü ÿàãààä ¿¿íèéã õèéäýãã¿é âý? Òåõíèê, 

ñàíõ¿¿, ñî¸ëûí áîëîí áóñàä õ¿÷èí ç¿éë áèçíåñò íºëººëæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðóóä õýðýãæñýíýýð Àçè äàõü á¿ñ íóòãèéí áîëîí óëñ ¿íäýñòíèé 

ºìíº òóëàð÷ áóé ãîë áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëíà ãýæ ¿çýæ áàéãàà þì. 

GERIAP òºñëººñ ãàðàõ ãîë ç¿éë áîë ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà þì. 

GERIAP òºñºëä îðîëöîã÷ îðíóóä 

Ýíýõ¿¿ òºñëèéã Í¯Á-èéí Áàéãàëü Îð÷íû Õºòºëáºðèéí (UNEP) GERIAP òºñëèéí íàðèéí 

áè÷ãèéí äàðãà íàðûí ãàçðààñ çîõèöóóëæ, Øâåäèéí îëîí óëñûí õºãæëèéí õàìòûí 

àæèëëàãààíû àãåíòëàã (Sida) ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ, åñºí îðíû ¿íäýñíèé òºâ íýãæýýð (NFP) 

äàìæóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. NFP ãýäýã íü öýâýð ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

òóðøëàãàòàé áàéãóóëëàãà, àãåíòëàãóóä þì. Ýäãýýð íü GERIAP òºñºëä îðîëöîã÷ îðíóóäàä 

òºñëèéí ãóðâàí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ãàðûí àâëàãààð õàíãàõ ¿¿ðýãòýé. 

Òºñºëä îðîëöîã÷ îðíóóäûã òóñ òóñàä íü äîîð òîâ÷ òîäîðõîéëîâ. 

2 

Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà

Íýãäñýí ¿íäýñòíèé áàéãóóëëàãûí áàéãàëü îð÷íû õºòºëáºð (UNEP) 

Í¯Á-èéí áàéãàë îð÷íû ñàëáàð íü UNEP þì. Óäèðäàõ òºâ íü Íàéðîáèä, á¿ñ 

íóòãèéí òºâ¿¿ä íü òèâ á¿ðò áàéäàã. UNEP íü “óëñ ¿íäýñòýí, õ¿í àðäûí îäîî 

áà èðýýä¿é õîé÷ ¿åèéí àìüäðàëûã õºíãºâ÷ëºõ ìýäýýëýë ñóðòàë÷èëãàà õèéõ, 

áàéãàëü îð÷íû õàìòûí àæèëëàãààã äýìæèõ, óäèðäëàãààð õàíãàõ” ¿¿ðýãòýé. 

UNEP-èéí îëîí õýëòñèéí íýã íü Àæ ¿éëäâýð, ýäèéí çàñàã, òåõíîëîãèéí 

õýëòýñ (DTIE) þì. GRIAP òºñëèéã Áàíãêîê äàõü UNEP-èéí Àçè Íîìõîí äàëàéí 

îðíóóäûí á¿ñ íóòãèéí òºâèéí DTIE-ýýð äàìæóóëàí çîõèöóóëäàã. Ýíý òºñºëä 

¿íäýñíèé òºâ íýãæ¿¿äèéí (NFP) ñóðãàëò, åñºí îðíûã õàìàðñàí ãóðâàí òºñºëä 

îðîëöîæ õýðýãæ¿¿ëýõ, ãàðûí àâëàãà áîëîâñðóóëæ ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèë 

îðíî. 

Õàðèëöàõ õàÿã: 

GERIAP Secretariat 

United Nations Environment Programme (UNEP) 

UN Building, Rajadamnern Avenue 

Bangkok 10200, Thailand 

www.energyefficiencyasia.org 

Sophie Punte 

GERIAP Project Coordinator 

Tel: +66 2 288 1898 

Fax: +66 2 280 3829 

Punte@un.org 

Peter Repinski 

GERIAP Project Officer 

peter.repinski@rona.unep.org 

Øâåäèéí îëîí óëñûí õºãæëèéí õàìòûí àæèëëàãààíû àãåíòëàã (Sida) 

Sida íü îëîí óëñûí õî¸ð òàëûí õàìòûí àæèëëàãààã õºãæ¿¿ëýõ Øâåäèéí 

çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàã þì. Sida-ãèéí òóéëûí çîðèëãî áîë äýëõèéí ÿäóó 

õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûí òºâøèíã äýýøë¿¿ëýõ ÿâäàë ìºí. Øâåäèéí ïàðëàìåíò 

ýíý çîðèëãîäîî õ¿ðýõ äàðààõ çóðãààí îíöëîã çîðèëòûã äýâø¿¿ëæýý. ¯¿íä: 

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò 

Ýäèéí çàñàã, óëñ òºðèéí áèå äààñàí áàéäàë 

Ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí èæèë òýãø áàéäàë 

Íèéãìèéí àðä÷èëñàí õºãæèë 

Áàéãàëèéí áàÿëãèéí òîãòâîðòîé óðò õóãàöààíû õýðýãëýý, áàéãàëü îð÷íû 

õàìãààëàëò 

Ýðýãòýé, ýìýãòýé÷¿¿äèéí èæèë òýãø áàéäàë 

Sida áîë GERIAP òºñëèéí ãîë ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ þì. 

105 25 Stockholm 

Sweden 

Tel: 46 8 698 5000 

Fax: 46 8 208 864 

www.sida.se 


3

Áàíãëàäåø – Áàíãëàäåøèéí Ìåíåæìåíòèéí Çºâëºõ¿¿äèéí Èíñòèòóò (IMCB) 

IMCB íü Á¿ãä Íàéðàìäàõ Áàíãëàäåø Àðä Óëñûí Õóäàëäààíû ßàìààð õ¿ëýýí 

çºâøººðºãäñºí Áàíãëàäåø äýõü ìåíåæìåíòèéí çºâëºõ¿¿äèéã òºëººëñºí 

öîðûí ãàíö ìýðýãæëèéí áºãººä àøãèéí áóñ áàéãóóëëàãà þì. Áàíãëàäåø äýõ 

ìåíåæìåíòèéí çºâëºõ ¿éë÷èëãýýã ìýðýãæëèéí óäèðäëàãûí õýì õýìæýýíä 

ñòàíäàðò÷èëàõ çîðèëãîòîé. IMCB íü ÀÍÓ äàõü Îëîí óëñûí ìåíåæìåíòèéí 

çºâëºõ èíñòèòóòèéí õîðîîíû (ICMCI) ãèø¿¿í áºãººä Í¯Á-èéí Íèéãýì ýäèéí 

çàñãèéí õîðîîòîé (ECOSOC) çºâëºëäºõ òóñãàé ýðõòýé. 


Mr. M Saidul Haq 

President, IMCB 

396 New Eskaton Road 

P O Box 7092, Dhaka 1000, Bangladesh 

Tel: +880 2 9351321 

Fax: +880 2 9351103, 9336478 

E-mail: imcb@consultant.com 

www.imcbanglandesh.net 

Õÿòàä – Óëñûí Áàéãàëü Îð÷íûã Õàìãààëàõ Çàõèðãàà (SEPA) 

Õÿòàäûí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ çàõèðãàà (SEPA) íü õÿòàäûí òºðèéí 

çºâëºëèéí äýðãýäýõ áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ãàçàð þì. SEPA íü áàéãàëü 

ýêîëîãèéí òýíöâýðèéã õàäãàëàõ, áàéãàëü îð÷íû áîõèðäëîîñ ñýðãèéëýõ äàðààõ 

ãîë çîðèëòûã ìºðäëºã áîëãîäîã: öºìèéí ýíåðãèéí àþóëã¿é áàéäëûí õÿíàëòûã 

áýõæ¿¿ëýí áàéãàëü îð÷íû òàëààñ òàâèõ øààðäëàãûã õ¿÷òýé áîëãîõ; óäèðäëàãà 

õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ; îëîí ò¿ìýíä õàíäàõ çàð÷ìûã áàðèìòëàõ; îëîí ò¿ìíèé 

áàéãàëü îð÷íû ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ, íèéãýì ýäèéí çàñàã áàéãàëü îð÷íû 

òîãòâîðòîé õºãæëèéã õàíãàõ. Áàéãàëü îð÷íû õàìòûí àæèëëàãàà, òóðøëàãà 

ñîëèëöîõ, îëîí óëñûí áàéãàëü îð÷íû ÷óõàë ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ 

àæëûã SEPA áàñ õàðèóöíà. Áàéãàëü îð÷íû îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãààã 

õàðèóöñàí Îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãààíû õýëòýñ (DIC/SEPA) íü GERIAP 

òºñëèéí NFP þì. 


Ms. Wang qian 

Deputy Director 

Division of International Organizations 

Department of International Cooperation 

State Environment Protection Administration (SEPA) 

No. 115 Xizhimennei Nanxiaojie (4 th floor), 

Beijing 100035, China 

Tel: +86 10 6655 6518 

Fax: +86 10 6655 6494 / 655 6513 

E-mail: wangqian@sepa.gov.cn 

www.zhb.gov.cn/english/SEPA/ 

4 


Ýíýòõýã – Ýíýòõýãèéí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäýñíèé òºâ (NCPC) 

UNIDO/UNEP-ýýñ Ýíýòõýãèéí ¿íäýñíèé öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâèéã 

(NCPC) Ýíýòõýã óëñàä áàéãóóëàõààð Ýíýòõýãèéí ¯íäýñíèé Á¿òýýìæèéí 

Çºâëºëèéã ñîíãîñîí. NCPC íü öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òóõàé îéëãîëòûã ýíýòõýãèéí 

¿éëäâýð, ÿëàíãóÿà æèæèã ¿éëäâýð¿¿äýä äàðààõ áàéäëààð òàíèóëàõ çîðèëãîòîé. 

¯ç¿¿ëýõ òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ 

Ñóðãàëò, ñåìèíàð çîõèîõ 

Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òóõàé ìýäýýëýë òàðààõ 

Áîäëîãûí òºâøèíä õàðèëöàí ÿðèëöëàãà õèéõ 


Dr. P.K. Gupta, Director NCPC 

National Productivity Council (NPC)/ National Cleaner Production Center 

(NCPC) 

5-6 Institutional Area, Lodi Road 

New Delhi 110 003, India 

Tel: +91 11 462 5013 / 461 1243 

Fax: +91 11 462 5013 

E-mail: ncpc@del2.vsnl.net.in 

www.npcindia.org/cleaner.htm#establishment 

Èíäîíåç – Áàéãàëü îð÷íû ÿàì (MoE) 

Áàéãàëü îð÷íû ÿàì íü Èíäîíåçèéí áàéãàëü îð÷íû õàìãààëàëòûã õàðèóöñàí 

òºðèéí áàéãóóëëàãà þì. Áàéãàëü îð÷íû îðëîã÷ ñàéä íü áàéãàëü îð÷íûã 

õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíû áîäëîãî ÿâóóëàõ, çîõèöóóëàõ, UNFCCC-ä NFPîîñ 

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ àñóóäëûã õàðèóöäàã. Áàéãàëü îð÷íû ÿàì íü Íîãîîí 

Ýíåðãèéí Áîäëîãî ÿâóóëäàã. Ýð÷èì õ¿÷ Àøèãò ìàëòìàëûí ÿàìòàé GERIAP 

òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð íÿãò õàìòðàí àæèëëàäàã. Òóñ ÿàì GERIAP 

òºñëèéí Èíäîíåç äàõü á¿õ çîõèöóóëàëòûã õàðèóöäàã. 


Mr. Sudariyono, Deputy Minister for Environmental Conservation 

State Ministry of Environment 

Jalan Dl. Panjaitan, Kav 24 

Kebon Nanas 

Jakarta Timur 13410 

Tel: +62 21 858 0111 

Fax: +62 21 858 0112 

E-mail: sudariyono@menlh.go.id 

www.menlh.go.id/eng/ 


5

Èíäîíåç – Òåõíîëîãèéí õýðýãëýýã ¿íýëýõ àãåíòëàã (BPPT) 

BPPT íü Èíäîíåçèéí åðºíõèéëºã÷èä àæëàà òàéëàãíàäàã, ÿàìíû áóñ òºðèéí 

çàõèðãààíû àãåíòëàã þì. BPPT-èéí õ¿ðýýíä “îëîí íèéòèéã ¿íäýñíèé 

òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºðèéã äýìæèõýä øààðäàãäàõ áàéãàëü îð÷íû 

òåõíîëîãèîð õàíãàõ” ¿çýë áàðèìòëàë á¿õèé Áàéãàëü îð÷íû òåõíîëîãèéã 

¿íýëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõ òºâ àæèëëàäàã. Ýíý çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä òóñ 

Òºâ (1) áàéãàëèéí áîõèðäëûã õÿíàõ, áàéãàëü õàìàãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ 

(2), áàéãàëü îð÷íû òºñºë, ïðîãðàìì÷ëàë ñòàíäàðò÷èëëûí ¿íýëãýý õèéõ, 

õýðýãëýõ ¿íäýñíèé áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, çîõèöóóëàõ ÷èãëýë áàðèìòàëäàã. 

Ìºí ò¿¿í÷ëýí áàéãàëü îð÷íû òåõíîëîãèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ, õÿíàõ, øèíý÷ëýí 

ñàéæðóóëàõ, ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ, õ¿÷èí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ, òåõíîëîã 

íýâòð¿¿ëýõýýð àæèëëàäàã. BPPTíü Èíäîíåçèä GERIAP òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ 

àñóóäëûã õàðèóöäàã. 


Dr. Ir. Tusy A. Adibroto, Msi, Director 

BPPT Agency for the Assessment and Application of Technology 

BPPT II Bld. 20nd Floor, JI.M.H. Thamrin No.8 

Jakarta 10340, Indonesia 

Tel: +62 21 316 9762 

Fax: +62 21 316 9760 

Email: tusyaa@ceo.bppt.go.id 

www.bppt.go.id 

Ìîíãîë – Áàéãàëü îð÷íû ÿàì (MNE) 

Ìîíãîë óëñûí áàéãàëü îð÷íû ÿàì íü (MNE) áàéãàëü îð÷íû áîäëîãî, õóóëü, 

ä¿ðýì æóðàì, êîíâåíö ã.ì áîëîâñðóóëàõ, ñàéæðóóëàõ ¿¿ðýãòýé. Ýíý ÿàì íü 

òóñ óëñûí áàéãàëü îð÷íû õîëáîãäîëòîé á¿õ òºñºë õºòºëáºðèéí ÷èãëýëýýð 

ñàëáàðûí äýýä ýðõ ìýäëèéí áàéãóóëëàãà þì. 


Ms. Batsukh, Director 

International Cooperation Department 

Government Building 3 

Baga Toiruu 44 

Ulaanbaatar 11 

Tel: +976 99 119 200 

Fax: +976 11 321 401 

Email: mne@magicnet.mn 

6 


Ôèëèïïèí – Àæ ¿éëäâýðèéí òåõíîëîãèéí õºãæëèéí èíñòèòóò (ITDI) 

ITDI íü öýâýð, èë¿¿ ¿ð àøèãòàé ¿éëäâýðëýëèéí òåõíèê òåõíîëîãèä ò¿øèãëýí 

Ôèëèïïèíèé òîãòâîðòîé õºãæëèéã äýìæèõ ¿¿ðýãòýé. ITDI íü äîòîîäûí 

¿éëäâýð¿¿äýä îëîí òàëûí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, óëñûíõàà ¿éëäâýðæèõ 

õºòºëáºðò èäýâõòýé îðîëöîã÷èéí õóâüä ¿éëäâýðëýëä øèíæëýõ óõààíû îëîí 

òàëûí îëîëòûã íýòð¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé èíñòèòóò þì. ¯éëäâýðèéí ãàçðóóäûí 

ò¿¿õèé ýä á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæèëãýý õèéõ, òºðèéí çàõèðãààíû àãåíòëàãóóäûí 

¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõàä ITDI ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 


Dr. Alice Herrera 

Officer In Charge, Fuel & Energy Division 

Industrial Technology Development Institute 

DOST Compound, Bicutan, Taguig 

Metro Manila, Philippines 

Tel: +63 2 837 2071 

Fax: +63 2 837 2071 

Email: abherrera@pacific.net.ph, aherrera@dost.gov.ph 

http://mis.dost.gov.ph/itdi/ 

Øðè-Ëàíê – Áàãà äóíä ¿éëäâýð õºãæ¿¿ëýã÷èä (SMED) 

SMED íü Øðè-Ëàíêèéí Õóäàëäàà àæ ¿éëäâýðèéí òàíõèìóóäûí õîëáîî 

(FCCISL) áà Ãåðìàíû Ôðèäðèõ Íàóìàí Ñòèôòóíû (FNSt) õàìòàðñàí Øðè- 

Ëàíêàä áàãà äóíä ¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûã äýìæèí õºãæ¿¿ëýõ òºñëººð 1989 

îíä àíõ ¿¿ñãýí áàéãóóëàãäñàí. SMED íü áèçíåñ ýðõëýã÷äèéã ºðñºëäººíòýé, 

íèéãìèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã, áàéãàëü îð÷èíä õîð íºëººã¿éãýýð õýðýãëýýãýý 

æîëîîääîã áîëîõîä òóñàëæ, òîãòâîðòîé ºñºëò õºãæèëä õ¿ðýõ ºíäºð ñòàíäàðòûí 

¿ð àøèãòàé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. SMED íü öýâýð ¿éëäâýðëýë, áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíò, óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò, “Triple Bottom Line-Ãóðâàëñàí 

ñóóðü øóãàì”-òýé õîëáîîòîé àñóóäëûã ÷óõàë÷ëàí ¿çäýã. SMED íü Øðè- 

Ëàíêèéí õóäàëäààíû òýíõèì, ¿éëäâýð, òºðèéí áà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä, 

àêàäåìè, îëîí óëñûí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàòàé íÿãò õàìòðàí àæèëëàäàã. 


Mr. Nihal Cooray 

Manager, Environmental and Industrial Engineering 

Small & Medium Enterprise Developers (SMED) 

Level 4, No. 53, Vauxhall Lane 

Colombo 02, Sri Lanka 

Tel: +94 1 12304 287-89 

Fax: +94 1 12304 291 

E-mail: geriapsl@sltnet.lk 

www.smed.lk 


7

Taéëaíä – Òàéëàíäûí øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí øèíæèëãýýíèé èíñòèòóò 

(TISTR) 

TISTR íü àæ ¿éëäâýð, õºäºº îðîí íóòàãò òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ, æèæèã äóíä 

¿éëäâýðëýë õºãæ¿¿ëýõ, àæ ¿éëäâýðò øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí ¿éë÷èëãýý 

¿ç¿¿ëýõ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë, ýêñïîðòûí ÷àäàâõèéã íýìýãä¿¿ëýõ 

àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä òóñëàõ ñóäàëãàà õºãæëèéí õºòºëáºðèéã óäèðäàõ 

¿¿ðýãòýé. Öýâýð ¿éëäâýðëýë, ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã 

íü áàñ TISTR-èéí áàéãàëü îð÷íû øèíæèëãýý õºãæëèéí õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä 

õàìðàãääàã. 


Ms. Peesamai Jenvanitpanjakul 

Director of Environmental, Ecological and Energy Department 

Thailand Institute of Scientific and Technological Research (TISTR) 

196 Phahonyotin Road, Chatuchak 

Bangkok 10900, Thailand 

Tel: +66 2 579 6517 

Fax: +66 2 561 4771 

E-mail: peesamai@tistr.or.th 

www.tistr.or.th 

Âüåòíàì – Âüåòíàìûí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ (VNCPC) 

Âüåòíàìûí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ (VNCPC) íü öýâýð òåõíîëîãè îðñîí öýâýð 

¿éëäâýðëýëýýð áàéãàëü îð÷íû ¿ð àøèãòàé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéã 

õºãæ¿¿ëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäýñíèé òºâ íýãæ þì. VNCPC ãîë òºëºâ ¿éëäâýð, 

¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íýëãýý, ñàíõ¿¿ãèéí 

èíæåíåð÷ëýë, òåõíîëîãèéí çºâëºãºº, ñóðãàëò ìýäýýëëýýð ÷àíàðûí ºíäºð 

òºâøèíä õàíãàäàã. VNCPC íü Âüåòíàìûí àæ ¿éëäâýðèéí òîãòâîðòîé õºãæëèéã 

õàíãàõ çîðèëãîòîé. 


Dr. Tran van Nahn 

Director VNCPC 

Vietnam Cleaner Production Center (VNCPC) 

Hi-tech Building 

DAI CO VIET ROAD 

Hanoi, Vietnam 

Tel: (84-4) 8681 686-7 

Fax: (84-4) 8681 618 

E-mail: VNCPC@vncpc.org 

www.un.org.vn/vncpc/ 

Where do you start? 

8 


1-ð á¿ëýã: Þóíààñ ýõëýõ âý? 

1-ð á¿ëýã: 



1-ð á¿ëýã: Þóíààñ ýõëýõ âý? 

Õýðýâ òà ÿìàð íýãýí êîìïàíèé ìåíåæåð áóþó ¿éëäâýðèéí àæèëòàí áºãººä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõèéã õ¿ñäýã àâààñ, ýñâýë ÿìàð íýãýí êîìïàíû ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õ¿ñýëòýé ãàäíûí áàéãóóëëàãûí õ¿í ìºí áîë, ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã 

õýðõýí ÿàæ ñàéòàð àøèãëàæ áîëîõûã äàðààõ ç¿éëñýýñ îëæ ¿çýãò¿í ! 



CD-ROM áóþó âýáñàéòûí “Þóíààñ ýõëýõ âý?” õýñýãò îðîõîä äàðààõ äýëãýö ãàðíà: 

Êîìïàíèé ìåíåæìåíò 

Êîìïàíèé äóíä, äýýä øàòíû ìåíåæåð, çàõèðëûí õóâüä òà öàã ÿìàãò êîìïàíèéõàà àæëûí 

¿ç¿¿ëýëòèéã ñàéæðóóëàõ àðãà çàìûã ýðýëõèéëæ áàéäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëñíýýð òàíàé êîìïàíè äàðààõ 

¿ð ä¿íä õ¿ðíý: 

Ýð÷èì õ¿÷, ¿éëäâýðëýëèéí ºðòºã áóóðíà 

Áàéãàëü îð÷íû ¿ç¿¿ëýëò ñàéæèð÷, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

áóóðóóëíà 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íèéí ºñºëò áîëîí õîìñäîëûã áóóðóóëíà 

Áàéãàëü îð÷íûã ÷óõàë øàëãóóðò òîîöäîã îëîí øèíý õóäàëäàí 

àâàã÷òàé áîëíî 

Ýíý ãàðûí àâëàãààñ òàíä õàìãèéí ÷óõàë õýðýãöýýòýé ìýäýýëýë íü: 

Ýð÷èì õ¿÷èéã ÿàæ àõèóõàí ¿ð àøèãòàé áîëãîõ òàëààð 6 ¿å áîëãîæ òàéëáàðëàñàí 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë (2-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ñàíàà÷ëàãààñ õýäèéíýý àøèã îë÷èõîîä áàéãàà 

40 ãàðóé êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà (5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ òàëààð òàíä òóñ áîëîõóéö õàíãàã÷, çºâëºõ, 

ñóäàëãààíû áàéãóóëëàãà, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ, íèéãýìëýã, àãåíòëàãòàé 

õàðèëöàõ õàÿã (www.energyefficiencyasia.org-îîñ ¿ç). 


11




Ìåíåæìåíòèéí áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä àæèëòíóóäûí äóíä ýõëýýä êîìïàíèéõàà 

ýð÷èì õ¿÷íèé áàéäëûí òàëààð óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ (2-ð á¿ëýã, àðãà÷ëàëûí 

1-ð ¿å øàòûã ¿ç) 

Àæèëëàãñäûí äóíä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ÷óõàë ñàíààã ñîíèðõóóëæ 

õ¿ëýýí çºâøººð¿¿ëýõ 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã àæèëëàãñàääàà ºãºõ 

Äýëãýðýíã¿é õàÿãàà õàðèëöàõ õàÿãò (www.energyefficiencyasia.org) íýìæ îðóóëàõ 

¯éëäâýðëýëèéí àæèëëàãñàä 

Òà çóóõíû ìàøèí÷, çàñâàðûí àæèë÷èí, öàõèëãààí, äóëààíû èíæåíåð 

áàéëàà ãýæ áîäü¸. Òà ¿éëäâýðèéí àæèëòíû õóâüä êîìïàíûõàà ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõàä èõ ç¿éëèéã õèéæ ÷àäíà. Ýíý íü òàíä ººðò 

÷èíü áàñ äàðààõ áàéäëààð õýðýã áîëíî: 

Òàíû àæëûí áàòàëãàà ìåíåæìåíòýýð õ¿ëýýí çºâøººðºãäºæ áýõæèíý 

Òàíàé êîìïàíèé õ¿ññýí, áóñàä êîìïàíèä õýðýãòýé ÷èãëýëèéí àæèë 

õýðýãæèíý 

Òàíû àæëûí áàéðíû àþóëã¿é áàéäàë, ýð¿¿ë àõóéí íºõöºë ñàéæèðíà 

Ýíý ãàðûí àâëàãààñ òàíä õàìãèéí ÷óõàë õýðýãöýýòýé ìýäýýëýë íü: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë áîëîí òàíàé ¿éëäâýðèéí òåõíèêèéí ìýäýýëýë áà ñóðãàëòûí 

ìàòåðèàë (3 áà 4-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Áóñàä êîìïàíèé òàíû àæèëëàäàã áîëîí òàíàé ¿éëäâýðò áàéäàã ýð÷èì õ¿÷íèé 

òîíîãëîëä õýðýãæ¿¿ëñýí æèøýý ñóäàëãàà (5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Òàíàé êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä õýðýãëýæ áîëîõîîð ýð÷èì 

õ¿÷íèé ÿíç á¿ðèéí òîíîãëîëä õèéñýí õýìæèëò òóðøèëòûí õóâèëáàðóóä (4-ð á¿ëãèéã ¿ç) 


Òàíû àæëûí õ¿ðýýíä ÿìàð õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷ õýðýãëýãääýãèéã îëîõ 

Ìåíåæåð, õàìò àæèëëàãñàäòàéãàà àæëûí îð÷íûõîî ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèéí òàëààð ÿðèëöàõ 

Àæëûíõàà õ¿ðýýíä ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ ýðýë õàéãóóëûã ñèñòåìòýéãýýð õèéõ 

Òºð çàñàã 

¯íäýñíèé áîëîí ìóæ îðîí íóòãèéí òºð çàñãèéí àãåíòëàãóóä íü ýð÷èì õ¿÷, 

ýäèéí çàñàã, àæ ¿éëäâýð, áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã õàðèóöäàã òóë ýð÷èì 

õ¿÷ õýìíýõ ñîíèðõîëòîé áàéäàã. 

Òºð çàñãèéí àãåíòëàãóóä àæ ¿éëäâýðò ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 

àæëûã õºõ¿¿ëýí äýìæñýíýýð: 

 

 

 

Ýð÷èì õ¿÷èíä áàãà ìºíãº çàðàõ áîëñíîîð òàíàé îðíû àæ ¿éëäâýðèéí 

ñàëáàðûí ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäàâõè ñàéæèðíà 

Ãàäààäûí ýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæààñ õàðààò áàéäàë (ÿëàíãóÿà íåôòü) 

áàãàñ÷, òàíàé îðíû ÄÍÁ-íèé ¿éëäâýðëýëä ¿ç¿¿ëýõ äàðàìò áóóðíà 

Öàã óóðûí ººð÷ëºëòèéí íºëººëëèéí íýã õýñýã áîëîõ õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûí õýìæýý òàíàé îðíû õóâüä áóóðíà 

12 


Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãààñ òàíä õàìãèéí õýðýãòýé ìýäýýëýë íü: 

Á¿ñ íóòãèéí áîëîí ¿íäýñíèé ýð÷èì õ¿÷íèé àøèãò àæèëëàãààíä ó÷èð÷ áóé áýðõøýýëèéí 

òàëààð õèéñýí ñóäàëãàà, ìºí ò¿¿í÷ëýí òºð çàñãèéí áîäëîãîòîé íýãòãýæ áîëîõóéö øèéäýë 

( 5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Àçè Íîìõîí äàëàéí á¿ñ íóòàã äàõü ÿíç á¿ðèéí êîìïàíèóäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

æèøýý ñóäàëãàà ( 5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

GRIAP áîëîí òºñëèéí òóõàé ìýäýýëýë á¿õèé ìýäýýëëèéí ñàí ( 5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Òàíàé îðîíä çàñãààñ ÿâóóëæ áóé ýð÷èì õ¿÷íèé áîäëîãûã äýìæèõ, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýä 

òóñàëæ ÷àäàõ áàéãóóëëàãóóäûí äýëãýðýíã¿é õàÿã á¿õèé õîëáîî òîãòîîõ ìýäýýëëèéí ñàí 




¯éëäâýð, òýäãýýðò íºëººòýé áàéãóóëëàãóóäàä ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã òàðààí 

òàíèóëàõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîë áàéãàëü îð÷èíä òóñòàé àæèë ãýäãèéã îéëãóóëæ ýíý ¿éë 

àæèëëàãààã äýìæèõ áîäëîãî ÿâóóëàõ 

Ýð÷èì õ¿÷, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû áîäëîãûã çýðýãö¿¿ëýí ÿâóóëàõ 


Ãàäíûí áàéãóóëëàãà 

Êîìïàíèóä ýð÷èì õ¿÷íèéõýý ¿ð àøãèéã ººðñäºº ñàéæðóóëæ òýð á¿ð 

÷àääàãã¿é. Òýäýíä òóñàëæ õàìòðàí àæèëëàæ ÷àäàõ áàéãóóëëàãóóä áîë 

¿éëäâýð¿¿äèéí íýãäýë, ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýí, çºâëºõ êîìïàíè, 

öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ, èõ ñóðãóóëü, õóäàëäàà àæ ¿éëäâýðèéí òýíõèì, 

òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä þì. 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä òóñàëñíààð: 

¯éëäâýðèéí ºðòãèéã õÿìäðóóëæ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íèéí ºñºëòèéã áóóðóóëíà 

Õýðýãòýé ç¿éë õèéæ, áàéãóóëëàãà õóâü õ¿í òóðøëàãà õóðèìòëóóëíà 

Õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëñíààð áàéãàëü îð÷èíä ýåðýãýýð íºëººëíº 

¯éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä òóñàëæ õàìòðàí àæèëëàõàä õýðýãòýé 

á¿õ ìýäýýëëèéã ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà òàíä ºãíº. Òàíä õàìãèéí õýðýãòýé ìýäýýëýë íü: 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë íü ýð÷èì õ¿÷íèé èë¿¿ ¿ð 

ä¿íä õýðõýí õ¿ðýõ òóõàé 6 ¿å øàòòàéãààð àâ÷ ¿çñýí òàéëáàð (2-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Àæ ¿éëäâýðèéí òºðºë á¿ðèéí ñàëáàðûí òåõíîëîãè, ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë, õÿíàõ 

õýðýãñëèéí òàëààðõ (íîì, òàíèëöóóëàõ ñëàéä) ñóðãàëòûí ìàòåðèàë (5-ð á¿ëýãò ¿ç) 

40 ãàðóé êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ óäèðäàìæ, ìýäýýëýë àâàõ áîëîí 

õàðèëöàõ õàÿã (5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 


Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãààñ ¿éëâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä ÿàæ òóñëàõ 

òóõàé îëæ ìýäýõ 

Ñîíèðõîã÷ êîìïàíèóäûí äóíä ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãàíä áóé ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã 

àøèãëàí êóðñûí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ 

Êîìïàíèé óäèðäëàãàòàé óóëçàæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àñóóäëûã 

õºõ¿¿ëýí äýìæèõ áîëîí áóñàä ñîíèðõñîí àñóóäëààð êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ýíý àðãà÷ëàëûã àøèãëàí òýäýíä õýðõýí òóñàëæ ÷àäàõàà 

òàéëáàðëàõ 

Õîëáîî òîãòîîõ ìýäýýëëèéí ñàíã àøèãëàí ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà, õàíãàã÷èä, 

õóäàëäààíû òýíõèì çýðýã áóñàä áàéãóóëëàãàòàé õîëáîæ ºãºõ 



13



Ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóä 

Êîìïàíèóä òîì òºñºë ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òóñëàìæ àâàõ òàëààð èõýâ÷ëýí 

àðèëæààíû áàíêèíä, çàðèìäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ESCO 

(òóõàéí îðîíä áàéâàë) êîìïàíèä õàíääàã.Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõýä õºðºíãº îðóóëàëòààð òóñàëæ áóé ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà 

íü: 

 

 

 

 

Öààøèä ¿ðãýëæë¿¿ëýí ¿éë÷ë¿¿ëýõ êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òºëáºðèéí ÷àäàâõèéã 

äýýøë¿¿ëýõ 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýë ìýòèéí ¿ëýìæ àøèãòàé ýð÷èì õ¿÷íèé òºñëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëñíýýð 

õºðºíãº îðóóëàëòààñàà èë¿¿ îðëîãî îëîõ 

Ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºñãºæ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ îëîíòîé áîëîõ 

Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõàä ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà áàñ õºë íèéë¿¿ëýí àëõàæ 

áàéíà ãýäãýýðýý îëîí íèéòèéí äóíä íýð õ¿íäýý ºñãºõ 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºñëèéã 

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òàëààð êîìïàíè áîëîí õºðºíãº îðóóëàã÷äàä çîðèóëñàí òîéì (5-ð 

á¿ëýã) 

Àçè Íîìõîí äàëàéí á¿ñ íóòãèéí òºðºë á¿ðèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ æèøýý ñóäàëãààíààñ áàéãàà òºñëèéí òºðºë, øààðäàãäàõ õºðºíãº 

îðóóëàëò, ýðãýí òºëºãäºõ àøèã çýðãèéã îëæ ¿çýõ (5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òºñëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ººð áóñàä (çàñãèéí ãàçðûí 

àãåíòëàã, õàíãàã÷èä) áàéãóóëëàãàòàé õîëáîî òîãòîîõ ìýäýýëýë àâàõ (5-ð á¿ëýãò ¿ç) 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñºëä õºðºíãº îðóóëàõ áîëîìæèéã òîäîðõîéëîõ 

õýðýãëýãäýõ¿¿í, æèøýý ñóäàëãààíû ìàòåðèàëûã ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãààñ îëîõ 

Îäîî áàéãàà ñàíõ¿¿ãèéí áàãöûí òàëààð êîìïàíèóäàä ìýäýýëýõ 

Ñàíõ¿¿æèëò àâàõ áîëîìæòîé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéí ñàíàë áîëîâñðóóëàõàä 

êîìïàíèóäàä òóñëàõ 

Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã îðîëöóóëàí àâ÷ ¿çýæ, õºðºíãº îðóóëàëòûí 

¿íýëãýýíèé øàëãóóðûã ºðãºæ¿¿ëýõ 

Ýð÷èì õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, áàéãàëü îð÷íû åðºíõèé àñóóäëààð ñàíõ¿¿ãèéí 

øèíý øèíý ¿éë àæèëëàãàà ºðí¿¿ëýõ 


Çàõèàëàã÷èä 

¯éëäâýðèéí ãàçðûí çàõèàëàã÷èä íü áóñàä ¿éëäâýðëýã÷èä (òºìºð àâ÷ 

ìàøèí ¿éëäâýðëýã÷èä), áººíèé õóäàëäàà÷èä (öààñ àâ÷ æèæèãëýíãèéõýíä 

çàðäàã), æèæèãëýí õóäàëäààëàã÷èä (êåðàìèê õàâòàí àâ÷ ãýð àõóéí äýëã¿¿ðò 

çàðàõ) õýðýãëýã÷èä (öåìåíò àâäàã áàðèëãûí êîìïàíèóä) áàéäàã. 

Çàõèàëàã÷, õàíãàã÷èéíõàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä òóñàëñíààð: 

Òàíû àâ÷ áóé ç¿éëèéí ºðòºãò õýìíýñýí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íý îðæ áóé òóë õóäàëäàí àâàõ 

ºðòãºº áóóðóóëàõ 

Õàíãàã÷ ÷èíü áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòýý ñàéæðóóëñíààð òàíû íýð õ¿íä ºñºí 

áýõæèíý 

14 



Òàíàé õàíãàã÷èéã ýð÷èì õ¿÷íèé èë¿¿ ¿ð àøèãòàé àæèëëàõàä òóñ áîëîõ Êîìïàíèé 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë (2-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ñàíàà÷ëàãààñ õýäèéíýý àøèã îë÷èõîîä áàéãàà 

40 ãàðóé êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà (5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ òàëààð òàíàé õàíãàã÷èä òóñ áîëîõóéö çºâëºõ, 

ýðäýì øèíæèëãýý ñóäàëãààíû áàéãóóëëàãà, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ, íèéãýìëýã, 

àãåíòëàã çýðýã õóâü õ¿í, àëáàí áàéãóóëëàãóóäòàé õîëáîî áàðèõ õàÿã (www. 

energyefficiencyasia.org-îîñ ¿ç). 




Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã õàíãàã÷ áàéãóóëëàãûíõàà óäèðäëàãàä òîëèëóóëàõ 

Çàõèàëãûíõàà áîäëîãîä ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû õîëáîãäîëòîé ñàíàà îðóóëàõ 

Õàíãàã÷ààñàà òýäíèé òîíîãëîëûí ºðòãèéí àëü õýñýã íü ýð÷èì õ¿÷íèé õóâüä ¿íýòýé, 

ò¿¿íèéã èë¿¿ ¿ð àøèãòàé áîëãîõ òàëààð òýä þó õèéõ ãýæ áàéãàà òóõàé ëàâëàõ 

Õàíãàã÷èä 

Êîìïàíèóä íü òîíîãëîë, ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë, ñàâ áàãëàà 

áîîäîë íèéë¿¿ëýõ áîëîí, çàñâàð òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã ìàø 

îëîí õàíãàã÷ áàéãóóëëàãàòàé õàðüöäàã. Àçè Íîìõîí äàëàéí àæ 

¿éëäâýðèéí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ GERIAP òºñºë 

÷àíàð ìóóòàé ¿éë÷èëãýý, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýð÷èì õ¿÷íèé ºòðòºã ºíäºð 

áàéäãèéã òîãòîîæýý. Ìóó ÷àíàðûí í¿¿ðñ, õÿìä áîëîâ÷ ¿ð àøèã ìóóòàé 

çóóõ, êîìïðåññîð íèéë¿¿ëñýí òóõàé æèøýý àâñàí áàéíà. 

Õàíãàã÷ íü õýðýãëýã÷ ¿éëäâýðèéíõýý ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä 

òóñàëñíààð: 

Ìºíãèéã íü õýìíýæ ºãñíººð õýðýãëýã÷ýý àëäàëã¿é óðò õóãàöààãààð õàìò àæèëëàõ 

×àäâàðëàã, øèíý õýðýãëýã÷òýé áîëîõ çàì íýýãäýõ 

Õýðýãëýã÷èéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã äýýøëýõ òóë á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèéõýý 

¿íèéã ºñãºõ 


Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð, êîìïàíèóäàä õýðýãëýãäýõ ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîëûí 

òåõíèêèéí ìýäýýëýë, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë (3, 4-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Õýðýãëýã÷äèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä òà õýðõýí òóñàëæ áîëîõ òóõàé 

40 ãàðóé êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà ( 5-ð á¿ëãèéã ¿ç) 

Òàíû õàíäàæ áîëîõ íºëºº á¿õèé êîìïàíè, áàéãóóëëàãàòàé (¿éëäâýðèéí õîëáîî, 

çºâëºõ¿¿ä, ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãà, Ö¯Òºâ, çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàã) 

õàðèëöàõ õàÿã (5-ð á¿ëýã áà www.energyefficiencyasia.org -ã ¿ç). 



Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã çàõèàëàã÷ áîëîí ººðèéí áàéãóóëëàãàäàà òîëèëóóëàõ 

Êîìïàíèé óäèðäëàãàòàé óóëçàæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àñóóäëûã 

õºõ¿¿ëýí äýìæèõ áîëîí ººðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýãýýð òýäíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä õýðõýí òóñàëæ ÷àäàõàà òàéëáàðëàõ 


15

2-ð á¿ëýã: Ýð÷èì õ¿÷èéã ÿàæ ¿ð àøèãòàé 

áîëãîõ òóõàé 

$$ 


Ýð÷èì õ¿÷èéã ÿàæ ¿ð 

àøèãòàé áîëãîõ òóõàé 


2-ð á¿ëýã: Ýð÷èì õ¿÷èéã ÿàæ ¿ð àøèãòàé áîëãîõ 

òóõàé 

Àçèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ, ºðòãèéã õÿìäðóóëàõ, 

õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ òàëààð òýíäõèéí 40 ãàðóé êîìïàíèé áîäèò ïðàêòèê 

òóðøëàãààñ ¿íäýñëýñýí 6 øàòíû àðãà÷ëàëûã ýíý á¿ëãýýñ ¿çýæ áîëíî. 

2-ð á¿ëãèéã ýíý ãàðûí àâëàãàä á¿òíýýð íü îðóóëàâ 

Òàíèëöóóëãà 

“Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàë” íü Àçèéí àæ 

¿éëäâýðèéí êîìïàíèóäàä òóñàëæ, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí çàð÷ìààð òýäíèé ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõàä õýðýãëýãäýíý. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëñíýýð êîìïàíèóäàä äàðààõ íýìýðòýé: 

Ýð÷èì õ¿÷, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã õÿìäðàõ 

Õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë áóóð÷, áàéãàëü îð÷íû íºõöºë ñàéæðàõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íèéí ºñºëò, ýð÷èì õ¿÷íèé õîìñäîëä íýðâýãäýõ íü áàãàñíà 

Áàéãàëü îð÷íûã ÷óõàë øàëãóóðò òîîöäîã îëîí øèíý õóäàëäàí àâàã÷òàé áîëíî 

¯éëäâýðëýëèéí á¿òýýìæ, ÷àíàð ñàéæèðíà 

Òºð çàñàã, îëîí íèéò, õýðýãëýã÷äèéí ºìíº êîìïàíû íýð õ¿íä ºñíº 

Àæèëëàãñäûí ýð¿¿ë ìýíä, àþóëã¿é áàéäàë, óõàìñàð äýýøèëíý 

Ä¿ðýì æóðàì, ISO 14001-èéí çààëòóóä áèåëíý 




Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã äýëãýð¿¿ëýõ áîëñîí øàëòãààí: 

Áàðóóíû ¿éëäâýðæñýí êîìïíèóäààñ îëîí òàëààð ÿëãààòàé Àçèéí õºãæèæ áóé 

îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðèéí êîìïàíèóäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ íºõöºë 

á¿ðä¿¿ëýõ 

Îíîëûí õóâüä þó õèéõ ¸ñòîéã òàéëáàðëàõààñ ãàäíà ººð ººð êîìïàíèóäûí õóâüä 

ïðàêòèêò ò¿¿íèéãýý õýðõýí õèéõ òàëààð òàéëáàðëàõ. Èéìýýñ ºãºãäºë äóòóó, 

õóãàöàà äàâ÷óó çýðýã áýðõøýýëèéã äàâæ êîìïàíèé áîäèò æèøýýí äýýð àíõààðëàà 

òºâëºð¿¿ëýâ 

Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàë äàðààõ ç¿éëèéã ¿íäýñ áîëãîñîí: 

Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ñòðàòåãè: ¿ðã¿é çàðäëûã àðèëãàõ, áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíû 

õ¿ðýýíä íýãäýæ, áàéíãà ñèñòåìòýéãýýð ñàéæðóóëàõ 

Îäîî áàéãàà öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèòûí õýä õýäýí 

àðãà÷ëàë 

GERIAP òºñëèéí õýñýã áîëãîæ Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí 40 ãàðóé êîìïàíèä õèéñýí 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíýýñ ãàðñàí áîäèò ïðàêòèê òóðøëàãà 

Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã õýðõýí àøèãëàõ òóõàé 

Êîìïàíèóä ººðñäèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí 6 ¿å øàòíû 

àðãààð ñàéæðóóëæ áîëíî (Çóðàã-1). CD-ROM áóþó âýáñàéòàí äàõü øàòëàë á¿ðèéã 

äàðæ çîðèëãî, ãàðàõ ¿ð ä¿í, õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöààã õàðæ áîëíî. Ýäãýýðèéã òà ñóðãàëòûí 

ìàòåðèàë áîëãîí àâàõ áóþó pdf ôàéëûí õýëáýðýýð àâ÷ áîëíî. 

¯å øàò á¿ð íü õýä õýäýí çîðèëãîòîé. Çîðèëãî á¿ðò êîìïàíèé íààä çàõûí õèéõ ¸ñòîé 

ç¿éëñèéã çààñàí áàéãàà. 

CD-ROM áóþó âýáñàéòíû áàðóóí òàëûí ñóìíààñ äàðààõ òîäîðõîé ìýäýýëýë àâ÷ áîëíî: 


19




 

 

ßíç á¿ðèéí êîìïàíèóä çîðèëãîäîî õýðõýí ÿàæ õ¿ðñýí òóðøëàãà, ñóðñàí ç¿éëñèéí 

òóõàé (Õàâñðàëò A) 

Çîðèëãîî òîäîðõîéëîõîä õýðýã áîëîõóéö õýâëýõ, õÿíàõ, çàñâàðëàõ áîëîìæòîé 

ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéí çàãâàð (Õàâñðàëò B). Áèäíèé ýöñèéí çîðèëãî áîë ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ, êîìïàíèóäûã ¿¿íèéãýý õèéõýä ýíý àðãà÷ëàëààð òóñ 

áîëîõ ÿâäàë ãýäãèéã ñàíàãòóí. Ãýõäýý êîìïàíè á¿ð óëñ îðîí, ñàëáàð, õýìæýý, á¿òýö 

çîõèîí áàéãóóëàëò, ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ, ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì 

ãýõ ìýò÷èëýí îëîí ç¿éëýýñ øàëòãààëñàí ºâºðìºö îíöëîãîî õàðãàëçàí ýíýõ¿¿ 

àðãà÷ëàëûã óÿí õàòàí áàéäëààð òîõèðóóëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé þì. 

Çóðàã 1: Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë 

20 


1-ð ¿å øàò: Òºëºâëºëò çîõèîí áàéãóóëàëò 

Äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéëãýõýýð òºëºâëºæ çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýã 

õ¿ëýýõýä 1-ð ¿å øàòíû çîðèëãî îðøèíî. Áàòàëñàí òºëºâëºãººã¿éãýýð ¿¿ðýã õ¿ëýýõ ãýæ 

áàéäàãã¿é! 

1-ð øàòàíä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýýð õèéõ àæëóóäûã õóãàöààòàé íü ñîíãîæ, 

êîìïàíèé óäèðäëàãààð áàòëóóëñàí ñàíàë áîëîâñðóóëæ òºëºâëºãºº ãàðãàñàí áàéíà. 

Áàòàëñàí òºëºâëºãºº íü 2-6-ð ¿å øàòûã èõ õºíãºâ÷èëíº ãýäãèéã àíõààð! 

1-ð øàòíû àæëûã 3 – 6 õîíîãò áàãòààõ õýðýãòýé. 1-ð øàòíû õèéõ àæèë øààðäàãäàõ 

õóãàöààíä îðîõ ç¿éëñ:* 

Çîðèëò 1a: Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàõ (1-2 öàã) 

Çîðèëò 1b: Áàã á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàãñäàä ìýäýýëýõ (0.5-1 ºäºð) 

Çîðèëò 1c: Åðºíõèé ìýäýýëýë àâ÷ óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ (1-3 ºäºð) 

Çîðèëò 1d: Õèéõ àæëûí ÷èã, õ¿ðýýã ñîíãîõ (0.5-1 ºäºð) 

Çîðèëò 1e: Êîìïàíèé óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ¿íýëãýý, ñàíàë áýëäýõ (2-3 ºäºð) 

*Òýìäýãëýë: õóãàöàà íü ¿éëäâýðèéí èõ áàãà, îðîëöîõ õ¿ì¿¿ñèéí òîî, ìýäýýëëèéí 

áîëîìæ õýìæýýíýýñ õàìààðíà . 




Õýðõýí ÿàæ ýõëýõ íü òàíû õýí áîëîõîîñ õàìààðíà. Õýðýâ òà: 

Äýýä óäèðäëàãà êîìïàíèé ýð÷èì õ¿íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ñîíèðõîëòîé, 

òºñºë ýõë¿¿ëýõýä õýðýã áîëîõ ìåíåæåð, àæèëëàãñäûã óðüæ óóëçàëòàíä îðîöóóëíà. 

Ìºí ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷ýý ÷ áàñ óðüæ îðîëöóóëæ áîëíî 

Äóíä øàòíû óäèðäëàãà (äýýä óäèðäëàãàä îðäîãã¿é ¿éëäâýðëýë ýðõýëñýí 

ìåíåæåð, áàéãàëü îð÷íû ìåíåæåð) äýýä óäèðäëàãà áîëîí òºñºë ýõë¿¿ëýõýä õýðýã 

áîëîõ ìåíåæåð, àæèëëàãñäûã óðüæ óóëçàëòàíä îðîöóóëíà. Ìºí ãàäíûí õàìòðàí 

ç¿òãýã÷äèéã áàñ óðüæ îðîëöóóëæ áîëíî 

Ãàäíûí áàéãóóëëàãà (çºâëºõ, Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâ, Ýðäýì øèíæèëãýýíèé 

õ¿ðýýëýí) êîìïàíèé ýð÷èì õ¿íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ñîíèðõîëòîé äýýä 

óäèðäëàãààñ óóëçàëò çîõèîõ õ¿ñýëò òàâèõ. Ìºí ò¿¿íä ýíý óóëçàëòàíä òºñºë 

ýõë¿¿ëýõýä õýðýã áîëîõ õ¿ì¿¿ñèéã óðüæ îðîëöóóëàõûã õ¿ñýõ 

1a. Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàõ 

Õýðýâ òà êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà áîë àíõíû ýíý óóëçàëòûí çîðèëãî òàíû õóâüä êîìïàíèé 

äóíä øàòíû óäèðäëàãà, àæèëëàãñàä áóþó õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòí¿¿äýä ýð÷èì õ¿÷íèé 

óðä÷èëñàí áîëîí äýëãýðýíã¿é ¿íýëãýý õèéõ ¿¿ðýã õ¿ëýýëãýõ ÿâäàë þì. 

Õýðýâ òà êîìïàíèé äóíä øàòíû óäèðäëàãà áóþó õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí áîë àíõíû 

ýíý óóëçàëòûí çîðèëãî òàíû õóâüä êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãààñ ýð÷èì õ¿÷íèé óðä÷èëñàí 

áîëîí äýëãýðýíã¿é ¿íýëãýý õèéõ çºâøººðºë àâàõ ÿâäàë þì. 

Ýíý 1-2 öàãèéí óóëçàëòààð äàðààõ ç¿éëèéã õýëýëöýíý: 

ßàãààä êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëýõ ñîíèðõîëòîé 

áàéãàà (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-1 áàéæ áîëîõ øàëòãààíû æàãñààëò ¿ç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õóâüä ñîíèðõîë òàòàæ áóé áóþó ò¿ãø¿¿ð òºð¿¿ëæ áóé îð÷èí 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí îäîîãèéí ò¿âøèí (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-2-ûí 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíò á¿ëãèéã áºãëºõ) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä íºëººëºõ áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñ (Ñóäàëãààíû 

õ¿ñíýãò-3-ã ¿ç) 


21

Óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ (ãîë òºëºâ 1-3 ºäºð), ñàíàë õóãàöàà áè÷èõ (ãîë òºëºâ 2-3 

ºäºð) 

Áàãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä õýí õýí áàéõ, äýýä óäèðäëàãààñ õýí íü áàãòàé õîëáîîòîé áàéõ 

òóõàé (Çîðèëò 1b) 

Óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ÿâöàä àæèëëàãñäàä õýðõýí ìýäýýëýë õèéõ òóõàé (Çîðèëò 

1b) 




CD-ROM áîëîí âýáñàéòíû ìýäýýëýë: 

Äýýä óäèðäëàãàä õýðõýí õàíäàõ òóõàé GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé æèøýý 

(Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 1,2,3 Õàâñðàëò B-ã ¿ç) 

1b. Áàã á¿ðä¿¿ëæ, àæèëëàãñäàä ìýäýýëýõ 

Áàãèéã 4 - 6 õ¿íòýéãýýð á¿ðä¿¿ëíý. Òóðøëàãààñ ¿çýõýä áàãèéã ãîëäóó äýýä óäèðäëàãàòàé 

õèéõ óóëçàëò äýýð çîõèîí áàéãóóëäàã. 

Áàãèéí ãèø¿¿äýä èõýâ÷ëýí: (àæëààñ õàìààð÷ ãèø¿¿äèéã íýìýãä¿¿ëæ áîëíî): 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ãîë õýðýãëýý, áàéãàëü îð÷íû íºëººëëèéã ìýääýã ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæåð, áàéãàëü îð÷íû ìåíåæåð 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûã ìýääýã ¿éëäâýðëýë ýðõýëñýí ìåíåæåð 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ºðòºã, áóñàä åðºíõèé ç¿éëñèéã ìýääýã íÿãòëàí áóþó 

ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæåð 

Àæèëëàãñäûã ñóðãàõ àæèë îðñîí áîë ñóðãàëò ìýäýýëýë õàðèóöäàã õ¿í 

Áàãòàé ºäºð á¿ð àæèëëàõ àëáàã¿é ÷ äýýä óäèðäëàãûí òºëººëºã÷èéã áàñ îðóóëíà 

Áàãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéæ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ (ÿëàíãóÿà öààøäûí 

àæèëä øààðäàãàòàé áîë) õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí (çºâëºõ) îðóóëàõ àñóóäëûã êîìïàíèàñ 

øèéäâýðëýíý. 

Áàã ýõíèé óóëçàëòûíõàà õàãàñ ºäðèéã ãèø¿¿í òóñ á¿ðèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã òîõèðîëöîõ 

(Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-4), óðä÷èëñàí ¿íýëãýýã õýçýý õýðõýí ãàðãàõ (Çîðèëò 1c), àæëûí ÷èã, 

õ¿ðýýã ñîíãîõ (Çîðèëò 1d), ñàíàë áè÷èõýä (Çîðèëò 1e) çàðöóóëíà. 

Áàã, óðä÷èñàí ¿íýëãýýíèé òàëààð àæèëëàãñäàä õàíûí ñàìáàðààð, àæèë÷äûí øóóðõàé 

õóðàëäààíààð, ýñõ¿ë óäèðäëàãûí áè÷ãýí èëãýýìæýýð ìýäýýëæ áàéõ õýðýãòýé. 


Áàãàà ÿàæ á¿ðä¿¿ëýõ, ìýäýýëýë õýðõýí õèéõ òóõàé GERIAP òºñºëä îðîëöñîí 

êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 4, Õàâñðàëò B-ã ¿ç) 

1c. Åðºíõèé ìýäýýëýë àâ÷ óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ 

Åðºíõèé ìýäýýëýë àâ÷ êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé àøèãëàëòûí ò¿âøíèé óðä÷èëñàí ¿íýëãýýã 

áàã ãîë òºëºâ 1-3 õîíîãò õèéäýã. Ýð÷èì õ¿÷íèé õàìãèéí èõ õýìíýëò ãàðãàõ îð÷íûã 

òîäîðõîéëæ (Çîðèëò 1d -èéí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã!) äýýä óäèðäëàãàä òàâèõ áîäèò 

ñàíàë áîëîâñðóóëàõ (Çîðèëò 1e) íü óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ãîë çîðèëãî áîëíî. 

Ýíý ìýäýýëëèéã êîìïàíèéí îäîî áàéãàà áè÷èã áàðèìò, êîìïüþòåðèéí ñèñòåìä 

õàäãàëàãäñàí ºãºãäºë, àæèëëàãñàäòàé õèéñýí ÿðèëöëàãà, ¿éëäâýðýýð ÿâæ õèéñýí ¿çëýã, 

àæèãëàëòûí ä¿íãýýñ àâ÷ áîëíî. Óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ òóõàé àæèëàãñäàä ìýäýýëñýí 

ó÷èð òýä èë¿¿ õàìòðàõ õàíäëàãàòàé áàéäãèéã àíõààð! 

22 


Àâàõ ìýäýýëýëä îðîõ ç¿éëñ: 

Êîìïàíèé íýð õàÿã, àæèëëàãñäûí òîî, àæëûí öàã, ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàë çýðýã 

åðºíõèé ç¿éëñ (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-5-ûã ¿ç) 

¯éëäâýðèéí àëáà õýëòýñ, ãîë àæèëëàãààã õàðóóëñàí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûí 

ñõåì 

¯éëäâýðèéí øàò äàìæëàãà á¿ðèéí îðîõ ãàðàõ ãîë á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õàðóóëñàí 

òåõíîëîãèéí åðºíõèé ñõåì (Ñóäàëãààíû õóóäàñ-6-ã ¿ç) 

Ñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë ñàð ñàðààð (Ñóäàëãààíû õóóäàñ-7-ã 

¿ç) 

¯éëäâýðèéí äàìæëàãà, öåõ òàñàã á¿ðèéí ñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, 

ºðòºã ñàð ñàðààð (Ñóäàëãààíû õóóäàñ-7-ã ¿ç) 

Çóóõ, êîìïðåññîð, öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð çýðýã ãîë òîíîãëîëóóäûí äàíñ (Ñóäàëãààíû 

õóóäàñ-8-ã ¿ç) 

¯éëäâýðèéí öåõ, òåõíîëîãèéí äàìæëàãà á¿ðýýñ àâñàí ìýäýýëëèéí òîéì (Ñóäàëãààíû 

õóóäàñ-9-ã ¿ç) 

Êîìïàíèé õ¿ëýìæèéí õèé (GHG) ÿëãàðóóëàëò (GHG èíäèêàòîðûã ¿ç) 

Òýìäýãëýë: 2d-èéí õóâüä àâ÷ áîëîõ ìýäýýëëèéí ÷àíàð, õýìæýý õàìãèéí ÷óõàë (äàìæëàãààð 

îðîõ ãàðàõ á¿òýýãäýõ¿¿í, àíõààðàëä òºâëºð¿¿ëýõ õýñã¿¿äèéí ºðòºã). Ìýäýýëýë ñàéí 

îëäîõã¿é áîë 2d äýëãýðýíã¿é ñàéí ãàðàõã¿é, ýñâýë íýìýëò õýìæèëò õèéõ, ºãºãäºë àâàõàä 

èë¿¿ õóãàöàà çàðàõ áîëíî. 




GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóä óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õýðõýí õèéñýí òàëààð “Êîìïàíèé 

æèøýý”-ã ¿ç. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 5,6,7,8,9 áà Õàâñðàëò B-ã ¿ç) 

GHG èíäèêàòîð 

1d. Õèéõ àæëûí ÷èã, õ¿ðýýã ñîíãîõ 

Õèéõ àæëûí ÷èã, õ¿ðýýã äàðààõ áàéäëààð ñîíãîæ áîëíî: 

¯éëäâýðèéã á¿õýëä íü õàìðóóëæ 

Õàòààëãûí êàìåð, áîîäëûí öåõ çýðýã ¿éëäâýðèéí öåõ, äàìæëàãûã õàìðóóëæ 

Óóð, øàõñàí àãààð, âåíòèëÿòîð, õºäºëã¿¿ð çýðýã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿¿ñâýð áóþó 

òîíîãëîëûã 

Áàãààðàà öóãëàð÷, õèéæ áîëîõ àæëûí ÷èãëýëèéí æàãñààëò ãàðãàí, ò¿¿íèéãýý 1-4 öàãèéí 

òóðø õýëýëöýýä, äàðààõ ç¿éëñèéã ¿íäýñëýí ñîíãîëò õèéíý (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-10- ã 

¿ç): 

¯éëäâýðèéí õýìæýý (òîì áàãà) 

Óäèðäëàãàä ñîíèðõîë/ò¿ãø¿¿ð òºð¿¿ëæ áóé îð÷èí 

Ýð÷èì õ¿÷/íººöèéí ºíäºð ºðòºã, õýðýãëýýòýé îð÷èí 

Ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèò, òºñºëä õàìðàãäààã¿é îð÷èí 

Àæèëëàãñäûí ìýäëýã òóðëàãààð ãàðöààã¿é ìýäýãäýæ áóé îð÷èí 

Øèíýýð õèéõ, ñàéæðóóëàõ òåõíèê çîõèîí áàéãóóëàëòûí àæëûí òºëºâëºãºº 

Èëýðõèé ìýäýãäýæ áàéãàà õýñãèéí òàëààð áàéæ áîëîõ ìýäýýëýë 

Òýìäýãëýë: óäèðäëàãàòàé õèéñýí óóëçàëò, óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ¿åä ýíý ìýäýýëëèéí 

çàðèìûã îëæ àâñàí áàéäàã. 



23

Õèéõ àæëûí ÷èã, õ¿ðýýã õýðõýí ñîíãîñîí òóõàé GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé 

æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 10 áà Õàâñðàëò B-ã ¿ç) 

1e. Êîìïàíèé óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ¿íýëãýý, ñàíàë áýëäýõ 




Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé ºðòºã, àæèëëàõ õóãàöàà çýðýã íü ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññòîé 

õàìààòàé òóë äýýä óäèðäëàãà ýíý òàëààð ¿¿ðýã õ¿ëýýõ íü ÷óõàë áàéäàã. ¯¿íèé òóëä ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé òîäîðõîé ñàíàë õýðýãòýé (2, 3,4-ð ¿å). 

Ýíýõ¿¿ ñàíàëûã êîìïàíèé äîòîîäîä (¿éëäâýðèéí òåõíîëîãè÷, ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåð, 

áàã, êîìèññ) áóþó Çîðèëò 1a – 1d-ä îðîëöîõ õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí (çºâëºõ, Ö¯Ò 

áóþó áóñàä ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷èä) áîëîâñðóóëæ áîëíî. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé ñàíàëä äàðààõ ç¿éëñ îðíî (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 11-ã ¿ç): 

Îáüåêò, õèéõ àæèë (óäèðäëàãàòàé ÿðèëöàæ òîõèðñîí) 

Õàìðàõ õ¿ðýý (õèéõ àæëûí ÷èãëýë, õ¿ðýý) 

Áîëîâñðóóëñàí ìàòåðèàë (ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèò õóâèëáàðûã 

õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíàë) 

Àðãà çàì (Àðãà÷ëàëûí 2, 3,4-ð ¿å øàò - ººð ººð êîìïàíèé õóâüä òîäîðõîé ¿å øàò, 

õèéõ àæèë òýäãýýðýýñ õýðõýí õàìààðàõ !) 

Áàã (¿íýëãýý õèéõýä îðîëöîõ áàãèéí ãèø¿¿í á¿ðèéí õàðèóöàõ àæèë, ¿¿ðýã) 

Öàãèéí õóâààðü (¿å øàò á¿ðò øààðäàãäàõ õ¿í/ºäºð, ýõëýõ äóóñàõ õóãàöàà) 

Òºñºâ (¿íýëãýý õèéõýä øààðäàãäàõ ºðòºã ìºíãº) 

Ñàíàëûã óäèðäëàãàä èëãýýõ áóþó òàíèëöóóëæ òýäãýýðèéí ñàíàë, çºâøººðëèéã àâíà. 

Ãàäíûí áàéãóóëëàãûí õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí, çºâëºõ, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷äýýð ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä òóñëóóëàõ ãýðýý õèéæ ãàðûí ¿ñýã çóðóóëíà. 


¯íýëãýýíèé ñàíàëûã êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàä ÿàæ ÿâóóëñàí òóõàé GERIAP òºñºëä 

îðîëöñîí êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 


2-ð ¿å øàò: ¯íýëãýý 

2-ð ¿å øàòíû çîðèëãî áîë àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ àëü õýñýãò ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ðã¿é çàðäàë, 

àëäàãäàë áàéãààã òîäîðõîéëîõ ÿâäàë þì. 

Òóõàéí õýñýãò õè÷íýýí õýìæýýíèé ÿìàð ºðòºãòýé ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë áàéãààã ýíý 

¿å øàòàíä áîëîâñðóóëæ ãàðãàíà. Èíãýñíýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 

õóâèëáàðóóäûã 3-ð ¿å øàòàíä òîäîðõîéëîõîä õÿëáàð áîëíî! 

2-ð øàòíû õèéõ àæèë øààðäàãäàõ õóãàöààíä îðîõ ç¿éëñ:* 

Çîðèëò 2a: Àæèëëàãñäûí óóëçàëò, ñóðãàëò (çºâõºí óóëçàëòàíä äîð õàÿæ 0,5 ºäºð) 

Çîðèëò 2b: Àæëûí õ¿ðýýíèé òåõíîëîãè ñõåì ãàðãàõ (õ¿ðýý á¿ðò äîð õàÿæ 2 öàã) 

Çîðèëò 2c: Àæëûí áàéðààð ÿâæ ¿çýõ (àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãýýñ õàìààð÷ Çîðèëò 

2d-ä øààðäàãäàõ ºãºãäºë öóãëóóëàõûã îðîëöóóëàõã¿éãýýð õýñýã á¿ðò äîð õàÿæ 0,5 

ºäºð) 

Çîðèëò 2d: Îðîëò ãàðàëò, ºðòãèéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ ¿íäñýí ÷èãýý ãàðãàõ 

(øààðäàãäàõ õóãàöàà íü óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé Çîðèëò 1c-èéí ÿâöàä òîäîðõîéëñîí 

24 


ºãºãäëèéí áàéäëààñ õàìààðíà) 

Çîðèëò 2e: Ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí áàëàíñ äàõü àëäàãäëûí õýìæýý 

(Çîðèëò 2d-ä øààðäàãäàõ ºãºãäºë öóãëóóëàãäñàí òóë õýñýã á¿ðò 0,5 - 1 ºäºð) 

* Òýìäýãëýë: õèéõ àæèë, øààðäàãäàõ õóãàöàà, õýí ã¿éöýòãýõ ñîíãîëòûã äýýä óäèðäëàãàä 

ñàíàë áîëãîõ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé 1e-í ¿åä õýäèéíýý áýëýí áîëãîñîí áàéíà. Õýäèéãýýð 

2b, 2d,2e çîðèëòûí àãóóëãûã òóñ òóñàä íü ãàðãàñàí áîëîâ÷ ¿éëäëèéã äàâòàõààñ çàéëñõèéæ 

áàãèéí öàãèéã õýìíýõ ¿¿äíýýñ òýäãýýðèéã íýãòãýæ áàñ áîëíî! 

2a. Àæèëëàãñäûí óóëçàëò, ñóðãàëò 

Áàãèéíõàí íààä çàõ íü àæèëëàãñàäòàé óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé 

òóõàé, òýäíèé îðîëöîî, äýìæëýãèéí òàëààð ìýäýýëýë õèéõ õýðýãòýé. Àæèë õèéãäýõ îð÷íû 

àæèëëàãñàä ýíý óóëçàëòàíä îðîëöîõîîñ ãàäíà, ¿éëäâýðèéí äýýä óäèðäëàãààñ àâàõóóëààä 

¿éëäâýðëýëèéí àæèëëàãñàä õ¿ðòýë á¿ãä îéëãîëò àâñàí áàéâàë ç¿ãýýð. ¯éëäâýðëýëèéí 

àæèëëàãñàä íü àæèë õèéãäýõ îð÷èíòîé ºäºð á¿ð õàðüöàæ áàéäãèéí õóâüä ¿éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññûã õàìãèéí ñàéí îéëãîäãîîðîî ÷óõàë õýðýã áîëíî ø¿¿! 

Áàã áîëîí àæèë ÿâóóëàõ õýñýãò àæèëëàãñäàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ, ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òóõàé ñóðãàëò, ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîëûí 

òàëààð òåõíèêèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ ýñýõèéã äàðààõ ç¿éëñýýñ õàìààðóóëàí ¿çýõèéã çºâëºæ 

áàéíà: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä áàã õàíãàëòòàé ìýäëýã òóðøëàãàòàé þó 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé äààëãàâàð àæèëëàãñàä õîéøèä ò¿¿íèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí 

õèéõýýð ìýäëýã ÷àäâàðûã íü äýýøë¿¿ëýõ ¿¿ (1à-ä äýýä óäèðäëàãûí çààñàí÷ëàí), 

ýñâýë çºâõºí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé õóâèëáàðûã õóðäõàí îëîîä îðõèõ óó 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã êîìïàíèé áàã õèéõ ¿¿, ýñâýë ãàäíûí çºâëºõ¿¿ä õèéõ ¿¿ 




Ñàíàë áîëãîæ áóé ñóðãàëòûí òàëààð ñóäàëãààíû õóóäàñ 12-îîñ ¿ç. Ýíýõ¿¿ ãàðûí 

àâëàãàä êîìïàíèé àæèëëàãñäàä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãûã îðóóëñàí áîëîõûã 

òýìäýãëýå! 

Áóñàä áîëîìæèò ¿éë àæèëëàãààíä çàðëàë ãàðãàõ, õºäºëãººí ºðí¿¿ëýõ, öåõ òàñãèéí 

óóëçàëò ÿðèà òàíèóëãà õèéõ, êîìïàíèé ñîíèíãîîð äýýä óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ àæèëëàãñäàä 

ìýäýãäýë õèéëãýõ çýðãèéã îðóóëæ áîëíî. 


Àæèëëàãñäûí óóëçàëò, ñóðãàëòûã õýðõýí çîõèîí áàéãóóëñàí òóõàé GERIAP òºñºëä 

îðîëöñîí êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 


2b. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí òåõíîëîãè ñõåì 

Áàãààñ ñîíãîñîí õýñýã á¿ðò äàðààõ áàéäëààð òåõíîëîãè ñõåì ãàðãàíà (Ñóäàëãààíû 

õ¿ñíýãò 13-ã ¿ç): 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí øàò äàìæëàãà á¿ðèéí æàãñààëò áà òýäãýýðèéí ñõåì 

Ýð÷èì õ¿÷ (ò¿ëø, öàõèëãààí), óñ, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë, õèìèéí áîäèñ çýðýã øàò 

äàìæëàãà á¿ðò îðæ áóé ãîë ÷óõàë ç¿éëñèéã (ýõ ¿¿ñâýð) ç¿¿í ãàð òàëä íü æàãñààõ 

Õàòóó õîã õàÿãäàë, äóëààí, áóñàä õàÿãäàë, ÷èìýý øóóãèàí, áîõèð óñ çýðýã øàò 

äàìæëàãààñ ãàð÷ áóé ãîë ÷óõàë ç¿éëñèéã áàðóóí ãàð òàëä æàãñààõ 

Êëèíêåð, öåìåíò çýðýã øàò äàìæëàãûí õîîðîíä ãàðäàã ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã äóíä 

íü æàãñààõ 


25

Õýìæèõ õýñã¿¿äýä äàìæëàãààð îðæ ãàð÷ áóé ç¿éëñèéí õýìæýý, ºðòºã çýðýã áýëýí áîëñîí 

ìýäýýëëèéã íýìýõ. Òýãýõã¿é áîë ýíý ìýäýýëýë äàðàà÷èéí õèéõ àæëûí äààëãàâàð áîëîí 

õóðèìòëàãäàõ áîëíî. 

Àæëûí õ¿ðýýíèé òåõíîëîãè ñõåì íü öåõ òàñàã áóþó ¿éëäâýðèéí øàò äàìæëàãóóäûí õóâüä 

(õàòààõ êàìåð, çóóõ) ÿìàð ýð÷èì õ¿÷èéã þóíä õýðýãëýæ áóé (óóðûí ñèñòåì, öàõèëãààí 

õºäºëã¿¿ð, âåíòèëÿòîð) îíöëîãîîñ õàìààð÷ ººð ººð áàéíà. 





GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé àæëûí õ¿ðýýíèé òåõíîëîãè ñõåìèéí æèøýý 



2c. Àæëûí áàéðààð ÿâæ ¿çýõ 

Áàã, òåõíîëîãèéí ïðîöåññûí ýõëýëýýñ òºãñãºë õ¿ðòýë àæëûí áàéðààð íàðèéâ÷ëàí ÿâæ 

¿çíý. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ÿâæ ¿çýõ çîðèëãî íü: 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã èë¿¿ íàðèéí îéëãîõ 

Àæèëëàãñäààñ òîíîãëîëûí àøèãëàëòûí ÿâöàä ãàðäàã õ¿íäðýë, ýð÷èì õ¿÷ áóñàä 

ìàòåðèàëûí àëäàãäëûí òàëààð ìýäýýëýë àâàõ 

Óóð óñíû àëäàãäàë, ýâäýðñýí õààëò øóãàì õîîëîé, çóóõíû ¿ëýýëãèéí èë¿¿äýë àãààð 

ã.ì ýð÷èì õ¿÷ ìàòåðèàëûí èë ¿çýãäýæ áóé àëäàãäëûí æàãñààëò ãàðãàõ (òîäîðõîé 

æèøýý áîëãîæ Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-14-èéã ¿ç) 

Àæèëëàãñàäòàé ÿðèëöàõ, õýìæèëòèéí òàéëàí ¿çýõ, õýìæèëò õèéõ çàìààð àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí ¿å øàò á¿ðèéí îðîëò ãàðàëòûí õýìæýý, ¿íèéí ìýäýýëýë îëæ 

àâàõ (2-ð á¿ëãèéí Çîðèëò 2d-ä õýðýãëýãäýíý) 

Èéì áàéäëààð ýõíèé óäààãèéí ¿çëýãèéã á¿õ òàëààð õèéíý. Ãýõäýý øàò äàìæëàãûí îðîëò 

ãàðàëòûí òàëààð àæèëëàãñàäòàé äàõèí óóëçàæ ìýäýýëýë àâàõ (Çîðèëò 2d), äàðàà íü 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé ñîíãîëò õèéõ (3 áà 4-ð ¿å øàò) ñàíàà àâàõ çîðèëãîîð àæëûí 

áàéðààð íýã áóñ óäàà ÿâàõ õýðýã ãàðäàã. 


GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé àæëûí áàéðòàéãàà õýðõýí õàðüöñàí æèøýý 



2d. Îðîëò ãàðàëòûí õýìæýý, ºðòãèéã òîäîðõîéëæ ¿íäñýí ÷èãëýëýý 

ãàðãàõ 

Õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðàà ¿ð ä¿íã õýìæèëòýýð òîäîðõîéëîõ áºãººä ÿìàð íººö 

áàéãàà, õýäèé õýìæýýíèé ìºíãº õýìíýñíèéã õàðóóëæ ÷àäâàë óäèðäëàãà àæëûã öààøèä 

èòãýëòýé ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ó÷ðààñ ¿íäñýí á¿òýö èõ ÷óõàë áàéäàã. ¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûí 

øàò äàìæëàãà á¿ðèéí îðîëò ãàðàëòûã òîäîðõîéëæ òåõíîëîãèéí êàðò ãàðãàõûí òóëä 

äàðààõ ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ õýðýãòýé. (Ñóäàëãààíû õóóäàñ 13-ã ¿ç): 

Õýìæýý (òîíí í¿¿ðñ/õîíîã) 

ªðòºã ($/òîíí í¿¿ðñ) 

Áóñàä õàðàêòåðèñòèê (çóóõíû îðîõ ãàðàõ óñíû äàðàëò, òåìïåðàòóð) 

Îðîëò ãàðàëòûí õýìæýý, ºðòãèéí ìýäýýëëèéã 3 æèëýýð, æèëèéí 12 ñàð*/ààð, ñàðûí 

õîíîãóóäààð àâáàë ä¿í øèíæèëãýý õèéõýä òîõèðîìæòîé áàéäàã. 

26 


Ìýäýýëëèéã àæèëëàãñäààñ àñóóõ, õýìæ¿¿ðèéí çààëò áè÷ëýã ¿çýõ, õýìæèëò õèéõ çàìààð 

îëæ àâ÷ áîëíî. (õýìæ¿¿ðèéí áè÷ëýã ÷óõàë áàéäãèéã àíõààð!) 

Äàðààõ øàëòãààíóóäûí óëìààñ ïðàêòèêò ýíý á¿õíèéã õèéõ áîëîìæ òýð á¿ð áàéäàãã¿é: 

Êîìïàíè á¿ðò ýíý ìýäýýëýë áýëýí áàéõ áîëîìæã¿é. Òóõàéëáàë êîìïàíè öàõèëãààíû 

òºëáºðºº ¿éëäâýðèéí åðºíõèé õýìæ¿¿ðýýð õèéäýã áîë öàõèëãààí õýðýãëýäýã öåõ 

òàñàã, òîíîãëîë á¿ðò õýìæ¿¿ðã¿é áàéæ áîëíî 

¯éëäâýðò õÿíàëòûí õýìæ¿¿ðã¿é áàéæ áîëíî 

Ýíý àæëûã õèéõýä õóãàöààíû õóâüä áîëîìæã¿é 

Ýíý àæëûã õèð çýðýã äýëãýðýíã¿é õèéõ áîëîí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýãò õýìæèëò 

õèéæ ºãºãäºë öóãëóóëàõàä øààðäàãäàõ õóãàöààã óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ÿâöàä õýäèéíýý 

òîäîðõîéëñîí áàéõ ¸ñòîé (Çîðèëò 1c). Áàéæ áîëîõ øèéäë¿¿äèéã áàñ óäèðäëàãàä òàâèõ 

ñàíàëä îðóóëñàí áàéõ ¸ñòîé (Çîðèëò 1e). 


GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé ¿íäñýí á¿òöýý õýðõýí ãàðãàñàí æèøýý 






2e. Ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí áàëàíñ äàõü àëäàãäëûí õýìæýýã ãàðãàõ 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò þó îðîîä õààøàà þó áîëæ ãàðàõûã õàðóóëíà. Òåõíîëîãèéí 

êàðòûã ¿íäýñëýí îðîëò ãàðàëòûí õýìæýýã òîäîðõîéëæ, ò¿¿íèéãýý áàëàíñëóóëàõ 

çîðèëãîòîé. 

Îðæ áóé ç¿éë íü õýðýãòýé ç¿éë áîëæ ãàðàõã¿é áîë (¿éëäâýðèéí óóð ã.ì) “Àëäàãäàë” ãýæ 

¿çíý. Ýíä ýð÷èì õ¿÷íèé (äóëààí, ¿ëýýëýã, óòààíû õèé, äóòóó øàòàëòûí), áà ìàòåðèàë 

á¿òýýãäýõ¿¿íèé (óñ, õèìèéí áîäèñ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãîëîãäîë, òàñàëäëààñ ãàðàõ) àëäàãäàë 

îðíî. 

ªðòãèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàí (Çîðèëò 2d), àëäàãäëûí çàðäëûã òîîöîîëíî. Ýíý íü 

õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õ¿ðýýíä ÿìàð íººö áîëîëöîî áàéãààã èëð¿¿ëýõ áîëîìæ 

îëãîíî. 

Part 2 

Êîìïàíèéí òåõíîëîãèéí øàò äàìæëàãûí îðîëò ãàðàëòûí òàëààð áýëýí ìýäýýëýë áàãà 

áîë ýíåðãèéí áà ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãàðãàõàä óðò õóãàöàà çàðöóóëäàã. Ýíåðãè íü õàÿãäàë 

áîëîí ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã áîäâîë áàðèí òàâèí õàðàãäàõ ç¿éë áèø áîëîõîîð ýíåðãèéí 

àëäàãäëûã òîîöîõîä èë¿¿ áýðõøýýëòýé áàéäàã. 

Ñàéæðóóëàõ õóâèëáàðûã òîäîðõîéëîõ, ¿íäýñëýë ãàðãàõàä õàìãèéí ÷óõàë íü ºðòºã áà 

õýìæýýãýýð õàìãèéí èõ àëäàãäàëä ãîëëîæ àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ íü ÷óõàë. 


GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé áàëàíñ áîëîí õýðýãòýé ìàòåðèàëàà 

õýðõýí áýëäñýí æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 



27

3-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõ 

Ñîíãîæ àâñàí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

áîëîìæèéã òîäîðõîéëîõ íü ãóðàâäàõü øàòíû çîðèëò þì. 

Áèåëýãäýõ áîëîìæèéã íü 4-ð ¿å øàòàíä òîäîðõîéëîõ õóâèëáàðóóäûí æàãñààëò ãàðãàíà. 




3-ð øàòíû àæèë, øààðäàãäàõ õóãàöàà:* 

Çîðèëò 3a: Àëäàãäëûí øàëòãààíûã òîäîðõîéëîõ 

(àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã á¿ðò 0,5 ºäºð) 

Çîðèëò 3b: Áîëîìæèò õóâèëáàðûã òîäîðõîéëîõ 

(àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã á¿ðò 0,5 ºäºð) 

Çîðèëò 3c: Õóâèëáàð õýðýãæèõ áîëîìæèéã øèíæëýõ (0,5 ºäºð) 

*Òýìäýãëýë: õýí þó õèéõ, ÿìàð õóãàöàà øààðäàãäàõûã 1e-èéí ñàíàëä õýäèéíýý îðóóëñàí 

áàéõ ¸ñòîé. 3-ð ¿å øàò íü àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí òîî, àëäàãäëûí òîî òºðºë 

øàëòãààí, áîëîìæèò õóãàöàà, áàãèéí ãèø¿¿äèéí òåõíèêèéí ìýäëýã ÷àäâàð, Çîðèëò 3a-3c 

íü òóñäàà áóþó õàìòäàà õèéãäýõ çýðãýýñ õàìààð÷ 1 - 3 õîíîã áàéæ áîëíî. Æèøýýëáýë 

áàã àíõ àëäàãäëûí øàëòãààíûã ÿâæ ¿çýõ ¿åýð íýã õîíîãèéí ñåìèíàð ÿâóóëæ äàðàà íü 

áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîîä, ýöýñò íü õýðýãæèõ áîëîìæèéã øèíæëýí øàëãàæ 

áîëíî. 

3a. Àëäàãäëûí øàëòãààíûã òîäîðõîéëîõ 

Íýãýíò àëäàãäëûã òîäîðõîéëñîí áîë äàðààõ àñóóëòàíä õàðèóëàõ íü ÷óõàë: Ýäãýýð 

àëäàãäàë ÿàãààä ãàð÷ áàéíà âý? 

Áàãààñ àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí àæèëëàãñàäòàé óóëçàæ àëäàãäëûí òàëààð 

ÿðèëöàí ñàíàë ñîëèëöîõ íü àëäàãäëûí øàëòãààíûã øèíæëýõ õàìãèéí ñàéí àðãà þì. Íýã 

íü ñàìáàðò òýìäýãëýæ, áóñàä íü õàðèëöàí ÿðèëöàõ áàéäëààð ÿðèëöëàãà çîõèîæ áîëíî. 

Áîäèò øàëòãààí áóþó àñóóäëûí “¿íäñèéã” îëòîë “ÿàãààä” ãýæ àñóóõ íü ÷óõàë. Çóóõàíä 

äóòóó øàòàëò ãàðëàà ãýæ ¿çüå. ßàãààä? Çóóõíû àãààðûí ºãºëò õýò áàãà áàéæýý. ßàãààä? 

Àãààðûí õýìæ¿¿ð áóðóó çààñàí áàéíà. ßàãààä? Õýìæ¿¿ðèéã õàíãàëòã¿é çàññàí áàéíà. 

ßàãààä? Çóóõíû ìàøèí÷ çàñâàð÷èí áèø ó÷ðààñ. ßàãààä? Çóóõàíä çàñâàð õèéõ æóðàìä 

çóóõûã õýí õýðõýí çàñàõ òóõàé çààãààã¿é áàéíà. Ýíý áîë àëäàãäëûí øàëòãààíû ¿íäýñ ìºí. 

Èíãýæ áàéæ ñàÿ íýã þì àñóóäëûã øèéäâýðëýõ õóâèëáàð ãàðãàæ èðäýã. Áèäíèé æèøýýíä 

àãààðûí ºãºëòèéã íýìýãä¿¿ëýõ íü ò¿ð çóóðûí øèéäâýð (áàãà õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷èéã 

áîãèíî õóãàöààãààð õýìíýõ), õàðèí çàñâàðûí àæëûí æóðìûã ººð÷ëºõ íü óðò õóãàöààíû 

øèéäýë (èõ õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷èéã óäààí õóãàöààãààð õýìíýõ) áîëíî. 

Ñóäàëãààíû õóóäàñ 15, Ñîíãîñîí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãýýñ àëäàãäëûí øàëòãààíûã 

îëîõîä ÷èíü Çàãàñàí äèàãðàìì áà GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóäûí æèøýý òàíä 

õýðýã áîëíî. 

Part 2 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç). 


Çàãàñàí äèàãðàìì 

28 


3b. Áîëîìæèò ñîíãîëòûã òîäîðõîéëîõ õóâèëáàðóóä 

Íýãýíò àëäàãäàë ÿàãààä ãàð÷ áàéãààã ìýäñýí áîëîõîîð áèä äàðàà÷èéí àñóóäàëä îðæ 

áîëíî: ¯¿íèéã øèéäâýðëýõèéí òóëä áèä þó õèéæ ÷àäàõ âý? 

Áàãààñ àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí àæèëëàãñàäòàé óóëçàæ ÿðèëöàí ñàíàë ñîëèëöîõ 

íü áîëîìæèò øèéäýëä õ¿ðýõ õàìãèéí ñàéí àðãà þì. Øèéäë¿¿äèéã äàðààõ òºðºëä õóâààæ 

áîëíî: 

 

 

 

 

 

 

 

 

Àæ àõóéã çºâ õºòëºõ 

¯éëäâýðëýëèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ/òîíîãëîëûã øèíý÷ëýõ 

Øèíý òåõíîëîãè/òîíîãëîë 

Îðîõ ìàòåðèàëûã îðëóóëàõ 

Äàõèí àøèãëàõ 

Õýðýãöýýòýé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ 

Á¿òýýãäýõ¿¿íýý øèíý÷ëýõ 

“Øèéäëèéí êàòåãîð” äýýð äàðæ òýäãýýðèéí æèøýý, òàéëáàðûã ¿çýæ áîëíî. Áîëîìæèò 

øèéäë¿¿äèéã ãàðãàõûí òóëä Ñóäàëãààíû õóóäàñ-15-ã áàñ àøèãëàæ áîëíî. 




Ýíä “òààðóóõàí ñàíàà” ãýñýí îéëãîëò áàéõã¿é òóë õ¿í á¿ð àëü áîëîõ îëîí øèéäýë ãàðãàõûã 

äýìæèõ õýðýãòýé! Çàðèì ¿åä áîëîìæèò çóóí øèéäëýýñ ãàíöõàíûã õýðýãëýõ òîõèîëäîë ÷ 

áàéæ áîëäîã. 

Áîëîìæèò øèéäýë ãàðãàõ ººð íýã ýõ ñóðâàëæ íü Çîðèëò 2-ûí äàãóó (Ñóäàëãààíû õóóäàñ- 

14) àæëûí áàéðààð ÿâæ õèéñýí àæèãëàëòûí ä¿í, êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàòàé Çîðèëò 

1à-èéí äàãóó (Ñóäàëãààíû õóóäàñ-2) êîìïàíèé äîòîîä äàõü ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

òóõàé õèéñýí ÿðèëöëàãààñ ãàðñàí ñàíàëóóä þì. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé áîëîìæèò 

øèéäë¿¿äýý õýðõýí òîäîðõîéëñîí æèøýý. 


Øèéäëèéí êàòåãîðóóä 

3c. Õóâèëáàðóóäûã òåõíèê ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë ãàðãàõ øèíæèëãýýíä 

øèëæ àâàõ 

Áàéæ áîëîõ õóâèëáàðóóäààñ àëü íü áèåëýãäýõ áîëîìæòîéã Áàã îäîî øèíæèëæ øèéäýõ 

õýðýãòýé áîëíî. Õóâèëáàðóóäûã øèëæ ñîíãîõ õàìãèéí õÿëáàð çàì áîë òýäãýýðèéã äàðààõ 

êàòåãîðóóäûí àëü íýãýíä òàâèõ àðãà þì. ¯¿íä: 

 

 

 

Øóóä õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ õóâèëáàð. Ýíý íü òåõíèêèéí õóâüä ýíãèéí, õýðýãæ¿¿ëýõýä 

ìºíãº îðîõã¿é áóþó áàãà çýðãèéí çàðäàë ãàðàõ õóâèëáàð þì. Æèøýýëáýë, ãîîæèëòûã 

àðèëãàõ, àøèãëàëòûí æóðìûã ººð÷ëºõ, çóóõíû èë¿¿äýë àãààðûã áàãàñãàõ. 

Öààøèä øèíæëýõ øààðäëàãàòàé õóâèëáàð. Ýíý íü òåõíèêèéí õóâüä àðàé ÿðâèãòàé, 

ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áàéæ õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàð þì. Æèøýýëáýë, êîìïðåññîð ñîëèõ, 

çóóõíû ¿ëýýëãèéí äóëààíûã àøèãëàõ, öåìåíòèéí ¿éëäâýðò øîõîéã ººð ìàòåðèàëààð 

îðëóóëàõ. 

Õîæìûí ¿å øàòàíä àíõààð÷ ¿çýõ õóâèëáàð. Ýíý íü õºðºíãº îðóóëàëòûí õýò ºíäºð 

ºðòºãòýé, óðò õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëýõ, ýñâýë ¿éëäâýðèéã ñàéæðóóëàõ òºëºâëºãººíä 

õýäèéíýý òóñãàãä÷èõñàí áàéæ áîëîõ õóâèëáàð. 


29

Çîðèëò 1-ýýð óäèðäëàãàòàé õèéñýí óóëçàëòààð òàíä ÿìàð øàëãóóðààð øèëýí ñîíãîëò 

õèéõ òóõàé çààëòûã áàñ ºãºõ ¸ñòîé! 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-15-ûã õóâèëáàðûã ýðýìáëýõýä õýðýãëýæ áîëîõ áà áóñàä êîìïàíèóä 

þó õèéñýí òóõàé “Êîìïàíèé æèøýý”-íýýñ ¿ç. 




Öààøèä øèíæèëãýý õèéõ øààðäëàãàòàé õóâèëáàðûã òåõíèê, ñàíõ¿¿, áàéãàëü îð÷íû 

¿íäýñëýëýýð 4-ð ¿å øàòíû íýã õýñýã áîëãîí õýðýãæ¿¿ëíý. Øóóä õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðò 

áèåëýãäýõ áîëîìæèéí òàëààð øèíæèëãýý õèéõ øààðäëàãàã¿é áîëîâ÷, òåõíèê, ñàíõ¿¿, 

áàéãàëü îð÷íû ¿íäýñëýëèéã òýìäýãëýñýí áàéõ õýðýãòýé. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) 


4-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðûí ¿íäýñëýë ãàðãàõ øèíæèëãýý 

4 äýõü ¿å øàòíû çîðèëãî áîë òåõíèê, ñàíõ¿¿, áàéãàëü îð÷íû õóâüä áèåëýãäýõ áîëîìæòîé 

õóâèëáàðûã ÿìàð æóðìààð õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñòîéã òîäîðõîéëîõ ÿâäàë ìºí. 

