raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW 

EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 

RAPORT Z BADANIA 

POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO 

ORAZ OFERTY EDUKACYJNEJ 

SZKÓŁ ZAWODOWYCH DLA DOROSŁYCH 

W POWIECIE MALBORSKIM, BYTOWSKIM, CZŁUCHOWSKIM, 

SŁUPSKIM I NOWODWORSKIM 

w ramach Projektu 

„Formalne kształcenie dorosłych a potrzeby lokalnego rynku pracy – model dialogu” 

realizowanego przez 

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – Gdańska Akademia Bankowa 

ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 

w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 

Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, 

Działanie 9.3 Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego 

Czas realizacji badania: listopad – grudzień 2008r. 

Autor raportu: 

Alicja Zajączkowska 

Gdańsk, styczeń 2009 r. 

(publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie) 

Biuro Projektu tel. (0-58) 52 44 901 

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – Gdańska Akademia Bankowa fax (0-58) 52 44 909 

ul. Do Studzienki 63 

e-mail: poczta@gab.com.pl 

80-227 Gdańsk www.gab.com.pl

SPIS TREŚCI 

1. Wstęp ............................................................................................................................. 2 

2. Cele i problemy badawcze ............................................................................................. 3 

3. Metodologia badania ......................................................................................................7 

4. Wyniki badania .............................................................................................................. 9 

4.1. Prezentacja szkół .........................................................................................................9 

4.2. Słuchacze i kadra pedagogiczna ............................................................................... 21 

4.3. Oferta edukacyjna ..................................................................................................... 26 

4.4. Zatrudnialność absolwentów .................................................................................... 36 

5. Wnioski ........................................................................................................................ 40 

Załącznik Nr 1 ..................................................................................................................46 

Załącznik Nr 2 ..................................................................................................................49 

Załącznik Nr 3 ..................................................................................................................51 

„Trzeba odbudować autorytet edukacji ustawicznej dorosłych. 

Kwestie rynku pracy nie powinny być obszarem zainteresowania tylko polityków. 

Konieczne jest, aby zainteresowane strony – 

szkolnictwo, instytucje rynku pracy, pracodawcy, podmioty społeczne 

same stworzyły lepszy przepływ informacji 

między stronami mającymi wpływ na kreowanie zasobów rynku pracy”. 1 

1. Wstęp 

Niniejszy raport z badania został przygotowany na potrzeby realizacji projektu pt.: 

„Formalne kształcenie dorosłych a potrzeby lokalnego rynku pracy – model dialogu” 

i stanowi jeden z elementów realizacji celu szczegółowego projektu w ramach Zadania 2. 

1 Cytat z wywiadu pogłębionego z dyrektorem szkoły w powiecie malborskim 

2

Celem ogólnym projektu jest stworzenie modelu dialogu lokalnego mającego na celu 

dostosowanie programów szkół dla dorosłych do potrzeb lokalnego rynku pracy. 

Cel ogólny będzie realizowany poprzez następujące cele szczegółowe: 

1) Ocena programów edukacyjnych szkół zawodowych dla dorosłych pod kątem 

dostosowania ich do potrzeb lokalnego rynku pracy i sformułowanie 

rekomendacji wprowadzenia zmian w tym zakresie, 

2) Zainicjowanie dialogu pomiędzy szkołami, pracodawcami, instytucjami rynku pracy, 

samorządem lokalnym i innymi partnerami społecznymi poprzez udział we 

wspólnych badaniach fokusowych na temat kierunków i programów nauczania, 

3) Dostarczenie szkołom wiedzy i narzędzi do prowadzenia badań losów absolwentów 

jako elementu oceny jakości poziomu kształcenia i dostosowania oferty edukacyjnej 

do potrzeb pracodawców, 

4) Przeprowadzenie analizy powiatowego rynku pracy, 

5) Wypracowanie metodologii i narzędzi do prowadzenia dialogu lokalnego pomiędzy 

szkołami i innymi partnerami lokalnymi (uniwersalny model dialogu lokalnego). 

Zakres Zadania 2 - Spotkania ekspertów z przedstawicielami szkół zgodnie z zapisami 

projektowymi przewiduje, iż: 

Celem spotkań będzie nawiązanie kontaktu z bezpośrednią grupą docelową – szkołami 

zawodowymi dla dorosłych w powiecie nowodworskim, człuchowskim, malborskim, 

słupskim i bytowskim. Po uprzednim kontakcie telefonicznym zorganizowane zostaną 

spotkania w szkołach z udziałem ekspertów, którzy zaprezentują założenia i działania 

projektowe oraz uświadomią korzyści z udziału w przedsięwzięciu. Od szkół pozyskane 

zostaną informacje o aktualnej ofercie edukacyjnej i ewentualnych problemach związanych z 

jej realizacją. Zdiagnozowana zostanie m.in. sytuacja w zakresie prowadzenia badania losów 

absolwentów, sposób wprowadzania zmian w kierunkach i programach nauczania, 

współpracy z pracodawcami. 

Bezpośrednią grupą docelową projektu jest ok. 20 szkół zawodowych dla dorosłych 

(technika, technika uzupełniające, zasadnicze szkoły zawodowe i szkoły policealne) 

w 5 powiatach (nowodworskim, człuchowskim, malborskim, słupskim, bytowskim). 

Powyższe powiaty zostały wybrane jako reprezentatywne dla województwa pomorskiego. Do 

analizy porównawczej 16 powiatów zastosowano następujące kryteria: stopa bezrobocia, 

poziom urbanizacji oraz liczba zawodów, w jakich kształci się dorosłych. Jako 

reprezentatywne, zakwalifikowano te powiaty, w których m.in. występują: wysoki wskaźnik 

bezrobocia, najmniejsza lub największa liczba zawodów, w których szkoły kształcą 

dorosłych, niski lub wysoki poziom urbanizacji. 

2. Cele i problemy badawcze 

Cele badania sformułowane zostały w następujący sposób: 

1. Zebranie danych na temat potencjału rozwojowego oraz oferty edukacyjnej szkół 

zawodowych dla dorosłych w wybranych 5 powiatach województwa pomorskiego 

(bytowskim, człuchowskim, malborskim, nowodworskim, i słupskim). 

3

2. Dokonanie oceny potencjału rozwojowego oraz oferty edukacyjnej badanych szkół 

zgodnie z przyjętymi kryteriami. 

3. Przedstawienie wniosków dotyczących zidentyfikowanych szans i zagrożeń w rozwoju 

formalnego kształcenia zawodowego dorosłych w badanych powiatach w kontekście 

wyzwań związanych ze zmieniającym się rynkiem pracy. 

Zdecydowano, że kluczowym problemem badawczym, na który ma dać odpowiedź 

przeprowadzone badanie jest: 

Problem badawczy: 

Jakie są szanse i zagrożenia w rozwoju zawodowego kształcenia osób dorosłych 

realizowanego w formach szkolnych (w szkołach zawodowych, średnich i policealnych 

dla dorosłych funkcjonujących na podstawie ustawy o systemie oświaty) w wybranych 

pięciu powiatach województwa pomorskiego w kontekście wyzwań związanych ze 

zmieniającym się rynkiem pracy? 