4 äýõü ¿å øàòíû ãàðãàõ ìàòåðèàë íü êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà çºâøººðñºí, 

õýðýãæ¿¿ëýõýýð äýâø¿¿ëæ áóé õóâèëáàð, ò¿¿íèéãýý õýðõýí õèéõ òóõàé, ìºí õîéøèä 

õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí áèåëýãäýõã¿é õóâèëáàðûí æàãñààëò á¿õèé ñàíàë áàéõ þì. 

4-ð øàòíû àæèë, øààðäàãäàõ õóãàöàà: 

Çîðèëò 4a: Õóâèëáàðûí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý (õóãàöàà íü 

õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûí òîî, õ¿íä õÿëáàðààñ õàìààðíà)* 

Çîðèëò 4b: Õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûí áèåëýãäýõ ýðýìáý (0,5-1 ºäºð) 

Çîðèëò 4c: Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ñàíàë áýëäýõ (2-3 ºäºð) 

*Äýýä óäèðäëàãààñ áèåëýìæèéí øèíæèëãýý õèéõ äýýä õóãàöàà, ñîíãîõ õóâèëáàðûí òîî, 

òºðëèéã çààñàí áîë øèíæèëãýýã ò¿¿íòýé óÿëäóóëæ õèéíý. 

4a. Õóâèëáàðûí òåõíèê-ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý 

Áàã, ÿìàð õóâèëáàðóóä òåõíèê-ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû õóâüä õýðýãæèõ áîëîìæòîéã 

òîäîðõîéëíî. ¯¿íèéã ÿàæ õèéñýí òóõàé äîîð ¿ç¿¿ëýâ. ¯ð ä¿íã áè÷èõýä Ñóäàëãààíû 

õóóäàñ 16-ã àøèãëàæ áîëíî. 

Ýõëýýä õóâèëáàð á¿ðò õèéãäýõ àæëàà øèéäýõ ¸ñòîé. ªºðººð õýëáýë ÿìàð íýãýí õóâèëáàð 

áèåëýãäýõýýð áîë òà þó îëæ ìýäýõ ¸ñòîé âý? ãýñýí ¿ã. ¯¿íä îðîõ ç¿éëñ íü (íýìæ ìýäýõ, 

æèøýý áîëãîæ “Áèåëýõ áîëîìæèéã øèíæëýõ õýðýãñýë”-ã ¿ç): 

Òåõíèêèéí ¿íäýñëýë: øèíý òîíîãëîë, áàéðëàëûí áîëîìæ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò 

íºëººëºõ áàéäàë, øààðäàãäàõ õ¿í õ¿÷ õóãàöàà 

Ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë: õºðºíãº îðóóëàëò, àøèãëàëòûí çàðäàë, æèëèéí ºðòºã, 

õýìíýëò, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

Áàéãàëü îð÷íû ¿íäýñëýë: ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàëä 

¿ç¿¿ëýõ íºëºº, ìºí ò¿¿í÷ëýí óñíû õýðýãëýý, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí õýðýãëýý, õóóðàé 

õîã, áîõèð óñ, àãààðûí áóñàä ÿëãàðàë, øóóãèàí, ¿íýð, òîîñ. 

Äàðàà íü, õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ áóñàä øàëòãààíûã òîäîðõîéëíî. Æèøýý íü, êîìïàíèé 

õîðò ÿëãàðàë çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ èõ áàéâàë ¿íýòýé õýäèé ÷ òóõàéí õóâèëáàðûã 

30 


õýðýãæ¿¿ëýõ øàëòãààí ìºí. 

Ýöýñò íü, õóâèëáàðûí õýðýãæ¿¿ëýõýä ó÷èð÷ áîëîõ áýðõøýýëèéã áîäîëöîõ ¸ñòîé. 

Òóõàéëáàë, áîãèíî õóãàöààíä ºðòãºº òºëºõ, ºíäºð õýìíýëòòýé õóâèëáàð àòëàà õºðºíãº 

îðóóëàëò íü êîìïàíèéí õóâüä àõàäñàí áàéõ æèøýýòýé. Õÿíàõ õýìæèõ áàãàæààð ãà÷èãäâàë 

õÿíàëòûí ¿ð ä¿í ãàðãàõàä õ¿íäðýëòýé. Áàéæ áîëîõ øèéäëèéã áàñ áîäîæ îëîõûã õè÷ýý! 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ øàëòãààí, îäîîãèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

ïðàêòèê, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãò íºëººëºõ áóñàä õ¿÷èí ç¿éëèéí òàëààð óäèðäëàãûí 

ñàíààã àíõààðàëäàà àâ (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 1, 2, 3-ã ¿ç). 


Êîìïàíèé áóñàä øàëòãààí, áýðõøýýëèéí æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) 


4b. Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé õóâèëáàðûã àíãèëàõ 

Îäîî áèä ÿìàð õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîéã ìýäýæ áàéãàà áîëîõîîð àëèíûã íü 

ò¿ð¿¿íä, àëü íýãíèéã íü äàðàà íü, ÿìðûã íü ñ¿¿ëä õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñòîéã ìýä¿¿øòýé. Áàãèéí 

öóãëààí õèéæ õóâèëáàðóóäûã äàðààõ àíãèëëûí àëèíä îðóóëàõûã òîãòîîíî. ¯¿íä: 

1 - Áîãèíî õóãàöààíä áóþó íýã æèëèéí äîòîð õýðýãæèõ õóâèëáàð 

2 - Õýðýæã¿¿ëáýë çîõèõ áîëîâ÷ õóãàöàà øààðäàãäàõ õóâèëáàð 

3 - Õîéøèä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ áóþó õîæìûí ¿å øàòàíä õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàð 

Áèåëøã¿é õóâèëáàð 




Òåõíèê ýäèéí çàñãèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýýíèé ä¿í, áýðõøýýë áà áóñàä øàëòãààí 

íü õóâèëáàðóóäûã àíãèëàõ ¿íäýñ áîëíî. Ïðàêòèêò áàãèéí ãèø¿¿äèéí äóíä íýýëòòýé 

õýëýëö¿¿ëýã ÿâóóëàí õóâèëáàðóóäûã õàðüöóóëæ àíãèëäàã. Òåõíèê ýäèéí çàñãèéí áîëîí 

áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý, áýðõøýýë áà áóñàä øàëòãààíä “áàãà”, “äóíä”, “ºíäºð” ãýñýí îíîî 

ºã÷ àíãèëëûí àñóóäëûã øèéäýæ áàñ áîëíî. (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 17-ã ¿ç). 

Áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ õóâèëáàðûã (àíãèëàë 1) îäîî øèéäýõ (Ñóäàëãààíû 

õ¿ñíýãò 16-ä îðóóëàõ) ¸ñòîé: 

Õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ àæèë 

Àæëûã ã¿éöýòãýõ çîõèöóóëàõ ýçýí (êîìïàíèé àæèëëàã÷àä, ãàäíûí çºâëºõ, õàíãàã÷ 

îðñîí) 

Äóóñãàõ õóãàöàà 

Øààðäàãäàõ õ¿í, öàã 

Áóñàä 

Ýíý íü õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõàä õýðýã áîëíî. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé õýðýãæ¿¿ëýõ 

õóâèëáàðóóäàà õýðõýí àíãèëñàí æèøýý. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 16, 17) 

4c. Óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ õýðýãæ¿¿ëýõ õÿíàõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ 

Áîãèíî õóãàöààíû õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ õÿíàõàä äýýä óäèðäëàãûí äýìæëýã 

äàõèí õýðýã áîëíî. Áàãààñ õóâèëáàðûã õýðýãæã¿¿ëýõ õÿíàõ àæëûí äýýä óäèðäëàãàä 

òàíèëöóóëàõ òºëºâëºãººã äàðààõ áàéäëààð áîëîâñðóóëíà (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò18): 

 

 

Òàíèëöóóëãà 

Òîäîðõîéëñîí, ¿íäýñëýë õèéñýí, õýðýãæèõ áîëîìæòîé, õîéøèä ñóäëàõ øààðäëàãàòàé, 

õýðýãæèõ áîëîìæã¿é õóâèëáàðûí òîî 


31




 

 

 

 

Áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ õóâèëáàð: 

- Íèéò øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëò, æèëèéí õ¿ëýýãäýæ áóé çàðäàë, æèëèéí 

õýìíýëò, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

- Áàéãàëü îð÷íû íèéò ¿ð àøèã (ýð÷èì õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, ò¿¿õèé ýä/ 

õàÿãäàë) 

- Õýðýãæ¿¿ëýõ áóñàä îíö ÷óõàë øààðäëàãà 

- Õàìãèéí õ¿íä áýðõøýýë, ò¿¿íèéã øèéäýõ ñàíàë 

- Õóâèëáàð òóñ á¿ðèéí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý, õýðýãæ¿¿ëýõ 

øàëòãààí, ãàðàõ áýðõøýýëèéã îðóóëñàí õ¿ñíýãò 

Õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ áàã (õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí, çºâëëºõèéã îðîëöóóëñàí) 

Àæèëëàãñàä áîëîí óäèðäëàãàä ¿ð ä¿íã ìýäýýëæ õîëáîî áàðèõ 

Äàðààõ ç¿éëñ á¿õèé õàâñðàëò 

- Áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ õóâèëáàðûí ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-16 

- Õýðýãæ¿¿ëýõ á¿õ õóâèëáàðûã àíãèëñàí ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-17 

Äàðàà íü ýíý ãàðãàñàí ¿íäýñëýëýý äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëæ ñàíàë àâíà. 

Õýðýãæ¿¿ëýõ, ¿ð ä¿íã òîãòîîõ àæèëä ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷, çºâëºõ, ¿éë÷èëãýý 

¿ç¿¿ëýã÷ íàð õýðýãòýé áîë ãýðýý õèéæ áàòëóóëíà. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóä óäèðäëàãàä 

òàíèëöóóëàõ ñàíàëàà õýðõýí áîëîâñðóóëñàí æèøýý. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 18) 

5-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ 

Ýíý ¿å øàòíû çîðèëãî áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã à÷ õîëáîãäëûí äàðààëëààð õýðýãæ¿¿ëæ, 

¿ð ä¿íã òîîöîí îëæ ìýäñýíýý óäèðäëàãàòàé õýëýëöýõýä îðøèíî. 

5-ð ¿å øàòàíä õýðýãæñýí õóâèëáàðûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí äýýøëýëò, õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðàë, ºðòãèéí áóóðàëòûã ãàðãàæ äàðààãèéí øàòíû òóõàé óäèðäëàãàòàé 

òîõèðîëöîíî: 

5-ð øàòíû àæèëä äàðààõ ç¿éëñ îðíî: 

Çîðèëò 5a: Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ ¿ð ä¿íã òîîöîõ* 

Çîðèëò 5b: Óäèðäëàãàòàé õèéõ ä¿íãèéí õóðàë (0,5 ºäºð) 

*Ýíý àðãà õýìæýýíä ÿìàð õóãàöàà îðîõ íü õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûí òîî, ò¿¿íèé õÿëáàð 

áóþó áýðõýýñ õàìààðíà. Ýíý òóõàé øèéäâýðèéã, àæèë õýðýãæ¿¿ëýõ ¿ð ä¿íã õÿíàæ 

òîîöîõ òºëºâëºãººã óäèðäëàãààð áàòëóóëàõ ¿åä ãàðãàñàí áàéíà. 

5a. Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ ¿ð ä¿íã òîîöîõ 

Áàãààñ õýðýãæ¿¿ëæ, ¿ð ä¿íã òîîöîõ òºëºâëºãºº ãàðãàæ äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëíà. 

Õóâèëáàð òóñ á¿ðèéí ¿ð ä¿íã òîîöîõîä ñóäàëãààíû Õ¿ñíýãò-16-ã àøèãëàíà. ¯ð ä¿íãèéí 

òîîöîîíä äàðààõ ç¿éëñ îðíî: 

Ýäèéí çàñãèéí ¿ð ä¿í: íýã óäààãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë, æèëèéí 

àøèãëàëòûí /õ¿ëýýãäýæ áóé çàðäàë, æèëèéí õýìíýëò, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

Áàéãàëü îð÷íû ¿ð íºëºº: ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, áàéãàëü 

îð÷íû áóñàä ¿ð ä¿í (óñ, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí õýðýãëýý, õóóðàé õîã, áîõèð óñ, 

àãààðûí áóñàä ÿëãàðàë, øóóãèàí, ¿íýð, òîîñ) 

32 


Áóñàä ¿ð ä¿í: õóâèëáàðààñ ãàðñàí áóñàä àøèã (ä¿ðýì æóðàìä èë¿¿ íèéöýõ, ýâäðýë 

áàãàñàõ), ó÷èðñàí áýðõøýýë 

Ïðàêòèêààñ ¿çýõýä áîäèò ¿ð ä¿í íü òåõíèê ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëýýñýý áàãà çýðýã çºðºõ 

ÿâäàë èõ áàéäàã. 

¯ð ä¿íã òîäîðõîéëîõã¿éãýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñºë êîìïàíèä àøèãòàé ãýæ 

óäèðäëàãàä áàòëàõ ìàø ò¿âýãòýé. Öààøäûí òºñºëä òýäíèé äýìæëýã àâàõûí òóëä 

õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí ñàíõ¿¿ãèéí àøãèéã íîòëîõ õýðýãòýé. 

Àæèë õèéõ õóãàöààíä çàâñðûí ¿ð ä¿íã óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñäàä ìýäýýëæ áàéõ íü 

áàñ ÷óõàë áàéäàã. Òóõàéëáàë: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã íü àæèë õýðýãò ýåðýãýýð íºëººëæ öààøäûí òºñºëä äýìæëýã 

îëîõîä õýðýãòýé ãýäãèéã óäèðäëàãàä õàðóóëàõ 

Àæèëëàãñäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãýñýí õ¿÷èí ç¿òãýëèéã ¿íýëæ 

øèíý õóâèëáàð ñýäýõ óðàì ºãºõ 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóä õóâèëáàðàà 

õýðõýí õýðýãæ¿¿ëæ ¿ð ä¿íã òîäîðõîéëñîí æèøýý. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 16, Õàâñðàëò-B-ã ¿ç) 




5b. Óäèðäëàãàòàé õèéõ ä¿íãèéí õóðàë 

Áàã, óäèðäëàãà îðîëöñîí ä¿íãèéí õóðàë õèéæ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéí ýõíèé 

öèêëèéã àëáàí ¸ñîîð õààõ õýðýãòýé. Òýäýíä ¿¿ðýã õ¿ëýýëãýæ ýð÷èì õ¿÷íèé àøèãòàé 

àæèëëóóëàõ íü äàðààãèéí çîðèëãî áîëíî. 

2-4 öàãèéí óóëçàëòààð äàðààõ ç¿éëèéã õýëýëöýíý: 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí ¿ð ä¿í, ò¿¿íèéã êîìïàíèéí äîòîîäîä áîëîí ãàäàãø 

õýðõýí ìýäýýëýõ òóõàé (¿¿íèéã õýðõýí õèéõ òàëààð “Êîìïàíèé æèøýý”-íýýñ ¿ç) 

Äýýä óäèðäëàãàòàé òîõèðîëöîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã õýðõýí ÿàæ ¿ðãýëæë¿¿ëýí 

ñàéæðóóëàõ 

Õýðýãæ¿¿ëýõ íýìýëò õóâèëáàð (Çîðèëò 3b, àíãèëàë-2) 

Õîéøèä õýðýãæ¿¿¿ëýõ íýìýëò õóâèëáàð (Çîðèëò 3b, àíãèëàë-3) 

¯íýëãýý ãàðãàõ øèíý àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã (Çîðèëò 1d -èéí áàéæ áîëîõ 

àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí æàãñààëòûã ¿íäýñëýñýí) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 6 êàòåãîðûí äàãóó øààðäëàãàòàé ¿éë àæèëëàãààã 

äýýä óäèðäëàãàòàé òîõèðîëöîí êîìïàíèé õýìæýýãýýð íýãòãýæ ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãàà õýðõýí ÿâóóëàõ (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-3-ã ¿ç) 

Áîäëîãî áà àðãà 

Çîõèîí áàéãóóëàëò 

Õºø¿¿ðýã 

Ìýäýýëëèéí ñèñòåì 

Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà 

Õºðºíãº îðóóëàëò 

Èéìýýñ ýíý ä¿íãèéí õóðëûã äýýä óäèðäëàãàòàé õèéõ øèíý öèêëèéí õýñãèéí àíõíû óóëçàëò 

Çîðèëò 1a) ìàÿãààð ÷ õèéæ áàñ áîëíî. 


Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóä äýýä 

óäèðäëàãàòàé óóëçàõ ä¿íãèéí õóðëàà õýðõýí çîõèîí áàéãóóëñàí æèøýý. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 3, Õàâñðàëò-B-ã ¿ç) 


33

6-ð ¿å øàò: ¯ðãýëæë¿¿ëñýí ñàéæðóóëàëò 




6-ð øàòíû çîðèëãî êîìïàíèé ¿éëäâýðëýëèéã á¿õýëä íü õàìàðñàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéã ñèñòåìòýé ¿ðãýëæë¿¿ëýí äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõàä îðøíî. (ýäãýýð íü 

Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí õýñýã þì) 

Efficient 

Ýíý øàòàíä áîëîâñðóóëàõ ç¿éë íü êîìïàíèé äîòîîä ¿éëäâýðëýëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíò, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðóóäûí íýãòãýñýí ¿ðãýëæëýë 

þì. 

Ýíý øàò ãàíöõàí çîðèëòòîé: 

Çîðèëò 6a: Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ýð÷èì õ¿÷íèé àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë 

àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ (2-3 ºäºð) 

6a. Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ýð÷èì õ¿÷íèé àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë 

àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ 

Áàã, ä¿íãèéí õóðàë äýýð òîõèðîëöñîíû äàãóó ñàíàë áýëäýæ äýýä óäèðäëàãûí çºâøººðºë 

àâàõ õýðýãòýé. 

Ñàíàë áè÷èõýä àøèãëàõ ç¿éëñ: 

 

 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 11 - ¯íýëýìæèéí ñàíàë (öààøèä ñóäëàõààð ñîíãîæ àâñàí 

íýìýãäýë õóâèëáàðóóäûí áèåëýãäýõ áîëîìæèéã ñóäëàõ, øèíýýð ñîíãîñîí àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ¿íýëýõ) 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 18 – Õýðýãæ¿¿ëýõ, ¿ð ä¿íã òîîöîîõ ñàíàë (ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñîíãîæ àâñàí íýìýëò õóâèëáàðò) 

¯¿íýýñ ¿çýõýä ñàíàë áîëîâñðóóëàõ íü ¿íýí õýðýãòýý ¿íýëãýýíèé ñàíàë (Çîðèëò 1e), 

õýðýãæ¿¿ëýõ áà ¿ð ä¿íã òîäîðõîéëîõ ñàíàë (Çîðèëò 3c) õî¸ðûã øèíý öèêëèéí õýñýã 

áîëãîí õàìòàä íü áîëîâñðóóëíà ãýñýí ¿ã áîëæ áàéãàà þì. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûí äîòîð ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíò íýãòãýãäñýí áàéäàã. Æèøýý íü: 

 

 

 

Óðä÷èëñàí ¿íýëãýý (Çîðèëò 1c) áîëîí ¿íýëãýýíèé (2 äàõü ¿å øàò) ÷àíàð ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ÷àíàðò ìýäýãäýõ¿éö íºëººòýé 

Òîäîðõîéëñîí õóâèëáàðûí çàðèì íü ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõàä 

÷èãëýãäñýí (Çîðèëò 3b) 

Õóâèëáàðóóäûí áýðõøýýëýýñ íèëýýä íü ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí áýðõøýýë 

áàéäàã (Çîðèëò 4a) 

Èéìä ¿ð àøèãòàé ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã ººð êîìïàíèé ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ, 

ñèñòåìèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòòýé íýãòãýñíýýð ¿ðãýëæë¿¿ëñýí ñàéæðóóëàëòàä õ¿ð÷ 

áîëíî. (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-3-ààñ Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèöûã ¿ç). Æèøýý íü 

ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã áàéãàëü îð÷èí, ýð¿¿ë ìýíä, õºäºëìºð õàìãààëàë, ÷àíàð, 

ýðñäëèéí ìåíåæìåíòèéí àäèë ñèñòåìòýé íýãòãýõ õýðýãòýé. 

Áàã îäîî òóðøëàãàæñàí áîëîõîîð Àðãà÷ëàëûí õî¸ð äàõü öèêëä ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ òàëààð á¿ð èõ ç¿éëèéã òóñãàæ ÷àäíà. 

34 



Êîìïàíèé æèøýý (Õàâñðàëò A-ã ¿ç) GERIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèóä 

¿ðãýëæë¿¿ëñýí ñàéæðóóëàëòûí òàëààð õýðõýí àæèëëàñàí æèøýý. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 3, 11,18, Õàâñðàëò-B-ã ¿ç) 





35

3-ð á¿ëýã: Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð 




3-ð á¿ëýã: Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð 

Ýíý á¿ëýãò àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí öåìåíò, õèìè, êåðàìèê, ãàí, öààñíû çýðýã 5 

÷èãëýëèéí 40 ãàðóé êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðóóä, æèøýý 

ñóäàëãàà, ¿éëäâýðëýëèéí ìýäýýëëèéã ¿çýæ áîëíî. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãààñ CD-ROM áóþó âýáñàéòàä îðñîí ç¿éëèéí õóðààíãóéã ¿çýæ 

áîëíî 

CD-ROM áóþó âýáñàéòûí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õýñýãò îðîõîä äàðààõ äýëãýö ãàðíà: 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð òóñ á¿ðèéí òîäîðõîéëîëò 



GERIAP òºñëººð àæ ¿éëäâýðèéí äàðààõ 5 ñàëáàðûã àâ÷ ¿çýâ 

Öåìåíò: òºðºë á¿ðèéí öåìåíò ¿éëäâýðëýã÷èä íü èõýâ÷ëýí øîõîéí ÷óëóóíààñ êëèíêåð 

õèéõ, öààøèä öåìåíò ãàðãàõ õ¿ðòýë ¿éëäâýðëýëèéí á¿ðýí ïðîöåññ ÿâóóëäàã. Çàðèì 

êîìïàíèóä çºâõºí øîõîé ¿éëäâýðëýõ þìóó, ýñâýë êëèíêåð çàõèàëàí àâ÷ ººð ãàçàð 

öåìåíò ¿éëäâýðëýõ íü ÷ áèé. Ãàðûí àâëàãàä á¿ðýí ïðîöåññûã õàìðóóëñàí. 

Õèìè: ýíý íü õàìãèéí îëîí òºðëèéí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëäàã ñàëáàð áºãººä ýíä ðåçèí, 

õóâàíöàð, íýðýõ ïðîöåññ (Ìîíãîëä), áóäàã, ýì, áîðäîîíû ¿éëäâýð îðæ áàéíà. Ýäãýýð 

êîìïàíèéí òàëààð á¿ãäýä íü òîäîðõîéëîëò ºãºõ áîëîìæã¿é ó÷ðààñ ýíýõ¿¿ ãàðûí 

àâëàãàä çºâõºí áîðäîîíû ¿éëäâýðèéí òóõàé îðóóëëàà. 

Êåðàìèê: ïààëàí, êåðàìèê ýäëýë (àÿãà, õóë, âààð ã.ì). Ýíý òºðëèéí ¿éëäâýð íü òºðºë 

á¿ðèéí êåðàìèê ýäëýë õèéäýã òóë ãàðûí àâëàãûí êåðàìèêèéí á¿ëýãò ïààëàíãèéí 

¿éëäâýðëýëèéí òóõàé îíöãîéëîí îðóóëàâ. 

Ãàí: ãîë òºëºâ GERIAP òºñºëä õàìðàãäñàí ãàíãèéí àíõàí áà õî¸ðäîã÷ øàòíû 

¿éëäâýðèéí òàëààð îðóóëñàí áà ÿëàíãóÿà òºñºëä îðîëöîã÷ èõýíõ êîìïàíèéã òºëººëæ 

÷àäàõóéö ãàíãèéí õî¸ðäîã÷ øàòíû ¿éëäâýðèéã ãàðûí àâëàãàä ãîëëîí îðóóëëàà. 

Öààñ: ¿éëäâýðëýã÷èä íü öààñ öààñàí çóòàíãèéí, ýñõ¿ë çºâõºí öààñíû ¿éëäâýð áàéíà. 

Ãàðûí àâëàãàä öààñàí çóòàí áîëîí öààñíû ¿éëäâýðëýëèéã õî¸óëàíã îðóóëàâ. 


39

Äàðààõ ìýäýýëëèéã ñàëáàð á¿ðò ºãºâ: 

Ñàëáàðûí òîäîðõîéëîëò 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ 

¯íäñýí òîíîãëîë: ÿíç á¿ðèéí äàìæëàãàä àæèëëàäàã òîíîãëîëûí òóõàé åðºíõèé 

îéëãîëò, òýäãýýðèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãààð õàðüöóóëñàí áàéäàë 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ (õóâèëáàð, õýìæèëòèéí ä¿í îðñîí) 

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë 

Ñàëáàðóóäûí ¿éëäâýðèéí òàëààð îðóóëñàí ìýäýýëëèéí æèøýýã “Öåìåíò” á¿ëýãò 

¿ç¿¿ëýâ. 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí æèøýý: “Öåìåíò” 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð á¿ðèéí CD-ROM áóþó âýáñàéòíààñ ÿìàð ìýäýýëýë àâ÷ áîëîõ 

òóõàé öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéã æèøýý áîëãîæ ºãºâ. 

CD-ROM áóþó âýáñàéòíû àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí “Öåìåíò” äýýð äàðàõàä òà äàðààõ 

äýëãýö ãàð÷ èðýõèéã õàðíà: 



Äýëãýöèéí áàðóóí ãàð òàëä áàéãàà ñóìíóóäàä ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, æèøýý ñóäàëãàà, 

õóâèëáàðûí ¿ç¿¿ëýëò áîëîí öåìåíòèéí ¿éëäâýðò õàìààòàé õàðèëöàõ õàÿã áàéíà. Ýäãýýð 

ñóìíóóäûí òàéëáàðûã 5-ð á¿ëýãò ºãñºí. 

Ñàëáàðûí òîäîðõîéëîëò 

Ýíý õýñýãò öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéí òîâ÷ îéëãîëò ºãºõ áà ýíý ñàëáàðûí ãîë îíöëîãèéã 

öóõàñ òàíèëöóóëíà. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ 

Ýíý õýñýãò öåìåíò ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãèéí ïðîöåññ, ¿éëäâýðèéí ãîëëîõ á¿õ øàò 

äàìæëàãààð îðæ ãàð÷ áóé ç¿éëñèéã õàðóóëíà. 

40 


Öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ïðîöåññûã 1-ð çóðàãò äàðààõ ç¿éëñýýð ¿ç¿¿ëýâ: 

1. Õýðýãëýãäýæ áóé ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë rt 3 

2. Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã ïèðîïðîöåññò áýëäýõ 

3. Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã ïèðîïðîöåññò îðóóëæ Ïîðòëàíä öåìåíòèéí êëèíêåð áýëäýõ 

4. Ïîðòëàíä öåìåíòýä êëèíêåðèéã íóíòàãëàõ 

Çóðàã 1: Öåìåíò ¿éëäâýðëýõ ïðîöåññ. Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: http://www.acclimited.com 

Îëáîðëîõ: ¯íäñýí ò¿¿õèé ýä áîëîõ øîõîéí 

÷óëóóã îëáîðëîõîä í¿õ ºðºìäºõ, òýñýëãýý õèéõ 

àæèëëàãàà îðäîã. Ãàðãàñàí øîõîéí ÷óëóóãàà 

¿éëäâýð ë¿¿ ä¿¿æèíãýýð áóþó òýðãýíöðýýð 

çººäºã. Èë àðãààð îëáîðëîõ íü õºðñèéã 

ààæìààð áîõèðäóóëäãààðàà áàéãàëüä õîðòîé. 



Áóòëàõ: Øîõîéí ÷óëóóã 1 áà 2-ð øàòíû áóòëàã÷ààðîðóóëæ 

25 ìì áîëòîë íü æèæèãëýíý. Ãóðàâäàõü øàòàíä á¿ð 

ãóðèë øèã áîëòîë íü òýýðýìäýíý. Èíãýæ íóíòàãëàñàí 

øîõîéí ÷óëóóã êîíâåéåðýýð äàìæóóëàí çººæ àãóóëàõàä 

õàäãàëíà. Íóíòàã øîõîé, áîêñèò, ôåððèòèéã áóíêåðò 

õèéæ, òýíäýýñýý æèíãýýð äàéðóóëàí øààðäëàãàòàé 

õýìæýýãýýð ºãíº. 

Çóðàã 2: Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë. Àøèãëàñàí 

ìàòåðèàë: http://www.cement.org 

Áóñàä øàò äàìæëàãûí òàëààð CD-ROM áîëîí âýáñàéòàíä òaéëáàðëàâ. 

Çóðàã 3: Áóòëàõ Àøèãëàñàí 

ìàòåðèàë: http://www.cement.org 


41

¯éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ïðîöåññûí òîíîãëîëóóä 

Ýíý õýñýãò öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýëèéí ÿíç á¿ðèéí øàò äàìæëàãûí òîíîãëîëûí òóõàé 

åðºíõèé îéëãîëòûã îðóóëæ, èæèë äàìæëàãàä àæèëëàäàã ººð ººð òîíîãëîëûí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã õàðüöóóëàâ. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëñíýýð õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýðýãëýý áóóðíà. Øîõîéí ÷óëóóã øàòààõàä èõ õýìæýýíèé CO2 ÿëãàðäàã ó÷ðààñ öåìåíòèéí 

¿éëäâýð áîë õ¿ëýìæèéí õèéí ãîë ¿éëäâýðëýã÷äèéí íýã þì. Èéìýýñ õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ õóâèëáàðò êëèíêåð äýõ øîõîéí îðöûã ººð ìàòåðèàë õýðýãëýõ çàìààð 

áàãàñãàõ àñóóäëûã òóñãàæ áîëîõ þì. 

Öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæóóäûã äàðààõ 

áàéäëààð á¿ëýãëýæ áîëíî: 

Õ¿÷èí ÷àäàë àøèãëàëò 

Òîíîãëîëûã íàðèéí òîõèðóóëàõ 

Òåõíîëîãèî ñàéæðóóëàõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé òåõíîëîãè 



Õ¿÷èí ÷àäàë àøèãëàëò 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä õ¿÷èí ÷àäàë àøèãëàëò ìàø ÷óõàë. Ýíý íü íýãæ 

á¿òýýãäýõ¿¿íä îíîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé àëäàãäëûí õýñãèéã áàãàñãàäàã. Ýð÷èì 

õ¿÷íèé ºíäºð ¿ð àøèãòàé àæèëëàäàã êîìïàíèä õèéñýí ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä õ¿÷èí ÷àäàë 

àøèãëàëòûí 80 % íü ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí çàðöóóëàëòûã áóóëãàõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëñîí 

áàéíà. Ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí çàðöóóëàëò áàãà áàéõ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéí òóëä äîð õàÿæ õ¿÷èí 

÷àäëûí 90 %-èéã áàòàëãààòàé àøèãëàõ õýðýãòýé. Õ¿÷èí ÷àäëûã äýýä õýìæýýãýýð àøèãëàõ 

íü àæèëëàãñäûí õÿíàëòûí äîð ÿâàãäàíà. Èéìýýñ íýãæèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä õàìãèéí ò¿ð¿¿íä õè÷ýýõ íýã ãîë ç¿éë áîë õ¿÷èí ÷àäàë àøèãëàëòûã 

äýýøë¿¿ëæ ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí çàðöóóëàëòûã áóóðóóëàõ ÿâäàë ìºí. 

ªºð ÷èãëýëèéí áîëîìæèéí òàëààð ãàðûí àâëàãûí CD-ROM áîëîí âýáñàéòàíä îðóóëàâ. 


1. National Productivity Council- Öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèòûí òàéëàí 

2. Lawrence Berkley Laboratory-Òàéëàí 

3. India Cements Ltd, Australian Cement Institute- âýáñàéò 

42 


4-ð á¿ëýã: Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 




4-ð á¿ëýã: Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 

CDrom áóþó âýáñàéòíû Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîëûí õýñýãò îðâîë òà äîîðõ äýëãýöèéã ¿çýõ 

áîëíî. Ýíý õýñãýýñ çóóõ, âåíòèëÿòîð, õºäºëã¿¿ð çýðýã öàõèëãààí äóëààíû ÿíç á¿ðèéí 

òîíîãëîëûí òåõíèêèéí ìýäýýëýë, ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ õóâèëáàðóóä, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, 

æèøýý ñóäàëãàà, õýðýãòýé õàÿãàà àâ÷ áîëíî. Òà áàñ òºðºë á¿ðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé 

òîíîãëîëûí àøèãò àæèëëàãààíû ¿íýëãýý õèéõ õÿíàëòûí õýðýãñëèéí òóõàé îëæ ìýäýõ 

áîëíî. Ìýäýýëýë íü óíøèõ html ôàéëààð áóþó òàòàæ àâàõ pdf ôàéëààð áàéíà. 

Áàðóóí ãàð òàëûí ñóìíóóä íü àðãà÷ëàëûí 5-ð õýñýãò îðñîí òºðºë á¿ðèéí ìýäýýëëèéí 

(ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, òåõíèê õýðýãñýë, æèøýý ñóäàëãàà, õîëáîãäîõ õàÿã) ëèíê¿¿ä þì. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà- íîìíîîñ CD-ROM áóþó âýáñàéòàä îðñîí ç¿éëèéí 

õóðààíãóéã ¿çýæ áîëíî 

Öàõèëãààíû òîíîãëîë 

Öàõèëãààí òîíîãëîë ¿çýõýýñ ºìíº öàõèëãààíû òóõàé ¿íäñýí îéëãîëò àâàõ íü ÷óõàë. 

Öàõèëãààíû á¿ëãýýñ äàðààõ ìýäýýëýë àâ÷ áîëíî: 

¯íäñýí òîìü¸îíóóä, öàõèëãààíû ôàç, öàõèëãààí ¿éëäâýðëýõ, ò¿ãýýõ òóõàé åðºíõèé 

ìýäýýëýë 

Öàõèëãààíû ¿íý òîîöîîíû ìåõàíèçì 

Öàõèëãààí à÷ààëëûí ìåíåæìåíò 

Àêòèâ áà ðåàêòèâ ÷àäàë, ÷àäëûí êîýôôèöèåíò 

Òðàíñôîðìàòîð 



Öàõèëãààí òîíîãëîëóóäûã òóñ òóñàä íü á¿ëýã áîëãîæ îðóóëàâ. ¯¿íä: 

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð 

Âåíòèëÿòîð, óòàà ñîðîã÷ 

Íàñîñ, øàõóóðãûí ñèñòåì 

Ãðàäèðí 

Àãààðûí êîíäèöèîíåð, õºðãºëò 

Êîìïðåññîð, øàõñàí àãààðûí ñèñòåì 


45

Ýäãýýð á¿ëýã íü äóëààíû òîíîãëîëûí á¿ëãèéí íýãýí àäèë á¿òýöòýé: 

ßìàð òîíîãëîë áîëîõ 

Òîíîãëîëûí òºðºë 

Òîíîãëîëûí ¿íýëãýý 


Õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò, áóñàä õýðýãñýë 


Ãàð÷ãèéí äîîð ÿìàð ìýäýýëýë áàéæ áîëîõ òóõàé “Çóóõ áà õàëààãóóð”-ààð æèøýý áîëãîâ. 

4-ð á¿ëãèéí 45-ð õóóäàñ. 

Äóëààíû òîíîãëîë 

Äóëààíû òîíîãëîëîîñ ºìíº ýõíèé “Ò¿ëø áà øàòàëò” á¿ëãýýñ ò¿ëø (íåôòü, õèé, í¿¿ðñ) áà 

øàòàëòûí ïðîöåññûí òóõàé îëæ ¿çýæ áîëíî. 

Äàðààãèéí á¿ëýãò äîîðõ äóëààíû òîíîãëîëûã îðóóëàâ: 

Çóóõ, õàëààãóóð 

Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Ãàëûí õîòîë, õàòààõ êàìåð 

Õàÿãäàë äóëààíûã àøèãëàõ 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýë 

Ýäãýýð á¿ëýã íü (Ò¿ëø áà øàòàëò” á¿ëýã îðíî) äýýðõèéí àäèë á¿òýöòýé. ¯¿íä: 

ßìàð òîíîãëîë áîëîõ 

Òîíîãëîëûí òºðºë 

Òîíîãëîëûí ¿íýëãýý 



Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò, áóñàä õýðýãñýë 




Ãàð÷ãèéí äîîð ÿìàð ìýäýýëýë áàéæ áîëîõ òóõàé “Çóóõ áà õàëààãóóð”-ààð æèøýý áîëãîâ. 

4-ð á¿ëãèéí 45-ð õóóäàñ. 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñýë 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ÿíç á¿ðèéí òîíîãëîëûí àøèãëàëòûí ¿åèéí áîäèò 

ïàðàìåòðèéã õýìæèæ, òºñëèéí ïàðàìåòðòýé íü õàðüöóóëàí, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèéã òîäîðõîéëîõîä õýðýãëýíý. Ìºí ò¿¿í÷ëýí õÿíàëòûí õýìæ¿¿ðèéã 

óóð, øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã òîäîðõîéëîõ õýìæèëòýíä õýðýãëýæ áîëíî. Ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýý õèéõ ÿâöàä ãîë òºëºâ äàðààõ ïàðàìåòðèéã õÿíàäàã. ¯¿íä: 

Òîãòìîë áà õóâüñàõ ã¿éäëèéí öàõèëãààíû ¿íäñýí ïàðàìåòð: õ¿÷äýë (V), ã¿éäýë (I), 

÷àäëûí êîýôôèöèåíò, àêòèâ ÷àäàë (kW), äýýä õýðýãëýý (kVA), ðåàêòèâ ÷àäàë (kVAr), 

ýíåðãèéí õýðýãëýý (kWh), äàâòàìæ (Hz) ã.ì. 

Öàõèëãààíû áóñ áóñàä ïàðàìåòð: òåìïåðàòóð, äóëààíû óðñãàë, ðàäèàö, àãààð áà 

õèéí óðñãàë, øèíãýíèé óðñãàë, ýðãýëòèéí òîî (RPM), àãààðûí õóðä, øóóãèàí, äîðãèî, 

òîîñíû êîíöåíòðàö, óóñäàãã¿é áîäèñûí íèéò õýìæýý (TDS), pH, ÷èéãëýã, õàðüöàíãóé 

÷èéãëýã, óòààíû õèéí àíàëèç (CO 2 

, O 2 

, CO, SO x 

, NO x 

), øàòàëòûí ýôôåêò ã.ì. 

¯éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé ÿâöàä õýðýãëýãäýõ õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéí 

òàëààð Ãàðûí àâëàãûí CDrom áîëîí âýáñàéòíààñ äàðààõ ç¿éëñèéã àâ÷ áîëíî. ¯¿íä: 

46 


Öàõèëãààíû õýìæèõ õýðýãñýë 

Øàòàëòûí àíàëèçàòîð 

Òåðìîìåòð 

Ìàíîìåòð 

Óñíû çàðöóóëàëòûí õýìæ¿¿ð 

Õóðä õýìæèã÷ 

Ãîîæèëò èëð¿¿ëýã÷ 

Ëþêñìåòð 

Á¿õ õýìæèõ õýðýãñëèéã íýãòãýñýí íýã á¿ëýãò õýìæ¿¿ð á¿ðèéí òàëààð äàðààõ ìýäýýëëèéã 

îðóóëàâ: 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéí çîðèóëàëò 

Òýäãýýðèéã õààíà õýðýãëýäýã 

Õýìæ¿¿ðèéã õýðõýí àæèëëóóëàõ òóõàé 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéã õàäãàëàõ õàìãààëàõ øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý 


Ãàð÷ãèéí äîîð ÿìàð ìýäýýëýë áàéõ òóõàé “øàòàëòûí àíàëèçàòîð”-ààð æèøýý áîëãîâ. 

45-ð õóóäàñ. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë á¿ëãèéí æèøýý: Çóóõ áà õàëààãóóð 

CDrom áîëîí âýáñàéòíààñ öàõèëãààíû áîëîí äóëààíû òîíîãëîëûí òàëààð ÿìàð ìýäýýëýë 

îëæ áîëîõ òóõàé ñàíàà ºãºõèéí òóëä çóóõ áà õàëààãóóðûí á¿ëýãò æèøýý ºãºâ. 

CDrom áîëîí âýáñàéòíû ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë á¿ëãèéí “Çóóõ áà õàëààãóóð” äýýð 

äàðàõàä äàðààõ äýëãýö ãàð÷ èðíý. 

Áàðóóí ãàð òàëûí ñóìíóóä ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, æèøýý ñóäàëãàà, õàðèëöàõ õàÿã 

áîëîí çóóõ áà õàëààãóóðò õàìààòàé ëèíê¿¿äèéã ãàðãàíà. Ýäãýýð ñóìíóóäûã 5-ð õýñýãò 

òàéëáàðëàâ. 




47

Çóóõ ãýæ þó âý 

Ýíý á¿ëýãò çóóõ áà ò¿¿íèé òóñëàõ òîíîãëîëûí òóõàé òîâ÷ äóðäàâ. 

Çóóõ ãýäýã íü øàòàëòûí äóëààíûã óñàíä ºã÷ ò¿¿íèéã õàëñàí óñ áóþó óóð áîëãîõ 

çîðèóëàëòòàé áèò¿¿ ñàâ þì. Õàëóóí óñ áóþó äàðàëòòàé óóðûí äóëààíûã ¿éëäâýðëýëä 

õýðýãëýõ áîëîìæòîé. Óñ áîë äóëààíûã ¿éëäâýðëýëä äàìæóóëàõ õÿìä ¿íýòýé õýðýãñýë 

þì. Óñ áóöàëæ óóð áîëîõîä ýçýëõ¿¿í íü áàðàãöààëáàë 1600 äàõèí ºñ÷ áàðàã äàðèíû 

òýñðýëò øèã õ¿÷ ¿¿ñãýíý. Ýíý íü çóóõûã ìàø áîëãîîìæòîé õàíäâàë çîõèõ îíö àþóëòàé 

òîíîãëîëûí òîîíä îðóóëàõ øàëòãààí áîëäîã. 

Çóóõíû ñèñòåì íü: òýæýýëèéí óñíû, óóðûí, ò¿ëøíèé ñèñòåìýýñ á¿ðäíý. Òýæýýëèéí 

óñíû ñèñòåì íü óñûã çóóõàíä óóðûí õýðýãëýýíä àâòîìàòààð òîõèðóóëàí ºãíº. Çàñâàð 

¿éë÷èëãýý õèéõ ¿åä òàñàëæ çàëãàõ îëîí òºðëèéí õààëò áèé. Óóðûí ñèñòåì - çóóõàíä 

¿¿ññýí óóðûã õóðààõ õÿíàõ àæèëëàãààòàé. Óóð íü óóðûí øóãàìààð äàìæèí õýðýãëýõ 

öýãòýý õ¿ðíý. Óóðûí ñèñòåìä óóðûí äàðàëòûí õýìæ¿¿ð, òîõèðóóëàã÷èéã õýðýãëýíý. 

Ò¿ëøíèé ñèñòåì-ä ò¿ëøíýýñ äóëààí ãàðãàõàä õýðýãëýãääýã á¿õ òîíîãëîë îðíî. Ò¿ëøíèé 

ñèñòåìèéí òîíîãëîë õýðýãëýãäýæ áàéãàà ò¿ëøíèé òºðëººñ èõ õàìàààðäàã. 

Çóóõàíä ºã÷ óóð áîëãîäîã óñûã òýæýýëèéí óñ ãýíý. Òýæýýëèéí óñ õî¸ð ýõ ¿¿ñâýðòýé: 

(1) Êîíäåíñàò áóþó òåõíîëîãèéí ïðîöåññîîñ áóöàæ èðæ áàéãàà óñæñàí óóð, (2) 

Íýìýëò óñ (áîëîâñðóóëñàí ò¿¿õèé óñ) áóþó ãàäíààñ àâäàã óñ. Çóóõíû àøèãò àæèëëàãààã 

äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä óòààíû õèéí äóëààíûã ýêîíîìàéçåðò ºã÷ òýæýýëèéí óñûã 

õàëààäàã. 

STEAM TO 

PROCESS 

EXHAUST GAS 

VENT 

STACK 

Econo 

mizer 

DEAERATOR 

PUMPS 



VENT 

BLOW DOWN 

SEPARATOR 

BOILER 

BURNER 

FUEL 

Water Source 

CHEMICAL FEED 

BRINE 

SOFTENERS 

Çóðàã: Çóóõíû ãàçðûí çàð÷ìûí ñõåì 

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: ¯íäýñíèé á¿òýýìæèéí çºâëºë 

48 


Çóóõíû òºðºë 

Çóóõíû òºðºë ÿíç á¿ð. Òóõàéëáàë: õèéí õîîëîéò, óñàí õîîëîéò, õóéëìàë, áóöàëìàë 

äàâõàðãàò, àòìîñôåðèéí áóöàëìàë äàâõàðãàò, äàðàëòæóóëñàí áóöàëìàë äàâõàðãàò, 

ýðãýëòèéí áóöàëìàë äàâõàðãàò, ¿åëýí øàòààõ, òîîñðóóëàí øàòààõ, õàÿãäàë äóëààíû 

çóóõ áà õàëààãóóð ãýæ áàéäàã. 

Õèéí õîîëîéò çóóõ 

Õèéí õîîëîéò çóóõàíä óòààíû õàëóóí õèé õîîëîé äîòóóð ÿâæ õîîëîéíóóäûí çàâñðààð 

ÿâæ áóé òýæýýëèéí óñûã õàëààæ óóð áîëãîíî. Õèéí õîîëîéò çóóõ íü ãîë òºëºâ íàì áóþó 

äóíä äàðàëòûí óóð ãàðãàäàã áà õàðüöàíãóé áàãà ÷àäàëòàé (óóð ãàðãàõ ÷àäàë 12ò/ö, äàðàëò 

18 êãñ/ñì 2 õ¿ðòýë) áàéäàã. Õèéí õîîëîéò çóóõ íü øèíãýí, õèéí, õàòóó ò¿ëøýýð àæèëëàäàã 

áàéæ áîëíî. ßìàð ÷ ò¿ëøýýð àæèëëàäàã õèéí õîîëîéò çóóõûã ýäèéí çàñãèéí ¿¿äíýýñ 

багцалсан õèéöòýéãýýð ¿éëäâýðëýäýã. 

Çóðàã: Õèéí õîîëîéò çóóõûã õýñýã÷ëýí ¿ç¿¿ëñýí áàéäàë 

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: http://www.bathtram.org/tfb/tT111.htm 

Áóñàä òºðëèéí çóóõûã CDrom áîëîí âýáñàéòàíä òîäîðõîéëîí áè÷èâ. 

Çóóõíû ¿íýëãýý 

Ýíý á¿ëýãò çóóõíû (øóóä áà óðâóó áàëàíñûí àðãààð, À¯Ê-ã áîäîõ æèøýýíèé õàìò) ¿íýëãýý 

õèéõ, çóóõíû ¿ëýýëýã, çóóõíû óñ áîëîâñðóóëàëòûí òàëààð ºã¿¿ëíý. 

Çóóõíû ¿íýëãýý õèéõ 

Çóóõíû À¯Ê, óóð ãàðãàõ ÷àäâàð çýðýã ¿íýëãýýíèé ïàðàìåòð¿¿ä íü øàòàëò ìóó ÿâàãäàõ, 

õàëàõ ãàäàðãà áîõèðäîõ, àøèãëàëò çàñâàðûí ìóóãààñ áîëæ áóóðäàã. Ò¿ëø áîëîí óñíû 

÷àíàð ìóó áîë øèíý çóóõ ÷ ìóó ¿ç¿¿ëýëòòýé ãàðàõ øàëòãààí áîëíî. Çàéëñõèéæ áîëîõ 

áóþó ãàðöààã¿é áàéõ äóëààíû àëäàãäëûã äóëààíû áàëàíñûí àðãààð òîäîðõîéëæ áîëäîã. 

Çóóõíû ¿ð àøãèéí òóðøèëò õèéñíýýð çóóõíû àøèãò àæèëëàãàà õàìãèéí ñàéí áàéõ ¸ñòîé 

õýìæýýíýýñ õèð çýðýã ãàæñàí, ò¿¿íèéã çàëðóóëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ àæëûí õ¿ðýýã 

òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé. 




49

Äóëààíû áàëàíñ 

Çóóõíû øàòàëòûí ïðîöåññûã ýíåðãèéí äèàãðàììààð ä¿ðñýëæ áîëíî. Ýíý íü çóóõàíä îðæ 

áóé ò¿ëøíèé ýíåðãè õýðõýí àøèãòàé ýíåðãè áà àëäàãäàë áîëæ áóéã ãðàôèêààð ¿ç¿¿ëýõ 

àðãà þì. Ñóìíû çóçààí íü òóõàéí óðñãàë äàõü ýíåðãèéí õýìæýýã õàðóóëíà. 

Çóðàã: Çóóõíû ýíåðãèéí áàëàíñûí äèàãðàìì 

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: ¯íäýñíèé á¿òýýìæèéí çºâëºë, Áîäèò òóðøëàãà 

Äóëààíû áàëàíñ ãýäýã íü çóóõàíä îðæ áóé íèéò ýíåðãèéã çóóõíààñ ãàð÷ áóé ººð òºðëèéí 

ýíåðãèòýé òýíö¿¿ëýõ ãýñýí ¿ã þì. Óóð ¿éëäâýðëýõýä ãàðäàã àëäàãäëóóäûã äàðààõ çóðàãò 

õàðóóëàâ. 



100.0 % 

Fuel 

BOILER 

12.7 % 

8.1 % 

1.7 % 

0.3 % 

2.4 % 

1.0 % 

73.8 % 

Heat loss due to dry flue gas 

Dry Heat Flue loss Gas due Loss 

to steam in flue gas 

Heat loss due to moisture in fuel 

Heat loss due to moisture in air 

Heat loss due to unburnts in residue 

Heat loss due to radiation & other 

unaccounted loss 

Heat in Steam 

Çóðàã: Í¿¿ðñ ò¿ëäýã çóóõíààñ ãàðäàã àëäàãäàë 

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë: ¯íäýñíèé á¿òýýìæèéí çºâëºë, Áîäèò òóðøëàãà 

Ýíåðãèéí àëäàãäëûã äîòîð íü çàéëñõèéæ áîëîõ áà ãàðöààã¿é ãýæ àíãèëíà. Öýâýð 

¿éëäâýðëýë áóþó ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý íü çàéëñõèéæ áîëîõ àëäàãäëûã áóóðóóëàõ, 

ººðººð õýëáýë ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëãîòîé. Äàðààõ àëäàãëààñ çàéëñõèéæ, ýñâýë 

ò¿¿íèéã áàãàñãàæ áîëíî: 

Óòààíû õèéòýé àëäàãäàõ äóëààí: 

- Èë¿¿äýë àãààð (øàòàëòûí òåõíîëîãè, àøèãëàëò, çàñâàðààñ õàìààðóóëàí áàéæ 

áîëîõ õàìãèéí áàãà õýìæýýíä õ¿ðãýõ) 

- Óòààíû õèéí òåìïåðàòóð (çàñâàð, à÷ààëàë, øàòàëò, çóóõíû òåõíîëîãèéã 

¿íäýñëýí õàìãèéí îíîâ÷òîé õýìæýýíä õ¿ðòýë áóóðóóëàõ) 

Äóòóó øàòàëòààñ ¿íñ, øëàêòàé àëäàãäàõ äóëààí (àøèãëàëò çàñâàðûã îíîâ÷òîé 

áîëãîæ, øàòàëòûí äýâøèëòýò òåõíîëîãè õýðýãëýõ) 

50 


¯ëýýëãýýð àëäàãäàõ äóëààí (òýæýýëèéí óñûã ñàéí áîëîâñðóóëæ, êîíäåíñàòûã öèêëä 

íü áóöààõ) 

Êîíäåíñàòòàé àëäàãäàõ äóëààí (êîíäåíñàòûí äóëààíûã àëü áîëîõ èõýýð àøèãëàõ) 

Ðàäèàö, êîíâåêöèéí äóëààíû àëäàãäàë (çóóõíû äóëààëãûã ñàéæðóóëàõ) 

Ýíý á¿ëãèéí ¿ëäñýí õýñãèéã CDrom áîëîí âýáñàéòàíä îðóóëàâ. 


Ýíý á¿ëýãò øàòàëò, äóëààí äàìæóóëàëò, çàéëñõèéæ áîëîõ àëäàãäàë, òóñëàõ òîíîãëîëûí 

ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, óñíû ÷àíàð, çóóõíû ¿ëýýëýãòýé õîëáîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèéí òàëààð îðóóëàâ. 

Èéìýýñ çóóõíû ýíåðãèéí àëäàãäëûã áóðóóëæ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

áîëîìæ íü øàòàëò, äóëààí äàìæóóëàëò, çàéëñõèéæ áîëîõ àëäàãäàë, òóñëàõ òîíîãëîëûí 

ýð÷èì õ¿÷íèé ºíäºð õýðýãëýý, óñíû ÷àíàð, ¿ëýýëãèéí õýìæýýíýýñ õàìààð÷ áàéíà ãýæ 

¿çýæ áîëíî. 

Çóóõíû ñèñòåìèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèéã äàðààõ áàéäëààð 

àâ÷ ¿çýæ áîëíî. ¯¿íä: 

Óòààíû õèéí òåìïåðàòóðûã õÿíàõ 

Ýêîíîìàéçåðààð òýæýýëèéí óñûã óðä÷èëàí õàëààõ 

Øàòàëòàíä ºãºõ àãààðûã óðä÷èëàí õàëààõ 

Äóòóó øàòàëòûã àëü áîëîõîîð áàãàñãàõ 

Èë¿¿äýë àãààðûí õÿíàëò 

Ðàäèàö, êîíâåêöèéí äóëààíû àëäàãäëààñ çàéëñõèéõ 

Õºº òîðòãîîñ áîëæ ãàðàõ àëäàãäëûã áóóðóóëàõ 

Çóóõíû óóðûí äàðàëòûã áóóðóóëàõ 

Íàñîñ, âåíòèëÿòîð, óòàà ñîðîã÷èä õóâüñàõ õóðäòàé õºäºëã¿¿ð õýðýãëýõ 

Çóóõíû à÷ààëëûã õÿíàõ, òîõèðóóëàõ 

Çóóõûã çîõèñòîé õóâààðèàð àæèëëóóëàõ 

Çóóõûã øèíý÷ëýõ 

Óòààíû õèéí òåìïåðàòóðûã õÿíàõ 

Óòààíû õèéí òåìïåðàòóðûã àëü áîëîõîîð áàãà áàéëãàõ õýðýãòýé. Òýõäýý óòààíû õèéí 

òðàêòûí õàíàíä êîíäåíñàò ¿¿ñýõýýðã¿é áàéõ ¸ñòîé. ßëàíãóÿà õ¿õýð èõòýé ò¿ëøèíä 

óòààíû õèéí òåìïåðàòóð õýòýðõèé äîîãóóð áàéâàë çýâðýëò ¿¿ñãýõ àþóëòàéã ìýäýõ íü 

÷óõàë. Óòààíû õèéí òåìïåðàòóð 200°C –ààñ èõ áàéâàë óòààòàé õàÿãäàæ áóé äóëààíûã 

ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ ïîòåíöèàë áàéíà ãýñýí ¿ã. Ýíý íü áàñ äóëààí äàìæóóëàõ òîíîãëîëä õàã 

õóñàì òîãòñîí òóë öýâýðëýõ áîëñíûã ñàíóóëæ áàéãàà þì. 

Áóñàä õýñãèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæèéã CDrom áîëîí âýáñàéòàíä 

îðóóëàâ. 

Õÿíàëò òàâèõ öýã¿¿ä 



Ýíý á¿ëýãò çóóõíû ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õàìãèéí ýíãèéí øèéäë¿¿äèéã 

îðóóëàâ. 

Çóóõíû ãàäíà ¿çëýã áà ¿å ¿å õèéæ áàéõ àæëóóä 

Á¿õ íýýëõèé, ëþê, òàãíóóä àãààð îðîõîîðã¿é íÿãò õààãääàã áàéõ. 

Óòààíû õèéí ñèñòåìèéí õîëáîîñ íÿãòðóóëàãäñàí, äóëààëãà õèéñýí áàéõ. 


51

Çóóõíû ñåêö¿¿ä ñàéí äóëààëàãäñàí áàéõ. Äóëààëãà íü øààðäëàãà õàíãàæ áàéãàà 

ýñýõ? Çóóõ, õîîëîé, õàëóóí óñíû áàêíû äóëààëãà õèéñíýýñýý õîéø õýäýí æèëèéí 

äàðàà õàðàõàä õýâèéí þì øèã àòëàà ¿íýí õýðýãòýý ãîëäóó íèìãýðñýí áàéäàã. Àíõ 

äóëààëæ áàéõ ¿åä ò¿ëøíèé çàðöóóëàëò ìàø áàãà áàéñíûã ñàíà. Äóëààëãûí çóçààíûã 

øàëãàâàë ñàéí. 

Õàëààëòûí óëèðëûí ýöñýýð çóóõàíä á¿ðýí íÿãòðóóëãà õèéæ, çóíû òóðø äîòîð òàëààñ 

íü àãààð îðóóëæ õàòààõ (Çºâõºí çóí àæèëëàäàãã¿é çóóõíû õóâüä). 

Çóóõíû øèéäëèéí õýìæèëòèéí õ¿ñíýãòèéã CDrom áîëîí âýáñàéòàíä îðóóëàâ. 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò áà áóñàä õýðýãñýë 

Ýíý á¿ëýãò ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã îðóóëàâ (çóóõíû õàðàêòåðèñòèê; ºãºãäëèéí õ¿ñíýãò; 

ò¿ëøíèé øèíæèëãýýíèé õ¿ñíýãò) áîëîí áóñàä õýðýãñëèéã (çóóõíû õàðàòåðèñòèêèéã 

øàëãàõ õ¿ñíýãò; åðºíõèé çàð÷èì (ýðõèé õóðóóíû çàð÷èì); Õèéñýí, Õèéãýýã¿éã çààõ). 



Çóóõíû ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò: Çóóõíû õàðàêòåðèñòèê 

¹ Ïàðàìåòð Íýãæ Òàéëáàð 

1 Ñ¿¿ë÷èéí øèíæèëãýý 

Í¿¿ðñòºðºã÷ 

Óñòºðºã÷ 

Õ¿÷èëòºðºã÷ 

Õ¿õýð 

Àçîò 

×èéãëýã 

¯íñëýã 

õóâü 

õóâü 

õóâü 

õóâü 

õóâü 

õóâü 

õóâü 

2 Ò¿ëøíèé èë÷ ¿¿ñãýõ ÷àäàë (GCV) êêàë/êã 

3 Óòààíû õèéí äýõ õ¿÷èëòºðºã÷èéí íàéðëàãà õóâü 

4 Óòààíû õèéí òåìïåðàòóð (T f 

) 0 

C 

5 Îð÷íû òåìïåðàòóð (T a 

) 0 

C 

6 Àãààðûí ÷èéãëýã 

êã/êã õóóðàé 

àãààð 

7 ¯íñýí äýõü øàòàõ áîäèñ õóâü 

8 ¯íñíèé GCV êêàë/êã 

9 ªã÷ áóé èë¿¿äýë àãààð (EA): (O 2 

x 100)/(21 – O 2 

) õóâü 

10 

11 

12 

13 

Îíîëîîð øààðäàãäàõ àãààð (TAR) 

[11 x C + {34.5 x (H 2 

– O 2 

/8)} + 4.32 x S]/100 

ªã÷ áóé àãààðûí áîäèò æìí 

{1 + EA/100} x îíîëûí àãààð 

Õóóðàé óòààãààð àëäàãäàõ äóëààíû ýçëýõ õóâü 

{k x (T f 

– T a 

)} / õóâü CO 2 

Ýíä: k (Ñåéãåðòèéí òîãòìîë) 

= 0.65 í¿¿ðñýíä 

= 0.56 íåôòü áóþó ìàçóòàíä 

= 0.40 áàéãàëèéí õèéä 

Ò¿ëøèí äýõü H 2 

–îîñ ¿¿ññýí óñ óóðøèõàä àëäàãäàõ 

äóëààíû õóâü: [9 x H2 {584 + 0.45(T f 

– T a 

)}]/ ò¿ëøíèé GCV 

êã/êã ò¿ëø 

êã/êã ò¿ëø 

õóâü 

õóâü 

52 


¹ Ïàðàìåòð Íýãæ Òàéëáàð 

14 

15 

Ò¿ëøèí äýõü ÷èéãëýã óóðøèõàä àëäàãäàõ äóëààíû õóâü: 

[M x {584 + 0.45 x (T f 

– T a 

)}] / Ò¿ëøíèé GCV 

Àãààðûí ÷èãòýé àëäàãäàõ äóëààíû õóâü 

{AAS x ×èéãëýã x 0.45 (T f 

– T a 

) x 100} / Ò¿ëøíèé GCV 

õóâü 

õóâü 

16 

¯íñýí äýõü øàòàõ áîëèñòîé àëäàãäàõ äóëààíû õóâü 

{¯íñ x (100 – ¯.ø.á) x ¯íñíèé GCV x 100} / Ò¿ëøíèé GCV 

õóâü 

17 Íèéò àëäàãäàë õóâü 

18 À¯Ê õóâü 

Áóñàä ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò, õýðýãñëèéã CDrom áà âýáñàéòàíä îðóóëàâ. 


1. Considine, Douglas M., Energy Technology Handbook, McGraw Hill Inc, New York, 1977. 

2. Jackson, J. James, Steam Boiler Operation, Prentice-Hall Inc., New Jersey, 1980. 

3. Pincus, Leo I., Practical Boiler Water Treatment, McGraw Hill Inc., New York, 1962. 

4. Shields, Carl D., Boilers, McGraw Hill Book Company, U.S, 1961. 

5. Elonka, Jackson M., and Alex Higgins, Steam Boiler Room Questions & Answers, Third Edition 

6. Gunn, David., and Robert Horton, Industrial Boilers, Longman Scientific & Technical, New York 

7. India Energy Bus Project, Industrial Heat Generation and Distribution -NIFES Training Manual 

Issued For CEC 

8. Technical Papers, Boiler Congress-2000 Seminar, 11 & 12 January 2000 

9. Fluidised Bed Coal-Fired Boilers – Department of Coal Publications, Government of India 

10. Fluidised Combustion of Coal – A National Coal Board Report, London 

11. Steam Generation, Distribution and Utilisation by TERI, GTZ and EMC 

12. Efficient Operation of Boilers by National Productivity Council 

www.eren.doe.gov 

www.oit.doe.gov/bestpractices 

www.pcra.org 

www.energy-efficiency.gov.uk 

www.actionenergy.org.uk 

www.cia.org.uk 

www.altenergy.com 

Õýìæèëòèéí áàãàæíû ìýäýýëëèéí æèøýý: øàòàëòûí àíàëèçàòîð 

CD ROM áîëîí âýáñàéòíààñ õýìæèëòèéí áàãàæ á¿ðèéí òàëààð ÿìàð ìýäýýëýë îëæ 

áîëîõ òóõàé, ìºí øàòàëòûí ïðîöåññûí àíàëèçàòîðûí æèøýýã õýìæèëòèéí áàãàæíû 

á¿ëýãò îðóóëàâ. 

Øàòàëòûí àíàëèçàòîð 

Øàòàëòûí àíàëèçàòîð áîë øàòàëòààñ ãàð÷ áóé óòààíû õèéí á¿òöèéã õýìæèõ áàãàæ 

þì. Õààíà, þó õýìæèõýýñ õàìààð÷ õýìæèõ áàãàæàà øààðäëàãûí äàãóó òîõèðóóëæ 

àâíà. Øàòàëòûí àíàëèçàòîðûã ãîë òºëºâ óòààíû õèéí íàéðëàãàí äàõü õ¿÷èëòºðºã÷, 

í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèéã õýìæäýã áà øààðäëàãàòàé áîë ò¿¿íä ñóóëãàñàí ïðîãðàììààð ¿ð 

àøãèéã òîîöîæ áîëíî. Øàòàëòûí òºðºë á¿ðèéí àíàëèçàòîðûí òàëààð äîîð äóðäàâ: 




53

Ò¿ëøíèé ¿ð àøãèéã õýìæèõ áàãàæ: 

Ýíý áàãàæààð óòààíû õèéí òåìïåðàòóð, ò¿¿íèé íàéðëàãàí äàõü õ¿÷èëòºðºã÷èéã 

õýìæäýã. Åðäèéí ò¿ëøíèé èë÷ ¿¿ñãýõ ÷àäëûã øàòàëòûí ¿ð àøãèéã òîîöîõ 

ìèêðîïðîöåññîðò îðóóëíà. 

Ôèðàéò: 

Áàçäàã ãàð õººðãººð óòààíû õèéí ñîðüöûã ôèðàéò äîòîðõ óóñìàëä øàõàæ îðóóëíà. 

Õèìèéí óðâàë øèíãýíèé ýçýëõ¿¿íèéã ººð÷èëæ õèéí õýìæýýã òîäîðõîéëíî. 

Õ¿÷èëòºðºã÷ áà í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèéí ýçëýõ õóâèéã õóâààðüòàé çóðààñíààñ õàðíà. 



Ãàçàíàëèçàòîð: 

Ýíý áàãàæèíä CO2, CO, NOX, SOX çýðýã õèéí¿¿äèéã õýìæèõ õèìèéí 

ýëåìåíò¿¿ä ñóóëãàñàí áàéäàã. 

54 


Øàòàëòûí àíàëèçàòîðûã õýðýãëýõ 

Ýäãýýð áàãàæèéã õèéí òðàêòààð ÿâæ áóé óòààíû íàéðëàãûã òîäîðõîéëîõîä õýðýãëýäýã. 

Õèéí òðàêò ãýäýã íü çóóõíààñ ÿíäàí õ¿ðòýë óòààíû õèé äàìæóóëäàã, òýãø ºíöºãò õºíäëºí 

îãòëîëòîé, óðò øóãàì õîîëîé þì. Ýäãýýð õýìæ¿¿ðýýð èõýâ÷ëýí óòààíû õèéí òåìïåðàòóð, 

óòààíû õèéí íàéðëàãàí äàõü õ¿÷èëòºðºã÷, í¿¿ðñõ¿÷ëèéí õèéí ýçëýõ õóâèéã õýìæäýã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèò õèéõ ¿åä øàòàëòûí áàéäàë, ìºí ãàäíààñ ñèñòåìä àãààð ñîðîãäîæ 

áóé ýñýõèéã óòààíû õèéí íàéðëàãààð ìýäýæ áîëíî. 

Øàòàëòûí àíàëèçàòîðûã àæèëëóóëàõ` 

Øàòàëòûí ÿíç á¿ðèéí àíàëèçàòîðûí àæèëëàõ çàð÷èì ººð ººð áàéäàã. Á¿õ áàãàæíû 

õàéìñóóðûã õèéí òðàêòàíä ãàðãàñàí ñîðüöûí í¿õýíä øóðãóóëæ õýìæèëò õèéäýã. 

Ôèðàéòààð õýìæèæ áóé òîõèîëäîëä õèéí òðàêòààñ ñîðüöûã ãàð õººðãººð àâäàã áà èõýíõ 

áóñàä àíàëèçàòîðò óòààíû õèéã õèéí òðàêòààñ àâàõàä ñîðîõ íàñîñ õýðýãëýäýã. Ñîðóóëñàí 

õèéã õèìèéí ýëåìåíò ð¿¿ øàõàæ õóâààðüòàé çóðààñíààñ õ¿÷èëòºðºã÷ áà í¿¿ðñõ¿÷ëèéí 

õèéí íàéðëàãûã õàðíà. 

Øàòàëòûí àíàëèçàòîðòàé àæèëëàõàä àíõààðàõ ç¿éëñ 

Áàãàæèéã àæèëëóóëàõ ¿åä àíõààðàõ ç¿éëñ: 

Õýìæèëò õèéõýýñ ºìíº áàãàæàà ÿìàãò çàäãàé (öýâýð) àãààðò øàëãàí òîõèðóóëæ 

áàéõ 

Àãààðûí ø¿¿ð áºãëºðñºí ýñýõèéã øàëãàõ 

Õýìæèëòèéí ÿâöàä ñîðüöûí öýãýýñ õèé àâäàã ðåçèí ãóóðñûã òàõèéëãàæ, õîíõîéëãîæ 

áîëîõã¿é 

Ñîðüö àâñíû äàðàà õàéìñóóðûã àãààð íýâòðýõýýñ õàìãààëæ äààâóóíû ººäñººð 

îðîîõ 

Çóçààí äààâóó áýýëèé, õàð øèë, äóóëãà ìàëãàé çýðýã õàìãààëàëòûí õóâöàñ ºìññºí 

áàéõ õýðýãòýé. Òàíû àæëëàæ áóé õèé õàëóóí ãýäãèéã ñàíààðàé. 

Áàãàæèéã õýðýãëýõýýñ ºìíº àøèãëàëòûí çààâðààñ àíõààðàõ ç¿éëñèéí äýëãýðýíã¿éã 

óíøèõ 


http://www.energymanagertraining.com/energy_audit_instruments/new_energy_audit_ 

equipment.htm 




55

5-ð á¿ëýã: Áàãàæ õýðýãñýë 



Áàãàæ õýðýãñýë

5-ð á¿ëýã: Áàãàæ õýðýãñýë 

5-ð á¿ëãýýñ ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, ñóäàëãààíû áà õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò, ìýäýýëýë àâàõ 

áîëîí õàðèëöàõ õàÿã çýðýã êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä õýðýã áîëîõ 

îëîí ç¿éëèéã àâ÷ áîëíî. Ìºí ýíäýýñ Èíäîíåçèéí áàíàõà, Õÿòàä, Ñèíõàëà, Òàé, Âüåòíàì 

õýëíýý õºðâ¿¿ëñýí ìàòåðèàëûã áàñ òàòàæ àâ÷ áîëíî. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà-íîìíîîñ CD-ROM áîëîí âýáñàéòàíä îðñîí ç¿éëñèéí 

õóðààíãóéã àâ÷ áîëíî. 

Ãàðûí àâëàãûí “Áàãàæ õýðýãñýë” á¿ëýãò îðîõîä äàðààõ äýëãýö ãàðíà: 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë íü êîìïàíèéí óäèðäëàãà, àæèëëàãñäàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðóóäûã ººðòºº òîäîðõîéëæ õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷óõàë õýðýãë¿¿ð 

áîëäîã. Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãàä ºãñºí ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã ãàäíûí áàéãóóëëàãóóäûí 

õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòí¿¿ä áîëîí êîìïàíèé àæèëëàãñäûí ñóðãàëòàíä àøèãëàæ áîëîõ 

áà ìºí ººðñäèéí ñóðãàëòàíä ÷ áàñ õýðýãëýõ áîëìæòîé. 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûí ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã äàðààõ õ¿ñíýãòýíä òàéëáàðëàâ. Õîéøèä 

áîëîâñðóóëàãäàõ ñóðãàëòûí øèíý ìàòåðèàëûã ìºí ýíý ãàðûí àâëàãûí âýáñàéò 

õóâèëáàðààð (www.energyefficiencyasia.org) õèéõ áîëíî. 


59 



Õ¿ñíýãò: Ãàðûí àâëàãàä îðñîí ñóðãàëòûí ìàòåðèàë 



Ñýäýâ 

Êîìïàíèé 

ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí 


Ýð÷èì 

õ¿÷íèé 

òîíîãëîë 

60 

Àæ 

Áóñàä 

Ìàòåðèàëûí 

òºðºë 

Ñóðàõ áè÷èã 

Òàíèëöóóëãûí 

ñëàéä 

Ñóðàõ áè÷ãèéí 

á¿ëýã 

(Àðãà÷ëàëûí 

3-ð á¿ëãèéã ¿ç ) 


ñëàéä, 

èëòãýã÷èéí 

òýìäýãëýë 


á¿ëýã 




ñëàéä, 




á¿ëýã 




ñëàéä, 




á¿ëýã 




ñëàéä, 




ñëàéä 


ñëàéä 


ñëàéä áà 

ñåìèíàðûí 

æèøýý 

Òàíèëöóóëãûí àãóóëãà, ¿ðãýëæëýõ 

õóãàöàà 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí èë¿¿ ¿ð 

ä¿íä õ¿ð÷ áîëîõ 6 ¿å øàò á¿õèé àðãà÷ëàë A 

Öàõèëãààíû òîíîãëîë: 

Öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ (1 öàã) 

Õºäºëã¿¿ð (1,5 öàã) 

Âåíòèëÿòîð, óòàà ñîðîã÷ (1,5 öàã) 

Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì (1,5 öàã) 

Ãðàäèðí (1,5 öàã) 

Àãààðûí êîíäèöèîíåð áà 

õºðãºëò (1,5 öàã) 


(1,5 öàã) 

Äóëààíû òîíîãëîë: 

Ò¿ëø áà øàòàëò (1,5 öàã) 

Çóóõ áà õàëààãóóð (2,5 öàã) 

Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ (1,5 öàã) 

Ãàëûí õîòîë áà ºðëºã äóëààëãà (2,5 ö) 

Õàÿãäàë äóëààí àøèãëàõ (1 öàã) 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýë (1 öàã) 

Õýìæèëò õÿíàëòûí áàãàæ õýðýãñýë 

(1,5 öàã) 

Öåìåíò (1 öàã) 

Õèìè (áîðäîîíû ¿éëäâýð) (1 öàã) 

Êåðàìèê (ïààëàí ¿éëäâýðëýõ) (1 öàã) 

Öààñíû ¿éëäâýð (1 öàã) 

Ãàí, õàð òºìºðëºã (õî¸ðäîã÷ ãàí) (1 öàã) 

Óóð àìüñãàëûí äóëààðàë (1 öàã) 

Õ¿ëýìæèéí õèéã òîîöîõ (1 öàã) 

Öýâýð ¿éëäâýðëýë áà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí õóâèëáàðóóäûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ (4 öàã) 


Àçèéí 5 

õýëýýð 

îð÷óóëñàí 

Áèé 

Çºâõºí 

òàíèëöóóëãûí 

ñëàéä 

Çºâõºí 


ñëàéä 

Çºâõºí 


ñëàéä 

Çºâõºí 


ñëàéä 

¯ã¿é 

¯ã¿é 

¯ã¿é

Çóóõ, õàëààãóóðààð ñëàéä ¿ç¿¿ëæ òàíèëöóóëãà õèéõ æèøýýã äîîð ºãºâ. 

Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà 

GERIAP òºñºëä õàìðàãäñàí 40 ãàðóé êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààã áè÷èâ. Ýíýõ¿¿ ãàðûí 

àâëàãûã õýðýãëýã÷èä ººð ººð òºðëèéí æèøýý ñóäàëãàà ýðæ áàéæ áîëîõ òàëòàé. Èéì 

ó÷ðààñ æèøýý ñóäàëãààã äàðààõ áàéäëààð õàéæ áîëîõ þì: 

Óëñ: Áàíãëàäåø, Õÿòàä, Ýíýòõýã, Èíäîíåç, Ìîíãîë, Ôèëèïèí, Øðèëàíê, Òàéëàíä, 

Âüåòíàì 

 

 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð: öåìåíò, êåðàìèê, õèìè, ãàí, öààñíû ¿éëäâýð 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë: 

- Öàõèëãààíû òîíîãëîë (õºäºëã¿¿ð, âåíòèëÿòîð, óòàà ñîðîã÷, íàñîñ, øàõóóðãûí 

ñèñòåì, ãðàäèðí, àãààðûí êîíäèöèîíåð, õºðãºã÷, êîìïðåññîð, øàõñàí àãààðûí 

ñèñòåì) 

- Äóëààíû òîíîãëîë (çóóõ, õàëààãóóð, óóðûí øóãàì, õýðýãëýã÷èéí äóëààëãà, 

ãàëûí õîòîë, ðåôðàêòîð, õàÿãäàë äóëààí àøèãëàõ, õîñëîí ¿éëäâýðëýë) 

Æèøýý íü òà “Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð” äîòðîîñ “Öåìåíò” äýýð äàðàõàä äàðààõ äýëãýö 

ãàð÷ èðíý. Òýãýýä òà öåìåíòèéí 15 êîìïàíèé àëü íýãèéã ñîíãîæ ò¿¿íèé æèøýý ñóäàëãààíû 

ìàòåðèàëûã òàòàæ àâ÷ áîëíî. 


61 



Êîìïàíè á¿ðèéí æèøýý ñóäàëãààíû ìàòåðèàëä “êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààíû õóðààíãóé” 

áîëîí “æèøýý ñóäàëãààíû õóâèëáàðóóä” îðñîí áîëîé. Õàâñðàëò-C-ýýñ á¿õ æèøýý ñóäàëãààíû 

õóâèëáàð, õîëáîãäîõ óëñûí íýðñ, ¿éëäâýðèéí ñàëáàð, ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë, ò¿ëõ¿¿ð ¿ãñèéã 

îëæ áîëíî 



62 


Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààíû õóðààíãóéä îðñîí ìýäýýëýë 

Öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéí æèøýýã Õàâñðàëò-D-ä îðóóëàâ 

Êîìïàíèé òîäîðõîéëîëò: êîìïàíèé íýð, áàéðøèë, áàéãóóëàãäñàí îí, ýçýìøèë (ºðõèéí/ 

óëñûí/¿íäýñíèé õóâèéí/îëîí óëñûí õóâèéí), àæèëëàãñäûí òîî, á¿òýýãäýõ¿¿í, æèëèéí 

¿éëäâýðëýë áóþó ¿éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë, GERIAP-ä îðîëöîõ áîëñîí øàëòãààí 

çýðýã åðºíõèé ç¿éëñýýñ ãàäíà ñîíèðõîëòîé áóñàä ìýäýýëýë 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ: êîìïàíèé ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ïðîöåññûí ¿å øàòóóä 

Àðãà÷ëàëûã õýðýãëýõ: êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã 

êîìïàíèóäûí ïðàêòèêò àðãà÷ëàëûí ¿å øàòíû äàãóó õýðõýí õýðýãëýñýí æèøýýã òóõàéí 

êîìïàíèóä ººð ººðñäèéí îíöëîãò òîõèðóóëàí õýðýãëýíý. Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûí 3-ð á¿ëýã 

áîëîí Õàâñðàëò-À-ã ¿ç. 

Õóâèëáàð: 

Òºñºëä ñîíãîñîí àæëûí õ¿ðýý (çóóõ, õàòààõ êàìåð, âåíòèëÿòîð) 

Íèéò õóâèëáàð (1) òîäîðõîéñîí (2) õýðýãæ¿¿ëñýí (3) õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áóé (4) 

øèíæëýõ øààðäëàãàòàé (5) õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é/õýðýãæ¿¿ëýõã¿é 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí õºðºíãº îðóóëàëòûí íèéò çàðäàë, æèëèéí õýìíýëò, 

ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí íèéò ýð÷èì õ¿÷íèé áà õ¿ëýìæèéí õèéí áóóðàëò, áóñàä 

áàéãàëü îð÷èíä ýåðýãýýð íºëººëºëºõ ¿ð äàãàâàð 

Òºñºë ýõýëñýí 2003 äóóññàí 2005 îíû õîîðîíä òóõàéí ¿éëäâýðýýñ ÿëãàðàõ 

õ¿ëýìæèéí õèéí áóóðàëò (òîíí CO2) 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàð òóñ á¿ðèéí ¿ð ä¿íã òîâ÷îîëñîí õ¿ñíýãòýä îðñîí ç¿éëñ 

- Õóâèëáàðûí íýð áà àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã 

- Õóâèëáàðûí òºðºë: àæ àõóéã ¿ð àøèãòàé õºòëºõ, ¿éëäâýðèéí ìåíåæìåíòèéã 

ñàéæðóóëàõ, ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ/òîíîãëîëûã øèíý÷ëýõ, øèíý òåõíîëîãè/ 

òîíîãëîë, îðëóóëàõ ìàòåðèàë õýðýãëýõ, õýðýãòýé ìàòåðèàë ¿éëäâýðëýõ, 

á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíý÷ëýõ (3-ð á¿ëãýýñ Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûí òóõàé ¿ç) 

- Ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð ä¿í: õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë, æèëèéí õýìíýëò, ºðòãºº 

íºõºõ õóãàöàà 

- Áàéãàëü îð÷íû íºëºº: ýð÷èì õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí áóóðàëò, áóñàä ýåðýã ¿ð 

äàãàâàð 

- Òýìäýãëýë (áóñàä àøèã, äàâñàí áýðõøýýë) 

Íýìýëò ìýäýýëýë: Óëñ áóþó êîìïàíèé GERIAP òºñëèéí ¯íäýñíèé Òºâ Íýãæèéí 

äýëãýðýíã¿é õàÿã 


63 



Æèøýý ñóäàëãààíû õóâèëáàðò îðñîí ìýäýýëýë 

Æèøýýã Õàâñðàëò- E -ä îðóóëàâ 

Õóâèëáàðûí íýð: 

Õóâèëáàðûí õóðààíãóé: êîìïàíèé íýð, áàéðøèë, ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã äóðäààä, 

þó ¿çñýí, þóã õýðýãæ¿¿ëñýí, ãàðñàí ãîë ¿ð ä¿íãèéí òóõàé òîâ÷ òàéëáàðëàñàí 

Ò¿ëõ¿¿ð ¿ãñ: óëñ, ¿éëäâýðèéí ñàëáàð, ýð÷èì õ¿÷íèé ñàëáàð, áóñàä ¿ãñ 

¯çëýã: ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ ÿâöàä þó àæèãëàãäñàí (çóóõíû óòààíû õèéí 

íàéðëàãàí äàõü CO-èéí òºâøèí ºíäºð áàéãàà íü äóòóó øàòàëò ÿâàãäàæ áóéã õàðóóëæ 

áàéíà), ýíý íü þóíààñ áîëñîí (àãààðûí ºãºëò õýò áàãà áóþó í¿¿ðñíèé øèðõýã õýòýðõèé 

òîì) òàéëáàð 

Õóâèëáàð: àñóóäëûã øèéäâýðëýñýí, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëñàí õóâèëáàðûí 

äýëãýðýíã¿é òàéëáàð, õèéñýí ç¿éëèéã õàðóóëñàí çóðàã, ñõåì 

¯ð ä¿í: 

Ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð ä¿í: õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë, æèëèéí õýìíýëò, ºðòãºº íºõºí 

òºëºõ õóãàöàà 

Áàéãàëü îð÷íû íºëºº: ýð÷èì õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí áóóðàëò, áóñàä ýåðýã ¿ð 

äàãàâàð. 

Áóñàä ¿ð àøèã (àæëûí áàéðíû íºõöºë, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð ñàéæèðñàí) 

Õýìíýëòèéã õàðóóëñàí çóðàã, ñõåì, ãðàôèê, õ¿ñíýãò 

Íýìýëò ìýäýýëýë: Óëñ áóþó êîìïàíèé GERIAP òºñëèéí ¯íäýñíèé Òºâ Íýãæèéí 

äýëãýðýíã¿é õàÿã 

Òýìäýãëýë: Çàðèì ºðòºã çàðöóóëàõã¿é áóþó áàãà çàðöóóëàõ õóâèëáàðûí çºâõºí 

õóðààíãóéã îðóóëàâ 

Òåõíèê õýðýãñýë 

Êîìïàíèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé õóâèëáàðûã òîäîðõîéëîí 

õýðýãæ¿¿ëæ ¿ð ä¿íã õÿíàõàä çàðèì áàãàæ õýðýãñýë øààðäëàãàòàé. Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûí 

âýáñàéò áà CD-ROM-ä îðñîí òåõíèê õýðýãñëèéã äàðààõ õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëýâ. Òåõíèê 

õýðýãñëèéã öààøèä âýáñàéòàíä íýìæ îðóóëñààð áàéõ òóë òà äàðààõ âýáñàéòààð áàéíãà 

àéë÷èëæ áàéíà óó: www.energyefficiencyasia.org. 



64 


Õ¿ñíýãò: Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí 

àâëàãàä îðñîí òåõíèê õýðýãñýë 

Òåõíèê 

õýðýãñýë 

Ñóäàëãààíû 

õ¿ñíýãò 

Õóâèëáàðûí 

õýìæèëòèéí 


Àãóóëãà 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àðãà÷ëàë: 

Õ¿ñíýãò 1. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí øàëòãààí 

Õ¿ñíýãò 2. Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèö 

Õ¿ñíýãò 3. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõàä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñ 

Õ¿ñíýãò 4. Áàãèéí ãèø¿¿ä, òýäíèé ¿¿ðýã 

Õ¿ñíýãò 5. Êîìïàíèé åðºíõèé òàéëáàð 

Õ¿ñíýãò 6. ¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí êàðò 

Õ¿ñíýãò 7. ¯éëäâýðëýë, ÝÕ, ýõ ¿¿ñâýð ºãºãäºë 

Õ¿ñíýãò 8. ¯íäñýí òîíîãëîëûí äàíñ 

Õ¿ñíýãò 9. ¯éëäâýðëýëèéí á¿õ ïðîöåññûí ¿å 

øàòíû òóõàé ìýäýýëýë 

Õ¿ñíýãò 10. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã 

ñîíãîõ øàëãóóð 

Õ¿ñíýãò 11. Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ 

¿íýëãýýíèé ñàíàë 

Õ¿ñíýãò 12. Ñóðãàëòûí êóðñûí æàãñààëò 

Õ¿ñíýãò 13. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí 

òåõíîëîãèéí ïðîöåññûí ñõåì 

Õ¿ñíýãò 14. ¯éëäâýðëýëýýð ÿâæ õèéõ ¿çëýã 

Õ¿ñíýãò 15. Õóâèëáàð, øàëòãààíû ¿íäýñëýë 

Õ¿ñíýãò 16. Õóâèëáàðûí áîëîìæ, õÿíàõ 

õýðýãæ¿¿ëýõ 

Õ¿ñíýãò 17. Õóâèëáàðàà öýãöëýõ 

Õ¿ñíýãò 18. Äýýä óäèðäëàãàä îðóóëàõ òºñºë 


Öàõèëãààí òîíîãëîë: 

Õºäºëã¿¿ð 


Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì 





Ò¿ëø, øàòàëòûí ïîðöåññ 



Ãàëûí õîòîë, ºðëºã äóëààëãà 

Õàÿãäàë äóëààí àøèãëàõ 


Öàõèëãààí òîíîãëîë: 

Õºäºëã¿¿ð 


Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì 




Ôîðìàò 

Word doc 

Word doc 

Word doc 

Pdf 


Àçèéí 5 

õýëýýð 

îð÷óóëñàí 

Áèé 

¯ã¿é 

¯ã¿é 

Áèé 

65 




Ò¿ëø, øàòàëòûí ïîðöåññ 



Ãàëûí õîòîë, ºðëºã äóëààëãà 



Pdf 

Áèé 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð: 

Õèìè (áîðäîîíû ¿éëäâýð) (1 öàã) 

Êåðàìèê (ïààëàí ¿éëäâýðëýõ) Pulp & paper 

Ãàí, õàð òºìºðëºã (õî¸ðäîã÷ ãàí) 

Öààñíû ¿éëäâýð 

Pdf 

Áèé 

Òîîöîîíû 


 

 

 

 

 

 

Íÿãòûí õ¿ñíýãò 

Õóâèéí äóëààí 

Äàìæóóëàõ ÷àäâàð 

Óóðûí õ¿ñíýãò 

Ïñèõðîìåòðèéí êàðò 

Ò¿ëøíèé èë÷ ¿¿ñãýõ ÷àäâàð 

Pdf 

¯ã¿é 

Òåõíèêèéí 

íýð òîìü¸î 

Äóëààí öàõèëãààíû òîíîãëîëûí òåõíèêèéí íýð 

òîìü¸î, òîâ÷èëñîí ¿ãñ 

Pdf 

¯ã¿é 

Õàðèëöàõ õàÿã 

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûí âýáñàéòàíä GERIAP-ûí 9 îðíû áîëîí áóñàä îðíóóäûí õàðèëöàõ 

õàÿãèéã îðóóëàâ. ªãºãäºëä îðîõîä äàðààõ äýëãýö ãàð÷ èðíý. 

Õàðèëöàõ õàÿãèéã äàðààõ ìàÿãààð õàéæ áîëíî: 

Óëñààð íü: GERIAP-ûí 8 óëñ áà áóñàä óëñ 

Áàéãóóëëàãûí òºðëººð: ¯íäýñíèé òºð çàñàã; Ìóæ / îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãàà; Àæ 

¿éëäâýðèéí õîëáîî; Õóäàëäààíû òàíõèì; ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà; Àêàäåìè / Ýðäýì 

øèíæèëãýýíèé; Çºâëºõ / ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷; Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà; Òºðèéí áóñ 

áàéãóóëëàãà; Õýâëýë; ¯éëäâýðèéí õàíãàã÷; Áóñàä 

Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð: öåìåíò, õèìè, êåðàìèê, ãàí, öààñ, áóñàä 

Æèøýý íü òà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ ãýæ áàéãàà Èíäîíåçèéí öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýã÷ 

áîë, òàíä òóñ áîëæ ÷àäàõ Èíäîíåç äýõ çºâëºõ / ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷äèéã õàéõ. 



66 


Òàíàéõ ºãºãäºëä õàðààõàí îðîîã¿é áîë ººðèéíõºº ìýäýýëëèéã íýìæ îðóóëáàë áóñàä 

õ¿ì¿¿ñ òàíàéõûã õàéæ îëîõ áîëíî. ¯¿íèé òóëä “Áàéãóóëëàãûíõàà ìýäýýëëèéã îðóóë” 

äýýð äàðæ äàðààõ ìàÿãòûã áºãëºõ õýðýãòýé. 

Ìýäýýëëèéí ºãºãäºë 

Ãàðûí àâëàãûí âýáñàéò íü öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

ºãºãäºë ìýäýýëëèéã àãóóëíà 

ªãºãäëèéí ñàíä îðîîä òà ìýäýýëëèéã äàðààõ æóðìààð õàéæ áîëíî. ¯¿íä: 

Õàéõ: àâòîð, óëñ, ¿éëäâýð, ñàëáàð, ñýäýâ ãýõ ìýòýýð õîëáîãäîõ ò¿ëõ¿¿ð ¿ãñèéã áè÷èõ 

õýðýãòýé 

Ìýäýýëëèéí òºðºë: Á¿ãä, æèøýý ñóäàëãàà, Êóðñ/Àðãà õýìæýý, Áîäëîãî/æóðàì, Òºñºë 

/Õºòºëáºð, Íèéòëýë 

Ìýäýýëëèéí ôîðìàò: áè÷èã áàðèìò, âýáñàéò, CD-ROM 

Óëñ 

GERIAP òºñëéèí ÿâöàä ãàðãàñàí íèéòëýëèéí èõýíõ íü ýíý ºãºãäºëä îðñîí (ñîíèí, òîéì, 

ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà) áà ºãºãäëèéã ãàäíûí ìýäýýëëýýð 

áàÿæóóëñàí áîëíî. 

Òóõàéëáàë òà GERIAP òºñëººñ ººð æèøýý ñóäàëãàà ¿çýõ þì óó ýñâýë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí ñóðãàëòàíä îðîëöîõûã õ¿ñ÷ áîëíî. 


67 



Òà áàñ “øèíý ìýäýýëýë îðóóëàõ” äýýð äàðæ ºãºãäºëä øèíý ç¿éëýý äàðààõ áàéäëààð 

äýëãýðýíã¿é íýìæ áîëíî: 

Ìýäýýëëèéí íýð 

Äàðààõ õóâèëáàðóóä á¿õèé ìýäýýëëèéí òºðºë: Æèøýý ñóäàëãàà, Êóðñ/Àðãà õýìæýý, 

Áîäëîãî/Æóðàì, Òºñºë/Õºòºëáºð, Íèéòëýë, áóñàä 

Îãíîî: òàéëàíãèéí íèéòëýãäñýí îãíîî áóþó ñóðãàëòûí êóðñûí îãíîî 

Õàÿã/Àâòîð (øààðäëàãàòàé áîë): ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿çëýãèéí òàéëàíãèéí 

àâòîð, ò¿¿íèé äýëãýðýíã¿é õàÿã 

Áàéãóóëëàãà: ìýäýýëëèéí ýçýí áàéãóóëëàãûí íýð áóþó ººðººð õýëáýë ñóðãàëòûí 

êóðñ çîõèîí áàéãóóëæ áóé áàéãóóëëàãà, ýñâýë ýð÷èì õ¿÷íèé òîäîðõîé áîäëîãî 

õàðèóöñàí ÿàì 

Òîâ÷ àãóóëãà: äýýä òàë íü 200 ¿ãýýð ìýäýýëëèéí àãóóëãà, áóñàä ç¿éëèéí òóõàé 

Õàâñðàëò: ýíý ìýäýýëëèéã õààíààñ îëæ áîëîõ òóõàé, ìýäýýëýë õààíà áàéðëàæ 

áîëîõ òóõàé ìýéë õàÿãèéã âýáñàéòàíä ëèíêýýð ºãºõ áóþó ãàðûí àâëàãûí âýáñàéòàíä 

à÷ààëëàãäàõààð õàâñàðãàõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ íü îëîí êîìïàíèéí õóâüä ÿìàãò 

õ¿íäðýëòýé áàéäàã áºãººä ÿëàíãóÿà õîñëîí ¿éëäâýðëýë çýðýã òîì àñóóäëûí õóâüä á¿ð 

õ¿íä àñóóäàë áîëäîã. Èéìýýñ àðãà÷ëàëä äàðààõ ìýäýýëëèéã îðóóëàâ: 

Êîíòàêò: Õîëáîî áàðèõ õàÿãò îðñîí ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãa, ESCO-èéí æàãñààëò 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë: “Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ” òàíèëöóóëãà áîëîí 

ñåìèíàðûí æèøýý 

Ñàíõ¿¿æèëòýíä õýðýã áîëîõ âýáñàéòóóä, ÿëàíãóÿà Í¯Á-èéí áàéãàëü îð÷íû õºòºëáºð 

(UNEP), Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ âýáñàéòóóä (äîîðõûã ¿ç) 

1999 îíä UNEP õºãæèæ áàéãàà îðíóóäàä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã 

íýìýãä¿¿ëýõ 4 æèëèéí òºñºë ýõýëñýí. Èéì õºðºíãº îðóóëàëò íü ñàíõ¿¿ãèéí 

áàéãóóëëàãóóäàä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ÷óõëûã îéëãóóëñíààð öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí 

ìýðýãæèëòí¿¿äýä çýýë àâàõ ÷àäâàðòàé õºðºíãº îðóóëàëòûí ñàíàë áîëîâñðóóëàõàä 

õýðõýí òóñ áîëäãèéã õàðóóëæ áàéíà. 



Âýáñàéò òàíä äàðààõ ç¿éëñèéã ñàíàë áîëãîíî: 

Ìýäýýëýë: Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä äýëõèé 

íèéòèéí ìýäýýëýë ñîëèëöîîã ãîë õýðýãë¿¿ð áîëãîí àøèãëàõ. 

Õîëáîãäîõ ñóâàã (Link): Ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãàòàé õîëáîî òîãòîîñíîîð ýðäýì 

øèíæèëãýýíèé áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãóóä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õºðºíãº 

îðóóëàëòûí äýìæëýã àâíà. 

Õºðºíãº îðóóëàëòûí öîíõ (Window): Õºðºíãº îðóóëàëòûí áîëîìæ áà ãàð÷ áàéñàí 

àìæèëòûí òóõàé òîâ÷ ò¿¿õ 

Ñóðãàëò, òåõíèê õýðýãñýë: Îëîí óëñûí ò¿âøèíèé ò¿íø ìýðýãæèëòíèé äýìæëýãýýð 

ìýäëýã ÷àäâàðàà äýýøë¿¿ëýõ 

http://www.financingcp.org/ 

68 


Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò, Êèîòîãèéí Ïðîòîêîë áà Öýâýð 

õºãæëèéí ìåõàíèçì (CDM) 

Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò íü Àçè, Íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò 

í¿¿ðëýæ áóé àþóë þì. ßìàð ÷ áèçíåñ øóóä áóþó äàì óòãààðàà ýðñäýëòýé ó÷èð÷ áàéäàã 

áîëîâ÷ ýðñäëýýñ ãàðàõ õóâèëáàðóóäûã äýýä õýìæýýãýýð èõýñãýõ áîëîìæòîéã îéëãîõ 

¸ñòîé. 

Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòèéí òîâ÷ òàéëàí 

“Àçè Íîìõîí äàëàéí îðíû êîìïàíèóä öàã óóðûí ººð÷ëºëòèéí òàëààð ìýäâýë çîõèõ 

ç¿éëèéí òóõàé” 8 õóóäàñ òîâ÷ òàéëàíä äàðààõ òàéëáàð ºãñºí áàéíà. ¯¿íä: 

Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò, ò¿¿íä õàíäàõ áîäëîãûã îéëãîõ: óóð àìüñãàë ººð÷ëºãäºõ 

øàëòãààí, Êèîòîãèéí Ïðîòîêîë, óëñ îðíóóäûí çàñãèéí ãàçðûí õàðèóöëàãûí òóõàé 

òàéëáàð 

Àçè Íîìõîí äàëàéí àæ ¿éëäâýðèéí ýðñäýë áà áîëîìæ: êîìïàíè á¿ð óóð àìüñãàëûí 

ººð÷ëºëòºíä õýðõýí íºëººëºõ òóõàé òàéëáàð, GERIAP òºñºëä îðñîí ¿éëäâýðèéí 4 

ñàëáàðûí (öåìåíò, õèìè, öààñ, õàð òºìºðëºã áà ãàí)ýðñäýë áà áîëîìæèéí æèøýý 

Óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòºíä êîìïàíèóä õýðõýí õàíäàõ: óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòòýé 

õîëáîãäóóëæ õýðýãæ¿¿ëýí ¿ð ä¿íã òîãòìîë òîîöîõ àñóóäëûã ñòðàòåãè çîðèëãîäîî 

îðóóëàõ 

Öýâýð õºãæëèéí ìåõàíèçì (CDM) ãýæ þó áîëîõ òóõàé: CDM-èéí òóõàé òàéëáàð, 

ò¿¿íèé øàëãóóð, òîõèðîõ òºñºë, òºñëèéí öèêë 

Öàã óóðûí ººð÷ëºëò, Êèîòîãèéí Ïðîòîêîë áà CDM: ÷óõàë áàéãóóëëàãà, íèéòëýë, 

ñîíèí 

Õ¿ëýìæèéí õèéí èíäèêàòîð 

Õ¿ëýìæèéí õèéí èíäèêàòîð íü êîìïàíèé õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã òîîöîîëîõîä 

õýðýãëýãäýõ, www.uneptie.org/energy/act/ef/ghgin/. âåáñàéòíààñ îëæ áîëîõ áàãàæ þì. 

“Õ¿ëýìæèéí õèéí èíäèêàòîð: Áèçíåñèéí áà õóäàëäààíû áóñ áàéãóóëëàãóóäàä çîðèóëñàí 

õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã òîîöîîëîõ UNEP-èéí ãàðûí àâëàãàä èíäèêàòîðûí àæèëëàãààã 

òàéëáàðëàñàí áàéãàà. 

Õ¿ëýìæèéí õèéí èíäèêàòîð íü ýêñåë äýýð ¿íäýñëýãäñýí ïðîãðàìì áºãººä õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðëûã äîîðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëñíýýð òîîöîîëíî. Õ¿ëýìæèéí õèé ÿëãàðàõàä õîëáîãäîõ 

òåõíîëîãèéí ïðîöåññûí ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé (ò¿ëø, öàõèëãààíû õýðýãëýý, òýýâýð) 

ºãºãäëèéã òóñãàé õ¿ñíýãòýýð ãàðãàíà. 

Ýäãýýð ºãºãäëèéã õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí êîìïàíèé áîëîí ñòàíäàðò êîýôôèöèåíòýýð 

¿ðæ¿¿ëíý. Êîìïàíèé õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí íèéò õýìæýýã õ¿ñíýãòèéí ¿ç¿¿ëýëòèéí 

íèéëáýðýýð ãàðãàíà. 


69 



Êîìïàíèóäûí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áîãèíî õóãàöààíä òîîöîîëîõ õÿëáàðøóóëñàí 

õ¿ñíýãòèéã GERIAP òºñëèéí íýã õýñýã áîëãîæ ãàðãàâ. 

“Õ¿ëýìæèéí õèéí Ïðîòîêîë”-ûí ñàíàà÷ëàãààð Äýëõèéí òîãòâîðòîé õºãæëèéí áèçíåñèéí 

çºâëºëººñ (WBCSD) òîîöîîëîõ ñàëáàðò øèíý÷ëýë õèéæ áàéíà. Ýíý íü îëîí óëñûí õ¿ëýýí 

çºâøººðñºí àæ ¿éëäâýðèéí ÿíç á¿ðèéí ñàëáàðûí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã òîîöîîëîõ 

ïðàêòèê ãàðûí àâëàãà, òîîöîîíû õýðýãñëýýñ á¿ðäñýí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã òîîöîõ 

òàéëàãíàõ ñòàíäàðò þì. GERIAP òºñºëòýé õîëáîãäîõ ñàëáàðò õàð òºìºðëºã áà ãàí, 

õèìè (àçîòûí õ¿÷èë, àììîíèé, àäèïèíèé õ¿÷èë), öåìåíò, öààñíû ¿éëäâýð îðæ áàéíà. 

Òîîöîîíû õýðýãñýë íü äàãàëäàõ ãàðûí àâëàãà á¿õèé ýêñåëèéí õ¿ñíýãò þì. Ýëåêòðîí 

õýëáýðýýð äàðààõ ñàéòíààñ àâ÷ áîëíî: www.ghgprotocol.org/standard/tools.htm 

Àçèéí 5 õýëýíä îð÷óóëñàí ìàòåðèàë 

Äàðààõ ìýäýýëëèéã áàõàñ, õÿòàä, ñèíõàëà, òàé, âüåòíàì õýëíýý õºðâ¿¿ëñýí áà ýíýõ¿¿ 

ãàðûí àâëàãûí CD-ROM áóþó âåáñàéòíààñ pdf áóþó word document áàéäëààð òàòàæ àâ÷ 

áîëíî. 



Îð÷óóëñàí ìàòåðèàë Àãóóëãà 

1-ð á¿ëýã: Þóíààñ ýõëýõ âý 

Àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àæèëä 

îðîëöîæ áàéãàà êîìïàíèé ìåíåæåð, àæèëòàí, çàõèàëàã÷, 

Þóíààñ ýõëýõ âý õàíãàã÷, àãåíòëàã, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà, áóñàä ãàäíûí 

áàéãóóëëàãà, õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòí¿¿ä àæëàà þóíààñ 

ýõëýõ òóõàé òàéëáàð 

2-ð á¿ëýã: Ýð÷èì õ¿÷èéã õýðõýí ¿ð àøãòàé áîëãîõ òóõàé 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøèãò õ¿ðýõ 


Êîìïàíèé àðãà÷ëàëûí 

æèøýý 

Àðãà÷ëàëûí 

ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 

Àðãà÷ëàëûí 

òàíèëöóóëãûí ñëàéä 

70 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé èë¿¿ ¿ð àøèãò õ¿ðýõýä õýðýã áîëîõ 

6 ¿å øàò á¿õèé àðãà÷ëàë 

GRIAP òºñºëä îðîëöñîí 40 ãàðóé êîìïàíèä àðãà÷ëàë 

õýðýãëýñýí æèøýý 

Àðãà÷ëàëûí äààëãàâàð/¿å øàò á¿ðèéã äóóñãàõàä õýðýã 

áîëîõ ñóäàëãààíû õóóäàñ 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áîëãîí àøèãëàæ áîëîõ àðãà÷ëàëûí 



Îð÷óóëñàí ìàòåðèàë Àãóóëãà 

3-ð á¿ëýã: Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðóóä 


GERIAP-ò îðîëöñîí àæ ¿éëäâýðèéí 5 ñàëáàðûí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðûí õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò: 

Öåìåíò 

Õèìè (áîðäîîíû ¿éëäâýðëýë) 

Êåðàìèê (ïààëàíãèéí ¿éëäâýðëýë) 

Öààñ 

Ãàí-õàð òºìºðëºã (õî¸ðäîã÷ ãàí) 

GERIAP òºñºëä îðîëöñîí 40 ãàðóé ¿éëäâýðèéí: 

Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààíû õóðààíãóé: êîìïàíèé òîâ÷ 

òàéëáàð, ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ, àðãà÷ëàëûã ïðàêòèêò 

Êîìïàíèé æèøýý 

õýðýãëýñýí æèøýý, õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàð ¿ð ä¿íãèéí 

ñóäàëãàà 

òóõàé òîâ÷ 

Æèøýý ñóäàëãààíû õóâèëáàð: õèéñýí ¿çëýãèéí òîéì, 

õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàð, ãîë ¿ð ä¿í, íýìýëò ìýäýýëýë 

àâàõ õàÿã 

4-ð á¿ëýã: ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 


õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò 

Ýð÷èì õ¿÷íèé 

òîíîãëîëûí 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðûí 

õýìæèëòèéí õ¿ñíýãò: 

Öàõèëãààí òîíîãëîë (õºäºëã¿¿ð, âåíòèëÿòîð, óòàà 

ñîðîã÷, íàñîñ, ãðàäèðí, àãààðûí êîíäèöèîíåð, õºðãºã÷, 

êîìðåññîð, øàõñàí àãààðûí ñèñòåì) 

Äóëààíû òîíîãëîë (çóóõ, õàëààãóóð, óóð äàìæóóëàõ 

õýðýãëýõ òîíîãëîë, ãàëûí õîòîë, ºðëºã äóëààëãà, 

õàÿãäàë äóëààí àøèãëàõ, õîñëîí ¿éëäâýðëýë) 

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëä õýðýãëýãäýõ ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 

á¿ðèéí òàíèëöóóëãûí ñëàéä 

Öàõèëãààí äóëààíû òîíîãëîëûí òîâ÷èëñîí íýð, òåõíèêèéí 

Òåõíèêèéí íýð òîìü¸î 

íýð òîìü¸î 

5-ð á¿ëýã: Áàãàæ õýðýãñýë (1-4-ð õýñýãò ãàðñàí áàãàæ õýðýãñëèéí îð÷óóëãà) 

GERIAP òºñºë 

GERIAP òºñºë, òºñëèéí ò¿íø íàðûí òóõàé òàéëáàð 

Ãàðûí àâëàãûí 

òîâõèìîë 

Ãàðûí àâëàãûí íèéòëýë 


71 



A. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë 

õýðýãëýñýí êîìïàíèé æèøýý 

1-ð ¿å øàò: Òºëºâëºëò, çîõèîí áàéãóóëàëò 

A. ÕÀÂÑÐÀËÒ 

1a. Äýýä óäèðäëàãàòàé õèéõ óóëçàëò 

TK Chemical Complex ÕÕÊ (Öààñ, Áàíãëàäåø) 

Öýâýð ¿éëäâýðëýë, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ àñóóäàë ýíý ¿éëäâýðò ºìíº íü 

ÿðèãäàæ áàéãààã¿é ó÷èð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéã ýõë¿¿ëýõ òóõàé äýýä óäèðäëàãàä 

îéëãóóëàõàä áýðõøýýëòýé áàéâ. “Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã” íü íèëýýä ò¿ãýýìýë îéëãîëò 

áºãººä àëèâàà áàéãóóëëàãûí äýýä óäèðäëàãà ýíä áàéãàëü îð÷íû àñóóäëààñ ãàäíà 

ìºíãºíèé òàëààð áàñ õîëáîîòîé áàéäàã. 

Ñóð÷ ìýäñýí ç¿éëñ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã ãýäýã îéëãîëò íü äýýä óäèðäëàãàä óãààñàà 

ìýäýãäýæ áàéäàã òóë òýä ¿¿íòýé ÿìàð íýã áàéäëààð õîëáîîòîé áàéäàã. 

Urea Fertilizer Factory ÕÕÊ (Õèìè, Áàíãëàäåø) 

Êîìïàíèé óäèðäëàãàòàé õèéñýí àíõíû óóëçàëòààñ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíä íºëººëºõ 

õ¿íäðýëòýé áà äàâóó òàëóóä òîäîðõîé áîëñîí áºãººä ýäãýýðèéã äîîð îðóóëàâ. ¯¿íä: 

Õ¿íäðýëòýé òàë: ¿éëäâýð õóó÷èðñàí, õºðºíãèéí õîìñäîëòîé, ýð÷èì õ¿÷íèé ºðòºã 

áàãà, óëñûí ¿éëäâýð íü õóâèéí ¿éëäâýðèéã áîäâîë çàðäëàà áóóðóóëàõ ýäèéí çàñãèéí 

õºø¿¿ðýã ñóë, øèéäâýð ãàðãàõäàà óäààí áàéãàà òóë ¿éëäâýðëýëèéí íàéäâàðòàé 

 

îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. 

Äàâóó òàë: ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññèéí çóðàã òºñºëòýé, ¿éëäâýðèéí ìýðãýæèëòíèé 

áàãòàé, àæëûí áàéðààð ÿâàõ àæèëä äýìæëýã ¿ç¿¿ëäýã, àæèëëàãñäûí ºðòºã õÿìä. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãàòàé õèéõ àíõíû óóëçàëò íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ àæëûã 

õºíãºâ÷ëºõ áóþó õ¿íäð¿¿ëýõ ÿìàð õ¿÷èí ç¿éëñ áàéãààã îéëãîõîä õýðýãòýé áºãººä ¿¿íèéã 

òºëºâëºëòèéí ¿åä ¿íýëãýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãàòàé 

áàéæ áîëíî. 

Abul Khair Steel Products ÕÕÊ (Ãàí, Áàíãëàäåø) 

Äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèöûã ãàðãàõàä êîìïàíè 

ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí áàéãàëü îð÷íû òàëààð òîäîðõîé ñàíàë ñàíàà÷ëàãà äýâø¿¿ëæ 

áàéâ. Ýäãýýðèéí çàðèìûã áàéãàëü îð÷íû åðºíõèé ìåíåæìåíòèéã áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð 

óäèðäëàãàä çîðèóëæ ãàðãàñàí áà äîîðõ ç¿éëñèéã áóé áîëãîõ àæèë áàñ îðæýý. ¯¿íä: 

Çîðèëãî áîëîí çîðèëòûã íü òîäîðõîé òóñãàæ, õ¿ëýýõ ¿¿ðãèéã òîäîðõîé çààæ õîëáîãäîõ 

áè÷èã áàðèìòûã ñàéí á¿ðä¿¿ëñýí ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû áîäëîãî, 

Ýð÷èì õ¿÷ áîëîí áàéãàëü îð÷íû òàëààð õàðèóöàõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîé çààñàí 

êîìïàíèé àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü, 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ ñàíàë ñàíàà÷ëàãûã õýðýãæ¿¿ëæ ¿éëäâýðëýëèéí 

àæèëëàãñäàä çîõèõ ¸ñíû ìýäëýã áîëîâñðîë îëãîõ, òýäíèéã óðàìøóóëàí äýìæèõ, 

Äýýä óäèðäëàãûã ìýäýýëëýýð õàíãàõ õÿíàëò ìýäýýëëèéí ñèñòåìòýé áàéõ, 

 

 

Õºðñíèé áà ã¿íèé óñûã áîõèðäëîîñ õàìãààëàõ ñàéí àðãà÷ëàëòàé áàéõ, 

Èðýýä¿éä ISO14001-ýýð áàòàëãààæèõ áîëîëöîîòîé áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí 

ñèñòåì áîëîâñðóóëàõ. 

Ìýäýæ àâñàí ç¿éë: äýýä óäèðäëàãàòàé õèéõ óóëçàëò íü ýð÷èì õ¿÷íèé õýòèéí òºëºâººñ 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæëûã öààøèä ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÿâóóëàõàä õýðýãòýé 

ç¿éëñèéã òîäðóóëàõàä àøèãòàé áàéäàã. 

Anhui Tian Du Paper ÕÕÊ (Öààñ, Õÿòàä óëñ) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã çîõèöóóëàõ òàëààð òóõàéí êîìïàíè ÷óõàì þó õèéæ áàéãààã 

õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòí¿¿ä äýýä óäèðäëàãàòàé õàìòðàí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

ìàòðèöûí äàãóó ãàðãàâ. ¯éëäâýðèéí óäèðäëàãà àæèë÷äûíõàà ñóðãàëòàíä èõ àíõààðàë 

Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà 75


òàâüäàã þì áàéíà. Êîìïàíè ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéíõºº äàãóó àæèë÷äàà àìðàëòòàé áàéõ 

¿åýð íü (òóõàéëáàë öàõèëãààíû èíæåíåðèéí òàëààð) øèíý òåõíîëîãè (òóõàéëáàë õîñëîí 

¿éëäâýðëýë) íýâòð¿¿ëýõèéí ºìíº ìºí ñòàíöûã àæèëëóóëàõûí ºìíº (ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí òàëààð) ñóðãàëò ÿâóóëäàã. Èõ ñóðãóóëü, ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýíã¿¿äýýñ 

ìýðãýæèëòýí óðüæ ñòàíöûí àøèãëàëòûí òàëààð õèéõ ñóðãàëòûã óäèðäóóëäàã áà 

ñóðãàëòàíä øààðäëàãàòàé á¿õ àæèëëàãñäûã õàìðóóëæ øèíýýð ñóðñàí ìýäëýã, ÷àäâàðûã 

íü øàëãàäàã áàéíà. Æ/íü: 2004 îíû 8-ð ñàðä Òÿíæèíû øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí èõ 

ñóðãóóëèéí ãóðâàí áàãø àæèë òàðñíû äàðàà á¿òýí õàãàñ öàãèéí õóãàöààãààð 6 ñàðûí 

òóðø ¿éëäâýðèéí àæèë÷äàä Õÿòàä óëñ áîëîí äýëõèéí öààñ õèéõ àðãà áàðèë, òåõíèê, 

òåõíîëîãèéí òàëààð õè÷ýýë çààæýý. 

Îëæ ìýäñýí ç¿éë: Øèíýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàëã¿éãýýð 

îäîîãèéí àøèãëàæ áàéãàà ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã ñóðãàëòàíä àøèãëàõ áîëîìæòîé. 

Indocement (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé ìåíåæìåíò ÿâóóëàõ òàëààð îëîí øèíý ç¿éë ìýäýæ 

àâñàí òóë ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí áîäëîãîî èæ á¿ðýí áàÿæóóëñàí. Ýäãýýðèéí çàðèì 

òîìîîõíûã íü äîîð îðóóëàâ. ¯¿íä: 

Áàéãàëü îð÷íû òàëààð ÿìàð íýãýí àñóóäàëã¿é áîëñîí áà õàðèí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ òóõàéä Õåéäåëáåðã öåìåíòèéí ãðóïïûí èõýíõ õóâüöàà 

ýçýìøèã÷èä øàõàëò ¿ç¿¿ëñýí, 

ISO 9001 èòãýìæëýãäñýí ÷àíàðûí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì, ISO 14001 áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì áîëîí ISO 17025 ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí òºëºâëºãºº 

ãàðãàñàí, 

Îð÷èí ¿åèéí 11-ð ¿éëäâýðò ìàø íàðèéí á¿òýöòýé, ñ¿ëæýýãýýð àæèëëàäàã áîäèò 

ìýäýýëëèéí ñèñòåì àøèãëàäàã áà öààøèä áóñàä ¿éëäâýð¿¿äýä ýíý ñèñòåìèéã 

ºðãºòãºí àøèãëàíà. Ýíý ñèñòåìèéã êëèíêåð ¿éëäâýðëýë, îð÷èíä õàÿãäàæ áóé õèéí 

ÿëãàðëûí õýìæýý, SO Õ 

áà NÎ Õ 

-ä íîîãäîõ öàõèëãààí, äóëààíû õóâèéí çàðöóóëàëòûã 

 

õÿíàõ, òîîöîõîä àøèãëàäàã, 

Íèéãýì õàìò îëíû òóõàéí ¿éëäâýðò õàíäàõ õàíäëàãàä õèéäýã ñóäàëãàà íü òóõàéí 

êîìïàíèé ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í, àðä èðãýäýýñ áàéãàëü îð÷íû àñóóäàëä ºã÷ áàéãàà 

¿íýëãýýíèé èíäåêñèéã õàðóóëñàí ¿ç¿¿ëýëò þì. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòýä èæ á¿ðíýýð õàíäàõ òàëààð èõ àìæèëò îëñîí 

áºãººä ýíý íü ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã àæèëòòàé õèéæ öààøèä ñàéæðóóëàõ 

¿íäýñ áîëæ áàéíà. 

PT Semen Padang (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

GERIAP òºñëèéí ÿâöàä äýýä óäèðäëàãà BPPT (Èíäîíåçèéí òºñºëä ãàäíûí áàéãóóëëàãààñ 

õàìòðàí àæèëëàäàã õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòí¿¿ä) áàã áîëîí îëîí óëñûí çºâëºõèéã èðýõ 

á¿ðò óóëçàæ áàéëàà. Ýíý íü ¿éëäâýðèéí óäèðäëàãà òºñºë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

àñóóäëûã èõ ñîíèðõîí àíõààð÷ áàéãààãèéí íýã èëðýë áºãººä áàãèéí àæèëä óðàì çîðèã 

ºã÷ áàéãàà õýðýã þì. 

Ñóð÷ ìýäñýí ç¿éëñ: Áàã äýýä óäèðäëàãàòàé áàéíãà óóëçàõ áîëîëöîîòîé áàéñàí íü àæèëä 

íýí ÷óõàë ò¿ëõýö áîëæ áàéëàà. 

Holcim Bulacan (Öåìåíò, Ôèëèïèí) 

Òóñ êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ISO 14001 ãýð÷èëãýý àâàõ 

çîðèëãîòîé àæèëëàæ áóé òóë äýýä óäèðäëàãà íü GERIAP òºñëèéí õ¿ðýýíä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýýã áàòàëãààæóóëàõ õ¿ñýëòýé áàéâ. Äýýä óäèðäëàãà áà õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòíèé 

õàìòàðñàí óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëæ, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òóõàé áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøèã, áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí àñóóäëûã äîîð ¿ç¿¿ëñýí áàéäëààð òàéëáàðëàâ. 

76 



Dankotuwa (Êåðàìèê, Øðè Ëàíê) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã ¿ëýìæ õýìæýýãýýð áóóðóóëàõ 

õóâèëáàðò òóñ êîìïàíè ãàðãàæ ÷àäàõààðã¿é èõ õýìæýýíèé õºðºíãº øààðäëàãàòàé ãýæ 

óäèðäëàãà íü ¿çäýã. Èéìýýñ äýýä óäèðäëàãà Öýâýð Õºãæëèéí Ìåõàíèçìûí (ÖÕÌ) õ¿ðýýíä 

õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ òåõíèê-ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë (ÒÝÇ¯) õèéõ 

àæëûã àâ÷ ¿çýõ ñîíèðõîëòîé áàéãààãàà èëýðõèéëñýí. Ãýõäýý GERIAP òºñºë áèçíåñèéã 

óòãà ó÷èðòàé áîëãîõ õóâèëáàðóóäàä àíõààðëàà õàíäóóëæ áàéãàà áà ýäãýýðèéã ÖÕÌ-èéí 

òºñºëä îðóóëæ áîëîõã¿é áºãººä õàðèí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã õÿíàõ áîëîëöîîòîé áîëæ 

áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãà òºñëººñ þó õ¿ëýýæ áîëîõ òàëààð á¿ð ýõíýýñ íü ìàø òîäîðõîé 

õàíäàõ õýðýãòýé. 

Holcim Lanka Cement (Öåìåíò, Øðè Ëàíê) 

Õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýí, êîìïàíèé áàéãàëü îð÷íû ìåíåæåð áîëîí äýýä óäèðäëàãûí 

õîîðîíä áîëñîí àíõíû óóëçàëòûí ÿâöàä òóñ êîìïàíèé ¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã äîîð äóðüäñàí ç¿éë¿¿äýä òóëãóóðëàí ñîíãîõ õýðýãòýéã õàðóóëæ 

áàéíà. 

¯¿íä: 

Òóõàéí êîìïàíèé õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ òºñë¿¿äèéã ñóäàëñàí 

áàéäàë, 

Õîëöèì öåìåíò ÕÕÊ ãàäíààñ ìýðãýæèëòýí áîëîí áóñàä ç¿éëñèéã îðóóëæ àøèãëàæ 

 

áîëîõ õýñýã, 

CP-EE õóâèëáàðóóäûí çàðäàë õàìãèéí õÿìä áàéæ áîëîõ, ìºí ºðòãºº íºõºí òºëºõ 

õóãàöàà íü áîãèíî áàéõ áà êîìïàíè èðýõ æèëä õ¿ëýìæèéí õèéí áóñàä òºñë¿¿äýä 

èõýýõýí õýìæýýíèé ìºíãº àìëàñàí áàéõ, 

Ñóðãàìæ: Ýíä äýýä óäèðäëàãàòàé õèéñýí àíõíû óóëçàëò õèð çýðýã ÷óõàë áàéñíûã õàðóóëæ 

áàéíà. Ó÷èð íü äýýä óäèðäëàãà àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõîä à÷ õîëáîãäîë ºã÷ 

áîëîõ þì. Èéíõ¿¿ äýýä óäèðäëàãà íü ýð÷èì õ¿÷íèé íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ ñàíàëûã 

áàòàëæ òºñëèéã äóóñòàë íü äýìæñýí õýâýýð áàéíà. 

Medigloves ÕÕÊ (Õèìè, Òàéëàíä) 

GERIAP òºñëèéã ýõýëæ áàéõ ¿åä êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõàà àìëàæ áàéñàí. Òºñëèéí ÿâöàä ¿éëäâýðèéí áàã õºíäëºíãèéí ìýðýãæèëòýíòýé 

õàìòðàí èæ á¿ðýí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ äýýä óäèðäëàãàä èòãýë îëæ àâñàí áà òýäíèéã èõýýð 

äýìæäýã áîëñîí òóë êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷èéã àëü áîëîõîîð õýìíýäýã áîëæ õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðàë îãöîì áóóð÷ ìºíãº õýìíýñýí áºãººä ýíý íü òóñ êîìïàíèä òºñºë àìæèëòòàé 

õýðýãæèõýä èõ òîì õóâü íýìýð áîëîâ. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãûí àìëàëò, äýìæëýã áà èòãýë íü àëèâàà õóâèëáàðûã àìæèëòòàé 

¿íýëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõýä ãîë õºø¿¿ðýã áîëæ ºã÷ áàéíà. 


77


Siam White Cement Company (SWCC) ÕÕÊ (Öåìåíò, Òàéëàíä) 

Òóñ êîìïàíè TISTR-ò õàíäñàí. TISTR íü Òàéëàíäûí GERIAP òºñºëä îðîõ çîðèëãî á¿õèé òóñëàí 

ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãà þì. Ýíý òóõàé äýýä óäèðäëàãûí áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòýä òóñãàñàí 

áºãººä òýä áàéãàëü îð÷íû àæëûí ã¿éöýòãýëèéã öààøèä ñàéæðóóëàõ á¿õèé ë áîëîëöîîãîî 

àøèãëàõûã õè÷ýýæ áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòýýðýý àìæèëò îëñîí êîìïàíèóäûí äýýä óäèðäëàãà 

öààøèä ñàéæðàõ áîëîëöîî ÿìàãò áàéõ ¸ñòîé ãýæ ¿çäýã ó÷ðààñ ãàäíûí òºñºëä îðîëöîõ 

àæèë íýýëòòýé áàéäàã. 

Õýä õýäýí êîìïàíè: 

Ýíý õàâñàðãàñàí ìàòðèöàä 2 êîìïàíèé ¿ð ä¿íä äîîðõ õàðüöóóëàëò õèéñýí áàéíà. ¯¿íä: (a) 

¿íäýñòýí äàìæñàí êîìïàíè (b) ãýð á¿ëýýðýý ýçýìøäýã êîìïàíè. ¯íäýñòýí äàìæñàí êîìïàíè íü 

îëîí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã ñèñòåìòýé áàéäàã. (= áîäëîãî/ñèñòåì çîõèîí áàéãóóëàëò, 

ìýäýýëëèéí ñèñòåì áîëîí õºðºíãº îðóóëàëòààð ºíäºð ¿íýëãýýòýé áàéäàã) ãýõäýý àæëûí òàëáàðûí 

áîëîâñîí õ¿÷íèé ýçýìøèë áàãàòàé þì øèã õàðàãääàã (= ñóðãàëò/øèíèéã òóñãàõ áàéäàë íü ñóë 

áàéäàã. Çºâõºí àõìàä àæèëòíóóäûã óðàìøóóëàõ àæèëä ÷èãëýãääýã). Ãýð á¿ëèéí ýçýìøèëòýé 

êîìïàíèé áàéäàë íü ººð áàéíà: ¿éë àæèëëàãàà áîëîí ñèñòåì íü àëáàí áóñ, ãýõäýý àæèëëàãñàä 

íü êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ òàëààð èõýýõýí àìëàëò ºã÷ ìàø èõ ç¿òãýë 

ãàðãàí àæèëëàöãààäàã. Ìàòðèöèéí îíîîíû ¿ð ä¿íä áàã íü àæèë÷äûã ¿íäýñòýí äàìæñàí êîìïàíèä 

îðîëöóóëàõàä àíõààðàõ õýðýãòýé ãýäãèéã ìýäýæ àâàâ. Ìºí òºñëèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõûí òóëä ãýð 

á¿ëýýðýý ýçýìøäýã êîìïàíèä àëáàí ¸ñíû õîðîîä áàéãóóëæ, áîäëîãî, ñèñòåìòýé áîëãîõ õýðýãòýé 

ãýäãèéã îéëãîñîí. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèö íü êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

äàâóó òàë áîëîí ñóë òàëûã òîäîðõîéëîõîä àøèãëóóøòàé õýðýãñýë þì. 

Ñóðãàìæ àâàõ áóñàä ç¿éëñ: 

Àçèéí îëîí êîìïàíè óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí øàòëàí óäèðäàõ áîñîî á¿òýöòýé 

áàéäàã áºãººä äýýä óäèðäëàãà íü íýí ÿëàíãóÿà ñàíàà÷ëàãà çàëóó áîëîâñîí õ¿÷íýýñ 

ãàðãàñàí áîë òýð á¿ð ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëä áýëýí áèø áàéäàã. Èéìä äýýä óäèðäëàãàòàé 

àíõíû óóëçàëò õèéõýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé òàëààð òàíû õýëæ áóé ñàíààã ñîíñîõ 

èòãýë ¿íýìøèë õ¿ðýëöýõ¿éö òóðøëàãàòàé àõìàä àæèëòíóóäàä ë áàéäàã. 

Äýýä óäèðäëàãààñ àìëàëò àâàõûí òóëä òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýä àøèãëàõ õÿëáàð àðãà÷ëàëòàé 

áà ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëæ ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàë ñàéæèðíà ãýäãèéã îéëãóóëàõ 

øààðäëàãàòàé áàéäàã. 

ßíç á¿ðèéí äýýã¿¿ð àëáàí òóøààëûí ìåíåæåð¿¿äèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí à÷ 

õîëáîãäîë, íººö áîëîìæèéí òàëààðõ ¿çýë áîäîë íü ººð ººð áàéæ áîëîõûã àíõààðàõ 

õýðýãòýé. Óðüä íü õ¿ëýýí àâ÷ áàéñàí ìýäýýëýë õîìñäñîíîîñ èéì áàéäàë ãîë òºëºâ 

¿¿ñäýã. 

Äýýä óäèðäëàãûí ºã÷ áàéãàà àìëàëò õàíãàëòã¿é áàéäàã: Á¿õ êîìïàíèé õýìæýýíä 

àìëàëò ºãºõ íü òºñëèéí ¿ð ä¿íä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Êîìïàíèäàà äýýä óäèðäëàãà 

íü ìýäýýëëèéã òîäîðõîé õ¿ðãýõ íü äýýðõ çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé àðãà 

áàéäàã. 

Äýýä óäèðäëàãàòàé õèéõ àíõíû óóëçàëòààñ ãàäíà õýä õýäýí êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàä 

ñàíàà áîäîë áîëîí òóðøëàãà ñîëèëöîõîä íü çîðèóëæ íýã óäàà õàãàñ ºäðèéí ñåìèíàð 

çîõèîí áàéãóóëàõ õýðýãòýé. 

¯ç¿¿ëýõ òºñë¿¿äèéí õóâüä îðîëöîõ ñîíèðõîëòîé êîìïàíèóäûã òºñëèéí ÿâöàä ñóãàð÷ 

õîöðîõã¿é áàéëãàõ ¿¿äíýýñ òýäíèé ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäàâõèä ýíãèéí ¿íýëãýý õèéõ õýðýãòýé 

áàéäàã. Ýíý íü äýýä óäèðäëàãààñ ¿ç¿¿ëýõ äýìæëýã, êîìïàíèé ºì÷èä îðîõ ãýæ áàéãàà 

ººð÷ëºëò, ìåíåæìåíò, á¿òýö áîëîí ýäèéí çàñãèéí áàéäëûã ¿íýëíý ãýñýí ¿ã þì. GERIAP 

òºñëèéí ÿâöàä ºì÷ëºë íü ººð÷ëºãäºæ äàìïóóðñàí íýã êîìïàíèéã òºñëººñ õàñàõ 

øààðäëàãà ãàð÷ áàéñàí. 

Àçèéí êîìïàíèóäûí äýýä óäèðäëàãà íýð õ¿íäýý àëäàíà ãýæ ¿çäýã òóë ººðèéãºº ¿íýëýõ 

áîëîëöîîã¿é áàéäàã. Èéìä òýä áîäèò áàéäàëä òààðàõã¿é äýýã¿¿ð îíîî ºãíº. Æ/íü: Ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìàòðèöèéí ñóäàëãàà õèéõýä õºíäëºíãèéí àæèëòàí ýð÷èì õ¿÷íèé á¿õ ñýäâýýð 

àñóóëò òàâüæ, äýýä óäèðäëàãûí õàðèóëòàä îíîî ºã÷ ÿâóóëàõ íü èë¿¿ òîõèðîìæòîé 

áàéäàã. 

78 



Òºâøèí Áîäëîãî áà ñèñòåì Çîõèîí áàéãóóëàëò Õºø¿¿ðýã Ìýäýýëëèéí ñèñòåì 

4 Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü 

îð÷íû àëáàí ¸ñíû 

áîäëîãî áîëîí 

ìåíåæìåíòèéí 

ñèñòåìòýé, äýýä øàòíû 

óäèðäëàãààð àæëûí 

òºëºâëºãººã õÿíóóëæ, 

çàðèì òàëààð õàìòðàí 

àæèëëàõ ÷èãëýë 

áàðèìòàëäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæìåíò íü óäèðäëàãûí 

á¿òöýä á¿ðýí íýãäñýí. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã 

òîäîðõîé òºëººëºã÷ 

õàðèóöäàã. 

Á¿õ øàòíû 

àæèëëàãñàä, ýð÷èì 

õ¿÷ áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæåðèéí 

àëáàí áà àëáàí 

áóñ áàéíãûí 

õýðýãëýýíèé 

õîëáîîíû ñóâàã 

Çîðèëãî, õÿíàëòûí 

ìàòåðèàë, ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýðýãëýý, õàÿãäàë, áîõèðäîë, 

òîäîðõîéëñîí ãýìòýë, 

òîîöîîëñîí ºðòºã, õýìíýëò, 

òºñºâ çýðãèéã õÿíàõ îëîí 

òàëòàé íýãäñýí ñèñòåì 


îð÷íû àëáàí 

¸ñíû áîäëîãîòîé, 

ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì, 

äýýä óäèðäëàãûí 

õÿíàëò áàéõã¿é. 

Ýð÷èì õ¿÷ áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæåð íü óäèðäëàãûí 

òºëººëºë îðîëöñîí ýð÷èì 

õ¿÷íèé êîìèññò àæëàà 

òàéëàãíàäàã 

Ýð÷èì õ¿÷ áàéãàëü 

îð÷íû êîìèññ íü 

ãîë õýðýãëýã÷èäòýé 

øóóä õàðèëöäàã 

Õÿíàëò õýìæèëòèéí ä¿íã 

òàéëàãíàäàã, õýìíýëòèéã 

õýðýãëýã÷äýä ñàéí 

òàéëàãíàäàãã¿é 

2 Àëáàí ¸ñíû áóñ ýð÷èì 

õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû 

áîäëîãûã ýð÷èì õ¿÷ 

áàéãàëü îð÷íû ìåíåæåð 

áóþó äýýä øàòíû 

õýëòñèéí ìåíåæåð 

ÿâóóëäàã 

1 Áè÷èãäýýã¿é æóðàì 

¿éë÷èëäýã 

0 Òîäîðõîé áîäëîãî 

áàéõã¿é 


ìåíåæåð íü êîìèññò 

àæëàà òàéëàãíàõ ¸ñòîé 

áîëîâ÷ ÿìàð óäèðäëàãàä 

ãýäýã íü òîäîðõîéã¿é 

Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíòèéã 

õÿçãààðëàãäìàë ýðõ 

á¿õèé õýí íýãýí äàâõàð 

õàðèöóöäàã 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, 

áàéãàëü îð÷èí õàðèóöñàí 

àëáàí ¸ñíû ìåíåæåð áóþó 

òºëººëºã÷ áàéõã¿é 

Åðºíõèé õýëòñèéí 

äàðãààð àõëóóëñàí 

êîìèññîîð 

äàìæóóëàí 

ãîë òîìîîõîí 

õýðýãëýã÷èäòýé 

õàðèëöäàã 

Èíæåíåð áà öººí 

õýäýí õýðýãëýã÷èéí 

õîîðîíä àëáàí 

¸ñíû áóñ 

õàðèëöààòàé 

Õýðýãëýã÷òýé 

õîëáîî 

òîãòîîãîîã¿é 

Õýìæèë¿¿ðèéí çààëò, 

íýõýìæëýõèéã ¿íäýñëýí 

õÿíàëò çîðèëòîî òàéëàãíàíà. 

Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû 

àæèëòàí òºñºâò ñóóëãàõàä ë 

îðîëöîíî 

Çàðäëûí òîîöîîã 

íýõýìæëýõýýð õèéäýã. 

Èíæåíåð íü òåõíèêèéí 

õýëòñèéí äîòîîäûí 

õýðýãöýýíä çîðèóëñàí 

òàéëàí ãàðãàäàã. 

Ìýäýýëëèéí ñèñòåìã¿é. 


¿ðã¿é çàðäàë, ìàòåðèàëûí 

òîîöîî õèéäýãã¿é 

Ñóðãàëò áà 

ñóðòàë÷èëãàà 

Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíò 

õèéõ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí òàëààð 

áàéãóóëëàãûí 

äîòîîäîä áîëîí ãàäàãø 

ñóðòàë÷ëàíà 

Àæèëëàãñäûí 

ñóðãàëò, òîãòìîë 

çàð, ñóðòàë÷èëãààíû 

õºòºëáºð 

Çàðèì àæèëëàãñäûã 

ñóðãàõ, ñóðòàë÷ëàõ 

àæèë õèéãäýíý 


õýìíýëò, ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ àëáàí áóñ 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã, 

õýìíýëòèéí òàëààð 

ìýäýýëýë ñóðòàë÷èëãàà 

õèéäýãã¿é 

Õºðºíãº 

îðóóëàëò 

Õºðºíãº îðóóëàëòûí 

íàðèéâ÷èëñàí 

¿íýëãýýòýé, ýð÷èì 

õ¿÷/áàéãàëü 

îð÷íû õýìíýëòòýé 

ñõåì, ¿éëäâýðèéã 

øèíý÷ëýõ 


áîëîìæèéã 

àøèãëàõàä íààøòàé 

õàíäàíà. 

ªðòãºº íºõºí òºëºõ 

õóãàöààã áóñàä 

õºðºíãº îðóóëàëòûí 

íýãýí àäèë øàëãóóð 

áîëãîíî. Øèíý÷ëýõ 


áîëîìæèéã ºíãºö 

¿íýëíý. 

Èõýâ÷ëýí áîãèíî 

õóãàöààíä íºõºí 

òºëºãäºõ õºðºíãº 

îðóóëàëò õèéäýã 

Çºâõºí áàãà çàðäàë 

øààðäàãäàõ àðãà 

õýìæýý àâñàí 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøèã, áàéãàëü îð÷íû 

òàëààð õºðºíãº 

îðóóëàëò õèéäýãã¿é 

Àçèéí àæ ¿éëäâýðèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà 79


1b. Áàã á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàãñäàä ìýäýýëýõ 

Shijiazhuang Iron and Steel Company ÕÕÊ (Ãàí, Õÿòàä) 

Áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäëóóä ººð õýëòýñò õàðúÿàëàãääàã. Ýð÷èì 

õ¿÷íèé àñóóäëûã èíæåíåðèéí, òîíîã òºõººðºìæèéí õýëòýñ õàðèóöàõ áºãººä õýëòýñ (õàð 

òºìºðëºãèéí ¿éëäâýð, ãàíãèéí ¿éëäâýð, öóâèõ ãóðâàí ¿éëäâýð òóñ á¿ðò, öàõèëãààí ñòàíö, 

õ¿÷èëòºðºã÷èéí ¿éëäâýð, ¿ëäýæ áàéãàà áóñàä õýñã¿¿ä) á¿ðò ýð÷èì õ¿÷íèé õÿíàëòûí 

ìåíåæåð òîìèëîãäîí àæèëëàäàã. Áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã àþóëã¿é àæèëëàãàà, öýâýð 

¿éëäâýðëýëèéí õýëòýñ õàðèóöäàã. ¯íýëãýýíä òóñ õî¸ð õýëòñýýñ õºíäñºí àñóóäëóóäûã 

á¿ðýí îðóóëàõûí òóëä ¿íýëãýýíèé áàãò òýäãýýðèéí òºëººëºë áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäàë ººð ººð õýëòýñò õàìààðàõ òóë 

¿íýëãýýíèé ÿâöàä ýäãýýð àñóóäëûã îðõèãäóóëàõã¿é áàéõûí òóëä ¿íýëãýýíèé áàãò õýëòýñ 

á¿ðýýñ òºëººëºë áàéëãàõ øààðäëàãàòàé. 

Vishakapatnam Steel ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Ýíýòõýã) 

Åð íü ¿íýëãýýíèé áàã 10 õ¿ðýõã¿é õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéíà. Òóñ ãàíãèéí êîìïàíèé 

òóõàéä ¿éëäâýðëýëèéí øóãàì íèéëìýë íàðèéí á¿òýöòýé òóë àëü íýã õýëòñèéí ýð÷èì 

õ¿÷íèé õóâèëáàð íü ººð íýã õýëòýñò ñºðºã íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõ áîëîëöîîòîé áàéäàã òóë 

òýäíèé 22 õýëòñýýñ 15-ûã íü ¿íýëãýýíèé áàãò îðóóëñàí. Òóñ êîìïàíèä áàãèéã àõëàõ ýð÷èì 

õ¿÷íèé áýëòãýãäñýí ìåíåæåð áàéãàà. 

Ñóðãàìæ: Òîìîîõîí íýãäñýí ¿éëäâýð¿¿äèéí òóõàéä òîì áàã áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññèéí àëü íýã øàòàíä àâ÷ áàéãàà ýð÷èì õ¿÷íèé àðãà õýìæýýí¿¿ä 

¿éëäâýðëýëèéí áóñàä ïðîöåññò ñºðºã íºëººòýé áàéæ áîëäîã. 

Siflon Drugs ÕÕÊ (Õèìè, Ýíýòõýã) 

Îðîí òîîíû 20 îð÷èì àæèë÷èíòàé ýíý æèæèã/äóíä çýðãèéí êîìïàíèä àëáàí ¸ñíû ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì, àðãà÷ëàë áàéõã¿é. Ó÷èð íü ò¿¿íèé õýìæýýíýýñ õàìààðàí 

èõýíõè øèéäâýðèéã ò¿¿íèé ò¿íøëýã÷ íü ãàðãàäàã. Êîìïàíè íü æèæèã ó÷ðààñ ¿íýëãýýíèé 

áàã ãóðâàí õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé. ¯¿íä óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ ò¿íø, ¿éëäâýðëýëèéí 

ìåíåæåð áîëîí ¿éëäâýðëýë õàðèóöñàí àæèëòàí îðäîã. Äýýðõ áàãò öåõýýñ õ¿í áàéäàããã¿é. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ, õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëæ, ìîíèòîðèíã õèéõ ÿâöàä öåõ¿¿ä 

ìýäýýëëèéí ãîë ýõ ¿¿ñâýð áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã ¿ð ä¿íòýé õèéõèéí òóëä òóõàéí áàãèéí á¿òýö ÿìàð 

áàéõààñ ¿ë õàìààðàí öåõèéí îðîëöîî ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

IÒÑ ÕÕÊ PSPD (Öààñ, Ýíýòõýã) 

Òóñ êîìïàíè áýëòãýãäñýí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåðòýé áºãººä ýð÷èì õ¿÷, ýõ ¿¿ñâýðèéí 

õýìíýëò õàðèóöñàí õýä õýäýí æèæèã ãðóïï êîìïàíèé õýëòñ¿¿äýä àæèëëàäàã. Òýäíèé ¿¿ðýã, 

õàðèóöëàãà áîëîí ýðõ ìýäýë íü òîäîðõîé çààãäñàí áàéäàã áà çîõèõ ¸ñîîð áàðèìòæóóëñàí 

áàéíà. Ãýõäýý àæëûí õýñã¿¿ä áèå äààñàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã. Òýäíèé õîîðîíä àæèë 

öàëãàðäàõ ÿâäàë ãàðäàãã¿é. ¯íýëãýýíèé áàãò ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåð, àæëûí õýñãýýñ öººí 

õýäýí ãèø¿¿í îðäîã áà êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã àâ÷ ¿çäýã. 

Ñóðãàìæ: Àæëûí õýñã¿¿ä íü óÿëäààòàé àæèëëàäàã òóë ¿íýëãýýíèé áàãèéã ÿíç á¿ðèéí 

àæëûí õýñãèéí òºëººëºã÷äººñ á¿ðä¿¿ëýõ íü èõ çºâ ñàíàà þì. 

Coromandel Cement ÕÕÊ (Öåìåíò, Ýíýòõýã) 

Ýíý êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé áàã òóñ êîìïàíèé ÿíç á¿ðèéí õýñýãò ¿éë àæèëëàãàà 

ÿâóóëäàã õîðîîäûí ãèø¿¿äýýñ á¿ðääýã. ¯¿íä: 

Çàðäëûí õºíäëºíãèéí õÿíàëòûí áàã: òºðºë á¿ðèéí ºãºãäëèéã öóãëóóëæ ò¿¿íä 

ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, òºñºâ ãàðãàõ, ã¿éöýòãýëèéí õÿíàëò òàâèõ, òóëãàð÷ áàéãàà 

àñóóäëóóäûã îëæ èëð¿¿ëýõ, õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ñàíàë áîëãîõ áîëîí óäèðäëàãàä 

òàéëàãíàõ àæëûã õàðèóöíà. ¯¿íä ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, ò¿¿íèé ºðòºã çàðäàë, 

õýìíýëòòýé çàðöóóëàõ àñóóäëóóä õàìààðíà. 

80 


Òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàã: ¿éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëààãààíä ä¿í øèíæèëãýý 

õèéõ, òóëãàð÷ áàéãàà àñóóäëóóäûã îëæ èëð¿¿ëýõ, ýõ ¿¿ñâýð, íººöèéí áîëîí ýð÷èì 

õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëæ ¿éëäâýðëýëèéí ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã 

ñàíàë áîëãîõ àæëûã õàðèóöíà. 

Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé áàã: òîíîã òºõººðºìæèéí äîðãèî áîëîí ò¿¿íèé á¿ðýí á¿òýí 

áàéäàëä õèéñýí ìîíèòîðèíãèä ºäºð òóòàì ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, ¿éëäâýðëýëèéí 

¿ð àøèã áîëîí ìàøèí ìåõàíèçìèéí áýëýí áàéäëûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý îëæ 

õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã õàðèóöíà. 

Çîðèëò õýðýãæ¿¿ëýõ áàã: àõëàõ ìåíåæåð¿¿ä, ¿éëäâýðëýëèéí îíöëîã (àãóóëàõ, 

õýðýãëýý çýðýã) àñóóäëûí ñóäàëãààã óÿëäóóëäàã á¿õ õýëòñèéí áîëîâñîí õ¿÷èí 

ãèø¿¿äýýñ á¿ðääýã áà àæëàà óäèðäëàãàäàà òàéëàãíàõäàà ñàíàë çºâëºìæºº ãàðãàæ 

ºãíº. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõèéí òóëä ¿íýëãýýíèé áàã íü çîðèëò õýðýãæ¿¿ëýõ øèíý áàãèéí 

õýëáýðýýð 7 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéãóóëàãäàâ. 

Ñóðãàìæ: Òóõàéí êîìïàíèä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áóé õîðîîä áîëîí á¿ëýãò òóëãóóðëàí 

¿íýëãýýíèé áàãèéã áàéãóóëàõ íü òóõàéí áàãèéí ¿éë àæèëëàãààã óëàì ¿ð ä¿íòýé áîëãîäîã 

áàéíà. 


Active Carbon ÕÕÊ (Õèìè, Ýíýòõýã) 

Ýíý êîìïàíè íü áàéãàëü îð÷íû áóþó ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåð, òóõàéí àñóóäëûã 

õàðèóöñàí õîðîîã¿éãýýð ¿ë áàðàì àëü íýã óäèðäàõ àæèëòàíäàà ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäëûã 

õàðèóöóóëààã¿é áàéíà. Äýýä áà äóíä ò¿âøíèé óäèðäëàãà íü õóðàë äýýð ýð÷èì õ¿÷íèé 

àñóóäëûã àâ÷ õýëýëöäýã áîëîâ÷ ýäãýýð õóðàëä öåõèéí àæèë÷èä îðîëöäîãã¿é. Èéìä öîî 

øèíý áàã áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà. Òóõàéëáàë: ¿éëäâýðèéí ìåíåæåð áàãèéí 

àõëàã÷ áîëæ, ¿éëäâýðëýëèéí øóãàìààñ äààìàë, öàõèëãààí/íàðèéí õýìæ¿¿ðèéí áàãàæ 

òºõººðºìæèéí ìýäëýãòýé öåõèéí àæèëòàí ìºí ëàáîðàòîðèîñ õèìè÷èéã îðîëöóóëàõ. 

¯¿íýýñ õîéø ¿éëäâýðèéí ìåíåæåð ººðèéí ¿¿ðýãò àæëûíõàà õàæóóãààð ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíòèéí àñóóäëûã àëáàí ¸ñîîð õàðèóöàõ áîëñîí. 

Ñóðãàìæ: Àëèâàà êîìïàíè óðüä íü ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí òàëààð òóðøëàãàã¿é 

áàéñàí ÷, ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã íü òîäîðõîé çààæ ºãñºí õ¿÷òýé áàã áàéãóóëàõ íü ÷óõàë 

áàéíà. 

Pindo Deli PP (Öààñ, Èíäîíåç) 

¯íýëãýýíèé áàã íü ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã õàðèóöäàã èíæåíåð¿¿äèéí õýñýãò 

õàðúÿàëàãääàã ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºñëèéí áàãèéí ãèø¿¿äýýñ á¿ðääýã áºãººä 49 

õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áà äîîðõ àæèëòíóóä îðäîã. ¯¿íä: 

Õîëáîãäîõ õýëòñ¿¿äèéí áàéãàëü îð÷íû áîëîí ÷àíàðûí ñòàíäàðòûí õýðýãæèëòèéí 

òàëààð ìýäýýëýõ àæëûã õàðèóöäàã áàãèéí àõëàã÷ 

ßíç á¿ðèéí õýëòñèéí àæëûí òàëáàðò ¿éëäâýðëýëèéí ÷èãëýëèéí äýýðýýñýý õî¸ðäîõ 

àëáàí òóøààëûí óäèðäàã÷èä 

Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ISO14001 ñòàíäàðòûã õýâø¿¿ëýõýýð 

 

áýëòãýãäñýí 6 àæèëòàí 

×àíàðûí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ISO9001 ñòàíäàðòûã õýâø¿¿ëýõýýð áýëòãýãäñýí 

4 àæèëòàí 

Ñóðãàìæ: ¯íýëãýýíèé áàãèéã áàéãóóëëàãûí á¿òöýä îðóóëæ áàéãóóëàõ íü ¿íýëãýýíèé 

àæëûí ¿ð ä¿íã óëàì ñàéæðóóëíà. 

PT Såmån Cibinong (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

¯íýëãýýíèé áàãèéã òºñëèéí ýõýíä áàéãóóëñàí áîëîâ÷ ¿éëäâýðèéí çîõèîí áàéãóóëàëòààñ 

øàëòãààëàí áàðàã á¿õ ãèø¿¿äèéã íü ñîëüæ áàãàà øèíýýð áàéãóóëñàí. Õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòí¿¿äèéí áàãò ÷ ìºí áàðàã èæèë ¿éë ÿâäàë áîëñîí. Èéìä ÒÝÇ¯-èéí õýìæýýíä 

îëæ ñóäëàãäñàí õóâèëáàðûã çºâõºí íýã õî¸ðõîí õ¿í ìýääýã áàéíà. Öîî øèíýýð 

áàéãóóëàãäñàí áàãèéí õóâüä óðüä íü ¿íýëãýýíä îðîëöîæ áàéãààã¿é ó÷ðààñ òóõàéí 


81


õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ íü òîìîîõîí ñîðèëò áîëæ òºñëèéí àæëûã õóãàöààíä íü 

õýðýãæ¿¿ëýõýä õóãàöàà àëäàõàä õ¿ðãýæ áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Õóãàöàà àëäàõã¿é áàéõûí ¿¿äíýýñ ¿ã¿é ÿäàõäàà áàãèéí çàðèì ãèø¿¿äèéã òóõàéí 

àæëûí àðãà ç¿éí á¿õ ¿å øàòóóäàä ýõíýýñ íü äóóñòàë îðîëöóóëæ áàéãóóøòàé þì áàéíà. 


Äýýä óäèðäëàãà ¿éëäâýðëýë õàðèóöñàí äàðãûã áàãèéí àõëàã÷ààð òîìèëñîí. Êîìïàíèä 

áàéãàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé áàãààñ ãàäíà 4 (II, III, IV áà V ãýæ íýðëýñýí) ¿éëäâýðò 

òóñ òóñäàà 4 æèæèã áàã áàéãóóëàãäñàí áàéíà. Ýíý á¿òýö íü ÿíç á¿ðèéí ò¿âøèíä àñóóäàë 

øèéäýõ õýñã¿¿äýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ àæëûã õºíãºâ÷èëíº. 

Ñóðãàìæ: ßíç á¿ðèéí ò¿âøèíä àñóóäëûã íü øèéäâýðëýõ õýñã¿¿äýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã 

¿ð ä¿íòýé õèéõèéí òóëä æèæèã áàãóóä áàéãóóëàõ íü àøèãòàé áàéæ áîëîõ þì. 

Solid Cement Corporation (Öåìåíò, Ôèëèïïèí) 

Ýë êîìïàíè Çóðãààí ñèãìà ãýäýã íýðòýé ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýýíèé õýñýãòýé. 

Ãýõäýý òóñ êîìïàíè áîëîâñðóóëàëòûí èíæåíåð (áàãèéí àõëàã÷ààð), öàõèëãààí, çàñâàð 

¿éë÷èëãýý, ýð¿¿ë ìýíä àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöñàí õýëòñ¿¿äýýñ áóñàä ãèø¿¿äèéã íü 

ñîíãîæ ¿íýëãýýíèé áàãàà á¿ðä¿¿ëñýí. Ýäãýýð ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ìýäëýã, óð ÷àäâàð íü 

GERIAP òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä õýðýãöýýòýé áàéõ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Õýäèéãýýð òóõàéí êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé 

áàãòàé áîëîâ÷ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä õàìòàð÷ îðîëöîõîä øààðäàãäàõ ìýäëýã 

÷àäâàðòàé õ¿ì¿¿ñèéã òàòàí îðîëöóóëàõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäãèéã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 

Steel Asia (Õàò òºìºðëºã áà ãàí, Ôèëèïïèí) 

Òóñ êîìïàíè íü ìåíåæìåíòèéí íýãäñýí ñèñòåìèéí ãýð÷èëãýý àâàõàä áýëòãýæ áàéãàà 

áà ñàÿõàí ýð÷èì õ¿÷íèé ºðòºã çàðäàë, õýìíýëòèéã õÿíàõ ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

õîðîî áàéãóóëñàí. Ýíý õîðîî íü GERIAP òºñëèéí ¿íýëãýýíèé áàã áîëîõ áºãººä ò¿¿íèé 

¿éë àæèëëàãàà íü íèëýýä ºðãºí õ¿ðýýòýé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìä õàìðàãäàõ þì. 

Ñóðãàìæ: Áàéãàà áàã á¿ðýëäýõ¿¿íýý ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé áàã áîëãîæ àøèãëàñíààð 

ýð÷èì õ¿÷íèé íýãäñýí ìåíåæìåíòèéã õýò íü àðàé ºðãºí õ¿ðýýòýé áèçíåñèéí ìåíåæìåíòèéí 

ñèñòåì áîëãîõîä õÿëáàð áàéäàã. 

United Pulp and Paper Company, UPPC (Öààñ, Ôèëèïïèí) 

Òóñ êîìïàíè íü áàéãàëü îð÷íû áîëîí àþóëã¿é àæèëëàãààíû áýëòãýãäñýí èíæåíåðòýé 

áºãººä òýðýýð ¿íýëãýýíèé áàãèéí àõëàã÷ààð ñîíãîãäîõ íü òîäîðõîé áàéâ. Áóñàä 

òîìèëîãäñîí áàãèéí ãèø¿¿ä íü òóñ êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õºòºëáºðò îðîëöîæ 

áàéñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ òóõàéí êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû áóþó ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåðòýé áîë 

¿íýëãýýíèé áàã áàéãóóëàõ àæèë õÿëáàð áàéäàã. 


¯íýëãýýíèé áàãò 5 ºäðèéí òåõíèêèéí ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ áàéñàí õýëòñèéí íÿãòëàí 

áîäîã÷äûí òºëººëºã÷èéã îðîëöóóëñàí. Ýíý íü íÿãòëàíãóóäàä òóõàéí àðãà÷ëàë, ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òåõíèêèéí ¿íäýñëýëèéã îéëãóóëñàí áºãººä ¿íýëãýýíèé áàã çàðäëûí 

òàëààð çºâ ºãºãäºë öóãëóóëàõàä òóñ äýìòýé áàéñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: ¯íýëãýýíèé áàãò íýã íÿãòëàí îðóóëñíààð ò¿¿íä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð 

ñóðãàëò ÿâóóëñàí íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ, õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí ¿ð ä¿íä 

ìîíèòîðèíã õèéõ àæëûã õºíãºâ÷èëæ áàéíà. 

National Paper Company (Öààñ, Øðè Ëàíê) 

Ýíý êîìïàíèé ¿íýëãýýíèé áàãèéí á¿òýö íü áóñàä êîìïàíèóäûíõààñ ººð áàéñàí. Ýäíèéõ 

íýã áàãòàé áóñ õàðèí òýýðìèéí ìåíåæåð íü áàãèéí àõëàã÷èéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ òåõíèêèéí 

àæèëòíóóä õî¸ð ººð îíöëîãòîé õýñýã (çóóõ áîëîí óóð ò¿ãýýëò)-èéí ¿íýëãýýíä îðîëöîõîîð 

82 


òîìèëîãäñîí áàéíà. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä äýýðõ 2 áàãèéí àæèëä õÿíàëò òàâüæ 

õîëáîãäîõ àðãà÷ëàë àøèãëàõ àæèëëàãààã õºíãºâ÷èëíº. 

Ñóðãàìæ: Íýã áàãòàé áàéõûí îðîíä ººð ººð îíöëîãòîé õýñã¿¿äýä ãýõäýý áàãèéí àõëàã÷ 

áîëîí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí õÿíàëòàí äîîð òóñàä íü áàãòàé áàéëãàæ áàñ 

áîëíî. 


Asian Chemicals ÕÕÊ (Õèìè, Taéëàíä) 

¯íýëãýýíèé ÿâöàä áàãèéí àõëàã÷èéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéñàí ¿éëäâýðëýëèéí ìåíåæåðýýñ 

áóñàä ãèø¿¿ä íü á¿ðýí ººð÷ëºãäñºí. Ãýõäýý òóñ êîìïàíè ìýäýýëýë, ìåíåæìåíòèéí ñàéí 

ñèñòåìòýé áºãººä áàéãàëü îð÷èí (ISO 14001), ÷àíàð (ISO 9001) àþóëã¿é àæèëëàãààíû 

ìåíåæìåíò (OHSAS 18001)-èéí ñàéí ñàéí ñèñòåìòýé ó÷èð ýíý íü ¿íýëãýý õèéõýä ÿìàð ÷ 

õ¿íäðýë ó÷ðóóëààã¿é áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ àëèâàà êîìïàíè ìåíåæìåíòèéí õýä õýäýí ñàéí ñèñòåìòýé áîë áàãèéí 

ãèø¿¿ä ººð÷ëºãäºõºä ¿íýëãýýíèé ¿ð ä¿íä òºäèéëºí íºëºº ¿ç¿¿ëýõã¿é. 

Medigloves ÕÕÊ (Õèìè, Taéëàíä) 

Òàéëàíä óëñûí GERIAP òºñëèéí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä áîëîí ¿éëäâýðèéí áàãèéí 

ãèø¿¿ä æèíõýíý áàã áîëæ àæèëëàñàí. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä òóñ ¿éëäâýðò ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ òàëààð èõýýõýí øèíýëýã òºñººëºëòýé îðæ èðñýí áºãººä 

ýãçýãòýé àñóóëòóóäûã òàâüæ áàéñàí áà æèíõýíý “îðèãèíàë” ñàíààíóóäòàé îðæ èðæ 

áàéñàí. Ñòàíöûí áàãèéí ãèø¿¿ä ñàíàë ãàðãàõäàà èõýýõýí íýýëòòýé áàéæ ¿éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññûã íýãä íýãã¿é ìýääýã ó÷ðààñ áîäèò õÿíàëòûí àæèë ÿâóóëíà. Õî¸ð ãðóïïûí 

õîîðîíäûí èäýâõèòýé ¿éë àæèëëàãàà íü õóâèëáàðûã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäýñëýë 

íü áîñîí. 

Ñóðãàìæ: Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ñòàíöûí àæèëòíóóäòàé õàìòðàí æèíõýíý áàã 

áîëæ àæèëëàâàë õàìãèéí ñàéí ¿ð ä¿íä õ¿ðíý. ¯¿ãýýð áàã áîëãîí ¿íýëãýýíèé àæèëä ººð 

ººðèéí îíöãîé õóâü íýìðýý îðóóëíà. 

Thai Kraft Paper Industry ÕÕÊ (Öààñ, Taéëaíä) 

Óðüä íü àæèëëàæ áàéãàà õîðîî áîëîí àæëûí õýñýãò òóëãóóðëàëã¿éãýýð GERIAP òºñºëä 

çîðèóëæ øèíý áàã áàéãóóëñàí. Áàãòàà õýä õýäýí øèíý çàëóó ãèø¿¿äèéã îðóóëñàí íü 

áàãèéí àõìàä ãèø¿¿ä, õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä, îëîí óëñûí çºâëºõ¿¿äýýñ èë¿¿ 

öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òàëààð øèíýëýã ç¿éëèéã ñóðàëöàõ óðàì çîðèãèéã òýäýíä òºð¿¿ëæ 

àæëûí ¿ð ä¿íä íààøòàéãààð íºëººëñºí áàéíà. Çàëóó àæèëòíóóä öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéí ÷èãëýëýýð ÷óõàë ìýðãýæèëòí¿¿ä áîëîõûí òóëä êîìïàíèäàà îëîí æèë àæèëëàõ 

øààðäëàãà ãàð÷ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Îëîí æèë àæèëëààã¿é òóðøëàãà áàãàòàé çàëóó÷óóäûã ¿íýëãýýíèé áàãò àâàõ íü 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä õóâü íýìðýý îðóóëàõûí òóëä èõèéã èäýâõèéëýí 

ñóðàëöàõ óðìûã íü ñýðãýýæ êîìïàíèäàà îí óäààí æèë àæèëëàæ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõýä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. 

Viet Tri Pulp and Paper (Öààñ, Âüåòíàì) 

¯íýëãýýíèé áàãèéã 1999 îíä áàéãóóëàãäñàí èë¿¿ öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí áàãò òóëãóóðëàí 

áàéãóóëñàí. Ýíý áàãèéí áàðàã á¿õ ãèø¿¿ä íü GERIAP òºñëººñ ºìíº öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí 

àðãà÷ëàëûã ìýäýõ òóë ò¿¿íèéãýý êîìïàíèéõàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àðãà÷ëàëä 

òîõèðóóëàí àøèãëàõàä õÿëáàð áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Èë¿¿ öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òàëààð ìýäëýãòýé õ¿ì¿¿ñèéã áàãòàà îðóóëàõ 

àñóóäëûã àâ÷ ¿çýæ áàéõ. 

Hà Bàc Fertilizer (Õèìè, Âüåòíàì) 

Ýë êîìïàíèé ¿íýëãýýíèé áàã íü îðëîã÷ äàðãûí óäèðäëàãàä áàéäàã ººð õýñãèéí 11 

ãèø¿¿äýýñ á¿ðäýíý. Îëæ àâñàí ìýäýýëëýý ¿íýëýõ áîëîí ýð÷èì õ¿÷ õýðýãëýæ áàéãàà 

õýñã¿¿äèéã àâ÷ õýëýëöýõ áà ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé ºãºãäºëä õèéñýí ä¿í øèíæèëãýýíä 


83


òóëãóóðëàí õºíäëºíãèéí õÿíàëò õèéõ õýñã¿¿äèéã ñîíãîíî. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõýýð 

ñîíãîæ àâñàí õî¸ð õýñýã (çóóõíû õýñýã áà óóð ò¿ãýýõ ñèñòåì)-ò õèéõ ¿íýëãýýíèé áàãèéí 

çîðèëãûã äîîðõ áàéäëààð òîõèðîëöîâ. ¯¿íä: (1) Îäîîãèéí ïðàêòèê àæèëëàãààã õÿíàæ 

ä¿í øèíæèëãýý õèéõ (2) Ñàíàë áîëãîæ áóé õóâèëáàðóóäûã áîëîâñðóóëæ ¿íýëýõ, (3) 

òîõèðîëöñîí õóâèëáàðóóäàà õýðýãæ¿¿ëæ òýäãýýðò ìîíèòîðèíã õèéõ. 

Ñóðãàìæ: 

1. Áàãèéí óóëçàëò íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé òºëºâëºãºº ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëýõ, 

ìîíèòîðèíã õèéõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

2. Áàãèéí àõëàã÷ íü òºñëèéã á¿õýëä íü õàìàðñàí ãîë õ¿í áàéäàã. Týðýýð õîëáîî áàðèõ, 

ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, õóðàë çîõèîí áàéãóóëàõ áîëîí òºñëèéí õýðýãæ¿¿ëýëòèéã 

õºíãºâ÷ëºõ õàðèóöëàãà õ¿ëýýñýí àæèëòàí áàéäàã. 

Company X (íýð íü ¿ë ìýäýãäýõ) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéã çîõèöóóëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí àæèëòàí 

áàéõã¿é áàéñàí ó÷èð GERIAP òºñºë ýõëýõýä ¿éëäâýðëýëèéí àæèëòíààñ íýãèéã íü áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæåðýýð òîìèëñîí áàéâ. ¯éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ ãîë õ¿í áàéãàà áîëîõîîð 

¿íýëãýýíèé àæëûã õºíãºâ÷èëæ áàéãàà þì. Ãýõäýý ýíý àæèëòàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ ìýäýëã¿é ó÷èð çàõèðëóóäûí çºâëºëèéí õóðàë äýýð 

ñàðäàà íýã óäàà òààðàëääàã äýýä óäèðäëàãààñàà çºâøººðºë àâäàã íü íýã ñóë òàë áºãººä 

ýíý íü õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã óäààøðóóëäàã. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé òóñãàé ìåíåæåð áàéõã¿é áîë 

¿íýëãýýíèé áàãèéã áàéãóóëàãäìàãö äýýä óäèðäëàãà íü ýíý õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëíý. 

Ãýõäýý õóãàöàà àëäàõã¿é áàéõ ¿¿äíýýñ òîäîðõîé õýìæýýíèé ýðõ ìýäëèéã ºã÷ àæèëëóóëàõ 

íü ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéíà. 

Áóñàä ñóðãàìæ: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ àæèëëàãàà 

êîìïàíèä ÷óõàì ÿìàð à÷ õîëáîãäîëòîé áîëîõ òàëààð êîìïàíèé á¿õ àæèëëàãñäàä 

òàíèëöóóëæ àæèëëàãñäûíõàà ¿íýëýìæèéã àâàõ. 

Çàðèì êîìïàíèä àæèëëàãñäûí èõýíõè íü GERIAP òºñºë áîëîí êîìïàíèé òàëààð 

ìýäýýëýë àâààã¿é áàéäàã. Ýíý íü àæèëòíóóä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé àæèëä 

îðîëöîõîîñ òàòãàëçàõ áîëîí õèéæ áàéãàà àæëûíõàà äàäëûã ººð÷ëºõ ýðñäýëèéã 

íýìýãä¿¿ëäýã. 

Êîìïàíèé àæèëëàãñàä ¿íýëãýýíèé áàãèéíõàíòàé àæèëëàõã¿é áîëîõîîñ çàéëñõèéõèéí 

òóëä áàãèéí ãèø¿¿äèéã êîìïàíèé á¿õ àæèëëàãñäàä òàíèëöóóëàõ øààðäëàãàòàé 

áàéäàã. 

¯íýëãýýíèé áàãèéí ãèø¿¿í á¿ð òºñëèéí àæëûí ýõíýýñ íü ¿¿ðãýý àëü áîëîõ ýðò àâ÷ 

àæèëëàõ ¸ñòîé ãýäãèéã ¿íýëãýýíèé áàãèéí ãèø¿¿äýä ìýäýãäýõ íü öààøäàà àæëûí 

ÿâöàä õóãàöàà àëäàõã¿é áàéõ áîëîìæ îëãîäîã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé àæëûí àìæèëò íü áàãèéí àõëàã÷èéí àæèëòàé øóóä 

õîëáîîòîé áàéäàã. Õýðýâ áàãèéí àõëàã÷ òåõíèêèéí ìýäëýã ñàéòàé, øèéäâýð ãàðãàõ 

ýðõ ìýäýëòýé áîë àæèë ÿâóóëàõàä äºõºìòýé áàéäàã. Ãîë òºëºâ ìåíåæìåíòèéí 

òºëººëºã÷ áóþó ¿éëäâýðëýëèéí ìåíåæåð ýíý øàëãóóðûã õàíãàæ ÷àääàã. 

Áàãèéí àõëàã÷ íü àæëûí àðãà÷ëàëûã áóñäàä òàíèëöóóëàõàä ãîë õîëáîã÷ íü áîëæ 

ºãäºã áºãººä þóíû ºìíº õîëáîî áàðèõ, ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, õóðàë çîõèîí áàéãóóëàõ 

áîëîí õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. 

Áàãèéí àõëàã÷ íü øààðäëàãà ãàðñàí ¿åä áýëýí áàéæ ÷àääàã õ¿í áàéõ øààðäëàãàòàé. 

Çàðèì êîìïàíèä ã¿éöýòãýõ çàõèðàë íü áàãèéí àõëàã÷ áàéäàã áîëîâ÷ ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýýíä èäýâõèòýé îðîëöäîãã¿é áà íýìýëò àæèë øààðäëàãàòàé ¿åä ýçã¿é áàéäàã 

òóë áàãèéíõàí, õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä òºñëèéí àæèë ÿâóóëàõàä õ¿íäðýëòýé. 

Àðãà÷ëàëûã õýðýãæ¿¿ëæ áàéõ ÿâöàä ãèø¿¿ä íü áàãàà îðõèæ ÿâáàë òóõàéí àæèë 

¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõ ÷àäâàðòàé õ¿íèéã àëü áîëîõ õóðäàí îëæ àæèëëóóëàõ øààðäëàãàòàé 

áàéäàã. 

84 


Äýýä óäèðäëàãàä ººð÷ëºëò îðîõîä øèíýýð èðñýí õ¿íä óðüä õèéñýí àæëûã îéëãóóëàõ 

õóãàöààíä àæëûí ÿâö ñóëàðäàã. Äýýä óäèðäëàãûí òºëººëºã÷ ¿íýëãýýíèé áàãò áàéõ 

íü øèíý äýýä ìåíåæåð¿¿äýä ìýäýýëýë õèéõýä äºõºìòýé áàéäàã. 

Áàãèéí ãèø¿¿ä èõ ººð÷ëºãäºæ áàéãàà òîõèîëäîëä àðãà÷ëàëûí õýðýãæèëòèéã 

òàñëàõã¿é áàéëãàõàä õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí èõ òóñ áîëäîã. 


1c. Åðºíõèé ìýäýýëýë öóãëóóëàõ óðüä÷èëñàí ¿íýëãýý 

TK Chemical Complex ÕÕÊ (Õèìè, Áàíãëàäåø) 

¯éëäâýðèéí áàéðøëûí çóðàã áîëîí òîíîã òºõººðºìæèéí òîäîðõîéëîìæèéã õÿíàæ ¿çýõýä 

òóñ ¿éëäâýð ¿éëäâýðëýëèéí áàðàã á¿õ òîíîã òºõººðºìæºº Ãåðìàíààñ (ãåðìàíû áàéãàëü 

îð÷íû ñòàíäàðòûã öààøèä õàíãàõàà áîëüñîí) õóäàëäàæ àâñàí ãýæ ¿çñýí. Ãýõäýý: 

Õýäèéãýýð ýíý ¿éëäâýð íü öààñ, öààñíû çóòàíãèéí õîñîëìîë ¿éëäâýð áàéõ õýäèé 

áîëîâ÷ TK õèìèéí áîäèñûí êîìïëåêñ ÕÕÊ íü èìïîðòûí õàÿãäàë öààñ, öýâýð çóòàí 

àøèãëàæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéõàä òîíîã òºõººðºìæ íü öààñ, öààñíû çóòàí 

¿éëäâýðëýõýä çîðèóëàãäñàí áàéãàà þì. 

Òåõíèêèéí á¿õ çóðàã áîëîí áè÷ìýë ìàòåðèàëûã ãåðìàí óëñàä áîëîâñðóóëæ áýëòãýñýí 

áîëîâ÷ ¿éëäâýðèéí àæèëòíóóäàä îéëãîãäîõã¿é ç¿éë áàéí áàéí ãàðäàã áàéíà. ¯¿íýýñ 

ãàäíà çàðèìäàà ñóóðèëóóëñàí òîíîã òºõººðºìæ íü òàâèãäàæ áàéãàà øààðäëàãàäàà 

íèéöýõã¿é áàéõ ÿâäàë çóóõàíä ãàðñàí. 

 

Õýðýãöýýã¿é çàðèì òîíîã òºõººðºìæ íèéë¿¿ëýãäñýí. (Æèíýý íü: õî¸ðäîã÷ óñíû 

õîîëîéòîé çóóõ) 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðèéí áàéðøëûí çóðàã, òîíîã òºõººðºìæèéí òîäîðõîéëîìæèéã õÿíàõ íü 

¿íýëãýýíèé áàãèéíõàí ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë ãàð÷ áîëçîøã¿é ãàçðóóäûã îëæ èëð¿¿ëýõ 

áîëîëöîîã áèé áîëãîäîã. 

Anhui Linquan Chemical Industrial ÕÕÊ (Õèìè, Õÿòàä) 

Ýíä õàâñàðãàñàí õèìèéí ¿éëäâýðèéí áàéðøëûí çóðãèéã ¿ç. Ýíý çóðàã ¿éëäâýðèéí 

ïðîöåññ òîíîã òºõººðºìæèéí õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîîã òóñãàæ àâàõàä òóñ áîëíî. 

1: ìîäíû ¿éëäâýð; 2: îð÷èí ¿åèéí 

áàðèëãà; 3: õèéí áàê; 4: õèé öýâýðëýõ; 

5: õèéí áàê; 6, 7: ÷èéãòýé õèé ãàðãàã÷; 8: 

äàõèí áîëîâñðóóëàõ; 9: õ¿õýðã¿éæ¿¿ëýõ; 

10: í¿¿ðñæ¿¿ëýõ; 11, 12: íÿãòðóóëàõ; 13: 

çýñ óãààõ; 14: ìåòèë; 15: çàñâàðûí õýñýã; 

16: çîðëîãûí õýñýã; 17: ñèíòåçèéí öåõ; 

18: àãóóëàõ; 19: äàëàí; 20: äóëààíûã 

äàõèí àøèãëàõ; 21: ÷èéãëýã õèéí 

öåõýä ºãºõ óñ öýâýðëýãýýíèé ãàçàð; 

22: ñèíòåçèéí öåõýä ºãºõ ýðãýëòèéí 

óñ; 23: Þ¿âàíû ñóâàã; 24: ÿíäàí; 25: 

äóëààí öàõèëãààíû öåõýä ºãºõ ýðãýëòèéí óñ; 26: äóëààí öàõèëãààíû òºâ ñòàíö; 27: 1# 

äåêàðáîíèçàòîð; 28: õàëóóí áîëîâñðóóëàëò; 29: àììîíèé àãóóëàõ; 30: êàðáàìèäèéí 

öåõ; 31: öàöðóóëàõ öàìõàã; 32: CO 2 

-í êîìïðåññîð; 33: áàãëàõ; 34: í¿¿ðñíèé àãóóëàõ; 35: 

óñ öýâýðø¿¿ëýõ ñòàíö; 36: ãóàíç; 37: êàðáàìèäýä ºãºõ ýðãýëòèéí óñ; 38: êàðáàìèäûã 

èíåðòèéí õèéãýýð öýâýðëýõ; 39: øèíý áàðèëãà; 40: áîðëóóëàëòûí õýëòýñ; 41: ìåòèë 

öýâýðëýõ; 42: æîðëîí; 43: õèéí áàê; 44: õèé ¿éëäâýðëýõ ãàçàð; 45: àììîíèé àãóóëàõ; 46: 

õèé ¿éëäâýðýëýõýä ºãºõ ýðãýëòèéí óñ; 47: êàðáàìèäýä ºãºõ ýðãýëòèéí óñ; 48: ñèíòåçèéí 

ýðãýëòèéí óñ; 49: äåêàðáîíèçàòîð; 50: í¿¿ðñíèé áàéð; 51: 2# êàðáàëèòûí ñòàíö; 52: 

CO 2 

-ûí êîìïðåññîð; 53: öàöðóóëàõ öàìõàã; 54: áàãëàõ; 55: àãóóëàõ; 56: óñòºðºã÷èéí 

õýò èñýë; 57: àçîò, óñòºðºã÷èéí êîìïðåññîð; 58: çýñ óãààõ, ìåòèë, ñèíòåçèéí öåõ; 59: 

àøèãëàëòûí øèíý áàéð; 60: 110 KV -ûí òðàíñôîðìàòîðûí ïóíêò. 


85


Jangxi Yadong Cement Corporation (Öåìåíò, Õÿòàä) 

Òóñ êîìïàíè ¿éëäâýðòýý öýâýð ¿éëäâýðëýëòèéí õºíäëºíãèéí õÿíàëò õèéëãýõèéã ñàíàë 

áîëãîñîí áºãººä ýíý àæèë 2003 îíû 9-ð ñàðààñ 2004 îíû 4-ð ñàð õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ 

GERIAP òºñºëòýé õóãàöààíû õóâüä äàâõàðäñàí. Ýíý õºíäëºíãèéí õÿíàëòûí ÿâöàä áàãà 

çàðäëààð áóþó çàðäàëã¿é õèéõ 21 òºñëèéã ìºí äóíä çýðãèéí áîëîí ºíäºð çàðäëààð 

õèéõ 10 òºñëèéã òóñ òóñ îëæ èëð¿¿ëñýí áºãººä çºâõºí íýãýýñ áóñäûã íü õýðýãæ¿¿ëñýí. 

Ýäãýýðèéí ¿ð ä¿íä í¿¿ðñíèé õóâèéí äóëààí çàðöóóëàëò 1 êÂò.ö/òîíí êëèíêåðýýð, ýð÷èì 

õ¿÷íèé õóâèéí õýðýãëýý 1 êÂò.ö/òîíí öåìåíòýýð áóóðñàí. GERIAP òºñºë ýíý òºñºëòýé 

çýðýãöýí õýðýãæèæ áàéñàí. Ó÷èð íü ¿éëäâýðò öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õºíäëºíãèéí õÿíàëò 

õèéæ áàéñàí áàã GERIAP òºñëèéí ¿íýëãýýíèé áàãààð àæèëëàæ áàéñàíä áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ: Óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ÿâöàä òóñ êîìïàíè äýýð õèéãäýæ áàéñàí áóñàä àæëóóä 

íü ÿìàð ÷ áàéñàí íýã àæëûã äàâõàðäóóëæ õèéõýýñ çàéëñõèéõ áîëîí áóñàä àæëûã õèéõýä 

ãàðãàñàí õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä õàìãèéí ¿ð àøèãòàé àøèãëàõûã 

çîðüæ áàéñàí áàéíà ãýñýí ä¿ãíýëò õèéñýí. 

Yuangping Municipal Chemical Industrial ÕÕÊ (Õèìè, Õÿòàä) 

Ýõ ¿¿ñâýð áóþó íººö àøèãëàñàí òàëààðõ 2001, 2002 áîëîí 2003 îíû ºãºãäë¿¿ä 

(äîîðõ õ¿ñíýãòèéã ¿ç)-èéã õÿíàæ ¿çýõýä öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ áîëîí í¿¿ðñíèé õýðýãëýý 

ìýäýãäýõ¿éö áóóðñàí áàéíà ãýæ ¿çñýí. Ãýõäýý êÂò.ö òóòàìä íîîãäîõ ò¿ëøíèé õóâèéí 

çàðöóóëàëò îäîî õèð íü ºíäºð õýâýýð áàéãàà áà öààøäàà ýíý áàéäëûã ñàéæðóóëàõ 

áîëîëöîî èõ áèé. 

Ñóðãàìæ: ªíãºðñºí æèë¿¿äýä àæèãëàãäñàí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé áóóðàëò íü öààøèä 

ñàéæðóóëàõ áîëîëöîî áàéõã¿é ãýñýí ¿ã áèø. ¯¿íèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä ¿íýëãýýíèé áàã 

õóâèéí çàðöóóëàëòûã òîîöîõ øààðäëàãàòàé áºãººä áîëîëöîî ãàðâàë øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò 

áóþó òîíîã òºõººðºìæèéí çóðàã òºñëèéí ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëæ áàéõ. 

Vishakapatnam Steel ÕÕÊ (õàð òºìºðëºã áà ãàí, Ýíýòõýã) 

Ýíýõ¿¿ ãàíãèéí ¿éëäâýð íü 22 õýëòýñòýé òóë åðºíõèé ìýäýýëýë àâàõ áîëîí íèéò 

¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí áëîê ñõåìèéã ãàðãàæ àâàõ óðüä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõýä 

õýòýðõèé èõ õóãàöàà øààðäàãäàíà. Èéìä àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ýõëýýä îëæ ýíý 

õýñãèéíõýý óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýã õèéíý. 

Ñóðãàìæ: Òîìîîõîí ¿éëäâýð¿¿äèéí õóâüä óðüä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõèéí ºìíº àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîæ àâàõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëîõ þì. 

Coromandel ÕÕÊ (Öåìåíò, Ýíýòõýã) 

Öóãëóóëñàí ìýäýýëýë áîëîí õýí, õýäèéä, õýðõýí öóãëóóëñàí, õýíä òàéëàãíàñàí òàëààð 

¿íýëãýýíèé áàãò çºâ ìýäýýëýë ºãºõèéí òóëä óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé àæëûí õ¿ðýýíä 

êîìïàíèé äîòîðõ ìýäýýëëèéí óðñãàëûí ñõåìèéí òîéìûã áîëîâñðóóëíà. Ýíý òîéì íü 

íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý (çîðèëò 2d)-íèé ÿâöàä ñóóðü ºãºãäëèéã öóãëóóëàõàä èõýýõýí òóñ 

äýì áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Öóãëóóëñàí ìýäýýëëèéí òîéì áîëîí êîìïàíè äîòîðõ ìýäýýëýë íü ¿íýëãýý 

õèéõýä (2-ð ¿å øàò), íýí ÿëàíãóÿà ñóóðü ºãºãäëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä (çîðèëò 2d) èõýýõýí 

õýðýãöýýòýé áàéäàã. 