Przedmiot badania: 

Do identyfikacji obszaru badawczego wykorzystano technikę sześciu pytań „5Wplus1H” 

pozwalającą na postawienie kluczowych pytań opisowych: 

1. Co? 2. Gdzie? 3. Kto? 4. W jaki sposób? 5. Kiedy? 6. W jakim celu? 

Zdefiniowano 6 pytań opisowych: 

1. „WHAT?” - Co badamy? Co jest przedmiotem badania? 

Słowa klucze: 

• Szkoły publiczne i niepubliczne dla dorosłych. 

• Formalne kształcenie zawodowe dorosłych. 

• Potencjał rozwojowy oraz oferta edukacyjna szkół dla dorosłych. 

Potencjał rozwojowy i oferta edukacyjna zawodowych szkół publicznych i niepublicznych dla 

dorosłych w 5 wybranych powiatach województwa pomorskiego. 

• Formalno-prawne uwarunkowania działania szkół dla dorosłych. 

2. „WHERE?” Gdzie realizowane jest formalne kształcenie dorosłych? 

• Liczebność, typy szkół dla dorosłych w badanych powiatach. 

• Baza lokalowa i wyposażenie szkół. 

• Źródła finansowania szkół. 

• Relacje z otoczeniem rynkowym, zwłaszcza z partnerami i konkurencją. 

3. „WHO?” - Kto jest podmiotem badania? 

• Kto się uczy? Kim są słuchacze badanych szkół? Jaki jest profil słuchaczy szkół 

(wiek, motywacja, kompetencje, status społeczny)? 

4

• Kto uczy? Jaki jest potencjał kadry pedagogicznej badanych szkół dla dorosłych? 

Na ile kadra pedagogiczna jest wystarczająca liczebnie i kompetencyjnie do obecnych 

i przyszłych wyzwań? 

4. „HOW?” - W jaki sposób uczą? Czego uczą? 

• Jaka jest aktualna oferta formalnego kształcenia zawodowego? 

• W jakich zawodach słuchacze mogą uzyskać formalne wykształcenie? 

• Czynniki wpływające na kształt oferty edukacyjnej szkoły. Jak szkoły dostosowują 

swoją ofertę kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy i oczekiwań 

pracodawców? 

• Treści programowe i wytyczne obowiązujące w formalnych programach nauczania 

zawodu a oferta edukacyjna szkół. 

• Zastosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych ICT w systemie 

kształcenia w badanych szkołach. 

5. „WHEN?” – Kiedy uczą? 

• Czas trwania procesu kształcenia zawodowego dorosłych a jakość edukacji. 

• Proporcje podziału czasu nauki na teorię i praktyki zawodowe a skuteczność 

edukacyjna. 

6. „WHY?” - Po co uczą? Jakie są efekty kształcenia? 

• Absorpcja wiedzy przez słuchaczy oraz system walidacji treści i rezultatów nauczania. 

• Czy słuchacze badanych szkół są poszukiwanymi pracownikami? 

• W jakim stopniu szkoły wyposażają absolwentów w kompetencje potrzebne na rynku 

pracy? 

• Czy szkoły prowadzą badania losów absolwentów? 

Pozyskane w trakcie badania informacje pozwoliły na opis i ocenę potencjału rozwojowego 

szkół oraz ich oferty edukacyjnej zgodnie z poniżej wymienionymi kryteriami oceny 

zawartymi w pytaniach opisowych. 

TABLICA 1: Obszary badawcze 

5

OBSZARY BADAWCZE 

Potencjał rozwojowy i 

oferta edukacyjna 

Szkół zawodowych 

dla dorosłych. 

SZKOŁY 

Uwarunkowania 

formalno prawne. 

Liczba szkół. 

Typy szkół. 

Baza lokalowa. 

Źródła finansowania. 

Otoczenie rynkowe. 

LUDZIE 

Profil słuchaczy (wiek, 

kompetencje, 

motywacje). 

Liczebność i 

kompetencje kadry 

pedagogicznej. 

OFERTA 

Zawody/ kierunki 

kształcenia. 

Jakość procesu 

dydaktycznego. 

Egzaminy zawodowe. 

Technologie informatyczne 

i komunikacyjne ITC 

Praktyki zawodowe. 

ZATRUDNIALNOŚĆ 

Absorpcja wiedzy. 

Badanie potrzeb rynku 

pracy. 

Losy absolwentów. 

6

3. Metodologia badania 

Do zebrania informacji wykorzystane zostały następujące metody: 

1. Analiza Desk Research: 

• Analiza informacji zamieszczonych na stronach internetowych szkół. 

• Analiza informacji dostępnych na stronach Ministerstwa Edukacji Narodowej, 

Kuratorium Oświaty w Gdańsku oraz stronach Głównego Urzędu Statystycznego. 

• Analiza wybranych opracowań i raportów pokazujących sytuację szkół publicznych 

i niepublicznych w sposób przekrojowy. 

• Analiza ulotek i materiałów informacyjno – promocyjnych zebranych od szkół 

w trakcie wywiadów. 

2. Badania ilościowe: 

• Analiza 15 ankiet wypełnionych przez przedstawicieli szkół zawierających 

podstawowe dane o szkołach. 

3. Badania jakościowe (IDI, TDI): 

• Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z dyrektorami lub ich zastępcami 

w 17 szkołach. 

• Wywiady telefoniczne (TDI) z przedstawicielami 40 szkół weryfikujące aktualną 

ofertę edukacyjną szkół. 

• Przegląd budynków szkół oraz sal dydaktycznych przeznaczonych na kształcenie 

dorosłych. 

Metoda Indywidualnego Wywiadu Pogłębionego (IDI) opiera się na pogłębionej rozmowie 

przeprowadzanej przez wykwalifikowanego badacza z wybranym rozmówcą. Zebrane w ten 

sposób dane mają charakter jakościowy i pozwalają na całościowe zrekonstruowanie opinii 

respondentów, np. na temat badanych zagadnień. 

Można wyróżnić kilka form wywiadu, odpowiednich dla realizacji różnych celów 

badawczych. Są to: rozmowa nieformalna, wywiad częściowo ustrukturyzowany, wywiad 

przeprowadzony w oparciu o dyspozycje do wywiadu (scenariusz wywiadu) oraz wywiad 

ustrukturyzowany. Najczęściej stosowana jest forma rozmowy częściowo ustrukturyzowanej, 

która łączy zalety wywiadu swobodnego z wywiadem ustrukturyzowanym. Ta właśnie forma 

została zastosowana w badaniu. 

Indywidualne wywiady pogłębione, czyli tzw. wywiady swobodne, umożliwiają między 

innymi: 

• Zbadanie indywidualnych motywacji, przekonań, opinii i odczuć związanych 

z przedmiotem badania; 

• Uzyskanie rozbudowanych wypowiedzi i wyjaśnień dotyczących analizowanego 

problemu; 

• Poznanie specyfiki języka, jakim posługują się badani w odniesieniu do badanego 

projektu; 

• Zdobycie informacji, które jest możliwe tylko w wyniku wejścia badacza w kontekst 

sytuacji badanego. 

7

Wywiad Telefoniczny (TDI) posiada bardzo zbliżoną specyfikę do Indywidualnego 

Wywiadu Pogłębionego. Podstawową różnicą jest forma kontaktu z respondentem, czyli za 

pośrednictwem telefonu a nie twarzą w twarz. Jest wskazany w sytuacji, gdy respondenci 

dysponują bardzo ograniczonym czasem oraz okres realizacji całego badania jest krótki. 

Przystępując do badań terenowych realizatorzy założyli, że przeprowadzą wywiady 

indywidualne z dyrektorami szkół we wszystkich 5 powiatach, zgodnie z założeniami 

projektu. Wstępnie założono przeprowadzenie łącznie 20 wywiadów, po 4 dla każdego 

powiatu. Niestety w praktyce okazało się, że w powiecie nowodworskim aktualnie nie 

funkcjonuje żadna szkoła o profilu zawodowym dla dorosłych, a równocześnie dyrektorzy 

zidentyfikowanej jedynej placówki w powiecie człuchowskim – Centrum Kształcenia 

Ustawicznego nie wyrazili zgody na wywiady indywidualne. Również kilku dyrektorów 

szkół, w tym duża szkoła publiczna w powiecie słupskim, nie wyraziło gotowości 

uczestniczenia w wywiadach pogłębionych, argumentując swoją decyzję obawami 

o ”ewentualną utratę dobrej pozycji konkurencyjnej na rynku lokalnym przez ukazanie 

planów rozwojowych szkoły”. 

Wszystkie 17 wywiadów IDI przeprowadzono na miejscu, w siedzibach poszczególnych 

szkół. Miały one częściowo charakter wywiadu standaryzowanego (prowadzonego przy 

pomocy kwestionariusza ankiety), częściowo zaś wywiadu pogłębionego (wg 

przygotowanego scenariusza zawierającego listę pytań kluczowych). Uzyskano w ten sposób 

dane zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. Ponadto, podczas wizyt 

w szkołach przeprowadzający wywiady obejrzeli sale dydaktyczne oraz ich wyposażenie, 

a także inne pomieszczenia szkolne wykorzystywane w procesie kształcenia dorosłych. 

Dodatkowych informacji nt. potencjału szkół, kadry pedagogicznej, słuchaczy szkół oraz 

kierunków kształcenia i liczby słuchaczy dostarczyły krótkie ankiety rozesłane do szkół. 

Kluczowym źródłem informacji, zgodnie z oczekiwaniami, okazały się indywidualne 

wywiady pogłębione z przedstawicielami dyrekcji szkół. Dostarczyły one bogatego materiału 

badawczego, pozwalającego na wielowymiarową ocenę sytuacji badanych szkół oraz 

dostarczyły przekrojowych opinii dyrekcji szkół o szansach i zagrożeniach rozwoju 

formalnego szkolnictwa zawodowego dla dorosłych w badanych powiatach. 

Wywiady zostały udokumentowane przy pomocy obszernych notatek – jest to w sumie blisko 

200-stronicowy zapis wszystkich rozmów. Przeprowadzono je w okresie od listopada do 

grudnia 2008 roku. 

Badanie zaprojektował i przeprowadził Zespół Projektowy Pracowników Gdańskiej Akademii 

Bankowej oraz zewnętrzni badacze zaproszeni do współpracy (Anita Szymańska, Bożena 

Krężel, Ewa Zabłocka – Krasowska, Odeta Mazur i Alicja Zajączkowska). Raport, na 

podstawie zebranych danych, opracowała Alicja Zajączkowska. 

8

4. Wyniki badania 

4.1. Prezentacja szkół 

Co jest przedmiotem badania? 

Słowa klucze: 

• Szkoły publiczne i niepubliczne dla dorosłych, 

• Formalne kształcenie zawodowe dorosłych, 

• Potencjał rozwojowy oraz oferta edukacyjna szkół dla dorosłych. 

Przedmiotem badania jest potencjał rozwojowy i oferta edukacyjna zawodowych szkół 

publicznych i niepublicznych dla dorosłych w 5 wybranych powiatach województwa 

pomorskiego. 

Formalno-prawne uwarunkowania działania szkół dla dorosłych. 

Kształcenie ustawiczne (wg uzgodnień na Konferencji UNESCO – Nairobi 1976) to 

kompleks procesów oświatowych (formalnych, nieformalnych i incydentalnych), które 

niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnianie wykształcenia w formach 

szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, 

wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, 

zmieniają swoje postawy. 

Kształcenie ustawiczne jest zdefiniowane w przepisach prawa polskiego. 

Kształcenie ustawiczne to "kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie 

i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach 

pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny". 

Jest to w tym ujęciu pojęcie węższe niż to powszechnie przyjęte w Unii Europejskiej, gdzie 

lifelong learning oznacza kształcenie przez całe życie, czyli obejmuje edukację od 

przedszkola aż po emeryturę. Zakres pojęciowy kształcenia ustawicznego obejmuje rozmaite 

jego przejawy: od edukacji formalnej (przez placówki oświatowe, takie jak szkoła), przez 

pozaformalną (w instytucjach znajdujących się poza systemem edukacji) aż po edukację 

nieformalną. 

Wspomniane formy kształcenia bardziej szczegółowo można zdefiniować następująco: 2 

Kształcenie formalne - kształcenie w systemie instytucjonalnym, którego wyróżnikiem jest 

nie tyle miejsce (np. szkoła lub instytucja szkoląca), co program umożliwiający zdobycie 

uznawanych w danym systemie prawnym kwalifikacji. System kształcenia oparty na stałych 

pod względem czasu i treści nauki formach (klasy, stopnie, szkoły, programy nauczania, 

podręczniki, egzaminy). 

Kształcenie nieformalne - kształcenie zamierzone (samodzielne uczenie się) i niezamierzone 

(występujące bezwiednie w sytuacjach życia codziennego, także w pracy poza 

organizowanymi tam szkoleniami formalnymi i pozaformalnymi). 

Kształcenie pozaformalne - kształcenie instytucjonalne i sformalizowane realizowane poza 

programami umożliwiającymi zdobycie uznawanych w danym systemie prawnym 

kwalifikacji (np. szkolenia oparte na doświadczeniu firm, korporacji, organizacji 

społecznych). 

2 www.efs.wup.lodz.pl definicje kształcenia, październik 2007 

9

Kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych - formy uzyskiwania i uzupełniania 

wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w placówkach kształcenia 

ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego oraz ośrodkach dokształcania 

i doskonalenia zawodowego. 

Wyróżniającą cechą polskiego systemu kształcenia dorosłych jest stosunkowo duża liczba 

szkół dla dorosłych zapewniających kształcenie formalne na poziomie podstawowym, 

gimnazjalnym, licealnym oraz zasadniczym zawodowym i średnim. Szkoły te oferują osobom 

dorosłym, które nie ukończyły pełnego cyklu kształcenia, możliwość zdobycia 

niedokończonego wykształcenia oraz uzupełnienie go o kolejne etapy. 

Szkoły i placówki mogą być publiczne, niepubliczne oraz (z wyjątkiem szkół wyższych) 

niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych. 

Szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli realizuje minimum 

programowe oraz stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów ustalone przez 

Ministra Edukacji Narodowej, umożliwiające uzyskanie świadectw lub dyplomów 

państwowych. 

Jednostki administracji centralnej (rządowej), jednostki samorządu terytorialnego (gminy, 

powiaty i województwo) mogą prowadzić tylko szkoły publiczne. 

Szkoły dla dorosłych przeznaczone są dla osób, które ukończyły lub ukończą 17 rok życia 

w roku szkolnym, w którym podejmą naukę. 