86 


Daily review 

by Management 

Daily Summary Report: 

- Proposed actions 

-DPR 

-Stores data 

- Stoppage analysis 

- Electricity / power report 

Management Review Meeting 

held fortnightly or monthly 

Schemes Reports 

for proposed projects 

Monthly report with results 

and forecast budget 


Proposed actions 

Stoppage analysis 

Electricity 

Outputs 

Daily Meetings 

by management representatives and section heads 

Section Meetings 

held weekly at each section 


Electricity / power 

Outputs 

Daily readings 

by section operators 

Storage supply, 

use and balance 

Daily measurement 

by stores manager 

Analysis of 

Monthly report 

product, 

Daily Production 

with results and 

fuel etc 

Report (DPR) 

forecast budget 

Daily production 

Daily lab 

analysis by cost and 

analysis 

accounts section 

Puyat Vinyl (Õèìè, Ôèëèïïèí) 

Óäèðäëàãà íü áàéãàëü îð÷íû àæëûã äýìæäýã ÷ ãýñýí ÿìàð íýãýí áàéãàëü îð÷íû áîäëîãî 

áîëîí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìã¿é áàéâ. Ãýõäýý áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã ÷àíàðûí 

ìåíåæìåíòèéí (ISO 9001:2000 ñòàíäàðòààð áàòëàãäàõ) ñèñòåìä á¿ðýí õàìðóóëñàí ãýæ 

¿çäýã. 

Ñóðãàìæ: Çàðèì êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã ÷àíàðûí 

ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìä õàìðóóëæ áîëäîã áàéíà. 

Holcim Bulacan (Öåìåíò, Ôèëèïïèí) 

Öàõèëãààíû õóâèéí õýðýãëýý, äóëààíû íîðìûí òàëààðõ ºãºãäë¿¿ä õýðýãëýõýä áýëýí 

áàéãàà áîëîâ÷ òîíí CO 2 

/òîíí öàðóóöààð èëýðõèéëýãäñýí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí 

òàëààðõ ºãºãäëèéã îëîõîä èõýýõýí õ¿íäðýëòýé áàéâ. Òîíí CO 2 

/òîíí êëèíêåðýýð 

èëýðõèéëýãäñýí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí ºãºãäºë íü áóðóó áàéñàí áà ÿëãàð÷ áàéãàà 

õ¿ëýìæèéí õèéã çºâõºí òîíí CO 2 

/òîíí öåìåíòýýð òîäîðõîéëîõ áîëîëöîîòîé áàéâ. ¯¿íýýñ 

ãàäíà çºâõºí 2003 îíû 11-ð ñàðààñ õîéøèõ õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí òàëààðõ ºãºãäºë 

çºâ áàéíà. Ó÷èð íü 2003 îíû 11-ð ñàðä õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã òàñðàëòã¿é õÿíàõ øèíý 

ñèñòåì (CEMS) ñóóðèëàãäààä àæèëëàæ áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ: Õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàëûã Àçèéí êîìïàíèóä òýð á¿ð õÿëáàðõàí õýìæèæ, 

òîîöîæ ÷àääàãã¿é òóë èéíõ¿¿ õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí òàëààðõ ºãºãäëèéã ýð÷èì õ¿÷íèé 

ºãºãäºëòýé íýã àäèë õÿëáàðõàí îëîîä àâ÷èõäàãã¿é. 

Company X (íýð íü òîäîðõîéã¿é) 

Ýíý êîìïàíè öàõèëãààíûã Äóëààíû öàõèëãààí ñòàíöààñ (ÄÖÑ) áóþó ¯íäýñíèé ýð÷èì 

õ¿÷íèé êîðïîðàöààñ (¯ÝÕÊ) ãýñýí 2 ýõ ¿¿ñâýðýýñ àâíà. ¯ÝÕÊ-òàé õèéñýí ãýðýýãýýð 

öàõèëãààíûã õàìãèéí áàãà õýìæýýãýýð àâàõ øààðäëàãàòàé. Õýðýãëýýíèé äîîä òºâøíººñ 

äîîø ãàðñàí õýðýãëýý íü êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí õýìíýëòýíä àøèãã¿é áºãººä çºâõºí ¯ÝÕÊä 

àøèãòàé áàéäàã áîëîõîîð ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëò ãàðãàõàä ñààä áîëäîã áàéíà. 

Íýìæ õýëýõýä ¯ÝÕÊ-ýýñ öàõèëãààí õóäàëäàæ àâàõàä õÿìä áàéäàã ó÷èð òóñ êîìïàíè 

ººðèéí ÄÖÑ-ûã çîãñîîñîí (èë¿¿ ¿ð àøèãòàé ø¿èíý ÄÖÑ çàõèàëñàí õýäèé ÷) áàéíà. 

Ñóðãàìæ : Áèå äààñàí õóâèëáàð áîëîí íèéò ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíä ìýäýãäýõ¿éö 

íºëººòýé áàéäàã òóë ýð÷èì õ¿÷íèé ãýðýýíèé ¿íý áà íºõöëèéã óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé íýã 

õýñýã áîëãîí øàëãàæ áàéõ õýðýãòýé. 


87


Assîciated Motor Ways, AMW (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

Óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé õ¿ðýýíä õèéãäýæ áóé õóðëûí òîéìûã ýð÷èì õ¿÷ áîëîí áàéãàëü 

îð÷íû àñóóäàëòàé õàìòàä íü ãàðãàäàã. ¯¿íèéã áèä ñ¿¿ëä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý áîëîí 

ò¿¿íèé ¿ð ä¿íãèéí òàëààð ìýäýýëýõýä àøèãëàíà. Äîîðõ õ¿ñíýãòèéã ¿ç. 

Ñóðãàìæ: Áàéíãûí õóðàëäààíóóäûí òîéì íü óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñäàä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýý (çîðèëò 2a) áîëîí ò¿¿íèé ¿ð ä¿í (çîðèëò 5b áà 6a)-ãèéí òàëààð ìýäýýëýõýä òóñòàé 

áàéäàã. 

Õóðàë, óóëçàëò 

Òºñâèéí õóðàë 

ISO 9000- 2000-ûí 

óäèðäàõ êîìèññûí 

õóðàë 

Ìåíåæìåíòèéí 

õóðàë 

Àæèëàãñàäòàé õèéõ 

óóëçàëò 

Õýëòñ¿¿ä 

óäèðäëàãòàé õèéõ 

óóëçàëò 

Òºñëèéí òàëààð õèéõ 

ñåêöèéí õóðàë 

Äàâòàãäàõ 


Ñàðä íýã óäàà 

Óëèðàëä íýã óäàà 

Õàãàñ æèëä íýã 

óäàà 

Äîëîî õîíîã á¿ð 

ªäºð á¿ð 

Äîëîî õîíîãò õî¸ð 

óäàà 

Îðîëöîã÷èä 

Åðºíõèé ìåíåæåð, 

õýëòñèéí äàðãà íàð 




õýëòñèéí äàðãà íàð, 

Õÿíàëòûí õýñýã 

Õýëòñ¿¿äèéí äàðãà íàð, 

àæèëëàãñàä 

Åðºíõèé ìåíåæåð, á¿õ 


¯éëäâýðèéí äàðãà 

Òºñëèéí èíæåíåð 

Ñåêòîðûí ýðõëýã÷èä 

Õýëýëöýõ àñóóäàë 

Ñàð, æèëèéí òºñºâò 

õàìààòàé á¿õ ç¿éëñ 

ISO 9000-ä 

õîëáîãäîõ ç¿éëñ 

ISO 9000 áîëîí 

áóñàä 

Õýëòñèéí åðºíõèé 

àæèë 

Òºñºâòýé õàìààòàé 

(¿éëäâýðëýëèéí 

òºëºâëºãºº) 

Ýð÷èì õ¿÷/ Öýâýð 

¿éëäâýðëýëèéí 

õîëáîãäîëòîé òºñºë 

CHICO (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

Íýãýíò ¿íýëãýýíèé áàã áàéãóóëàãäñàí áîëîõîîð óðüä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ òºëºâëºãºº 

ãàðãàõ õóðàë õèéæ ¿éëäâýðýýð ÿâæ ¿çýõ àæèëëàãààã ýõë¿¿ëýõýýð øèéäâýðëýñýí. Àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã îëîõûí òóëä ¿íýëãýýíèé áàãèéã á¿õýëä íü îðóóëñàí. ¯éëäâýðýýð 

ÿâæ ¿çñýíèé äàðàà ¿íýëãýýíèé áàã àíõààðàõ õýñãèéã ñîíãîæ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ 

àæëûã òîâëîõîîð äàõèí õóðàëäñàí. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðýýð ÿâæ ¿çýõ àæèëä ¿íýëãýýíèé á¿õ ãèø¿¿ä îðîëöîõ íü àíõààðàõ 

õýñãèéã ñîíãîõ õóãàöààã áîãèíîñãîõ àøèãòàé áàéäàã. 

Lànka Òiles ÕÕÊ (Êåðàìèê, Øðè Ëàíê) 

Òóñ êîìïàíè èòãýìæëýãäñýí ÷àíàðûí ìåíåæìåíòèéí ISO 9001:2000 ñèñòåìòýé. 

Óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ÿâöàä äýýðõ ñèñòåìèéí õ¿ðýýíä áîëîâñðóóëñàí ìýäýýëëèéí 

óðñãàë íü öààøäàà õîëáîî áàðèõ áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ìýäýýëëèéã òàéëàãíàõàä õýðýãòýé 

áàéäàã. 

88 


Production 

QA & RD 

Manager 

Reports according 

to ISO 9001 

Lab testing of 

incoming material 

finished products 

ISO 9000 

Audit team 


On line 

Quality checking 

points 

Operators 

Quality 

measurements 

Quality checking 

points 


Öóãëóóëñàí ºãºãäºë íü çºâ áàéõ àëáàã¿é ó÷èð öóãëóóëñàí ºãºãäºëäºº ø¿¿ìæëýëòýé 

õàíäàæ áàéõ õýðýãòýé ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é. 

Òåõíèêèéí ºãºãäëèéã ¿éëäâýðèéí òºâ õÿíàëòûí ºðººíººñ ãîëäóó àâäàã. 

Êîìïàíèé òàëààðõ åðºíõèé ìýäýýëëèéã ãîëäóó êîìïàíèé âåáñàéòààñ îëæ àâäàã 

áºãººä ñóðòàë÷èëãààíû õóóäàñ áîëîí òîâõèìîë çýðýã ìýäýýëëèéí ìàòåðèàëûã îëæ 

àâ÷ áîëíî. 

Àëáàí õýðýãëýýíèé çîðèóëàëòààð ãàäíààñ õýâëýñýí ºãºãäºë íü áîäèò òóõàéëáàë 

¿éëäâýðëýëèéí ºãºãäëººñ ººð áàéäãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. 

¯íäñýí ºãºãäëèéã îëîõ àæèë íü õýä õýäýí (óòñààð ÿðèõ, Å-ìýéëýýð õàðüöàõ, áèå÷ëýí 

î÷èæ óóëçàõ çýðãýýð) óäààãèéí àæèë áîëæ áîëíî. 

¯íýëãýýíèé áàãèéí õýí íýãýíä ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ¿åä 

ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëæ õàäãàëàõ õàðèóöëàãûã äààëãàíà. 

Òà îëîí ÿíçûí àæèëëàãñàäòàé óóëçäàã ó÷èð ÿðèëöëàãûí áè÷ëýã õèéõ, õàðèëöàí 

ÿðèàã áè÷èõ, õóðëûí òýìäýãëýë çýðãèéã àøèãëàõàä àøèãòàé áàéäàã. 

ßìàð ìýäýýëýë õýäèéä õýðýãòýé âý ãýäãèéã óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé á¿ð ýõíýýñ íü 

òîäîðõîé áîëãîâîë õýðýãöýýòýé ìýäýýëëýý îëæ àâàõàä õÿëáàð áàéõ áîëíî. 

ªíäºð ò¿âøíèé áëîê ñõåìèéã ïðîöåññèéí ¿å øàò á¿ðèéí ýñâýë íýãæ¿¿äèéí 

àæèëëàãààíû áëîê ñõåìòýé õàìòàä íü õàâñàðãàæ áîëíî. 

Àæèëëàãñàä ¿ð ä¿íã¿é àæèëëàãààã äàëäàëäàã ó÷èð óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé ÿâöàä 

àæëûí áàéðààð ÿâæ õèéñýí ¿çëýã áîäèò ïðàêòèê áîëäîãã¿é. Èéìä çàðèìäàà 

¿éëäâýðýýð ÿâæ ãýíýòèéí øàëãàëò õèéæ ¿çýõ íü àøèãòàé áàéäàã. 

Àæëûí íàðèéâ÷èëñàí õóâààðü íü çîðèëòîî àëü áîëîõ áîãèíîõîí õóãàöààíä 

ã¿éöýòãýõýä àøèãòàé áàéäàã. 

¯éëäâýðèéí òºðºë òóñ á¿ðèéí õýñãèéã õàìðóóëàõûí òóëä ýñâýë òºðºë òóñ á¿ðýýð 

ìýäýýëýë öóãëóóëàõûí òóëä õî¸ð ýñâýë ãóðâàí áàã á¿ðä¿¿ëíý. 

1d. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñã¿¿äèéã ñîíãîõ 

Shijiazhuang Iron and Steel Company ÕÕÊ (Ãàí, Õÿòàä) 

Ýíýõ¿¿ ãàíãèéí ¿éëäâýð íü Øèæèàçóàíã õîòîä áàéäàã. Õîò õ¿ðýýãýý òýëýõèéí õèðýýð 

¿éëäâýðèéí îéð îð÷èíä áàéãàà îðøèí ñóóã÷äûí àìüäðàëûã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé áîëæ 

áàéãàà áºãººä õýðýãëýýãýý áàãàñãàõ ñàíàà÷ëàãà ãàðãàõ õýðýãòýé áîëäîã áºãººä ýíý íü 

àðä èðãýäýä ýðýëò õýðýãöýýòýé áàéäàã. Òóõàéëáàë ñ¿¿ëèéí 20 æèëä ãàçàð äîîðõ óñíû 

ò¿âøèí òóñ õîòîä 10-70 ì äîîøèëñîí ãýñýí ìýäýý áàéäàã! Ýíý ¿éëäâýð íýãýí òîìîîõîí 


89


(600,000 ì 3 /ñàð) õýðýãëýã÷ ó÷ðààñ õîòûí õýðýãëýýíèé óñíû ¿íý 1,5 þàí/ì 3 -ýýñ 3 þàí/ì 3 

áîëñîí áàéíà. Èéìä êîìïàíè ãàçàðûí ã¿íýýñ àâ÷ áàéãàà óñíû õýðýãëýýãýý áóóðóóëàõûã 

õè÷ýýæ áàéíà. Óñíû õýðýãëýý íü àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõîä íýãýí ÷óõàë 

øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò áîëæ áàéãàà áà ãðàäèðíä èõ õýìæýýíèé ýíåðãè, óñ õýðýãëýäýã ó÷ðààñ 

àíõààðàõ õýñãýýð ñîíãîãäñîí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Óñ ìýòèéí ýð÷èì õ¿÷íýýñ áóñàä ýõ ¿¿ñâýð íü àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã 

ñîíãîõîä ÷óõàë áàéíà. Èéíõ¿¿ ñîíãîëò õèéõäýý òóõàéí ýõ ¿¿ñâýð õýäèéä ¿íýòýé áàéíà, 

õýäèéä õîìñäîëòîé áàéíà, õýäèéä çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãîä òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí à÷ 

õîëáîãäîëòîé áàéíà ãýõ çýðãèéã àíõààðóóøòàé þì. 


¯íýëãýýíèé áàãèéí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõäîî öóãëóóëñàí ºãºãäºëä ä¿í 

øèíæèëãýý õèéõýýñýý èë¿¿ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã äýìæ¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ äýýä óäèðäëàãûí 

ñîíèðõîæ áóé ç¿éëä òóëãóóðëàñàí. Èéíõ¿¿ ãîëëîí àíõààðàõ õýñýã íü öàõèëãààí ñòàíö 

áîëîí õºðãºëòèéí óñíû áàéãóóëàìæ áîëîâ. 

Ñóðãàìæ: Èõýâ÷ëýí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõîä äýýä óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ 

ò¿ëõ¿¿ àíõààð÷ áóé ç¿éëèéã ñîíãîõ íü íèëýýä ÷óõàë áàéíà. 

IÒC ÕÕÊ PSPD (Öààñ, Ýíýòõýã) 

Êîìïàíè áàéíãûí ìîíèòîðèíã õèéæ ºãºãäºë öóãëóóëæ áàéãàà ó÷ðààñ ýð÷èì õ¿÷íèé 

õ¿íäðýë õààíà èõ ãàð÷ áàéãàà áîëîí ÿàæ ñàéæðóóëàõ âý ãýäãèéã ñàéí ìýäýæ áàéãàà. Èéìä 

ãîë àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã àìàðõàí ñîíãîíî. Ãýõäýý ¿íýëãýýíèé áàãèéí íýìýëò 

õýìæèëò, ä¿í øèíæèëãýýíä òóëãóóðëàí çàðèì õýñãèéã àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýãò íýìæ 

îðóóëæ áîëíî. Ñîä ñýðãýýõ òîãîî, øîõîé øàòààõ çóóõ, öààñíû ìàøèí áîëîí í¿¿ðñýýð 

ãàëëàäàã áóöàëìàë äàâõðàãàòàé çóóõ çýðýã íü àíõààðàõ õýñýãò îðæ áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Ìîíèòîðèíã õèéõ áîëîí ºãºãäºë öóãëóóëàõ ñàéí ñèñòåì íü àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ 

õýñã¿¿äèéã îëîõîä òóñòàé áîëîâ÷ àíçààðàõàä àìàðã¿é çàðèì õýñã¿¿äèéã àíõààðàëäàà 

àâàõàä øààðäàãäàõ íýìýëò õýìæèëò¿¿äèéã õèéõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 


Äýýä óäèðäëàãà íü àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõîä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé îðîëöñîí. 

¯éëäâýðýýð ÿâæ ¿çñýíèéõýý äàðàà õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí ¿íýëãýýíèé áàãòàé õàìò 

äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçñàí. Äýýä óäèðäëàãà íü àæèë÷äûí õóðëûã òîãòìîë ÿâóóëäàã òóë 

ýíý óäààãèéí õóðëààð èæèë ñýäýâ õýëýëöýâ. ªºðººð õýëáýë 2 õóðàë äàâõàðäàæ äýýä 

óäèðäëàãà äîîðõ ç¿éë¿¿äèéã ñàíàë áîëãîâ. ¯¿íä: 

Çàðèì õýñãèéã ººð òºñëèéí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çýæ áàéñàí ó÷ðààñ àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ 

õýñãýýñ õàñàõ. Èéì õýñã¿¿äèéã äàõèí àíõààðàëäàà àâàõàä ýíý óäàà êîìïàíèé 

õºðºíãº õ¿ðýëöýõã¿é. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñã¿¿äèéã çºâ ìýäýýëýëä òóëãóóðëàí ñîíãîñîí ýñýõèéã 

áàòàëãààæóóëàõ çàðèì íýã ìîíèòîðèíãèéí àæèë õèéõ. Ìîíèòîðèíãèéí òîíîã 

òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé ó÷ðààñ òîíîã òºõººðºìæèéí îðîí íóòãèéí íèéë¿¿ëýã÷ 

¿ç¿¿ëýõ õýìæèëò¿¿äèéã òóõàéí ñîíãîëòîä îðñîí ãàçàðò õèéíý. 

Ñîíãîæ àâñàí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã íü í¿¿ðñíèé òýýðìèéí ñèñòåì, øàòààõ 

çóóõ, óóð õàëààãóóðûí õýñýã áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Ãîëëîí àíõààðàõ õýñãèéã ñîíãîõîä äýýä óäèðäëàãà ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 


Ýíý òîì êîìïàíè çýðýã àæèëëàäàã öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýëèéí áàðàã 20 øóãàìòàé. Èéìä 

òóñ òºñºëä ¿íäñýí ºãºãäºë áîëãîæ àøèãëàõûí òóëä ¿éëäâýðëýëèéí øóãàìóóä õîîðîíäîî 

èæèë òºñòýé ó÷ðààñ¿éëäâýðëýëèéí çºâõºí íýã øóãàìûí òåõíîëîãèéí ñõåìèéã ãàðãàæ 

ºãñºí. Õàðèí áóñàä øóãàìóóäûíõûã ñ¿¿ëä èæèë àðãààð õèéíý. 

Ñóðãàìæ: Èæèë ¿éëäâýðëýë ÿâóóëäàã îëîí øóãàìòýé òîì êîìïàíèóäûí õóâüä íýã 

øóãàìàíä àíõààðàë õàíäóóëæ äàðàà íü áóñäàä íü èæèë çàð÷ìààð àæèëëàãàà ÿâóóëàõ. 

90 


Pindo Deli Pulp and Paper (Öààñ, Èíäîíåç) 

Øàõìàë àãààðûí íèéë¿¿ëýëò ãîëëîí àíõààðàõ õýñýã áàéæ áîëîõ áîëîâ÷ ýíý àæëûã 

ãóðàâäàã÷ òàëòàé ãýðýýãýýð õèéëãýõýýð áîëñîí òóë áîëèâ. Õýðýâ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý 

àìæèëòòàé õèéãäâýë Ã¿éöýòãýã÷òýé õèéõ õàìòûí àæèëëàãàà ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Õýðýâ 

ãýðýýëýã÷ øàõñàí àãààðûã èõýýð áîðëóóëæ ÷àäâàë èõ ìºíãº îëîõ òóë îìïàíèéõàà 

õýðýãëýýã áóóðóóëàõûí òóëä òýäýíä òîäîðõîé õýìæýýíèé ìºíãºí óðàìøóóëàë ¿ç¿¿ëýõ 

øààðäëàãàòàé áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Ãîëëîí àíõààðàõ õýñãèéã ñîíãîõäîî ¿íýëãýýíä Ã¿éöýòãýã÷èä ýñâýë íèéë¿¿ëýã÷èä 

(õàìòðàõààð áàéâàë) õàìòðàí àæèëëàõ øààðäëàãàòàé ýñýõèéã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 


PÒ Kràkatau (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Èíäîíåç) 

Àíõààðàëäàà àâ÷èõààð 5 õýñýã áàéãàà áà á¿ãäýä íü õàíãàëòòàé ¿íäýñëýë áàéãàà. 

¯íýëãýýíèé áàã àæèë õºíãºâ÷ëºõ ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëñàí. Óäèðäëàãûí ñîíèðõîæ 

áóé ç¿éë, ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëàõ áîëîëöîî, ºðòºã çàðäëûã áóóðóóëàõ áîëîìæ 

çýðýã òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîõèðîëöñîí. ¯¿íèé äàðààãààð ýäãýýð 

õýñã¿¿äèéã äýýðõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð ¿íýëñýí. 

Ñóðãàìæ: Ýõëýýä ¿íýëãýýíèé áàãòàé ñîíãîëò õèéõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîõèðîëöîíî. 

Ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëòýä òóëãóóðëàí ãîëëîí àíõààðàõ õýñã¿¿äèéã ñîíãîíî. 

Lanka Tiles ÕÕÊ (Êåðàìèê, Øðè Ëàíê) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, ºðòºã çàðäàë ºíäºð ãýäýã øàëãóóðààð ”ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë 

áýëòãýõ õýñýã” áóòëàã÷ áîëîí àëõàí òýýðìèéã àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýãò ñîíãîñîí. Ýíý 

õýñýãò ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë ºíäºð áàéäàã òóë ñàéæðóóëàëò 

õèéõ áîëîëöîî èõ áàéäàã. 

Áóòëàã÷ áîëîí àëõàí òýýðìèéí õºäºëã¿¿ð¿¿ä èõýýõýí õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷ 

õýðýãëýäýã. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò õýðýãòýé ãîë ò¿¿õèé ýäèéã (õýýðèéí æîíø, äîëîìèò) àëõàí 

òýýðìýýð íóíòàãëàäàã. Íóíòàã õýñýã íü áóòëóóðààð ãàðàõ øààðäëàãàã¿é áºãººä á¿ð 

íóíòàã õýñýã íü àëõàí òýýðìýýð íýâòðýõ øààðäëàãàã¿é áîëîâ÷ øóóä ¿ðëýí òýýðýìä 

ºãºõ õýðýãòýé ýñâýë ò¿¿íèéã ýäèéí íººö îâîîëãîä ºãíº. Èéìä ýð÷èì õ¿÷ àëäàãäàæ 

áàéãàà áà æèæèã õýñãèéã ò¿¿õèé ýäýýñ ÿëãàõ íü àíõààðàë òàòàæ áàéãàà þì. 

Æèæèã øèðõýãòýé õýñýã íü òîì øèðõýãòýé õýñãèéíõýý çººëºâ÷ áîëæ òýýðìèéí àøèãò 

àæèëëàãààã áóóðóóëíà. Ò¿¿õèé ýäèéí íýãæ à÷ààëàëä íîîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý 

äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðòýë ºñ÷ ìàòåðèàëûí ãàðöûã áóóðóóëíà. Áóòëàõààñ ºìíº æèæèã 

øèðõýãòýé õýñãèéã ÿëãàõ íü óõààëàã àæèë áîëíî. 

Ò¿¿õèé ýä òîì òîì áººí õýñã¿¿ä èõòýé áîë áóòëóóðûí öàõèëãààíû õýðýãëýýã 

íýìýãä¿¿ëæ áóòëàãäñàí ìàòåðèàëûí ãàðöûã áóóðóóëíà. Ò¿¿õèé ýäèéã áóòëàõûí ºìíº 

òîì áººí õýñã¿¿äèéã ãàðààð áóòëàõ íü áóòëóóðûí öàõèëãààíû õýðýãëýýã áóóðóóëíà. 

 

Îâîîëãîîòîé áàéãàà ò¿¿õèé ýä àÿíäàà áóòàð÷ çàäðàí õîðîãääîã. (Òóõàéëáàë: æèæèã 

øèðõýãòýé õýñã¿¿ä íü òîìûíõîî ¸ðîîëîîð óíàæ òàðäàã) 

Ñóðãàìæ: ýíý õýñýãò ìàòåðèàëûí õîðîãäîë áîëîí àëäàãäàë èõòýé áàéäàã ó÷ðààñ çàðèìäàà 

àíõààðàë õàíäóóëàõ øààðäëàãà ãàðäàã áà ò¿¿íèéã ñàéæðóóëàõ àðãà îëîí áèé. 


91


G-Steel (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Tàéëàíä) 

• Ýíý ¿éëäâýðò ¿éëäâýðèéí áàã, Òàéëàíäûí õºíäëºíãèéí áàéãóóëëàãà (TISTR), îëîí 

óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí çºâëºõ¿¿ä õàìòðàí ¿íýëãýý õèéñýí. Äîîðõ õóâèëáàðóóäûã 

¿éëäâýðèéí ìåíåæåðò ãàðãàæ ºãñºí. ¯¿íä: 

• Ãàëûí õîòëûí íóìàí öàõèëãààíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõûí òóëä õàÿãäàë òºìðèéã 

áýëòãýõ áà õèìèéí ýíåðãèéã àøèãëàõ (Æ/íü: õàéëóóëàõ ïðîöåññèéí ÿâöàä) 

õóâèëáàðóóä 

• Ãàëûí õîòîë äàõü áàéãàëèéí õèéí õýðýãëýýã áóóðóóëàõûí òóëä õèéí àñààãóóðûí 

ýâäýðñýí õýñã¿¿äèéã ñàéæðóóëàõ 

• Øàõñàí àãààðûí ñèñòåìèéí öàõèëãààíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõûí òóëä çîõèñòîé áóñ 

õýðýãëýýã áîëîí ñèéãýæ áàéãàà õýñãèéã îëæ èëð¿¿ëýõ 

• Õºðãºëòèéí óñíû ñèñòåìèéã õýò èõýýð àøèãëàæ áàéãàà ãàçðóóäûã õàéõ. 

Ñàðä 100000 òîíí õàëóóí öóâèìàë îðîîìîã áýëòãýõ àæèëä òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë 

ºãíº. ¯¿íèé çýðýãöýý àæëûí òàëáàðò ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ áàéãàà ÷ ãýñýí 

ìýäýýëëèéí ñèñòåì òîãòìîë àæèëëàääàãã¿é áîëîí äîòîîäûí õîëáîîíû ñààòëààñ 

øàëòãààëàí èõýíõè ºãºãäºë áîëîí ìýäýýëëèéã àâàõ áîëîëöîîã¿é áàéäàã. Èéìä ñàíàë 

áîëãîñîí á¿õ õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõýä òºâºã ó÷èð÷ çàðèìûã õýðýãñýõã¿é áîëãîæ 

áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãàä ñàíàë áîëãîñîí á¿õ õóâèëáàðûã õ¿ðýëöýõ¿éö íàðèéí 

ìýäýýëëèéí õàìò õ¿ðã¿¿ëýõ íü ÷óõàë áàéíà. 

Siam White Cement Company ÕÕÊ, SWCC (Öåìåíò, Taéëàíä) 

Äîòîîäûí áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé õýä õýäýí õºòºëáºðòýé òîìîîõîí êîìïàíè 

ó÷ðààñ óðüä íü ñîíãîæ àâ÷ áàéãààã¿é õýñãèéã àíõààðàë õàíäóóëàõ õýñãýýð ñîíãîõ íü 

÷óõàë áºãººä çàðèì æèæèã õýñã¿¿äèéã òºñºëä çààãäñàí õóãàöààíä áàãòààæ ñóäëàõ 

áîëîëöîîã¿é áàéñàí. Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæèéí ñèñòåìèéã ñàéðóóëàõàä 

ãîë àíõààðëàà õàíäóóëñàí. Öåìåíòèéí áîëîí ò¿¿õèé ýäèéí òýýðì¿¿äèéí öàõèëãààíû 

õýðýãëýýã áóóðóóëñàí. 

Ñóðãàìæ: Á¿õ òîìîîõîí êîìðïàíèóäûí õóâüä òýäãýýðèéí õýìæýý áîëîí íàðèéí òºâºãòýé 

áàéäëààñ íü õàìààð÷ ãîëëîí àíõààðàë õàíäóóëàõ õýñãèéã ñîíãîõ àæèë ÷óõàë ¿¿ðýãòýé 

áàéíà. 

Áóñàä ñóðãàìæòàé ç¿éëñ: 

Àíõààðàë õàíäóóëàõ õýñãèéã ñîíãîõäîî áàãèéí ãèø¿¿äèéí íýã íü áîëîëöîîòîé 

õýñã¿¿äèéã ¿íýëãýýíä õàðãàëçàõ øàëòãààíóóäûíõ íü õàìò ñàìáàðò áè÷èæ îëîí õ¿í 

óõààíàà óðàëäóóëæ àæèëëàõ íü çºâ ñàíàà áàéíà. 

Ñîíãîëò õèéõèéí ºìíº ¿éëäâýð áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññèéí òàëààð åðºíõèé 

îéëãîöòîé áîëîõ. 

Ñîíãîëò õèéõäýý ýð÷èì õ¿÷èéã õàìãèéí ¿ð àøèãã¿é õýðýãëýæ áàéãààã çºâõºí àíõààðàõ 

áóñ õàðèí ñàéæðóóëàõ áîëîëöîî ºíäºð áàéãàà ýñýõèéã õàðãàëçàõ. 

Ñîíãîëò õèéõýä óäèðäëàãûí ñîíèðõîë ÷óõàë áîëîâ÷ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõ òàëààð èë¿¿ ñàéí îéëãîëòòîé áàéäàã òåõíèêèéí àæèëòíóóäûí ñàíàëûã 

àâ÷ ¿çýõèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é. 

Äýýä óäèðäëàãûí ñîíãîñîí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã íü ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë 

èõ áàéãàà ãýñýí òýäíèé îéëãîëòîä òóëãóóðëàäàã òóë ¿¿íèéã óðüä÷èëñàí ¿íýëãýýíèé 

¿åä ºãºãäºë öóãëóóëæ áàòëàõ íü ÷óõàë áàéäàã. 

Ãîëëîí àíõààðàõ õýñãèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõèéí ºìíº ñîíãîõ øààðäëàãàòàé 

õýäèé ÷ ¿íýëãýý õèéõ ÿâöàä èë¿¿ èõ ºãºãäºë öóãëàðàõ ó÷ðààñ çàðèì õýñãèéã íýìæ 

ñîíãîæ áîëíî. 

Çºâëºõèéã àæèëä îðîëöóóëàõäàà õýðýâ ñîíãîëò õèéõèéã ñîíèðõâîë òóðøëàãûã íü 

ñîíãîëòîä àøèãëàæ áîëíî ãýäãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. Ãýõäýý èíãýæ õèéñýí ñîíãîëò 

êîìïàíèé ýðõ àøãèéí ¿¿äíýýñ òýð á¿ð ñàéí áàéäàãã¿é. 

Èõýíõ êîìïàíè õàÿãäàë áóóðóóëàõ áîëîëöîî èõ áàéãààä íü áóñ õàðèí ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýìíýëò ºíäºð áàéãàà õýñýãò òóëãóóðëàí ñîíãîëòîî õèéäýã. 

92 


Coíãîëò õèéõäýý ¿íýëãýýíèé áàãèéí ãèø¿¿äèéí ìýäëýãèéã õàðãàëçàõ áºãººä ýíý íü 

¿íýëãýýã õÿëáàð èæ á¿ðýí õèéõýä, ìºí õàìãèéí àøèãòàé õóâèëáàðûã îëîõîä òóñ äýì 

áîëíî. 

1e. ¯íýëãýý õèéõ ñàíàë áîëîâñðóóëæ äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëàõ 


PT Såmån Padang (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

Tóñ êîìïàíè ¿éëäâýðëýë, ¿ð àøãàà ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð “Íèéò Á¿òýýìæ Òîãòâîðæóóëàõ” 

(TPM) õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëñýí. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õ¿ðýýíä 

á¿òýýìæ òîãòâîðæóóëàõ õºòºëáºðèéã ºðãºòãºõ çàìààð õèéñýí. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã ¿éëäâýðëýë ñàéæðóóëàõ ºðãºí õ¿ðýýòýé 

õºòºëáºð¿¿äýä õàìðóóëàí õèéâýë äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëàõàä õÿëáàð áàéäàã ãýñýí 

ä¿ãíýëòýä õ¿ðýâ. 

Sai Sîn Cement (Öåìåíò, Âüåòíàì) 

Òóñ êîìïàíèä ISO 9001 áîëîí ISO 14001 ñòàíäàðòóóäûã áàòëóóëàõ àæèëëàãàà íèëýýä 

ñàéí áîëîâ. Ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ISO 14001 ñòàíäàðò íü òóõàéí êîìïàíèé ýð÷èì 

õ¿÷íèé áàéäàëä ñèñòåìòýé ä¿í øèíæèëãýý õèéõ ¿íäýñëýëèéã áóé áîëãîæ, ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ íýðèéí äîîð íóóãäñàí õóóðìàã áàéäëûã èëð¿¿ëæ, ¿íäýñëýëòýé ä¿í 

øèíæèëãýý õèéõ áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã ãàðãàæ òàâèâ. 

Ñóðãàìæ: Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ISO 14001 ñòàíäàðò íü ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýýã òºëºâëºõ áà ¿íýëãýý õèéõ óäèðäàìæààð õàíãàíà. 

Ha Bac Fertilizer (Õèìè, Âüåòíàì) 

Òóñ êîìïàíè GERIAP òºñºë ýõëýõýýñ ºìíº ãàäààäûí çºâëºõèéí òóñëàëöààòàéãààð ýð÷èì 

õ¿÷íèé ñèñòåìäýý á¿òöèéí ººð÷ëºëò õèéñýí. Á¿òöèéí ººð÷ëºëò õèéñýí àæèëòíóóä íü 

ýð÷èì õ¿÷íèé òºñëèéí òîäîðõîé òóðøëàãàòàé áàéñàí ó÷ðààñ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

¿íýëãýý õèéõ àæèëä òóñëóóëàõààð óðèãäñàí. 

Ñóðãàìæ: Òóõàéí êîìïàíè óðüä íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéæ áàéñàí ýñýõèéã øàëãàõ 

õýðýãòýé. Òóõàéí êîìïàíèä ºìíº íü òºñºëä îðîëöîæ áàéñàí àæèëòíóóä áàéãàà áîë ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ çºâøººðëèéã äýýä óäèðäëàãààñàà õÿëáàð àâíà ãýñýí èòãýë òºð¿¿ëýõ 

äàâóó òàëòàé áîëíî. 

Hanoi Ceramic ÕÕÊ (Êåðàìèê, Âüåòíàì) 

¯íýëãýýíèé áàãèéí àõëàã÷ áóþó îðëîã÷ äàðãà áîëîí òåõíèêèéí õýëòñèéí äàðãà õî¸óëàà 

íýã äîëîî õîíîãèéí òåõíèêèéí ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí (¿å øàò 2a íü ýíý òîõèîëäîëä 1- 

ð ¿å øàòíààñ ºìíº õèéãäñýí). Ýíý íü äóíä øàòíû áîëîí äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéí ñóðãàëòàíä áóþó öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí àðãà÷ëàëûí ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí 

ãýñýí ¿ã þì. Èéìä óäèðäëàãûí àìëàëòûã àâ÷ ¿íýëãýýíèé áàã áàéãóóëàõ áîëîí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ áîëîí áàòëóóëàõ àæèë õÿëáàð áîëíî. 


93


Ñóðãàìæ: Öààøäàà äóíä áîëîí äýýä óäèðäëàãààñ äýìæëýã àâàõûí òóëä òýäíèéã ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ñóðãàëòàíä õàìðóóëàõ íü àæèëä òóñòàé. ¯íýëãýýíèé áàãèéí àõëàã÷ 

òåõíèêèéí ìýäëýã ñàéòàé õ¿í áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä øèéäâýð ãàðãàõ ýðõ ìýäýëòýé 

áàéõ õýðýãòýé. 


Òºðèéí ºì÷èéí ýíý êîìïàíèä õýìíýëòèéí àñàð èõ íººö áàéãàà íü óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíýýñ 

õàðàãäàâ. Ãýâ÷ ¿éëäâýð íü óëñûí ìýäýëä áàéäàã, îëîí äàâõàð óäèðäëàãûí á¿òýöòýé 

áîëîõîîð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ àæèë äîð õàÿæ õýäýí ñàðûã àâàõààð áàéíà. Ãàçàð 

äýýðõ óäèðäëàãûí äýìæëýã õàíãàëòã¿é òóë äýýä óäèðäëàãààñ çºâøººðºë àâàõàä öàã èõ 

îðîâ. 

Ñóðãàìæ : Òºðèéí ºì÷èéí áóþó îëîí ¿éëäâýðèéí íýãäýë ìàÿãèéí ãàçðûí óäèðäëàãûí 

áóòýö í¿ñýð, õ¿íä ñóðòàëòàé áàéäàã òóë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ çºâøººðºë àâàõàä 

öàã èõ çàðöóóëæ ìàãàäã¿é. 


Ñàíàëûã øóóä öààñàí äýýð áè÷èæ ÿâóóëàõûí îðîíä äýýä óäèðäëàãàäàà 

òàíèëöóóëáàë òýä íàðààð áàòàëãààæóóëàõ àæëûã õóðäàâ÷èëíà. Ýíý àæèëëàãàà íü 

óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ òýäýíä òàâüæ áîëîõ àñóóäàëä õàðèóëò áîëîõ áà ñàíàæ ÿâñàí 

ç¿éëèéã íü øèéäâýðëýõ ñàéõàí áîëîìæ þì. 

Áàãèéí ãèø¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã àæëûí öàãààð (÷ºëººò öàãààðàà áóñ) õèéõèéã 

äýýä óäèðäëàãà çºâøººðºõ íü ÷óõàë áàéäàã. Äýýä óäèðäëàãàä ºãñºí ñàíàëäàà ýíý 

òàëààð çîðèóä îðóóëñàí ýñýõèéã, ìºí áàãèéí ãèø¿¿í á¿ðò õýðýãöýýòýé õóãàöààã 

òîîöîæ îðóóëñàí ýñýõèéã ìàãàäëàõ. 

Õýðýâ áàòëàãäâàë ¿íýëãýýíèé àæëûí ÿâöàä áàãèéí áàðèìòëàõ àæëûí òºëºâëºãºº 

áîëîõ ó÷ðààñ îðóóëæ áóé ñàíàë íü òîäîðõîé, íàðèéâ÷ëàë ñàéòàé áîëæ áóé ýñýõèéã 

ìàãàäëàõ. 

Áîëîâñðóóëæ ãàðãàñàí ìàÿãò (Ñóäàëãààíû õóóäàñ-11) íü àæèë ýõëýõýä õýðýãöýýòýé 

áàéõ áîëîâ÷ êîìïàíèä ººðò íü àøèãòàé áàéõààð ººð ñòàíäàðò ìàÿãò áàéãàà 

ýñýõèéã ìºí øàëãà. 

Àíõààðàë õàíäóóëàõ õýñãèéã ñîíãîìîãö äýýä óäèðäëàãà áîëîí ¿íýëãýýíèé áàãèéí 

ñîíèðõëûã òàòàõ ¿¿äíýýñ ñàíàë áè÷èæ ãàðãàíà. 

Åð íü äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéëãýõýä õýäèé õèð çàðäàë õýðýãòýéã 

ìýäýõèéã õ¿ñ÷ áîëîõ òóë ñàíõ¿¿ãèéí õýëòñýýñ íýã õ¿í ¿íýëãýýíèé áàãò áàéõ íü 

ñàíàë áîëîâñðóóëàõàä àøèãòàé áàéäàã. 

Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí îðîëöâîë ¿íýëãýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ áîëîí 

ò¿¿íèéã áàòëóóëàõàä äºõºìòýé áàéäàã. 

¯íýëãýý õèéõýä ãàðñàí çàðäàë, õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðààñ îðñîí ñàíõ¿¿ãèéí 

àøãèéã äýýä óäèðäëàãà íýí òýðã¿¿íä ìýäýæ áàéõ ç¿éë ó÷ðààñ ¿íýëãýýíèé ñàíàëûí 

íýã ÷óõàë ñàëøã¿é õýñýã áîëäîã. 

Õýðýâ òóõàéí áîëîâñðóóëñàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ ñàíàëäàà äýýä 

óäèðäëàãààñ çºâøººðºë àâ÷ ÷àäàõã¿é áîë ¿íýëãýýíèé áàã õèéõ àæëûã íü íèëýýä 

áàãàñãàñàí àëü áîëîõîîð áàãà íººö, áîãèíî õóãàöàà øààðäàãäàõ ñóëõàí ñàíàë 

áîëîâñðóóëæ îðóóëàõ àñóóäëûã àâ÷ ¿çíý. 

94 



2a. Àæèëëàãñäûí óóëçàëò áà ñóðãàëò 

Bengal Fine Ceramics ÕÕÊ (Êåðàìèê, Áàíãëàäåø) 

Áåíãàëèéí íàðèéí øàâàð ýäëýëèéí êîìïàíèé õºäºëìºð çàðöóóëàëò ºíäºðòýé êåðàìèêèéí 

¿éëäâýðëýëä 650 àæèë÷èí 3 ýýëæýýð àæèëëàäàã. Ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäëûí èõýíõ 

íü òóñ ¿éëäâýðò àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñýýñ (ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë ÷óõàì õààíà áàéãààã 

òîäðóóëàõûí òóëä õýä õýäýí àæèë÷èíòàé ÿðèëöëàãà õèéñýí) øàëòãààëäàã ó÷ðààñ 

àæèë ýõëýõèéí ºìíº íèéò àæèëëàãñàääàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ ãýæ áàéãàà òóõàé 

ìýäýãäñýí. 

Ñóðãàìæ: Îëîí àæèë÷èíòàé õºäºëìºð çàðöóóëàëò ºíäºð êîìïàíèóäàä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýý õèéõ ãýæ òºëºâëºæ áàéãàà òóõàé íèéòýä ìýäýãäýõ íü ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé 

áàéäàã. 



¯éëäâýðèéí àæèëëàãñàä òºñëèéí õýä õýäýí ¿å øàòíû ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí: 

Òóñ ¿éëäâýðèéí 3 àæèëòàí öýâýð ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîëîí ¿éëäâýð 

äýýð íü òóðøèëò õèéõ àðãà÷ëàëûí ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ ÿâöàä îëîí óëñûí çºâëºõèéã Áàíãëàäåøèéí õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòýí, ìºí ¿éëäâýðòýé òàíèëöàõ ÿâöàä îëîí àæèëòàí àëáàí áóñààð äàãàëäàí 

ºãºãäºëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ áîëîí õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàð îëîõ ÷èãëýëýýð ñàíàà 

áîäëîî óðàëäóóëàõ òàëààð ñóðàëöñàí. 

Òºñºëä õàìðàãäàæ áóé Áàíãëàäåøèéí á¿õ ¿éëäâýðò çîðèóëàí çîõèîí áàéãóóëæ 

áóé ãóðâàí ºäðèéí ñåìèíàðò ¿éëäâýðëýë äýýð àæèëëàäàã 3 àæèëòàí õàìðàãäàæ 

ñóóðü ò¿âøèí òîäîðõîéëîõ áîëîí õóâèëáàðóóäûí ¿ð ä¿íä ìîíèòîðèíã õèéõ òàëààð 

íýìýãäýë ñóðãàëò àâñàí. 

Êîìïàíèé áàãò àðãà÷ëàë õýðýãëýõ òàëààð ã¿íçãèéð¿¿ëñýí ñóðãàëò ÿâóóëàõûí òóëä 

îëîí óëñûí çºâëºõ òóñ ¿éëäâýðèéã ñóðãàëòûí ¿ç¿¿ëýí õýëáýðýýð àøèãëàõ çîðèëãîîð 

¿éëäâýðò äàõèí î÷ñîí. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëîí òîíîã òºõººðºìæèéí òàëûí ìýäëýãýý àæëûí áàéðíû 

ñóðãàëòààð îëæ àâñàí ãýæ ¿éëäâýðèéí àæèëëàãñàä ÿðèâ. Òýä ãàäíûí õ¿íýýñ þì ñóðàõ 

äóðòàé áàéõûí çýðýãöýý òóõàéí ¿éëäâýðèéã ÿàæ óëàì èë¿¿ ¿ð àøèãòàé àæèëëóóëàõ 

òàëààð ñóð÷ ìýäýõ õ¿ñýë ýðìýëçýëòýé áàéãààãàà èëýðõèéëñýí áàéíà. Ñóðãàëò ¿ð 

àøãàà ºã÷ ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõýýð ñîíãîñîí 9 õóâèëáàðààñ ãàäíà ¿íýëãýýíèé 

ÿâöàä ¿éëäâýðèéí áàã áèå äààí õýä õýäýí õóâèëáàðèéã îëæ ò¿¿íèéãýý õýðýãæ¿¿ëñýí 

áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûã ñóðãàõ íü çºâõºí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä äºõºìòýéãýýñ 

ãàäíà öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé õóâèëáàðóóäûã áèå äààí îëæ õýðýãæ¿¿ëýõ 

áîëîìæèéã íýìýãä¿¿ëíý. 


¯íýëãýýíèé àæèë ýõëýõ ¿åýð êîìïàíèé óäèðäëàãà, õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí áîëîí 

êîìïàíèé àæèëëàãñäààñ 100 ãàðóé õ¿í îðîëöñîí òîì óóëçàëò çîõèîâ. Óóëçàëòûí 

ÿâöàä àæèëëàãñàä íü óäèðäëàãàäàà òóéëûí ¿íýí÷ ãýäýã íü õàðàãäàæ áàéëàà. Íèéò 

àæèëëàãñäûí 90 ãàðóé õóâü íü êîìïàíèäàà 1986 îíîîñ õîéø àæèëëàæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ 

áàéâ. ¯éëäâýð÷íèé áàéãóóëëàãàòàéãàà õîëáîî ñàéòàé áºãººä òóñ õóðàëä îðîëöîæ áàéñàí 

¿éëäâýð÷íèé áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ ýíý áàéãóóëëàãà íü “íýãýí òîì ãýð á¿ë” áºãººä ààâ 

ýýæ íü ãýð á¿ëèéíõýíòýéãýý õàðüöàæ áàéãàà þì øèã òèéì ñàéõàí õàðüöààòàé ãýæ îíöëîí 

òýìäýãëýâ. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý ýõëýõ ¿åýð íèéò àæèëëàãñäàä ìýäýýëýõ ìºí àæèëëàãñàä 

íü áàéãóóëëàãàäàà ¿íýí÷ýýð ç¿òãýæ ÿâäãàà èëýðõèéëæ àìëàëò àâàõ íü ¿íýëãýýíèé áàã 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã àìæèëòòàé õèéõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 


95


Pindo deli Pulp and Paper (Öààñ, Èíäîíåç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð ìýäýýëýë õèéæ ñóðãàëò ÿâóóëæ áîëîõ ìýäýýëýë 

õîëáîîíû õýä õýäýí ñóâàã îëñîí. Ìºí õóðàëäàõ, òîéìëîí ìýäýýëýõ çýðãýýð àæèëëàõ 

áîëîëöîî áèé: 

Óäèðäëàãà äîëîî õîíîãèéí õóðëààðàà áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé 

 

àñóóäëóóäûã àâ÷ õýëýëöýõ 

¯ð àøèã õàðèóöñàí õýëòýñ ¿éëäâýðëýëèéí íýãæ á¿ðò ã¿éöýòãýëèéí ¿íäñýí¿ç¿¿ëýëòèéí 

òàëààð ñàð á¿ð òîéìëîí ìýäýýëæ áàéõ, ¿¿íä ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷ áîëîí óñíû 

“ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé òàéëàí” îðîõ áà ÷àíàðûí ISO-ã õýâëýí ãàðãàæ íèéò 

àæèëëàãñäàä òàðààõ 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð ìýäýýëýë õèéõ áîëîí ñóðãàëò ÿâóóëàõàä 

àøèãëàæ áîëîõ óóëçàëò, òîéì ìýäýýëýë, áàéãàà òàéëàíã îëîõ 

CHICÎ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

¯éëäâýðèéí àæèëëàãñàä òºñëèéí ÿíç á¿ðèéí ¿å øàòàíä äîîðõ ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí: 

Øðè Ëàíêàä õýðýãæèæ áàéãàà GERIAP òºñëèéí ãàäíûí áàéãóóëëàãûí (õºíäëºíãèéí) 

ìýðãýæèëòíèé çààñàí 5 ºäðèéí ñóðãàëòàíä 3 òåõíèêèéí àæèëòàí õàìðàãäñàí. 

Äýýðõ 3 àæèëòíûã îðîëöóóëñàí ¿éëäâýðèéí àæèëëàãñäûí òîìîîõîí áàã á¿ðä¿¿ëæ 

öýâýð ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð ñóðãàëò ÿâóóëñàí. 

¯éëäâýð äýýð îëîí àæèëòàí îðîëöñîí íýã ºäðèéí àÿëàë çîõèîí áàéãóóëàõàä 

îëîí óëñûí çºâëºõ îðîëöîæ ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë ÷óõàì õààíà áàéãààã áîëîí 

òºðºë á¿ðèéí òîíîã òºõººðºìæ, öåõ òàñãóóäûí ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ áîëîìæèéã 

òîäîðõîéëñîí. 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àðãà÷ëàëûí òàëààð ¿íýëãýýíèé áàãò 3 ºäðèéí 

ñóðãàëò ÿâóóëñàí. 

Òóðøëàãà ñîëèëöîæ, îëîëò àìæèëò, àëäàà äóòàãäëàà ÿðèëöàõ çîðèëãîîð ñîíãîñîí 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä Øðè Ëàíêèéí áóñàä 4 ¿éëäâýð îðîëöñîí äóãóé 

øèðýýíèé óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëñàí. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíèé îëîí àæèë÷èí îðîëöñîí òîì á¿ëýãò òºðºë á¿ðèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõàä, 

àæèë÷äûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã õàðèóöàõ õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí õóâèëáàðûã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæèéã äýýøë¿¿ëíý. 

Holcim Lanka cement (Öåìåíò, Øðè-Ëàíê) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé õîëáîãäñîí (òåõíèêèéí ìýäëýã) áîëîí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí 

(àðãà ç¿é)-ã õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíýýð çààëãàõ çîðèëãîîð 5 ºäðèéí òåõíèêèéí ñóðãàëòûí 

õºòºëáºðò òóñ êîìïàíè ¿éëäâýðëýëèéí íýã èíæåíåð, íýã íÿãòëàí áîäîõ, íýã çàõèðãààíû 

àæèëòíûã ÿâóóëñàí. Òóñ ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí òåõíèêèéí áóñ àæèëòíóóä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýýíèé òåõíèêèéí áàãòàé àæèëëàõ áýëòãýëòýé áîëîîä áàéíà. (Æ/íü: Íÿãòëàí áîäîã÷ 

¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí àæèëä õýðýãëýõ çàðäëûí õîëáîãäîëòîé ºãºãäëèéí öààä 

ó÷èð óòãûã ñàéí ìýäýæ àâñàí). 

Ñóðãàìæ: Òåõíèêèéí áóñ àæèëëàã÷äûã ñóðãàëòûí õºòºëáºðò õàìðóóëàõ íü àøèãòàé 

áàéäàã áºãººä òýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä òåõíèêèéí àæèëëàãñäàä õýðõýí òóñëàõ 

òàëààð îéëãîö ñàéòàé áîëñîí áàéäàã. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý ýõëýõýýñ ºìíº õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí êîìïàíèé àæèëëàãñäàä 

öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òóõàé îéëãîëò, àðãà÷ëàë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõýä òýäãýýðèéã õýðõýí àøèãëàõ òàëààð íýã ºäðèéí àæëûí áàéðíû ñóðãàëò 

ÿâóóëàâ. ¯íýëãýýíèé äàðàà (2-ð ¿å øàò), õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàëûí 

àëäàãäàë ãàð÷ áàéãàà øàëòãààíûã îëîõ àæèë áîëîí áîëîëöîîòîé õóâèëáàð îëîõ àæëûã 

õºíãºâ÷ëºõèéí òóëä ¿íýëãýýíèé áàãòàé äàõèí óóëçñàí. “Çàãàñàí äèàãðàì”-ûã àìæèëòòàé 

õýðýãëýæ ñóðñàí íü ¿íýëãýýíèé áàãèéí õóâüä àøèãòàé ñàéí ñóðãàëò áîëîâ. (íàñîñîîð 

æèøýý àâñàí äèàãðàììûã õàâñàðãàâ) 

96 


Ñóðãàìæ: Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí àðãà÷ëàëûí ÿíç á¿ðèéí ¿å øàòàíä õýðýã áîëäîã. 

Òýðýýð àæèëëàãñäàä ñóðãàëò ÿâóóëæ, ¿íýëãýýíèé áàãò øàëòãààíû øèíæèëãýý õýðõýí 

õèéõ áîëîí çàãàñàí äèàãðàììûã õýðõýí àøèãëàõ òàëààð òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëäýã. 

Øààðäàãäàõ 

ñóðãàëò 

äóòàãäñàí 

Çàñâàð ìóó 

õèéñýí 

ýðãýæèëäóòàãäñàí 

Ãýðýë ìóó 

Õ¿í 

Ìàøèí 

Àæëûí äóãóé 

ýëýãäñýí 

¯ð àøèã ìóóòàé 

íàñîñ 

Õààëò ãýìòñýí 

¯ð àøèã ìóóòàé 

õºäºëã¿¿ð 

Õóó÷èí ñòàíäàðòûí 


Òðàíñôîðìàòîðûí 

õ¿÷äýëèéã ìóó 

òîõèðóóëñàí 

ªíäºð õ¿÷äýëèéí 

õýëáýëçýë íîðìîîñ èõ 

Íàñîñíû 

ñèñòåìèéí 


õýðýãëýý èõ 


Õÿíàõàä 

áýðõøýýë- òýé 

Øààðäàãäàõ áàãàæ 

äóòàãäñàí 

Àðãà 

Ìàòåðèàë 

Lanka Tiles ÕÕÊ (Êåðàìèê, Øðè Ëàíê) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé ýõýíä 2 òåõíèêèéí àæèëòàí, íýã íÿãòëàí áîäîã÷èéã 5 ºäðèéí 

òåõíèêèéí ñóðãàëòàíä õàìðóóëñàí. Õýäèéãýýð Ýíýòõýãèéí çºâëºõ àíãëè õýëýýð ñóðãàëò 

ÿâóóëñàí ÷ ñóðãàëòûí èõýíõèéã Ñèíõàëà õýëýýð ÿâóóëñàí íü îðîëöîã÷äîä ìýäýýëëèéã 

àìàð îéëãóóëàõàä äºõºìòýé áàéëàà. 

Ñóðãàìæ: àæèëëàãñäûí ñóðãàëòûã òýäíèé ýõ õýë äýýð ÿâóóëáàë ñóðãàëòûí êóðñýýð òýä 

èë¿¿ èõèéã îëæ ìýäýõ áîëíî. 

Lime Master ÕÕÊ (Öåìåíò, Taéëàíä) 

Òàéëàíäûí GERIAP òºñëèéí õºíäëºíãèéí áàéãóóëëàãà TISTR íýã äîëîî õîíîãèéí 

òåõíèêèéí äàìæàà õè÷ýýëë¿¿ëñýí. Òóñ êîìïàíè äýýðõ äàìæààíä ¿éëäâýðëýë õàðèóöñàí 

îðëîã÷ ìåíåæåð, ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûí àõëàõ àæèëòàí, ÷àíàðûí õÿíàëòûí àõëàõ 

àæèëòàí íàðûã ÿâóóëàõààð øèéäñýí áºãººä ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññèéã á¿õýëä íü 

õàìðóóëíà ãýæ òîîöñîí. Ýíý íü àðãà÷ëàëûã õýðýãëýñíèé äàðàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã 

àíõààðàëäàà àâàõ áóñàä õýñã¿¿äýä àìàðõàí õýðýãëýõ áîëîëöîîòîé áîëãîñîí. Èéíõ¿¿ 

äýýä óäèðäëàãà êîìïàíèé ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò ýð÷èì õ¿÷ áîëîí áàéãàëü îð÷íû 

íààøòàé áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëíý ãýñýí èòãýëòýé áîëñîí. 

Ñóðãàìæ: ßìàð àæèëëàãñäûã ñóðãàëòàíä õàìðóóëàõûã êîìïàíè ñîíãîõäîî çºâõºí 

àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ñîíãîõîä àíõààðàõ íü ÷óõàë áóñ õàðèí äàðàà÷èéí 

¿íýëãýýíä ÿìàð õýñãèéã õàìðóóëàõ âý ãýäãèéã àíõààðàõ íü ÷óõàë. 

Ñóðãàìæ àâóóøòàé áóñàä ç¿éë 

ªäºð òóòìûí àæëàà õèéõ ÿâöàä ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýæ áîëíî ãýäãèéã á¿õ àæèëëàãñäàä 

ìýä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íèéã òýäýíä èéíõ¿¿ ìýä¿¿ëýõèéí òóëä ñóðãàëòûí ºìíº 

ýñâýë ñóðãàëòûí äóíäóóð òýäíýýñ àæëûíõàà òàëáàðò ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ ÿìàð ñàíàë 

áàéãààã ººðñäººð íü áè÷¿¿ëæ àâ. Ýäãýýð ñàíàëûã ñóðãàëòûí ÿâöàä òàíèëöóóëàí 

ÿðèëöàæ áîëíî. 


97


 

 

 

 

 

 

 

Ýíý ãàðûí àâëàãàä õýä õýäýí ñóðãàëòûí ìàòåðèàë îðñîí áºãººä òýäãýýðèéã êîìïàíèé 

àæèëëàãñäûí ñóðãàëòàíä àøèãëàæ áîëíî. 

Àæèëëàãñäûí ñóðãàëòàíä õýñýã÷èëñýí ñóäàëãààíû æèøýýí¿¿äèéã ìºí ¿éëäâýð äýýð 

î÷èæ ¿çñýí ìàòåðèàëûã àìüäðàëä õýðýãëýõ ìýäýýëýë áîëãîæ àøèãëàõààð òóñ òóñ 

îðóóëñàí. 

Çàðèì êîìïàíè ãàäíû ñóðãàëòàíä àæèëëàãñäàà ÿâóóëäàã áîëîâ÷ êîìïàíèé çàðèì 

ºãºãäºë ìýäýýëýë íü íóóöëàëûí çýðýãëýëòýé áàéäàã ó÷èð áóñàä ñóðàëöàãñàäòàé 

õàìòðàí àøèãëàõ ýðõã¿é áàéäàã. Èéìä õè÷ýýë çààæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ òîäîðõîé æèøýýí 

äýýð òóëãóóðëàñàí ñóäàëãàà, äàñãàëòàé áàéõ íü ÷óõàë. 

Çàðèì àæëûí áàéð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä õýòýðõèé òîìääîã òóë õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòýí áóþó çºâëºõ ýíý òàëààð ìýäýýëýëòýé áàéæ êîìïàíèé àæèëëàã÷äààñ 

äýìæëýã àâàõààð óÿí õàòàí õàíäàõ ÷àäâàðòàé áàéõ õýðýãòýé. 

Áàéãóóëëàãûí òåõíèêèéí àæèëëàãñäûí ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ, ñîíãîñîí õóâèëáàðèéã 

õýðýãæ¿¿ëæ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òóóøòàé ¿ðãýëæë¿¿ëæ ÷àäíà ãýñýí èòãýëèéã 

äýýä óäèðäëàãààñ îëæ àâàõûí òóëä ìåíåæìåíòèéí òóñãàé ñóðãàëò ÿâóóëàõûã ñàíàë 

áîëãîõ õýðýãòýé. 

Àæèëëàãñäàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñîíèðõîõ ñîíèðõîëûã áóé áîëãîæ, ¿íýëãýýíèé 

ÿâöàä ãàð íèéëæ àæèëëàõ àæèëëàãààã ºíäºð ò¿âøèíä áàéëãàõûí òóëä àæèëëàãñäûí 

õóðëûã òîãòìîëæóóëàõ íü ÷óõàë. 

Àæèëëàãñàä ¿íýëãýý õèéäãèéã ìýääýã áîëñîí ýíý íºõöºëä äýýä óäèðäëàãà 

àæèëëàãñäûí õóðàëä îðîëöîõ íü àæèëëàãñäûí ç¿ãýýñ ¿íýëãýýã äýìæèõýä òóñ äýì 

áîëíî. 

2b. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí òåõíîëîãèéí ñõåì áîëîâñðóóëàõ 

ITC ÕÕÊ PSPD (Öààñ, Ýíýòõýã) 

Ýíý êîìïàíè íü íýãäñýí òîì ¿éëäâýð þì. Èéìä íèéò ¿éëäâýðèéí òåõíîëîãèéí ñõåìèéã 

ãàðãàëã¿é çºâõºí àíõààðàëäàà àâñàí õýñãèéíõèéã ãàðãàñàí. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíèé õýìæýý áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû íèéëìýë áàéäëààñ íü õàìààðóóëàí 

òåõíîëîãèéí ñõåìèéí çóðàãò çàñâàð îðóóëæ áîëíî. 

PT Semen Ñibinong (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

¯íýëãýýíèé áàã çºâõºí ºãºãäëººñ îëæ ÷àäààã¿é àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýãò î÷èæ ¿çýõ 

ÿâöàä òóñ êîìïàíèä îëîí àæèãëàëò õèéñýí. Àíõààðàëäàà àâñàí õýñã¿¿ä á¿ãä ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýðýãëýý ºíäºðòýé, ¿ð àøèãã¿é àæèëëàæ áàéâ. Æ/íü: êîìïðåññîðûã äóòóó à÷ààëëàõ, 

à÷ààëàëã¿é ÿâàõ (øóóä àíõààðàëäàà àâàõ øààðäëàãàòàé), øàõñàí õèéí àëäàãäàë (çóóõ, 

óóð õàëààãóóð, çàâñàðûí í¿õ, øóãàìàí õîîëîé, õààëãà áîëîí àäàðò î÷èõ) àãààðûí ÷àíàðò 

íºëººëæ, ãàëä òýñâýðòýé òîîñãîí äîòîðëîãîîã îéð îéðõîí (æèëä 4 óäàà) ñîëèõîä õ¿ðãýæ 

áàéíà. Øàõñàí àãààðûí ñèñòåì çàðöóóëàëòûí õýìæ¿¿ðã¿é òóë àëäàãäëûã õýìæèõ àðãàã¿é 

áàéíà. Øàõñàí àãààð àëäàãäàæ áàéãàà ãàçàð õàðàãäàæ áàéãàà áà çàðèì íü ñîíñîãäîæ 

áàéâ. Èéìä øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã íàðèéâ÷ëàí ñóäëàõûã ñàíàë áîëãîæ áàéíà 

Ñóðãàìæ: Àíõààðàëäàà àâñàí õýñãýýð ÿâæ ¿çýõ íü ºãºãäëººñ øóóä óíøèæ áîëîõîîðã¿é 

ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàëä àæèãëàëò õèéõ õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé àðãà þì. 


Êîìïàíèé àíõààðàëäàà àâàõààð ñîíãîñîí õýñã¿¿äèéí íýã íü “ñýíñ, õºäºëã¿¿ð¿¿ä” áàéâ. 

Ñýíñ áîëîí õºäºëã¿¿ð¿¿ä íü ¿éëäâýðò ýíä òýíäã¿é áàéðëàñàí áàéäàã òóë ¿éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññûí òåõíîëîãèéí ñõåì áîëîâñðóóëàõ áîëîëöîîã¿é áàéñàí. ¯¿íèé îðîíä ¿éëäâýðò 

áàéãàà ñýíñ, õºäºëã¿¿ð¿¿äèéã (òýäãýýðèéí áàéðëàë, ÷àäàë, ýíåðãèéí õýðýãëýý çýðãèéã 

á¿ðòãýæ) òîîëæ òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã íü á¿ðòãýæ àâñàí. 

Ñóðãàìæ: Àíõààðàëäàà àâñàí õýñãèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéã òîäðóóëàõàä òåõíîëîãèéí 

ñõåìèéã òýð á¿ð õýðýãëýæ áîëäîãã¿é. 

98 


Ñóðãàìæ àâáàë çîõèõ áóñàä ç¿éë: 

Îðæ ãàð÷ áàéãàà òîî õýìæýýíèé òàëààð àëü áîëîõ èõ ìýäýýëýë öóãëóóëàõ 

øààðäëàãàòàé áîëîâ÷ ýíý ¿å øàòàíä òîî áàðèìòûã íàðèéâ÷ëàõàä õýò èõ õóãàöàà 

á¿¿ çàð (ýíý íü ¿å øàò 2d-èéí õýñýã). 

Àíõààðàëäàà àâñàí õýñãèéí çóðàãò îäîîãèéí íºõöºë áàéäëûã òóñãàñàí ýñýõèéã 

øàëãàõ. 

Õýðýâ êîìïàíèé áàðèìò á¿ðä¿¿ëýëò/çàõèðãààíû ñèñòåì ñàéí áèø áîë àíõààðàëäàà 

àâñàí õýñãèéí çóðàã/òåõíîëîãèéí ñõåìèéã ãàðãàæ àâàõàä õ¿íäðýëòýé áàéõ áîëíî. 

Èéìä çàðèìäàà ãàð íîîðãîîñ òåõíîëîãèéí ñõåìèéã ãàðãàõàä õÿëáàð áàéäàã. 

Õî¸ðäîã÷ ºãºãäëººñ (íîì õýâëýë çýðãýýñ) òåõíîëîãèéí ñõåìèéí òàëààðõ íýìýãäýë 

ìýäýýëýë ãàðãàæ àâ÷ áîëíî. 

Çàðèìäàà êîìïàíèóä ººðñäºº ¿éëäâýðèéí ïðîöåññûí ñõåìýý áîëîâñðóóëäàã 

áºãººä àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõýýð ñîíãîæ àâñàí õýñãèéí òåõíîëîãèéí ñõåìèéã íóóö 

ìàòåðèàë ãýæ ¿çýæ áîëíî. Ãýõäýý ãàäíûí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýíä ºãºõã¿é. Ýíý 

òîõèîëäîëä íóóö íàðèéâ÷èëñàí ìýäýýëýë àãóóëäàãã¿é ºíäºð ò¿âøíèé òåõíîëîãèéí 

ñõåì ãàðãàæ àâàõûã õè÷ýýõ õýðýãòýé. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéí òåõíîëîãèéí ñõåì íü ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëäîã 

áºãººä çóóõ, õèéí êîìïðåññîð, õºðãºëòèéí öàìõàã çýðýã äàãàëäàõ ¿éë àæèëëàãààíä 

àíõààðàë õàíäóóëàõ õýðýãòýé. 

Èæ á¿ðýí çóðàã ãàðãàæ àâàõûí òóëä ¿íýëãýýíèé áàã õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí áóþó 

çºâëºõ¿¿äèéí õàìò òåõíîëîãèéí ñõåìèéã áîëîâñðóóëàõ íü àøèãòàé áàéäàã. 


2c. Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã ÿâæ ¿çýõ 

Abul Khair Steel Products ÕÕÊ (õàð òºìºðëºã áà ãàí, Áàíãëàäåø) 

¯éëäâýðèéí áàã Áàíãëàäåøèéí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí, îëîí óëñûí çºâëºõ íàð ¿éëäâýð 

äýýð õýä õýäýí àæèãëàëò õèéñýí áºãººä ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ çàðèì 

õóâèëáàð áîëæ áàéñàí. Òóõàéëáàë: 

Óóðûí øóãàìûí õààëò, çàðèì øóãàì õîîëîé, òîíîãëîë äóëààëãàã¿é áàéâ. Õóâèëáàð: 

óóðûí á¿õ øóãàì õîîëîé, õààëò, òîíîãëîëûã äóëààëàõ. 

¯íäñýí øóãàìûí êîíäåíñàòûã áóöààäàãã¿é. Õóâèëáàð: ºíäºð òåìïåðàòóðòàé áóöàõ 

êîíäåíñàòûã àøèãëàæ òýæýýëèéí óñ õàëààõ çóóõíû ýêîíîìàéçåð ñóóðèëóóëàõ. 

Óñààð õàíãàõûí òóëä ºðºìäìºë õóäãèéí íýã íàñîñ áàéíãà àæèëëàõ áîëîâ÷ óñ 

øààðäëàãàã¿é ¿åä óñàà õàäãàëàõ õýðýãòýé. Õóâèëáàð: Óñûã çºâõºí õýðýãöýýòýé 

¿åä íü øàõàæ áàéõûí òóëä õóäãèéã äàò÷èêààð àæèëëóóëàõ çîðèëãîîð õºâ¿¿ðòýé 

òîõèðóóëàã÷ ñóóðèëóóëíà. 

 

Õ¿éòýí ýðãýëòòýé òýýðýì çîãñ÷ áàéñàí ÷ õ¿éòýí óñ áóöààæ øàõàõ íàñîñ áàéíãà 

àæèëëàæ áàéõ øààðäëàãàòàé. Õóâèëáàð: Òýýðìèéã øóãàìíààñ òàñàëñàí ¿åä ýðãýæ 

áóé òýýðìèéí ¿ëäñýí íàñîñûã çîãñîîõ. 

Ñóðãàìæ: Àíõààðàëäàà àâñàí õýñãýýð ÿâæ ¿çýõýä ººð íºõöºëä èëð¿¿ëæ ÷àäàõààðã¿é 

îëîí õóâèëáàðûã îëæ áîëíî. 

Bengal Fine Ceramic ÕÕÊ (Êåðàìèê, Áàíãëàäåø) 

Òóñ ¿éëäâýð íü GERIAP òºñºëä îðîëöîæ áàéãàà Áàíãëàäåøèéí 5 ¿éëäâýðèéí íýã þì. 

Áîðäîîíû ¿éëäâýðèéí àæèë÷èä áà áàãø íàð íü òóðøëàãàäàà òóëãóóðëàí òóñ¿éëäâýðò 

¿çëýã õèéõ ÿâöäàà 10 íýìýãäýë õóâèëáàðûã îëñîí. Øàâàð ýäëýëèéí ¿éëäâýðëýë áà 

áîðäîîíû ¿éëäâýðëýëèéí òîíîã òºõººðºìæ, áàéãàëü îð÷íû àñóóäàë àäèë áîëîâ÷ 

¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ íü øàë îíäîî þì. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðò î÷èæ ¿çýõýä õàìò ÿâàëöàõ õ¿ì¿¿ñ íü ººð êîìïàíèóäûí àæèëëàãñàä 

áàéâàë ñàéí áàéäàã. Òýä ººðèéí êîìïàíèóääàà õèéñýí àæèëä òóëãóóðëàí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéí õóâèëáàðóóäûã îëæ ÷àääàã. 


99


¯çëýã ¯ð äàãàâàð Øàëòãààí Øèéäýë 

Ìàòåðèàë îðóóëàõ 

õýñýãò òîîñòîé 

Àæëûí áàéðíû îð÷èí 

òîîñòîé 

Òîîñ õÿíàõ ñèñòåì 


Òîîñ õÿíàõ ñèñòåì 

ñóóðèëóóëàõ 

Õîëèã÷èéã áóöààæ 

Ìàòåðèàëàà á¿ðýí àâ÷ 

Õîëèëòûí ÿâöàä òàâèõàä õ¿í õ¿÷ 

Ìàòåðèàë àâàõ 

÷àäàõã¿é 

àñãàðäàã 

îðíî. Àæëûí áàéð 

àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ 

áîõèð. 

Õîëèìãèéã õóðààõ 

ñàâàíä øàõàõàä 

àñãàðäàã 

Õýâ õàòààõ ñýíñýíä 

ýð÷èì õ¿÷ èõ 

õýðýãëýäýã 

Õóðààõ ñàâíû 

ãýìòëýýñ ¿¿äýí 

íîãîîí á¿òýýãäýõ¿¿í 

(38-40%) áóóðñàí 

Øàõñàí àãààðààð 

öýâýðëýõýä òîîñ 

ãàðäàã 

Á¿ðýõ ÿâöàä õîðò 

õèé ÿëãàðäàã. 

Õºðãºëòèéí öèêëèéí 

òóðø äóëààí 

àëäàãääàã 

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé 

ãîëîãäîë 

Äèçåëü ãåíåðàòîð 

Õîëèìãèéã ¿éëäâýðò 

áóöààõàä õ¿í õ¿÷ 

îðíî. Àæëûí áàéð 

áîõèð. 


õýðýãëýý, ºðòºã 

ºíäºð 

Ò¿¿õèé ýä 

ìàòåðèàëûã 

íóíòàãëàõ, õîëèõ, 

þ¿ëýõ ÿâöàä ¿ðã¿é 

çàðäàë ãàðàõ 

Àæëûí áàéð òîîñòîé 

Ò¿ëøíèé àëäàãäàë, 

Àæèë÷èä õîðäîíî 

Äóëààíû àëäàãäëààñ 

ýð÷èì õ¿÷íèé ºðòºã 

ºñíº. 

Mºíãºí àëäàãäàë 

×èìýý øóóãèàí èõ 

ãàðäàã 

Ìàòåðèàëàà á¿ðýí àâ÷ 

÷àäàõã¿é 

Ñýíñ ÷èéãòýé àãààð 

¿ëýýñíýýð õàòààëò ¿ð 

ä¿í ìóóòàé áîëíî 

Õýâ óãñðàõ àæèë ñààòíà 

Õàøëàãà, á¿ðýýñ 


Á¿ðýõ ïðîöåññò àãààðûã 

çàéëóóëäàãã¿é 

Äóëààíûã äàõèí 

àøèãëàäàããã¿é 

Ìàòåðèàë àâàõ, 

á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷èéãëýã, 

øàòààõ íîðì õýâèéí 

áóñ 

Õ¿÷äýë òàñðàõ 

õóãàöààíä öàõèëãààí 

ãàðãàõ 

Ìàòåðèàë àâàõ 

àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ 

Ñýíñýíä ãàäíààñ 

õóóðàé àãààð ºãºõ 

¯éëäâýðëýëèéí áà 

àøèãëàëòûí ¿éë 

àæèëëàãààã øàëãàæ 

¿éëäëèéã õóðäàñãàõ 

Õàøëàãà, á¿ðýýñ õèéõ 

Àãààð çàéëóóëàõ, õÿíàõ 

ñèñòåì ñóóðèëóóëàõ 

Äóëààíûã äàõèí 

àøèãëàõ ñèñòåì 


¯éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññûã øàëãàæ 

ãîëîãäëûí øàëòãààíûã 

àðèëãàõ 

Òîäîðõîéëîîã¿é 

Medigloves ÕÕÊ (Õèìè, Tàéëàíä) 

¯éëäâýðò î÷èæ ¿çýõèéí ºìíº õýä õýäýí òåõíèêèéí áóñ àæèë÷èä ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàëûã 

õýðõýí ¿ð àøèãã¿é àøèãëàæ áàéãààã èëð¿¿ëýõ ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí. ¯íýëãýýíèé áàãò 

îðñîí, ¿éëäâýðò î÷èæ ¿çýõ àæèëëàãààíä îðîëöñîí Òàéëàíäûí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí 

ãàäààäûí çºâëºõ íàð ¿éëäâýðò ºäºð á¿ð àæèëëàõäàà óñíû êðàíòûã íýýæ îðõèîä ìàðòàõ, 

óóðûí õààëòààð óóð àëäàãäàõ, øàõñàí àãààð àëäàãäàõ çýðýã äàñàë áîëñîí õýä õýäýí ¿ð 

àøèãã¿é àæèëëàãààã èëð¿¿ëñýí. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðò ºäºð á¿ð àæèëëàäàãã¿é òåõíèêèéí áóñ àæèëëàãñàä ìàòåðèàë áîëîí 

ýð÷èì õ¿÷íèé äàñàë áîëñîí àëäàãäëûã îëæ èëð¿¿ëæ ÷àääàã. Ó÷èð íü øèíý îð÷èíä õ¿íèé 

í¿ä ñîðãîã áàéäàã. Èéìä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿çëýã øàëãàëò õèéõ ÿâöàä òýäíèéã îðîëöóóëàõ 

õýðýãòýé áàéäàã. 

Ñóðãàìæ àâóóøòàé áóñàä ç¿éëñ: 

¯éëäâýðò î÷èæ ¿çýõäýý óõààí ñýðãýëýí áàéæ, áàéãàà îð÷íîîñîî ãàäóóð ñýòãýõèéã 

õè÷ýýõ õýðýãòýé. ¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ îëîí æèë íýãýí õýâèéí ìàÿãààð ÿâàãäàæ 

äàñàë áîëäîã ó÷èð òýð íü õàìãèéí øàëãàðñàí àðãà áàéõ àëáàã¿é! 

ßëàíãóÿà õýä õýäýí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýãòýé áîë áàãèéí äîòîð ÿíç 

á¿ðèéí àæèëä õóãàöààã õóâààðèëàí öàã õýìíýæ áîëäîã. Æèøýý íü: ãóðâàí õýñãèéã 

àíõààðàëäàà àâñàí áîë áàãàà ãóðàâ õóâààæ àæèëëóóëíà. Íýã áóþó õýäýí æèëèéí 

äàðàà òàíû ä¿ãíýëòèéã ÿðèëöàõààð óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëæ ñàíààãàà ñîëèëöîíî. 

100 


¯éëäâýðèéí ãàçàð î÷èæ ¿çýõäýý õàìãààëàëòûí õóâöàñ, ãóòàë, äóóëãà, í¿äíèé 

øèë áîëîí ÷èõíèé õàìãààëàëò çýðýã àþóëã¿é àæèëëàãààíä øààðäàãäàõ á¿õ òîíîã 

òºõººðºìæèéã õýðýãëýíý. 

Õýðýâ êîìïàíè ººðèéí õýìæèëòèéí òîíîã òºõººðºìæ áàéõã¿é áîë ýíý àñóóäëûã 

õóðäõàí øèéäâýðëýõèéã õè÷ýýõ õýðýãòýé áàéäàã. Õýìæèõ õýðýãñýëã¿éãýýð îðîëò 

ãàðàëòûí òîî õýìæýýã òîäîðõîéëîõîä èõýýõýí õ¿íðýëòýé áàéäàã. Ìîíèòîðèíã õèéõ 

áàãàæ õýðýãñýëòýé õýíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí/çºâëºõèéã îðîëöóóëæ, ìîíèòîðèíãèéí 

áàãàæ õºëñëºõ, ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîã òºõººðºìæ íèéë¿¿ëýã÷ýýñ ãóéõ çýðãýýð óã 

àñóóäëûã øèéäâýðëýæ áîëíî. 

¯éëäâýðò õýìæèëò õèéõ áîëîëöîîã¿é çàðèì ãàçàðò çººâðèéí áàãàæ õýðýãñýë àøèãëàæ 

áîëíî. Ìýäýýëýë àâ÷ áîëîõ ººð íýã ýõ ¿¿ñâýð íü õÿíàëòûí ºðºº áàéäàã. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ ýõëýõýýñ äóóñàõ õ¿ðòýë ¿éëäâýð äýýð î÷èæ ¿çýæ áîëíî. 

Æèøýýëáýë: øàõñàí àãààðòàé õîîëîéí ñèñòåìèéí êîìïðåññîðîîñ àãààð àëäàãäàæ 

áóé ýñýõèéã øàëãàõ. 

¯éëäâýðò î÷èæ ¿çëýã õèéõäýý îëæ àæèãëàñàí ç¿éë¿¿ä äýýðýý øîøãî ç¿¿õ çýðãýýð 

òýìäýã òàâüæ áîëíî. 

¯çëýã õèéõ ÿâöäàà àæëûí òàëáàðò àæèëëàæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñòýé ÿðèëöàõ öàã çààâàë 

ãàðãàæ áàé. Ó÷èð íü òýä àæëûíõ íü òàëáàðò ºäºð òóòàì ÿâàãääàã àæèëëàãààã, ìºí 

àæèë ÿâóóëàõ õýâøìýë àðãà áàðèëûã õàìãèéí ñàéí ìýääýã õ¿ì¿¿ñ þì. Òýäíèé 

òóñëàëöààã àâàõûí òóëä òà òýäýíä àæëàà õèéäýã àðãà áàðèëûã íü ñàéæðóóëàõûã 

õ¿ñ÷ áàéãààãàà õýëýõ õýðýãòýé. Ãýõäýý òýäíèéã ø¿¿ìæëýõ õýðýãã¿é. 

¯éëäâýðýýð ÿâæ ¿çëýã õèéõýä îëîí ç¿éëèéã àæèãëàõ áîëîâ÷ òýð á¿ð õàìãèéí ñàéí 

õýðýãæ¿¿ëýõýýð õóâèëáàð áîëîõã¿é áàéæ áîëíî. 

Àøèãëàëòûí àæèë÷èäòàé ÿðèëöàõ íü èõ àøèãòàé áàéäàã. Òýä àøèãëàëòûí àðãà 

áàðèëûã ººð÷ëºõ, òîíîã òºõººðºìæèä ýíãèéí ººð÷ëºëò õèéõ çýðãýýð ºðòºã çàðäëûã 

áóóðóóëàõ õóâèëáàðûã îëîõîä òóñòàé ìýäýýëýëòýé áàéäàã. 

¯éëäâýðýýð ÿâæ ¿çëýã õèéõèéí ºìíº àæëûíõàà òàëáàð äýýð àæèëëàæ áóé àæèë÷äààñ 

àñóóõ àñóóëòàà áýëäýõ õýðýãòýé áàéäàã, 

¯éëäâýðýýð ÿâæ ¿çëýã õèéõ ¿åä ãàð÷ áàéãàà ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäëûã ò¿ðãýí îëîõîä 

ìîíèðòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ (òóõàéëáàë äóëààíû àëäàãäëûã òîäîðõîéëîõûí 

òóëä õýò ÿãààí òóÿàíû äóëààí õýìæ¿¿ð) õýðýãöýýòýé áàéäàã. 


2d. ¯íäñýí ÷èãëýëýý òîãòîîõûí òóëä îðîëò, ãàðàëò áîëîí çàðäëûí òîî 

õýìæýýã òîäîðõîéëîõ 


ªãºãäºë öóãëóóëæ ýõëýõýýñ ºìíº äîîðõ õ¿ñíýãòýä çààñàí òàéëàíã õÿíàæ ¿çýõ. Ýð÷èì 

õ¿÷íèé ºðòºã áîëîí õýðýãëýýíèé òàëààðõ ºãºãäëèéã ñàð á¿ðèéí íýõýìæëýõýýñ àâñàí 

ãýæ ¿çýâ. Ãýõäýý ¿éëäâýð ýð÷èì õ¿÷èíäýý ìîíèòîðèíã õèéäýãã¿é. Ýð÷èì õ¿÷èéã òîãòìîë 

¿íýòýé ãýæ ¿çäýã òóë èäýâõèòýé çîõèöóóëàëò õèéäýãã¿é. Èéìýýñ ºäºð ºäðººð ýñâýë 

õýñýã õýñãýýð õèéñýí çàäàðãàà áàéäàãã¿é. Óäèðäëàãàä íü ºäðèéí áîëîí ñàðûí òàéëàíã 

ÿâóóëäàã áîëîâ÷ õýñãèéí äàðãà íàðò áîëîí àæèëëàãñäàä õ¿ðãýäýãã¿é. Èéìä õýñãèéí äàðãà 

íàð áîëîí àæèëëàãñàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ, ¿éëäâýðëýëèéã ñàéæðóóëàõ 

àðãà çàìûã îëîõ ìýäýýëýëã¿é áàéäàã ó÷ðààñ ¿íýëãýýíèé áàã öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé 

ýä ìàòåðèàë, óóð, øàõñàí àãààð, õàÿãäàë, óñ çýðãèéí òàëààð ºãºãäºë öóãëóóëàõàä íèëýýä 

õýäýí 7 õîíîã çàðöóóëàõ øààðäëàãà ãàðäàã. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæèæ áàéãàà ìîíèòîðèíãèéí òàëààð òîéì áýëòãýõ áà ýð÷èì õ¿÷íèé òàéëàí 

áè÷èõ íü ¿íäñýí ÷èãëýëèéã òîãòîîõîä ÿìàð õóãàöàà øààðäëàãàòàé ãýäãèéã òîãòîîõîä áàãò 

òóñòàé áàéäàã. Õýðýâ öººí õýäýí ºãºãäºë áàéâàë ýíý àæèëä õýäõýí äîëîî õîíîã îðíî. 


101


Òàéëàíãèéí 

íýð 

Õîíîãèéí 

¿éëäâýðëýëèéí 

òàéëàí ìýäýý 

¯éëäâýðýëýë, 



¯éëäâýðýëýë, 

íèéë¿¿ëýëòèéí 


Äàâòàìæ Îðñîí ìýäýýëýë Áîëîâñðóóëñàí Òàðààñàí 

ªäºð á¿ð 

Ñàð á¿ð 

Ñàð á¿ð 

ªðòãèéí ¿ç¿¿ëýëò Ñàð á¿ð 

- Öààñ ¿éëäâýðëýë 

(áîõèðîîð, òîíí) 

- ªñ÷ áóóðñàí õóãàöàà 

- Øàëòãààíûã òîî÷ 

(öàõèëãààí òàñàðñàí, 

õ¿÷äýë õýëáýëçñýí, ò¿ëø 

ò¿¿õèé ýä, óóð òàñàëäñàí 

ã.ì ) 

- Öààñ ¿éëäâýðëýë 

(öýâðýýð, òîíí) 

- Öààñíû ìàòåðèàëûí 

õýðýãëýý (õàÿãäàë öààñ áà 

ïóëüïà) 

- ªñ÷ áóóðñàí íèéò õóãàöàà 

- Áóóðñàí øàëòãààíûã 

äóðäàõ 

- Õèìèéí áîäèñûí õýðýãëýý 

áà íººöèéí áàéäàë 

- Öààñíû íººö, æèí 

- Íèéò íººö 

- Íèéë¿¿ëýëò 

- Áàëàíñûí íººö 

- Äààëãàâàð 

- Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí 

òîî õýìæýý 

- Õèìèéí áîäèñûí òîî 

õýìæýý 

- Ò¿ëø ýð÷èì õ¿÷íèé òîî 

õýìæýý 

- Õýòýðñýí çàðäàë 

¯éëäâýðèéí 

åðºíõèé ìåíåæåð 

¯éëäâýðèéí 

åðºíõèé ìåíåæåð 

Ñàíõ¿¿, á¿ðòãýë 

òîîöîîíû õýëòýñ 

Òîîöîîíû õýëòýñ 

Ñàíõ¿¿ 

ýðõýëñýí 

çàõèðàë, 

Òºñëèéí 

óäèðäàã÷ 

Àøèãëàëò, 

çàñâàð, 

Ñàíõ¿¿, 

Òºñºë 

õàðèóöñàí 

çàõèðëóóä, 

Çàõèðãààíû 

òàñàã, 

Õàäãàëàõ 

êîíòîð 

Àøèãëàëò, 

çàñâàð, 

Ñàíõ¿¿, 

Òºñºë 



Îðëîã÷ 

çàõèðàë, 

Ñàíõ¿¿, 

Òºñºë 




Àíõíû óóëçàëòûí ¿åýð óäèðäëàãà, ¿éëäâýð õóó÷èðñàí ó÷ðààñ ¿ð àøèãã¿é àæèëëàãàà 

èõ áàéãàà áºãººä øèíý òåõíîëîãè ãýõýýñýý èë¿¿ ¿éëäâýðëýëèéíõýý ïðîöåññ, ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõ õýðýãòýé áàéíà ãýäãýý õýëæ áàéâ. Îëîí óëñûí çºâëºõ ¿éëäâýðèéí áàãò 

òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëñýí áà Áàíãëàäåøèéí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí òóñ ¿éëäâýðèéí ¿íäñýí 

øóãàìä øààðäàãäàõ ºãºãäëèéã öóãëóóëàõàä òóñàëñàí. Ýäãýýð öóãëàðñàí ìàòåðèàëàà 

ººð èæèë òºñòýé áîðäîîíû ¿éëäâýð¿¿äèéí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý çýðýã îíöëîã 

ìýäýýëýëòýé õàðüöóóëæ ¿çýâ. ¯ð ä¿íã àæëûí òàëáàðò áàéãàà óäèðäëàãàä ¿ç¿¿ëýõýä 

îäîîãèéí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûã ÿìàð íýã øèíý òåõíîëîãè õóäàëäàæ àâàëã¿éãýýð 

ñàéæðóóëàõàä íààä çàõ íü 20%-èéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé àæèëëàæ, ýõ ¿¿ñâýðèéí 

àøèãëàëò ñàéæèðíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëòýé áîëîâ. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðëýëä õýðýãëýæ áàéãàà ò¿õèé ýä, ìàòåðèàë áîëîí ãàð÷ áóé á¿òýýãäýõ¿¿í, 

ºðòºã çàðäëûã òîîöîæ áàéõ íü óäèðäëàãàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ òàëààð 

áàéãàà áîëîëöîîã îéëãóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áºãººä ýíý íü öààøäàà ñîíãîæ àâñàí 

õóâèëáàðàà õýðýãæ¿¿ëýõ äýìæëýã àâàõàä õÿëáàð áàéäàã. 