Szkoły dla dorosłych – kształcące w formie dziennej, wieczorowej i zaocznej obejmują: 

1. Szkoły podstawowe dla dorosłych, 

2. Gimnazja dla dorosłych, 

3. Szkoły zawodowe i ogólnozawodowe na podbudowie gimnazjum, łącznie ze szkołami 

(oddziałami) ponadpodstawowymi działającymi w strukturze szkół ponadgimnazjalnych – 

do zakończenia ich cyklu kształcenia, 

4. Zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych, 

5. Licea ogólnokształcące dla dorosłych, 

6. Uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych – działające od roku szkolnego 

2004/05, 

7. Licea profilowane dla dorosłych – działające od roku szkolnego 2002/2003, 

8. Technika dla dorosłych, 

9. Technika uzupełniające dla dorosłych – działające od roku szkolnego 2004/2005. 

Technika i licea przeznaczone dla dorosłych umożliwiają uzyskanie tytułu technika oraz 

wykształcenia ogólnego na poziomie średnim. 

W zależności od podbudowy programowej nauka trwa: od 1,5 roku do 5 lat dla osób po 

szkole podstawowej bądź od 1 roku do 4 lat po szkole zasadniczej, w technikach 

uzupełniających po zasadniczej szkole zawodowej – 3 lata. 

Uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych są to szkoły działające od roku 

szkolnego 2004/2005 – na podbudowie programowej ponadgimnazjalnej zasadniczej szkoły 

zawodowej. Nauka trwa 2 lata, a ukończenie szkoły umożliwia uzyskanie świadectwa 

dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego. 

Technika uzupełniające dla dorosłych są szkołami 3-letnimi dla absolwentów zasadniczych 

szkół zawodowych, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego 

kwalifikacje zawodowe, po zdaniu egzaminu, a także uzyskanie świadectwa dojrzałości, po 

zdaniu egzaminu maturalnego. 

10

Liczebność i typy szkół dla dorosłych w badanych powiatach. 

W województwie pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 funkcjonowało ogółem 

246 szkół na poziomie, co najwyżej średnim dla dorosłych, z tego blisko 53% to szkoły 

publiczne. W ogólnej liczbie szkół w tym okresie tylko łącznie 74 szkoły zajmowały się 

szkolnictwem zawodowym dla dorosłych, co stanowi 30% ogólnej liczby szkół dla dorosłych 

na poziomie, co najwyżej średnim. Łączna liczba słuchaczy uczęszczających w tym czasie do 

szkół 

o profilu zawodowym wynosiła 25% (4676 osób) w stosunku do całkowitej liczby słuchaczy 

wszystkich szkół dla dorosłych w woj. pomorskim (tablica 2). 

TABLICA 2: Edukacja dorosłych w województwie pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 3 

WYSZCZEGÓLNIENIE Szkoły Oddziały 

Uczniowie 

W tym 

Ogółem 

kobiety 

TABL. 2 (73). SZKOŁY PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007 

W WOJ. POMORSKIM 

Absolwenci 

W tym 

Ogółem 

kobiety 

OGÓŁEM 246 804 18680 7714 6471 3111 

Szkoły publiczne 130 421 10975 4776 4204 2082 

Podstawowe 1 1 13 - 12 - 

Gimnazja 4 12 357 97 123 33 

Licea ogólnokształcące 25 138 3686 1939 1830 1025 

Uzupełniające licea ogólnokształcące 39 90 2883 1300 426 262 

Zasadnicze szkoły zawodowe 8 29 632 86 147 44 

Licea profilowane 1 3 114 64 - - 

Technika 12 48 837 349 1666 718 

Technika uzupełniające 40 100 2453 941 x x 

Szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły 

publicznej 

116 383 7705 2938 2267 1029 

Gimnazja 2 4 73 18 - - 

Licea ogólnokształcące 47 205 4005 1597 1424 676 

Uzupełniające licea ogólnokształcące 54 138 2987 1102 621 258 

Licea profilowane 4 8 188 99 - - 

Technika 1 7 73 24 222 95 

Technika uzupełniające 8 21 379 98 x x 

TABL. 1 (58). SZKOŁY POLICEALNE PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE 

SZKOŁY 257 872 19684 9983 6361 3979 

Publiczne 75 272 7407 4055 2983 1988 

Niepubliczne z uprawnieniami szkoły 

publicznej 

149 490 10081 4793 2372 1339 

Niepubliczne 33 110 2196 1135 1006 652 

Równocześnie funkcjonowało aż 257 szkół policealnych, które w zasadzie oferują kształcenie 

osobom dorosłym w bardzo szerokim zakresie profili zawodowych. Na tym poziomie 

edukacji daje się zauważyć odmienna tendencja, niż w szkołach, co najwyżej średnich, gdyż 

tutaj odsetek szkół publicznych wynosi niecałe 30% w stosunku do ogólnej liczby szkół. 

3 Opracowanie własne na podstawie danych z Informatora Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Ważniejsze dane o edukacji w woj. 

pomorskim. 

11

Przeważają szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły publicznej. Liczba słuchaczy szkół 

policealnych ponad czterokrotnie przewyższa liczbę słuchaczy szkół, co najwyżej średnich 

zawodowych. 

Dane zaprezentowane w Informatorze Urzędu Statystycznego w Gdańsku odnośnie 

formalnego kształcenia zawodowego dorosłych w roku szkolnym 2006/2007 w 5 badanych 

powiatach (malborskim, nowodworskim, człuchowskim, słupskim i bytowskim) identyfikują 

łącznie 53 szkoły na tym obszarze (Tablica 3). Są to zarówno szkoły zasadnicze zawodowe, 

licea profilowane, szkoły policealne, technika oraz technika uzupełniające. 

Stanowi to ok. 16% całkowitej liczby szkół o profilu zawodowym dla dorosłych (74 szkoły, 

co najwyżej średnie + 257 szkół policealnych) w woj. pomorskim. 

TABLICA 3: Szkoły zawodowe dla dorosłych w 5 badanych powiatach w roku szkolnym 2006/2007 4 

POWIATY, GMINY Szkoły Oddziały 

Uczniowie 

Ogółem 

W tym 

Ogółem 

kobiety 

W tym w 

klasie I 

Ogółem 

TABL. 15 (101). ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007 

Absolwenci 

W tym 

kobiety 

Województwo Pomorskie 8 29 632 86 335 147 44 

Powiat człuchowski: 2 10 199 20 112 40 0 

TABL. 18 (104). LICEA PROFILOWANE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007 

Województwo Pomorskie 5 11 302 163 122 

Słupsk 2 3 60 32 9 

TABL. 13 (99). SZKOŁY POLICEALNE W LATACH 2006/2007 


Powiat bytowski: 5 14 227 133 145 57 42 

Powiat człuchowski: 2 12 248 140 152 56 36 

Powiat malborski: 3 9 231 80 126 60 36 

Powiat nowodworski: - - - - - 35 11 

Powiat słupski: 23 108 1917 1092 1243 523 301 

TABL. 19 (105). TECHNIKA DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007 


Powiat bytowski: 0 0 0 0 0 30 24 

Powiat człuchowski: 2 2 26 12 - 42 31 

Powiat malborski: - 1 16 - - 67 26 

Powiat nowodworski: 1 2 40 18 - 36 11 

Powiat słupski: 2 8 106 38 16 237 115 

TABL. 20 (106). TECHNIKA UZUPEŁNIAJĄCE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007 

Województwo Pomorskie 48 121 2832 1039 1515 

Powiat bytowski: 1 2 58 20 37 

Powiat malborski: 2 4 102 25 83 

Powiat słupski: 8 16 254 66 103 

W roku szkolnym 2006/2007 w powiecie człuchowskim funkcjonowały tylko 2 szkoły 

zawodowe, a w powiecie słupskim tylko 2 licea profilowane. W tym czasie funkcjonowało 

także tylko 1 technikum dla dorosłych w powiecie nowodworskim. Najwięcej szkół dla 

dorosłych o profilu zawodowym było w powiecie słupskim (łącznie 35 szkół). 

Przystępując w październiku 2008 roku do badania potencjału rozwojowego oraz oferty 

edukacyjnej szkół zawodowych dla dorosłych w wybranych 5 powiatach realizatorzy 

4 Opracowanie własne na podstawie danych z Informatora Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Ważniejsze dane o edukacji w woj. 

pomorskim. 

12

przeprowadzili bardzo szczegółową analizę dostępnych baz danych na stronach internetowych 

i dostępnych baz teleadresowych, co pozwoliło na zidentyfikowanie łącznie 40 szkół, 

z 53 szkół wykazanych powyżej w tablicy 3. 

Równocześnie dzięki badaniom terenowym, w tym przeprowadzonym 17 pogłębionych 

wywiadom indywidualnym oraz rozmowom telefonicznym z przedstawicielami wszystkich 

40 szkół okazało się, że w ostatnich latach w 13 szkołach zaprzestano kształcenia 

dorosłych (Tablica 4). 

TABLICA 4: Wykaz 40 szkół zawodowych, które prowadziły kształcenie dorosłych w ostatnich latach 5 

LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES 

Powiat nowodworski 

1 Zespół Szkół Nr 2 Policealna publiczna 

Powiat malborski 

Szkoła Policealna Nr 2 dla 

2 Dorosłych Zaoczna - Zespół Szkół 

Ponadgimnazjalnych Nr 2 

3 

4 

5 

6 

7 

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 

Nr 4 


Nr 3 - Technikum Uzupełniające 


Nr 3 - Szkoła Policealna Nr 1 dla 

Dorosłych - 


Nr 5 - Technikum Uzupełniające Nr 

3 


Nr 5 - Szkoła Policealna Nr 3 

8 Centrum Szkoleniowe w Malborku 

9 

10 

11 

12 

Prywatne Policealne Studium 

Zawodowe WIEDZA 

Zespół Szkół Leśnych - Technikum 

Leśne dla Dorosłych 

Środkowopomorskie Centrum 

Kształcenia Ustawicznego 



13 Zespół Szkół Technicznych 

14 

Zespół Szkół Ekonomicznych i 

Ogólnokształcących 

15 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 

Nr 4 

Policealna publiczna 

Technikum uzupełniające 

- publiczne 


- publiczne 



publiczne 


Policealna niepubliczna 

(Policealne Studium 

Informatyczne) 

Policealna 

niepubliczna 

Powiat słupski 

Technikum - publiczne 


- publiczne 

Policealne Studium 

Zawodowe - publiczne 


- publiczne 


- publiczne 

Technikum dla dorosłych 

-publiczne 

82-100 Nowy Dwór 

Gdański, ul. Warszawska 

54 

82-200 Malbork, 

Al. Wojska Polskiego 

493 


Pl. Narutowicza 14 



502 



502 

82-230 Nowy Staw, 

ul. Mickiewicza 51 





499 


ul. Plac Narutowicza 14 

Warcino, 76-230 Kępice 

76-200 Słupsk, 

ul. Szarych Szeregów 6 

76-270 Ustka, 

ul. Darłowska 3b 


ul. Partyzantów 24 


ul. Niedziałkowskiego 2 

Status placówki/ 

szkoły w kształceniu 

dorosłych – stan na 

grudzień 2008r. 

Profil policealny 

zamknięty, brak 

naboru 

Szkoła kształci 

dorosłych 


dorosłych 

Profil zamknięty, brak 

naboru 


dorosłych 

Brak naboru - 

funkcjonuje tylko tryb 

młodzieżowy 

Brak naboru - 

funkcjonuje tylko tryb 

młodzieżowy 


dorosłych 

Od 2 lat profil 

zawodowy dla 

dorosłych zamknięty - 

brak naboru 

Brak naboru od 

2007/2008 


dorosłych 


dorosłych 

Brak naboru od 

2006/2007 

Szkoła nie prowadzi 

już kształcenia 

dorosłych 


kształcenia dorosłych 

5 Opracowanie własne. Zestawienie zostało opracowany na podstawienie danych zawartych na stronach Pomorskiego Kuratorium Oświaty 

http://www.kuratorium.gda.pl Wykaz szkół i placówek. 