Anhui Linguan Chemical Industrial ÕÕÊ (Õèìè, Õÿòàä) 

Óñ, õèéí öåõýä õî¸ð òîìîîõîí àëäàãäàë áàéãàà íü àæèãëàãäàâ. ¯¿íä: ¿ëýýëýãòýé õàìò 

àëäàãäàæ áàéãàà äóëààíû àëäàãäàë, øóãàì õîîëîéí ñèñòåìèéí CO-èéí àëäàãäàë. 

¯¿íýýñ ¿íäýñëýýä ýíý õî¸ð àëäàãäëûã áóóðóóëàõ àñóóäëûã øèéäýõ çîðèëãîîð àëäàãäàæ 

áóé äóëààíû ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ ñèñòåì ñóóðèëóóëàõ õóâèëáàðûã ñîíãîñíû ä¿íä àëäàãäàæ 

102 


áàéñàí äóëààíûã ýðã¿¿ëýí àøèãëàæ, ìºí õàÿãäàæ áàéñàí õèéã áóöààæ øàòààõ áîëîâ. 

Ñóðãàìæ: Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ íýã õýñãèéí á¿õ ãîë àëäàãäëûã ìàòåðèàëûí áàëàíñààð 

òîäîðõîé õàðóóëæ áîëîõ ó÷èð àëäàãäàë á¿ðèéã òóñàä íü àâ÷ ¿çýõèéí îðîíä á¿õ àëäàãäëûã 

íýãòãýí ¿çýæ õóâèëáàð ãàðãàâàë õÿëáàð áàéäàã. 


¯íýëãýýíèé áàã òóñ êîìïàíèé ñ¿ëæýýãýýð àæèëëàäàã ìîíèòîðèíãèéí ñèñòåìèéã ºãºãäºë 

öóãëóóëàõ çîðèóëàëòààð àøèãëàõ áîëîìæòîé. Ýíý ñèñòåìä ¿éëäâýðëýë, õýðýãëýý, 

ñàíõ¿¿ãèéí òàëûí ìýäýýëë¿¿ä áàãòäàã. ¯¿íýýñ ãàäíà óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëò, 

¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëîí áóñàä ìýäýýëýë áàéäàã. Ýíý íü òóõàéí êîìïàíèä 

êîìïàíèé áóþó õýëòñèéí õýìæýýãýýð ¿éëäâýðëýë, ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëàà óðüä÷èëàí 

çîõèîí áàéãóóëàõ áîëîëöîî îëãîæ áàéãàà þì. ¯éëäâýðèéí ìåíåæåð áîëîí õýëòñ¿¿ä 

òóñ òóñäàà êîìïüþòåðèéí äýëãýöòýé áàéæ ¿éëäâýðëýëä îðîëöäîã èõýíõ àæèëòàí 

àæèë÷èä áàéíãà ñ¿ëæýýíä îðæ äàðàëò, òåìïåðàòóð, çàðöóóëàëò, ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàëûí 

õýðýãëýý, õàÿãäàë çýðýã ¿éëäâýðëýëèéí ìýäýýëëèéã àâ÷ óíøèæ áîëíî. Ýíý àæèëëàãàà 

íü àëèâàà çîõèñã¿é ç¿éëèéã àìàðõàí àæèãëàæ ¿éëäâýðèéí ìåíåæåðò ìýäýýëýõýä õÿëáàð 

áàéäãààðàà äàâóó òàëòàé. Òóñ ñèñòåì á¿ðòãýãäñýí ìýäýýëëèéã àãóóëàõ ó÷èð ºäºð òóòìûí 

áîëîí ñàð á¿ðèéí ìýäýýëëèéã àâòîìàòààð ãàðãàæ àâ÷ áîëíî. Ýíý íü õýëòýñ õîîðîíäûí 

áîëîí äýýä óäèðäëàãàòàé ìýäýýëýë ñîëèëöîõ àæèëëàãààã õÿëáàð÷èëæ ºãäºã. Ãýõäýý 

ñ¿ëæýýãýýð õèéñýí çàðèì õýìæèëòèéí íàðèéâ÷ëàë òèéì ÷ ñàéí áàéäàãã¿é. Æ/íü: øàòààõ 

çóóõíû õîòîë äàõü óòààíû õèéí øèíæèëãýýã ¿íýëãýýíèé áàã íýìýëò õýìæèëò õèéæ 

áàéæ íàðèéâ÷ëàëûã íü ñàéæðóóëñàí áàéíà. Ñ¿ëæýýãýýð õèéñýí í¿¿ðñíèé õýðýãëýýíèé 

õýìæèëòèéí íàðèéâ÷ëàë ºäºð òóòàì àæëûí òàëáàðò õèéñýí õýìæèëòýýñ íàðèéâ÷ëàë 

ìóóòàé áàéñàí áàéíà. ¯íýëãýýíèé áàã òàëáàéä õèéñýí õýìæèëòèéí ä¿íã àâñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Ìýäýýëëèéí ñèñòåì ñàéí áàéâàë ¿íýëãýýíèé áàãèéí ¿íäñýí ºãºãäºë öóãëóóëàõ 

õóãàöààã èõ õýìíýíý. Ãýõäýý ñ¿ëæýýãýýð öóãëóóëñàí ºãºãäºë çºâ áàéãàà ýñýõèéã ìºí 

ò¿¿íèé ÷àíàðûã øàëãàæ áàéõ íü ÷óõàë áàéäàã. 


Shijiazhuang Iron and Steel Company ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Õÿòàä) 

Òóñ êîìïàíè õîñëîí ¿éëäâýðëýëèéí òîíîãëîë ñóóðèëóóëàõààð øèéäâýðëýñýí áîëîâ÷ 

øààðäàãäàõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõýä èõýýõýí áýðõøýýëòýé. Êîìïàíè óãñðàëò 

ñóóðèëóóëàëòûí øààðäëàãàòàé àæëàà 3 æèëèéí õóãàöààíä õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà 

áºãººä õîëáîãäîõ çàðäëûã 3 æèëèéí òºñâèéí çàðäàëä ñóóëãàõ áîëñîí. ESCO êîìïàíè 

(ýð÷èì õ¿÷íèé ¿éë÷èëãýýíèé êîìïàíèóä) øààðäàãäàõ õºðºíãèéã òîäîðõîé õóâèàð àøèã 

îëîõ íºõöºëòýéãýýð çýýëýõýä òóñàëäàã òóë ýäíèéõ Õÿòàä óëñàä áàéãàà ESCO êîìïàíèéã 

îëîõ ñîíèðõîëòîé áàéãàà. 

Ñóðãàìæ: ¯íýòýé õóâèëáàðò øààðäàãäàõ õºðºíãº îëæ àâàõàä ñààä áîëîõ ç¿éë áîë 

õóâèëáàðûã îëîí æèë áîëæ áàéæ õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë þì. ªºð íýã õóâèëáàð áîë ESCO-îîñ 

äýìæëýã àâàõûã õè÷ýýõ õýðýãòýé. ESCO êîìïàíèóä Àçèéí õýä õýäýí îðîíä ýð÷èì õ¿÷íèé 

òºñë¿¿äèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäëûã áóé áîëãîõ çîðèëãîîð áàéãóóëàãäààä áàéãàà 

áºãººä ýíý íü îëîí æèëèéí òóðøèä òîäîðõîé õóâèàð õºðºíãèéí õóðèìòëàë á¿ðä¿¿ëäýã. 

Yuanping Municipal Chemical Industrial ÕÕÊ (Õèìè, Õÿòàä) 

Ýíý êîìïàíè ýõ ¿¿ñâýðèéí õýðýãëýýã õýìæäýã öººí õýäýí õýìæ¿¿ðòýé áºãººä ¿éëäâýðëýëä 

õîëáîîòîé öîðûí ãàíö ºãºãäºë íü ò¿¿õèé ýäèéí õýðýãëýý áàéäàã áà ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã 

íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õýëòñýýñ èðæ áàéãàà íýõýìæëýõýýñ àâ÷ áîëäîã. ¯éëäâýðèéí 

õî¸ð øèíæýý÷ ¿éëäâýðëýëä îðæ áàéãàà ç¿éëñ áîëîí ãàð÷ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íýëãýý 

îëæ àâàõûí òóëä ººðñäèéí ìýäëýã, òóðøëàãàä òóëãóóðëàí ¿éëäâýðèéí ¿íýëãýýíä 

îðîëöñîíîîð ¿íýëãýýíèé áàã õàìãèéí íààä çàõûí ñóóðü ºãºãäëèéã ãàðãàæ ÷àäñàí. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðëýëä îðæ áóé ç¿éëñ áîëîí ¿éëäâýðëýëýýñ ãàð÷ áóé ç¿éëñèéí òîî 

õýìæýýã òîãòîîõ õýìæ¿¿ð áàéõã¿é íºõöºëä ¿éëäâýðèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿íýëãýý õèéõýä 

íü òóñàëíà. 


103



Åð íü ýäíèé êîìïàíèä ¿éëäâýðò àøèãëàäàã ÿíç á¿ðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí ºãºãäºë 

òºäèéëºí èõ áàéõã¿é. Òîíîã òºõººðºìæèéí ñóóðü ºãºãäëèéã îëîõûí òóëä ìîíèòîðèíãèéí 

áàãàæ õýðýãñëèéã àøèãëàñàí. Ñóóðü øóãàìûã òîãòîîõûí òóëä õàìãèéí ÷óõàë ºãºãäë¿¿äèéã 

õýìæèõýä ìîíèòîðèíãèéí (GERIAP òºñëèéí õ¿ðýýíä õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýíä îëãîãäñîí) 

íàðèéí áàãàæ õýðýãñëèéã àøèãëàäàã. Õóâèëáàðóóäûã (Çîðèëò 5a) õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðàà 

¿ð ä¿íã õýìæèõýä ýäãýýð íàðèéí áàãàæ õýðýãñëèéã ìºí àøèãëàäàã. 

Ñóðãàìæ: Moíèòîðèíãèéí íàðèéí òîíîã áàãàæ õýðýãñëèéã íýí ÿëàíãóÿà ºãºãäºë áàéõã¿é ¿åä 

õàìãèéí ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õýìæèõýä õýðýãëýãääýã. Òóõàéí êîìïàíèä ìîíèòîðèíãèéí 

áàãàæ õýðýãñýë áàéõã¿é áîë õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíèé òóñëàëöààã àâ÷ áîëíî. 


¯éëäâýðëýëä îðæ áóé áà ¿éëäâýðýýñ ãàð÷ áóé ç¿éëñ áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû õàìãèéí 

÷óõàë ºãºãäë¿¿äèéã êîìïàíè õýìæèíý. ªãºãäë¿¿äèéã òîãòìîë á¿ðä¿¿ëæ êîìïàíèé 

èíòåðíåòýä îðóóëíà. Èéìä ýõ ¿¿ñâýðèéí õýðýãëýýíèé õàíäëàãàä õèéõ øèíæèëãýýã òîíîã 

òºõººðºìæººð ÿâóóëæ ñòàíäàðò ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëàõ àæèëëàãàà íü ¿íýëãýýíèé áàãò 

òèéì ÷ èõ àæèë áèø þì. 

Ñóðãàìæ: Öàõèì àðãààð á¿ðä¿¿ëñýí ºãºãäëèéí ñàíòàé õàðüöàõàä ¿íýëãýýíèé áàãèéí 

ºãºãäºë öóãëóóëàõ àæëûã ò¿ðãýòãýíý. 


Ýíý êîìïàíè ºãºãäºë öóãëóóëäàã ñàéí òàëòàé áîëîâ÷ àëáàí áóñ ñèñòåìòýé òóë õýðýãöýýòýé 

ºãºãäëºº öóãëóóëàõàä èõýýõýí öàã çàðöóóëäàã áàéíà. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä 

òóñ êîìïàíèé ¿íýëãýýíèé áàãèéí 2 ãèø¿¿íä òýäíèé õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã òåõíèêèéí 

ñóðãàëòûí (Çîðèëò 2à) ¿åýð ºãñºí. Èéìä ¿íýëãýý ýõëýõýä ñóóðü ºãºãäëèéí èõýíõè íü 

áýëýí áîëñîí áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíèé ¿íýëãýýíèé áàãèéã øààðäàãäàõ ìýäýýëëýýð õàíãàõàä ¿íýëãýýíèé 

ÿâöàä ñóóðü øóãàìûã òîãòîîõ õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíèé öàãèéã õýìíýäýã. 


Ýäíèéõ ISO 19000-2000 ñòàíäàðòààð áàòàëãààæñàí ÷àíàðûí óäèðäëàãûí ñèñòåìòýé. 

¯¿íèé ¿ð ä¿íä ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí õýðýãëýý, ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, ºðòºã 

çàðäàë áîëîí ÷àíàðûí õîëáîãäîëòîé ºãºãäºë áýëýí áàéñàí. Ãýõäýý òóñ êîìïàíè ºíäºð 

ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàé çàõ çýýëä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéãàà áîëîõîîð ¿éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññòýé õîëáîîòîé (òóõàéëáàë äàðàëò, òåìïåðàòóð, öèêëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, 

õýðýãëýñýí õèìèéí áîäèñûí øèíæ çýðýã) îëîí ¿ç¿¿ëýëòèéã íóóöëàõ øààðäëàãàòàé 

áàéäàã òóë íèéòýä ìýäýýëäýãã¿é. Ñóóðü øóãàìûã òîãòîîõîä ¿éëäâýðëýëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýð 

äóíäàæ ºãºãäëèéã àâñàí. Ýíý íü ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãàðãàõ (Çîðèëò 2å) áîëîí àëäàãäëûã 

òîãòîîõîä (Çîðèëò 3à) õ¿ðýëöýõ¿éö ìýäýýëýë áîëæ áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ: ×àíàð ñàéòàé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì íü ÷àíàðòàé ºãºãäºë öóãëóóëàõ áîëîìæ 

îëãîäîã. Õýðýâ ºãºãäºë íü íóóöëàëûí çýðýãëýëòýé áîë èéì ºãºãäëèéí ÷àíàð ºíäºð áàéäàã 

ó÷ðààñ ò¿¿íèé äóíäàæ óòãà ìàòåðèàëûí áàëàíñàä õ¿ðýëöýõ¿éö ìýäýýëýë áîëæ ÷àääàã. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã ìåíåæìåíòèéí òºëººëºã÷ çîõèöóóëàõ ÷àíàðûí áîëîí áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìýýð çîõèöóóëäàã. Êîìïàíèé á¿õ íýãæèä õàìãèéí äîîä ñóóðü 

ºãºãäëèéã ºãäºã. Êîìïàíèé áîäèò ã¿éöýòãýëèéã ñàð á¿ð ñóóðü ò¿âøèíòýé íü õàðüöóóëæ 

¿íýëäýã. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë áîëîí ñàéæðóóëàõ õýñã¿¿äèéã îëæ èëð¿¿ëýõ 

çîðèëãîòîé þì. Ýð÷èì õ¿÷íèé ñóóðü ºãºãäëèéã îëîõîä õàðüöàíãóé õÿëáàð áàéäàã áà 

àëäàãäëûã îëäîã. 

Ñóðãàìæ: ßíç á¿ðèéí õýëòñèéí ýð÷èì õ¿÷èéã õýìæèõ ñèñòåì êîìïàíèä áàéäàã áîë ýð÷èì 

õ¿÷íèé ñóóðü øóãàìûã òîãòîîæ àëäàãäëûã òîãòîîõîä õàðüöàíã¿é õÿëáàð áàéäàã. 

104 


PT Krakatau (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Èíäîíåç) 

Òóñ êîìïàíè ñ¿ëæýýíèé ìýäýýëëèéí ñèñòåìã¿é òóë ò¿¿õýí áîëîí îäîîãèéí ºãºãäëèéã îëæ 

àâàõàä õ¿íäðýëòýé áàéäàã. ¯¿íèé çýðýãöýý èõýíõ ¿éëäâýð, êîìïàíèé ¿éëäâýðëýë õàëóóí 

íºõöºëòýé áºãººä çàðèìäàà õýòýðõèé ºíäºð òåìïåðàòóðòàé áàéäàã. Õýò ÿãààí òóÿàíû 

ìýäðýã÷èéã àøèãëàí õýìæèõýä òåìïåðàòóð õýò ºíäºð áàéâ. Æ/íü: Ìàø õàëóóí ó÷ðààñ 

çºâõºí õºâñºí ç¿éëèéã í¿äýýð àæèãëàæ áîëîõ áà õàéæ áàéãàà õºâìºë ç¿éëèéã òýìäýãëýõ 

áîëîëöîîã¿é áàéâ. Èéìä ¿éëäâýðëýëèéí õýä õýäýí îðîëò, ãàðàëòûã õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòýí áîëîí ¿éëäâýðèéí áàãèéí ãèø¿¿äèéí òóðøëàãûã àøèãëàæ òîîöñîí. Ìºí ýíý 

àðãûã õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûíõàà ¿ð ä¿íä ìîíèòîðèíã õèéõýä àøèãëàâ. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ õýìæñýí áîäèò ºãºãäºë áàéõã¿é áîë çàðèìäàà òîîöîî áîëîí îíîëûí 

òîîöîîíä òóëãóóðëàõ øààðäëàãà ãàðäàã. 



¯éëäâýðò î÷èæ ¿çñýí îëîí õ¿í õàíãàëòòàé ìýäýýëýë öóãëóóëàõûã øààðääàã áàéñàí 

áºãººä ìýäýýëëèéã èéì õýìæýýíä öóãëóóëàõàä õ¿íäðýëòýé ãýæ õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí 

¿çýæ áàéâ. Ó÷èð íü ¿éëäâýð Ìàíèëàãààñ ãàäàãø 200 îð÷èì êì-ò áàéðëàäàã áºãººä ýíä 

õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíèé àð ãýð áàéäàã áàéñàí. 

Ñóðãàìæ: Õýòýðõèé õîë áîë ¿éëäâýðèéã î÷èæ ¿çýæ ÷àäàõã¿éä õ¿ðýõ òóë õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòí¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé àæëûã òºëºâëºõäºº ñòàíö õ¿ðýõ çàéã òîîöîõ 

õýðýãòýé áºãººä ¿éëäâýð õýòýðõèé õîë áàéðëàëòàé áîë î÷èæ ¿çýõ áîëîëöîîã¿é. 

Asia Steel (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Ôèëèïïèí) 

Òóñ êîìïàíè ÿíç á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò õýðýãëýäýã óñíû çàðöóóëãûã õýìæèõ 

õýðýãñýëã¿é áàéâ. Ýíý íü óñíû ñóóðü ºãºãäëèéã òîãòîîõîä èõýýõýí õ¿íäðýë ó÷ðóóëäàã 

áºãººä ýíý ñóóðü ò¿âøèíòýé õàðüöóóëæ óñ õýìíýëòèéí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðàà 

õ¿íäðýë ¿¿ñãýæ áîëíî. 

Ñàíàìæ: Íººö áàÿëàã áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã òîãòîîõîä çîðèóëàãäñàí ñóóðü 

øóãàìûã òîãòîîõ áîëîìæ òýð áîëãîí áàéäàãã¿é. 

Dankotuwa (Êåðàìèê, Øðè-Ëàíê) 

Ìýäýýëëèéí áýëýí áàéäëûã ¿íýëñýí óðüä÷èëñýí ¿íýëãýýíèé ¿ð ä¿íä áîëîí öààøèä 

ñàéæðóóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä õèéõ ç¿éë¿¿äýä òóëãóóðëàí àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ ãóðâàí 

ãàçðûã ñîíãîí àâ÷ õèéñýí ¿íýëãýý, íàðèéâ÷ëàë íü ÿíç á¿ð áàéâ. Øàòààõ çóóõàí äàõ 

óòààíû õèéí õýìæèëòèéã íèëýýä íàðèéâ÷ëàë ñàéòàé õèéñýí. Öàõèëãààíû ñèñòåìèéí 

÷àäëûí êîýôôèöèåíò áîëîí ãàðìîíèêèéí ò¿âøèíã íèëýýä íàðèéí ñóäàëñàí. Ãýâ÷ øàõñàí 

àãààðûí ñèñòåìèéí ¿íýëãýýã ìàø òîâ÷õîí õèéñýí. 

Ñàíàìæ: Àíõààðàë õàíäóóëñàí õýñýã á¿ðèéã íàðèéâ÷ëàí ¿íýëýõ øààðäëàãàã¿é. Ýíý 

íü ìýäýýëýëä õ¿ðýëöýõ áîëîëöîî áîëîí ÿìàð õýìæýýíèé ñàéæðóóëàëò õèéõ õýðýãòýé 

áàéãàà çýðýã õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààðíà. 


Òóñ êîìïàíè ñóóðü øóãàìûí íèëýýä ñàéí ºãºãäºëòýé. Ãýâ÷ çóóõíû õýñãèéí õýìæ¿¿ð ìóó 

àæèëëàäàã òóë ñàðûí òàéëàíä ò¿ëø øàòàõóóí, òåõíèêèéí ºãºãäºë øààðäàãääàã áàéâ. 

Óñíû àñóóäëûã èéì àðãààð øèéäýæ áîëîõã¿éí çýðýãöýý êîìïàíè óñíû òîîëóóðã¿é áàéñàí. 

Èéìä óñíûõàà õýðýãëýýã òîîöîîíû àðãààð ãàðãàñàí. 

Ñàíàìæ: Çàðèìäàà òîîëóóðã¿é áóþó òîîëóóð íü ýâäýðñýí íºõöºëä íýõýìæëýõ, 

¿éëäâýðëýëèéí òàéëàí áîëîí çàðäëûí òàéëàíã ñóóðü øóãàìûã òîãòîîõîä õýðýãëýæ 

áîëíî. Ãýõäýý ýíý íü á¿õ ýõ ¿¿ñâýðèéí àøèãëàëò áîëîí õàÿãäàæ áàéãàà óóðûã òîîöîõîä 

øèéä áîëæ ÷àäàõã¿é. 

Asian Chemicals ÕÕÊ (Õèìè, Tàéëàíä) 

Õýäèéãýýð ýíý êîìïàíè ìýäýýëëèéí ñàéí ñèñòåìòýé ÷ ãýñýí ¿éëäâýðëýëèéí á¿õ 

öàõèëãààíû õýðýãëýýã õýìæäýã ãàíöõàí òîîëóóðòàé òóë ñîíãîæ àâñàí õýñãèéí öàõèëãààíû 

õýðýãëýýã òîäîðõîéëîõ àðãàã¿é áàéíà. 


105


Ñàíàìæ: Åð íü ¿éëäâýð¿¿ä á¿õýë á¿òýí ¿éëäâýðèéí öàõèëãààíû õýðýãëýýã õýìæäýã 

ãàíöõàí òîîëóóðòàé áàéõ òîõèîëäîë ýëáýã áàéäàã áºãººä ýíý íü ¿éëäâýðëýëèéí õýñýã 

áîëîí òóõàéí òîíîãëîëûí öàõèëãààíû õýðýãëýýã õýìæèõ àæëûã õ¿íäð¿¿ëäýã. Ýíý íü 

òóõàéí íýã öåõ òàñàã áóþó òóñãàéëàí ñóóðèëóóëñàí òîíîã òºõººðºìæèéí öàõèëãààíû 

õýðýãëýýã õýìæèõýä õ¿íäðýë ó÷ðóóëæ áàéãàà þì. 


Çàðöóóëàëòûí íýã õýìæ¿¿ðèéã õî¸ð òîíîãëîëä àøèãëàñàí ó÷èð øàòààõ çóóõ áîëîí áîñîî 

õàòààãóóð õî¸ðûí ºäºðò õýðýãëýäýã øèíãýí ò¿ëøíèé òàëààð ìýäýýëýë áàéõã¿é áàéâ. 

Òîíîã òºõººðºìæ íýã á¿ðèéí õýðýãëýýíèé òàëûí ìýäýýëëèéã òóñ òóñàä íü îëæ àâàõûí 

òóëä ¿íýëãýýíèé áàã îðëîã÷ äàðãûí çºâøººðëººð çóóõûã íýã öàã çîãñîîæ õýìæèëò 

õèéñíýýð áîñîî õàòààãóóðûí öàãèéí ò¿ëøíèé çàðöóóëàëòûã òîãòîîâ. Ýíý ºãºãäëèéã öàãò 

õýðýãëýäýã ò¿ëøíèé íèéò õýðýãëýýíýýñ çóóõíû ò¿ëøíèé õýðýãëýýã õàñ÷ îëíî. Ýäãýýð 

ºãºãäºë íü øàòààõ çóóõ áîëîí áîñîî õàòààëãûí ñóóðü øóãàìûí ºãºãäºë áîëíî. 

Ñàíàìæ: Çàðèì òîõèîëäîëä òóñãàé òîíîã òºõººðºìæèéí ò¿ëøíèé õýðýãëýýã òîãòîîõûí 

òóëä óã òºõººðºìæèéí àæèëëàãààã áîãèíî õóãàöààãààð çîãñîîæ áîëíî. 

Áóñàä ñóðãàìæòàé ç¿éëñ: 

Òîíîã òºõººðºìæ áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûí áîäèò áîëîí õýìæñýí 

ºãºãäë¿¿äèéã àøèãëàõ íü ÷óõàë áàéäàã. Áàéíãà òîõèîëääîã ç¿éë áîë àøèãëàæ áàéãàà 

òîíîã òºõººðºìæèéí òîäîðõîéëîìæ íü áîäèò ã¿éöýòãýëýýñýý ººð áàéäàã òóë áîäèò 

àëäàãäàë ÿìàð áàéõûã òîãòîîõ áîëîìã¿é áîëäîã. 

Áîäèò ã¿éöýòãýëèéí ºãºãäëèéã ¿éëäâýðèéí õÿíàëòûí òºâ ºðººíººñ ãîë òºëºâ àâ÷ 

áîëíî. ¯¿íä: ìîíèòîðèíãèéí á¿ðòãýë¿¿ä, ìîíèòîðèíãèéí áàãàæ õýðýãñëýýð õèéñýí 

õýìæèëò¿¿ä, àæèëòíóóä áîëîí îïåðàòîð÷èäòàé õèéñýí ÿðèëöëàãà õàìààðíà. 

Õýðýâ áîäèò ã¿éöýòãýëèéí ºãºãäë¿¿ä îëäîõã¿é áîë ìýðãýæëèéí íîì õýâëýë, áè÷èã 

áàðèìò, òîõèðóóëãûí á¿ðòãýë, àøèãëàëòûí öàãèéí á¿ðòãýë çýðãèéã õî¸ðäîã÷ ýõ 

¿¿ñâýð áîëãîí àøèãëàæ áîëíî. 

ªãºãäëèéí íàðèéâ÷ëàëûã øàëãàæ ìàãàäëàõ õýðýãòýé: ìîíèòîðèíã õèéñýí àðãà, 

òîîöîîíû àðãà, øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò, àíõäàã÷ ºãºãäë¿¿ä, òîíîã òºõººðºìæèéí 

òîõèðóóëãà, õýìæ¿¿ðèéí ñòàíäàðò àëäàà çýðýã ç¿éëñ ýíä õàìààðíà. 

Õýðýâ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã óäààí õóãàöààíä õèéñýí áîë ò¿¿íèéãýý øàëãàñíû 

äàðààãààð øààðäëàãàòàé áîë øèíý÷ëýæ ñýðãýýõ íü ÷óõàë áàéäàã. 

Îí ñàð ºäºð, ìîíèòîðèíã õèéñýí àðãà ìýòèéã íü òóñãàñàí ìýäýýëëèéí á¿ðòãýëòýé 

áîëîõ. 

¯éëäâýðèéí îðîëò, ãàðàëòûí çàðäëûã áîëîìæèéí õèðýýð öóãëóóëàõ. Ó÷èð íü 

óäèðäëàãà õýäèé õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷ õýìíýâ ãýõýýñýý èë¿¿ õè÷íýýí ìºíãº õýìíýñýí 

áý ãýäãèéã èë¿¿ ñîíèðõäîã. (òóõàéëáàë: øàòàõ òîñëîõ ìàòåðèàëûí àøèãëàëòûã 

òîäîðõîé õýìæýýãýýð áóóðóóëàõàä ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õýìæýýíèé í¿¿ðñ õýìíýñíýýñ 

õýä äàõèí èë¿¿ õýìíýëòòýé áàéäàã. Ó÷èð íü ò¿ëø øàòàõóóí íü í¿¿ðñíýýñ õýä äàõèí 

èë¿¿ ¿íýòýé áàéäàã. 

Ñàíõ¿¿ãèéí ºãºãäºë íèëýýä ýëáýã áàéäàã õýäèé ÷ ò¿¿íèéã îëæ àâàõàä òèéì ÷ àìàðã¿é 

áàéäàã. Ñàíõ¿¿ãèéí ºãºãäë¿¿ä íü ãîëäóó íóóöëàëûí çýðýãëýëòýé áàéäàã. Ñàíõ¿¿ãèéí 

ºãºãäëèéã çºâõºí íÿãòëàí áîäîã÷èä áóþó ñàíõ¿¿ãèéí õýëòñýýñ ë àâíà. 

Òºñºëä îðîëöîæ áóé èõýíõè êîìïàíè ìýäýýëëèéí öàõèì ñèñòåìã¿é áàéãàà òóë ñóóðü 

øóãàìûí ºãºãäëèéã îëîõîä íèëýýä õóãàöàà îðäîã. Ñóóðü ºãºãäºë áàéñàí ÷ ãýñýí 

ò¿¿íèé íàéäâàðòàé ýñýõèéã áîäèò õýìæèëò áóþó ¿éëäâýðëýëèéí áà áîðëóóëàëòûí 

á¿ðòãýëòýé õàðüöóóëàí øàëãàõ õýðýãòýé. 

106 


2e. Ìàòåðèàëûí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé áàëàíñààð àëäàãäëûã òîãòîîõ 


Ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí àëäàãäëûã ¿íäýñëýí ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ äàðààõ 

áîëîìæèéã òîîöîîëæ ãàðãàâ. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàð ñîíãîõîîñ ºìíº ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë õýìíýõ ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ òîîöîî ¿íýëãýý õèéõýä ýð÷èì õ¿÷íèé áàëàíñûã àøèãëàæ 

áîëíî. 


Íººö 

Ñàéæðóóëàõ 

áîëîìæ 

Ñàéæðóóëñàí õóâü 

Æèëä õýìíýõ 

áîëîìæ 

(20000 òîíí/æèë 

á¿òýýãäýõ¿¿íýýð) 

Óñ 10 ì 3 /ò 25% 400 000 BDT 

Ò¿¿õèé ýä 20 êã/T 2,4% 12 ñàÿ. BDT 

Öàõèëãààí 100 êÂò/ò 12% 8 ñàÿ. BDT 

Øèíãýí ò¿ëø (1) 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýë (2) 

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé 

¿éëäâýðëýëèéí ºñºëò 

22 ë/ò 

290 ë/ò 

9% 

100% 

4000 ò 20% 

Íèéò: 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýëèéã 

îðóóëàõã¿éãýýð: 

Õîñëîí ¿éëäâýðëýëèéã 

îðóóëáàë: 

5,2 ñàÿ. BDT 

69,6 ñàÿ. BDT 

425 000 àì. äîëëàð 

ãýæ ¿çýæ áàéíà 

25,6 ñàÿ BDT áóþó 

(0,45 ñàÿ äîëëàð) 

90 ñàÿ BDT áóþó 

(1,5 ñàÿ äîëëàð) 


Çóóõíû äóëààíû àëäàãäëûã àæèãëàæ, ä¿í øèíæèëãýý õèéñíèé äàðàà ¿íýëãýýíèé áàã äîîð 

¿ç¿¿ëñýí õýä õýäýí áàéäëààð äóëààí àëäàãäàæ áàéíà ãýæ ¿çýâ. Áèå äààñàí õýñã¿¿äèéí 

àëäàãäëûã òîîöîõ áîëîìæã¿é áàéãàà òóë ýíý ìýäýýëëèéã àëäàãäëûí øàëòãààíûã òîãòîîõ, 

ò¿¿íèéã áóóðóóëàõ õóâèëáàð ñîíãîõîä àøèãëàæ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Àëäàãäëûã òîãòîîæ áîëîõã¿é áàéâàë àëäàãäëûí òºðëèéã òîãòîîæ àëäàãäëûí 

øàëòãààíûã îëæ áîëîõûí çýðýãöýý öààøèä õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûã òîäîðõîéëæ áîëíî. 

Heat value of fuel Q Boiler 

0 

Heat value of steam Q 1 

Heat loss due to slag emission Q 6 

Heat loss due to heat dispersion Q 5 

Heat loss due to incomplete combustion of solid Q 4 

Heat loss due to incomplete combustion of gas Q 3 

Heat loss due to flue gas emission Q 2 

Thai Kraft paper Industry ÕÕÊ (Öààñ, Taéëàíä) 

Òóñ êîìïàíèé õàÿãäàë óñ öýâýðëýäýã ¿éëäâýðèéí ëàã íü ýíý êîìïàíèé õàìãèéí ãîë 

õàÿãäàë áºãººä ýíý ëàãèéã àðèëãàõ àæèë èõ ¿íýòýé áàéäàã. Õàÿãäàë ëàãèéã ¿éëäâýðò 

ò¿ëø áîëãîæ îðëóóëàí àøèãëàõ õóâèëáàðûã ñîíãîæ àâñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õîã õàÿãäëûã çàðèìäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä àøèãëàæ áîëäîã 

ó÷ðààñ ãîë õàÿãäëûã òîãòîîõ íü ÷óõàë. Òóõàéëáàë öààñíû ëàãààð ò¿ëø îðëóóëæ áîëäîã. 


107


Ñóðãàìæ àâàõ áóñàä ç¿éë: 

Ýýëæèéí àæèëëàãààòàé ¿éëäâýðò íýã ýýëæèíä ÿâóóëñàí ¿éëäâýðëýëèéí ä¿íã ýð÷èì 

õ¿÷, ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãàðãàõàä àøèãëàäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷ /ìàòåðèàëûí áàëàíñûã “òºãñ” áîëîâñðóóëàõ íü òèéì ÷ õÿëáàð ç¿éë áèø. 

ªºðèéíõºº õýìæýýíä ÷àäàõ á¿õíýý õèéõýä àíõàí øàòíû ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãýõýä 

ë ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ º÷ òº÷íººí áîëîëöîî íýýæ ºãäãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. 

Õºðãºëòèéí öàìõàã, ñýíñ çýðýã àíõààðàëäàà àâñàí àâñààðõàí õýñãèéí ýð÷èì 

õ¿÷, ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãàðãàõ íü øàõñàí àãààð ìýòèéí òîì õýñãèéíõýýñ õÿëáàð 

áàéäàã. 

Õèìèéí ïðîöåññûí õóâüä ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàëûí áàëàíñ ãàðãàõàä ¿éëäâýðëýëä 

îðæ áóé áóþó ¿éëäâýðëýëýýñ ãàð÷ áóé õèìèéí íýãäëèéí íàéðëàãà, õèìèéí óðâàëûí 

òàëûí ìýäýýëëèéã àøèãëàæ áîëíî. 

ªãºãäºë áàéõã¿éí óëìààñ ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàëûí áàëàíñûã á¿ðýí õýìæýýãýýð ãàðãàõ 

áîëîìæã¿é áîë õàìãèéí ÷óõàë îðîëò ãàðàëòûí áàëàíñ õèéæ áîëíî. 

3-ð ¿å øàò: Õóâèëáàð îëîõ 

3a. Àëäàãäëûí øàëòãààíûã òîãòîîõ 


Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí îðîëöîæ óõààí ñàíàà óðàëäóóëñàí õóðàëäààíààð øàòàõóóí 

õýòð¿¿ëýí õýðýãëýæ áàéãààã òîãòîîñîí áàéíà. Òóñ õóðàëäààíä óäèðäëàãà áîëîí 

¿éëäâýðëýëèéí îëîí àæèë÷èä îðîëöñîí ó÷èð îëîí øàëòãààí áàéæ áîëîõ þì ãýæ ¿çýâ. 

¯¿íýýñ: 

Õýìæýýã íü òîãòîîñíû äàðàà íýìæ õàòààõ øààðäëàãàòàé áè÷ãèéí áîëîí õýâëýëèéí 

öààñ ìýòèéí ãîë á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéí ãàäíàõ õýìæýýã òîãòîîõ, 

Õýìæýý òààðóóëàõ îãòëóóðààñ õàìààðàí öààñ èõýýð ýâäðýõ, 

Øèðõýãëýã öóëûí ýçëýõ õóâü, 

Öýâýðëýãýýíèé ñèñòåìýýð àëäàãäàæ áîëîõ öààñíû ¿ëäýãäýë, ýíý íü öààñàíä õýò èõ 

ýâäðýë ¿¿ñãýäýã. 

Óñ õàòààõ íýã çàãâàðûí áóñ ìåõàíèê õýðýãñýë áàéæ áîëíî. 

Öàðäóóë ÷àíàõ óóðûí íýìýãäýë õýðýãöýý, 

Çóóõíû à.¿.ê ìóó áàéõ. (äóíäæààð 10,5 òîíí óóð/òîíí øàòàõóóí áàéãàà íü òºñëèéí 

 

¿ç¿¿ëýëò 14-ººñ áàãà áàéíà). 

Äàìæóóëàõ õýñýãò ìàøèíû ýâäðýë èõ ãàð÷ áàéãàà áà ýâäðýëèéí õóâü õýìæýý õýò 

ºíäºð áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Óõààí óðàëäóóëàõ óóëçàëòàíä àëü áîëîõ îëîí àæèë÷èä îðîëöóóëáàë ýð÷èì 

õ¿÷íèé àëäàãäàë ãàð÷ áàéãàà îëîí øàëòãààí îëîõ áîëîìæ íýýãäýíý. 


Tóñ ¿éëäâýðò GERIAP òºñëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ìýðãýæèëòýí, öýâýð ¿éëäâýðëýë õàðèóöñàí 

ìýðãýæèëòýí õàìòäàà î÷èæ ¿çñýí áºãººä ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõýä ¿éäâýðèéí 

áàã áîëîí õÿòàäûí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äýä ñóðãàëò ÿâóóëàõ çîðèëãîòîé áàéñàí. 

Õî¸ð ººð òºðëèéí ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ººð ººð ñàíàà ãàð÷ áàéñàí. Ãîë íü íèéëýãæ¿¿ëýõ 

çóóõíààñ ãàð÷ áàéãàà õèéãýýð äàìæèí èõýýõýí õýìæýýíèé äóëààí àëäàãäàæ áàéñàí ãýäýã 

íü àæèãëàëòààð òîäîðõîé áîëñîí. Ýð÷èì õ¿÷íèé ìýðãýæèëòýí ãàäàãøèëæ áóé õèéãýýð 

àëäàãäàæ áàéãàà äóëààíûã íèéëýãæ¿¿ëýõ çóóõàíä îðæ áóé (øàòàëòûí) àãààðûã õàëààõàä 

ýðã¿¿ëýí àøèãëàõûã ñàíàë áîëãîñîí. Õàðèí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ìýðãýæèëòýí ¿¿íèéã 

ººð ºíöãººñ õàðæ çóóõàíä õýðýãëýæ áàéãàà í¿¿ðñíèé ÷àíàð ìóó áàéãààã òîãòîîñîí. 80 

– 200 ìì-èéí õýìæýýòýé í¿¿ðñýýð òýæýýæ áàéñàí áàéíà. Òýðýýð í¿¿ðñíèéõýý õýìæýýã 40 

– 50 ìì áîëãîæ õÿíàëòûí õàòóó àðãà õýìæýý àâàõûã ñàíàë áîëãîñîí. Ýíý íü øàòàëòûã 

óëàì ¿ð ä¿íòýé áîëãîæ, óòààíû õèéòýé àëäàãäàæ áàéãàà äóëààíû õýìæýýã áóóðóóëàõ 

þì. 

108 


Ñóðãàìæ: Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ìýðãýæèëòí¿¿ä îëîí ¿çýë áàðèìòëàë 

óðàëäóóëñíààð îëîí ñàéõàí ñàíàà ãàðãàäàã. Èéìä ¿íýëãýýíèé ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëàõûí 

òóëä áàãò õî¸ð òàëûí ìýäëýãòýé õ¿ì¿¿ñèéã îðóóëàõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çýâ. 

Ãàäíûí áàéãóóëëàãûí ìýðãýæèëòí¿¿ä 

Ôèëèïïèíû õºíäëºíãèéí áàéãóóëëàãà ITDI íü àëäàãäëûí øàëòãààíûã îëîõ, çàãàñàí 

äèàãðàì àøèãëàæ àëäàãäàëòàé òýìöýõ òàëààð äîòîîääîî ñóðãàëò ÿâóóëñàí áà èíãýñíýýð 

õààíà àëäàãäàë áàéãààã îëîõ, ò¿¿íèéã áóóðóóëàõ õóâèëáàðûã ñîíãîõ, ¿éëäâýðèéí ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ òàëààð êîìïàíèóäòàé àæèëëàõ òýäíèé óð ÷àäâàðûã èõýýõýí äýýøë¿¿ëñýí. 

Ñóðãàìæ: Ãàäíûí áàéãóóëëàãûí ìýðýãæèëòí¿¿äèéã øàëòãààíû øèíæèëãýýíä îðîëöóóëàí 

óð ÷àäâàðûã íü äýýøë¿¿ëáýë òýäýíä àøèãòàé, àæëûí ¿ð ä¿í ÷ ñàéæèðäàã. 


Ñóðãàìæ àâàõ áóñàä ç¿éëñ: 

Øàëòãààíä õèéñýí øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿íã òýð á¿ð îéëãîäîãã¿é ó÷ðààñ ¿íýëãýýíèé áàã 

ýíý àæëûã àëãàñàõ ãýýä áàéäàã. Òóðøëàãàòàé õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí øàëòãààíä 

øèíæèëãýý õèéõ àæëûã õºíãºâ÷èëäºã áºãººä Çîðèëò 3b-èéí õ¿ðýýíä ñàéí õóâèëáàðûã 

ñîíãîõîä èõýýõýí õóâü íýìýð áîëäîã. 

Áàãèéí öàãèéã õàìãèéí ¿ð àøèãòàé àøèãëàõûí òóëä øàëòãààíû øèíæèëãýý õèéõäýý 

þóíû ºìíº Çîðèëò 2e-èéí õ¿ðýýíä òîäîðõîéëñîí õàìãèéí èõ àëäàãäàëä àíõààðëàà 

õàíäóóëàõ õýðýãòýé. 

Îëñîí á¿õ øàëòãààíûã á¿ðòãýõ õýðýãòýé. Åð íü îëîí æèæèã øàëòãààíûã àâ÷ ¿çýõ 

õýðýã ãàð÷ áîëîõ þì. “¯íäñýí øàëòãààí”-ûã íü ñ¿¿ëä òîãòîîíî. 

Óõààí áîäëîî óðàëäóóëàõ óóëçàëò íü îðîëöîã÷ òàëóóä ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí 

ìàòåðèàëûí àëäàãäëûí ¿íäñýí øàëòãààíûã îëòëîî ÿàãààä, ÿàãààä, ÿàãààä ãýñýí 

àñóóëòàíä õàðèóëñààð áàéõ áîëíî. 

Êîìïàíèé èõýíõ àæèë÷èä ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëîí òîíîã òºõººðºìæèä 

ñàéæðóóëàëò õèéõ õýðýãòýé ýñýõèéã òºäèéëºí ñàéí ìýääýãã¿é ó÷ðààñ ¿ð àøèãã¿é 

àæèëëàãààíû òàëààð ÿðèëöàõ áýëòãýë ìóóòàé áàéäàã. 

Áàãèéí ãèø¿¿ä áîëîí àíõààðëûí òºâä áàéãàà õýñãýýñ ººð ìýðãýæèëòí¿¿äèéí 

èäýâõèòýé îðîëöîî àëäàãäëûí áîäèò øàëòãààíûã îëîõîä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

GERIAP òºñëèéí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ìàòåðèàëûí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé 

àëäàãäëûí ¿íäñýí øàëòãààíûã îëîõîä çàãàñàí äèàãðàìì ÷óõàë ¿¿ðýãòýé ãýæ ¿çñýí. 

3b. Áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõ 

Shah Cement Industries ÕÕÊ (Öåìåíò, Áàíãëàäåø) 

Ýíý íü îð÷èí ¿åèéí àâòîìàò÷èëàãäñàí öåìåíòèéí ¿éëäâýð þì. Ò¿¿íýýñ ãàäíà ýíä 

êëèíêåð ¿éëäâýðëýäýãã¿é, õàðèí öåìåíò ¿éëäâýðëýõ çîðèëãîîð ò¿¿íèéã õóäàëäàæ àâäàã 

òóë ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ íü ìàø õÿëáàð áàéäàã áîëîõîîð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ àæèë òóí áàãà áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ êîìïàíè áîëãîíä õàðèëöàí 

àäèëã¿é. Îð÷èí ¿åèéí, àâòîìàò÷èëàãäñàí, ¿éëäâýðëýëèéí ýíãèéí ïðîöåññòîé ¿éëäâýðò 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ áàãà áàéõ ìàãàäëàë ºíäºð áàéíà. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéæ, àëäàãäëûí øàëòãààíûã òîäîðõîéëñíû äàðàà ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ õóâèëáàðóóäûã òîäðóóëàõûí òóëä óõààí áîäëîî óðàëäóóëàõ 

óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàâ. Áàéæ áîëîõ õóâèëáàðóóäûã îëæ àâàõûí òóëä äàðààõ õî¸ð 

õýñýã õ¿ì¿¿ñèéã óðüæ îðîëöóóëñàí. ¯¿íä: (1) ¯éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëîí 

òîíîã òºõººðºìæèéã ñàéí ìýääýã ¿éëäâýðèéí áàãèéí ãèø¿¿ä, (2) ªºð èæèë òºñòýé 

¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ áîëîí òîíîã òºõººðºìæòýé õîëáîîòîé òóðøëàãàà 

õóâààëö÷èõààð ººðèéí îðíû áîëîí îëîí óëñûí ¿éëäâýðèéí öýâýð ¿éëäâýðëýë õàðèóöñàí 

ìýðãýæèëòí¿¿ä. Èéíõ¿¿ á¿ðä¿¿ëñýí áàã ÷óõàì ÿìàð õóâèëáàðóóäûã ýöýñëýí ñîíãîæ áîëîõ 

òóõàé àñóóäëûã øèéäýõýýð ÿðèëöñàí. 


109


Ñóðãàìæ: ¯ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàð ñîíãîõîä ¿éëäâýðèéí àæèëòíóóä, ãàäíûí 

¿éäâýðèéí áîëîí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã îðîëöóóëáàë ýäãýýð õ¿ì¿¿ñ 

òóñ òóñäàà ººð ººð ñàíàà ãàðãàõ ó÷ðààñ ñîíãîëò ÷àíàðòàé ñàéí áîëíî. 

Jangxi Yadontg Cement Corporation (Öåìåíò, Õÿòàä) 

Ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ çîðèëãîîð õàÿãäàë äóëààí àøèãëàæ ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýõýä àíõààðëàà 

÷èãë¿¿ëæ áàéãàà áºãººä ¿íýëãýýíèé áàã Òÿíæèíû öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéí çóðàã òºñºë 

ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýíãèéí òóñëàëöààòàéãààð çàðèì ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýäýã 

¿ç¿¿ëýõ òºñëèéí òóðøëàãàä òóëãóóðëàí öåìåíò ¿éëäâýðëýäýã êîìïàíèóäûí íàì 

ïîòåíöèàëòàé õàÿãäàë äóëààíààð ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýõ õóâèëáàðûã ñîíãîæ àâñàí. 

Ñóðãàìæ: Áîëîëöîîòîé õóâèëáàðûã ñîíãîõûí òóëä áóñàä êîìïàíèóäàä óðüä íü õýðýãæèæ 

áàéñàí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñë¿¿äèéí òóðøëàãààñ 

ñóðàëöàõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çñýí. 


¯íýëãýýíèé 2-ð ¿å øàòàíä òóðøèëò áóþó ìîíèòîðèíã õèéæ öóãëóóëñàí ºãºãäëèéã ¿íäýñëýí, 

õóâèëáàð ñîíãîõîîð óõààí áîäîë óðàëäóóëàõ óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëæ áîëîìæèò 

õóâèëáàðóóäûí æàãñààëò ãàðãàäàã. ¯¿íèé äàðàà òåõíèê-ýäèéí çàñãèéí áà áàéãàëü îð÷íû 

¿íäýñëýëèéã (Çîðèëò-3ñ) ñóäëàõûí òóëä äýýðõ æàãñààëòûã ø¿¿äýã. Ãýõäýý ýíý êîìïàíèä 

ñîíãîõ õóâèëáàð íü òîäîðõîé áàéñàí ó÷ðààñ óõààí áîäëîî óðàëäóóëàõ óóëçàëòûí õýðýã 

áàéãààã¿é. Õàìãèéí ýíãèéí íýã õóâèëáàð íü ìîäîîð ãàëëàäàã çóóõûã øèíãýí ò¿ëøýýð 

ãàëëàäàã èë¿¿ ¿ð àøèãòàé çóóõààð ñîëèõ ÿâäàë áàéâ. Ìîäîîð ãàëëàäàã ¿ð àøèãã¿é çóóõ 

¿íýëãýýíèé ÿâöàä àæèãëàãäñàí àëèâàà àëäàãäëûí “¿íäñýí øàëòãààí” (Çîðèëò 3à) áîëæ 

áàéñàí òóë çóóõûã ñîëüñíîîð îëîí àëäàãäàë àðèëíà. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàð ñîíãîõ àæèëëàãààã áîäèò áàéäàëä íèéö¿¿ëæ ÿâóóëàõ íü õàìãèéí 

÷óõàë áàéäàã. Õýðýâ ñîíãîõ õóâèëáàð íü òîäîðõîé áîë óõààí óðàëäóóëàõ óóëçàëòûã 

çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãà áàéõã¿é. 

PT Semen Cibnong (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëæ, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, ºðòºã çàðäëûã øóóä 

áóóðóóëàõ õóâèëáàðààñ ãàäíà ¿íýëãýýíèé áàã çàðöóóëàëòûí õýìæ¿¿ð ñóóðèëóóëàõûã 

ñàíàë áîëãîæ áàéíà. Çàðöóóëàëòûí õýìæ¿¿ðýýð õýìæñýí ºãºãäëººð öààøèä ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàð áîëîí àëäàãäëûã òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé. 

Ñóðãàìæ: Ìîíèòîðèíãèéí áîëîí õýìæèëòèéí òîíîã òºõººðºìæ áàéõã¿é áîë ýíý òàëààð 

óäèðäëàãàä äóóëãàõ ¸ñòîé. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã, áàéãàëü îð÷íû àæëûí ã¿éöýòãýëèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý 

àâàõ òàëààð äýýä óäèðäëàãà èõ äýìæñýí. Ýíý íü àæèëòíóóä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

ºðãºí õ¿ðýýòýé õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëæ, êîíäåíñàòûã õàëààñàí óñíû õýëáýðýýð àøèãëàõ 

êîíäåíñàòûí áàê, øèíý çóóõ ñóóðèëóóëàõ çýðýã àæëûã ãàäíûí òóñëàëöààã¿éãýýð 

ã¿éöýòãýõýä èõ íýìýð áîëñîí. ¯¿íýýñ ãàäíà ¿íýëãýýíèé áàãààñ ñàíàë áîëãîñîí á¿õ 

õýðýãæ¿¿ëýõ á¿õ õóâèëáàðûã óäèðäëàãà áàòàëñàí. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäàä äýýä óäèðäëàãûí èòãýë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðóóäûã 

îëæ õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã ãàðäàí õèéõýä èõ ýð÷ õ¿÷ ºã÷, ýíý íü êîìïàíèä àøèãòàé áàéñàí. 

Siam White Cement Company ÕÕÊ SWCC (Öåìåíò, Tàéëàíä) 

Äýýð äóðüäñàí òºñºëä îðîëöîæ áàéãàà õýä õýäýí öåìåíòèéí êîìïàíèéã (SWCC) òóñ 

ñàëáàðò õàìãèéí ñàéí àæèëëàãààòàé êîìïàíè ãýæ ¿çäýã. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

óëàì ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõàä ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë áàãà, ñîíãîõ õóâèëáàð 

öººí áàéãààãààð íîòëîãäîæ áàéãàà þì. ¯¿íèéã áàòëàõûí òóëä îëîí óëñûí ¿éëäâýðèéí 

øèíæýý÷èéã òóñ ¿éëäâýðò ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ áîëîëöîî õèð çýðýã áàéãààã ¿íýë¿¿ëýõýýð 

ÿâóóëñàí áàéíà. Øèíæýý÷ òóñ ¿éëäâýð íü òóí îð÷èí ¿åèéí, àâòîìàò÷èëàãäñàí, çîõèîí 

110 


áàéãóóëàëò ñàéòàé áºãººä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí áîëîí ºðòºã çàðäàë õÿìäðóóëàõ èõýíõ 

ñòàíäàðò àðãà õýìæýý àâñàí áàéíà ãýæ ä¿ãíýñýí áàéíà. Ýíý òîõèîëäîëä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã èõ õýìæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëò øààðäàãäàõ ºíäºð 

òåõíîëîãè á¿õèé õóâèëáàðààð õýðýãæ¿¿ëýõ òóë ¿íýëãýýíèé áàã ÷àäëûí êîýôôèöèåíòèéã 

ñàéæðóóëàõ òîíîãëîë, öåìåíòèéí òýýðýìä ºíäºð ¿ð àøèãòàé ñýíñ, òýýðýìä ñåïåðàòîð, 

øèáåðèéí îðîíä àãààðûí óðñãàëä õÿíàëò òàâèõ èíâåðòåð ñóóðèëóóëàõ çýðýã õàðúöàíãóé 

ýíãèéí õóâèëáàðûã àíõààð÷ ¿çñýí. Ýäãýýð íü êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé íèéò çàðäàë áîëîí 

ìºí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã èõ õýìæýýãýýð áóóðóóëàõã¿é ÷ ãýñýí êîìïàíèä òîäîðõîé 

õýìæýýíèé ìºíãºí õýìíýëò ãàðñàí. 

Ñàíàìæ: Îð÷èí ¿åèéí, óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëò ñàéòàé ¿éëäâýð¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ ºðòºã çàðäàë áàãàòàé õóâèëáàðóóäûã àøèãëàñàí íü òîäîðõîé 

þì. Èéì ¿éëäâýð¿¿ä çºâõºí íàðèéí òåõíîëîãèòîé, ºíäºð ºðòºã çàðäàëòàé õóâèëáàð 

õýðýãæ¿¿ëñíýýð öààøèä àìæèëòàíä õ¿ðíý. 


Thai Kraft Paper Industry ÕÕÊ (Öààñ, Òaéëàíä) 

¯íýëãýýã êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé õýëòýñ çîõèöóóëñàí. ¯éëäâýðëýëèéí ÿíç á¿ðèéí 

õýëòñèéí àæèëòíóóäûã îðîëöóóëàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàð ñîíãîõ 

óõààí áîäëîî óðàëäóóäàõ ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëñàí áîëîâ÷ öººí õýäýí õóâèëáàð 

îëñîí áºãººä ýíý íü ìýäýýëëèéí õîìñäîëîîñ øàëòãààëàí GERIAP òºñëèéí òàëààð áóñàä 

õýëòýñò ìýäýãäýýã¿é áàéñàí ó÷ðààñ òóõàéí òîíîã òºõººðºìæ áóþó àñóóäàëä õàìààðàõ 

ç¿éëýýñ ººð õýñýãò àíõààðëàà ÷èãë¿¿ëñíýýñ áîëñîí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Òºñºë çóó÷ëàã÷ áàéãóóëëàãà àëèâàà êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà GERIAP òºñëèéí 

îðîëöîîíû òàëààð á¿õ àæèë÷èääàà ñàéòàð ìýäýýëýõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. 

Èíãýõã¿é áîë GERIAP òºñëèéí îðîëöîîíû ¿ð ä¿í õàðàãäàõã¿éä õ¿ðíý. 

Ñóðãàìæ áîëîõ áóñàä ç¿éë: 

Õ¿ì¿¿ñ çºâõºí õàìãèéí ýíãèéí õóâèëáàðóóäûí òàëààð áîäîõ õàíäëàãàòàé áàéäàã. 

Õ¿í á¿ðèéí á¿òýýë÷ ñýòãýãëýýã ºðí¿¿ëýõ íýã ñàéí àðãà áîë òýäíèé ñàíàà á¿ðèéã 

íýã æèæèã ç¿éëýýð (îíîî ºãºõ, ÷èõýð ºãºõ çýðãýýð) øàãíàõ ÿâäàë þì. Óõààí áîäëîî 

óðàëäóóëàõ ÿâöàä õàìãèéí ºíäºð îíîî àâñíûã íü øàãíàíà. 

Êîìïàíèé àæèë÷èä ñîíãîñîí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé ó÷ðààñ òýä 

áîëîëöîîòîé õóâèëáàðûã ñîíãîõîä èäýâõòýé îðîëöñîí. 

Êîìïàíèé óäèðäëàãà ñîíãîõ ãýæ áàéãàà õóâèëáàðûí òºðºëä ÿìàð íýãýí õÿçãààðëàëò 

òàâüäàãã¿é. Õýðýâ èéì õîðèã òàâèáàë ºðãºí õ¿ðýýòýé ñîíãîëò õèéõ áîëîëöîîã¿é 

áîëãîíî ãýñýí ¿ã þì. 

Õýðýâ çºâëºõ¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àðãà îëñîí òîõèîëäîëä 

óäèðäëàãà òýäíèéã ÿàãààä óðüä íü ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäëûã áóóðóóëàõ òàëààð 

þì õèéæ áàéãààã¿é þì áý ãýæ àðãà õýìæýý àâàõààñ çàðèìäàà ýìýýäýã. Ýíý íü 

àðâè÷ õÿìãà÷ áàéõ ýíãèéí òîõèîëäîëä ãàð÷ áîëäîã. Òóñ êîìïàíè øàòëàí óäèðäàõ 

óäèðäëàãûí òîãòîëöîîòîé. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä áîëîí çºâëºõ¿¿ä ýð÷èì 

õ¿÷íèé àëäàãäàë, õóâèëáàð îëîõîä àæèë÷äûã îðîëöóóëäàã áºãººä èíãýñíýýð 

àæèë÷äûã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâñíûõ íü òºëºº óðàì 

ºãºõ çîðèëãîòîé þì. 

Íºãººòýéã¿¿ð, çàðèì êîìïàíè ãàäíûí áîëîí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ñàíàëä 

ººðèéíõºº àæèëëàãñäûí ãàðãàñàí ñàíàëààñ èë¿¿ à÷ õîëáîãäîë ºãäºã òàë ÷ áàñ 

áèé. 

ßìàð íýã áàéäëààð ºðòºã çàðäëûã õÿìäðóóëàõ õóâèëáàð îëäîõîä öààøèä ººð óëàì 

ñàéí õóâèëáàð îëîõ óðàì îðäîã. 

ªºð ¿éëäâýðèéí çºâëºõ¿¿ä, íèéë¿¿ëýã÷èä áîëîí òºëººëºã÷èä óõààí áîäëîî 

óðàëäóóëàõàä ¿íýòýé ñàíàëàà ºã÷ áàñ áîëíî. Ýíý íü áóñàä êîìïàíèòàé õàðüöóóëàõ 

áîëîëöîî îëãîäîã. 

Èë¿¿ îëîí òåõíèêèéí ñàíàëòàé áîëîõûí òóëä áàã ãàäààäûí çºâëºõ¿¿äèéí ñàíàëûã 

àâàõ øààðäëàãàòàé. Íýí ÿëàíãóÿà õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí æèæèã êîìïàíèóä 


111


 

 

 

ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òåõíîëîãèéí òàëààðõ ìýäýýëýë õîìñ áàéäàã òóë òýäýíä èéì ñàíàë 

÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. 

Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä áàãèéí ãèø¿¿äèéã ýíãèéí õóâèëáàðààñ äàâæ 

èë¿¿ ñýòãýõýä òóñ äýì ¿ç¿¿ëäýã. 

Çàðèìäàà çºâëºõ¿¿ä “øóãàìàí õîîëîéí òºãñãºë” ãýäýã ýíãèéí õóâèëáàðò àíõààðëàà 

õàíäóóëäàã. (Èéìýðõ¿¿ íºõöºëä íýãýíò ãàð÷ áóé ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäëûã çîãñîîõ 

ãýõýýñýý èë¿¿ õàÿãäàæ áàéãàà ýð÷èì õ¿÷íýýñ äóëààíûã íü ýðã¿¿ëæ õýðýãëýõýä 

àíõààðäàã). 

Áàãèéí ãèø¿¿äèéí áîëîí ãàäíûí áàéãóóëëàãûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ìýäëýã, òóðøëàãà 

íü õóâèëáàð îëîõîä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 

3c. ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõ õóâèëáàðóóäûã øèëýõ 


Òºðèéí ºì÷èò ýíý êîìïàíè íü ìºíãºí õºðºíãèéí ýðãýëò ìóóòàé áºãººä Øðè Ëàíêèéí 

çàñãèéí ãàçàð òóñ ¿éëäâýðò íýìæ õºðºíãº îðóóëàõ õ¿ñýëã¿é òóë òóñ êîìïàíè ºíäºð ºðòºãòýé 

õóâèëáàðò õºðºíãº îðóóëàõã¿é áàéõ áîäëîãî áàðèìòàëæ áàéãàà ó÷èð öààøäàà ÒÝÇ¯èéí 

øèíæèëãýý õèéõ áîëîí õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ºðòºã çàðäàë áàãàòàé õóâèëáàðûã 

ñîíãîæ áàéíà. Ãýâ÷ òóñ êîìïàíè äóíä áà ºíäºð çàðäàëòàé õóâèëáàðààñ áàãàã¿é àøèã 

îëíî ãýäýã íü òîäîðõîé áàéâ. Òèéìýýñ çàñãèéí ãàçàð õóâèéí õºðºíãº îðóóëàã÷äààñ òóñ 

êîìïàíèéã Óëñûí ¿éëäâýð àæ àõóéí ãàçðûí ðåôîðìûí õîðîîãîîð (PERC) äàìæóóëàí 

ñýðãýýõ ñîíèðõëîî èëýðõèéëýõèéã óðèàëàâ. Òóñ êîìïàíèéí ¿éëäâýðò õóâèéí øèíý 

õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäýõýä îéðûí ¿åä ººð áóñàä õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõ øèíý áîëîìæ 

ãàðíà ãýäýãò íàéäàæ áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíèé ìºíãºí õºðºíãèéí ýðãýëò ìóó áàéãàà ¿åä ºðòºã çàðäàë õàìãèéí ÷óõàë 

õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. Èéì òîõèîëäîëä ºðòºã çàðäàë áàãàòàé õóâèëáàðûã íýí òýðã¿¿íä 

àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. Êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë ñàéæèðñàí ¿åä àðàé ºíäºð ºðòºãòýé 

õóâèëáàðóóäûã õîéøèä àâ÷ ¿çíý. 


Ýë êîìïàíè îéðûí èðýýä¿éä ¿éëäâýðèéí øèíý á¿ñ ð¿¿ í¿¿õýýð òºëºâëºæ áàéíà. Õàÿãäàë 

äóëààíûã àøèãëàõ çýðãýýð òóñ êîìïàíèä èõ õýìæýýíèé ýð÷èì õ¿÷, çàðäàë õýìíýõýýð 

òºñë¿¿ä áàéãàà áîëîâ÷ çºâõºí õÿìä õóâèëáàðò ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéæ õýðýãæ¿¿ëýõýýð 

ñîíãîæ àâààä áàéíà. Àøèãëàëòûí õÿíàëò áîëîí ñîíîð ñîðãîã áàéäëûã ñàéæðóóëàõòàé 

õîëáîãäñîí øóóä õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñîíãîæ àâñàí áóñàä õóâèëáàðóóä íü øèíý î÷ñîí ãàçàðò 

òóñ êîìïàíèä àøèãòàé áàéõ áîëíî. Áóñàä õóâèëáàðûã êîìïàíè í¿¿æ î÷ñîíûõîî äàðàà 

ñóäàëæ õýðýãæ¿¿ëíý. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíè ººð ãàçàðò í¿¿õýýð òºëºâëºæ áàéãàà òîõèîëäîëä çºâõºí çàðäàë 

áàãàòàé õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñîíãîõ ìàãàäëàë èõ áàéäàã. 


¯íýëãýýíèé áàã í¿¿ðñýýð ãàëëàäàã ãóðâàí õóó÷èí çóóõíû îðîíä 15 TPH ÷àäàëòàé áóöàëìàë 

äàâõàðãàòàé øèíý çóóõ ñóóðèëóóëàõ ñàíàë ãàðãàñàí. Ãýâ÷ òóñ êîìïàíè GERIAP òºñºë 

ýõëýõýýñ ºìíº øèíãýí ò¿ëøýýð àæèëëàäàã õî¸ð øèíý çóóõ Ñîëîíãîñîîñ õóäàëäàæ àâñàí 

áàéñàí òóë ñàíõ¿¿ãèéí øàëãààíààð ýíý õóâèëáàðûã àðàé õîæóó àâ÷ ¿çýõýýð áàéñàí.. 

Ñóðãàìæ1: Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëñýí õýñãèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä 

êîìïàíè ÿìàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñíûã ìºí àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. Ìàãàäã¿é ýíý íü øèíýýð 

ñîíãîæ àâñàí õóâèëáàðóóäûí ÒÝÇ¯-ä íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëîõ þì. 

Ñóðãàìæ2: Áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã ñîíãîõîä ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýð ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë 

áîëäîã. 


ßìàð íýã ñàéí õóâèëáàðûã àíçààðàëã¿é ºíãºðºõººñ çàéëñõèéõèéí òóëä àëü áîëîõ 

îëîí õóâèëáàð îëîõ õ¿ðòýë øèëýí ñîíãîëò õèéõã¿é áàéõ õýðýãòýé. 

112 


Óóðûí àëäàãäëûã çàñàõ, äóëààí ñîëèëöóóð àøèãëàæ äóëààíûã ýðã¿¿ëýí õýðýãëýõ 

çýðãýýð øóóä õýðýãæ¿¿ëýõ ýíãèéí õóâèëáàðóóäûã ñîíãîõûã ìàðòàõã¿é áàéõ. ¯íý 

õÿìäòàé ýíãèéí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõýä õýìíýëò õóðäàí ãàðàõ áºãººä äàðàà÷èéí 

¿íý ºíäºðòýé õóâèëáàðûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä õýðýã áîëíî. 

Äýýä óäèðäëàãààñ îíöîëæ çààñàí êîìïàíèé òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë áîëîí áîäëîãûã 

öààøèä õóâèëáàð øèëýõýä áîäîëöîõ õýðýãòýé. 

Èõýíõè êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû àñóóäëààñ èë¿¿ êîìïàíèé áèçíåñèéí ñîíèðõëûã 

èë¿¿ä ¿çäýã. 

Äýýä óäèðäëàãà õýìíýëò èõòýé çàðäàë áàãàòàé õóâèëáàðûã áàéíãà ñóäëàõûã ãîë 

òºëºâ èë¿¿òýéãýýð ñîíèðõäîã. 

Ïàðåòî äèàãðàì çýðýã õýðýãñýë íü à÷ õîëáîãäëûã ¿íýëýõ, àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ, 

õóâèëáàðò øèíæèëãýý õèéõ çýðýãò õýðýã áîëäîã. 

Áàãèéí ãèø¿¿ä õóâèëáàð øàëãàðóóëàõààñ ºìíº øàëãóóðàà òîõèðîõ íü ÷óõàë. 

Øàëãàðóóëàëò ýõëýõèéí ºìíº òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí øàëãóóðûã 

òîãòîîõ íü ÷óõàë. Êîìïàíèé áýëýí ìºíãºíèé ýðãýëò ìóó áàéâàë ºíäºð çàðäàëòàé 

õóâèëáàð ñîíãîõ àðãàã¿é. 

Ñóäàëãàà áà õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëëàãàà ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññèéã 

ñààòóóëæ áóé ýñýõ íü øàëãàðóóëàõ íýã øàëãóóð áàéæ áîëíî. 

Õóâèëáàð øàëãàðóóëàõàä óäèðäëàãûí òºëººëëèéã îðîëöóóëàõ íü àøèãòàé áàéæ 

áîëîõ þì. Ýñâýë ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõýýñ ºìíº øàëãàðóóëàëòàä îðîëöîæ 

áóé õóâèëáàðûã øàëãàæ ¿çýõèéã äýýä óäèðäëàãààñ õ¿ñýõ õýðýãòýé. Áàã èíãýñíýýð 

óäèðäëàãûí õºðºíãº îðóóëàõààñ òàòãàëçàõ õóâèëáàðûã ñóäàëæ äýìèé öàã ¿ðýõýýñ 

çàéëñõèéõ áîëíî. 

Çàðèìäàà êîìïàíèóä òàâüñàí øààðäëàãûã õ¿ëýýí àâàõàä òîäîðõîé õ¿íäðýëòýé 

áàéäàã áºãººä ýíý íü àëèâàà õóâèëáàðûã ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõýýð ñîíãîõîä 

íºëººëºõ øàëòãààí áàéæ áîëîõ þì. 


4-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðóóäàä ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõ 

4a. Õóâèëáàðóóäàä òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû øèíæèëãýý 

õèéõ 

Anhui Tian Du Paper ÕÕÊ (Öààñ, Õÿòàä) 

Êîìïàíèä öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ äóòàãäàëòàé, øèíý çóóõ øààðäëàãàòàé áàéâ. Òýä äóëààí, 

öàõèëãààíûã õîñëîí ¿éëäâýðëýõ ñèñòåì ñóóðèëóóëàõ àñóóäëûã àâ÷ ¿çñýí. ¯¿íä 17 ñàÿ 

þàíû (îéðîëöîîãîîð 2 ñàÿ àì.äîëëàð) õºðºíãº îðóóëàõ øààðäëàãàòàé. Æèë á¿ð 4,947 ñàÿ 

þàí (îéðîëöîîãîîð 0,6 ñàÿ àì. äîëëàð) õýìíýíý. Ýíý íü ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä áîëîëöîîòîé. 

Èéì õýìæýýíèé ìºíãèéã çºâõºí èðýýä¿éä ë õèéæ áîëîõ áºãººä íýã æèëèéí äàðàà 17 ñàÿàñ 

àðàé áàãà ìºíãºòýé áîëîõ ó÷èð ºãººæ ñàéòàé àðàé ººð ç¿éëä õºðºíãº îðóóëñàí íü äýýð 

áàéæ áîëîõ þì. Ýíý õóâèëáàðûí ºíººãèéí öýâýð ¿íèéã (NPV) äîîðõ àðãààð òîîöîâ: 

n 

F 

NPV = ∑ −I 

j 

j= 

1 (1 + i) 

Ýíä: 

F - ºñºí íýìýãäñýí æèëèéí áýëýí ìºíãºíèé ýðãýëò; I - íèéò õºðºíãº îðóóëàëò; 

i - æèëèéí õ¿¿, % (6%-îîð ñîíãîñîí); j – æèë (1 -10-òàé òýíö¿¿); 

n - òºñëèéí õóãàöàà, æèë (ñîíãîëò 10 æèë) 

NPV = 4,947 X 7,36 – 17 = 19,41 

NPV íü íýìýõ áàéãàà ó÷ðààñ òºñºë àøèãòàé áàéíà. 


113


Ñóðãàìæ: Õýðýâ àëü íýã õóâèëáàðò èõ õýìæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëò øààðäëàãàòàé áîë 

òóõàéí õóâèëáàðûí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîëöîîã òîäîðõîéëîõûí òóëä ºíººãèéí ¿íý öýíèéã 

òîîöíî. 


Îðîí íóòàã áà á¿ñ íóòãèéí áîõèðäëûí àñóóäàë ÷óõëààð òàâèãäàæ áîõèðäëûí ò¿âøèíã 

áóóðóóëàõ òàëààð Õÿòàäûí çàñãèéí ãàçðààñ íàðèéí õÿíàëò òàâèõ áîäëîãî ÿâóóëàõ áîëîâ. 

Èéìä õóâèëáàðóóäûí áàéãàëü îð÷íû áîëîìæèò áàéäëûí ¿íýëãýýíä SO 2 

, NO x 

, CO, õ¿íä 

õàÿãäàë (particulate matter-PM) áà õ¿ëýìæèéí õèéí (CO 2 

) ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ òîîöîîã 

îðóóëñàí. Òóõàéëáàë äóëààí öàõèëãààíûã õîñëîí ¿éëäâýðëýõ òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýä õîðò 

ÿëãàðëûã äàðààõ õýìæýýãýýð áóóðóóëñàí áàéõ ¸ñòîé. 

Áîõèðäóóëàã÷ CO 2 

SO 2 

NO x 

CO PM 10 

Áóóðóóëàõ õýìæýý (òîíí) 15 057 1,10 54,03 2,25 59,44 


Õàÿãäàë äóëààíààñ öàõèëãààí ¿éëäâýðëýõ õóâèëáàðûí ¿íýëãýý äîòîîäûí ÒÝÇ¯-ýýñ èë¿¿ 

÷óõàë áàéãàà þì. Tºñëèéí ñàíàëûã õýðýãæ¿¿ëýõýýñ ºìíº îðîí íóòãèéí òºðèéí çàõèðãààíû 

áàéãóóëëàãààð õÿíóóëæ áàòëóóëàõààð ºãíº. Êîìïàíè îðîí íóòãèéí öàõèëãààí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿éëäâýð¿¿äòýé òóñ òºñëººñ ¿éëäâýðèéí ãàçðóóäûí ñ¿ëæýýíä èë¿¿äýë ýð÷èì 

õ¿÷ýý õýðõýí íèéë¿¿ëýõ áîëîí íýãæ öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷èíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ìºíãº 

àâàõ òàëààð ãýðýý õýëöýë õèéíý. Tºñºë çàñãèéí ãàçðûí áàòëàìæèéã õ¿ëýýæ àâààä 2004 

îíä ¿éëäâýð êîìïàíèóäòàé ãýðýý õýëöýë õèéæ 2005 îíû 11-ð ñàðä òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñýí 

áàéíà. 


Óóðûí òåìïåðàòóð, ÷àíàðûã àðèëæààíû õóâüä ìýäðýìòãèé ìýäýýëýë ãýæ êîìïàíè ¿çäýã. 

Èéìä õóâèëáàðóóäûí ýäèéí çàñãèéí àìüäðàõ ÷àäâàðûã ¿íýëýõýä äóíäàæ õýìæýýã 

àøèãëàäàã. Ýíý íü áîäèò óòãààñàà +/- 5 % çºð¿¿òýé áàéäàã òóë ýäèéí çàñãèéí ¿íýëãýýíèé 

íàðèéâ÷ëàëä, ÿëàíãóÿà ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöààíä íýã èõ íºëºº ¿ç¿¿ëäýããã¿é. 

Ñóðãàìæ: Íàðèéâ÷èëñàí òîîí óòãûã íóóöàëñàí òîõèîëäîëä äóíäàæ óòãûã õóâèëáàðûí 

ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëèéã òîäîðõîéëîõîä àøèãëàæ áîëíî. 

Pindo Deli Pulp and paper (Öààñ, Èíäîíåç) 

Öààñíû çóòàí íü ýíý êîìïàíèé íîöòîé àñóóäëûí íýã þì. Áàã áà ãàäíûí ìýðýãæèëòí¿¿ä 

õàÿãäàë óóðààð þó õèé òàëààð áîëîí áàéæ áîëîõ øèéäëèéí ñóë òàëûí òóõàé óõààí 

áîäëîî óðàëäóóëàõ óóëçàëò õèéñýí. ¯ð ä¿íã äîîðõ õ¿ñíýãòýíä íýãòãýæ îðóóëàâ. 

¹ Õóâèëáàð 

1 

2 

Ò¿ëø áîëãîæ 

õýðýãëýõ 

(Øèíý ÁÄÇóóõíû 

í¿¿ðñýíä 5% 

õîëèõ) 

Öåìåíòèéí 

¿éëäâýðèéí 

çóóõàíä øààðãûã 

ò¿ëø áîëãîí 

àøèãëàõ 

Õýðýãæ¿¿ëýõ 


> 2 æèë 

1 æèë õ¿ðòýë 

Ýäèéí çàñãèéí Òåõíèêèéí / áîäèò Îð÷íû 


¿éëäâýðèéí 


ºðòºã áóóðíà 

Ãàçàð äýýðõ ¿íý 

5 äîëëàð 

Òýýâýð 5 

äîëëàð/ò 


¿éëäâýðò … 


Ïèíäî-1. Øèíý çóóõàíä 

Ïèíäî-2. íýìýëò çóóõàíä 

1800ò/ñàð õýðýãëýõ 

øààðäëàãàã¿é 

×èéãëýãýýñ õàìààðíà 

×èéãëýã ºíäºð òóë óðä÷èëàí 

õàòààõ. 

Öåìåíòèéí ¿éëäâýðò 

óðä÷èëàí õàòààõ õóâèëáàð 

ýñâýë Ïèíäî-2-ã (ñóäëàõ, 

òîäîðõîéëîõ) 

¯íñ 

áîðëóóëàõ 

áàéíãûí 

øèéäýë 

Áàéíãûí 

øèéäýë 

114 


¹ Õóâèëáàð 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

Øîðîîãîîð 

ä¿¿ðãýõ 

Í¿¿ðñ ò¿ëäýã 

çóóõòàé áóñàä 

êîìïàíèé 

õýìæýýíä ¿çëýã 

Øààðãûã çýðýã 

áàãàòàé öààñ 

õèéõýä ýðã¿¿ëæ 

àøèãëàõ ãàçàð 

øèíýýð áàðèõ 

Øààðãûí 

àëäàãäëûã 

àëü áîëîõîîð 

áàãàñãàõ 

áîëîìæèéã 

ãàçàð äýýðýýñ íü 

òîäîðõîéëîõ 

Ìººã òàðèàëàõàä 

áîðäîî áîëãîæ 


Õîã øàòààõàä 

õàÿãäàõ 

äóëààíûã 

àøèãëàõ (àãààð 

õàòààã÷ áóþó 

çóóõíû óñíû 

äóëààí) 

Õýðýãæ¿¿ëýõ 


2006 îíä øèíý 

õºðñ õýðýãòýé 

< öººõºí ñàð 

> 2 æèë 

¯ðãýëæèëíý 

Õýäèéíýý 

õèéñýí 

(ýð¿¿ë àõóéí 

øàëòãààíààð 

ÁÎß-ààñ 3/XI-íä 

çîãñîîñîí) 

1 æèë õ¿ðòýë 

Ýäèéí çàñãèéí Òåõíèêèéí / áîäèò Îð÷íû 

100 äîëëàð/ò 

øèíý õºðñíèé 

ºðòºã 

Ãàçàð äýýðýý 5 


Òýýâýð 5 äîëëàð/ 

ò 

Çýðýã áàãàòàé 

öààñíû îðëîãî 

Øîðîîãîîð 

òýãøëýõ áà 

òýýâðèéí çàðäàë 

áóóðíà 

çàâñðûí ºðòºã 

Õóâèëáàðààñ 

õàìààðíà (ºíäºð 

áàéæ ìàãàäã¿é) 

10 äîëëàð/ò 

Àøèãëàëòûí 

çàðäëûã ñóäëàõ 

õýðýãòýé 

Òàëáàé 

Çºâøººðºë, õÿíàëò íýð õ¿íä 

Îëîí æèæèã õýðýãëýã÷äèéí 

ýðñäýë ¿ðãýëæèëñýí 

Óðä÷èëñàí øèéäýë áàéæ 

áîëíî 

Çºâøººðºë õýðýãòýé 

Ïèíäî-1 áà 2-ò çàé 

õ¿ðýëöýýòýé 

Õ¿÷èí ÷àäàë 400 ò/ñàð – 50 

% øààðãà áà – 50 % öýâýð 

çóòàí. 

Áóñàä õóâèëáàðòàé õàìò 

õýðýãëýæ áîëíî (á¿õ 

øààðãàíä ýçýëõ¿¿í äóòíà). 

Ïèíäî-2 íü øèíý ñòàíö, 

õóó÷èí ñòàíöààñ áîëîìæ èõ 

Ïèíäî-1 íü (õóó÷èí ñòàíö) 

ÁÅÍ× ÌÀÐÊÈÍÃ % øààðãà/ 

òîíí á¿òýýãäýõ¿¿í (3,7 % 2-ò) 

Áóñàä õóâèëáàðòàé 

õîñëóóëàí õýðýãëýæ áîëíî 

Óäààí áàéëãàõûã 

çºâøººðäºãã¿é 

(¿ðãýëæëýýã¿é) 

Ìàíèîêèéí òàðèàëàíä (èäýø 

õîîëîíä õàìààã¿é) áàãà 

õýìæýýãýýð õýðýãëýæ áîëíî 

Óë øèðýìòýé çóóõûã çîãñîîæ 

ìàãàäã¿é. 

Çºâøººðºë õýðýãòýé 

Ýõëýýä øààðãûã õàòààõ 

õýðýãòýé (õýäýí %) 

Ò¿ð øèéäýë 

Õàìãèéí ìóó 

õóâèëáàð 

Øàòàëòûí ¿ð 

àøãèéã õÿíàõ 

Õàÿãäàë 

äàõèí 


òóë áàéãàëü 

îð÷íû 

õàìãèéí ñàéí 

øèéäýë 

Õàÿãäëûã 

ãàçàð äýýð 

íü áàãàñãàíà 

Áîðäîîíû 

íàéðëàãà 

÷óõàë 

(òóãàëãà 

ýð¿¿ë 

ìýíäýä 

àþóëòàé) 

Øàòàëòûã 

ºíäºð 

õýìæýýíä 

ÿâóóëàõã¿é 

áîë õîðò 

ÿëãàðàë õýò 

èõ 



ªðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà õî¸ð æèëýýñ áàãà áàéõ íü õóâèëáàðóóäûí íààä çàõûí øàëãóóð 

¿ç¿¿ëýëò áºãººä óäèðäëàãà íü õ¿ëýýæ àâàõóéö áàéõ øààðäëàãàòàé. Ìºí óäèðäëàãà íü 

õ¿ëýýæ àâñàí áàéõ õýðýãòýé. Ýíý íü áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõýä àøèãëàæ 

áîëíî. Òóõàéëáàë í¿¿ðñíèé õýðýãëýýã áóóðóóëàõ õóâèëáàð ë ãýõýä ñàíõ¿¿ãèèéí õóâüä 

áîëîëöîîã¿é ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà íü 10 æèë áàéâ. Ãýõäýý áàéãàëü îð÷íû áîëîí 

àþóëã¿é àæèëëàãààíû òàëààñàà øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéãàà õóâèëáàðûã ºðòãºº íºõºí 

òºëºõ õóãàöààíààñ õàìààðàëã¿éãýýð áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëýõ àíãèëàëä îðóóëæ 


Ñóðãàìæ: Óäèðäëàãààñ ºãñºí àëèâàà øàëãóóð íü áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

à÷ õîëáîãäëîîð íü ýðýìáëýõýä ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã. 

Solid Cement Corporarion (Öåìåíò, Ôèëèïïèí) 

Çàðèì ¿åä òåõíèêèéí òàë íü äàâàìãàéëñàí õóâèëáàðò øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëòûã 

òîäîðõîéëîõîä õýö¿¿ áàéäàã. Ýíý ¿éëäâýðò äîîðõ ç¿éëñèéã îëæ ìýäñýíýýð àñóóäàë 

øèéäýãäýâ. ¯¿íä: 

Ìàòåðèàë õàíãàìæèéí õýëòñýýñ àãààðûí ñàâíû öàõèëãààí ñîðîíçîí õààëòûí ¿íý, 

×àíàðûí òýìäýãòýé ºíäºð ¿ð àøèãòàé õºäºëã¿¿ð, õóðä õóâüñãàã÷èéí ºðòºã. 

Ñóðãàìæ: ¯íýëãýýíèé áàã òåõíèêèéí çàðèì õóâèëáàðûí õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäëûã 

òîäîðõîéëîõûí òóëä ìàòåðèàë õàíãàìæèéí õýëòýñòýé õîëáîî áàðèõ õýðýã ãàðíà. 


115


Associated Motor ways, AMW (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

ßíç á¿ðèéí õýñãèéí áàéðëàë, òýäãýýðèéí õîîðîíäîõ çàé çàðèì õóâèëáàðûí òåõíèêèéí 

áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí ¿íäýñëýëä ñºðºã íºëººòýé áàéíà. ¯¿íèé íýã òîä æèøýý áîë çóóõ, 

àñààãóóð õî¸ðûí õîîðîíäîõ çàé èõ õîë áàéõ ÿâäàë þì. 

Ñóðãàìæ: Õýñã¿¿äèéí áàéðøèë ÒÝÇ¯ õèéõýä ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. 

Siam White cement Company (SWCC) ÕÕÊ (Öåìåíò, Tàéëàíä) 

Òóñ êîìïàíèä õýðýãæ¿¿ëñýí õàìãèéí ñîíèðõîëòîé õóâèëáàð áîë ÿíç á¿ðèéí øèðõýãòýé 

áóòàëñàí øîõîéí ÷óëóóã ÿëãàäàã ñåïåðàòàð áàéëàà. Ñîíèðõîëòîé ç¿éë íü ñåïåðàòîðûí 

çóðàã òºñëèéã êîìïàíèé àæèë÷èä ãàðãàí, çîõèîí á¿òýýæ ñóóðèëóóëñàíä áàéãàà þì. Ýíý 

íü êîìïàíèé òàâüñàí øààðäëàãàä á¿ðýí íèéöñýí áàéíà. Õàðèí ãàäíûí íèéë¿¿ëýã÷äèéí 

ñàíàë áîëãîñîí ñòàíäàðò ñåïåðàòîð êîìïàíèé øààðäëàãûã õàíãààã¿é áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Òîìîîõîí êîìïàíèóä øèíý õóâèëáàðò øààðäàãäàõ òîíîã òºõººðºìæèéí çóðàã 

òºñëèéã ººðñäºº õèéõ ÷àäâàðòàé áàéäàã. Õàðèí æèæèã êîìïàíèóäûí õóâüä ãàäíûí 

íèéë¿¿ëýã÷äýýñ òîíîã òºõººðºìæ õàéõ øààðäëàãà ãàðäàã. 

Thai Kraft paper Industry ÕÕÊ (Öààñ, Òaéëàíä) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õîëáîãäîëòîé ºãºãäºë áàðàã áýëýí áàéñàí. Ãýõäýý óñíû áîëîí øàõñàí 

àãààðûí õýðýãëýýã õýìæèõ õýìæ¿¿ð, ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ òóñ êîìïàíèä 

ñóóðèëàãäààã¿é ó÷ðààñ áóñàä ºãºãäëèéã îëæ àâàõàä õ¿íäðýëòýé áàéâ. ¯íýí õýðýãòýý 

ìýðýãøñýí àæèëëàãñàä ýíý ìýòèéí õ¿íäðýëèéã àìàðõàí äàâæ ÷àääàã. Òóñ êîìïàíè 

æèëèéí çîðèëòäîî ñàéæðóóëàëòûí àðãà õýìæýý òóñãàñàí áºãººä ò¿¿íèéõýý òºñºâ 

òºëºâëºãººã äýýä óäèðäëàãààðàà áàòëóóëñàí áàéâ. Ýíý êîìïàíè GERIAP òºñºëä íèëýýä 

ýðòíýýñ õàìðàãäñàí þì áàéíà. ¯¿íèé ¿ð ä¿íä ãàäààäûí ìýðãýæèëòýí áîëîí çºâëºõ¿¿äýä 

êîìïàíèä èòãýë îëæ àâàõààñ ººð àæèë ¿ëäñýíã¿é. 

Ñóðãàìæ: Õ¿íäðýëýýñ ãàðàõ òýì¿¿ëýë áàéâàë ìîíèòîðèíãèéí òºõººðºìæ þó ÷ áèø. 

Sai Son Cement (Öåìåíò, Âüåòíàì) 

GERIAP òºñºë ýõëýõýýñ ºìíº òóñ êîìïàíè ¿ëýýõ ñàëõèëóóðûí õºäºëã¿¿ðèéí õóðäûã 

òîõèðóóëàõûí òóëä õóðä õóâüñàã÷ ñóóðèëóóëàõ òºëºâëºãººòýé áàéñàí áîëîâ÷ 

áîñîî çóóõíû àæèëëàãààíä ÿìàð íºëºº ¿ç¿¿ëýõ íü òîäîðõîéã¿é áàéñàí ó÷èð 

áîëüñîí áàéíà. Îëîí óëñûí ìýðãýæèëòýí òåõíèêèéí ¿íäýñëýë õèéæ òóñàëñíààð 

äýýä óäèðäëàãàä ýíý õóâèëáàðûã ãàðöààã¿é ¿íäýñëýëýýð áàòëàõ áîëîìæòîé 

áîëñîí. 

Ñóðãàìæ:¯éëäâýð, òîíîã òºõººðºìæèéí íàðèéí ìýðãýøèë øààðääàã çàðèì õóâèëáàðûí 

òåõíèêèéí ¿íäýñëýë ãàðãàõàä ãàäíûí çºâëºõèéí ìýäëýã, òóðøëàãà õýðýã áîëäîã. 

Company X (Íýð íü ¿ë ìýäýãäýõ) 

Áîðäîîíû êîìïàíèé õóâüä ÒÝÇ¯-èéí ¿íýëãýýíèé íýã ãîë õýñýã íü á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò 

ãàð÷ áîëçîøã¿é ñºðºã íºëºº áàéãàà þì. Äýýä óäèðäëàãà áîë çàðäàëã¿é áóþó áàãà 

çàðäàëòàé õóâèëáàðûã èë¿¿ ñîíèðõäîã. 

Ñóðãàìæ: Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò ó÷ðàõ ñºðºã íºëºº, äýýä óäèðäëàãûí ñîíèðõîë õî¸ðûã 

ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýýíä àâ÷ ¿çýõ ¸ñòîé ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éëñ ìºí. 

Ñóðãàìæ àâàõ áóñàä ç¿éë: 

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-16 íü ÿìàð ìýäýýëýë öóãëóóëàõ òàëààð ìýäýýëýë ºãºõèéí 

çýðýãöýý õÿíàëòûí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã ó÷ðààñ ò¿¿íèéã àøèãëàõ õýðýãòýé. 