13

16 

Wojewódzki Zespół Szkół 

Policealnych 

Policealna - publiczna 

17 AP Edukacja Policealna niepubliczna 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

Niepubliczne Technikum 

Gastronomiczne dla Dorosłych 

Niepubliczne Uzupełniające 

Technikum Gastronomiczne dla 

Dorosłych 


Farmaceutyczne 

Szkoła Policealna dla Dorosłych Nr 

6. Pomorski Ośrodek Edukacyjny 

Prywatny Zespół Szkół Zaocznych 

dla Dorosłych 

Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 

8 

Szkoła Policealna Zakładu 

Doskonalenia Zawodowego w 

Słupsku 

Towarzystwo Edukacji dla 

Dorosłych i Młodzieży - Szkoła 

policealna Nr 10 

Społeczna Szkoła Policealna dla 

Dorosłych w Słupsku 

Policealna Szkoła TEB Edukacja - 

oddział Słupsk 

Technikum niepubliczne 


- niepubliczne 


Policealna, niepubliczna 







28 COSINUS - oddział Słupsk Policealna niepubliczna 

29 

Szkoła Policealna nr 4 dla 

Dorosłych prowadzona przez 

Spółkę Oświatową Nauka 



Powiat bytowski 

Technikum uzupełniające, 


31 Zespół Szkół Ponadgimnazjanych Policealna publiczna 

32 Zespół Szkół Ogólnokształcących Policealna publiczna 

33 

34 

35 

36 

Zespół Szkół Rolnicze Centrum 

Kształcenia Ustawicznego w 

Łodzierzy 

EXTERNUS Studium Zdrowia i 

Terapii 

Prywatne Centrum Edukacyjne 

MARMOŁOWSKI 


MARMOŁOWSKI 

37 Ośrodek Kształcenia Zawodowego 

Technikum -publiczne 



Zawodowe niepubliczne 

Policealna - niepubliczna 

Niepubliczna Placówka 


Powiat człuchowski 


ul. Bałtycka 29 


ul. Kołłątaja 35 


ul. Szczecińska 60 






ul. Banacha 10 


ul. Przemysłowa 100 




ul. Grodzka 9 




ul. Grottgera 15 

od 2005 roku 


dorosłych 


dorosłych od 2007 r. 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


ul. Wojska Polskiego 29 


dorosłych 

76-200 Słupsk, Szkoła kształci 

ul. Wojska Polskiego 29a dorosłych 


ul. Kołłątaja 31a 

77-200 Miastko, 

ul. Młodzieżowa 3 

77-100 Bytów, 

ul. Sikorskiego 35 

77-100 Bytów, 

ul. Gdańska 57 

Łodzierz 11, 

77-100 Miastko 

77-100 Bytów, 

ul. Derdowskiego 3 

77-100 Bytów, 

ul. 11 Listopada 1 


ul. Kujawska 1 

77-100 Bytów, 

ul. Prosta 8 


dorosłych 



dorosłych 



dorosłych 



dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 


dorosłych 

Placówka nie 

prowadzi formalnego 

kształcenia dorosłych 

- oferują tylko kursy 

zawodowe 

14

38 Centrum Kształcenia Ustawicznego 




Zasadnicza zawodowa dla 

dorosłych - publiczna 

77-300 Człuchów, 



dorosłych 


dorosłych 



Zawodowe – publiczne 

oddział Czarne 

77-330 Czarne, 

ul. Leśna 2 


dorosłych 

W powiecie nowodworskim obecnie nie ma żadnej placówki, czy szkoły zajmującej się 

formalnym kształceniem dorosłych o profilu zawodowym. 

W pozostałych badanych 4 powiatach występuje 21 szkół policealnych/policealne studium 

zawodowe, 2 technika dla dorosłych, 3 technika uzupełniające dla dorosłych oraz 

1 zasadnicza szkoła zawodowa (tablica 5). 

TABLICA 5: Zestawienie zidentyfikowanych 27 szkół zawodowych dla dorosłych w trakcie badania (stan 

na koniec 2008 roku) 

Szkoła Policealna/ 

Technikum 

Technikum dla 

Zasadnicza Szkoła 


Uzupełniające dla 

Dorosłych 

Zawodowa 

Typ Szkoły Zawodowe 

Dorosłych 

Powiat 

nowodworski 

Powiat 

malborski 

Powiat 

słupski 

Powiat 

bytowski 

Powiat 

człuchowski 

Szkoła 

Publiczna 

Szkoła 

Niepubliczna 

Szkoła 

Publiczna 

Szkoła 

Niepubliczna 

Szkoła 

Publiczn 

a 

2 1 1 

Szkoła 

Niepubliczna 

2 11 1 1 1 

3 1 

Szkoła 

Publiczna 

2 1 

Szkoła 

Niepubliczna 

Razem: 6 15 1 1 2 1 1 0 

Razem 27 szkół 

dla dorosłych: 21 2 3 1 

Jak wynika z powyższego zestawienia w tablicy 5 w porównaniu z danymi Urzędu 

Statystycznego w Gdańsku zawartymi w tablicy 3 w ciągu ostatnich 2 lat aż 17 szkół 

w powiecie słupskim zaprzestało kształcenie dorosłych. Nadal funkcjonuje 16 szkół w tym 

powiecie, po 4 w powiecie malborskim i bytowskim oraz 2 w powiecie człuchowskim. 

Zaprezentowane powyżej zestawienia i porównania zdają się jednoznacznie potwierdzać 

ogólnopolską tendencję ograniczania formalnego kształcenia dorosłych, zwłaszcza w zakresie 

kształcenia zawodowego. Kształcenie zawodowe jest drogie i dlatego zarówno samorządy, 

jak i prywatne podmioty wolą rozwijać tańszą edukację ogólnokształcącą. Spadek znaczenia 

szkolnictwa zawodowego w Polsce w największym stopniu dotyczy zasadniczych szkół 

zawodowych, których liczba zmalała z ponad 3 000 w 1991 r. do 778 w 2006 r. Procesowi 

temu towarzyszył gwałtowny spadek liczby uczniów zasadniczych szkół zawodowych z ok. 

800 tys. w 1991 r. do 230 tys. w 2006 r. 6 

6 Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Warszawa, 7 września 2007 r. 

15

W opinii wielu rozmówców, szkoły policealne, które stanowią znaczny udział w edukacji 

zawodowej dorosłych po wejściu w życie ustawy o zniesieniu poboru do służby wojskowej 

nie utrzymają się długo na rynku, gdyż będą wypierane przez uczelnie wyższe. Licencjat 

w opinii słuchaczy, to większa wartość na rynku pracy. Już po 3 letnim kształceniu można 

uzyskać dyplom o znacznie wyższej wartości na rynku pracy, niż dyplom ukończenia 2-letniej 

szkoły policealnej. 

Baza lokalowa i wyposażenie szkół. 

Profesjonalne kształcenie zawodowe wymaga dobrego zaplecza do praktycznej nauki 

zawodu. 

W trakcie przeprowadzonych badań terenowych oraz dzięki wypełnionym przez niektóre 

z badanych szkół kwestionariuszom ankiet wyłania się pozytywny obraz bazy lokalowej 

i wyposażenia szkół. Sami respondenci bardzo wysoko oceniają zarówno stan techniczny 

budynków, w których odbywa się nauka, warunki w pomieszczeniach dydaktycznych jak 

i sprzęt wykorzystywany do nauki zawodu. Dużo skromniej respondenci oceniają natomiast 

sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce oraz własne zasoby biblioteczne. 

TABLICA 6: Ocena jakości bazy lokalowej i wyposażenia badanych szkół 

BAZA SZKOŁY 

Jakość bazy lokalowej i wyposażenia szkoły 

(skala od 1 do 6, gdzie 1 oznacza najniższą ocenę, a 6 najwyższą ocenę). 

Zakres oceny 

Ocena: liczba wskazań 

6 5 4 3 2 1 

1. Stan techniczny budynków szkoły, w których odbywa się nauka 2 11 1 

2. Warunki w pomieszczeniach dydaktycznych 4 8 2 

3. Sprzęt dydaktyczny wykorzystywany do nauki zawodu 2 8 2 2 

4. Sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce 6 6 1 1 

5. Zasoby biblioteczne 2 7 5 

Głębsza analiza struktury bazy lokalowej i wyposażenia pokazuje jednak, że potencjał 

badanych szkół w tym obszarze nie jest jednakowy. Można wyróżnić dwie zasadnicze grupy 

szkół w kontekście posiadanych zasobów materialnych. Pierwsza grupa to szkoły, głównie 

publiczne, które posiadają własne bardzo dobrze wyposażone budynki z odpowiednio do 

potrzeb wyposażonymi salami dydaktycznymi oraz różne dodatkowe obiekty, takie jak sale 

gimnastyczne, internaty, stołówki. Są to budynki należące do samorządów lokalnych, które to 

w zasadniczym stopniu partycypują w ich konserwacji i prawidłowym utrzymaniu. Tylko 

kilka ze szkół prywatnych potwierdziły, że posiadają na własność budynki, w których 

prowadzą kształcenie dorosłych: „Mamy własną bazę lokalową, ten obiekt jest nasz, mamy też 

pomieszczenia dzierżawione od gminy i sale, które dzierżawimy popołudniami od szkoły 

podstawowej”. 

Szkoły niepubliczne o wieloletnich tradycjach oraz dłuższym stażu funkcjonowania na rynku 

kształcenia zawodowego dorosłych, gdzie baza dydaktyczna była sukcesywnie 

modernizowana i wzbogacana posiadają dobre wyposażenie do praktycznej nauki zawodu, 

np.: własne gabinety kosmetyczne, pracownie gastronomiczne, pracownie na potrzeby 

kształcenia w zawodzie technik kucharz, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik 

rolnik, pracownie do masażu, czy niezbędne wyposażenie dla zawodów medycznych, bo 

inaczej nie otrzymałyby pozwolenia na ich uruchomienie. 

"Wyposażenie szkoły buduje nasz prestiż". 

16

Druga grupa szkół, głównie rozpoczynających kształcenie na danym terenie opiera swoją 

działalność na wynajmowanych pomieszczeniach od lokalnych szkół, głównie publicznych. 

Niektóre z nich jak deklarują noszą się z zamiarem kupienia na własność budynku dla swojej 

szkoły, ale jest to kwestia do rozstrzygnięcia w dłuższym okresie czasu. 

Szkoły, które nie posiadają własnej bazy lokalowej żyją w swoistej symbiozie z dyrekcjami 

szkół publicznych, gdyż oferując kształcenie dorosłych w systemie zaocznym (weekendy) lub 

wieczorowym (pora popołudniowa) przyczyniają się do wykorzystania w bardziej efektywny 

sposób ich bazy lokalowej i wyposażenia. 

Równocześnie wynajmując pomieszczenia, również na biuro szkoły, ponoszą znacznie niższe 

koszty funkcjonowania, gdyż nie partycypują w zasadzie w pełnych kosztach utrzymania 

i funkcjonowania infrastruktury, co pozwala im być bardziej konkurencyjnymi na rynku. 

Źródła finansowania szkół. 

Sytuacja finansowa badanych szkół wydaje się być raczej dobra, dzięki finansowaniu 

ze strony samorządów poprzez dotacje celowe oraz czesne pobierane w szkołach prywatnych 

od słuchaczy. Szkoły niepubliczne otrzymują 50% dotacji, jaka przypada na słuchacza 

w szkole publicznej. 

Otrzymywane dotacje nie pozwalają jednak na pokrywanie wszystkich istotnych kosztów, 

dlatego też niektóre szkoły, zwłaszcza publiczne posiadające własną bazę lokalową 

podejmują różne formy działalności gospodarczej, np. prowadzenie obozów sportowych, 

wynajem pomieszczeń, prowadzenie hotelu, w okresie wakacyjnym prowadzenie kursów dla 

bezrobotnych, wynajmowanie firmom pomieszczeń, udostępnianie zaplecza kuchennego. 

Szkoły wykazują dość umiarkowane zainteresowanie pozyskiwaniem środków unijnych. 

Większość jak dotychczas nie podjęła skutecznych kroków, aby przystąpić do ogłaszanych 

konkursów o dotację. Częste argumenty za taką postawą to brak odpowiedniego zespołu - 

kadry, która pomogłaby pisać wnioski „Samemu jest ciężko, a nie stoję tak dobrze finansowo, 

aby to zlecić firmie zewnętrznej”. Zniechęca także skomplikowana procedura aplikowania 

oraz duża konkurencja, co oznacza, że tylko bardzo doświadczeni i kompetentni 

wnioskodawcy mają szanse na wygranie. 

Tylko kilka z badanych szkół zadeklarowało, że podjęły konkretne działania w celu 

pozyskania dotacji z UE na swoją działalność. 

Niektóre ze szkół inwestują w kształcenie swojej kadry na szkoleniach, czy nawet na studiach 

podyplomowych w zakresie aplikowania o fundusze unijne i zarządzanie projektami. 

Tylko nieliczne piszą projekty i z sukcesem pozyskują dotacje. Z badanych szkół tylko 

2 pozyskały fundusze unijne na kształcenie dorosłych ze środków Europejskiego Funduszu 

Społecznego. 

Szkoły te starają się także, aby pozyskane fundusze unijne wykorzystać na zwalnianie 

słuchaczy z opłat za naukę. 

Szkoły publiczne prowadzące również kształcenie młodzieży częściej występują 

o zagraniczne fundusze, np. współpracują z Polsko-Niemiecką Fundacją Młodzieży, która 

przekazuje środki na współpracę międzynarodową, czy pozyskują środki zewnętrzne na 

zajęcia pozalekcyjne „Obecnie realizujemy projekt finansowany ze środków UE – 

wyrównywanie szans edukacyjnych, zajęcia dla uczniów klas pierwszych, którzy mieli słabe 

wyniki z egzaminu gimnazjalnego oraz na zajęcia dla uczniów klas maturalnych w celu 

podniesienia wyników matury”. 

Jedna z badanych szkół uzyskała także środki unijne z Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego na termo-modernizacje szkoły (docieplenie szkoły) oraz na remont 

i dostosowanie basenu dla niepełnosprawnych uczniów z funduszu PFRON. 

17

Tablice 7 i 8 zawierają zestawienie wniosków złożonych przez szkoły z badanych powiatów 

na konkursy w ramach PO KL Działania 9.2 oraz 9.3. 

Na konkurs w Działaniu 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego 

łącznie złożono 52 wnioski, z tego 12 pochodziło z badanych powiatów, 5 wniosków 

uzyskało dofinansowanie. 

Na konkurs w Działaniu 9.3 „Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego” 

napłynęło 41 wniosków, z tego tylko 6 z badanych powiatów. Dofinansowanie uzyskały 

3 projekty, jeden z powiatu słupskiego, a dwa z bytowskiego. 

TABLICA 7: Zestawienie wniosków złożonych na konkurs POKL Działanie 9.2 

Załącznik do Uchwały Nr 1069 /155/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 28 października 2008 roku 

Lista rankingowa wniosków w ramach konkursu nr 01/PO KL/9.2/08 

Priorytet IX „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach” 

Działanie 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego” Programu Operacyjnego 

Kapitał Ludzki 2007 – 2013 

Złożono na konkurs 52 wnioski 

LP Wnioskodawca Tytuł projektu Punktacja 


1 

Kompleksowy program podniesienia jakości 

Zespół Szkół Ogólnokształcących i 

szkolnictwa zawodowego w zawodzie 

Technicznych ul. Szymanowskiego 5, 

technolog drewna w oparciu o programowanie 

76-200 Słupsk 

obrabiarek CNC 

114* 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

Zespół Szkół Technicznych ul. Darłowska 

3b, 76-270 Ustka 

Zespół Szkół Technicznych w Ustc 

e ul. Darłowska 3b, 76-270 Ustka 

Kreuję własną przyszłość-modernizacja oferty 

kształcenia zawodowego w Zespole Szkół 

Technicznych w Ustce 

Zielone światło dla edukacji-wyrównywanie 

szans edukacyjnych w Zespole Szkół 

Technicznych w Ustce 

Zespół Szkół Ogólnokształcących i 

Technicznych 

ul. Szymanowskiego 5, 76-200 Słupsk 

Efektywne zarządzanie szkołą zawodową 66* 

Centrum Kształcenia Praktycznego w 

Słupsku ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk 

Młody Kompetentny 64,5 

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 

Miastku ul. Młodzieżowa 3, 

Praktyka i doświadczenie najlepszą szkołą 64 



Powiatowy Urząd Pracy w Malborku 

ul. Armii Krajowej 70, 87-200 Malbork 

Powiat Bytowski ul. 1 Maja, 15 77-100 

Bytów 

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w 

Bytowie ul. Sikorskiego, 35 77-100 Bytów 

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych 

im. Stanisława Staszica w Bytowie 

ul. Derdowskiego 3, 77-100 Bytów 


Kształcenia Ustawicznego Łodzierz 11 77- 

200 Łodzierz 

W dobie przemian – nowoczesny system 

szkolnictwa zawodowego w powiecie 

malborskim. Etap I - Strategia 2010-2015. 