Ýäèéí çàñãèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû ¿íäýñëýëèéí øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýíä õèéñýí 

òîîöîîíóóäàà áè÷èæ àâ. ¯¿íä àíõäàã÷ ºãºãäë¿¿ä õàìààðíà. Ýíý íü äýýä óäèðäëàãà 

çýðýã àæèëòíóóä òàíû öóãëóóëñàí òîî áàðèìòûã øàëãàõ àæëûã õºíãºâ÷èëíº. 

ªºð ººð õýëòñèéí áîëîí ÿíç á¿ðèéí (¿éëäâýðëýë, áàéãàëü îð÷èí, ýð÷èì õ¿÷, õóäàëäàí 

àâàõ, ñàíõ¿¿, íÿãòëàí áîäîõ, çàñâàð ¿éë÷èëãýý áóñàä øààðäàãäàõ ñàëáàðûí) àæèë 

116 


¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã òºëººëë¿¿ä îðîëöâîë ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõýä õÿëáàð 

áàéíà. 

¯íýëãýýíèé áàã ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõ ÿâöäàà äýýä óäèðäëàãàòàé øóóä óóëçàõ 

áîëîëöîîòîé áàéâàë äýýä óäèðäëàãàä ºíäºð ºðòºã çàðäàëòàé, òåõíèêèéí õóâüä 

íàðèéí òºâºãòýé õóâèëáàðóóäûã ñóäëàõ õýðýã áàéãàà ýñýõ òàëààð ñàíààãàà õýëýõ 

áîëîëöîîòîé áîëãîäîã ñàéí òàëòàé þì. 

Òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä íü ÿíç á¿ðèéí õóâèëáàðò 

õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã. 

Ñàíõ¿¿ãèéí àæèëòíóóä êîìïàíèé òîìîîõîí òºñë¿¿äèéí ¿íýëãýýíèé ¿éë ÿâö áîëîí 

ñàíõ¿¿æèëòèéã êîìïàíèéõàà åðºíõèé òºñºâò õýðõýí ñóóëãàõûã ìýääýã ó÷ðààñ 

ñàíõ¿¿ãèéí øèíæèëãýýíä îðîëöîõ íü ÷óõàë áàéäàã. 

Öààøèä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é áàéãàëü îð÷íû íºëººëºë (óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò çýðýã) 

áîëîí íèéãìèéí àñóóäëóóäûã (øèíýýð õýðýãæèõ ãýæ áàéãàà õºäºëìºð õàìãààëëûí 

ä¿ðýì çýðýã)ìºí àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 

Õýðýâ õóâèëáàðóóä íü ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä áîëîëöîîîã¿é áîëîâ÷ õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã èõ õýìæýýãýýð áóóðóóëäàã áîë Öýâýð õºãæëèéí ìåõàíèçì (ÖÕÌ)-èéí 

ñàíõ¿¿æèëòýýñ þó àâ÷ áîëîõûã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 

Ñàíõ¿¿ãèéí õýëòýñ îðæ àæèëëàõã¿é áîë ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýýíèé ýäèéí çàñãèéí 

¿íýëãýýíèé õýñãèéí àæèë õàìãèéí õ¿íä íü áîëäîã. 

Îëîí îðîíä íàéäâàðòàé ºãºãäºë òýð á¿ð áàéäàãã¿é òóë äýýä óäèðäëàãàä òóõàéí 

õóâèëáàðóóä õèð çýðýã ¿íäýñëýëòýé ýñýõ òàëààð èòã¿¿ëýõýä õ¿íäðýëòýé áàéäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð èæèë òºñòýé àñóóäàëòàé òóëãàð÷ áàéãàà áóñàä 

êîìïàíèóäòýé ìýäýýëýë ñîëèëöîõ íü àøèãòàé áàéäàã. 

Tóõàéí õóâèëáàðûí ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýýã àìæèëòòàé õèéõýä çºâëºõ¿¿äèéí 

òóðøëàãà ÷óõàë áàéäàã. 

Õóâèëáàðóóäûí ¿íäýñëýë ãàðãàõàä íèéë¿¿ëýã÷äýýñ àâñàí ìýäýýëýë õýðýã 

áîëäîã. Ãýõäýý íèéë¿¿ëýã÷èä á¿òýýãäýõ¿¿í, òîíîã òºõººðºìæºº õóäàëäàõ 

õ¿ñýëäýý õºòëºãäºí õýòýðõèé ñàéí ¿ç¿¿ëýëò ºã÷ áîëíî ãýäãèéã àíõààðàõ 

õýðýãòýé. 


4b. Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõ. 

Bengal Fine Ceramics ÕÕÊ (Êåðàìèê, Áàíãëàäåø) 

¯éëäâýðëýëèéí ÿâöàä êåðàìèê ýäëýë çóóõàíä õýä õýäýí óäàà îðäîã òóë ¿éëäâýðèéí 

äîòîðõ àãààðûí òåìäåðàòóð, ÿëàíãóÿà çóíû óëèðàëä ãàäíààñ õ¿éòýí àãààð îðæ èðýõã¿é 

áîë õýò ºíäºðæäºã. Èéìä çóóõíààñ ãàð÷ áàéãàà äóëààíûã áóöààæ àøèãëàõ õóâèëáàðóóäàä 

ºíäºð à÷ õîëáîãäîë ºãäºã. Ýíä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòýýñ ãàäíà ¿éëäâýð äîòîðõ àãààðûí 

òåìïåðàòóðûã õýäõýí ãðàäóñààð áóóëãàñíààð àæèëëàãñäûí àæèëëàõ îð÷èí èõýýõýí 

ñàéæðàõ áîëîìæòîé. Õýäèéãýýð òóõàéí õóâèëáàð ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû õóâüä 

àíõààðàë òàòàõóéö áèø ÷ ãýñýí à÷ õîëáîãäëûí õóâüä ºíäºð ýðýìáýòýé áàéæ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Àæëûí íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ çýðýã áóñàä àøèãòàé òàëûã àâ÷ ¿çýõ íü ÷óõàë 

þì. 


Ýíý ¿éëäâýð îêñàëèò õ¿÷èë ¿éëäâýðëýäýã ó÷èð àæèëëàãñàä ºäºð á¿ð õèìèéí áîäèñîîð 

õîðäîæ áàéäàã òóë õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ áàéäëààð ýðýìáëýõýä ýð¿¿ë ìýíäèéí 

àñóóäàë ÷óõëààð òàâèãäàæ áàéíà. Áóñàä õóâèëáàðóóäòàé õàðúöóóëàõàä ñàíõ¿¿, 

áàéãàëü îð÷íû òàëààñàà àøèãã¿é áîëîâ÷, àæèëëàãñäûí õèìèéí áîäèñò ºðòºõ õóãàöààã 

áóóðóóëàõààð áîë äýýã¿¿ð ýðýìáëýãäýíý ãýñýí ¿ã. 

Ñóðãàìæ: Áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã ýðýìáýëýõýä àæèëëàãñäûí ýð¿¿ë ìýíä, õºäºëìºð 

õàìãààëëûí àñóóäëûã îíöëîí àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 


117


G-Steel (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Taéëàíä) 

Ãàí ¿éëäâýðëýõýä íèëýýä õýäýí òºðëèéí õàÿãäàë, îð÷íûã áîõèðäóóëàõ ÿëãàðàë èõ 

õýìæýýãýýð ãàðäàã. Ýíý êîìïàíè àéëûí õîðîîëîëä õàðúöàíãóé îéð áàéäàã òóë áàéãàëü 

îð÷íû çºâøººðºë àâàõàä ºíäºð øààðäëàãà òàâèãääàã. Èéìä çºâøººðëèéí íºõöëèéã 

õàíãàõ òàëààð îðøèí ñóóã÷èä áîëîí îðîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãóóäûí õîîðîíä 

¿¿ñýõ õàðüöàà íü õóâèëáàðóóäûã ¿íýëýõ, õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûã ýðýìáëýõýä ìàø ÷óõàë 

øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò áîëæ áàéíà. Óðüä íü ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä õàìãèéí èõ àøèãòàé õóâèëáàðûã 

òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé ãýæ ¿çäýã áàéñàí áîë îäîî áàéãàëü îð÷íû çºâøººðëèéí 

øààðäëàãàä íèéöñýí õóâèëáàðûã òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé ãýæ ýðýìáëýíý.. 

Ñóðãàìæ: Õóóëèéí øààðäëàãà, çàñãèéí ãàçðûí áàéãóóëëàãóóäòàé òîãòîîñîí õàðüöàà, 

îëîí íèéòèéí øààðäëàãà çýðýã íü õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûã ñîíãîõîä ÷óõàë øàëãóóð 

áîëæ áàéíà. 

Viet Òri Pulp and Paper (Öààñ, Âüåòíàì) 

Çàðäàëã¿é áóþó áàãà çàðäàë øààðäàãäàõ, õî¸ð æèëýýñ áàãà õóãàöààíä ºðòãºº íºõºí 

òºëºõ áîëîìæòîé õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëñýí. Èõ õºðºíãº îðóóëàëò øààðäàõ áóñàä 

õóâèëáàðûã áàíêíû áîëîí çýýëèéí áàéãóóëëàãóóäûí õ¿ëýýãäýæ áàéãàà õºðºíãº îðóóëàëò 

áàòëàãäàõàä õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð àâ÷ ¿çíý. 

Ñóðãàìæ: Õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà íü õýðýãæ¿¿ëýõ 

õóâèëáàðóóäûã ñîíãîõ ÷óõàë øàëãóóð þì. 

Hà Bàc Fertilizer (Õèìè, Âüåòíàì) 

ªðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöààã (íýã æèëýýñ áàãà) àâ÷ ¿çýõýä õóâèëáàðóóäûí ñàíõ¿¿ãèéí 

ºãººæ íü ñîíãîëò õèéõ õàìãèéí ÷óõàë øàëãóóð áºãººä õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí áóóðàëò, 

òåõíèêèéí õóâüä õýðýãæèõ áîëîìæ çýðýã íü ººð øàëãóóð þì ãýæ êîìïàíèé çàõèðàë õýëñýí. 

Èéìä ¿íýëãýýíèé áàã ýíý ìýäýýëëèéã õóâèëáàð ¿íýëýõ àæëûí ÿâöàä îëæ àâàõ òàëààð 

àíõààð÷, õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõ ñóóðü ¿ç¿¿ëýëò áîëãîæ õýðýãëýñýí. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãàä øàëãóóðûí òóõàé çºâ îéëãóóëàõ íü ¿íýëãýýíèé áàãèéí 

õóâèëáàð ýðýìáëýõ àæëûã õÿëáàð áîëãîõîä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé ãýæ ¿çñýí. Õýðýãæ¿¿ëýõ 

áîëîìæòîé õóâèëáàðûí õºðºíãº îðóóëàëòûí ºãººæ, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà íü äýýä 

óäèðäëàãûí àñóóæ áîëîõ ÷óõàë ¿ç¿¿ëýò þì. 


Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîëöîîòîé õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõ óóëçàëòàíä äýýä óäèðäëàãûã 

îðîëöóóëàõààð óðèõ. Ñîíãîëò õèéõ ¿åä äýýä óäèðäëàãààñ ºãºõ ñàíàë çºâëºìæ íü 

4c-èéí ¿åä õóãàöàà õýìíýíý. 

Õýðýâ äýýä óäèðäëàãà õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõ óóëçàëòàíä îðîëöîæ ÷àäàõã¿é áîë 

ýðýìáëýõ øàëãóóðûí òàëààð ñàíàëàà õýëñýý áàéõ õýðýãòýé. 

Õýðýãæ¿¿ëýõ (çàðäàë øààðäàãäàõã¿é áóþó áàãà çàðäàë îðîõ, õýìíýëò èõòýé, ºðòãºº 

íºõºí òºëºõ õóãàöàà áîãèíî) õóâèëáàðóóäûã ñîíãîõîä èõýíõ êîìïàíèéí õóâüä ýäèéí 

çàñãèéí àñóóäàë õàìãèéí ÷óõàë áàéäàã. 

Çàñãèéí ãàçðûí (áàéãàëü îð÷íû, ýð÷èì õ¿÷íèé, õºäºëìºð õàìãààëëûã ã.ì.) 

çîõèöóóëàëòóóä íü õóâèëáàðóóäûã ýðýìáëýõýä àâ÷ ¿ç¿¿øòýé ãàäíûí ÷óõàë õ¿÷èí 

ç¿éë ìºí. 

Õóâèëáàðóóä çàñãèéí ãàçðûí çîõèöóóëàëò áóþó çºâøººðëèéí øààðäëàãàä íèéöýæ 

áàéãàà áîë êîìïàíèóä õºðºíãº îðóóëàõ áîëîìæòîé. 

Õóâèëáàðûã ýðýìáëýõ øàëãóóð íü îðóóëàõ õºðºíãèéí áýëýí áàéäàë, ìåíåæìåíòèéí 

áîäëîãî, òºëºâëºãººíä îðñîí áóñàä òºñºë çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààð÷ 

êîìïàíè á¿ðò õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã. 

Áàéãàëü îð÷íû õóâüä àøèãòàé áîëîâ÷ ñàíõ¿¿ãèéí àøèã áàãàòàé õóâèëáàð äîîãóóð 

ýðýìáëýãääýã. 

Õýðýâ õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë íü õýò èõ áèø áîë èõýíõ êîìïàíè 2-3 æèëèéí 

äîòîð ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóâèëáàðóóäûã õ¿ëýýæ àâäàã. 

118 


4c. Äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëàõ õýðýãæ¿¿ëýëòèéí áîëîí ìîíèòîðèíãèéí ñàíàë 

áîëîâñðóóëàõ 


Êîìïàíèé õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûã áàòëàõ ¿éë àæèëëàãàà ìàø òîäîðõîé ó÷èð äýýä 

óäèðäëàãûí çºâøººðºë àâàõàä õÿëáàð áàéâ. ¯íýëãýýíèé õàìãèéí ÷óõàë øàëãóóðóóä íü: 

Õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë: Àðâàí ìÿíãàí àì. äîëëàðààñ áàãà õºðºíãº îðóóëàëòòàé 

õóâèëáàðûã ¿éëäâýðèéí îðëîã÷ äàðãà áàòàëíà. Àðâàí ìÿíãàí àì. äîëëàðààñ èõ 

õºðºíãº øààðäàãäàõ òºñëèéã òºâ áàéãóóëëàãàä áàéäàã õýëòñèéí ìåíåæìåíòèéí 

õîðîîãîîð áàòëóóëíà. 40000 àì.äîëëàð õ¿ðòëýõ õºðºíãº îðóóëàëòòàé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéí òºñëèéã ñ¿¿ëèéí ¿åä íýã èõ õ¿íäðýëã¿é áàòàëæ áàéãàà. 

ªðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà: Ãóðâàí æèëýýñ èë¿¿ ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöààòàé 

õóâèëáàðóóäàä õýðýãæ¿¿ëýõ øèéäâýð ãàðãàõûí ºìíº ñàíõ¿¿ãèéí íàðèéâ÷èëñàí 

¿íýëãýý õèéíý. 

 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò ¿ç¿¿ëýõ íºëºº: ßìàð íýãýí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõýä 

¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûã òàñàëäóóëàõ áóþó çîãñîîõ õýðýã ãàðâàë çàñâàð ¿éë÷èëãýý, 

òºëºâëºãººò ñóë çîãñîëò, ýñâýë ¿éëäâýðèéí èõ çàñâàðûí àæëûã ò¿¿íòýé äàâõöóóëàí 

õèéíý. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûã áàòëàõ ¿éë àæèëëàãàà áàéâàë äýýä óäèðäëàãûí 

çºâøººðºë àâàõàä õÿëáàð áàéäàã 



10000 àì. äîëëàðààñ èõ õºðºíãº îðóóëàëòòàé õóâèëáàðûã Ñèíãàïóðò áàéäàã áàéãóóëëàãààð 

áàòëóóëæ, çºâøººðëèéã òóõàéí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýõýýñ ºìíº àâàõ õýðýãòýé 

áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðûã áàòëóóëàõàä îðîõ õóãàöààíû òàëààð íèëýýä ýðò ñàíàà òàâèõ 

õýðýãòýé áºãººä õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ìîíèòîðèíã õèéõ ñàíàëä çºâøººðºë àâàõàä õóãàöàà 

àëäàõã¿é áàéõ õýðýãòýé. 

PT Semen Cibinong (Èíäîíåç) 

Õýäèéãýýð äýýä óäèðäëàãà ñàíàë áîëãîñîí á¿õ õóâèëáàðûã áàòàëñàí áîëîâ÷ òýðã¿¿ëýõ à÷ 

õîëáîãäîë á¿õèé, êîìïàíèé íèéò ã¿éöýòãýë, ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýìæèéã ñàéæðóóëàõààð 

òºëºâëºãäñºí ººð õýä õýäýí òºñºë áàéñàí ó÷ðààñ çàðèì õóâèëáàðûã õóãàöààíä íü 

õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäààã¿é. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðóóä õýðýãæñýí áîë ¿íýëãýýíèé áàã äýýä óäèðäëàãàä ñàíàëàà õýçýý 

áè÷èõýý øèéäâýðëýíý. 

Lanka Òiles ÕÕÊ (Öåìåíò, Øðè Ëàíê) 

Õàâòàí ººëºõ øóãàì íýìæ àøèãëàëòàíä îðóóëñíààð ¿éëäâýðëýëèéí øóãàì ººð÷ëºãäñºí 

òóë õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãººíä áàãà çýðãèéí íýìýëò ººð÷ëºëò õèéâ. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæ¿¿ëýëòèéí áîëîí ìîíèòîðèíãèéí ñàíàë áîëîâñðóóëæ áàéõäàà 

¯íýëãýýíèé áàã ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò îäîî áîëîí öààøèä àâàõ àðãà õýìæýý áàéãàà 

ýñýõèéã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 


Ýíý íü õàðüöàíã¿é æèæèã êîìïàíè áºãººä ¿éëäâýðëýëèéí îðãèë à÷ààëàë íü 

¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí çàõèàëãààñ õàìààðäàã. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã òóñ ¿éëäâýðò òýðã¿¿ëýõ 

à÷ õîëáîãäîëòîé ó÷ðààñ øèíý õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöààã ¿éëäâýðëýë áàãàòàé 

áàéãàà ¿åòýé äàâõöóóëàí ÿâóóëàõ õýðýãòýé. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ãîë çàõèàëãàä òóëãóóðëàí 

òºñºë õýðýãæèõ ÿâöàä øèíý òºðëèéí áýýëèé ãàðãàæ áîëíî. ¯¿íèéã õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

òºëºâëºãºº õèéõ ¿åä àíõààðàõ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãëýã÷ õààí ãýäýã çàð÷ìûã áàéíãà ñàíàæ ÿâ! Çàðèìäàà õóâèëáàðóóäûã 

õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëëàãààã øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõ áóþó ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí òîìîîõîí 

çàõèàëãàòàé äàâõöóóëàõ õýðýã ãàðäàã. 


119


Thai Kraft Paper Industry ÕÕÊ (Öààñ, Òaéëàíä) 

Äýýä óäèðäëàãà òîäðóóëñàí îëîí õóâèëáàðûã ñîíèðõîæ áàéãàà áîëîâ÷ áàòàëãàà àâàõ 

õ¿ñýëò òàâèõ ¿åä îëîí õóâèëáàð õàñàãäñàí áóþó õîéøëîãäñîí. Ýíý íü (1) ýäãýýð õóâèëáàðò 

ºãºõ ñàíõ¿¿ãèéí õºø¿¿ðýã ¿ã¿é áàéñàí, (2) àæèëëàõ õ¿÷ íü ¿éëäâýðëýëäýý õýðýãöýýòýé 

áàéñàí ó÷ðààñ õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ õ¿í õ¿÷ äóòàãäàëòàé áàéñàí áºãººä (3) 

ýð÷èì õ¿÷, õºðºíãº ìºíãº õýìíýõ áîëîëöîî áàéãààã õàðóóëàõ ºãºãäºë áàéãààã¿é çýðãýýñ 

øàëòãààëñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: ¯íýëãýýíèé áàã õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñàíàë áîëãîõ áîëîâ÷ ýöñèéí 

á¿ëýãò õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿ ¿ã¿é þó ãýäãèéã çºâõºí äýýä óäèðäëàãà øèéäíý. 


Òåõíèêèéí õóâèëáàðò îðóóëàõ õºðºíãº îðóóëàëòûí òàòààñ íü ñàíõ¿¿ãèéí àìüäðàõ 

÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõýýñ ãàäíà ñýòãýë ñàíààíû õ¿÷òýé äýìæëýã áîëäîã áàéíà. Àâñàí 

àðãà õýìæýý àøèãòàé áàéõ áîëîâ÷ ãàäíûõàí õºðºíãº îðóóëàõûã ñîíèðõîæ áàéãàà ó÷ðààñ 

óäèðäëàãà òàòààñûã òóõàéí õóâèëáàðò õºðºíãº îðóóëàõ íü ç¿éòýé þì áàéíà ãýñýí îéëãîëò 

ºã÷ áàéíà ãýæ ¿çäýã. 

Ñóðãàìæ: Ãàäíûõàí õºðºíãº îðóóëàõ íü ç¿éòýé ãýñýí äîõèî ºã÷ áàéãàà áîëîõîîð òàòààñ 

íü òóõàéí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ áàòàëãàà ºãºõ ñýòãýë ñàíààíû äýìæëýã áîëäîã. 


Òóñ êîìïàíè öýâýð ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ èë¿¿ òóðøëàãàòàé ÷ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ 

òóðøëàãà áàãà òóë ýð÷èì õ¿÷íèé, ÿëàíãóÿà öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé ¿ð 

àøãèéí õóâèëáàð áîëîìæòîé ãýäýãò ýðãýëçýæ áàéãàà þì. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëò¿¿ä 

ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã ¿éëäâýðëýëèéí ÿíç á¿ðèéí ïðîöåññ áîëîí òîíîã òºõººðºìæººð 

òîäîðõîéëîí ¿ç¿¿ëýõ òàëààð èõýýõýí àðãà õýìæýý àâñàí áºãººä ñàíàë áîëãîñîí 

õóâèëáàðóóäûí õºðºíãº îðóóëàëòûí áîëîí õýìíýëòèéí íàðèéâ÷èëñàí òîîöîî õèéæ 

òóñàëñàí. ¯éëäâýðèéí áàã ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õóâèëáàðûí òåõíèêèéí ñóóðü 

íºõöëèéã îéëãîñíîîð òýä äýýä óäèðäëàãàäàà õóâèëáàðóóäûã ñàíàë áîëãîõ èòãýëòýé 

áîëñîí. Äýýä óäèðäëàãà òàéëàíã íü ¿çýýä ñýòãýë òóí õàíàìæòàé áàéñàí áà õóâèëáàðóóäûã 

õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã ÿìàð ÷ ýðãýëçýõ ç¿éëã¿éãýýð áàòàëæ ºãñºí. 

Ñóðãàìæ: Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿éëäâýðèéí áàãò ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí 

õóâèëáàðóóäûí òåõíèêèéí ¿íäñýí íºõöëèéã ñàéí îéëãóóëàõ õýðýãòýé. Èíãýñíýýð äýýä 

óäèðäëàãàäàà õóâèëáàðóóäûã îéëãóóëàõ èòãýëòýé áîëæ ñàíàà÷ëàãûã ãàðòàà àâñíààð 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëíý. 

Hà BacFertilizer (Õèìè, Âüåòíàì) 

Äîòîîä íººö áîëîëöîîãîî àøèãëàæ õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð òºëºâëºñºí. Äîëîî 

õîíîãò ºäºð á¿ð 24 öàãààð òàñðàëòã¿é ¿éëäâýðëýë ÿâóóëæ áàéñàí ó÷ðààñ õýä õýäýí 

õóâèëáàðûã øóóä õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäààã¿é. Áàãèéí àõëàã÷ æèëèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé 

òºëºâëºãººòýé äàâõöóóëàí õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ òîäîðõîé õóãàöàà òîãòîîæ 

ºãñºí. Õóâèëáàðóóäûã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä òåõíèêèéí òàëûí àñóóäëûã 

ÿðèëöàõ çîðèëãîîð äóëààíû öåõèéí àæèëëàãñàä áîëîí êîìïàíèé òåõíèêèéí àæèë÷äûã 

îðîëöóóëñàí óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëñàí. 

Ñóðãàìæ: Öåõèéí áîëîí òåõíèêèéí àæèë÷äûã çîõèõ õýìæýýíä áýëòãýõèéí òóëä ¿éëäâýðèéí 

çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé ãðàôèêò òºëºâëºãººòýé òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãººãºº äàâõöóóëæ 

õèéâýë àøèãòàé áàéäàã. 

Õýä õýäýí êîìïàíè 

Õýä õýäýí êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà ýíãèéí àæ àõóé÷ õóâèëáàðûí (ýíãèéí àðãààð áàéãàà 

çóóõíûõàà à.¿.ê-èéã ñàéæðóóëàõ) îðîíä òåõíèêèéí íèëýýä òºâºãòýé õóâèëáàðóóäûã (øèíý 

çóóõ ñóóðèëóóëàõ) ñîíèðõäîã. ¯¿íèé ¿ð ä¿íä áàéæ áîëîõ õóâèëáàðóóäûã òîäðóóëàõàä 

(Çîðèëò 3c), õóâèëáàðóóäûã øèëæ øàëãàðóóëàõ áºãººä ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýý õèéõýä 

(Çîðèëò 4a) ãîëäóó òåõíèêèéí èë¿¿ òºâºãòýé õóâèëáàðûã àíõààðäàã. Ãýâ÷ óäèðäëàãà 

120 


õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã áàòëàõ ¿åä õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë ºíäºð, ºðòãºº 

íºõºí òºëºõ õóãàöàà óðò ãýñýí øàëòãààíààð íèëýýä íü áàòëàãäàëã¿é õàñàãäñàí. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãàòàé õèéñýí àíõíû óóëçàëòûí (Çîðèëò 1à) ¿åýð ñàíõ¿¿ãèéí 

øàëãóóðûã (õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë) òîõèðîëöîõ íü ìàø ÷óõàë. Ýíý íü ñàéõàí þì 

øèã ñàíàãäàâ÷, õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõã¿é õóâèëáàðò öàã àëäàõààñ áàãèéã õàìãààëíà. 



Çºâøººðºë àâàõäàà öàã àëäàõã¿é áàéõûí òóëä õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ìîíèòîðèíãèéí 

òºëºâëºãººãºº äýýä óäèðäëàãàä ãàðäóóëàõ 

Òóõàéí ñàíàë áîëãîæ áàéãàà õóâèëáàðóóäûí òàëààð äýýä óäèðäëàãà àñóóæ áîëîõ 

àñóóëòóóäûã óðüä÷èëàí áîäîæ áýëäñýí áàéõ. 

Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ñàíõ¿¿æèëò íü ñààä áîëæ áàéâàë ººð áàéæ áîëîõ 

õóâèëáàð àâ÷ ¿çýõ áà ñàíàëäàà ýíý òàëààðàà îðóóëàõ. Æ/íü: ESCO òóõàéí 

õóâèëáàðûí ñàíõ¿¿æèëòýä òóñëàõ ñîíèðõîëòîé áàéãàà ýñýõèéã ìýäýõ. 

Ãàäíààñ ñàíõ¿¿æèëò àâ÷ áîëîõûã êîìïàíèóä ìýääýãã¿é. SME-ä áàéäàë èéì áàéíà. 

Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãººíä ãàäíààñ ãàäíààñ ñàíõ¿¿æèëò îëæ àâàõûí 

òóëä êîìïàíèóä ÒÝÇ¯-èéí øèíæèëãýýã íàðèéâ÷ëàí õèéíý. 

Õóâèëáàðûã õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ò¿¿íèé ¿ð ä¿íä ìîíèòîðèíã õýðõýí õèéõ 

òàëààð òºëºâëºãººíäºº òîäîðõîé çààæ îðóóëíà. ¯¿íèéã ãîë òºëºâ òºëºâëºãººíººñ 

îðõè÷èõäîã áºãººä õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº áàòëàãäñàí ÷ õýðýãæ¿¿ëýõã¿é áàéõ 

ýðñäëèéã íýìýãä¿¿ëäýã. 

Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí ãðàôèêèéã êîìïàíèé áàéãàà 

õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãººíä òóñãàíà. 

Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº õèéõäýý êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí æèë áîëîí 

òºñâèéí ìº÷ëºãèéã àíõààðàëäàà àâàõ õýðýãòýé. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò ñºðºã íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõã¿é õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

òàëààð òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë ºãºõ õýðýãòýé. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò ìóóãààð íºëººëæ áîëîõ õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä 

òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ áàã íü ýõëýýä ¿éëäâýðëýëèéí õýëòýñòýé íàðèéí òîõèðîëöîõ 

øààðäëàãàòàé. 

Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ áîäèòîé ïðàêòèê à÷ õîëáîãäîëòîé ãðàôèê ãàðãàíà. 

Õºíäëºíãèéí áàéãóóëëàãóóäûí çîõèîí áàéãóóëñàí ¿ç¿¿ëýõ òºñë¿¿äèéí ñóë òàë íü 

õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ öàãèéí õóâààðü áºãººä ýíý íü òóñ êîìïàíèä õàìãèéí ñàéí 

íèéöýõ ç¿éëýýñ ººð áàéæ áîëíî. 

Äýýä óäèðäëàãà õóâèëáàðóóäûã ¿éëäâýðëýë çîãññîí ¿åä, çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéãäýõ 

õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëýõèéã èë¿¿ ñîíèðõäîã íü àæèëëàãñäûí öàãèéã õàìãèéí ¿ð 

àøèãòàé àøèãëàõûã ýðìýëçäýãòýé õîëáîîòîé. 

Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ìîíèòîðèíã õèéõýä øààðäëàãàòàé õýäèé 

õýìæýýíèé ìºíãº, õýäýí àæèëëàãñàä áîëîí ÿìàð õóãàöàà õýðýãòýé áàéãààã îðóóëàõ 

Õýðýâ ýíý íü ìîíèòîðèíãèéí õ¿ðýýíä áàòëàãäâàë õýðýãæ¿¿ëýëòèéí òºëºâëºãºº 

õîéøëîãäîõîîñ çàéëñõèéæ ÷àäíà. 

5-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ ìîíèòîðèíã õèéõ 

5a. Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ ¿ð ä¿íä ìîíèòîðèíã õèéõ 

Abul Khair Steel Products ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Áàíëàäåø) 

GERIAP òºñëººñ ãàäóóð òóñäàà õóâèëáàðûí õýëáýðýýð òóñ ¿éëäâýð 1 ñàÿ àì. äîëëàðûí 

¿íýòýé õ¿÷èë íºõºí ¿éëäâýðëýõ õýñãèéã àøèãëàëòàíä îðóóëëàà. Òóñ áàéãóóëàìæèéí 

àæèë òºãñãºëèéíõºº øàòàíä ÿâæ áàéãàà áºãººä áàðèëãûí àæèë íü äóóñ÷ òåõíèê 

òîíîãëîëîî õ¿ëýýæ àâààä áàéíà. Òóñ ¿éëäâýð öàãò 2,5 òîíí õîîëíû äàâñ ¿éëäâýðëýõ 

òºñëèéí ÷àäàëòàé áºãººä 3 æèëèéí ºìíº ºðãºòãºë õèéõýýð òºëºâëºæ áàéñàí. Ãýõäýý òóñ 


121


¿éëäâýð îäîî ñóóðèëàãäñàí ÷àäëûíõàà 50-ààñ áàãà õóâèéã àøèãëàæ áàéãàà òóë àøèãëàëò 

ìóóòàé áàéãàà þì. Èéìä ò¿¿íèé ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà òºëºâëºæ áàéñíààñ íèëýýä 

óðòàñ÷ áàéíà. Êîìïàíèé óäèðäëàãà õºðºíãº îðóóëàëòûã õóðäàí íºõºõèéí òóëä áóñàä 

êîìïàíèóäààð õ¿÷èë ¿éëäâýðë¿¿ëýõ ñàíàëòàé áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýýíä îðñîí ººð÷ëºëò ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýìæèä 

íºëººòýé áàéãàà òóë òóõàéí õýðýãæ¿¿ëæ áóé õóâèëáàðûí ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöààíä 

èõ íºëººëæ áàéíà. 

Abul Khair Steel Products ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Áàíãëàäåø) 

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðàà òóñ êîìïàíèä î÷èæ ¿çýõýä êîìïàíèé óäèðäëàãà ãàíãèéí 

¿íý ãýíýò ºññºí, ºðñºëäºõ ÷àäâàð ñàéæèðñàí áîëîí çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý áàãà 

áàéãàà çýðãýýñ øàëòãààëàí ºíººäºð ñóóðèëàãäñàí ÷àäëûíõàà 50%-ä ÷ õ¿ð÷ aæèëëàõã¿é 

áàéíà ãýâ. Òºñºë ýõýëñíýýñ õîéø ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë 

áóóðñàí áîëîâ÷ íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íä íîîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðëûí íèéò õýìæýý íýìýãäñýí. Èéì ¿åä õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí íºëººã 

òîäîðõîéëîõîä õýö¿¿ áàéäàã. Ó÷èð íü õ¿÷èí ÷àäëàà äóòóó àøèãëàñíààñ ýíý áàéäàë 

øàëòãààëæ áîëíî. Íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íä íîîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðëûí õýìæýýã òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõèéí ºìíºõ áà äàðààõ áàéäëààð õàðüöóóëæ 

¿çñýí. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõèéí ºìíºõ áà äàðààõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýíä 

ãàðñàí ººð÷ëºëò¿¿äèéã òîäîðõîéëîõ íü ÷óõàë þì. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí ÿëãàð÷ 

áóé õ¿ëýìæèéí õèéí õýìæýýíä èõ íºëººòýé áàéäàã. Õýðýâ òýð íºõöºë íü ýíý ìºí áîë 

íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íä íîîãäîõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí 

õýìæýýã àøèãëàæ áîëíî. 


Òóñ êîìïàíèä õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõèéí ºìíº áîëîí äàðààõ ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý 

áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí õýìæýýã òîîöîõîä øààðäëàãàòàé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õýìæèõ 

ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ áàéõã¿é. Ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ GERIAP 

òºñëèéí øóãàìààð õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýíä îëãîãääîã áà äýýðõ ºãºãäë¿¿äèéã õýìæèõ 

àæèëä òóñëàõ çîðèëãîòîé áàéäàã. Ãýâ÷ ýíý íü óðò õóãàöààíä õýìæèëòèéã òàñðàëòã¿é õèéõ 

àñóóäëûã øèéäýæ ÷àäàõã¿é áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíèé àøèãëóóëæ áàéãàà ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ 

õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã áîãèíî õóãàöààíä õýìæèõýä òóñëàõ áîëîâ÷ 

óðò õóãàöààíä õèéõ øààðäëàãàòàé õýìæèëò õèéõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõã¿é. 


¯íýëãýý õèéõ ÿâöàä àíõààðàëäàà àâñàí 6-ð ¿éëäâýðèéí ãîë êàáåëü øàòñàí òóë ò¿¿íèé 

àæèëëàãàà õýäýí ñàðààð çîãñîõ øààðäëàãàòàé áîëñîí áàéíà. Ýíý íü òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ 

õóãàöààã õîéøëóóëæ áàéíà. Ýíý õ¿íäðýëýýñ ãàðàõûí òóëä íýìýëò õî¸ð õóâèëáàðûã îëæ 

õýðýãæ¿¿ëñýí: 1- áàéãàëèéí õèé õýðýãëýñýí, 2-èë¿¿äýë äàðàëò àøèãëàæ öàõèëãààí ýð÷èì 

õ¿÷ ¿éëäâýðëýñýí. 

Ñóðãàìæ: ¯íýëãýýíèé áàã íºëººëæ ÷àäàõã¿é (èõ çàñâàð, àíõààðàëäàà àâñàí ãàçàðò ýâäðýë 

ãàðàõ) àñóóäëààñ õàìààðàí çàðèìäàà õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëä àõèö ãàðàõàà 

áîëüäîã. Èéìä ººð õýñãèéã àíõààðàëäàà àâàõ áóþó ººð õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõ áîëíî. 

PÒ Êrakatau (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Èíäîíåç) 

Êîìïàíèé ¿éëäâýð¿¿äèéí èõ çàñâàðûí ãðàôèê õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëä èõýýõýí 

íºëººòýé ó÷èð õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëëàãààã ìàø íàðèéí àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõäýý êîìïàíèé çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé áîëîí èõ 

çàñâàðûí ãðàôèêèéã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. 

122 



Ñîíãîæ àâñàí ãîë õóâèëáàðóóäûí íýã íü øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã îëæ çàñàõ ÿâäàë 

áàéëàà. Ãýõäýý ¿éëäâýðò èéì àëäàãäëûã îëæ èëð¿¿ëýõ òîíîã òºõººðºìæ áàéõã¿é áàéñàí 

áà ýíý òàëûí ìýäëýã äóòìàã áàéâ. Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä GERIAP òºñëèéí õ¿ðýýíä 

õýìæèõ òºõººðºìæ ºã÷ àøèãëóóëæ àæèë÷äûã íü ò¿¿íèé àøèãëàëòàä ñóðãàñàí. Õýìæèëòèéí 

¿ð ä¿íãýý ñòàíäàðò õ¿ñíýãòòýé õàðüöóóëæ àëäàãäëûã òîãòîîäîã. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðûã õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð àíõààðàõ øààðäëàãàòàé. 



Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí òóñ êîìïàíè áàòëàãäñàí õóâèëáàðóóäààñ çàðèìûã íü 

õýðýãæ¿¿ëýýã¿é áàéíà ãýæ ¿çñýí. Ýíý íü áóðóó ìýäýýëñíýýñ øàëòãààëñàí áàéíà: Çóóõíû 

îïåðàòîð÷ õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýíä ¿éëäâýðèéí äààìàë çóóõàíä ñîíãîñîí õóâèëáàðûã 

õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ÿàæ ìîíèòîðèíã õèéõ òàëààð çààâàð÷ëàãà ºãººã¿é ãýæ õýëñýí 

áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Åð íü ñîíãîñîí õóâèëáàðàà õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð îïåðàòîð÷íû ò¿âøèíä 

õ¿ðòýë çºâ ìýäýýëæ áàéõ íü ÷óõàë þì. Õýðýâ çºâ ìýäýýëæ áàéõã¿é áîë ñîíãîæ àâñàí 

õóâèëáàðàà òºëºâëºãººíä çààñíû äàãóó õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäàõã¿éä õ¿ðíý ø¿¿! 


¯éëäâýðèéí öåìåíòèéí áðýíäèéã ÷àíàðòàé õîëáîîòîéãîîð çàðèì õóâèëáàðóóäûã õÿíàõ, 

õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí õÿíàõ àæèë õîéøëîãäñîí íü Ôèëèïïèíû ¿éëäâýð õóäàëäààíû ÿàìíû 

øèéäâýðýýñ øàëòãààëñàí. Ýíý øèéäâýðèéã òºñëèéí õóãàöààíààñ 30 õîíîã àëäñàíû 

äàðàà íèéòýä ìýäýãäñýí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã ñààòóóëäàã ãàäíûí õ¿÷èí ç¿éë çàðèìäàà 

ãàðäàã. Ýíý íü êîìïàíèé áîëîí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòíèé õÿíàëòààñ ãàäóóð áàéäàã. 


Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí ìîíèòîðèíãèéí õýä õýäýí òîíîã òºõººðºìæòýé áîëîâ÷ ñýíñ 

áîëîí ìîòîðûí àæëûí ã¿éöýòãýëèéã øàëãàõ çîðèëãîîð àøèãëàõ ºíäºð õýìòýé àãààðûí 

óðñãàë õýìæèõ òºõººðºìæ áàéõã¿é. Çàðèì ¿ç¿¿ëýëòèéã õÿíàõûí òóëä ºãºãäëèéí áè÷ëýã 

õèéõ òºõººðºìæ õóäàëäàæ àâàõ õýðýãòýé. Ýíý òºõººðºìæººð ¿éëäâýð äýýð òàñðàëòã¿é 

õýìæèëò õèéõ áîëîëöîîòîé áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Òóñãàé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õýìæèõ áîëîí õýìæèëòèéã òàñðàëòã¿é õèéõèéí òóëä 

õÿíàëòûí áîëîí ºãºãäºë öóãëóóëàõ ºðãºí õýðýãëýýíèé òîíîã òºõººðºìæòýé áàéõ 

øààðäëàãà ãàðäàã. 

Steel Asia (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Ôèëèïïèí) 

Õýðýãæèëò: Àøèãëàëòûí õóãàöàà óðòòàé ãàí õºøèã õýðýãëýõ ãýõ ìýòèéí àøèãëàëòûã 

èë¿¿ ñàéí õÿíàõààð ñàíàë áîëãîñîí õóâèëáàðóóäàä ººð÷ëºëò îðóóëñàí áºãººä óñíû 

õýìæèëòèéí ñèñòåìèéã èë¿¿ íàðèéâ÷ëàë ñàéòàé àøèãëàíà. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ ãàäíû ìýðãýæèëòýí àæèëä îðîëöñîí áîë õóâèëáàðóóäàä ººð÷ëºëò 

îðóóëàõ õýðýãòýé ýñýõèéã øàëãàõ íü ÷óõàë. 

Ìîíèòîðèíã: Çóóõ ñóóðèëóóëæ ýð÷èì õ¿÷ õýìíýí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ 

àæëûã õàíûí ãàäàðãàä õèéñýí õýìæèëòýä òóëãóóðëàí äóëààëãà õèéõ ÿâäàë þì. Õýðýâ 

ýäãýýð õýìíýëòèéã ¿éëäâýðëýëèéí ºãºãäºëä òóëãóóðëàí òîîöîæ ÷àäâàë áóíêåðèéí áîäèò 

õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëíý. 

Ñóðãàìæ: Áîëîëöîîòîé áîë ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýìæèä ó÷ðàõ ººð÷ëºëòººñ çàéëñõèéõèéí 

òóëä ýð÷èì õ¿÷íèé áóóðàëòûã õÿíàõàä áîäèò õýìæèëò àøèãëàíà. 


Ìîíèòîðèíã õèéõ øàòàíä ÿíç á¿ðèéí àñóóäëûã õÿíàñàí: (1) Çóóõàíä õýðýãæ¿¿ëñýí 

õóâèëáàðûí ¿ð ä¿íã, (2) Õóðäíû õóâüñãóóðûã öàðóóö õºðãºõ ñýíñýíä ñóóðèëóóëàõ ÒÝÇ¯- 


123


èéã ¿íýëýõ, (3) Øèíý õóâèëáàðóóäûã îëîõîä àøèãëàñàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä 

åðºíõèé ìîíèòîðèíã õèéõ. 

Ñóðãàìæ: Ïðàêòèêò, ÿíç á¿ðèéí õóâèëáàð íü îëæ èëð¿¿ëýõ, ¿íýëýõ áîëîí õýðýãæ¿¿ëýõ ¿å 

øàòóóäûã äàìæèõ ó÷ðààñ ìîíèòîðèíãèéí õýä õýäýí ìýäðýã÷òýé áàéõ øààðäëàãàòàé. 

United Pulp and Paper Company, UPPC (Öààñ, Ôèëèïïèí) 

Òºñºëä ìîíèòîðèíã õèéõ ¿åä ñàíàë áîëãîñîí õóâèëáàðóóäûí èõýíõèéã íü õýðýãæ¿¿ëýýã¿é 

áàéíà ãýæ ¿çýâ. Ó÷èð íü òóñ êîìïàíè øèíý õîñëîí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëäàã áàéãóóëàìæ 

áàðèõààð øèéäâýðëýñýí áàéíà. Ýíý íü îäîîãèéí îëîí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõýýð áàéãàà 

çóóõûã ñîëèõ þì áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Çàðèìäàà øèíý òîì òºñºë øèíýýð òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñîíãîñîí ¿éëäâýðèéí 

õóó÷èðñàí õýñãèéã á¿ðýí õàìàðäàã áàéíà. 


¯ð ä¿íã õÿíàõ àæëûã çºâ òºëºâëºõèéí òóëä òóñ òóñäàà õÿíàëòûí ÿíç á¿ðèéí àðãà, õóãàöàà 

áîëîí ìºíãº õºðºíãº øààðääàã õóâèëáàð àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãà ãàðäàã. Õóâèëáàðóóä íü: 

Tóííåëèéí çóóõûã õóðäàí øàòàëòòàé áîëãîí õóâèðãàõ çàìààð õÿçãààðëàëò òîãòîîõ, 

Óðñãàë õýìæèõ öàõèëãààí ñèñòåì ñóóðèëóóëæ ÷àäëûí êîýôôèöèåíòèéã 

äýýøë¿¿ëýõ, 

Øàâàð áóòëàõ áóëíààñ áóöàõ áóòàðìàë øàâðûã áàãàñãàõ 

Ñóðãàìæ: ßíç á¿ðèéí õóâèëáàðò ººð ººð ìîíèòîðèíãèéí àðãà õýðýãòýéí çýðýãöýý õóãàöàà 

áîëîí õºðºíãº õ¿÷íèé õóâààðèëàëò õàðèëöàí àäèëã¿é áàéíà. 


Òóñ êîìïàíè õýä õýäýí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëñýí ÷ ãýñýí ãàäíûí ìýðãýæèëòí¿¿ä ¿éëäâýðèéí 

áàãààñ ¿ð ä¿í îëæ àâàõàä õ¿íäðýëòýé áàéâ. Êîìïàíèé óäèðäëàãàòàé õàìòðàí óóëçàëò 

çîõèîí áàéãóóëæ àæëûí ¿ð ä¿íã ãàðãóóëæ àâàõ õýðýãöýýòýé áàéãààã òàéëáàðëàñàí. 

Ýíý íü õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðóóäûí òàëààð õýñýã÷èëñýí ñóäàëãààíû ìàòåðèàë áè÷èõ 

çîðèëãîòîé áàéâ. Êîìïàíèé óäèäëàãà ¿éëäâýðèéí áàãòàé õàìòðàí ìîíèòîðèíã õèéæ ¿ð 

ä¿íãèé íü òàéëàãíàõ ýðõ àâñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãûí äýìæëýã çºâõºí àæèë ýõë¿¿ëýõýä áóñ õàðèí àæëûí ÿâöàä ÷ 

÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. 


Ñàíàë áîëãîñîí õóâèëáàðóóäààñ àæèëëàãñäûí ñýòãýõ¿éä ººð÷ëºëò îðóóëàõ õóâèëáàðûã 

ýõëýýä òóðøèõ õýðýãòýé áºãººä ò¿¿íèé àìüäðàëä õýðýãæèõ áîëîëöîî áîëîí õ¿ññýí ¿ð 

ä¿íã ºã÷ ÷àäàõ ýñýõèéã õàðàõ çîðèëãîòîé þì. Òóðøèëò íààøòàé áîëñîí ¿åä ººð÷ëºëòèéã 

àæèëëàõ àðãà÷ëàë áîëîí çààâàðò îðóóëæ áîëíî. Ìºí àæèëëàãñäûã ººð÷ëºãäºõºä ýíý 

øèíý àðãà áàðèëûã õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ ýñýõèéã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé áàéäàã. Ýíý àæèëëàãàà 

íü øèíý àðãà÷ëàë àìæèëò îëæ öààøäûí àæèëëàãààíäàà áàðèìòàëæ áîëîõ ýñýõèéã 

ìàãàäëàõ çîðèëãîòîé þì. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûí õàíäëàãûã ººð÷ëºõ õóâèëáàðóóäûí òóðøèëò íü ¿ð ä¿íä õ¿ðñýí 

áàéõ ¸ñòîé. Àæëûí àðãà÷ëàëä äýýðõ ººð÷ëºëòèéã îðóóëàõäàà ò¿¿íèéã öààøèä àæèëä 

àâàõ øèíý àæèëëàãñàä õ¿ëýýæ àâàõ ýñýõèéã ìàãàäëàõ õýðýãòýé. 

Viet Òti Pulp and Paper (Öààñ, Âüåòíàì) 

Äýýä óäèðäëàãà íü òºâëºðñºí òºëºâëºëòèéã çàäàëæ, õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýí, ìîíèòîðèíã 

õèéõýä àæèëëàãñàääàà á¿ðýí äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí áàéíà. Ýíý íü ¿íýëãýýíèé áàãò øèíý 

çàìààð çàìíàõ ýðõ ÷ºëºº îëãîñîí áàéíà. Èéì àðãààð òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðèìäàà ¿ð 

ä¿í òààðóóõàí áàéäàã áîëîâ÷ èõýíõäýý àìæèëòàíä õ¿ðäýã áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ óäèðäëàãà àæèëëàãñàääàà ÿíç á¿ðèéí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ îëãîâîë 

óðüä íü òîîöîæ áàéãààã¿é ¿ð ä¿íä õ¿ðãýäýã áàéíà. 

124 


Viet Òti Pulp and Paper (Öààñ, Âüåòíàì) 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðóóäûí äîòðîîñ õýìíýëòèéí õóâèëáàðóóäûí èõýíõýä íü õýìíýëòèéí 

õýìæýýã õýìæèõ ýñâýë òîîöîõ áîëîëöîîã¿é áàéëàà. Ãýõäýý ýäãýýð õóâèëáàðóóä íü ýð÷èì 

õ¿÷ áîëîí ìàòåðèàëûí õýðýãëýýã áóóðóóëàõàä õóâü íýìðýý îðóóëñàí íü òîäîðõîé þì. 

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðààõ õóâèéí õýðýãëýýíèé òàëààðõ òîî áàðèìòóóä íü öààøèä 

ñàéæðóóëàõ áîëîëöîî áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. ¯¿íèé çýðýãöýý ýíý íü õýìíýëò ñàéòàé 

õóâèëáàðóóäûã ¿íýëýõýä òóñ äýì áîëæ áàéíà 

Ñóðãàìæ: Õóâèéí õýðýãëýýíèé òàëààðõ òîî áàðèìò íü õýìíýëòèéã òîäîðõîéëæ áîëîõã¿é 

¿åä öààøäûí ñàéæðóóëàõ àæëûí öàð õ¿ðýýã òîäîðõîéëîõîä òóñ äýì áîëæ áàéíà. 


Çàðèì êîìïàíè 

Çàðèì êîìïàíèé õóâüä ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé áóóðàëò, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí 

áàãàñàëòûã õýìæèõ, ºðòºã çàðäëûã òîîöîõîä õýö¿¿ áàéíà. Ýíý íü ¿íäñýí ºãºãäëèéã 

¿íýëãýýíèé øàòàíä (Çîðèëò 2d) çºâ ñîíãîîã¿éãýýñ áîëñîí áàéíà. Èíãýñíýýð äýýä 

óäèðäëàãûã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñë¿¿äèéã ¿ðãýæë¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ õýðýãòýé ãýæ 

èòã¿¿ëýõýä áýðõøýýë ó÷ðóóëæ áàéíà. Ó÷èð íü ¿íýëãýýíèé áàã ÿìàð õýìæýýíèé ìºíãº 

õýìíýñíèéã áàòàëæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Åð íü öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãò àíõààðàë 

õàíäóóëàõ àñóóäàë íü ñóóðü øóãàìûã çºâ òîãòîîõîä ìàø ÷óõàë ¿¿ðýãòýé ø¿¿!. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæ¿¿ëñýí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðóóäûí òàëààð äýýä óäèðäëàãàä 

çºâ îéëãóóëàõàä çºâ ñîíãîæ àâñàí ñóóðü ºãºãäºë ìàø ÷óõàë áàéäàã. 

Company X (Íýð íü òîäîðõîéã¿é) 

Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðóóäûí ¿ð ä¿íã òîîí óòãààð íü ãàðãàõàä õ¿íäðýëòýé áàéñàí íü 

ýð÷èì õ¿÷íèé õýëòýñ çýðýã àøèãëàëò çàñâàð ¿éë÷èëãýý, õóäàëäàí àâàõ àæèë õàðèóöñàí 

õýëòýñ òàñãóóäûí òàâüñàí øààðäëàãààñ õàìààðñàí áàéíà. Ýäãýýð õýëòñèéí àæèëòíóóä 

ººð ÷óõàë àæèëòàé áàéñàí òóë õóâèëáàðóóäûí ¿ð ä¿í òîäîðõîéã¿é áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðóóäûí ¿ð ä¿íã õÿíàõàä õýíèé òóñëàëöàà õýðýãòýéã 

óðüä÷èëàí òîäîðõîéëæ áàé. Ìºí òýäíýýñ õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã øààðäëàãàòàé ¿åä íü 

îëæ àâàõ àìëàëò àâ÷ áàé. 

Ñóðãàìæ àâáàë çîõèõ áóñàä ç¿éëñ: 

Ýõëýýä õýðýãæ¿¿ëýõýä õÿëáàð, ºðòºã çàðäàë áàãàòàé, ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

áàãàòàé õóâèëáàð ñîíãîæ àâàõ íü àøèãòàé áàéäàã. Ýíý íü òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ áàã 

áîëîí êîìïàíèé àæèëëàãñäàä ñýòãýëèéí äýì ºãäºã. 

Åð íü àíõ ñóóðü øóãàìûã òîãòîîõîä õýðýãëýæ áàéñàíòàé èæèë íàðèéâ÷ëàëòàé 

áàãàæ õýðýãñëèéã ìîíèòîðèíãò àøèãëàæ áàéãàà ýñýõèéã ìàãàäëàõ õýðýãòýé. Õýðýâ 

èæèë íàðèéâ÷ëàëòàé áàãàæ õýðýãñýë àøèãëàõã¿é áîë òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõèéí ºìíºõ 

ºãºãäëèéã õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðààãèéí ºãºãäºëòýé õàðüöóóëàõ áîëîìæã¿é áîëäîã. 

Òºñºë õýðýãæèõèéí ºìíºõ áà äàðààõ ºãºãäëèéí çºðººã çîõèõ ¸ñíû õýìæèõ õýðýãñëýýð 

õýìæèõ õýðýãòýé. Èíãýâýë äýýä óäèðäëàãàä òîîöîæ ãàðãàñàí õýìíýëòèéã áóñ õàðèí 

æèíõýíý áîäèò õýìíýëòèéã õýëæ ºã÷ ÷àäíà. 

Õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿åä áîëîí ìîíèòîðèíã õèéõ ÿâöàä áàãèéí àõëàã÷, áàãèéí 

ãèø¿¿ä, ãàäíûí ìýðãýæèëòí¿¿ä áîëîí àæëûí òàëáàðò àæèëëàæ áàéãàà àæèëëàãñäûí 

õîîðîíäûí ìýäýýëýë ñîëèëöîî, õàìòûí àæèëëàãàà õèð ñàéí áàéãààã ìàãàäëàõ 


Çàðèìäàà õóâèëáàð õýðýãæñýíèé äàðààõ ºãºãäëèéã îëæ ãàäíûí ìýðãýæèëòí¿¿äýä 

àâàõàä áýðõøýýëòýé áàéäàã. Ýíý íü êîìïàíè ýíý ìýäýýëëèéã àâàõ ñîíèðõîëã¿é 

áàéäàãòàé õîëáîîòîé þì. 

Çàðèì êîìïàíè ìîíèòîðèíãèéí õýìæèëò õèéõ òîíîã òºõººðºìæ áàéõã¿é ó÷ðààñ ãàäíà 

áàéãóóëëàãóóäààñ òóñëàëöàà àâàõ õýðýãöýýòýé áàéäàã. 

Õýðýãæ¿¿ëýëòèéí áîëîí ìîíèòîðèíãèéí òºëºâëºãººíèé ÷àíàð, íàðèéâ÷ëàëûí 

ò¿âøèí íü õýðýãæ¿¿ëýëòèéí áà ìîíèòîðèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä ìýäýãäýõ¿éö 

íºëººòýé þì. 

Õóâèëáàðóóäûí õýðýãæèëòèéí àõèöûã õàðóóëñàí äèàãðàìì íü ìîíèòîðèíãèéí àæëûã 


125


õºíãºâ÷èëäºã áºãººä áàã àæëàà çîõèõ ¸ñîîð ÿâóóëàõàä õýðýãòýé áàéäàã. 

Äýýä óäèðäëàãàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãààñ óðò õóãàöààíä àøèã îëîõ òàëààð èòã¿¿ëýõ 

íü òýäíýýñ ìîíèòîðèíãèéí òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàæ àâàõ àæëàà áàòëóóëàõàä 

äºõºìòýé áàéõ áîëíî. 

Òóõàéí çîðèëò á¿ðýí õýðýãæñýíèéã áàòëàìæëàõûí òóëä õýðýãæñýí õóâèëáàðûí ¿ð 

ä¿íã õÿíàõ òóñãàé áèå äààñàí çîõèöóóëàã÷òàé áîëóóøòàé áàéäàã. 

Êîìïàíèóäàä ìîíèòîðèíãèéí õýðýãñýë àâ÷ ºãºõ íü õàíãàëòã¿é áºãººä õàðèí 

øààðäàãäàõ ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàð íü òîíîã òºõººðºìæèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé 

¿íý öýíèéã íýìýãä¿¿ëäýã. 

Áàãèéí àæëûí òàëáàðò àæèëëàäàã àæèëëàãñàä ñîëèãäîõîä õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõ 

õóãàöàà íîöòîéãîîð àëäàãääàã. Èéìä òóõàéí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëàõ àæëûã 

çîõèöóóëàõàä 2 õ¿í òîìèëæ àæèëëóóëàõ íü àæèëä èë¿¿ àøèãòàé áàéíà. 

Ìîíèòîðèíãèéí àæëûí ñàéí ìóó áàéõ íü õýðýãæ¿¿ëýõ àæèë, õ¿ì¿¿ñ áîëîí õîëáîãäîõ 

õýëòñèéí àæëààñ èõ õàìààðäàã. Ýäãýýð àæèëëàãàà ìóó áàéâàë õóãàöàà àëäàõ ýðñäýë 

èõýñäýã. 

Ãàäíû ìýðãýæèëòí¿¿ä õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ìîíèòîðèíãèéí àæëûã øàõàæ 

øààðäàõàä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 

Àæèëëàãñàä òºëºâëºëò áîëîí õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëä îðîëöîõ íü òóõàéí õóâèëáàð 

õ¿ì¿¿ñèéí äàäàë, çóðøëûã ººð÷ëºõºä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéíà 

Òºñëèéí áàã õýäèé÷èíýý îëîí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëíý, òºäèé÷èíýý íààøòàé ¿ð ä¿íä 

õ¿ðäýã. Ìºí áàéãóóëëàãà òýð àÿàðàà èë¿¿ óðàì çîðèãòîé áîëíî. Áàéãóóëëàãà ¿éë 

àæèëëàãààíûõàà òàëààð èë¿¿ ñàíàà çîâæ ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëä áýëäýíý. 

5b. Äýýä óäèðäëàãàòàé ¿íýëãýýíèé óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ 

Associated Motor ways, AMW (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè-Ëàíê) 

Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàòàé õèéñýí ¿íýëãýýíèé óóëçàëòàíä îðîëöñîí ãàäíûí 

ìýðãýæèëòí¿¿ä êîìïàíèéã ºíäðººð ¿íýëñýí áà åðºíõèé ìåíåæåð íü àæèë ýõëýõ, òóõàéí 

òîìèëãîîíû àæèë äóóñàõàä ÿðèëöëàãà, ¿íýëãýýíä îðîëöîõîä áýëýí áàéñàí. Ýíý ¿éë 

àæèëëàãàà íü òóõàéí õóâèëáàðóóäûã àìæèëòòàé ¿íýëæ õýðýãæ¿¿ëýõýä èõ íýìýðòýé áàéâ. 

Äýýä óäèðäëàãààñ ºãñºí ºíäºð ò¿âøíèé àìëàëò íü öààøèä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõ (6-ð ¿å øàò) òºñë¿¿äýä äýìæëýã àâàõàä ÷óõàë áàéõ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ äýýä óäèðäëàãà ¿íýëãýýíèé ïðîöåññò á¿õýëä íü îðîëöâîë ýíý íü äýýä 

óäèðäëàãààñ öààøäûí àæèëä ¿ç¿¿ëýõ òîì äýìæëýã áîëíî. 

Lime Master ÕÕÊ (Öåìåíò, Taéëàíä) 

Äýýä óäèðäëàãà òºñºë äóóñàõàä ãàäíûí ìýðãýæèëòí¿¿äýä óóòàí ø¿¿ëò¿¿ð ñóóðèëóóëæ 

øîõîéí íóíòàã òîîñûã öóãëóóëàõ àæëûã àìæèëòòàé ñàéí õèéñýíä òóí òààòàé áàéãààãàà 

èëýðõèéëñýí. Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà áîëîí àðä èðãýäýä òîîñ ìàø õ¿íäðýëòýé àñóóäàë 

áàéñàí ó÷ðààñ ýíý õóâèëáàð õýäèéãýýð êîìïàíèä ìºíãºíèé õóðèìòëàë áóé áîëãîîã¿é 

÷ ãýñýí àøèãòàé ç¿éë áîëîõûã àìàðõàí áàòàëñàí áàéíà. Ãýõäýý óóòàí ø¿¿ëò¿¿ðèéã 

àøèãëàëòàíä îðóóëñíû äàðààãààð íóíòàã øîõîéã ýðã¿¿ëýí àâ÷ á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýëáýðýýð 

áîðëóóëæ áîëîõ íü òîäîðõîé áîëñîí. Ýíý íü êîìïàíèä òîîöîîã¿é áàéñàí 35000 àì. 

äîëëàðûí õýìíýëò áóé áîëãîñîí òóë õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäëàà 18 ñàðûí äîòîð íºõºí 

òºëæ ÷àäñàí. 

Ñóðãàìæ: Çàðèìäàà ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä áîëîëöîîã¿é ãýæ ¿çýæ áàéñàí õóâèëáàð îãò 

òîîöîãäîîã¿é àøèã áóé áîëãîäîã. Èéìä ñàíàë áîëãîñîí õóâèëáàð îðóóëæ áîëîõ øóóä 

áóþó øóóä áóñ àøãèéí òàëààð áîäóóøòàé áàéäàã. 

Sài Sîn Cement (Öåìåíò, Âüåòíàì) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéñíýýð òóñ êîìïàíèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð èõ 

óõàìñàðëóóëñàí ãýæ äýýä óäèðäëàãà ¿çäýã áàéíà. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã íü òóñ êîìïàíèä 

áîãèíî õóãàöààíä ñàíõ¿¿ãèéí õóðèìòëàë á¿ðä¿¿ëæ ºãñºí áàéíà. Ãýõäýý, ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéí àñóóäëûã öààøèä ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ýñýõ òàëààð óäèðäëàãà òîäîðõîé ç¿éë õýëæ 

126 


ìýäýõã¿é áàéãàà. Ó÷èð íü òýä öààøèä ñàéæðóóëàõ áîëîëöîîíûõîî òàëààð òîäîðõîé 

ìýäýýëýëã¿é áàéãàà þì. Òóñ êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí õýðýãëýýíèé ãîë òîî 

áàðèìòûã áóñàä èæèë òºñòýé êîìïàíèóäòàé ýñâýë òýäíèé òîíîã òºõººðºìæèéã ñòàíäàðò 

¿ç¿¿ëýëòòýé íü õàðüöóóëáàë äýýä óäèðäëàãàä òîäîðõîé îéëãîëò ºãºõ áîëíî. 

Ñóðãàìæ: Ãîë òîî áàðèìò äýýð òóëãóóðëàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ÷èãëýëýýð öààøèä 

ñàéæðóóëàõ áîëîìæèéí òàëààðõ ÷èã áàðèìæàà íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéëãýõ àìëàëò 

ºãºõºä äýìæëýã áîëíî. 


Hà Bàc Fertilizer (Õèìè, Âüeòíàì) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëæ íààøòàé ¿ð ä¿í ãàðñíû à÷ààð äýýä óäèðäëàãà 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ àæëûã äýìæñýí íü 

áàãààñ ñàíàà÷èëñàí çóóõíû øèíãýí ò¿ëø ø¿ðøèõ õîøóóòàé õîëáîîòîé ç¿éë áàéâ. 

Ñóðãàìæ: Ýõíèé ¿íýëãýýíýýñ ãàðñàí àìæèëò íü êîìïàíè öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé 

õºòºëáºðºº ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÿâóóëàõ ñàéí øàëòãààí áîëñîí áàéíà. 

Ñóðãàìæ àâóóøòàé áóñàä ç¿éë: 

Áàã óäèðäëàãàòàé õèéõ ¿íýëãýýíèé óóëçàëòàíä çîðèóëæ òºñëèéí òàëààð òàíèëöóóëãà 

áîëîâñðóóëíà. 

Àæèëëàãñäàä ¿ð ä¿íã àëáàí òîîò, çàðëàëûí ñàìáàð, çàðëàõ õóóäàñ, äîòîîäûí 

õóðàë, òàéëàí çýðãýýð ìýäýãäýæ áîëíî. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðûã 

¿ðãýëæë¿¿ëýõ òàëààð àæèëëàãñàääàà óðàì ºãíº ãýñýí ¿ã þì. 

Òà îëîëòîî êîìïàíèàñ ãàäíà áàéãàà õýðýãëýã÷èä, íèéë¿¿ëýã÷èä, çàñàã òºðèéí 

áàéãóóëëàãà áîëîí áóñàä îðîëöîã÷äîä ìýäýýëýõ òàëààð þì ñýä. Ýíý íü êîìïàíèé 

íýð õ¿íäèéã ºñãºõ áºãººä ãàäíû ñîíèðõîã÷ òàëóóä öààøäàà êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àæèëä òóñëàíà. Ýíý àæëûã ñîíèðõîã÷ òàëóóäàä àëáàí çàõèäàë 

èëãýýõ, òýäýíòýé óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ ýñâýë êîìïàíèé âåáñàéò áóþó áàéãàëü 

îð÷èí/òîãòâîðòîé áàéäàëûí òàéëàí ãàðãàõ çýðãýýð õèéæ áîëíî. 

Äîòîîääîî ìýäýýëýõýýñ ãàäíà ãàäíûí áàéãóóëëàãóóä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõèéí òóëä íýã êîìïàíèéí îëîëòûã áóñäàä íü 

òàíèëöóóëæ áîëíî. 

¯íýëãýýíèé àæëûí õ¿ðýýíä çîðèëò á¿ðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä ãàðñàí ñóðãàìæòàé 

ç¿éëñèéã òýìäýãëýõ. Ýíý íü öààøèä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíèé òºëºâëºãºº 

áîëîâñðóóëàõàä õýðýã áîëíî. 

6-ð ¿å øàò: ¯ðãýëæë¿¿ëýí ñàéæðóóëàõ 

Abul Khair Steel Products ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Áàíãëàäåø) 

Òºñºë äóóñàõàä òóñ ¿éëäâýð ýð÷èì õ¿÷íèé äýýä óäèðäëàãàòàé õèéñýí àíõíû óóëçàëòààñ 

ºãñºí çºâëºìæèéã õýðýãæ¿¿ëýýã¿é áàéâ. ¯éëäâýð øóóä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäàõ áîëîâ÷ ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí òîäîðõîé ò¿âøèíä 

õ¿ðýëã¿éãýýð ñàéæðóóëàõ àæèëëàãààã òàñðàëòã¿é ÿâóóëáàë õ¿íäðýë ¿¿ñíý. 

Ñóðãàìæ: Àëèâàà êîìïàíè õýò íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëíà ãýâýë 

ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí çîõèõ äîîä ò¿âøèíä õ¿ðñýí áàéõ øààðäëàãàòàé 

Bemgal Fine CeramicsÕÕÊ (Êåðàìèê, Áàíãëàäåø) 

Òóñ êîìïàíèéí ãîë õýðýãëýã÷ íü Ùâåäèéí ¿íäýñòýí äàìæñàí IKEA õóäàëäààíû ÕÕÊ 

áàéäàã áºãººä íèéë¿¿ëýã÷äýýñýý òýäíèé áàéãàëü îð÷íû ñòàíäàðòûã õàíãàí áèåë¿¿ëýõèéã 

øààðääàã. Èéìä, òóñ êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû àæëûí ã¿éöýòãýëèéã (ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

äýýøëýëò, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí áóóðàëò îðíî) ñàéæðóóëàõ àæ àõóéí õºø¿¿ðýãòýé. 

Ñóðãàìæ: Õýðýãëýã÷èä êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñàéæðóóëàõ óó 

¿ã¿é þó ãýäýã äýýð õ¿÷òýé íºëººòýé áàéõ õýðýãòýé. 


127



¯éëäâýðèéí áàã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàðûã ¿ðãýëæë¿¿ëæ 

ìåíåæìåíòýýñ äýìæëýã àâàõ ñîíèðõîëòîé áàéíà. ¯éëäâýðò äàõèí î÷èæ ¿çñýíèé äàðàà 

îëîí óëñûí çºâëºõ áîëîí Áàíãëàäåøèéí õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýýíäýý äîîðõè áàéäëààð àíõààðàë õàíäóóëàõûã çºâëºæ áàéíà. ¯¿íä: 

Ñàéæðóóëàõ áîëîëöîî èõ áàéãàà óñ øàõàõ, õàäãàëàõ, öýâýðëýõ áîëîí õóâààðèëàõ 

 

õýñýãò îëîí ýíãèéí õóâèëáàðóóäûã îëæ õýðýãæ¿¿ëýõ 

Õ¿éòýí áóòëóóð áîëîí àëõàí áóòëóóðò òåõíîëîãèä íü ÷èãëýãäñýí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýý õèéõ. 

Ñóðãàìæ: Öààøèä õèéõ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíä àíõààðàõ ç¿éëèéã òîäîðõîéëñíîîð 

òóõàéí ¿éëäâýðò ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðûã ñîíãîõ áîëîìæ èë¿¿ èõ áîëíî. 


Òºñëèéí ýõýíä òîäîðõîéëñîí ýð÷èì õ¿÷èéã ¿ð àøèãòàé àøèãëàõàä ñààä áîëæ áàéãàà 

ç¿éë¿¿ä ººð÷ëºãäººã¿é. Ýíýõ¿¿ óëñûí ìýäëèéí áîðäîîíû ¿éëäâýð íü òåõíèêèéí 

ìàø ñàéí àæèëëàãñàäòàé áîëîâ÷ óäèðäëàãûí òîãòîëöîîíä õ¿íä ñóðòàë èõ, àæ àõóéí 

áàéãóóëëàãàòàé õàðüöóóëàõàä ýäèéí çàñãèéí õºø¿¿ðýã áàãàòàé áàéâ. Èéì íºõöºëä 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæèëëàãàà àæèëòíóóäûí òåõíèêèéí óð ÷àäâàð, óðàì 

çîðèãîîñ õàìààðàõààñàà èë¿¿ äýýä óäèðäëàãààñ èõýýõýí õàìààðíà. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã íü áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí õ¿ðýýíä ÿâàãääàã 

êîìïàíèé ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã þì. Àæèëëàãñäàà ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí áîëîí èë¿¿ öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöóóëàõûã 

äýìæñýí øèíý ä¿ðìèéã êîìïàíè áóé áîëãîñîí íýãýí ñîíèðõîëòîé æèøýý áàéíà. Æ/íü: 

2004 îíä äýýä óäèðäëàãà “êîìïàíèé ìåíåæìåíòèéí óóëçàëòûí 10 äàõü ñàíàìæ áè÷èã”-èéã 

ãàðãàñàí. Ýíýõ¿¿ ñàíàìæ áè÷èãò ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë áýëòãýí íèéë¿¿ëýõ àæèë õàðèóöñàí 

àæèëëàãñäûã õýðýâ áýëòãýí íèéë¿¿ëñýí ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë íü ÷àíàðûí øààðäëàãûí 

íààä çàõûí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéâàë òýäíèéã øàãíàæ áàéõààð çààñàí áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûã øàãíàõ çàð÷èì íü ýõ ¿¿ñâýðèéí àøèãëàëòûí ñàéæðóóëæ, ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõýä ¿ð ä¿íòýé õºø¿¿ðýã áîëæ áàéíà. 


Òóñ êîìïàíè ISO ñòàíäàðòààð áàòëàãäñàí ÷àíàðûí áîëîí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìòýé 

áºãººä ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã öààøèä ñàéæðóóëàõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéã çààæ ºãíº. 

Õÿòàä óëñàä çàñãèéí ãàçàð êîìïàíèóäûí ¿éë àæèëëàãààã íýí ÿëàíãóÿà áàéãàëü îð÷íû 

áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àñóóäëûã çîõèöóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. Òóñ 

¿éëäâýð ¯íäýñíèé õºãæèë òºëºâëºëòèéí õîðîî áîëîí Óëñûí áàéãàëü îð÷íû õàìãààëàõ 

ãàçðààñ öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àñóóäëûã çàñãèéí ãàçðûí 

“ýäèéí çàñãèéí áàéíãûí” áîäëîãîäîî îðóóëæ ºãºõ õ¿ñýëò òàâüñàí. 


Äýýä óäèðäëàãûí áàéãàëü îð÷èí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàë äýýð òàâüæ áàéãàà 

àìëàëò ºíäºð áºãººä äîëîî õîíîãèéí óäèðäëàãûí óóçàëòààð õýëýëöýõ àñóóäàëä 

ýð÷èì õ¿÷ áàòòàé îðæ áàéãàà. Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí íýã ñîíèðõîëòîé 

àñóóäàë áîë áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ã¿éöýòãýëèéã ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë, òîíîã 

òºõººðºìæèéí áýëòãýí íèéë¿¿ëýëòèéí òàëààñ íü àâ÷ ¿çýõ ÿâäàë þì. Æ/íü: Õóäàëäàæ 

àâñàí í¿¿ðñèéã àãóóëàõàä ºãºõèéí ºìíº øèíæë¿¿ëæ ÷àíàðûí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãààñ 

áàòàëãàà àâñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. ªºð íýã æèøýý áîë 2 æèëèéí áàòàëãààòàé âåíòèëÿòîð 

áîëîí õºäºëã¿¿ð¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õàìãèéí íààä çàõûí ñòàíäàðòûã õàíãàñàí 

áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä áýëòãýí íèéë¿¿ëýõ õýëòýñ õóäàëäàæ àâàõûíõàà ºìíº 

öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷, íàðèéí õýìæ¿¿ðèéí ãàçðààñ áàòàëãàà àâíà. 

Ñóðãàìæ: Áýëòãýí íèéë¿¿ëýõ àæèëëàãàà ÿâàãäàæ áàéõàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àñóóäëûã 

îðõèãäóóëàõã¿é áàéõ íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã öààøèä ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

128 


Shijiazhuang Iron and Steel Company ÕÕÊ (Õàð òºìºðëºã áà ãàí , Õÿòàä) 

Òóñ êîìïàíè þóíû ºìíº öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

àæëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý. ¯éëäâýðëýëèéí á¿õ õýëòýñò ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã çààäàã 

¿ç¿¿ëýëòèéã áóé áîëãîõ. ¯¿íèé çýðýãöýý ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýñýí, àëäàãäàë ãàðãàñàí 

òîõèîëäîëä øàãíàõ, òîðãîõ àðãà õýìæýýã õîñëóóëàõ. Òóñ êîìïàíè, àæèëëàãñàääàà öýâýð 

¿éëäâýðëýë áîë êîìïàíèé òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé ç¿éë ãýäãèéã õàðóóëàõûí òóëä 

õºäºëìºð õàìãààëëûí áîëîí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí õýëòýñòýé áàéãàà íü îíöëîã áàéíà. 

Ñóðãàìæ: Öýâýð ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òóñãàé õýëòýñò äàãíàí õàðèóöóóëñàí 

íü íèéò àæèëëàãñäàä òýðã¿¿í çýðãèéí à÷ õîëáîãäîëòîé ç¿éëèéí íýã þì. 



Òóñ êîìïàíè íü ISO 9000 ñòàíäàðòààð áàòëàãäñàí ÷àíàðûí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìòýé 

áºãººä êîìïàíè íü ýêñïîðòëîõ êîìïàíè ó÷ðààñ äýýä óäèðäëàãà íü ¿¿íä èõýýõýí à÷ 

õîëáîãäîë ºã÷ áàéíà. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä ãîëäóó ISO 9000 ñòàíäàðòààð áàòëàãäñàí ÷àíàðûí 

ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìòýé áàéõûã øààðääàã. Ãýõäýý ISO-èéí ãýð÷èëãýý íü òýð á¿ð áàéãàëü 

îð÷íû ã¿éöýòãýë ñàéí áàéíà ãýñýí áàòàëãàà áèø. Èéìä òóñ êîìïàíè îäîî õýðýãëýæ 

áàéãàà àðãà÷ëàë áîëîí ñèñòåì ãýõýýñýý èë¿¿ áàéãàëü îð÷íû òàëûí àæëàà ñàéæðóóëàõàä 

àíõààðàõ õýðýãòýé áîëæ áàéíà. ¯¿íèé çýðýãöýý áàéãàëü îð÷íûã ýð¿¿ë ìýíä õºäºëìºð 

õàìãààëàëòàé õîëáîæ ºãºõºä ãîë àíõààðëàà õàíäóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. Ýíý 

¿éëäâýð îêñàëèê õ¿÷èë ¿éëäâýðëýäýã ó÷ðààñ äýýðõ õî¸ð àñóóäàëòàé ñàëøã¿é õîëáîîòîé 


Ñóðãàìæ: Êîìïàíèóä áàòëàãäñàí ISO ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìýýñ ãàäíà áàéãàëü îð÷íû 

áîäèò ã¿éöýòãýëèéã ñàéæðóóëàõàä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. 

Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí ýõ ¿¿ñâýðèéí ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëæ 



Ýíý êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíò áîëîí äîîðõ ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä (õýä õýä íü 

GERIAP òºñëèéí ºìíº áàéñàí) äýâøèëòýé áàéãàà áà öààøèä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

¿ðãýëæë¿¿ëýí ñàéæðóóëàõ äàðààõ ç¿éëñèéã òºëºâëººä áàéíà. ¯¿íä: 

×àíàð, áàéãàëü îð÷èí áà ýð÷èì õ¿÷íèé áîäëîãî, 

2010 îí õ¿ðòýë æèë òóòàìä ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí õýðýãëýýã 1 õóâèàð áóóðóóëàõ 

çîðèëò òàâèõ, 

Ãàäíû ÿìàð íýã òóñëàëöààã¿éãýýð 2004 îí õ¿ðòýë 22 øèíý õóâèëáàðûã îëæ 

 

õýðýãæ¿¿ëýõ, 

Õýëòýñ áîëãîíä æèæèã áàãèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðóóäûã îëæ õýðýãæ¿¿ëýõ 

¿¿ðýãòýéãýýð áàéãóóëæ çîðèóä ñóðãàñàí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåðò õàðèóöóóëàõ. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíò áîäëîãî, ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæåð, çîðèëò áà àæëûí 

õýñýã ã.ì. îëîí àñóóäëûã õàìàðâàë ñàéæðàëò òàñðàëòã¿é ÿâàãäàõ áîëîëöîî íýýãäýíý. 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ¿íýëãýý õèéñíýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ, ¿ð ä¿íãèéí ìºíãºí èëýðõèéëëèéã ãàðãàñàí. Òóñ êîìïàíè 

äîîðõ àëõìóóäûã ìºðäñºíººð ýíý àðãà÷ëàëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýõýýð òºëºâëºæ 

áàéíà. ¯¿íä: 

ªðãºòãºëèéíõºº õºòºëáºðò ýð÷èì õ¿÷íèé ñòðàòåãèéí îðóóëàõ áà ¿éëäâýðèéí ÷àäëûã 

ºðãºòãºñíººð øèíý ¿íýëãýý õèéõ, 

Á¿òýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä õèìèéí ïðîöåññèéã õàìãèéí çîõèñòîé áîëãîõûã 

 

õè÷ýýõ, 

Óóð áîëîí öàõèëãààíûõàà õýðýãöýýíä çîðèóëæ õîñëîí ¿éëäâýðëýë õýðýãæ¿¿ëýõ 

áîëîìæèéã ñóäëàõ. 

Ñóðãàìæ: Aëèâàà êîìïàíèä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèãòàé àðãà÷ëàëûã áàéíãà àøèãëàõûí 

òóëä ýõíèéõýý ¿íýëãýýã àìæèëòòàé õèéâýë àæëûí ñàéí ýõëýë áîëäîã. 


129


IÒC ÕÕÊ PSPD (Öààñ, Ýíýòõýã) 

Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèéí õýðýãëýýãýý æèëä íýã õóâèàð áóóðóóëàõ çîðèëãî 

òàâüñàí áºãººä ãýìòýë èëð¿¿ëýõ, õýðýâ ÿìàð íýãýí ç¿éë áóðóóäâàë äîõèî ºãºõ, çàðäàë 

áà õýìíýëòèéã òîäîðõîéëîõ, ýõ ¿¿ñâýðèéí àøèãëàëòûí õàíäëàãàä ä¿í øèíæèëãýý 

õèéõ çýðýã ºãºãäë¿¿äèéã ñ¿ëæýýíä øèíæèëæ ¿çýõýä øààðäëàãàòàé ïðîãðàìì õàíãàìæ 

ñóóðèëóóëàõààð òºëºâëºæ áàéíà. Ýíý ñèñòåì íü õýëòýñ á¿ðèéí æèëèéí ýð÷èì õ¿÷, 

ìàòåðèàëûí õýðýãëýýíèé äààëãàâàð áîëîâñðóóëàõ çîðèóëàëòòàé þì. 

Ñóðãàìæ: ïðîãðàìì õàíãàìæòàé áîëîõ íü òóõàéí êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèéõýý õýðýãëýýã 

èë¿¿ ñàéí ñóäëàõ ñàéí àðãà áàéæ áîëíî. 


Àðãà÷ëàëûã îëîõ ýõíèé ¿å øàòûí äàðààãààð òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí áîëîí 

öýâýð ¿éëäâýðëýëèéã ãàäíûí ÿìàð íýã áàéãóóëëàãûí òóñëàëöààã¿éãýýð ¿ðãýëæë¿¿ëýí 

õýðýãæ¿¿ëæ áàéñàí. Àíõíû ¿íýëãýýã ãàäíû ìýðãýæèëí¿¿äòýé õàìòðàí õèéæ ¿íýëãýýíèé 

áàã 18 îð÷èì õóâèëáàðûã îëñîí. Ò¿¿íýýñ õîéø òóñ áàã 26 õóâèëáàð øèíýýð îëæ 

õýðýãæ¿¿ëñýí. Ñàíõ¿¿ãèéí õ¿íäðýëýýñ øàëòãààëàí ýõíèé ¿å øàòàíä äýýä óäèðäëàãûí 

òàòãàëçñàí õóâèëáàðààñ çàðèìûã íü ¿íýëãýýíèé áàã äàõèí ¿íýëæ õýðýãæ¿¿ëñýí. ¯¿íèé 

ãîë øàëòãààí íü òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí õýäõýí ñèñòåìòýé áàéñàí ÷ 

ãýñýí àæèëëàãñäûã ìàø ñàéí óðàìøóóëàõûí çýðýãöýý äýýä óäèðäëàãà íü àæèëëàãñàääàà 

ºíäºð èòãýë õ¿ëýýëãýäýãò áàéñàí. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãà àæèëëàãñäàà óðàìøóóëæ èòãýë õ¿ëýýëãýäýã íü ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã áàéíãà ñàéæðóóëàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéâ 


Tóñ êîìïàíè îëñîí àìæèëòàíäàà èõýýõýí óðàì çîðèãòîé áàéãàà áºãººä äýýä óäèðäëàãà 

áàãèéí àæèëëàãààã ýíý ÷èãýýð íü õýâèéí áàéëãàõûã õ¿ñ÷ áàéíà. 2004 îíû ÿâöàä êîìïàíè 

äîîðõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã ñàíàà÷èëñàí. ¯¿íä: 

- ¯éëäâýðèéí ÿíç á¿ðèéí ïðîöåññò õýðýãëýãäýõ ýð÷èì õ¿÷èéã òîãòìîë õÿíàõ, 

- Õàòààëãà, çóóõ áà ¿éëäâýðèéí ãýðýëò¿¿ëýã, 

- Çóóõíû á¿òýýìæèéã õàìãèéí èõ áàéëãàõ ¿éëäâýðëýëèéã çîõèñòîé áîëãîæ ãàëûí 

õîòëûí øèíãýí ò¿ëøíèé õýðýãëýý áîëîí çóóõíû òýæýýëèéã áóóðóóëàõ, 

- Tóñ êîìïàíè ISO 14001 ñòàíäàðòûí äàãóó áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìòýé 

áîëîõ, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã êîìïàíèé ò¿âøèíä õ¿ðòýë áóóðóóëàõààð òºëºâëºæ 

áàéíà. Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìä çààñàí õýìæýýíä õ¿ðòýë õ¿ëýìæèéí 

õèéí õýìæýýã áóóðóóëàõ áà áóñàä áàéãàëü îð÷íû çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

çîðèóëàëòààð òóñ àðãà÷ëàëûã àøèãëàíà. 

Ñóðãàìæ: Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí áàòëàãäñàí ñèñòåì áàéãóóëñàí íü êîìïàíèé 

ò¿âøèíä ýð÷èì õ¿÷èéã ñèñòåìòýé àâ÷ ¿çýõ íèëýýä ñàéí ñàíàà÷ëàãà þì. 


¯éëäâýð íü õºãæèæ áàéãàà îðíû òîìîîõîí ¿éëäâýð ó÷ðààñ òóñ êîìïàíè õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ òàëààð áóñäûãàà ìàíëàéëæ áàéãàà. Ýíý êîìïàíè ÖÕÌ-èéí 

òºñë¿¿äýä îðîëöîõûã õ¿ñ÷ áàéãàà þì. ÖÕÌ-ä áîëîëöîîòîé òºñë¿¿äèéã îëæ õýðýãæ¿¿ëæ 

áàéíà. Òóñ êîìïàíè îäîî äýëõèéí áàíê áîëîí, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ çýýë 

àâàõ áîëîëöîîòîé õýä õýäýí ¿éëäâýðæñýí îðîíòîé õýëýëöýý õèéæ áàéíà. Ýíý íü CO 2 

-èéí 

¿íäñýí øóãàì áîëîí ñàíàë áîëãîæ áóé òºñë¿¿äýýð õ¿ëýìæèéí õèéã áóóðóóëàõ õýìæýýã 

òîõèðîëöîõ çîðèëãîòîé þì. 

Ñóðãàìæ: ÖÕÌ áîë õºãæèæ áóé îðíóóäûí òîìîîõîí êîìïàíèóäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõ çàìààð öààøèä Êèîòîãèéí ïðîòîêîëûí äàãóó õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

áóóðóóëàõ ÷óõàë õýðýãë¿¿ð þì. 


GERIAP òºñëèéí äàðàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë òîãòìîëæèæ 

äýýä óäèðäëàãà 2005 îíû 1-ð ñàðä ìåíåæìåíòèéí õÿíàëòûí ñèñòåìäýý õî¸ð øèíý 

¿ç¿¿ëýëò íýìñýí áºãººä ýäãýýðèéã óäèðäëàãàäàà ñàð á¿ðèéí òàéëàíä ãàðãàæ ºãíº. 

130 


Îðëóóëàõ ò¿ëøíèé õàðüöàà (AFR) íü êîìïàíèé ¿éëäâýðèéí íèéò ò¿ëøèíä îðëóóëàõ 

ò¿ëøíèé ýçëýõ õóâü õýìæýý þì. 

Öàðóóö öåìåíòèéí õàðüöàà íü ¿éëäâýðëýñýí öåìåíò äîòîð àãóóëàãäàæ áàéãàà 

öàðóóöûí õýìæýý þì. Ýíý íü öàðóóöûí õýìæýýã ººð îðëîõ áîäèñîîð ñîëüæ öåìåíò 

¿éëäâýðëýõ çàðäàë áîëîí (øîõîéí ÷óëóóã øàòààõàä ÿëãàðàõ CO 2 

) õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ çîðèëãîòîé þì. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãàä ñàð òóòàìä ãàðãàæ ºãºõ òàéëàíä ýð÷èì õ¿÷ áîëîí õ¿ëýìæèéí 

õèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã îðóóëñíààð ýð÷èì õ¿÷ áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéòýé õîëáîãäîí ãàð÷ 

áîëîõ àðãà õýìæýýã óðüä÷èëàí àâ÷ áîëíî. 


Pindo Deli Pulp and Paper (Öààñ, Èíäîíåç) 

Äýýä óäèðäëàãà íü êîìïàíèà ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàé áàéëãàõûí òóëä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéã èõýýõýí óë ñóóðüòàé àâ÷ ¿çýæ áàéíà. Ýíý ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéí òóëä òýä ñàðûí ýð÷èì 

õ¿÷íèé çàðäëûã 5,5 ñàÿ àì. äîëëàðààñ 4 ñàÿ àì. äîëëîð áîëòîë áóóðóóëàõ çîðèëò òàâüñàí. 

¯¿ãýýð ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ íèëýýä õýäýí àðãà õýìæýý îëæ õýðýãæ¿¿ëýõýýð òºëºâëºñºí 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý áîëîí çàðäëûã áóóðóóëàõààð äýâø¿¿ëñýí çîðèëòîîð 

êîìïàíè ÷óõàì õààøàà ÿâæ áàéãààã óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñäàä îéëãóóëàõ àðãà õýìæýý 

àâ÷ áàéíà. Ýíý íü àæèëëàãñäàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæèëä àíõààðëàà 

õàíäóóëàõàä ÷èãëýãäýæ áàéíà. 

PT Kðàkatau (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Èíäîíåç) 

Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã “Äýëõèéí çýðýãëýëòýé ãàíãèéí êîìïàíè áîëîõ” ¿çýë 

áàðèìòëàëûí íýã ñàëøã¿é õýñýã ãýæ ¿çäýã. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã íü îíöãîé àìæèëò ãàðãàõ ãýñýí àëñûã õàðñàí áîäëîãîòîé 

ãîëäóó íèéöäýã. 


¯íýëãýý õèéõýä ¿éëäâýðëýëèéí çºâõºí íýã øóãàìàí äýýð àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëñýí. 

¯éëäâýðëýëèéí ººð øóãàìàíä õýä õýäýí ººð õóâèëáàðûã àøèãëàæ áîëîõ áºãººä 

¿éëäâýðëýëèéí ýõíèé äàìæëàãàä ¿ð ä¿í íü íîòëîãäîõ ó÷èð öàã õóãàöàà èõ çàðöóóëäàãã¿é 

ãîë òºëºâ õîîðîíäîî òºñòýé áàéäàã. 

Ñóðãàìæ: ¯éëäâýðëýëèéí íýã äàìæëàãà äýýð õóâèëáàðóóäûã äàâòàí õýðýãæ¿¿ëñíýýð 

õóðäàí áºãººä èõ õýìæýýíèé ñàéæðàëò ãàðäàã. 


Òóñ êîìïàíè ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûã òàë á¿ðýýñ íü òóõàéëáàë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëæ àøãàà íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëò äýâø¿¿ëñýí. Á¿õ àæèë÷äàä ãàðûí àâëàãà ºãñºí 

áºãººä ¿¿íäýý çîðèëòîî òàéëáàðëàíà. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæèëëàãààã ïðîãðàìì÷èëæ áîëîõ þì. 

¯éëäâýðëýëèéí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí àøãèéã òîãòîîõ áà ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëò 

öààøèä ýíý ÷èãýýðýý ÿâàãäàõ áîëîëöîî íýìýãäýíý. 

PT Såmån Padang (Öåìåíò, Èíäîíåç) 

Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä öåìåíòèéí òýýðýì, Èíäàðóíã II 

¿éëäâýðèéí çóóõûã îíîâ÷òîé áîëãîõ, Èíäàðóíã III ¿éëäâýðèéí ìåõàíèê äàìæëàãûã ñîëèõ, 

Èíäàðóíã III ¿éëäâýðèéí öåìåíòèéí òýýðìèéã ñàéæðóóëàõ çýðãýýð èõ àæèë õèéñýí. Ýíý íü 

äýýä óäèðäëàãûí àìëàñàí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõ àæèë áîäèò 

ç¿éë áîëæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. GERIAP òºñºë ýõýëñíýýñ õîéø õýðýãæèæ áàéãàà íýã 

áîäèòîé àðãà õýìæýý áîë áàã á¿ðä¿¿ëæ ò¿¿íèé ¿¿ðýã õàðèóöëàãûí õóâààðèéã ãàðãàæ ºãºõ 

ÿâäàë þì. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä äýýðõ 4 ¿éëäâýðò òåõíèêèéí 

àñóóäëûã õýëýëöýõèéí òóëä òîãòñîí õóãàöààíä õóðàë çîõèîí áàéãóóëæ òºñºë òóñ á¿ðèéí 

ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã á¿ðòãýõ, ýð÷èì õ¿÷ áà áàéãàëü îð÷èíòîé õîëáîîòîéãîîð îëæ 

òîäðóóëñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ àðãà õýìæýý àâàõ. 


131


Ñóðãàìæ: Óðüä íü õýðýãæèæ áàéñàí ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºñë¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøèã ñàéæðàõ àðãà õýìæýý ¿ðãýëæëýí ñàéæèð÷ áàéãàà íü òóñ êîìïàíè ýíý àæèëä òóí 

áóóðü ñóóðüòàé õàíäàæ áàéãààãèéí íîòîëãîî áîëæ áàéíà. 

Puyal Vinyl (Õèìè, Ôèëèïïèí) 

GERIAP òºñºë õýðýãæèæ ýõýëñíýýñ õîéø êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé õóâüä ¿ð àøèãòàé, 

áàéãàëü îð÷èíä ñºðºã íºëººã¿é áàéãàà ãýæ õýëýâ. Òóñ êîìïàíè îäîî õºíäëºíãèéí 

ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéäýã ÷àäâàðûã ìýääýã áîëñîí. Õàðèí äýýä 

óäèðäëàãà òýäíýýñ çàðèì òîíîã òºõººðºìæèéí öàõèëãààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õýìæèõ áîëîí 

çóóõàíäàà îðëîõ ò¿ëø õýðýãëýõýä òóñëàõûã òýäíýýñ õ¿ñäýã. 

Ñóðãàìæ: Ãàäíû ìýðãýæèëòí¿¿ä íü õýìæèëò õèéõ çýðãýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã óäààí 

õóãàöààíä ñàéæðóóëàõàä êîìïàíèóäàä òóñëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 

Solis Cement Corpotation (Öåìåíò, Ôèëèïïèí) 

GERIAP òºñëººñ õîéø òóñ êîìïàíèé àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã íü ººð÷ëºãäºæ 

ãýðýëò¿¿ëãèéí òîíîã òºõººðºìæ, àãààðûí êîìïðåññîð áîëñîí áà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý 

õèéæ ñàéæðóóëàõ àðãóóäûã îëñîí. 

Ñóðãàìæ: Òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàëò õèéæ áàéõûí òóëä àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãýý ººð 

ººð áîëãîæ õóó÷èí àðãà÷ëàëàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî. 

Steel Asia (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Ôèëèïïèí) 

Òóñ êîìïàíè óðüä íü õýðýãëýãäýæ áàéñàí äîîðõ ñàíàà÷ëàãóóäûã àøèãëàí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãàà áàéíãà äýýøë¿¿ëíý. ¯¿íä: 

Á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõ õºòºëáºð íü øàòàõóóí õýìíýõ, ºðòºã çàðäëûã áóóðóóëàõàä 

÷èãëýãääýã. Ýíý àæëûã ¿éëäâýðèéí àæèëëàãñàä õèéõ áºãººä òýäíèé ãàðãàñàí ñàíàà, 

ñàíàà÷ëàãûã ìºíãººð óðàìøóóëäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí õîðîî íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õºòºëáºð ¿ðãýëæèëæ 

 

áóé ýñýõýä õÿíàëò òàâüäàã. 

Íýãäñýí ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí ãýð÷èëãýý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìä á¿ðýí íýãäýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òîãòâîðòîé ñàéæðóóëàõûí òóëä ¿ðãýëæ øèíý ñàíàà÷ëàãà 

ãàðãààä áàéõ øààðäëàãàã¿é. 


Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àæëûã ¯éëäâýðëýã÷èéí ã¿éöýòãýëèéí õÿíàëòûí 

(¯ÃÕ) õ¿ðýýíä ¿ðãýëæë¿¿ëæ áàéãàà áºãººä ¿¿íèéãýý äýëõèéí ºíöºã áóëàí á¿ðò áàéäàã 

Õîëöèìèéí á¿õ ¿éëäâýðò íýâòð¿¿ëæ áàéíà. ¯ÃÕ-ûí çîðèëãî: 

Äóëààí, öàõèëãààíû ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íèéã áóóðóóëàõ, øàòàõóóíû îðöûã õàìãèéí áàãà 

áîëãîõ, AFR àøèãëàõ, ìàòåðèàë õóäàëäàæ àâàõ, öàðóóöûã ýðäýñò á¿ðýëäýõ¿¿íýýð 

ñîëèõ. 

Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé ìàòåðèàë, òóñëàí ã¿éöýòãýã÷èéí áóþó ãóðàâäàã÷ òàëûí 

¿éë÷èëãýýíýýñ á¿ðäñýí òîãòìîë çàðäëûã áóóðóóëàõ. 

 

 

Äàðààãèéí õî¸ð æèëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã õÿíàæ, òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë ºãºõ. 

Òîíîã òºõººðºìæèéí à.¿.ê-èéã ñàéæðóóëæ, á¿òýýãäýõ¿¿íä öàðóóöûí ýçëýõ õóâèéã 

õàìãèéí çîõèñòîé áîëãîæ ¿éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë àøèãëàëòûã õàìãèéí äýýä 

ò¿âøèíä õ¿ðãýõ. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã áàéíãà äýýøë¿¿ëýõ àæèë íü ¿éëäâýðèéí ã¿éöýòãýëèéã 

ñàéæðóóëàõ õ¿÷èí ÷àðìàéëòûí õ¿ðýýíä õèéãäýæ áîëíî. 

United Pulp and Paper Company, UPPC (Öààñ áà öààñíû çóòàí, Ôèëèïïèí) 

Tóñ êîìïàíè á¿õ õýñãèéíõýý óñ, óóð, õèìèéí áîäèñ áîëîí áóñàä ìàòåðèàëä õýìíýëòèéí 

çîðèëò áóé áîëãîñîí. Ýäãýýð çîðèëòîî õàíãàí áèåë¿¿ëýõèéí òóëä GERIAP òºñëººñ õîéø 

ýð÷èì õ¿÷, ýõ ¿¿ñâýðèéí ¿ð àøãèéí øèíý øèíý òºñë¿¿äèéã ñàíàà÷èëñàí. 

132 


Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãààñ òîãòîîñîí çîðèëò íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 

áîëîìæóóäûã áîäèòîéãîîð óðàìøóóëæ áîëíî. 

Associated Motor Ways, AMW (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

Òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã áàéíãà äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä õýä õýäýí ñàíàà÷ëàãà 

ãàðãàñàí. Ýäãýýðýýñ çàðèìûã íü äóðüäâàë: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòýä àíõààðëàà õàíäóóëàõûí òóë òºñºë áîëîí õºãæëèéí 

èíæåíåðèéã òîìèëîõ, 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîëîí ¿íýëãýýíèé òàëààð ¿éëäâýðèéí àæèë÷äàä ºãºõ 

ìýäýýëëèéã íýìýãä¿¿ëýõ, 

Øðè-Ëàíêà óëñûí òºðèéí äýýä áàéãóóëëàãóóäààñ çîõèîí áàéãóóëñàí öýâýð 

¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí óóëçàëòàíä äýýä óäèðäëàãà îðîëöîæ 

ãîë ìýäýãäëýý õèéõ. 

Öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 10 ºäðèéí ñóðãàëòûí ÿâöàä õèéõ 

ãýðýý íü ¿ç¿¿ëýõ òºëºâëºãºº áàéõ þì. 


CHICO (Õàð òºìºðëºã áà ãàí, Øðè Ëàíê) 

Êîìïàíèé áàã ìàø ºíäºð óðàì çîðèãòîé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðýõýä 

èõýýõýí ç¿éë õèéñýí. Ãýõäýý õ¿ì¿¿ñýýð øèíý ñàíàà ãàðãóóëàõ àëáàí ¸ñíû õºòºëáºð 

áàéõã¿é áàéñàí ó÷ðààñ àæëûí ýð÷ õ¿÷ ñóëàðñàí. ¯¿íèé çýðýãöýý çàñãèéí ãàçðûí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íäýñíèé áîäëîãî áàéõã¿é áàéñíààñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëýõ 

òàëààð çàñãèéí ãàçðààñàà øàõàëòã¿é áàéñàí. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûã óðàìøóóëàõ õºòºëáºð ìºí çàñãèéí ãàçðààñ ãàäíààñ ¿ç¿¿ëýõ 

øàõàëò õî¸ð àëèâàà êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõàä ìàø ÷óõàë 

¿¿ðýãòýé. 


Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãººã Õîëêèì ëàíêà òºñëèéí ýõýíä áîëîâñðóóëñàí 

áîëîâ÷ ISO 14001-ýýð áàòëàãäñàí áàéíà. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òîãòâîðòîé 

ñàéæðóóëàõàä äýìæëýã áîëñîí þì. ¯¿íèé çýðýãöýý ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õºòºëáºð 

¿éëäâýðëýãèéí ã¿éöýòãýëèéí õÿíàëòûí õ¿ðýýíä äýëõèéí á¿õ ºíöºã áóëàíä áàéãàà 

Õîëêèìèéí ¿éëäâýð¿¿äýä ¿ðãýëæëýí ÿâàãäàíà (Õîëáîîíû öåìåíòèéã ¿ç). 

Ñóðãàìæ: Áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì íü òóõàéí êîìïàíèé ºäºð òóòìûí ¿éë 

àæèëëàãààíä öåìåíòèéí ¿éëäâýðëýëèéã ýð÷èì õ¿÷íèé òàëààñ ¿ð àøèãòàé áàéëãàõàä 

äýìæëýã áîëíî. 

Ëàíêà òèëåñ ÕÕÊ (Øàâàð ýäëýë, Øðè Ëàíê) 

GERIAP òºñëèéí õ¿ðýýíä õýðýãëýãäñýí àðãà÷ëàëûã á¿õ ¿å øàòûã áàðèìòàëæ 

õóâèëáàðóóäàà õýðýãæ¿¿ëñíýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã öààøèä ñàéæðóóëíà ãýñýí èòãýë 

¿íýìøëèéã óäèðäëàãàä ºãíº. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãà öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã öààøèä 

ýíý õýâýýð íü ¿ðãýëæë¿¿ëæ áîëîõ þì áàéíà ãýñýí ìýäýãäýë õèéõýä ¿ç¿¿ëýõ òºñë¿¿ä 

òóñàëíà. 


Òóñ êîìïàíèä õýðýãëýæ áàéãàà áàéãàëü îð÷íû áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

ñèñòåìã¿é áàéñàí ó÷ðààñ GERIAP òºñëèéã ýõëýõýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã áîëîí öýâýð 

¿éëäâýðëýëèéí òàëààð ìýäëýã ìóóòàé áàéñàí. GERIAP òºñëèéí õýðýãæèëòýýð êîìïàíèé 

óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí à÷ õîëáîãäëûã íèëýýä óäààí 

îéëãîæ ýõýëñýí íü ãàéõàë òºð¿¿ëæ áàéëàà. Tóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ¿éë 

àæèëëàãààã äîîðõ áàéäëààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëñýí. ¯¿íä: 

Êîìïàíèé óäèðäëàãà çàðäàëã¿é áóþó áàãà çàðäàëòàé õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

çºâøººðºë ºã÷ áàéñàí áàéíà. 


133


 

 

2004 îíä îïåðàòîðóóä, ¿éëäâýðèéí äààìëóóä GERIAP òºñëèéí çºâëºõ¿¿ä, 

õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí Òàìèëä çîõèîí áàéãóóëñàí àæëûí áàéðíû èæ 

á¿ðýí ñóðãàëòàíä õàìðàãäàæ êîìïàíèé òóõàéí ¿åèéí áàéð ñóóðèéí òàëààð îéëãîö 

ñàéòàé áîëæ àâñàí. Ýíý ñåìèíàð íü öýâýð ¿éëäâýðëýëä òóëãóóðëàí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 6 ¿å øàòòàé àðãà÷ëàëä ãîë àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ áàéñàí. 

Îðîëöîã÷äûã 3 ãðóïïýä õóâààæ òóñ á¿ðä íü öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àæëûí äààëãàâàð ºã÷ àæèëëóóëñàí. Çàðèì ¿åä óëñûí 

äýýä áàéãóóëàãóóäààñ ýíý 3 ãðóïïò äààëãàâàð ºã÷ áàéñàí. Çºâëºõ¿¿ä ¿éëäâýð 

äýýð õýäýí ñàðûí äàðàà î÷èæ ¿çýõýä àæèë÷äûí õîëáîîã óäèðääàã ãðóïïèéí íýã 

àæèëòàí ñóðãàëòàä ñýòãýë õàíàìæòàé áàéãààãàà èëýðõèéëæ öààøèä õóâèëáàðóóäûã 

õýðýãæ¿¿ëýõýä ãàðàõ ¿ð ä¿íã òàéëáàðëàâ. 

Çàñãèéí ãàçðààñ óëñûí ¿éëäâýðèéí ãàçðûã ðåôîðìûí õîðîîíû ñàíàà÷ëàãûí äàãóó 

êîìïàíèä îðîõ õóâèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí òîîöñîí õýìæýý íü õóâèëáàðûã äóíä 

áóþó èõ õºðºíãº îðóóëàëòòàé áîëãîõîä äºõºìòýé áàéãàà áà äýýä óäèðäëàãà ººðò 

õÿëáàð áàéõ õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ ñîíèðõîëòîé áàéãàà þì. 


Äýýä óäèðäëàãà íü ÿëàíãóÿà ýð÷èì õ¿÷íèé çàðäàë áîëîí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

áóóðóóëàõ, ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõýýð õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðóóäàä 

ñýòãýë õàíàìæòàé áàéâ. ¯éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà óëàì ¿ð àøèãòàé áîëñîíä õàìàã 

ó÷èð áàéãàà þì. Ýíý íü òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã 

áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí íýãýí àäèë õºø¿¿ðýã áîëãîí õýðýãëñýíèé ä¿íä 

ãàðñàí àìæèëò þì. 

Ñóðãàìæ: Õýðýâ õóâèëáàðóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèëëàãàà àìæèëòòàé ÿâàãäàæ áàéãàà áîë 

òóõàéí êîìïàíè öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõ 

¿íäýñëýëòýé áîëñîí áàéíà. 


Òóñ êîìïàíè öàõèëãààí íóìàí çóóõíû á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëæ öàõèëãààíû õýðýãëýýã 

áóóðóóëàõàä àæèëëàãñäàà óðèàëàí äàé÷ëàõ õºòºëáºðèéã äîîðõ õ¿ñíýãòýíä ¿ç¿¿ëñíèé 

äàãóó õýðýãæ¿¿ëñýí. Ñàðûí õýìíýñýí çàðäëààñ õýìíýëò ãàðãàõàä øóóä áîëîí øóóä áóñ 

îðîëöñîí àæèëëàãñäàà óðàìøóóëæ ñàðûí öàëèí äýýð íü íýìýãäýë îëãîñîí. ¯¿íèé ¿ð 

ä¿íä öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý ìýäýãäýõ¿éö áóóðñàí. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûã ìºíãºí øàãíàëààð óðàìøóóëàõ õºòºëáºð íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéã áàéíãà äýýøë¿¿ëýõ ¿ð ä¿íòýé àðãà õýðýãñýë þì. 

Öàõèëãààíû äýâøèëòýò ñõåì (100000 ò/ñàð): 

Ãàí õàéëóóëàõ 

öàõèëãààíû 

Äýâøèëòýò ñõåì 

õýðýãëýý 

(êÂò/ò ãàí) 

381 – 410 êÂò Äýâøèëòýò ñõåì 

Òºâøèí 2 

350 – 380 êÂò Äýâøèëòýò ñõåì 

Òºâøèí 1 

Õýìíýñýí öàõèëãààíû 

ºðòãèéí õóâü 

(400 êÂò/ò ãàí) 

Ñàðä ãàðàõ 

õýìíýëò ($) 

2,5 % 66000 

9 % 237600 

134 


¯éëäâýðëýëèéí äýâøèëòýò ñõåì: 


ïðîöåññ (%) 

Äýâøèëòýò ñõåì 

¯éëäâýðëýëèéã 

ñàéæðóóëñíààñ 

ãàðàõ õýìíýëò 

(¿éëäâýðëýëèéí 

90,7 0%) 

Ñàðä ãàðàõ õýìíýëò ($) 

90,0 – 91,9 Äýâøèëòýò ñõåì Òºâøèí 3 0,27 % 135000 




Öàõèëãààí íóìàí çóóõ (ÖÍÇ) áîëîí G-ãàíãèéí öàõèëãààíû õýðýãëýýã öààøèä áóóðóóëàõûí 

òóëä Òàéëàíäûí õàð òºìºðëºã, ãàíãèéí õ¿ðýýëýíòýé õàìòðàí àæèëëàæ öàõèëãààí 

ýð÷èì õ¿÷, ìàòåðèàë õýìíýõ øèéäâýð ãàðãàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ýíý õàìòûí 

àæèëëàãààãààð 

ÖÍÇ-íû öàõèëãààíû õýðýãëýýã òîíí òóòàìä 15 êÂòö-ààñ 20 êÂòö õ¿ðòýë áóóðóóëæ 

áîëîõ þì. ¯¿íýýñ ãàäíà G-ãàíãèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìèéí õîðîî íèéò 

¿éëäâýðèéíõýý öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã 20 êÂòö-ààð áóóðóóëàõ íàðèéâ÷èëñàí 

ñóäàëãààíû àæëûã ýõë¿¿ëñýí. 

Medigloves ÕÕÊ (Õèìèéí áîäèñ, Taéëàíä) 

Õÿòàä óëñàä õÿìä ýìíýëãèéí áýýëèé õèéäýã áîëñíîîñ õîéø ýìíýëãèéí áýýëèéí çàõ 

çýýë èõ ºðñºëäººíòýé áîëñîí. Èéìä òóñ êîìïàíè íü ºðñºëäººíä ¿ëäýõèéí òóëä ÷àäàõ 

á¿õíýý (á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõ, øèíý çàõ çýýë 

áóé áîëãîõ, ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûã áóóðóóëàõ, áîðëóóëàëòûí ¿íèéã áóóðóóëàõ çýðãýýð) 

õèéõ õýðýãòýé. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã ãýäýã íü ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûã áóóðóóëàõ íýã 

àðãà òóë êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëæ áîëîõ àðãà çàìûã ñóäëàõ, õàéõ 

àæëàà ¿ðãýëæë¿¿ëäýã. Êîìïàíèé àæèëëàãñàä áýýëèéíèé çàõ çýýë äýýð êîìïàíè áàéð 

ñóóðèà õýðõýí õàäãàëàõààñ òýäíèé àæëûí áàéð õàìààðíà ãýäãèéã îéëãîäîã ó÷ðààñ äýýä 

óäèðäëàãàäàà áîëîëöîîòîé á¿õ àðãààð òóñàëäàã. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã ãýäýã íü ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûã áóóðóóëàõ íýã àðãà 

ó÷ðààñ êîìïàíèé ºðñºëäºõ ÷àäâàðò ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. 


1999 îíû öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºñëººñ ãàðñàí îíöãîé ¿ð ä¿íãèéí à÷ààð òóñ êîìïàíè 

Âüåòíàìûí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºâä èõ èòãýë îëæ àâñàí. Èéìä òóñ êîìïàíè ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ººðºº ñàéæðóóëàõààð àìëààä áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ: Õºíäëºíãèéí ìýðãýæèëòýí òóñ êîìïàíèéã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºëºº ¿éë 

àæèëëàãàà ÿâóóëàõ àìëàëò ãàðãóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí òºñëèéí 

¿ð ä¿í íü òóñ êîìïàíè ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæèëä øóóäàð÷ îðîõîä ÷óõàë 

¿¿ðýãòýé ãýæ ¿çýæ áàéãàà þì. 


Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà íü áàéãàëü îð÷íû ã¿éöýòãýëýý ñàéæðóóëàõ øààðäëàãà áàéãàà 

ãýäýã òàëààð îéëãîìæòîé áîëñîí áºãººä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºëºº þó õèéæ ÷àäàõàà 

¿çýõýýð øèéäýýä áàéãàà þì. Ýð÷èì õ¿÷ áîëîí áàéãàëü îð÷íû òàëààð îëîí ò¿ìíèé äóíä 

òîìîîõîí ìàðãààí ÿâàãäàæ áàéãàà ó÷èð oëíû äóíä íýã õ¿íäýý ñàéæðóóëàõ õýðýãòýé. 

Ñóðãàìæ: Êîìïàíèóäûí äýýä óäèðäëàãà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õýðýãöýý 

áàéãààã ìýäýæ áàéäàã ó÷ðààñ îëîí íèéòèéí ñàíàà ñýòãýë áîëîí ìàðãààí íü àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõýä ýåðýã íºëººòýé. 


135



Tóñ êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí áàòëàãäñàí ISO 14001 ñèñòåìòýé ó÷èð 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õºòºëáºðèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõ áîëîëöîîòîé. Êîìïàíè ýð÷èì 

õ¿÷íèé õîëáîãäîëòîé õàðèóöëàãûã õóâààðèëñàí áîëîâ÷ ýíý íü ýð÷èì õ¿÷èíä ÷èãëýãäñýí 

êîìïàíèé ñî¸ë, äýýä óäèðäëàãûí äýìæëýã, ýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæèéí òàëûí ìýäýýëýë, 

àæèëëàãñäààð äýìæèãäñýí ñàíàë áîëîí õ¿ðýëöýõ¿éö õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé õàìò 

áèåëýëýý îëíî. Òºñëèéí ÿâöàä àæèëëàãñäûã ñàéí îðîëöñîí ãýæ ¿çñýí. Ãýõäýý èë¿¿ îëîí 

õ¿í ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëòºíä îðîëöîõ áîëîëöîîòîé áàéñàí. 

Åð íü õóó÷èí äàäëààñàà ñàëàõ õýðýãòýé áàéãàà þì. Ýð÷èì õ¿÷íèé ñàéí ìåíåæìåíòòýé 

áîëîõ áà àðâè÷ õÿìãà÷ áàéõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéãàà õýðýã. Èíãýõã¿é áîë äîòîîä 

ýñýðã¿¿öëýý äàâæ ãàð÷ ÷àäàõã¿éä õ¿ðíý. 

Ñóðãàìæ: Ýð÷èì õ¿÷íèé àëáàí ¸ñíû ººð÷ëºëò¿¿äèéã äàãàæ êîìïàíèé áàðèìòàëäàã 

çàð÷èì, äàäàë çóðøèëä ººð÷ëºëò ãàðíà. Àæëûí òàëáàðò áàéãàà àæèëëàãñäûã îðîëöóóëàõ 

íü òýä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ àæëûã ¿íýõýýð äýìæèæ áàéãààã áîäèòîîð 

õàðóóëíà. Äýýä óäèðäëàãûí äýìæëýã ýíý àæëûã àìæèëòàíä õ¿ðãýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

Hà Bac Fertilizer (Õèìè, Âüåòíàì) 

Òóñ êîìïàíè áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì õýðýãæ¿¿ëýõ àñóóäàë àâ÷ ¿çýæ áàéãàà 

áºãººä, ISO 14001 ñòàíäàðò áàòëóóëàõ ãýæ áàéíà. Ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäëûã êîìïàíè õýðõýí 

àâ÷ ¿çýæ áàéãàà òàëààð áàãèéí ìýäëýã ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Áàãèéí àæèë íü ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õóâèëáàð áîëîí ýíý òàëààð äýýä óäèðäëàãàä ìýäýýëýõ 

àæëûã õàðèóöíà. Äýýä óäèðäëàãà íü ýíý àæëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõýä áýëòãýãäñýí áàéõ 

øààðäëàãàòàé. 

Ñóðãàìæ: Àæèëëàãñäûí ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäàëä á¿òýýë÷ýýð õàíäàæ áàéãàà íü äýýä 

óäèðäëàãàä ýíý àæëàà öààøèä ¿ðãýëæë¿¿ëýõ íü ç¿éòýé ãýñýí îéëãîëò ºãºõºä ìàø ÷óõàë 

¿¿ðýãòýé áàéíà. 


Äýýä óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñäûí ç¿ãýýñ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã òîãòâîðòîé 

ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð àðãà õýìæýý àâñààð áàéíà. Äýýä óäèðäëàãà ìàòåðèàë áîëîí 

ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã çîõèöóóëàõ øèíý ä¿ðýì ãàðãàñàí. Äóíä ò¿âøíèé óäèðäëàãà 

áîëîí àæèëëàãñàä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí øèíý øèíý õóâèëáàðóóäûã îëîõ òàëààð 

ñàíàà÷ëàãà ãàðãàñààð áàéãàà áºãººä GERIAP òºñëèéí õ¿ðýýíä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

òàëä àíõààðàë äýýøèëñýí. Ìºí äýýä óäèðäëàãà ÷ íèëýýä èõ ç¿éëèéã àìëàñàí. 

Ñóðãàìæ: Äýýä óäèðäëàãà áîëîí àæèëëàãñäûí ò¿âøèíä àâ÷ áàéãàà àðãà õýìæýý íü ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîòîé áàéäàã. Äýýä 

óäèðäëàãà áîëîí õîëáîãäîõ àæèëëàãñàä õóâèëáàðóóäûí òºëºâëºëò, õýðýãæ¿¿ëýëòýä 

èäýâõòýé îðîëöîõ íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 


Òóõàéí êîìïàíèä õýä õýäýí õóâèëáàð àìæèëòòàé õýðýãæñýí ÷ äýýä óäèðäëàãà íü 

öààøäàà ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºñëèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýõã¿é ãýæ øèéäñýí áàéíà. Ýíý íü 

øèíý ¿éëäâýð áàðèãäàæ áàéãààãààñ øàëòãààëñàí áàéíà. Õóãàöàà áàðàã áàéõã¿é ó÷èð 

áýëýí áàéãàà ýõ ¿¿ñâýðèéí àøèãëàëòàíä íèëýýä èõ äàðàìò ó÷èð÷ áàéíà. ªºðººð õýëáýë 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ÷óõàë áèø ãýæ ¿çñýíäýý ãîë íü áèø õàðèí øèíý ¿éëäâýðò èë¿¿ 

à÷ õîëáîãäîë ºã÷ áàéãààä õàìàã ó÷èð íü áàéíà. Ýíý íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àñóóäëûã 

áóñàä á¿õ áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ øààðäëàãàòàé ãýäãèéã 

õàðóóëæ áàéíà. 

Ñóðãàìæ1: Çàðèìäàà ¿éëäâýðèéí ºðãºòãºë ãýõ ìýò òîìîîõîí àæèë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

òºñëèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä ñààä áîëäîã òàë áàñ áèé. Òîì àæèëä ìàø îëîí àæèëëàãñàä 

øààðäàãääàã òóë ººð àæèëä õ¿í õóâààðèëàõûí àðãàã¿é áîëäîãò õàìàã ó÷èð áàéãàà þì. 

Ñóðãàìæ2: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí àæèëëàãààã êîìïàíèé ºäºð òóòìûí ìåíåæìåíòèéí 

ñàëøã¿é õýñýã áîëãîõûí òóëä ò¿¿íèéã á¿õ áèçíåñòýé óÿëäóóëàí çîõèöóóëæíýãòãýõõýðýãòý 

é. ¯¿íèéã ñàëàíãàä ç¿éë ãýæ ¿çýæ õýðõýâ÷ áîëîõã¿é. 

136 


Ñàíàìæ àâóóøòàé áóñàä ç¿éëñ: 

Àøèãòàé áîëîìæèéã àëäàõã¿é áàéõûí òóëä ýð÷èì õ¿÷íèé øèíý ¿íýëãýýíä 

çîðèóëàãäñàí ñàíàëûã àëü áîëîõ õóðäàí áîëîâñðóóëàõ õýðýãòýé. Äýýä óäèðäëàãàòàé 

õèéñýí ¿íýëãýýíèé óóëçàëò (Çîðèëò 5b) äýýð òîõèðîëöñîí ãîë ãîë ç¿éë¿¿äèéã îðóóëàõ 


Ýð÷èì õ¿÷èéã êîìïàíèé áóñàä ¿éë àæèëëàãààòàé íýãòãýõèéí òóëä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí àðãà÷ëàëûí õî¸ð äàõü øàòûã ¿íýëãýý, áàéãàëü îð÷èí, ÷àíàð, ýð¿¿ë ìýíä 

áîëîí õºäºëìºð õàìãààëàëòûí õýñýã õýëáýðýýð õýðõýí ã¿éöýòãýæ áîëîõûã ñàíàëäàà 

òîäîðõîé çààæ ºãºõ. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõ àæèëëàãàà íü àæèëëàãñäûí óðàì çîðèãèéã 

îðãèëóóëæ äýýä óäèðäëàãûí äýìæëýãèéã áàòàëãààæóóëíà. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

àñóóäëûã áèçíåñèéí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä îðóóëàõ. 

Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ìîíèòîðèíãèéí àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ íü öààøäàà ýð÷èì 

õ¿÷íèé ¿íýëãýýã õºíãºâ÷èëíº. 

Öààøèä õýðýãæ¿¿ëýõ òºñë¿¿äèéí õºðºíãèéí ìåõàíèçì íü òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõ 

àæèëëàãààã äýýøë¿¿ëíý. 

Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãà õýðýãæ¿¿ëýëòèéí àìæèëòûã ñîíñîîä ñýòãýë õàíàìæòàé 

áàéñàí. Òýä àæèëëàãñäûí äóíä ºðñºëäººí ºðí¿¿ëñýí. Ýíý íü èðýýä¿éä óëàì èõ 

õóðèìòëàë áóé áîëãîõîä çîðèóëàãäñàí ýð÷èì õ¿÷ áà ýõ ¿¿ñâýðèéã ¿ð àøèãòàé 

àøèãëàõ õóâèëáàð þì. 

Àæèëëàãñäûã øàãíàõ õºòºëáºð íü óëàì îëîí õóâèëáàð îëîõ àæëûã äýìæèíý. ¯¿íèé 

íýã æèøýý áîë ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õóâèëáàðóóäààñ îëñîí àøãààñ àæèëëàãñäàä 

òîäîðõîé õóâèàð óðàìøóóëàë îëãîäîã. Àæèëëàãñäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí 

ñóðãàëòûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çîðèëãîòîé þì. Ýíý íü àæèëëàãñäûí ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëæ 

èõ õóðèìòëàë áóé áîëãîõ çîðèëãîîð õèéãäýæ áàéñàí õºðºíãº îðóóëàëò áàéëàà. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõàä õóâü íýìýð îðóóëñàí àëáà õýëòýñ, õóâü 

õ¿ì¿¿ñò ãýð÷èëãýý ãàðäóóëæ îëîí ò¿ìýí õ¿ëýýí çºâøººð÷ áàéãàà íü öààøèä 

ñàéæðóóëàõ àðãà çàìûã õàéõ õ¿÷òýé õºø¿¿ðýã áîëæ áàéíà. 

Õóó÷èí äàäàë çóðøëàà ººð÷èëæ ò¿¿íèéãýý êîìïàíèé ºäºð òóòìûí àæèëëàãààòàé 

óÿëäóóëàõ íü öààøèä ¿ð àøèãòàé àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëãîâ. 

Çºâëºõ¿¿äèéí õîîðîíä òîãòîîñîí õàðèëöàà íü ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ¿éë 

àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ çàðèì êîìïàíèä ÷óõàë áàéäàã. 

Íýãäñýí òºëºâëºãººíä òóñãàñàí ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí ýõ ¿¿ñâýð, õºðºíãº íü óã 

àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷, ýõ ¿¿ñâýðèéí ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ õºòºëáºðèéí òàëààð òîãòìîë ñóðãàëò 

ÿâóóëàõ íü ¿ð àøãàà ñàéæðóóëàõ òàëààð àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõýä àæèëëàã÷äàä 

íºëººòýé. 

Òóñãàéëàí ñóðãàñàí õ¿í ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã çîõèöóóëàõ íü ýð÷èì õ¿÷íèé áîëîí 

áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòýä ÷óõàë áàéäàã. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé çàðäëûã õÿíàõ áîëîí ýíý òàëààð ¿éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ íýã á¿ðèéã 

ìýäýýëëýæ áàéõ íü êîìïàíèä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã 

¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéõ õºø¿¿ðýã áîëäîã. 



137

B. Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

àðãà÷ëàëûí ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûí 

ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéí æàãñààëò 

ÑÕ¹ Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéí íýð Çîðèëò 

1. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ øàëòãààí 1a 

2. Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèö 1a 

3. Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõàä íºëººëºõ õ¿÷èí 1a 

ç¿éëñ 

4. Áàãèéí ãèø¿¿ä, òýäãýýðèéí ¿¿ðýã 1b 

5. Êîìïàíèé åðºíõèé òàíèëöóóëãà 1c 

6. ¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí ñõåì 1c 

7. ¯éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷ áà ìàòåðèàë ò¿¿õèé ýä 

1c 

- æèëýýð 

- ñàð ñàðààð 

8. ¯íäñýí òîíîãëîëûí äàíñ 1c 

9. Öóãëóóëñàí ìýäýýëýë/¿éëäâýðèéí äàìæëàãà á¿ðýýð 1c 

Àæëûí õ¿ðýýã ñîíãîõ øàëãóóð 

1d 

Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ ýð÷èì õ¿÷íèé ñàíàë 

1e 

Ñóðãàëòûí êóðñûí æàãñààëò 

2a 

Àæëûí õ¿ðýýíèé òåõíîëîãèéí êàðò 

2b 

Àæëûí áàéðààð ÿâæ õèéñýí ¿çëýã 

2c 

13 ¯éëäâýðëýëèéí øàò äàìæëàãûí òåõíîëîãèéí êàðò 2d 

13 ¯éëäâýðëýëèéí øàò äàìæëàãûí òåõíîëîãèéí êàðò 2e 

Øàëòãààí, øèéäýë, øàëãàðóóëàëò 

3a 

15 Øàëòãààí, øèéäýë, øàëãàðóóëàëò 3b 

15 Øàëòãààí, øèéäýë, øàëãàðóóëàëò 3c 

Áèåëýãäýõ áîëîìæ, õýðýãæ¿¿ëýëò, õÿíàëò õýìæèëò 

4a 

16 Áèåëýãäýõ áîëîìæ, õýðýãæ¿¿ëýëò, õÿíàëò õýìæèëò 4b 

Õóâèëáàðûí àíãèëàë 

4c 

Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàðûí 4c 

ñàíàë 

16 Õóâèëáàðûí áèåëýãäýõ áîëîìæ, õýðýãæ¿¿ëýëò, ¿ð ä¿íã 

òîîöîõ 

5a 

B. ÕÀÂÑÐÀËÒ 


139

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-1: Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõ 

øàëòãààí 


Áàéæ áîëîõ øàëòãààí Òèéì/¯ã¿é Òýìäýãëýë 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ºðòãèéã áóóðóóëàõ 

¯éëäâýðëýëèéí ºðòãèéã áóóðóóëàõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëàõ 

Õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ 

Áóñàä ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ (SO x 

, NÎ x 

) 

Áàéãàëü îð÷íû øààðäëàãûã õàíãàõ 

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ 

Êîìïàíèé íýð õ¿íäèéã äýýøë¿¿ëýõ 

Àæèëëàãñäûí ýð¿¿ë àõóé, àþóëã¿é 

àæèëëàãààíû íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ 

Ä¿ðýì æóðàìä íèéöýõ 

Áàéãàëü îð÷íû çîðèëãîä íèéöýõ 

Êèîòîãèéí Ïðîòîêîë, Öýâýð Õºãæëèéí 

Ìåõàíèçìûí àÿòàé áîëîìæèä áýëäýõ 

Àæèëëàãñäàä áàõàðõàë òºð¿¿ëýõ 

Õýðýãëýã÷òýé õîëáîîãîî ñàéæðóóëàõ 

Êîìïàíèé ÿâöóó øàò äàìæëàãûí ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ 

(æ/íü. Ãàëûí õîòîë ): 

- 

- 

- 

Áóñàä: 

Áóñàä: 

Áóñàä: 

Áóñàä: 

140 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-2: Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèö 

Òºâøèí Áîäëîãî áà ñèñòåì Çîõèîí áàéãóóëàëò Õºø¿¿ðýã Ìýäýýëëèéí ñèñòåì 


îð÷íû àëáàí ¸ñíû 

áîäëîãî áîëîí 

ìåíåæìåíòèéí 

ñèñòåìòýé, äýýä øàòíû 

óäèðäëàãààð àæëûí 

òºëºâëºãººã õÿíóóëæ, 

çàðèì òàëààð õàìòðàí 

àæèëëàõ ÷èãëýë 

áàðèìòàëäàã. 


îð÷íû àëáàí 

¸ñíû áîäëîãîòîé, 

ìåíåæìåíòèéí ñèñòåì, 

äýýä óäèðäëàãûí 

õÿíàëò áàéõã¿é. 

2 Àëáàí ¸ñíû áóñ ýð÷èì 

õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû 

áîäëîãûã ýð÷èì õ¿÷ 

áàéãàëü îð÷íû ìåíåæåð 

áóþó äýýä øàòíû 

õýëòñèéí ìåíåæåð 

ÿâóóëäàã 

1 Áè÷èãäýýã¿é æóðàì 

¿éë÷èëäýã 

0 Òîäîðõîé áîäëîãî 


Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæìåíò íü óäèðäëàãûí 

á¿òöýä á¿ðýí íýãäñýí. 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã 

òîäîðõîé òºëººëºã÷ 

õàðèóöäàã. 


ìåíåæåð íü óäèðäëàãûí 

òºëººëºë îðîëöñîí ýð÷èì 

õ¿÷íèé êîìèññò àæëàà 

òàéëàãíàäàã 


ìåíåæåð íü êîìèññò 

àæëàà òàéëàãíàõ ¸ñòîé 

áîëîâ÷ ÿìàð óäèðäëàãàä 

ãýäýã íü òîäîðõîéã¿é 

Ýð÷èì õ¿÷, áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíòèéã 

õÿçãààðëàãäìàë ýðõ 

á¿õèé õýí íýãýí äàâõàð 

õàðèöóöäàã 


áàéãàëü îð÷èí õàðèóöñàí 

àëáàí ¸ñíû ìåíåæåð áóþó 

òºëººëºã÷ áàéõã¿é 

Á¿õ øàòíû 

àæèëëàãñàä, ýð÷èì 

õ¿÷ áàéãàëü îð÷íû 

ìåíåæåðèéí 

àëáàí áà àëáàí 

áóñ áàéíãûí 


õîëáîîíû ñóâàã 

Ýð÷èì õ¿÷ áàéãàëü 

îð÷íû êîìèññ íü 

ãîë õýðýãëýã÷èäòýé 

øóóä õàðèëöäàã 

Åðºíõèé õýëòñèéí 

äàðãààð àõëóóëñàí 

êîìèññîîð 

äàìæóóëàí 

ãîë òîìîîõîí 

õýðýãëýã÷èäòýé 

õàðèëöäàã 

Èíæåíåð áà öººí 

õýäýí õýðýãëýã÷èéí 

õîîðîíä àëáàí 

¸ñíû áóñ 


Õýðýãëýã÷òýé 

õîëáîî 

òîãòîîãîîã¿é 

Çîðèëãî, õÿíàëòûí 

ìàòåðèàë, ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýðýãëýý, õàÿãäàë, áîõèðäîë, 

òîäîðõîéëñîí ãýìòýë, 

òîîöîîëñîí ºðòºã, õýìíýëò, 

òºñºâ çýðãèéã õÿíàõ îëîí 

òàëòàé íýãäñýí ñèñòåì 

Õÿíàëò õýìæèëòèéí ä¿íã 

òàéëàãíàäàã, õýìíýëòèéã 

õýðýãëýã÷äýä ñàéí 

òàéëàãíàäàãã¿é 

Õýìæèë¿¿ðèéí çààëò, 

íýõýìæëýõèéã ¿íäýñëýí 

õÿíàëò çîðèëòîî òàéëàãíàíà. 

Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû 

àæèëòàí òºñºâò ñóóëãàõàä ë 

îðîëöîíî 

Çàðäëûí òîîöîîã 

íýõýìæëýõýýð õèéäýã. 

Èíæåíåð íü òåõíèêèéí 

õýëòñèéí äîòîîäûí 

õýðýãöýýíä çîðèóëñàí 

òàéëàí ãàðãàäàã. 

Ìýäýýëëèéí ñèñòåìã¿é. 


¿ðã¿é çàðäàë, ìàòåðèàëûí 

òîîöîî õèéäýãã¿é 

Ñóðãàëò áà 

ñóðòàë÷èëãàà 

Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü 

îð÷íû ìåíåæìåíò 

õèéõ, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøãèéí òàëààð 

áàéãóóëëàãûí 

äîòîîäîä áîëîí ãàäàãø 

ñóðòàë÷ëàíà 

Àæèëëàãñäûí 

ñóðãàëò, òîãòìîë 

çàð, ñóðòàë÷èëãààíû 

õºòºëáºð 

Çàðèì àæèëëàãñäûã 

ñóðãàõ, ñóðòàë÷ëàõ 

àæèë õèéãäýíý 


õýìíýëò, ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ àëáàí áóñ 


Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøèã, 

õýìíýëòèéí òàëààð 

ìýäýýëýë ñóðòàë÷èëãàà 

õèéäýãã¿é 


Õºðºíãº îðóóëàëòûí 

íàðèéâ÷èëñàí 

¿íýëãýýòýé, ýð÷èì 

õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû 

õýìíýëòòýé ñõåì, 

¿éëäâýðèéã øèíý÷ëýõ 


áîëîìæèéã àøèãëàõàä 

íààøòàé õàíäàíà. 


õóãàöààã áóñàä 

õºðºíãº îðóóëàëòûí 

íýãýí àäèë øàëãóóð 

áîëãîíî. Øèíý÷ëýõ 


áîëîìæèéã ºíãºö 

¿íýëíý. 

Èõýâ÷ëýí áîãèíî 

õóãàöààíä íºõºí 

òºëºãäºõ õºðºíãº 

îðóóëàëò õèéäýã 

Çºâõºí áàãà çàðäàë 

øààðäàãäàõ àðãà 

õýìæýý àâñàí 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð 

àøèã, áàéãàëü îð÷íû 

òàëààð õºðºíãº 

îðóóëàëò õèéäýãã¿é 

Áàðèëãûí ýðäýì øèíæèëãýý, ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéã äýìæèõ òºâèéí (BRESCU) Ýð÷èì õ¿÷íèé ìàòðèö áîëîí Àâñòðàëèéí Âèêòîðèÿ äàõü Ýð÷èì õ¿÷íèé 

òîãòâîðòîé õºãæëèéí ãàçðûí www.seav.vic.gov.au ýð÷èì õ¿÷íèé ìàòðèöààñ àâàâ. 



141

Çààâàð: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèö (“Ìàòðèö”) íü òóõàéí êîìïàíèé ýð÷èì 

õ¿÷ ýðõýëæ áóé àðãà çàìûí òàëààð òîäîðõîé îéëãîëò ºãíº. Ìàòðèö íü ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 6 á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýãòýé. ¯¿íä: Áîäëîãî áà ñèñòåì; Çîõèîí 

áàéãóóëàëò; Õºø¿¿ðýã, ìýäýýëëèéí ñèñòåì; Ñóðãàëò, òàíèóëãà; Õºðºíãº îðóóëàëò. 

Á¿ðýëäýõ¿¿í á¿ðèéí õóâüä êîìïàíè 0 (äîîä), 1, 2, 3 áóþó 4 (äýýä) òºâøèíòýé 

áàéíà. 


Êîìïàíèé äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàõ ¿åä á¿ðýëäýõ¿¿í á¿ðò äîîðõ ãóðâàí àñóóëò 

òàâü. Òýäíèé õàðèóëòûã ¿íäýñëýí çîõèõ òºâøèíã öýãýýð òýìäýãëýæ, öýãí¿¿äýý 

çóðààñààð õîëáîíî. 

Ýíý ìýäýýëëèéã äàðààõ ç¿éëñò õýðýãëýæ áîëíî 

Çîðèëò 1b: áàã á¿ðä¿¿ëýõ (áàãèéã îäîî áàéãàà ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû 

êîìèññûã ò¿øèãëýí áàéãóóëæ áîëíî) 

Çîðèëò 1c: óðä÷èëñàí ¿íýëãýý (ìàòðèöûã áºãëºñíººð õýí õààíààñ ÿìàð 

ìýäýýëýë àâ÷ áîëîõûã ìýäýæ àâíà) 

Çîðèëò 1e: äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëàõ ¿íýëãýýíèé ñàíàë áýëäýõ (Ýð÷èì 

õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ìàòðèöûí ¿ð ä¿í íü áàã, òºëºâëºãººíèé õóãàöàà, 

òºñºâ, õàíäëàãàä íºëººòýé) 

Çîðèëò 3b: õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõ (êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ õóâèëáàðûí äîð “ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààã 

ñàéæðóóëàõ” ãýñýí õóâèëáàð îðíî) 

Äýýä óëèðäëàãàä òàâèõ àñóóëò: 

Áîäëîãî áà ñèñòåì 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû àëáàí ¸ñíû áîäëîãîòîé þó? (õóâü àâàõ) 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû àëáàí ¸ñíû ñèñòåìòýé þ¿ ? (ãàðûí àâëàãûí õóâü, ISO 

14001 –èéí ñåðòèôèêàò ¿çýõ) 

- Äýýä óäèðäëàãà ÿìàð ¿¿ðýã, îðîëöîîòîé âý? 

Çîõèîí áàéãóóëàëò 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíò õàðèóöñàí õ¿í/ õýëòýñòýé þó? (íýð, àëáàí 

òóøààë, õýëòýñ, óäèðäëàãàäàà àæëàà òàéëàãíàäàã ìýäýõ) 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû àñóóäàë õýëýëöäýã àëáàí ¸ñíû êîìèññ áàéäàã óó? 

(êîìèññûí íýð, õýí õýí áàéäàã, ìåíåæìåíòèéí òºëººëºë êîìèññò áàéäàã ýñýõ, 

ÿìàð õóãàöààíä õóðàëääàã). 


Õºø¿¿ðýã 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ñàéæðóóëàëòûí òàëààð àæèëëàãñäààñ øèíý ñàíàà 

ãàðàõ ÿìàð õºø¿¿ðýã ¿éë÷èëäýã? (õóðàë, ñîíèí, õàíûí ñàìáàð çýðýã ÿìàð 

õýðýãñýë àæèëëóóëäàã; àæèëëàãñàäòàé õýí õàðüöäàã, ÿìàð àæèëëàãñàä 

õàìðàãääàã) 

- Àæèëëàãñäààñ ãàðñàí ñàíàà÷ëàãûã êîìïàíèàñ ñàéøààæ øàãíàäàã óó? (îäîî 

àñóóõ) 


Ìýäýýëëèéí ñèñòåì 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ÿìàð ºãºãäºë áèé âý? (þóíä õàìààòàéã àñóóõ: ýð÷èì 

õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, ìàòåðèàë, óñ, õàÿãäàë, áóñàä ÿëãàðàë; õýìæýý, 

ºðòºã, õýìíýëòèéã àñóóõ) 

- ªãºãäëèéã ÿàæ öóãëóóëñàí (õàíãàã÷èéí õýìæ¿¿ð òºëáºðèéí õóóäñààð áóþó 

êîìïàíèàñ õýìæèæ ãàðãàñàí) ÿìàð òºâøèíä (¿éëäâýðèéí õýìæýýãýýð áóþó 

142 


ìºí öåõ/¿éëîäâýðëýëèéí ïðîöåññîîð) ÿìàð õóãàöààãààð (õîíîãîîð, ñàðààð, 

óëèðëààð, æèëýýð)? 

- ßìàð ìýäýýëëèéã äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëñàí õýí (õýí, ÿàæ, ÿìàð 

õóãàöààãààð, æ/íü. Ñàðûí òàéëàí, õóâèéã àâàõ!) óäèðäëàãà ýíý ìýäýýëëýýð 

þó õèéäýã (æ/íü. Çîðèëòîî òòîäîðõîéëîõ, ýð÷èì õ¿÷íèé õýòèéí õýðýãëýýã 

òîäîðõîéëîõ, õýëòñóóäòýé ýðãýæ õàðüöàõ) âý? 

Ñóðãàëò, òàíèóëãà 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíò, õýìíýëòèéí òàëààð àæèëëàãñäàä ñóðãàëò 

ÿâóóëäàã óó? (ÿìàð ñóðãàëòàíä õýí õàìðàãäàæ þó çààëãàñàí, õýí çààäàã çýðãèéã 

àñóóõ) 

- Ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíò, õýìíýëòèéí òàëààð àæèëëàãñäûí 

ìýðýãæèë ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëäýã ¿¿? (õýí ÿàæ ìýðýãæëýý äýýøë¿¿ëñýí òóõàé) 

- Áàéãóóëëàãààñ ãàäóóð ýð÷èì õ¿÷/áàéãàëü îð÷íû ìåíåæìåíòèéí à÷ õîëáîãäîë, 

¿ð ä¿íãèéí òàëààð ìàðêåòèíã õèéñýí ¿¿? (õýíä, õýð îëîí óäàà, õýðõýí, ýð÷èì 

õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí àñóóäàë îðñîí ýñýõ) 


- Òºñºë áàòëàõ, ¿íýëãýý õèéõ àæèë õèð çýðýã ÿâàãääàã? (õýí áàòëàõ, ñòàíäàðò, 

ä¿ðýì æóðàì áèé ýñýõ, ÿìàð õóãàöàà îðäîã, òºñºâòýé äàâõöäàã ýñýõ) 

- Òºñëèéã ¿íýëýõ ÿìàð øàëãóóð áàéäàã (æ/íü. àþóëã¿é àæèëëàãààíä íèéöýõ, 

àæëûí áà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð, õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë, õýìíýëò, ºðòãºº 

íºõºí òºëºõ õóãàöàà, õýðýãæ¿¿ëýõýä õÿëáàð ã.ì) âý? Ýð÷èì õ¿÷íèé áà õ¿ëýìæèéí 

õèéí ÿëãàðëûí àñóóäëûã á¿õ òºñëèéí ¿íýëãýýíä àâ÷ ¿çñýí ýñýõ? 

- Òºñºëä òàâèãäàõ íààä çàõûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò (ýð÷èì õ¿÷íèé òºñºë îðíî) þó 

âý? (õºðºíãº îðóóëàëòûí äýýä õýìæýý, ºðòãºº íºõºí òºëºõ äýýä õóãàöààã àñóóõ 

æ/íü 2 æèë, á¿õ õóâèëáàðò ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà ¿¿íýýñ óðò áàéõ óó, ýñâýë 

õºðºíãº îðóóëàëò áàãàòàé ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà áàãàòàé õóâèëáàð áàéâàë 

ÿìàð âý ãýäãèéã õàðæ ìýäýõ) 

- Õýðýãæ¿¿ëýýã¿é òºñºë áàéñàí óó? (ÿàãààä ãýäãèéã àñóó!) 



143

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-3: Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõýä íºëººòýé õ¿÷èí ç¿éëñ 

Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòýíä àæëûí õ¿ðýý ñîíãîõîä (Çîðèëò 1d) íºëººëºõ áîëîìæèò 

õ¿÷èí ç¿éëñ áà ¿íýëãýý õèéõ (Çîðèëò 1e) àðãà çàìûí ñàíàë îðíî. Ãàðãàõ ç¿éëèéã 1e-èéí 

¿íýëãýýíèé ñàíàë áè÷èõ ¿åä áîäîëöîõ õýðýãòýé. Äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàõ ¿åä ÿðèëöñàí 

áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñèéã íýìýýðýé. 


Áàéæ áîëîõ íºëººòýé õ¿÷èí ç¿éëñ 

Óäèðäëàãûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà 

íýìýãä¿¿ëýõèéã õ¿ñ÷ áóé øàëòãààí 

Êîìïàíè îäîî ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí 

õààíà íü ÿâàà 

- áîäëîãî áà ñèñòåì 

- çîõèîí áàéãóóëàëò 

- àæèë÷äûã òàòàõ 

- ñóðãàëò, òàíèóëãà 

- ìýäýýëëèéí ñèñòåì 

- ýð÷èì õ¿÷íèé õóâèëáàðò õºðºíãº 

îðóóëàõ (øàëãóóð áà ïðîöåññ) 

Êîìïàíè ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëò õèéõ õºðºíãº 

îðóóëàëòûí òóõàé áîäîõ ¿åä ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøèã íü ñîíãîëòûí øàëãóóð áîëäîã 

¯éëäâýðèéí òîì áàãà (àæëûí õ¿ðýý 

íü ¿éëäâýð, öåõ, òîíîãëîë, ïðîöåññûã 

õàìðàõààñ øàëòãààëíà) 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé òàëààð õ¿íäðýëòýé 

îð÷èí (æ/íü. ºíäºð ºðòºã, òåõíèêèéí 

àñóóäàë) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã óäèðäëàãààñ ÿìàð 

õóãàöààíä õèéëãýõ ñîíèðõîëòîé áàéãàà 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíä óäèðäëàãààñ ÿìàð 

õýìæýýíèé ìºíãº çàðöóóëàõ ñîíèðõîëòîé 

áàéãàà 

¯éëäâýð, òîíîãëîëûã ñàéæðóóëàõààð 

òºëºâëºñºí ýñýõ 

¯éëäâýð, òîíîãëîëûã õààõ/çàñâàðëàõààð 

òºëºâëºñºí ýñýõ 

¯éëäâýðëýëýý íýìýãä¿¿ëýõýýð òºëºâëºñºí 

(æ/íü. àìðàëòûí ºìíºõ õýðýãëýýíèé ºñºëò, 

øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàæ ýõëýõ, ãîë 

õýðýãëýã÷èéí çàõèëãà) 

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìæèõ õýðýãñëèéí áîëîìæ 

×óõàë 

- Òèéì 

- Áàãà çýðýã 

- ¯ã¿é 

Òýìäýãëýë 


õ¿ñíýãò 1-ã ¿ç 





144 


Áàéæ áîëîõ íºëººòýé õ¿÷èí ç¿éëñ 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûí ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä ÿìàð ýð÷èì 

õ¿÷ õýðýãëýñíèéã õýìæèæ áàðèìòæóóëàõ 

õýìæ¿¿ð êîìïàíèä ñóóðèëàãäñàí ýñýõ 

Óäèðäëàãàä ãàðàõ ãýæ áóé ººð÷ëºëò 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýíä ÷óõàë õýðýãòýé 

àæèëëàãñäàä ãàðàõ ãýæ áóé ººð÷ëºëò 

Àæèëëàãñäûí òåõíèêèéí ìýäëýã/òóðøëàãà 

Àæèë÷èä ººð÷ëºëòèéã ýñýðã¿¿öýæ áóé ýñýõ 

Õýëíèé áýðõøýýë 

Îäîî áàéãàà òºñºë, õºòºëáºð (æ/íü. 

õàÿãäàë áàãàñãàõ õºòºëáºð, ¿éëäâýðëýëèéã 

ñàéæðóóëàõ àóäèò) 

ªìíº íü ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèò õèéæ áàéñàí 

öåõ òàñàã, ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë 

Øèéäâýð ãàðàãàõ ïðîöåññ, øààðäàãäàõ 

õóãàöààíä íºëººëæ áîëîõ êîìïàíèé 

ýçýìøëèéí á¿òýö (ãýð á¿ëèéí, óëñûí, 

õóâèéí, îëîí ¿íäýñòíèé) 

Íàéäëàãà òàâüæ áóé ñîíãîëò 

Óëèðëûí ÷àíàðòàé íºëººëºë (æ/íü. 

Áîðîîíû óëèðàë, ºâºë) 

Áàÿð ¸ñëîë/àìðàëòûí ºäºð (æ/íü. Ðàìàäàí, 

Êðèñòìàñ) 

Øèíý õóóëü, ä¿ðýì, æóðàì, øààðäëàãà 

Áóñàä: 

×óõàë 

- Òèéì 

- Áàãà çýðýã 

- ¯ã¿é 




145


Ñóäàëãààíû õ¿ñíãýò-4: Áàãèéí ãèø¿¿ä, òýäíèé ¿¿ðýã 

Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãèéã Áàã á¿ðä¿¿ëýõýä õýðýãëýíý. Áàãèéí ãèø¿¿í á¿ð õàðèóöàõ ¿¿ðýãòýé áàéõ õýðýãòýé. Àæëûí õ¿ðýýã ñîíãîñíû 

äàðàà (Çîðèëò 1d) ãèø¿¿í íýìæ îðóóëæ áîëíî. 

Áàãèéí 

ãèø¿¿- 

íèé 

Áàãèéí 

àõëàã÷ 

Áàãèéí 

ãèø¿¿í 

Áàãèéí 

ãèø¿¿í 

Áàãèéí 

ãèø¿¿í 

Áàãèéí 

ãèø¿¿í 

Áàãèéí 

ãèø¿¿í 

Íýð 

Àëáàí 

òóøààë 

Õýëòýñ 

Õàðèóöàõ ç¿éë (ïóíêò á¿ðò 1-ýýñ äîîøã¿é ãèø¿¿íèéã îðîëöóóëíà) 

Äýýä 

óäèðä- 


ïðîöåññ 

, òîíîãëîëûã 

ìýäýõ 

Ýð÷èì õ¿÷, 

áàéãàëü 

îð÷íûã 

ìýäýõ 

¯éëäâýðëýë, 

íººö, 

ºðòãèéí 

ºãºãäºë 

àâàõ 

Ñóðãàëò, 

ìýäýýëëèéí 

ìýäëýã 

òóðøëàãà 

Äýýä 

óäèðäëàãàä 

ñàíàë, 

¿íäýñëýë 

áè÷èõ 

Àæëûí 

õ¿ðýýíèé 

ìýäëýã (1dèéí 

äàðàà 

ãèø¿¿í 

íýìýãäýíý) 

146 



Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-5: Êîìïàíèé åðºíõèé òàíèëöóóëãà 

Êîìïàíèé åðºíõèé 

òàíèëöóóëãà 

Êîìïàíèé òóõàé áà 

õàðèëöàõ õ¿í 

¯¿ñãýí áàéãóóëàãäñàí îí 

Àæëûí ýýëæ / öàã 

Æèëèéí àæëûí ºäðèéí òîî 

Àæèëëàãñäûí òîî 

Ãýðýýãýýð àæèëëàãñäûí òîî 

¯éëäâýðèéí ñóóðèëàãäñàí 

õ¿÷èí ÷àäàë 

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òºðºë 

Æèëèéí áîäèò 

á¿òýýãäýõ¿¿í 

Á¿ýýãäýõ¿¿íèé æèëèéí 

ýðãýëò 

Æèëèéí îðëîãî 

Íýð: 

Àëáàí òóøààë: 

Áàéãóóëëàãûí íýð: 

Õàÿã: 

Óëñ: 

Óòàñíû äóãààð: 

Ôàêñûí äóãààð: 

E-ìýéë õàÿã: 

Âýáñàéò: 

Óòàñíû äóãààð: 

Ôàêñûí äóãààð: 

E-ìýéë õàÿã: 

Âýáñàéò: 


147

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-6: ¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí êàðò 

Êîìïàíèé ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí õÿëáàð÷èëñàí êàðò ãàðãàõ. Ñóäàëãààíû 

õ¿ñíýãò-8-ä íàðèéâ÷èëñàí ºãºãäëèéã (çóóõ, êîìïðåññîð, õàÿãäàë óñ öýâýðëýõ 

ñòàíö ã.ì) áºãëºíº. Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã ñîíãîñîí àæëûí õ¿ðýýíèé 

(Çîðèëò 2b) òåõíîëîãèéí êàðò õèéõýä õýðýãëýæ áîëíî. 


Îðîëò Öåõ/òàñàã/øàò äàìæëàãà Ãàðàëò 

Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Á¿òýýãäýõ¿¿í 

 

 

 

 

 

 

148 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-7 ¯éëäâýðëýë áà íººöèéí ºãºãäºë 

7A: Æèëèéí ºãºãäºë 

¯éëäâýðëýë 

áà íººö 

1. ¯éëäâýðëýëèéí 



A 


B 


C…ã.ì 

2. Ýð÷èì 

õ¿÷íèé 


Ò¿ëøíèé 


– í¿¿ðñ 


õýðýãëýý– 

áàéãàëèéí 

õèé 



– äèçåëèéí 

ò¿ëø 

Íýãæ 


áóþó 


(íýãæ/æèë) 

Æèë 1 Æèë 2 Æèë 3 

Íýãæ 

ªðòºã 

($/æèë) 


áóþó 



Íýãæ 

ªðòºã 

($/æèë) 


áóþó 



Íýãæ 

ªðòºã 

($/æèë) 



149


Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã ãóðâàí æèëèéí ºãºãäëèéã æèë æèëýýð ãàðãàõ, òóõàéí æèëèéí ºãºãäëèéã ñàð ñàðààð 

ãàðãàõàä õýðýãëýæ áîëíî. 


øàòàëò 

– áóñàä:…… 

Òýýâðèéí 

ò¿ëø – áåíçèí 

Òýýâðèéí ò¿ëø 

– ñîëÿðêà 

Òýýâðèéí 

ò¿ëø - LPG 

Ñ¿ëæýýíýýñ 

àâñàí 

öàõèëãààí 

Ãàäàãø ºãñºí 


3. Óñ 

Êðàíòíû óñ 

Õºðñíèé óñ 

Áóñàä óñ 

4. Áóñàä íººö 

150 



7B:Ñàðûí ºãºãäºë – ¿éëäâýðëýñýí –õýðýãëýñýí õýìæýý 

Æèë: Ñàðóóä 



õýìæýý 

Íýãæ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Íèéò Äóíäàæ 

1. ¯éëäâýð-ëýëèéí ºãºãäºë 


A 


B 

Á¿òýýãäýõ¿¿í C…ã.ì 

2. Ýð÷èì õ¿÷íèé ºãºãäºë 

Ò¿ëøíèé õýðýãëýý – í¿¿ðñ 

Ò¿ëøíèé õýðýãëýý– 


õèé 

Ò¿ëøíèé õýðýãëýý 

– äèçåëèéí ò¿ëø 

Ò¿ëøíèé øàòàëò – 

áóñàä:…… 

Òýýâðèéí ò¿ëø – 

áåíçèí 

Òýýâðèéí ò¿ëø – ñîëÿðêà 



151





õýìæýý 


LPG 

Ñ¿ëæýýíýýñ àâñàí 




3. Óñ 






152 



7C: Ñàðûí ºãºãäºë – õýðýãëýñýí íººöèéí ºðòºã 




õýìæýý 

2. Ýð÷èì õ¿÷íèé ºãºãäºë 


– í¿¿ðñ 

Ò¿ëøíèé õýðýãëýý– 


õèé 


– äèçåëèéí ò¿ëø 

Ò¿ëøíèé øàòàëò 

– áóñàä:…… 


áåíçèí 

Òýýâðèéí ò¿ëø 

– ñîëÿðêà 


LPG 

Ñ¿ëæýýíýýñ àâñàí 







153





õýìæýý 

3. Óñ 






154 


Ñóäàëãààíû õóóäàñ-8 ¯íäñýí òîíîãëîëûí äàíñ 

Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã êîìïàíèé ãîë ÷óõàë óðä÷èëñàí ¿íýëãýýíä õèð çýðýã íàðèéâ÷ëàí ¿çýõýýñ õàìààð÷ ìýäýýëýë 

àâàõàä õýðýãëýíý. Òóõàéëáàë ñîíãîñîí àæëûí õ¿ðýýíä îðñîí òîíîãëîëûí õèéö àøèãëàëòûí ïàðàìåòðèéã àâàõàä áîëîõ 

ýñýõèéã øèéäíý. Æè÷: òîíîãëîë á¿ðò òóñãàé ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò áàñ ãàðãàíà. 

Òîíîãëîë Äóãààð 

Òîäîðõîéëîëò 

Õ¿÷èí ÷àäàë Ìàðê Òºðºë Òºñëèéí ïàðàìåòð 

Àøèãëàëòûí 

áîäèò ïàðàìåòð 

Çóóõ 

Õàëààã÷ 

Êîìïðåññîð 

Ãàëûí õîòîë/õàëàõ 

ãàäàðãóó 

Ãàëûí õîòîë 


R & A/C Ñòàíö 

Tðàíñôîðìàòîð 


Âåíòèëÿòîð/óòàà ñîðîã÷ 

Íàñîñ 

Áóñàä 



155


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-9: Êîìïàíèàñ ãàðãàõ áîëîìæòîé ìýäýýëýë 

Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã êîìïàíèàñ ãàðãàõ áîëîìæòîé ìýäýýëëèéã òîéìëîõîä õýðýãëýíý. Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòýä 

óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõýä øààðäàãäàõ íààä çàõûí ìýäýýëýë îðíî. ¯íýëãýý õèéõ ¿åä (2-ð ¿å øàò) ººð ÿìàð ìýäýýëýë õýðýã 

áîëîõûã áàãààðàà øèéäýæ äàðààõ õ¿ñíýãòýíä íýìæ îðóóëíà. Çàðèì æèøýýã îðóóëàâ. 

Øààðäàãäàõ ìýäýýëýë 

Êîìïàíèé åðºíõèé ìýäýýëýë (¿éëäâýðëýë, àæèëëàãñàä, 

ãýðýýëýãñýä ã.ì) 

Áîëîìæ 

(Áèé/¯ã¿é) 

Óðä÷èëñàí 

¿íýëãýýíèé 

íààä çàõûí 

ìýäýýëýë 

áàéäëààð îðíî 

Òèéì 

Ýíý ºãºãäëèéã 

öóãëóóëàõ àæëûã 

õàðèóöàõ áàãèéí 

ãèø¿¿í 



õ¿ñíýãò-5-ã ¿ç 

Á¿òýö çîõèîí áàãóóëàëòûí ñõåì Òèéì 

Á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàëò Òèéì 

¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí êàðò Òèéì 

Ñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí ¿éëäâýðëýëèéí ºãºãäºë (ñàð ñàðààð 

ãàðãàõ áîëîìæòîé) 

Ñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí ýð÷èì õ¿÷,íººöèéí õýðýãëýý, çàðäëûí 

ºãºãäºë (ñàð ñàðààð ãàðãàõ áîëîìæòîé) 

Òèéì 

Òèéì 

Ãîë òîíîãëîëûí äàíñ (çóóõ, ãàëûí õîòîë , êîìïðåññîð ã.ì) Òèéì 

Áóñàä (æèøýýëáýë 

¯éëäâýðò áàéæ áîëîõ õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéí 

æàãñààëò 

Öàõèëãààí ñ¿ëæýýíèé ñõåì 

Çºâøººðºð) 









Áóñàä: ………. 

156 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò- 10: Ñîíãîñîí àæëûí õ¿ðýý 

Ýð÷èì õ¿÷íèé íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõäýý (2-ð ¿å øàò) ñîíãîñîí àæëûí õ¿ðýýíä ÿìàð ÿìàð øàëãóóð õýðýãëýõèéã áàãààðàà 

òîäîðõîéëîõ ¸ñòîé. Øàëãóóð íü äàðààõ ç¿éëèéã ¿íäýñ áîëãîíî. ¯¿íä: 

Äýýä óäèðäëàãàòàé óóëçàõ (Çîðèëò 1a, áàéæ áîëîõ øàëãóóðûí òàëààð ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-3-ã ¿ç) 

Áàã (ìýðýãæèë / ãèø¿¿äèéí /ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷èéí/ ìýäëýã, çºâëºõ¿¿ä áîëîí àæëûí õ¿ðýýíèé àæèëëàãñäààñ 

 

áàãèéíõàíòàé íýãäýæ àæèëëàõ áîëîìæ) 

Óðä÷èëñàí ¿íýëãýý (Çîðèëò 1c, æ/íü. Îëäîõ ìýäýýëý, ýð÷èì õ¿÷íèé õàìãèéí èõ õýðýãëýý, ºðòºã) 

Äàðàà íü àæëûí õ¿ðýý òóñ á¿ðèéã øàëãóóðûí äàãóó äýýä (H), äóíä (M) äîîä (L) ãýñýí îíîîãîîð ¿íýëíý. Øàëãóóðûí ÷óõàë, 

ºãñºí îíîîíû áàéäëààð Áàã ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ íýã áóþó ò¿¿íýýñ èë¿¿ àæëûí õ¿ðýý ñîíãîíî. (2-ð ¿å øàò) 

Àæëûí õ¿ðýý ñîíãîõ 

øàëãóóð 

Æèøýý: 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ºíäºð ºðòºã 

Áîëîìæòîé àæëûí õ¿ðýý (çóóõ, øàòààõ êàìåð, âåíòèëÿòîð, ãðàäèðí ã.ì) 

1 2 3 4 5 6 7 

H M L H L L L 

2-ð ¿å øàòàíä çîðèóëæ 

ñîíãîñîí (Òèéì/¯ã¿é) 



157

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-11: Äýýä óäèðäëàãàä òàâèõ ¿íýëãýýíèé 

ñàíàë 

Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò íü ¿íýëãýýíèé ñàíàë ãàðãàõàä áàã þó þóã àøèãëàæ áîëîõûã 

õàðóóëñàí ¿ëãýð÷èëñýí çàãâàð þì. Ñàíàëûã äàðàà íü äýýä óäèðäëàãàä èëãýýíý. Ñàíàë 

îéðîëöîîãîîð 7 õóóäàñ áîëîõ áà äýýð íü õàâñðàëòóóä íýìýãäýíý. 

1. Àæèë ã¿éöýòãýõ òîâ÷ äàðààëàë (1 õóóäàñ) 


Òýìäýãëýë: Ýíý íü óäèðäëàãàä ñàíàë áîëãîõ ãîë ç¿éëñèéí 1 õóóäàñ òîâ÷ óòãà 

þì. 

[¯éëäâýð/êîìïàíèé íýð] –ò ¿íýëãýý õèéõ ñàíàë. 

¯íýëãýýíèé çîðèëãî [ãîë çîðèëãûã íýã ºã¿¿ëáýðýýð èëýðõèéëíý] îðøíî. 

Äàðààõ àæëûí õ¿ðýýí¿¿äýä ¿íýëãýý õèéõ ñàíàëòàé áàéíà [àæëûí õ¿ðýýíèé 

æàãñààëò, òîâ÷õîí íýã ºã¿¿ëáýðýýð áè÷ñýí áàéíà] 

¯íýëãýýíýýñ ãàðãàõ ç¿éë íü “Õýðýãæ¿¿ëýõ, ¿ð ä¿íã õÿíàõ ñàíàë” áºãººä 

¿íäýñëýë á¿õèé ÿìàð õóâèëáàðûã íýã æèëèéí äîòîð õýðýãæ¿¿ëýýä ¿ð ä¿íã 

õýðõýí òîîöîõ òóõàé áîëíî. 

¯íýëãýýã äàðààõ áàéäëààð [¿å øàòíû æàãñààëò] õèéíý. 

¯íýëãýýã [Áàãèéí àõëàã÷, ãèø¿¿äèéí íýðñèéí æàãñààëò] íàð õèéíý. 

¯íýëãýýã [îãíîî] ýõýëæ, [îãíîî] äóóñãàíà. ¯íýëãýý õèéõýä íèéò [òîî] õ¿í 

ºäºð, äýýð íü [òîî] çºâõºõ ºäºð çàðöóóëàãäàíà. 

¯íýëãýýíèé íèéò ºðòºã [õýìæýý], ¿¿íýýñ [ºðòãèéã çºâëºõºä, ñóðãàëòàíä ã.ì 

òºðëººð íü ãàðãàñàí æàãñààëò]. 

Áèäíèé ýíýõ¿¿ ñàíàëä äýýä óäèðäëàãààñ çºâøººðºë îëãîíî óó. 

2. Õèéõ ç¿éë, õýìæýý, ãàðãàõ ìàòåðèàë (1 õóóäàñ) 

Õèéõ ç¿éë 

Òýìäýãëýë : Ñàíàë áîëãîæ áóé õèéõ ç¿éëä ÿàãààä ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýýã ººðººð 

õýëáýë ÿìàð øàëòãààíààð ñàíàë áîëãîæ áóéã òîäîðõîé ãàðãàñàí áàéíà. Äýýä 

óäèðäëàãàòàé õèéõ ýõíèé óóëçàëòàíä (Çîðèëò 1a) ¿¿íèéã ¿íäýñ áîëãîíî. 

Õýìæýý - ñàíàë áîëãîæ áóé àæëûí õ¿ðýý 

Òýìäýãëýë : Çîðèëò 1d-èéí äàãóó ñîíãîõ àæëûí õ¿ðýýã ¿íäýñëýí óäèðäëàãàä 

ñàíàë áîëãîæ áóé àæëûí õ¿ðýý þì. Àæëûí õ¿ðýý á¿ðò þó îðæ áàéãàà òóõàé 

òàéëáàðëàíà. 

Ãàðãàõ ìàòåðèàë 

Òýìäýãëýë : ¯íýëãýýíýýñ ãàðãàõ ìàòåðèàë íü ÿìàð õóâèëáàðûã íýã æèëèéí äîòîð õýðýãæ¿¿ëýõ, 

ò¿¿íèé ¿ð ä¿íã õýðõýí õÿíàõ òóõàé “Õýðýãæ¿¿ýõ, õÿíàõ ñàíàë” þì. 

Àðãà áàðèë (3 õóóäàñ) 

Òýìäýãëýë : Àðãà áàðèëä Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

àðãà÷ëàëûí 2,3,4-ð ¿å øàòóóä îðíî. Õèéõ àæèë á¿ðò Áàãààñ þó õèéõèéã ñàíàë 

áîëãîæ áóéã (êîìïàíèóä õîîðîíäîî ÿëãààòàé áàéäàã òóë õèéõ àæèë, ò¿¿íèé ¿å 

øàò òóõàéí êîìïàíèé îíöëîãîîñ õàìààðíà) òîäîðõîéëîí áè÷íý. 

158 


3. Àðãà áàðèë (1 õóóäàñ) 


Çîðèëò 2a: Àæèëëàãñàäòàé óóëçàõ, ñóðãàëò (ýíä þó õèéõýý òàéëáàðëàx) 

Çîðèëò 2b: Àæëûí õ¿ðýýíèé òåõíîëîãè ñõåì ãàðãàõ 

Çîðèëò 2c: Àæëûí áàéðààð ÿâæ ¿çýõ 

Çîðèëò 2d: Îðîëò, ãàðàëò, ºðòãèéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ ¿íäñýí ÷èãëýë 

ãàðãàõ 

Çîðèëò 2e: Ìàòåðèàëûí áàëàíñ õèéæ àëäàãäëûí õýìæýýã ãàðãàõ 

3-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõ 



Çîðèëò 3c: Õóâèëáàðò ¿íäýñëýë õèéõ øèëýí ñîíãîëò 

4-ð ¿å øàò: Õóâèëáàðò ¿íäýñëýë õèéõ øèíæèëãýý 

Çîðèëò 4a: Õóâèëáàðûí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý 

Çîðèëò 4b: Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé õóâèëáàðûã àíãèëàõ 

Çîðèëò 4c: Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ñàíàë 

áîëîâñðóóëàõ 


4. Áàã, õóãàöàà òºëºâëºõ, òºñºâ (1 õóóäàñ) 

Áàã 

Òýìäýãëýë::¯íýëãýýíèé áàãèéã òàíèëöóóëíà. Áàãèéí ãèø¿¿ä,¿íýëãýý õèéõýä 

òýäãýýðèéí õàðèóöàõ àæëûã õàðóóëñàí ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-4-èéã îðóóëæ áàñ 

áîëíî. Ñàíàë áîëãîñîí àæëûí õ¿ðýýíýýñ áàãò ãèø¿¿í íýìæ îðóóëàõàà ìàðòàâ! 

Áàãèéí 

ãèø¿¿ä 

Áàãèéí àõëàã÷ 

Íýð Àëáàí òóøààë Õýëòýñ Õàðèóöàõ ç¿éë 

Áàãèéí ãèø¿¿í 






159

Õóãàöàà òºëºâëºõ 

Òýìäýãëýë:: Õè÷íýýí õ¿í/ºäºð ¿å øàò, õèéõ àæèë á¿ðò øààðäàãäàõ, ýõëýõ äóóñàõ 

õóãàöààã òºëºâëºíº ãýñýí ¿ã. 


¯å øàò áà õèéõ àæèë Ýõëýõ Äóóñàõ 

2-ð ¿å øàò- ¯íýëãýý 

Çîðèëò 2a: Àæèëëàãñàäòàé óóëçàõ, ñóðãàëò 



Çîðèëò k 2d: Îðîëò, ãàðàëò, ºðòãèéí õýìæýýã 

òîäîðõîéëæ ¿íäñýí ÷èãëýë ãàðãàõ 

Çîðèëò 2e: Ìàòåðèàëûí áàëàíñ õèéæ àëäàãäëûí 

õýìæýýã ãàðãàõ 

3-ð ¿å øàò– Õóâèëáàð òîäîðõîéëîõ 



Çîðèëò 3c: ¯íäýñëýë õèéõ õóâèëáàðûã øèëýõ 

4-ð ¿å øàò– Õóâèëáàðò ¿íäýñëýë õèéõ 

Çîðèëò 4a: Õóâèëáàðûí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, 

áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýý 

Çîðèëò 4b: Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé õóâèëáàðûã 

àíãèëàõ 

Çîðèëò 4c: Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ 

õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ 

Íèéò 

Øààðäàãäàõ 

íèéò õ¿í/ 

ºäºð 

Òºñºâ 

Òýìäýãëýë : Òºñºâ õèéíý ãýäýã íü çºâëºõ, ñóðãàëò, õýìæèõ õýðýãëñýë áîëîí õèéõ 

àæèë á¿ðò õè÷íýýí õýìæýýíèé ìºíãº õýðýãòýéã òºðºë á¿ðýýð íü ãàðãàíà ãýñýí ¿ã. 

¯å øàò áà õèéõ àæèë Çàðäëûí òºðºë Õýìæýý 

2-ð ¿å øàò- ¯íýëãýý 

Çîðèëò 2a: Àæèëëàãñàäòàé óóëçàõ, ñóðãàëò 



Çîðèëò 2d: Îðîëò, ãàðàëò, ºðòãèéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ ¿íäñýí 

÷èãëýë ãàðãàõ 

Çîðèëò 2e: Ìàòåðèàëûí áàëàíñ õèéæ àëäàãäëûí õýìæýýã 

ãàðãàõ 

3-ð ¿å øàò– Õóâèëáàð òîäîðõîéëîõ 



Çîðèëò 3c: ¯íäýñëýë õèéõ õóâèëáàðûã øèëýõ 

4-ð ¿å øàò– Õóâèëáàðò ¿íäýñëýë õèéõ 

160 


Çîðèëò 4a: Õóâèëáàðûí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû 

¿íýëãýý 

Çîðèëò 4b: Õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé õóâèëáàðûã àíãèëàõ 

Çîðèëò 4c: Äýýä óäèðäëàãàä òàíèëöóóëàõ õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ 

ñàíàë áîëîâñðóóëàõ 

Íèéò 

Õàâñðàëòóóä 

Òýìäýãëýë : Õîëáîãäîõ ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò (¹ 1-10) áîëîí ñàíàëä õýðýã áîëîõ 

áóñàä õàâñðàëòûã íýìæ îðóóëàõ. 



161

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-12: Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûí æàãñààëò 

Ýíý õ¿ñíýãòýíä Áàãèéí ãèø¿¿ä áîëîí àæëûí õ¿ðýýíèé àæèëëàãñäûí ñóðãàëòàíä 

õýðýãëýãäýõ ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûí æàãñààëò îðíî. Ýíä îðîîã¿é áóñàä ñóðãàëòûí 

ìàòåðèàëûí æàãñààëòûã (ºãºãäºë öóãëóóëàõ, õàìòðàí ç¿òãýã÷äèéí ìýðýãæèë, òºñëèéí 

óäèðäëàãà, áàãèéí á¿òýö ã.ì ) áàãààñ íýìæ ãàðãàõ õýðýãòýé áîëíî. 


Ñóðãàëòàíä îðæ áîëîõ ñýäýâ 

Åðºíõèé ç¿éë 

Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã 

äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë 

Ýð÷èì õ¿÷ áà óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëò 

Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ñàíõ¿¿æèëò 

Õ¿ëýìæèéí õèéã òîîöîîëîõ (¿éëäâýðèéí 

õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã ÿàæ 

òîäðõîéëîõ) 

Õýìæèëòèéí áàãàæ õýðýãëýõ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë – 

öàõèëãààíû ñèñòåì 

Öàõèëãààí 



Íàñîñ, íàñîñíû ñèñòåì 


Aãààðûí êîíäèöèîíåð, õºðãºëò 


Ãýðýëò¿¿ëýã 

Ýð÷èì õ¿÷íèé òîíîãëîë – äóëààíû 

ñèñòåì 

Ò¿ëø áà øàòàëò 

Çóóõ, õàëààã÷ 


Ãàëûí õîòîë, õàëàõ ãàäàðãóó 



Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð (ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ ¿éëäâýðëýëèéí 

ïðîöåññ, òîíîãëîë, àæëûí õ¿ðýý) 

Ñóðãàëòàíä õýí 

îðîëöîõ 


 

 

 

 

 

Öåìåíò 

Õèìè (áîðäîî) 

Êåðàìèê (õàâòàí) 

Õàð òºðºëºã, ãàí (õî¸ðäîã÷ ãàí) 

Öààñ, öààñàí çóòàí 

162 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-13: ¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí êàðò, îðîëò/ãàðàëò, àæëûí õ¿ðýýíèé 

ýð÷èì õ¿÷ ìàòåðèàëûí áàëàíñ 

Ýíý ñóäàëãààíû õóóäñûã àøèãëàí ¿éëäâýðëýëèéí á¿õ øàò äàìæëàãûí îðîëò ãàðàëòûã áè÷èæ (Çîðèëò 2d), àëäàãäëûã 

òîäîðõîéëîõ (Çîðèëò 2e). Çóóõíû òåõíîëîãèéí ïðîöåññûí îðîëò, ãàðàëò, àëäàãäëûã õàðóóëñàí òåõíîëîãèéí êàðò áîëîí òîîã 

íü õîîñîí îðõèñîí òåõíîëîãèéí êàðòûã æèøýý áîëãîæ àðûí õóóäñàíä îðóóëàâ. 

Àæëûí õ¿ðýýíèé íýð: 

Îðîëò (Õèéõ àæèë 2d) Ãàðàëò (Õèéõ àæèë 2d) Àëäàãäàë-õýìæýý (Õèéõ àæèë 2e) 

Íýð Õýìæýý ªðòºã Íýð Õýìæýý ªðòºã Øèíãýí 

Õàòóó 

áèåò/õèé 

Ýð÷èì 

õ¿÷ 

Àëäàãäàë– íèéò 

ºðòºã 

(Õèéõ àæèë 2e) 

Ñóäàëãààíû õóóäàñ-6-ã àøèãëàí àæëûí õ¿ðýýíèé îðîëò ãàðàëòûí êàðò áýëäýíý (Çîðèëò 2b). Îäîî áàñ äýýð íü òîíîãëîëûíõûã 

(çóóõ, âåíòèëÿòîð, öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð ã.ì) íýìæ ãàðãàíà. (Æè÷: ýíý íü äàíäàà õèéæ áîëîîä áàéäàã ÷ ç¿éë áèø, òóõàéëáàë 

àæëûí õ¿ðýý íü ¿éëäâýðèéí õýìæýýíèé “âåíòèëÿòîð, öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð” áàéõ ¿åä). 



163


164 




165

Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-14: Àæëûí áàéðààð ÿâæ õèéñýí ¿çëýã 

Àæëûí õ¿ðýýíä õàìðàãäàõ àæëûí áàéðààð ÿâæ õèéñýí ¿çëýãýýð àæèãëàãäñàí 

ç¿éëñèéã áè÷íý (Çîðèëò 2c). Ýäãýýðèéã ñ¿¿ëä ýð÷èì õ¿÷, íººöèéí ¿ð àøãèéã 

ñàéæðóóëàõ õóâèëáàðóóäûã òîäîðõîéëîõîä õýðýãëýæ áîëíî (Çîðèëò 3a). 

Öåõ òàñãèéí 

íýð 

Îð÷èí/òîíîãëîë Àæèãëàãäñàí 


166 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-15: Øàëòãààí, õóâèëáàð òîäîðõîéëîõ, øèëýõ 

Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã ¿çëýãýýñ ãàðãàñàí àëäàãäàë, ò¿¿íèé øàëòãààíûã òîäîðõîéëîõ (Çîðèëò 3a), áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã 

òîäîðõîéëæ çýðýãëýõ, (Çîðèëò 3b), õóâèëáàðûã àíãèëàõ (Çîðèëò 3c), àëèíûã íü èë¿¿ íàðèéí õýðýãæ¿¿ëýõèéí øèéäâýðëýõýä õýðýãëýíý. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã òóñ á¿ðò òóñàä íü íýã õóóäàñ áºãëºíº. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã: 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ äýä õýñýã: 

¯çëýã (Çîðèëò 2c) / 

Àëäàãäàë (Çîðèëò 2e) 

Øàëòãààí 

(Çîðèëò 3a) 

Áàéæ áîëîõ 

õóâèëáàðóóä 

(Çîðèëò 3b) 

Õóâèëáàðûí òºðºë (Çîðèëò 3b) 

Øèëýõ 

(Çîðèëò 

3c) 

Àðâèëàí õýìíýëò ãàðãàõ 


ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññ/ 

òîíîãëîë øèíý÷ëýõ 

Øèíý òåõíîëîãè / òîíîãëîë 

Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë 

îðëóóëàõ 

Ãàçàð äýýð íü äàõèí 

õýðýãëýõ/ ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ 

Õýðýãöýýòýé á¿òýýãäýõ¿¿í 

¿éëäâýðëýõ 

Á¿òýãäýõ¿¿íýý øèíý÷ëýõ 

Øóóä õýðýãæ¿¿ëýõ 

Öààøèä øèíæëýõ 

Õîéø òàâèõ 



167


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-16: Õóâèëáàðûí øèíæèëãýý áà õýðýãæ¿¿ëýëò 

3c -ýýð ñîíãîñîí õóâèëáàð á¿ðò (õóâèëáàðûã àíãèëàõ) ¿íäýñëýë õèéõýä òóñ á¿ð íýã õóóäàñ õýðýãëýãäýíý. 

Õóâèëáàðûí íýð: 

ÅÐªÍÕÈÉ ÌÝÄÝÝËÝË 

Äóãààð 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ äýä õýñýã 

¯çëýã 

Øàëòãààí 

Õóâèëáàðûí àãóóëãà 

Õóâèëáàðûí òºðºë (òåõíèê) 

ÒÅÕÍÈÊ, ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀÃ, ÁÀÉÃÀËÜ ÎÐ×ÍÛ ¯ÍÄÝÑËÝË 

Teõíèêèéí ¿íäýñëýë 

Òîíîãëîë áà óãñðàëò 

Çàé òàëáàéí áîëîìæ 

Øààðäàãäàõ õóãàöàà 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññò ÿàæ 

íºëººëºõ 

Áóñàä:………… 

Ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë 

Íýã óäààãèéí õºðºíãº îðóóëàëò 

Æèëèéí àøèãëàëòûí çàðäàë 

Æèëèéí õýìíýëò 

ªðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

Áàéãàëü îð÷íû ¿íäýñëýë 

Æèëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé áóóðàëò 

¯íäýñëýëèéí çîðèëò (Çîðèëò 4b) 

¯íäýñëýëèéí ¿ð ä¿í 

(Çîðèëò 4b) 

Õýðýãæ¿¿ëñíèé äàðààõ ¿ð ä¿í 

(Çîðèëò 5a) 

168 


ÒÅÕÍÈÊ, ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀÃ, ÁÀÉÃÀËÜ ÎÐ×ÍÛ ¯ÍÄÝÑËÝË 

Æèëä áóóðàõ õ¿ëýìæèéí õèé 

Áàéãàëü îð÷íû áóñàä áóóðàëò 

æèëä (æ/íü: óñ, ò¿¿õèé ýä 

ìàòåðèàë, õîã õàÿãäàë, òîîñ) 

Áóñàä àøèã áóþó øàëòãààí 

Òîìîîõîí õ¿íäðýë, áîëîìæèò 

øèéäýë 

Ýðýìáý: 1, 2 , 3, áèåëýõã¿é 

ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ, ÕßÍÀÕ ÒªËªÂËªÃªª (Õèéõ àæèë 4c) àíãèëàë-1-èéí õóâèëáàðò äóóññàí áàéíà (2-ò áàñ áàéæ áîëíî) 

Õèéõ ¸ñòîé ç¿éëñ Õàðèóöàõ õ¿í Äóóñãàõ õóãàöàà Øààðäàãäàõ õóãàöàà Òýìäýãëýë 

1. 

2. 

3. 

4. 



169


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-17: Õóâèëáàðûã àíãèëàõ 

¯íäýñëýë ãàðãàæ äóóñàõàä ýíý ñóäàëãààíû õ¿ñíýãòèéã àæëûí õ¿ðýý á¿ðèéí ¿ð ä¿íã íýãòãýõýä õýðýãëýíý (àæëûí õ¿ðýý á¿ðò 

íýã ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò ãàðãàíà). Ýíý õ¿ñíýãòèéã äýýä óäèðäëàãàä òàâèõ Õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ñàíàëä îðóóëæ áîëíî. 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã: 

Àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ äýä õýñýã: 


¹ 

1 


íýð 

Teõíèêèéí 

H / M / L 

Ãîë ¿ð ä¿í 

¯íäýñëýë (õýðýãæèõ áîëîìæ H = äýýä, M = äóíä, L = äîîä) Àíãèëàë 

Ýäèéí 

çàñãèéí 

H / M / L 

Õºðºíãº 

îðóóëàëò 

Õ¿ëýýãäýæ áóé 

çàðäàë 

Õýìíýëò 

ªðòãºº íºõºí 

òºëºõ õóãàöàà 

Áàéãàëü 

îð÷íû 

H / M / L 


áóóðàëò 

ÕÕ-èéí 

áóóðàëò 

Áàéãàëü îð÷íû 

áóñàä ¿ð àøèã 

Áóñàä 

øàëòãààí/ 

àøèã 

H / M / L 

Áýðõøýýë 

(áà øèéäýë) 

1. Áîãèíî 

õóãàöààíä 


2. Óðò õóãàöààíä 


3. Öààøèä 

õºðºíãº 

îðóóëàõ 

4. Õýðýãæèõ 

áîëîìæã¿é 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

170 


Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò-18: Õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ñàíàë 

Ýíý ñóäàëãààíû õóóäàñ ííü áàãààñ õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàõ ñàíàë áîëîâñðóóëàí 

ãàðãàõàä ¿ëãýð áîëíî. Ýíý ñàíàëàà äàðàà íü äýýä óäèðäëàãààð áàòëóóëàõààð 

èëãýýíý. 

Ýíýõ¿¿ ñàíàëä îðâîë çîõèõ ç¿éëñ: 

 

 

 

 

 

 

Òàíèëöóóëãà (ñàíàëûã íýãòãýñýí) 

Òîäîðõîéëñîí õóâèëáàðûí òîî, ¿íäýñëýë õèéñýí õóâèëáàðóóä, õýðýãæèõ 

áîëîìæòîé õóâèëáàðóóä, öààøèä õýðýãæ¿¿ëýõ õóâèëáàð, áèåëýãäýõã¿é 

õóâèëáàð 

Áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ õóâèëáàðóóä: 

- Øààðäàãäàõ íèéò õºðºíãº îðóóëàëò, æèëèéí çàðäàë, æèëèéí õýìíýëò áà 

ºðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà 

- Áàéãàëü îð÷íû íèéò òîîöîîëñîí ¿ð àøèã (ýð÷èì õ¿÷, õ¿ëýìæèéí õèé, 

íººö, õàÿãäàë) 

- Õýðýãæ¿¿ëýõ áóñàä îíö ÷óõàë øàëòãààí 

- Õàìãèéí õ¿íä, áàéíãûí áýðõøýýë, ñàíàë áîëãîæ áóé øèéäýë 

- Õóâèëáàð á¿ðèéí òåõíèê, ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû øàëòãààí áà 

õ¿íäðýëèéã îðóóëñàí õ¿ñíýãò 

Áàã (ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷/çºâëºõ îðîëöñîí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëýõ 

õÿíàõ) 

¯ð ä¿íã àæèëëàãñàä áîëîí äýýä óëèðäëàãàä ìýäýãäýõ 

Äàðààõ ìàòåðèàë á¿õèé õàâñðàëòóóä 

- Áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ õóâèëáàðûí Ñóäàëãààíû õóóäàñ- 

16 

- Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí á¿õ õóâèëáàðûí àíãèëàë Ñóäàëãààíû õ¿ñíýãò- 

17 



171

C. Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãààíû òîéì 

Ýíý õ¿ñíýãòýä GREIAP òºñºëä îðîëöñîí êîìïàíèé óðò áà áîãèíî õóãàöààíû õóâèëáàðààð õèéñýí æèøýý ñóäàëãààã òîéìëîí ¿ç¿¿ëýâ. Õýä 

õýäýí êîìïàíè íýìýëò õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëýõýýð òºëºâëºñºí áîëîâ÷ ýíý õ¿ñíýãòýíä îðóóëààã¿é áîëíî. 

Îðñîí íýìýëò ººð÷ëºëòèéí òàëààð Ãàðûí àâëàãûí (www.energyefficiencyasia.org) âýáñàéò õóâèàñ ¿çíý ¿¿. 

ÊÎÌÏÀÍÈ ÕÓÂÈËÁÀÐÛÍ ÍÝÐ 

Abul Khair Steel 

Products ÕÕÊ 

Óóðûí ñèñòåìèéí ãîîæèëòûã óñòãàæ äóëààëãûã 


Ýðãýëäýã÷ òýýðìèéã àæèëëàæ áàéõàä íàñîñûã 

çîãñîîäîã áîëãîõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Ò¯ËÕ¯¯Ð ¯ÃÑ 



Áóñàä ò¿ëõ¿¿ð ¿ãñ 

Áàíãëàäåø Ãàí Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò 

Áàíãëàäåø Ãàí Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì Ýðãýëäýã÷ òýýðýì 

Õ¿÷ëèéã ðåãåíåðàöèä äàõèí àøèãëàõ Áàíãëàäåø Ãàí Õ¿÷ëèéã äàõèí àøèãëàõ 

TK Chemical 

Complex ÕÕÊ 

Bengal Fine 

Ceramics ÕÕÊ 

×àäëûí êîýôôèöèåíòûã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä 

êîíäåíñàòîðûí áëîê ñóóðèëóóëàõ 

Õàÿãäàë óñíû äóëààíûã õàëààãóóðààð ýðã¿¿ëæ 


Çóóõíû ¿ëýýëãèéí òîîã öººëæ ÒÄÑ-èéí ºíäºð òºâøèíä 

¿ëýýëýã õèéõ 

Áàíãëàäåø Ãàí Öàõèëãààí 

Áàíãëàäåø Ãàí 

Õàÿãäàë äóëààí 

àøèëàõ 

Áàíãëàäåø Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 

Êîíäåíñàòîðûí áëîê, 

÷àäëûí êîýô-ò 

Óñ 

¯ëýýëýã, õàòóó áèåòèéã 

óóñãàõ, ÒÄÑ 

Çóóõíû êîíäåíñàòûí áóöààëòûã äýýøë¿¿ëýõ Áàíãëàäåø Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ Êîíäåíñàò 

Öààñíû ìàøèíä íàì òåìïåðàòóðûí óóð ºãºõèéí òóëä 

çóóõàíä óóð õºðãºã÷ ñóóðèëóóëàõ 

Ò¿õèé ýä ìàòåðèàëûã øëàíãíû îðîíä øàòàëñàí 

áàêààð äàìæóóëæ óãààõ 

Áàíãëàäåø Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 

Óóð õºðãºã÷, óóð, 

öààñíû ìàøèí, öààñ 

òàñëàã÷ 

Áàíãëàäåø Êåðàìèê Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì Óñ, õàÿãäàë óñ àøèãëàõ 

C. ÕÀÂÑÐÀËÒ 


173



Urea Fertilizer 

Factory ÕÕÊ 

Äóëààëãà ñàéæðóóëàõ, àñààãóóðûã áàãà àæèëëóóëàõ, 

áóëàíãèéí çàéã ÿíçëàõ çàìààð ãàëûí õîòëûí äóëààí 

àëäàãäëûã áàãàñãàõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Áàíãëàäåø Êåðàìèê 




Ãàëûí õîòîë, õàëàõ 



Äóëààëãà, àñààãóóð, 

áóëàí 

Ãàëûí õîòëîîñ ãàðàõ õèéã õàòààëãàíä àøèãëàõ Áàíãëàäåø Êåðàìèê Äóëààí àøèãëàõ Õàòààã÷ 

Óñ ò¿ãýýõ ñèñòåìä óñ, ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ Áàíãëàäåø Êåðàìèê Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì Óñ ò¿ãýýõ 

Êîíäåíñàò ÿëãàã÷èéã çàñ÷ äóëààëàõ, óóðûí ñèñòåìèéí 

êîíäåíñàòûã çóóõàíä áóöààõ 

Áàíãëàäåø Êåðàìèê 

Çóóõ, õàëààã÷; Óóð 

ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Äóëààëãà, êîíäåíñàò 

ÿëãàã÷, êîíäåíñàò 

Óñ þ¿ëýõ, ¿ëýýëýã, óóðøèëòûã áàãàñãàæ õºðãºëòèéí óñ 

õýìíýõ 

Áàíãëàäåø Êåðàìèê Ãðàäèðí Áîðäîî, ¿ëýýëýã 

Àììîíèé øóãàì õîîëîéí ãîîæèëòûã çàñâàðëàõ Áàíãëàäåø Êåðàìèê Áîðäîî, àììîíèé 

Shijiazhuang 

Iron & Steell ÕÕÊ 

×àäëûí êîýôôèöèåíòûã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä 

êîíäåíñàòîðûí áëîê ñóóðèëóóëàõ 

Ãàëûí õîòîëä õèéí êàáèí õèéæ äóëààíûã ýðã¿¿ëæ 


Áàíãëàäåø Êåðàìèê Öàõèëãààí 

Õÿòàä Ãàí 

Óñ õýìíýõ, ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ Õÿòàä Ãàí 


ãàäàðãóó; Õàÿãäàë 

äóëààí àøèãëàõ 

Öàõèëãààí; Íàñîñ, 

ò¿¿íèé ñèñòåì 


÷àäëûí êîýô-ò 

Ãàëûí õîòîë, õèéí 

êàáèí 

Àçîòûí õýìæ¿¿ð òàâèõ, ãîîæèëò ýðýõ, óñòãàõ Õÿòàä Ãàí Öàõèëãààí Àçîò, ãîîæèëò 

Õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæ¿¿ð òàâèõ, ãîîæèëòûí ¿çëýã õèéõ, 

óñòãàõ 

Òàëáàéí âåíòèëÿòîðûã ºâëèéí öàãò øààðäëàãàã¿é ¿åä 

çîãñîîõ 

Ãðàäèðíû äýðýãýäýõ áèîöèäèéí äîçëëã÷ íàñîñûã 

çàñâàðëàõ 

Õÿòàä Ãàí Öàõèëãààí Õ¿÷èëòºðºã÷, ãîîæèëò 



Âåíòèëÿòîð, óòàà 

ñîðîã÷ 

Ãðàäèðí; Íàñîñ, 

ò¿¿íèé ñèñòåì 

Óñ 

174 



Anhui Tiandu 

Paper ÕÕÊ 

Öààñàí çóòàí ÷àíàã÷èéí ¿ëýýëãèéí äóëààíûã ýðã¿¿ëæ 


Äóëààí öàõèëãààíûã çýðýã õàíãàõûí òóëä õîñëîí 

¿éëäâýðëýã÷ ñóóðèëóóëàõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Õÿòàä Öààñ 







÷àíàã÷, ¿ëýýëýã, óóð 

Õÿòàä Öààñ Õîñëîí ¿éëäâýðëýë ÄÖÑ 

Ñ¿ðýë ºãºëòèéã ñàéæðóóëæ ÷àíàëòûí õ¿÷èí ÷àäàë áà 

¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõ 

Õÿòàä Öààñ ×àíàõ ïðîöåññ 

Ñ¿ðëèéã ÷àíàã÷èä îðîõîîñ ºìíº óðä÷èëæ íîðãîõ Õÿòàä Öààñ Áèò¿¿ òîãîî 

Jiagxi Yadong 

Cement 

Corporation ÕÕÊ 

Óóðûí øóãàìûí ãîîæèëòûã àðèëãàæ äóëààëàõ Õÿòàä Öààñ Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò 

Æèæèã çóóõíóóäûã íýã òîì çóóõààð ñîëüæ ¿ð àøãèéã 


Êëèíêåðèéí õºðãºã÷, õàëààã÷èéí õàÿãäàë äóëààíûã 


Õÿòàä Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 

Õÿòàä Öåìåíò 



Çóóõ, êëèíêåð õºðãºã÷, 

õàëààã÷ 

Öåìåíòýíä íóíòàã ¿íñ îðëóóëæ õýðýãëýõ Õÿòàä Öåìåíò Í¿¿ðñ 

Anhui Linguan 

Chemical 

Industrial ÕÕÊ 

Yuanping 

Chemical 

Industry ÕÕÊ 

Ãîìîãåí øàòàëòûã õàíãàõûí òóëä í¿¿ðñ òýæýýã÷èéí 

àæèëëàãààã ººð÷ëºõ 

Õÿòàä Õèìè 



Óóðûí òóðáèíû êîíäåíñàòîðò ººð÷ëºëò õèéõ Õÿòàä Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Óñòàé õèéí éëäâýðëýëèéí ¿ëýýëãèéí äóëààíûã 





Í¿¿ðñ 

Óóðûí òóðáèí, 

êîíäåíñàòîð 

Óñòàé õèé 

Óóðûí øóãàìûí ãîîæèëòûã àðèëãàæ äóëààëàõ Õÿòàä Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò, äóëààëãà 

Õýò õàëñàí óóðûã àøèãëàí öàõèëãààí ¿éëäâýðëýõ 

óóðûí òóðáèí ñóóðèëóóëàõ 

¯ëýýëãèéí ¿¿ñìýë óóðûã çóóõíû òýæýýëèéí óñûã 

õàëààõàä ýðã¿¿ëæ äàõèí àøèãëàõ 



Õîñëîí ¿éëäâýðëýë; 

Çóóõ, õàëààã÷ 


àøèãëàõ; Çóóõ, 


Óóð 

¯¿ñìýë óóð, ¿ëýýëýã 

¯ëýýëãèéã ºâëèéí óëèðàëä õàëààëòàíä õýðýãëýõ Õÿòàä Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ ¯ëýýëýã 



175



Vishakapatnam 

Steel Plant ÕÕÊ 

Coromandel 

Cement ÕÕÊ 

Óóðûí îðîëòûí äîðãèõ õýñã¿¿äèéã ãàãíàæ öàìöàò 

õàëààãóóðûí äóëààíû àëäàãäëààñ ñýðãèéëýõ 

Õóðãàí ÷èõíèé õ¿÷ëèéí àãààð õàëààã÷èéí øóãàìä 

óóðûí êîíäåíñàò ÿëãàã÷ ñóóðèëóóëàõ 

Àãààð õèé ãàðãàõ ïðîöåññûã õ¿÷èëòºðºã÷ áàÿæóóëñàí 

õèé ãàðãàõ ïðîöåññò øèëæ¿¿ëýõ 

Òóãàëãà öýâýðëýõ, õ¿÷èëæ¿¿ëýõ ïîðöåññò ñóëüôàò áà 

ñîäûí óóñìàëûã äàõèí àøèãëàõ 

Òóðáèíû êîíäåíñàòîðûí öýâýðëýãýýíä ðåçèí ¿ðýë 

õýðýãëýõ òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëæ âàêóóì ñàéæðóóëàõ 

Àãààðûí ÿëãàõ ñòàíöûí àãààð ºãºõ êîìïðåññîðò 

öàõèëãààí õýìíýõ 

Ýðãýëäýõ òýýðìèéí öàõèëãààíûã áóóðóóëàõûí òóëä 

àæèëëàãààã îíîâ÷òîé çîõèîí áàéãóóëàõ 

Ò¿¿õèé ýä õ¿ëýýæ àâàõ öåõèéí êîíóñàí áóòëàã÷èéã 

öººí òîîãîîð àæèëëóóëàõ í 

Ãðàäèðí, õºðãºñºí óñíû ñòàíöûí ñýíñíèé àæèëëàãààã 

ºâºë, çóíû íºõöºëä òîõèðóóëàõ 

Ãàëûí õîòëûí óë øèðýì, í¿¿ðñíèé øèðõãèéí õýìæýýã 

ººð÷ëºõ 

Ãàëûí õîòëîîñ õàëóóí àãààðûí øóãàì íýìæ òàòàí 

äóëààëæ, í¿¿ðñíèé õàòàëòûã ñàéæðóóëàõ 

AC õºäºëã¿¿ðèéã DC-ýýð ñîëüæ òýýðìèéí àãààðûí 

âåíòèëÿòîðûí õóðäûã áóóðóóëàõ 

Âåíòèëÿòîðûí ñîðîõ òàëûí øóãàìûã á¿ä¿¿ñãýæ 

àãààðûí õóðä, äàðàëòûí óíàëòûã áóóðóóëàõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 




Õÿòàä Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 


Õÿòàä Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Êîíäåíñàò ÿëãàã÷ 

Õÿòàä Õèìè Ò¿ëø, øàòàëò Í¿¿ðñ 


Õÿòàä Ãàí Ò¿ëø, øàòàëò 

Ýíýòõýã Ãàí 

Êîìïðåññîð, øàõñàí 

àãààð; Öàõèëãààí 

Õèìèéí áîäèñûã äàõèí 


Öàõèëãààí ãàðãàõ, 

êîíäåíñàòîð 

Àãààð ÿëãàã÷ 

Ýíýòõýã Ãàí Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð Ýðãýëäýõ òýýðýì 

Ýíýòõýã Ãàí Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð Êîíóñàí áóòëàã÷ 

Ýíýòõýã Ãàí 

Ýíýòõýã Öåìåíò 




Ãðàäèðí; Âåíòèëÿòîð, 

óòàà ñîðîã÷ 






ñîðîã÷ 


ñîðîã÷ 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì, 

ãàëûí õîòîë 


äóëààëãà 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì 

176 



Active Carbon 

ÕÕÊ 

Í¿¿ðñ íèé òýýðìèéí ãàðàõ òàëûí øóãàìûí àãààðûí 

õóðäûã áóóðóóëàõ 

Òýýðìèéí õàòààõ êàìåðûí ºðãºã÷èéí ºíäºð áîëîí 

ºíöãèéã òîìñãîõ 

Í¿¿ðñíèé òýýðìèéí øóãàìä àãààð ñîðîãäîõîîñ 

ñýðãèéëýõ 

Øîõîéí ÷óëóóíû àíõàí øàòíû áóòëàã÷èéí öàõèëãààí 

õºäºëã¿¿ðèéã æèæèã áîëãîõ 

Äóëààëãà õèéõ, çýðýãöýý øóãàìààð õîëáîëò õèéõ 

çàìààð óóðûí ñèñòåìèéí ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 

Ýðãýëäýã÷ çóóõíû øàòàëòûí àãààðûã çìååâèêòýé 

óóðààð óðä÷èëàí õàëààõ 

Øóãàì äóëààëæ ðåöèðêóëÿö õèéõ çàìààð øèíãýí 

ò¿ëøíèé õàäãàëàëò òýýâýðëýëòèéã ñàéæðóóëàõ 

Óëàéñàõ ëàìïûã ºäðèéí ãýðëýýð (ôëóîðåñöåíò) ñîëèõ 

Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí ÷èéãèéã çóóõàíä îðîõîîñ ºìíº 

õàëóóí àãààðààð õàòààõ 

Siflon Drugs ÕÕÊ Ìîäîîð ãàëëàäàã çóóõûã í¿¿ðñ áóþó øèíãýí ò¿ëøíèé 

ºíäºð ¿ð àøèãòàé çóóõààð ñîëèõ 

Íýìýëò ãðàäèðí áàðüæ óóñãàã÷èéí äàõèí àøèãëàëòûã 

íýìýãä¿¿ëýõ 

Òåõíîëîãè ñàéæðóóëàõ: ¿éëäâýðèéí õºðã¿¿ð, êîâøèí 

ýëåâàòîð, áóòëàã÷/ðîëèêò ïðåññ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 






ñîðîã÷ 

Ýíýòõýã Öåìåíò Ò¿ëø, øàòàëò 



ñîðîã÷ 


Òýýðýì/âåíòèëÿòîð 

õóðä áóóðóóëàã÷ 


ºðãºã÷ 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì, àãààð 

ñîðîãäîõ 

Ýíýòõýã Öåìåíò Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð Øîõîéí ÷óëóó áóòëàã÷ 

Ýíýòõýã Õèìè Óóð ãàðãàõ, õýðýãëýõ 

Ýíýòõýã Õèìè 


Ò¿ëø, øàòàëò; Ãàëûí 

õîòîë, õàëàõ ãàäàðãóó 


ãàäàðãóó; Öàõèëãààí 

Ýíýòõýã Õèìè Ãýðýëò¿¿ëýã 




Äóëààëãà, çýðýãöýý 

õîëáîëò 

Ýðãýäýã çóóõ 

Äóëààëãà, øèíãýí ò¿ëø 

Óëàéñàõ ëàìï, ºäðèéí 

ãýðýë 

Ò¿¿õèé ýä õàòààõ, 

÷èéãëýã 

Ýíýòõýã Õèìè Çóóõ, õàëààã÷ Ìîäîîð ãàëëàäàã çóóõ 

Ýíýòõýã Õèìè Ãðàäèðí 


Óóñãàã÷ äàõèí àøèãëàõ, 

Àöåòîí 

Õºðã¿¿ð, ýëåâàòîð, 

ïðåññ 



177



ITC Paperboard 

and Specialty 

paper Division 

Ñåïàðàòîðûí ìåõàíèçì áà áàãà õóðäòàé áóòëàã÷ 

ñóóðèëóóëæ çóóõíû í¿¿ðñíèé äóòóó øàòàëòûã 

áóóðóóëàõ 

Àãààð õàëààã÷èéí óóðûí êîíäåíñàò, çóóõíû ¿ëýýëãèéí 

¿¿ñìýë óóðûã äàõèí àøèãëàõ 

¯ëýýëãèéí äóëààíûã àøèãëàõ ñèñòåìèéí äóëààí 

äàìæóóëàõ òàëáàéã íýìýãä¿¿ëæ äóëààíû äàõèí 

àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ 

Õýâëýõ ìàøèíû ¿ð àøèã ìóóòàé âàêóóì ñýíñèéã ºíäºð 

÷àäëûí èë¿¿ ¿ð àøèãòàé ñýíñýýð ñîëèõ 

Ãýðýëò¿¿ëýã ñàéæðóóëàõ: äðîññåëüòîé ºäðèéí ãýðýë, 

ãàëîéä ìåòàë ëàìï, õóãàöààíû àâòîìàò, ãýðëèéí 

òàðíñôîðìàòîð ã.ì 

PT. Kratau Steel Áàéãàëèéí ºíäºð äàðàëòòàé èë¿¿äýë õèéã òóðáèíä ºã÷ 

öàõèëãààí ãàðãàõ 

Áýëäýö ãóëäìàé çººâºðëºõ ñèñòåìèéã øèíý÷èëæ 

õàÿãäàë äóëààí àøèãëàõ 

Êîâø õàòààõ, õàëààõ ïðîöåññûí àñààãóóðûí õÿíàëòûí 

ñèñòåì 

Êîíäåíñàò ÿëãàã÷, ãîîæèëòîíä ¿çëýã õèéæ çàñàõ, ñîëèõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 




Ýíýòõýã Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 


Áóöàëìàë äàâõðàãàòàé 

çóóõ, í¿¿ðñ, äóòóó 

øàòàëò 

Ýíýòõýã Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ ¯¿ñìýë óóð, ¿ëýýëýã 

Ýíýòõýã Öààñ 

Ýíýòõýã Öààñ 


àøèãëàõ; Óóð ò¿ãýýõ, 



ñîðîã÷ 

Ýíýòõýã Öààñ Ãýðýëò¿¿ëýã 

Âàêóóì íàñîñ, õýâëýõ 

ìàøèí 

ªäðèéí ãýðýë, ãàëîéä 

ëàìï, õóãàöààíû 

àâòîìàò, ãýðëèéí 

òðàíñôîðìàòîð 

Èíäîíåç Ãàí Öàõèëãààí Tóðáèí, áàéãàëèéí õèé 

Èíäîíåç Ãàí 

Èíäîíåç Ãàí 





Èíäîíåç Ãàí Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Ãóëäìàé 

Êîâø õàòààõ, êîâø 

õàëààõ 

êîíäåíñàò ÿëãàã÷, 

çàñàõ, ñîëèõ 

178 



PT. Pindo Deli 

Pulp & Paper 

Êîíäåíñàò ÿëãàã÷èéã çàñàõ, ãîîæèëò óñòãàõ, øóãàì 

äóëààëàõ çàìààð óóðûí àëäàãäëûã áàãàñãàõ 

4 ïðåññèéã ñîëüæ öààñíû õóóðàéøèëòûã ñàéæðóóëàõ 

Çóóõíû àñààëòûí ¿ð àøèã, øàòàëòûí çýðýã, ñîðîõ 

àãààðûí õýìæèëòèéã ñàéæðóóëàõ 

Õóéëðóóëàí øàòààõ çóóõ (CFB) ñóóðèëóóëæ öààñíû 

øààðãûã ò¿ëøèíä îðëóóëàí õýðýãëýõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 




Èíäîíåç Öààñ Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Èíäîíåç Öààñ 

Èíäîíåç Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 

Èíäîíåç Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 


Äóëààëãà, êîíäåíñàò 

ÿëãàã÷ 

ïðåññ, öààñíû ìàøèí, 

öààñ õàòààõ 

Öààñíû øààð, îðëóóëàõ 

ò¿ëø 

Öààñíû òýýðýìä óñ õýìíýæ öààñíû øààðãûã áàãàñãàõ 

Öààñíû øààð, óñ, 

Èíäîíåç Öààñ 

õºðãºëòèéí óñ 

Öààñíû øààðûã ìººã òàðèàëàõ áîðäîîíä õýðýãëýõ Èíäîíåç Öààñ Öààñíû øààð, áîðäîî 

PT. Indocement 

Tuggal Prakarsa 

Tbk 

Òðàíñôîðìàòîðûí à÷ààëëûã õóâààðèëàõûí òóëä 

øèíèéã åðäèéí õààëòòàé (NC) áàéðëàëä øèëæ¿¿ëýõ, 

êîíäåíñàòîðûí áëîê ñóóðèëóóëæ ÷àäëûí êîýô-òûã 


12 âåíòèëÿòîðò õóðä õóâüñãàã÷ òàâüæ (VSD) 

õºäºëã¿¿ðèéí öàõèëãààíû õýðýãëýýã áóóðóóëàõ 

Ãðàäèðíûã ñàéæðóóëàõ: Ñýíñýíä ¿çëýã õèéõ, áàéíãà 

öýâýðëýõ, õºâ¿¿ðèéã çàñàõ 

Èíäîíåç Öåìåíò Öàõèëãààí 

Èíäîíåç Öåìåíò 


Ñèéðýãæèëòèéã øàëãàæ õèé ñîðîëòûã àðèëãàõ Èíäîíåç Öåìåíò 

Øàõñàí àãààðûí ñèñòåìèéã àâòîìàò äðåíàæòàé áîëãîõ Èíäîíåç Öåìåíò 

Áîîäëûí öåõýä øàõñàí àãààðûã ¿ð á¿òýýëòýé àøèãëàõ 

Ãðàäèðíûã áàéíãà öýâýðëýæ çàìãèéã ãàðãàæ õàÿõ, 

õºâ¿¿ðèéã øàëãàæ ñîëèõ áóþó çàñâàðëàõ 



ñîðîã÷ 





Êîìëåññîð, øàõñàí 

àãààðûí ñèñòåì 



Èíäîíåç Öåìåíò Ãðàäèðí 


öàõèëãààíû øèí, 

Tðàíñôîðìàòîð 

Õóðäíû õóâüñãàã÷ (VSD) 

Öàõèëãààíû ïóíêò 

Ñèéðýãæèëòèéí 

àëäàãäàë, õèé ñîðîëò 

Àâòîìàò äðåíàæ 

Øàõñàí àãààð, áîîäëûí 

öåõ 

Öýâýðëýõ, çàìàã, 

õºâ¿¿ð 



179



PT. Semen 

Cibiong Tbk. 

PT. Semen 

Padang 

Øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã øàëãàõ, çàñâàðëàõ, 

ñèéãýëòèéã óñòãàõ 

Çóóõíû õàëàõ ãàäàðãàä õðîìã¿é ñàéí ÷àíàðûí ãàëûí 

òîîñãî íýìæ çóóõíû çîãñîõ òîîã öººëºõ 

Õèé ñîðîëòûã øàëãàæ àðèëãàõ, çóóõàíä ìåõàíèê 

íÿãòðóóëàã÷-òóñãààðëàã÷ ñóóëãàõ 

Øàõñàí àãàðûí àëäàãäëûã øàëãàõ, ñèéãýëòèéã çàñ÷ 

àðèëãàõ àæèë÷äûí êîìïàíèò àæèë 

Çóóõíû ñèéðýãæèëòèéã øàëãàæ õèé ñîðîëòûã àðèëãàõ 

Öåìåíòèéí òýýðýì çóóõíû êîìïðåññîð õî¸ðûã õîîðîíä 

íü õîëáîæ êîìïðåññîðûã äýýä çýðãýýð à÷ààëëàí ¿ð 

àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ 

Øàõñàí àãààðûí ñèñòåìèéí äàðàëòûí çºð¿¿ãýýð 

àæèëëàäàã òîõèðóóëàã÷èéã ñîëèõ áóþó õóãàöààíû 

èíòåðâàëûã íýìýãä¿¿ëýõ 

Øèáåð õýðýãëýõèéí îðîíä âåíòèëÿòîðûí øêèâèéí 

äèàìåòðèéã òîìñãîæ õóðäûã áóóðóóëàõ 

Dà-Mon Trade Äðåíàæëàãäñàí óñûã àãåíòûí áà ôåðìåíòàöûí áàêàíä 

ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ 

Erel Cement 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 









Moíãoë Êåðàìèê 



















ñîðîã÷ 


àøèãëàõ; 


Ñèéãýëò 

çóóõ, õàëàõ ãàäàðãóó, 

èâýõ, ãàëûí òîîñãî 

Çóóõ, ñèéðýãæèëòèéí 


Ñèéãýëò 



Çóóõ, öåìåíòèéí òýýðýì 

Àãààðûí óðñãàë 

òîõèðóóëàã÷ 

øèáåð, øêèâ 

Ôåðìåíòàö 


Çóóõíû çîãñîëòûã öººëºõ, ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ Moíãoë Öåìåíò 


Òîîñ õÿíàõ ñèñòåìèéí íÿãòðóóëãûã ñàéæðóóëàõ Moíãoë Öåìåíò Òîîñ 

Hutul Cement Îäîî áàéãàà çóóõûã ñîëèõ áóþó ñýðãýýí çàñâàðëàõ Moíãoë Öåìåíò Çóóõ, õàëààã÷ Õàëààëò 

180 



Darkhan 

Metallurgical 

Plant 

Steel Asia 

Manufacturing 


United Pulp & 

Paper ÕÕÊ 

Solid Cement 


Çóóõíû øàòàëòûí ïðîöåññûã ñàéæðóóëæ áàðèëãà áà 

øóãàì õîîëîéã äóëààëàõ 

Øàëòãààíã¿é ñààòëûã çîõèöóóëæ õàéëàõ öèêëèéã 

öººëºõ 

Ãàëûí õîòëûí ¿¿äýíä äóëààí íýâòð¿¿ëäýãã¿é íýõìýë 

ñóóëãàæ äóëààíû àëäàãäëûã áàãàñãàõ 

Ãàëûí õîòëûí ðåêóïåðàòèâ çîíû òàëûí õàíàíä 

êåðàìèêààð äóëààëãà õèéõ 

Íàñîñíóóäûí öàõèëãààíû ïàíåëüä òðàíñôîðìàòîðûí 

õ¿÷äýëèéã òîõèðóóëàõ 

Ãðàäèðíû õóó÷èí òîì õºäºëã¿¿ðèéã áàãà îâðûí ºíäºð 

¿ð àøèãòàé õºäºëã¿¿ðýýð ñîëèõ 

Óñ àâàõ áàêíû áàãòààìæèéã õýìæèõ áóþó òîîëóóð 

òàâüæ óñíû õýðýãëýýã õÿíàõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 





Moíãoë Ãàí Çóóõ, õàëààã÷ Õàëààëò 

Moíãoë Ãàí 

Ôèëèïïèí Ãàí 








Õàéëàõ êàìåð 

Õîòëûí ¿¿ä, äóëààíû 

àëäàãäàë 

Äóëààíû àëäàãäàë 

Ôèëèïïèí Ãàí Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì Tðàíñôîðìàòîð, íàñîñ 


Ãðàäèðí; öàõèëãààí 


Ôèëèïïèí Ãàí Íàñîñ, ò¿¿íèé ñèñòåì Óñíû õÿíàëò 

Çóóõíû õàíûí äóëààëãûã ñàéæðóóëàõ Ôèëèïïèí Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ Äóëààëãà 

Äåàýðàòîðûí, ìàçóòûí, òýýðìèéí óñíû íàñîñóóäàä 

õóðä õóâüñãàã÷ (VSD) òàâèõ Ôèëèïïèí Öààñ 

Íàñîñ, ò¿¿íèé 

ñèñòåì; öàõèëãààí 


Õóðäíû õóâüñãàã÷ (VSD) 

40 Âò-ûí ºäðèéí ãýðëèéã 36 Âò-ûíõààð ñîëèõ Ôèëèïïèí Öààñ Ãýðýëò¿¿ëýã ªäðèéí ãýðýë 

Çóóõíû äýðãýäýõ àãààð äðîñåëëîõ õî¸ð òºõººðºìæèéí 

öàõèëãààí õààëòûã çàñâàðëàõ 

Êëèíêåð õºðãºõ ñýíñí¿¿äèéã õî¸ð õóðäòàé 

õºäºëã¿¿ðòýé áîëãîõ 

Ýöñèéí øàòíû òýýðìèéí õóó÷èí òîì õºäºëã¿¿ðèéã 

áàãà îâðûí ºíäºð ¿ð àøèãòàé õºäºëã¿¿ðýýð ñîëèõ 

Çóóõ, óóð õàëààã÷èéí öàõèëãààíû ïàíåëüä 

òðàíñôîðìàòîðûí õ¿÷äýë òîõèðóóëàõ 

Ôèëèïïèí Öåìåíò 




õºäºëã¿¿ð; ñýíñ, óòàà 

ñîðîã÷ 

Àãààð äðîñåëëîõ, 

öàõèëãààí õààëò 

Çóóõ, êëèíêåðèéí 

õºðã¿¿ð 

Ôèëèïïèí Öåìåíò Electric motors Ýöñèéí øàòíû òýýðýì 


Õºäºëã¿¿ð; Ãàëûí 


Tðàíñôîðìàòîð, çóóõ, 




181



Holcim Bulacan 

ÕÕÊ (Union 

Cement 

Corporation) 

Puyat Vinyl 

Products ÕÕÊ 

Çóóõíû ¿¿äíèé õèé ñîðîëòûã àðèëãàæ äóëààíû 

àëäàãäëààñ çàéëñõèéõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 


Ò¿¿õèé ýäèéí òýýðìèéí ºíäºð íàì äàðàëòûí íàñîñíû 

áóóðóóëàã÷èä õóðä õóâüñãàã÷ Ôèëèïïèí Öåìåíò 

Äóíä õ¿÷äýëèéí êîíäåíñàòîðûã òîõèðóóëæ áóòëàã÷èéí 

÷àäëûí êîýôôèöèåíòèéã äýýøë¿¿ëýõ 

Êëèíêåðèéí õºðãºëòºíä ºíäºð ¿ð àøèãòàé âåíòèëÿòîð, 

õºäºëã¿¿ð àøèãëàõ 

Êàëüöæóóëàã÷èéí õàëààã÷èéí øóãàìä õ¿÷èëòºðºã÷èéí 

àíàëèçàòîð ñóóðèëóóëæ àëäàãäëûã áàãàñãàõ 

Ò¿¿õèé ýäèéí òýýðìèéí ñîïëîíû ºíöºã, çàâñðûã 

òîõèðóóëæ ò¿¿õèé ìàòåðèàëûí óðñãàëûã èõýñãýõ 

Ò¿¿õèé ýäèéí øèðõãèéã õýìæýýãýýð íü àíãèëæ àëõàí 

áóòëàã÷èéí à÷ààëëûã íýìýãä¿¿ëýõ 

Âåíòèëÿòîðûí øèáåðèéã á¿ðýí íýýõ, ãóëñàõ 

öàãàðèãòàé õºäºëã¿¿ð ñóóðèëóóëàõ 

Ãðàäèðíû ñàðààëæèéã öýâýðëýí, õºðãºëòèéí óñàíä 

õèìèéí áîëîâñðóóëàëò õèéæ õºðãºëòèéã ñàéæðóóëàõ 

Óóðûí àëäàãäëûã øàëãàæ çàñàõ, ýëýãäñýí ÷èãæýýñèéã 

ñîëèõ 

Çóóõíû øèíãýí-õèéí ò¿ëøíèé õîëüöîíä áèîõèéí 

(êîêîñ ìåòèëèéí ýôèð) íàéðëàãûã íýìýãä¿¿ëýõ 






Íàñîñ, ò¿¿íèé 

ñèñòåì; Öàõèëãààí 


Ôèëèïïèí Öåìåíò Öàõèëãààí 






Ôèëèïïèí Êåðàìèê 


ñîðîã÷; õºäºëã¿¿ð 

Âåíòèëÿòîð, ñýíñ; 


Ãðàäèðí-õºðãºõ 

öàìõàã 




Ò¿¿õèé ýäèéí òýýðýì, 

õóðäíû õóâüñãóóð 

Áóòëàã÷, 

Êîíäåíñàòîðûí áëîê 

Êëèíêåðèéí õºðã¿¿ð 

Õ¿÷èëòºðºã÷, 

êàëüöæóóëàõ, õàëààã÷ 

Ò¿õèé ýäèéí òýýðýì, 

Ñîïëî 

Áóëàã÷, Ò¿¿õèé ýäèéí 

òýýðýì, à÷ààëàë 

Øèáåð, ãóëñàõ 

öàãàðèãòàé õºäºëã¿¿ð 

Ôèëèïïèí Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ ñèéãýëò, ÷èãæýýñ 

Ôèëèïïèí Êåðàìèê 

Ò¿ëø, øàòàëò; Çóóõ, 


Îðëóóëàõ ò¿ëø, 

Áèî õèé 

40 Âò-ûí ºäðèéí ãýðëèéã 36 áóþó 32 Âò-ûíõààð ñîëèõ Ôèëèïïèí Êåðàìèê Ãýðýëò¿¿ëýã ªäðèéí ãýðýë 

Chico ÕÕÊ Ò¿ëøíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ áîëîí öàõèëãààíû 

õàíãàìæèä ºíäºð õ¿÷äýëèéí òðàíñôîðìàòîð 

ñóóðèëóóëæ ¿éëäâýðëýëèéí ñààòëûã áàãàñãàõ 

Øðè-Ëàíê Ãàí 

Öàõèëãààí; Ò¿ëø, 

øàòàëò 

¯éëäâýðëýëèéí ñààòàë 

182 



National Paper 

Company 

Holcim Lanka 

Putalam ÕÕÊ 

Dankotuwa 

Porcelain ÕÕÊ 

Ãàëûí õîòîëä øèíãýí ò¿ëøíèé ôîðñóíêà, 

ðåêóïåðàòîðûí ãóóðñ ñîëüæ äóëààíû àëäàãäëûã 


Çóóõíû øèíãýí ò¿ëøèéã öàãààí áóäààíû õóóðöãààð 

îðëóóëàõ 

Øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã îëæ àðèëãàõ, çàñâàðëàõ 

Õàíöóéâ÷èí ø¿¿ëò¿¿ðòýé òîîñíû øóãàìûí 

âåíòèëÿòîðûí ýëåêòðîñòàòèê õóðäàñãóóðûã (ESP) 

ñîëèõ 

Çóóõàíä ìàçóò ò¿ëýõèéí îðîíä ººð ò¿ëø îðëóóëæ 

õýðýãëýäýã áîëîõ 

Êàïñóë õýðýãëýäýã øèíãýí ò¿ëøíèé çóóõûã õèéí 

ò¿ëøíèé çóóõààð ñîëèõ 

Öàõèëãààí óðñãàëûí ñèñòåì ñóóðèëóóëñíààð ÷àäëûí 

êîýô-òûã äýýøë¿¿ëæ, õýëáýëçëèéã äýýä çýðãýýð 

áàãàñãàõ 

Lanka Tiles ÕÕÊ Òîì øèðõýãòýé ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã áóòëàã÷ íýìæ 

ñóóðèëóóëàí áóòëàëòûã ñàéæðóóëàõ 

Associated 

Motorways ÕÕÊ 

Çóóõíààñ ãàð÷ áóé õàÿãäàë äóëààíûã êåðàìèê 

õàâòàíãèéí õàòàëãûí êàìåðò àøèãëàõ 

Çóóõ çàñàõ, ãîîæèëò óñòãàõ, äóëààëãà õèéõ çýðãýýð 

óóðûí ñèñòåìèéí ¿ð àøãèéã ñàéæðóóëàõ 

¯ð àøèã ìóóòàé êîìïðåññîðûã õî¸ð øèíý ýð÷ëýýñò 

êîìïðåññîðîîð ñîëèõ 

Ðåçèí á¿òýýãäýõ¿¿íèé öåõèéí äóãóóéíû õýâ, óóðûí 

øóãàìûã äóëààëàõ 

Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Øðè-Ëàíê Ãàí 

Øðè-Ëàíê Öààñ 

Øðè-Ëàíê Öààñ 

Øðè-Ëàíê Öåìåíò 

Øðè-Ëàíê Öåìåíò 

Øðè-Ëàíê Êåðàìèê 






Ò¿ëø, øàòàëò; Çóóõ, 





ñîðîã÷ 





Øðè-Ëàíê Êåðàìèê Öàõèëãààí 











Øðè-Ëàíê Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 


ôîðñóíêà, ðåêóïåðàòîð, 

äóëààíû àëäàãäàë 

Áóäààíû õóóðöàã, 

Îðëóóëàõ ò¿ëø 

Ãîîæèëò 

Òîîñæèëò, 

ýëåêòðîñòàòèê 

õóðäàñãóóð 

Çóóõ, îðëóóëàõ ò¿ëø 

Çóóõ, øààçàí ýäëýë, 

êàïñóë-ñàããåð 

×àäëûí êîýô-ò, 

õýëáýëçýë 

Áóòëàã÷, ò¿¿õèé ýä 

ìàòåðèàë 

Êåðàìèê õàâòàí, 

õàòààëãà, çóóõ 

Ðåçèí, ãîîæèëò, 

äóëààëãà, çàñâàð 

Ðåçèí, ýð÷ëýýñò 

êîìïðåññîð 

Ðåçèí, äóãóé, 

áèåæ¿¿ëýõ ïðîöåññ 



183



Medigloves ÕÕÊ Øàõñàí àãààðûí àëäàãäëûã àðèëãàæ, àâàõ àãààðûí 

òåìïåðàòóðûã áóóðóóëàõ 

Àsia Chemicals 

ÕÕÊ 

Óãààõ, õëîðæóóëàõ ïðîöåññûí äðåíàæûã áóöààæ 


Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Taéëaíä Êåðàìèê 






Taéëaíä Êåðàìèê Öàõèëãààí 

Ä¿ðýõ ïðîöåññûí óñ, êåðàìèêèéã ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ Taéëaíä Êåðàìèê 

Óóðûí êîíäåíñàòûã õàëóóí óñíû îðîíä àøèãëàõ Taéëaíä Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 


Àâàõ àãààð, àëäàãäàë 

Óñûã äàõèí àøèãëàõ, óñ 

õýìíýõ 

Óñûã äàõèí àøèãëàõ, óñ 

õýìíýõ 

Êîíäåíñàòûã äàõèí 


Óóðûí àëäàãäëûã èëð¿¿ëýí çàñ÷ àðèëãàõ Taéëaíä Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò 

Êîíäåíñàò öóãëóóëàõ áàê ñóóðèëóóëæ äóëààëàí 

êîíäåíñàòûã çóóõíû òýæýýëèéí óñàíä ºãºõ 




Õýìíýëò, ¿ð àøèã ìóóòàé çóóõûã øèíý÷ëýí ñîëèõ Taéëaíä Êåðàìèê Çóóõ, õàëààã÷ 

Êîíäåíñàò àøèãëàõ, 

òýæýýëèéí óñ 

Ýâäýðõèé êîíäåíñàò ÿëãàã÷èéã ñîëèõ Taéëaíä Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Êîíäåíñàò ÿëãàã÷ 

Õîëáîîñ, õîîëîéã çàñ÷ óóðûí àëäàãäëûã àðèëãàõ Taéëaíä Êåðàìèê Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò 

Ø¿¿ëò¿¿ðèéí õîëáîîñ, øóãàì õîîëîéã ñîëüæ øàõñàí 

àãààðûí àëäàãäëûã àðèëãàõ 

Ãðàäèðíû óñíû òåìïåðàòóð 28 o C-ààñ õýòðýõýä 

âåíòèëÿòîð çàëãàäàã òåìïåðàòóðûí äàò÷èê òàâèõ 

Lime Master ÕÕÊ Êîíâåéåðûã à÷ààëàëã¿é ¿åä çîãñîîõ õóãàöààíû ðåëå 

òàâèõ 

Àãóóëàõààñ èðæ áóé øîõîéí ÷óëóóíû íóíòãèéã áàðèõ 

ø¿¿ëò¿¿ð ñóóðèëóóëæ òîîñæèëòûã íàìäààõ 

Áåòîí ñàí áàðüæ, ñóâàã òàòàæ øèãø¿¿ðèéí óãààëãûí 

óñûã äàõèí àøèãëàõ 







Taéëaíä Öåìåíò Öàõèëãààí 

Taéëaíä Öåìåíò 

×àíàðã¿é ò¿¿õèé ýä áîëîí ãîëîãäîë øîõîéí ÷óëóóã 

áàðèëãûí ìàòåðèàëûí çîðèóëàëòààð áîðëóóëàõ Taéëaíä Öåìåíò 



Ãîîæèëò 

Òåìïåðàòóðûí äàò÷èê 

Êîíâåéåð, õóãàöààíû 

ðåëå 

Ø¿¿ëò¿¿ð, íóíòàã 

øîõîé, òîîñ ãàðàõ 

Taéëaíä Öåìåíò Óñûã äàõèí àøèãëàõ 

Á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí 

ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë 


184 



Siam White 

Cement ÕÕÊ 

(SWCC) 

Thai Kraft Paper 

Industry ÕÕÊ 

(TKIC) 

Àãààðûí óðñãàë, ìàòåðèàëûí æèíãýýð àæèëëàõ 

ñåïàðàòîð ñóóðèëóóëàõ 

Êîíäåíñàòîðûí áëîê ñóóðèëóóëæ ÷àäëûí 

êîýôôèöèåíòèéã ñàéæðóóëàõ 

Öåìåíòèéí òýýðìèéí öåõýä ºíäºð ¿ð àøèãòàé 

âåíòèëÿòîð ñóóðèëóóëàõ 

Öåìåíòèéí òýýðìèéí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã 


Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 





õºäºëã¿¿ð; óòàà 

ñîðîã÷ Âåíòèëÿòîð, 

Taéëaíä Öåìåíò Öàõèëãààí 


Èíâåðòîð ñóóðèëóóëæ àãààðûí óðñãàëûã õÿíàõ Taéëaíä Öåìåíò 

Öèêëîíû ñèñòåìèéí äàðàëòûí óíàëòûã áàãàñãàõ Taéëaíä Öåìåíò 

Õîëòîñ, øààðãûã çóóõàíä ò¿ëýõýýñ ºìíº ÷èéãèéã 

íü áàãàñãàõàä òýëýëòèéí áàêíû õàÿãäàë äóëààíûã 

ýðã¿¿ëæ àøèãëàõ 

Õýò õàëñàí óóðûí õààëòûã çàñàõ áóþó ñîëüæ óóðûí 

êîíäåíñàòûí ÿëãàðëûã áóóðóóëàõ 


ñîðîã÷ 


Òðóáàò òýýðýì l 

×àäëûí êîýô-ò, 

Êîíäåíñàòîðûí áëîê 

Öåìåíòèéí òýýðýì 

Taéëaíä Öåìåíò Ò¿ëø, øàòàëò Öåìåíòèéí òýýðýì 

Taéëaíä Öààñ 

Öàõèëãàà; 


ñîðîã÷ 


ñîðîã÷ 


àøèãëàõ; Çóóõ, 


Òýëýëòèéí áàê 

Taéëaíä Öààñ Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Õýò õàëñàí óóð 

Êîíäåíñàò ÿëãàã÷èéã çàñàõ áóþó ñîëèõ Taéëaíä Öààñ Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Êîíäåíñàò ÿëãàã÷ 

Ýð÷èì õ¿÷íèé èë¿¿ ¿ð àøèãòàé øèíý òåõíèê 


G-Steel ÕÕÊ Àñààãóóðûí áàéðëàëûã ººð÷èëæ öàöðóóëàëòûã 

íýìýãä¿¿ëýõ áà ãîëûã òîõèðóóëæ õ¿÷èë òºðºã÷èéí 

îðöûã èõýñãýõ 

¯ðãýëæë¿¿ëýí öóòãàõ ìàøèíû (CCM) àæèëëàõ 

õ¿ðýýíèé ºãººæèéã ñàéæðóóëàõ 

Taéëaíä Öààñ Öàõèëãààí 

Taéëaíä Ãàí 

Taéëaíä Ãàí 





Àñààãóóð-ãîðåëêà 

ºãººæèéã ñàéæðóóëàõ 



185



Óëñ 

À¯-èéí 

ñàëáàð 

Viet Tri Paper 

Company ÕÕÊ Çóóõàíä ýêîíîìàéçåð ñóóðèëóóëàõ Âüåòíàì Öààñ 

Ha Noi Ceramic 

Tiles ÕÕÊ 

Ha Bac Fertilizer 

and Chemicals 

Sai Son Cement 

ÕÕÊ 




Çóóõ, õàëààã÷; 




Ýêîíîìàéçåð, óòààíû 

õèé 

Í¿¿ðñíèé àãóóëàõ áàðüæ í¿¿ðñíèé ÷èéãëýãèéã áàãàñãàõ Âüåòíàì Öààñ Ò¿ëø, øàòàëò Í¿¿ðñ õàäãàëàõ 

Í¿¿ðñíèé çóóõàíä áóöàëìàë äàâõàðãàòàé ãàëûí õîòîë 


Âüåòíàì Öààñ Çóóõ, õàëààã÷ 

Ãîîæèëòûã óñòãàæ, êîíäåíñàò ÿëãàã÷èéã çàñàõ Âüåòíàì Öààñ Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ 

Áîñîî õàòààã÷èéí õàÿãäàë äóëààíûã àøèãëàõ Âüåòíàì Êåðàìèê 

Øàëàí äýýð óíàæ áóé êåðàìèêèéí íóíòàãèéã ýðã¿¿ëæ 

àøèãëàõ õýðýãòýéã àæèë÷äàä îéëãóóëàõ 

Çóóõíû óòààíû õèéí õàÿãäàë äóëààíûã ø¿ðøèí 

õàòààã÷èä àøèãëàõ 

¯ðëýí òýýðýìä íÿãò áàãàòàé îëîí æèæèã ¿ðýë õèéæ 

íóíòàãëàõ õóãàöààã áàãàñãàõ 

Òîîñðóóëàí øàòàã÷ çóóõíû àãààð õàëààã÷èéí óòààíû 

õèéí òåìïåðàòóðûã áóóðóóëàõ 



Í¿¿ðñ, áóöàëìàë 

äàâõàðãàòàé çóóõ 

Êîíäåíñàò ÿëãàã÷, 

ãîîæèëò 

Çóóõ, áîñîî õàòààã÷ 

Âüåòíàì Êåðàìèê Íóíòàã, øàõàõ/õýâëýõ 

Âüåòíàì Êåðàìèê 



Çóóõ, ø¿ðøèí õàòààã÷ 

Âüåòíàì Êåðàìèê Öàõèëãààí ¯ðëýí òýýðýì 

Âüåòíàì Õèìè Çóóõ, õàëààã÷ 

Àãààð õàëààã÷, í¿¿ðñ, 

óòààíû õèé 

Óóðûí àëäàãäëûã îëæ çàñàõ, øóãàìûã äóëààëàõ Âüåòíàì Õèìè Óóð ò¿ãýýõ, õýðýãëýõ Ãîîæèëò, äóëààëãà 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì, í¿¿ðñ òýæýýã÷èéí ñèñòåìèéã 

çàñâàðëàõ 

Õóâüñàõ õóðäòàé õºäºëã¿¿ð ñóóðèëóóëæ îäîî áàéãàà 

¿ëýýõ ñàëõèëóóðûí õóðäûã òîõèðóóëàõ 

Êëèíêåðýýñ ãàðàõ äóëààíûã ¿ëýýõ ñàëõèëóóðûí 

àãààðûã õàëààõàä äàõèí àøèãëàõ 

Âüåòíàì Õèìè Çóóõ, õàëààã÷ Í¿¿ðñíèé òýýðýì 

Âüåòíàì Öåìåíò 

Âüåòíàì Öåìåíò 

Çóóõíû àñààëòûí á¿ñ ãàçðûí îð÷íûã äóëààëàõ Âüåòíàì Öåìåíò 

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð; 


ñîðîã÷ 





Çóóõ, õóðä õóâüñãàã÷ 

(VSD) 

çóóõ, ¿ëýýõ ñàëõèëóóð, 

øàòàëòûí àãààð 

Áîñîî çóóõ, äóëààëãà, 

àñààëòûí á¿ñ (çîíà) 

186 


D. Êîìïàíèé æèøýý ñóäàëãàà 

Ýíýòõýãèéí Coromandel Cements ÕÕÊ-íû æèøýý ñóäàëãààíû òóõàé äîîð òîâ÷ ºã¿¿ëíý. 

1. Êîìïàíèé òàíèëöóóëãà 

Coromandel Cements ÕÕÊ íü Ýíýòõýãò áàéäàã öåìåíòèéí æèæèã ¿éëäâýð þì. Æèëèéí ýðãýëò 6 ñàÿ 

àì.äîëëàð, îðîí íóòãèéí çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý ìàø èõ òóë ñóóðèëàãäñàí õ¿÷èí ÷àäëûíõàà 

200 õóâü áóþó ºäºðò 460 òîíí åðäèéí ïîðòëàíä öåìåíò ¿éëäâýðëýäýã. 1987 îíä ¿¿ñãýí 

áàéãóóëàãäñàí, 400 àæèëëàãñàäòàé, òýäíèé òàë íü ãýðýýò àæèë÷èä. Àæèëëàãñàä íü 3 ýýëæýýð 

æèëèéí 330 õîíîãò ¿éëäâýðò áîëîí ò¿¿íèé îéðîëöîî îðøèõ øîõîéí ÷óëóóíû êàðüåðò àæèëëàäàã. 

Òóñ êîìïàíè ¿éëäâýðèéíõýý õ¿÷èí ÷àäëûã õî¸ð øàòíû øèíý÷ëýë õèéõ çàìààð ºñãºõººð òºëºâëºæ 

áàéíà. Ýõíèé øàòíû øèíý÷ëýëýýð õèéí êîíäåöèîíåð áîëîí ýëåêòðîñòàòèê õóðäàñãóóð ñóðèëóóëæ 

öàõèëãààíû õýðýãëýýãýý áóóðóóëàõ. Äàðàà÷èéí øàòàíä øîõîé øàòààã÷èéã øèíý÷ëýõ, îäîî áàéãàà 

õºðã¿¿ðèéã ñîëèõ, öèêëîí, öåìåíòèéí òýýðìèéã øèíý÷ëýñíýýð õ¿÷èí ÷àäëûã 900 ò/õîíîã õ¿ðòýë 

íýìýãä¿¿ëýõ. 

¯éëäâýðëýëèéí çàðäëûí 60 îð÷èì õóâèéã ýð÷èì õ¿÷ ýçýëæ áàéãàà òóë óäèðäëàãààñ ýð÷èì õ¿÷íèé 

õýìíýëòýä àíõààð÷ ãàäíûí àãåíòëàãóóäààð ýð÷èì õ¿÷íèé àóäèò õèéëãýäýã. Äýýä óäèðäëàãààñ 

GERIAP òºñºëä íýãäýæ (1) ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà äýýøë¿¿ëýõèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÷àðìàéõ (2) 

òºñëèéí íýã õýñýã áîëãîæ àæèëëàãñäàà äîëîî õîíîã òåõíèêèéí ñóðãàëòàíä õàìðóóëñíààð ãàäíûí 

òóñëàëöààã¿éãýýð ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãàà ñàéæðóóëàõ (3) GERIAP òºñëèéí ÿâöàä áîëîí ò¿¿íèé 

äàðàà õýðýãæ¿¿ëñýí õóâèëáàðûí ñàíõ¿¿æèëòýíä îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí çýýë 

òóñëàìæ àâàõààð øèéäâýðëýæýý. 

2. ¯éëäâýðëýëèéí àæèëëàãàà 

Coromandel Cements ÕÕÊ-èéí ãîë á¿òýýãäýõ¿¿í íü åðäèéí ïîðòëàíä öåìåíò þì. Öåìåíò 

¿éëäâýðëýõ ¿íäñýí ïðîöåññ íü îëçâîðëîõ, òýýðýìäýõ, êëèíêåð õýâëýõ, ò¿¿íèéãýý öåìåíò áîëòîë 

íóíòàãëàõ ãýñýí õýäõýí äàìæëàãàòàé. 

¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåññûã òîâ÷ òàéëáàðëàâàë: 

 

Îëçâîðëîõ: Øîõîéí ÷óëóó áîë öåìåíòèéí ¿éëäâýðèéí ãîë ò¿¿õèé ýä áºãººä êàðüåðò 

òýñýëãýý õèéæ îëçâîðëîíî. Ãàðãàñàí øîõîéí ÷óëóóãàà ¿éëäâýð ë¿¿ òýðãýíöðýýð 

òýýâýðëýíý. 

 

 

 

Øîõîéí ÷óëóóã áóòàëæ ò¿¿õèé ýä áýëòãýõ: Øîõîéí ÷óëóóã áóòëàã÷ààð îðóóëæ 

æèæèãëýýä îâîîëæ õàäãàëíà. Áóòàëñàí øîõîéí ÷óëóó áîëîí áóñàä õîëüö áîëîõ 

áîêñèò, ôåððèòèéã øààðäàãäàõ õàðüöààãààð õîëüæ íóíòàãëàõ òýýðýìä ºãíº. Ò¿íèéãýý 

äàãòàðøóóëæ õàäãàëíà. 

Í¿¿ðñ: Í¿¿ðñèéã àëõàí áóòëóóðò îðóóëæ äàðàà íü òýýðýìäýæ íóíòàãëàíà. Øàòàëòûí 

êàìåðûí õàëóóí àãààðûã íóíòàã í¿¿ðñèéã õàòààõàä àøèãëàíà. Íóíòàã í¿¿ðñèéã 

çóóõàíä øîõîéí ÷óëóóã øàòààõ ò¿ëø áîëãîí õýðýãëýíý. Í¿¿ðñíèé çàðèì äýãäýìõèé 

õýñýã ñåïàðàòîðûí ø¿¿ëò¿¿ðò õóðèìòëàãäàíà. 

Ïèðî (Pyearo) ¿éëäâýðëýõ: Ò¿¿õèé íóíòãèéã ýðãýäýã çóóõíû îðîé äàõü 4 øàòíû 

õàëààãóóð, öèêëîíîîð äàéðóóëæ ºãíº. Íóíòàã í¿¿ðñèéã çóóõíû ¸ðîîëîîñ øàòààæ 

ò¿¿õèé íóíòãèéã õàëààí õàëààñààð çóóõíû ¸ðîîëä õ¿ðãýíý. Èíãýæ çóóõíû ¸ðîîëä 

õ¿ðñýí íóíòãèéã êëèíêåð áîëãîõîîð ºãíº. 

D. ÕÀÂÑÐÀËÒ 

 

Êëèíêåð õºðãºã÷: Õàëóóí êëèíêåðèéã ýðãýëòèéí 10 ñóâàã á¿õèé ¿éëäâýðèéí õºðã¿¿ðò 

õºðãºíº. Ýäãýýð ñóâãààð ãàäíààñ ºãñºí àãààð êëèíêåðèéã õºðãºæ ººðºº õàëíà. Ýíý 

õàëñàí àãààðûã õî¸ðäîã÷ àãààð áîëãîæ çóóõíû øàòàëòàíä àøèãëàäàã (çóóõûã õàëààõ 

ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ). Õºðãºñºí êëèíêåðèéã õàäãàëàõ ãàçàðò çººíº. 


187

Íóíòàã öåìåíò ãàðãàõ: Õºðãºñºí êëèíêåðèéã ãºëòãºíºòýé õîëüæ ¿ðëýí òýýðýìä 

îðóóëàí íóíòàãëàæ öåìåíò áîëãîíî. Ãàðñàí öåìåíòýý õóðààæ õàäãàëàõ áà áîðëóóëàõ 

öåìåíòýý ñàâëàæ áýëäýíý. 

3. “Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàë” õýðýãëýñýí íü. 

Àçèéí îðíóóäûí ¿éëäâýðèéí ãàçðóóäûí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã Öýâýð ¿éëäâýðëýëýýð 

äýýøë¿¿ëýõýä òóñëàõ Êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ àðãà÷ëàëûã Coromandel 

Cements ÕÕÊ-ä õýðýãëýâ. Àðãà÷ëàëûã õýðýãëýñýí çàðèì ñîíèðõîëòîé òóðøëàãààñ äóðäâàë: 

 

Çîðèëò 1b: Áàã á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàãñäàä ìýäýýëýõ: Ýíý êîìïàíèé ýð÷èì õ¿÷íèé 

¿íýëãýý õèéõ áàãèéã ºìíº íü òóñ êîìïàíèé ÿíç á¿ðèéí íýãæ õýñãèéí äàðààõ õýä õýäýí 

êîìèññûí ãèø¿¿äèéã îðîëöóóëàí áàéãóóëàâ. ¯¿íä: 

- Çàðäàë òîîöîîëîõ áàã: òºðºë á¿ðèéí ºãºãäëèéã öóãëóóëæ ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, 

òºñºâ õèéõ, áîäèò ã¿éöýòãýë ãàðãàõ, àðãà õýìæýýã íýãòãýõ, ñàíàë äýâø¿¿ëýõ, 

óäèðäëàãàä òàéëàãíàõ àæëûã õàðèóöíà. Ýíä ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý, ºðòºã, 

õýìíýëò îðíî. 

- Òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ áàã: ¿éëäâýðëýëèéí àæèëëàãààíä ä¿í øèíæèëãýý 

õèéæ, ýð÷èì õ¿÷ ò¿¿õèé ýäèéí íººöèéí õýðýãëýýã áóóðóóëàõ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé 

¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ àðãà õýìæýý ñàíàë áîëîâñðóóëàõ àæëûã õàðèóöíà 

- Çàñâàðûí áàã: òîíîãëîëûí äîðãèî, òåõíèêèéí áàéäëûã ºäºð òóòàì õÿíàæ, 

¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ, àæèëëàõ õóãàöààã óðòàñãàõûí òóëä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà 

õýìæýýã òîäîðõîéëîõ àæëûã õàðèóöíà 

- Àðãà õýìæýýã íýãòãýõ áàã: àõëàõ ìåíåæåð áîëîí õýëòýñ á¿ðýýñ àøèãëàëòûí 

õîëáîãäîëòîé ñóäàëãàà õàìòðàí õèéõ (õýðýãëýý ãàðãàõ) òºëººëºã÷ îðîëöñîí 

óäèðäëàãàä òàâèõ ñàíàë á¿õèé òàéëàíã íýãòãýí ãàðãàíà 

- Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý õèéõ øèíý àðãà õýìæýý íýãòãýõ 7 õ¿íòýé áàã á¿ðä¿¿ëýâ. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: Êîìïàíèä ºìíº íü áàéñàí êîìèññ, ãðóïïýýñ áàã á¿ðä¿¿ëáýë 

èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé þì. 


 

Çîðèëò 1c: Åðºíõèé ìýäýýýë öóãëóóëæ óðä÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ: Óðä÷èëñàí 

¿íýëãýýíèé õýñýã áîëãîæ ÿìàð ìýäýýëëèéã õýí õààíààñ àâ÷ õýíä èëòãýäãèéã ñàéí 

îéëãóóëàõààð êîìïàíèé äîòîîä ìýäýýëëèéí ñõåì ãàðãàâ. Ýíý òîéì íü ¿íäñýí 

ºãºãäºë öóãëóóëàõ, íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéõ (Çîðèëò 2d) ÿâöàä ìàø èõ õýðýã 

áîëæ áàéëàà. Ñõåìèéã äîîð ¿ç¿¿ëýâ. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: Öóãëóóëñàí ìýäýýëëèéã õýëýëöýæ, êîìïàíèé äîòîîäîä 

òàéëàãíàõ íü ¿íýëãýý õèéõýä áýëòãýõ (2-ð ¿å øàò), ÿëàíãóÿà ¿íäñýí ÷èãëýëýý ãàðãàõàä 

(Çîðèëò 2d) à÷ õîëáîãäîëòîé þì. 

Daily review 

by Management 

Daily Summary Report: 

- Proposed actions 

-DPR 

-Stores data 

- Stoppage analysis 

- Electricity / power report 

Management Review Meeting 

held fortnightly or monthly 

Schemes Reports 

for proposed projects 

Monthly report with results 

and forecast budget 

Proposed actions 


Electricity 

Outputs 

Daily Meetings 

by management representatives and section heads 

Section Meetings 

held weekly at each section 


Electricity / power 

Outputs 

Daily readings 

by section operators 

Storage supply, 

use and balance 

Daily measurement 

by stores manager 

Analysis of 

Monthly report 

product, 

Daily Production 

with results and 

fuel etc 

Report (DPR) 

forecast budget 

Daily production 

Daily lab 

analysis by cost and 

analysis 

accounts section 

188 


Çîðèëò 1d: Àæëûí õ¿ðýýã ñîíãîõ: Àæëûí õ¿ðýý ñîíãîõîä êîìïàíèé äýýä 

óäèðäëàãà ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéâ. ¯éëäâýðèéí äîòóóð ÿâæ ¿çýýä Áàã áîëîí ãàäíûí 

õàìòðàí ç¿òãýã÷èä äýýä óäèðäëàãòàé óóëçàâ. Çàõèðëûí çºâëºë, àæèëëàãñàä, áàãèéí 

ãèø¿¿äòýé õèéñýí óóëçàëòûã äýýä óäèðäëàãà äàðãàëæ àæëûí õ¿ðýýã ñîíãîõ òàëààð 

ÿðèëöàâ. Äýýä óäèðäëàãûí ñàíàë áîëãîñîí ç¿éëñ: 

ªºð òºñëººð õèéõ áîëñîí áóþó îäîîãîîð êîìïàíèä õºðºíãº îðóóëàëò íü àõàäñàí 

çàðèì àíõààðàë òºâëºð¿¿ëýõ õýñãèéã õàñàõ. 

Ñàíàë áîëãîñîí çàðèì àæëûí õ¿ðýýíä õýìæèëò õèéæ ìýäýýëëèéã íÿãòëàõ. 

Õÿíàõ õýìæèõ õýðýãñëèéí äààëãàâðûí äàãóó äîòîîäûã õàíãàã÷ áàéãóóëëàãà 

ñàíàë áîëãîñîí àæëûí õ¿ðýýíä çàðèì ïàðàìåòðèéí õýìæèëò õèéæ ¿ç¿¿ëýâ. 

Íóíòàã í¿¿ðñíèé òðàêò, çóóõ, õàëààã÷èéí òîíîãëîëûí õýñýãò àæèë õèéõýýð 

ñîíãîâ. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: àæëûí õ¿ðýý ñîíãîõîä äýýä óäèðäëàãà ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. 

Çîðèëò 2a: Àæèëëàãñàäòàé óóëçàõ áà ñóðãàëò: ¯íýëãýý õýëýõ ¿åä êîìïàíèé 

óäèðäëàãà, ãàäíàûí õàìòðàí ç¿òãýã÷èä, êîìïàíèé 100 ãàðóé àæëèëëàãñàä 

íèéëñýí òîì õýìæýýíèé óóëçàëò áîëîâ. Óóëçàëòûí ÿâöàä àæèëëàãñäûí 90 

ãàðóé õóâü íü òóñ êîìïàíèä 1986 îíîîñ àæèëàñàí, óäèðäëàãäàà òóéëûí ¿íýí÷ 

áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéëàà. ¯éëäâýð÷íèé ýâëýëòýéãýý ìàø ñàéí õàðèëöààòàé, 

¯Ý-èéí òºëººëºã÷ ýíý óóëçàëòàí äýýð “íýã òîì ãýð á¿ë” ãýæ òýìäýãëýýä 

óäèðäëàãàà “àæèëëàãñàä áà òýäíèé ýöýã ýõ” øèã áàéäàã ãýæ òàíèëöóóëæ áàéëàà. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: ¯íýëãýýíèé ýõýíä îëîí õ¿íä ìýäýýëæ, òýäíèé ¿ãèéã ñîíñîõ íü 

Áàãèéí õèéõ ýð÷èì õ¿÷íèé ¿íýëãýý àìæèëòòàé áîëîõîä ÷óõàë íºëººòýé. 

Çîðèëò 2d: Îðîëò, ãàðàëò, ºðòãèéí õýìæýýã ãàðãàæ ãîë ÷èãëýëýý òîãòîîõ: 

Êîìïàíèä ºãºãäºë öóãëóóëàõ ñàéí ñèñòåìòýé áîëîâ÷ ýíý íü àëáàí ¸ñíû áóñ áàéñàí 

ó÷èð ºãºãäºë öóãëóóëàõàä öàã ãàðãàõ õýðýãòýé áîëîâ. Ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷äýýñ 

êîìïàíèé áàãèéí 2 ãèø¿¿íä òåõíèêèéí ñóðãàëòûí ÿâöàä öóãëóóëàõ øààðäëàãàòàé 

ºãºãäëèéí õ¿ñíýãò ãàðäóóëàâ (Çîðèëò 2a). Èíãýýä ¿íýëãýý õýëýõ ¿åä ¿íäñýí ÷èãëýë 

òîäîðõîéëîõ ãîë ºãºãäë¿¿ä áýëýí áîëñîí áàéëàà. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: ¯íýëãýýíèé ÿâöàä êîìïàíèé áàãò øààðäëàãàòàé ºãºãäëèéí 

õ¿ñíýãò áºãëºõèéã äààëãàâàë ¿íäñýí ÷èãëýë òîäîðõîéëîõîä õºíäëºíãèéí 

ìýðýãæèëòíèé öàãèéã õýìíýíý. 

 

6-ð ¿å øàò: ¯ðãýëæë¿¿ëñýí ñàéæðóóëàëò: Àðãà÷ëàëûí ýõíèé ¿åèéí äàðàà 

êîìïàíè Öýâýð ¿éëäâýðëýë áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òàëààð ãàäíûí õàìòðàí 

ç¿òãýã÷äèéí òóñëàëöààã¿éãýýð ¿ðãýëæë¿¿ëýí àæèëëàæýý. Ýõíèé ¿çëýãýýð ãàäíûí 

õàìòðàí ç¿òãýã÷, áàã íèéëæ 18 õóâèëáàð òîäîðõîéëñîí. Ò¿¿íýýñ õîéø, áàã øèíýýð 26 

õóâèëáàð áèå äààí ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëñýí áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàäíà ýõíèé ¿åä ñàíõ¿¿ãèéí 

õ¿íäðýëýýñ áîëæ äýýä óäèðäëàãààñ õîéøëóóëñàí çàðèì õóâèëáàðò äàõèí ¿íýëãýý 

õèéæ õýðýãæ¿¿ëýâ. ¯¿íèé øàëòãààí íü àæèëëàãñàä ýíý òàëààð ìàø èõ õ¿ñýëò 

òàâüñàí, ýð÷èì õ¿÷íèé ìåíåæìåíòèéí ñèñòåìòàé áàéñàí õýäèé ÷ äýýä óäèðäëàãà íü 

àæèë÷èääàà èòãýæ ÷àäñàíä îðøíî. 

Ñóðãàìæ áîëîõ ç¿éë: Àæèëëàãñäûí õ¿ñýë ñàíàà÷ëàãà, äýýä óäèðäëàãûí èòãýë áîë 

ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñàéæðóóëàõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë þì. 


Õî¸ð ¿å øàòòàéãààð õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õî¸ð õ¿ðýý ãàðãàâ. Íèéò 44 õóâèëáàð 

õýðýãæ¿¿ëýâ. 

Àæëûí õ¿ðýýã (1) í¿¿ðñ íóíòàãëàõ äàìæëàãà (2) çóóõ, õàëààã÷èéí õýñýãò ñîíãîâ. 

2003 îíä áàã ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷äèéí îðîëöîîòîéãîîð 18 õóâèëáàð ãàðãàâ. 

Ýäãýýðýýñ 8-ûã õýðýãæ¿¿ëñýí, 1 íü õýðýãæèæ áàéãàà, 8 íü õàðààõàí õýðýãæèæ 

àìæààã¿é áàéãàà, 1-èéã õýðýãæ¿¿ëýõýý áîëüñîí. 

2004 îíä áàã ãàäíûí õàìòðàí ç¿òãýã÷äèéí òóñëàëöààã¿éãýýð Öýâýð ¿éëäâýðëýë, 

Ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ÷èãëýëýýð 26 õóâèëáàð ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëñýí. 


189

2003 îíä 3579 àì.äîëëàðûí õºðºíãº îðóóëàëò õèéæ 10037 àì.äîëëàðûí õýìíýëò 

ãàðãàæ ºðòãºº 4 ñàðûí äîòîð íºõºí òºëñºí. 

Ýäãýýð õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëñíýýð 97 òîíí í¿¿ðñ, 93113 êÂò öàõèëãààí õýìíýæ, 

æèëä 226 òîíí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã áóóðóóëñàí . 

2004 îíä 103818 àì.äîëëàðûí õºðºíãº îðóóëàëò õèéæ 223831 àì.äîëëàðûí õýìíýëò 

ãàðãàæ ºðòãºº 8 ñàðûí äîòîð íºõºí òºëñºí. Ìºí ò¿¿í÷ëýí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

2262 òîííîîð áóóðóóëæ, 1.5 òîíí í¿¿ðñ, 2532187 êÂò öàõèëãààí õýìíýñýí áàéíà. 

Íèéò 107397 àì.äîëëàðûí õºðºíãº îðóóëæ, 233868 àì.äîëëàðûí õýìíýëò ãàðãàæ, 

ºðòãºº 6 ñàðûí äîòîð íºõºí òºëæýý. 98,5 òîíí í¿¿ðñ, 2625300 êÂò öàõèëãààí 

õýìíýæ, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 2438 òîííîîð áóóðóóëñàí áºãººä ýíý íü êîìïàíèé 

õýìæýýãýýð áóóðóóëñàí õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûí 3,24 õóâèéã ýçýëæ áàéãàà þì. 

Зарим тîìîîõîí àðãà õýìæýýíèé òîâ÷ ¿ð ä¿íã äàðààõ õ¿ñíýãòýýð ¿ç¿¿ëýâ. 

Хүснэгт: Компануудын хэрэгжүүлсэн хувилбарууд 

Àíõààðàë 

òºâëºð¿¿ëýõ õýñýã 

áà õóâèëáàð 

Ö¯-ëèéí 

òåõíèê 

Ýäèéí çàñãèéí 

áîëîìæ 

Áàéãàëü îð÷íû ¿ð 

íºëºº 

Òàéëáàð 

Í¿¿ðñ æèæèãëýõ: 

Ãàçðûí òºâøèíä 

áàéäàã òîðíû í¿äíèé 

õýìæýý 

200 ìì 2 áàéñíûã 

100 ìì 2 áîëãîõ (òîì 

í¿¿ðñèéã ãàðààð àâ÷ 

õàÿæ áîëíî) 


ïðîöåññ/ 


øèíý÷ëýë 


= 200 àì.äîëëàð 




õóãàöàà = 3 ñàð 

Õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðëûã 

áóóðóóëñàí õýìæýý = 11 

òîíí/æèë 

Òîì í¿¿ðñèéã 

ãàð àðãààð 

áóòëàõ 

áîëñîí òóë 

îð÷íû òîîñ 

íýìýãäñýí 


Í¿¿ðñ æèæèãëýõ: 

Í¿¿ðñíèé òîðíû í¿õèéã 

50 ìì áàéñíûã 25 ìì 

áîëãîæ ººð÷ëºõ 

Í¿¿ðñíèé òýýðýì: 

Í¿¿ðñ õàòààõ êàìåðûí 

ëèôòèéí ºíäºð, ºíöãèéã 

íýìæ öàõèëãààí 

õýìíýõ 

Çóóõ: 

Çóóõíû òýæýýëèéí 

íàñîñíû õóðäûã 835 

ýðã/ìèí áàéñíûã 

660 ýðã/ìèí áîëãîë 


Õàëààã÷: 

Õîñ öèêëîíû 

õàëààã÷èéí îðîõ òàëûí 

øóãàìûã øèíý÷ëýõ 


Õóâüñàõ äàâòàìæòàé 

õºäºëã¿¿ðòýé áîëãîõ 

















Øèíý 

òåõíîëîãè 

/ òîíîãëîë : 


= Nil 


= 2,326 àì.äîëëàð 


õóãàöàà = øóóä 


= Nil 























Í¿¿ðñíèé õýìíýëò 

= 50 òîíí/æèë 




¯íñýí äýõü äóòóó øàòñàí 

í¿¿ðñ áàãàñâàë ¿íñèéã ººð 

ç¿éëä àøèãëàæ áîëíî 

Öàõèëãààíû õýìíýëò 

= 20003 êÂò/æèë 


áóóðóóëñàí õýìæýý = 17,8 



= 115320 êÂò/æèë 





= 14880 êÂò/æèë 





= 11160 êÂò/æèë 




Çóóõàíä áàãà 

í¿¿ðñ ºãºõ 

áîëñîí òóë 

ìàøèí÷èéí 

àæèë 

õºíãºðñºí 

190 





Ö¯-ëèéí 

òåõíèê 


áîëîìæ 


íºëºº 



Êàëüöæóóëàã÷èä 

õî¸ðäîã÷ øàòààãóóðûí 

ñèñòåì ñóóðèëóóëàõ 

Ò¿¿õèé øîõîéí öåõ: 

Øîõîéí ÷óëóó õàäãàëàõ 

ãàçàð òîð òàòàõ 


Õàëààã÷èéí 

âåíòèëÿòîðûí àæëûí 

äóãóéã øèíý÷ëýõ 

Ò¿¿õèé øîõîéí 

òýýðýì: 

Õóâüñàõ õóðäíû 

õºäºëã¿¿ð ñóóðèëóóëàõ 


Õºäºëã¿¿ðèéã ñîëüæ 

ýðãýëòèéí àãààðûí 

âåíòèëÿòîðûí õóðäûã 



Ãàëûí õîòëîîñ 

òýýðìèéí îðîé ðóó 

õàëóóí àãààðûí íýìýëò 

øóãàì òàòàõ, í¿öãýí 

øóãàìûã äóëààëàõ 


Í¿¿ðñíèé òýýðìèéí 

õèéí òðàêòàä àãààð 

îðîõûã áàãàñãàõ 


Âåíòèëÿòîðûí 

ýðãýëòèéã 875 ýðã/ 

ìèí áàéñíûã 750 

ýðã/ìèí áîëãîë 

áóóðóóëæ òýýðìèéí 

äàðààõ àãààðûí 

õóðäûã áàãàñãàõ 

















Øèíý 

òåõíîëîãè 

/ òîíîãëîë: 





Àæ àõóé÷ 

àæèëëàãàà 






= 43604àì.äîëëàð 




























= Nil 






= Nil 






= Nil 




òºëºõ õóãàöàà = 

øóóä 


= 417000 êÂò/æèë 

Í¿¿ðñíèé õýìíýëò 


Õ¿ëýìæèéí õèé 



= 277700 êÂò/æèë 


áóóðóóëñàí 



= 74400 êÂò/æèë 





= 138880 êÂò/æèë 





= 18600 êÂò/æèë 




Õýìíýñýí í¿¿ðñ 



áóóðóóëñàí õýìæýý 



= 7740 êÂò/æèë 


áóóðóóëñàí õýìæýý = 6,9 



= 32000 êÂò/æèë 

Õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã áóóðóóëñàí 

õýìæýý = 29 òîíí/æèë 



191




Ö¯-ëèéí 

òåõíèê 


áîëîìæ 


íºëºº 


Ò¿¿õèé øîõîéí 

òýýðýì: 

Øîõîéí ÷óëóóíû 

àíõàí øàòíû 

áóòëàã÷èéí 

õºäºëã¿¿ðèéí 

÷àäëûã áàãàñãàõ 








òºëºõ õóãàöàà = 

12 ñàð 


= 27280 êÂò/æèë 

Õ¿ëýìæèéí õèéí 

ÿëãàðëûã áóóðóóëñàí 

õýìæýý = 24 òîíí/æèë 

• Тодруулсан хувилбарууд нь GERIAP хувилбарын жагсаалтад байгаа 

Mr. A.K. Asthana, Group Head Energy Management and Dr. P. K. Gupta , Director, 

National Productivity Council, 5-6, Institutional Area, Lodi Road, New Delhi - 110003 

Ph : 0091 – 11 – 24697446 , Fax : 0091 – 11 - 24698138 

ak.asthana@npcindia.org, ncpc@del2.vsnl.net.in 

Mr. S. Chandra Mohan, Chairman and Mr. Ramesh Chandra, Managing Director 

Coromandel Cements ltd., Ramapuram Village, Mellachervu (mandal), Nalgonda Dt., 

Ph –08683 – 234730, Fax: 040 – 233 11 413 

Íýìýëò ìýäýýëýë 


192 


E. Ñóäàëãààíû õóâèëáàðûí æèøýý 

Ýíýòõýãèéí Coromandel Cements ÕÕÊ-íû ñóäàëãààíû õóâèëáàðûí æèøýýã äîîð ºãºâ. 

Coromandel Cements ÕÕÊ -íû õóâèëáàð: Øàòààõ êàìåðûí òîðûã ñàéæðóóëàõ 

Òîâ÷ óòãà 

Ýíýòõýãèéí öåìåíòèéí æèæèã ¿éëäâýð Êîðîìàíäåë Öåìåíò ÕÊ íü í¿¿ðñ íóíòàãëàã÷ òýýðìèéí 

àãààðûã õàëààõ õàëóóí àãààð ãàðãàäàã ãàëûí õîòëûí øàòàëòûã ñàéæðóóëàõ õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëæýý. 

Í¿¿ðñíèé òîðíû í¿äíèé 50 ìì áàéãààãààñ áîëæ èõ õýìæýýíèé í¿¿ðñ õýðýãëýæ áàéãààã èëð¿¿ëýâ. 

Èíãýñíýýð í¿¿ðñíèé øèðõã¿¿ä á¿ðýí øàòàæ äóóñàëã¿é ¿íñýí äîòîð óíàæ, òýýðìèéí àãààðûã 

øàðäëàãàò õýìæýýíä õ¿ðòýë õàëààæ ÷àäàõã¿é (òýýðìèéí í¿¿ðñ ìóó õàòíà) áàéâ. Çóóõàíä ºã÷ áóé 

í¿¿ðñíèé õýìæýýã áóóðóóëàõûí òóëä í¿¿ðñíèé òîðíû í¿õèéã 25 ìì õ¿ðòýë áàãàñãàõ, àøèãëàëòûí 

àæèë÷äûã çóóõàíä í¿¿ðñ ºãºõ, øàòàëòûí ïðîöåññûã õýðõýí ÿâóóëàõ òàëààð ñóðãàëòàíä õàìðóóëàõ 

õóâèëáàð ãàðãàâ. Æèëä 50 òîíí í¿¿ðñ áóþó 2326 àì.äîëëàðûí õýìíýëò ãàðñàí áà õºðºíãº 

îðóóëàëò áàðàã øààðäàõã¿é òóë ºðòãºº øóóä íºõºí òºëºõººð ¿ð ä¿í ãàðñàí. Æèëä 77 òîíí CO 2 

áóóðóóëàõ òîîöîî ãàðñàí áàéíà. 

Öåìåíò, Ýíýòõýã, ãàëûí õîòîë, í¿¿ðñíèé òýýðýì, õàëóóí àãààðûí õîòîë 

Ò¿ëõ¿¿ð ¿ãñ 

¯çëýãèéí ä¿í 

Õàëóóí àãààð ãàðãàæ òýýðýìä ºã÷ íóíòàãëàõ í¿¿ðñèéã óðä÷èëàí õàëààõûí òóëä í¿¿ðñèéã çóóõàíä 

øàòààõ (õàòààñàí í¿¿ðñèéã íóíòàãëàõàä õÿëáàð) ÿâöàä 3 ç¿éëèéã èëð¿¿ëýâ. ¯¿íä: 

Èõ õýìæýýíèé äóòóó øàòñàí í¿¿ðñ çóóõíû ¸ðîîëûí ¿íñýíä áàéñàí 

Èõ õýìæýýíèé í¿¿ðñ òîðîí çàâñðààð ¿íñýí äýýð óíàæ áàéñàí 

Íóíòàã í¿¿ðñýíä ºã÷ áóé àãààðûí òåìïåðàòóð 200 0 C-ààñ õàðüöàíãóé äîîãóóð áàéñàí 

Òýýðýìä ºãºõ õàëóóí àãààð 

Í¿¿ðñ øàòààõ 

õîòîë 

Õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ õî¸ð øàëòãààí áàéâ. ¯¿íä: 

Í¿¿ðñíèé øàòàëò ìóóãààñ áîëæ òýýðýìä ºã÷ áóé àãààðûí òåìïåðàòóð õàíãàëòã¿é òóë 

çóóõàíä èõ õýìæýýíèé í¿¿ðñ ºã÷ áàéãàà 

Í¿¿ðñíèé òîðíû í¿õíèé õýìæýý 50 ìì áàéãàà íü í¿¿ðñ á¿ðýí øàòàæ äóóñàëã¿é äîîø 

óíàõ øàëòãààí áîëäîã 

Õóâèëáàð 

Äàðààõ ãóðâàí õóâèëáàð õýðýãæ¿¿ëñýí: 

Çóóõàíä ºã÷ áóé í¿¿ðñíèé øèðõãèéã æèæèãð¿¿ëýõ 

Ãàëûí õîòëûí í¿¿ðñíèé òîðíû çàéã 25 ìì õ¿ðòýë áàãàñãàõ (äîîðõ çóðãèéã ¿ç) 

Çóóõíû àøèãëàëòûí àæèë÷äûã ñóðãàëòàíä õàìðóóëæ äàäëàãà òóðøëàãà îëãîõ 


193 

E. ÕÀÂÑÐÀËÒ

¯ð ä¿í 

Ýäãýýð ãóðâàí õóâèëáàðûã õýðýãæ¿¿ëñíýýð øàòàëò ñàéæèð÷, ãàëûí õîòëîîñ ãàðàõ óòààíû õèéí 

òåìïåðàòóð äóíäæààð 200 0 C - 240 0 C áîëòëîî ºññºí. Èíãýñíýýð òýýðýìä îðæ áóé í¿¿ðñíèé õàòàëò 

ñàéæèð÷ çóóõàíä õýðýãëýãäýõ í¿¿ðñíèé õýìæýý áàãàñàâ. Ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû áîëîí äàðààõ 

áóñàä ¿ð ä¿í ãàðàâ. ¯¿íä: 


Õºðºíãº îðóóëàëò = ÎÓÁÇ (NIL) 

Æèëèéí ìºíãºí àøèã = 2326 àì. äîëëàð 

(50 òîíí í¿¿ðñ/æèë * 46,52 $ / òîíí í¿¿ðñ) 

ªðòãºº íºõºí òºëºõ õóãàöàà = Íýí äàðóé 

Áàéãàëü îð÷íû ¿ð ä¿í 

Æèëèéí í¿¿ðñíèé õýìíýëò = 50 òîíí, äàðààõ áàéäëààð òîîöîâ: 

Êëèíêåðèéí ¿éëäâýðëýë = 450 òîíí/õîíîã (Õ¯Á) 

Áóóðóóëñàí äóëààí = 1,5 êêàë/êã êëèíêåð 

(õóâèëáàðûã õýðýãæèõýýñ ºìíº áà äàðààõ 

í¿¿ðñ óíàõ òóðøèëòûã ¿íäýñ áîëãîâ) 

Õîíîãò õýìíýõ äóëààí = 675000 êêàë/õîíîã 

(450 Õ¯Á *1,5 êêàë/êã êëèíêåð) 

 

Õîíîãèéí í¿¿ðñíèé õýìíýëòèéí ýêâèâàëåíò = 0,15 òîíí/õîíîã 

(675000 êêàë/õîíîã/4500 êêàë/êã) 

Æèëèéí í¿¿ðñíèé õýìíýëò = 50 òîíí/æèë 

(0,15 òîíí/õîíîã * 330 õîíîã) 

Æèëä áóóðàõ õ¿ëýìæèéí õèé = 77 òîíí CO 2 

(50 òîíí/õîíîã * 1.53 T CO 2 

/òîíí í¿¿ðñ) [1] 

Áóñàä àøèã 

Øàòààõ êàìåðûí àøèãëàëòûí àæèëëàãàà ñàéæèðíà 

Òýýðìèéí íàéäâàðòàé àæèëëàãàà äýýøèëíý 

Í¿¿ðñíèé ÷èéãëýã áóóðñíààð çóóõàíä èë¿¿ äóëààí ºãíº 

[1] – 1òîíí í¿¿ðñíýýñ ÿëãàðàõ õ¿ëýìæèéí õèé (UNEP GHG Indicator) www.uneptie.org/energy/tools/ 

ghgin/ 

E. ÕÀÂÑÐÀËÒ 

194 


Mr. A.K. Asthana, Group Head Energy Management and Dr. P. K. Gupta , Director, 

National Productivity Council, 5-6, Institutional Area, Lodi Road, New Delhi - 110003 

Ph : 0091 – 11 – 24697446 , Fax : 0091 – 11 - 24698138 

ak.asthana@npcindia.org, ncpc@del2.vsnl.net.in 

Mr. S. Chandra Mohan, Chairman and Mr. Ramesh Chandra, Managing Director 

Coromandel Cements ltd., Ramapuram Village, Mellachervu (mandal), Nalgonda Dt., 

Ph –08683 – 234730, Fax: 040 – 233 11 413 

Íýìýëò ìýäýýëýë 


195 

E. ÕÀÂÑÐÀËÒ

Азийн аж їйлдвэрийн эрчим хїчний їр ашгийг дээшлїїлэх гарын ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?