108 

100* 

110 

Zawodowo kształcimy z głową 106,5* 

Rozwój drogą do sukcesu 96,5* 

Edukacja zawodowa trafionym wyborem 72,5 

Wiedza chłopa warta złota- aktywizacja 

zawodowa i podwyższenie poziomu 

wykształcenia uczniów szkoły rolniczej w 

Łodzierzy 

93 

18

12 

Powiat Nowodworski ul. Sikorskiego 23, 

82-100 Nowy Dwór Gdański 


Warszawska w Europie - praktyczna inwestycja 

w ucznia. Wzmocnienie jakości kształcenia 

zawodowego w powiecie nowodworskim. 

93 

TABLICA 8: Zestawienie wniosków złożonych na konkurs POKL Działanie 9.3 

Załącznik do Uchwały Nr 858/140/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 26 sierpnia 2008 roku 

Lista rankingowa wniosków w ramach konkursu nr 01/POKL/9.3/2008 Priorytetu IX „Rozwój wykształcenia i 

kompetencji w regionach” 

Działanie 9.3 „Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 

2007 – 2013 

Na konkurs złożono 41 wniosków 

LP Wnioskodawca Tytuł projektu Punktacja 


1 

Zakład Doskonalenia Zawodowego w Słupsku, Kształcenie ustawiczne szansą na nowy 

ul. Szczecińska 57, 76-200 Słupsk 

zawód 

109 

2 

Centrum Kształcenia Praktycznego w Słupsku, Koordynator do Spraw Organizacji 

ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk 

Usług 

60,5 

3 

Centrum Kształcenia Praktycznego w Słupsku, 

ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk 

Kuchnia Regionalna 0 


4 

Prywatne Centrum Edukacyjne, 

MARMOŁOWSKI S.C. Alicja Marmołowska, Liceum dla dorosłych 107,5 

ul. 11. Listopada 1, 77-100 Bytów 

5 

Prywatne Centrum Edukacyjne, 

MARMOŁOWSKI S.C. Alicja Marmołowska, Szkoła policealna 100 

ul. 11. Listopada 1, 77-100 Bytów 


6 

Miasto i Gmina Nowy Dwór Gdański, ul. Wejhera 

3, 82-100 Nowy Dwór Gdański 

Rozwój nowoczesnych form kształcenia 

na terenach wiejskich w gminie Nowy 

Dwór Gdański 

0 

Relacje z otoczeniem rynkowym, zwłaszcza z partnerami i konkurencją. 

Badane szkoły proszone o wymienienie, z jakimi podmiotami współpracują prowadząc 

działalność edukacyjną zasadniczo koncentrują się na wskazywaniu różnego rodzaju firm 

lokalnych, pracodawców, którzy są miejscem pracy dla słuchaczy odbywających tam praktyki 

zawodowe. Są to bardzo zróżnicowane firmy od małych gabinetów kosmetycznych, hoteli, 

gospodarstw agroturystycznych, punktów gastronomicznych, biur turystycznych, firm 

geodezyjnych, spedycyjnych, po firmy średnie i duże, takie jak przedsiębiorstwa branży 

elektronicznej, informatycznej, czy budowlanej. 

Niektóre szkoły ze względu na specyfikę kształcenia w zawodzie utrzymują ścisłe kontakty, 

na bazie współpracy popartej długoletnimi umowami z placówkami służby zdrowia, 

szpitalami, domami pomocy społecznej, czy podobnymi podmiotami związanymi z opieką 

nad osobami zależnymi. 

Nieliczne szkoły sygnalizowały współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz 

z partnerami zagranicznymi. 

Rozmówcy podkreślali, iż mają świadomość, że dla rozwoju szkoły powinni podjąć silniejsze 

działania, w celu nawiązania trwałych kontaktów z tymi, u których mogą potencjalnie 

realizować praktyki dla swoich słuchaczy. 

Dyrektorzy pytani wprost o gotowość udziału w spotkaniach dyrekcji szkół z pracodawcami 

odnosili się do tego pozytywnie, widząc w tym szansę na lepsze dostosowanie swojej oferty 

19

kształcenia: „zdarza się tak, że 10 szkół uruchamia ten sam kierunek i nikt nie robi naboru. 

Każda szkoła ma po kilka osób, za mało, aby uruchomić klasę. Mija się to z sensem. Walka 

nigdy nie była niczym dobrym, a porozumienie budowało dużo”. 

Instytucje rynku pracy identyfikowane są przez rozmówców w zasadzie głównie 

z powiatowymi urzędami pracy, z którymi współpraca w ich opinii jest raczej incydentalna. 

Niektórzy z dyrektorów sygnalizowali, że podejmowali próby pozyskania od urzędów pracy 

adresów firm lokalnych, które byłyby zainteresowane praktykami, ale pracownicy urzędu nie 

wykazywali większej gotowości do takiej formy pośrednictwa między szkołą a firmami. 

„Według mnie taki urząd pracy powinien pośredniczyć pomiędzy mną a taką firmą, bo może 

okazać się w przyszłości, że ten praktykant będzie na tyle dobry, że zostanie zatrudniony tam 

jako pracownik”. 

Szkoły w zasadzie nie współpracują z uczelniami wyższymi, ani z innymi placówkami 

badawczymi, chyba, że tak jak niektóre ogólnopolskie szkoły sieciowe prowadzą własne 

szkoły wyższe. 

Kontakty szkół z Powiatowymi Radami Zatrudnienia polegają jedynie na formalnym 

opiniowaniu wniosków szkół o uruchomienie nowego kierunku nauczania. Jak powiedziała 

jedna z rozmówczyń: „jest to czysto formalna procedura i jeszcze nie zdarzyło się, aby jakiś 

wniosek został negatywnie zaopiniowany przez tę Radę”. Powiatowe Rady Zatrudnienia nie 

wychodzą do dyrekcji szkół z propozycjami spotkań, czy debat społecznych. 

Dyrektorzy nie podejmują także kontaktów z innymi szkołami prowadzącymi formalne 

kształcenie dorosłych, a zapytani o chęć podjęcia dialogu nie podchodzą do tej propozycji 

zbyt entuzjastycznie. 

Tylko jedna z rozmówczyń zasygnalizowała, że współpracuje na poziomie ogólnopolskim 

z dyrektorami szkół niepublicznych w ramach Krajowego Forum Oświaty Niepublicznej. 

Kwestie konieczności podejmowania dialogu sygnalizowane były raczej przez niewielu 

rozmówców, pozostali zdawkowo wyrażali gotowość uczestniczenia w spotkaniach 

poświęconych tej tematyce. 

Pozytywna wydaje się wypowiedź jednego z dyrektorów szkoły z powiatu malborskiego: 

„Trzeba odbudować autorytet edukacji ustawicznej dorosłych. Kwestie rynku pracy nie 

powinny być obszarem zainteresowania tylko polityków. Konieczne jest, aby zainteresowane 

strony – szkolnictwo, instytucje rynku pracy, pracodawcy, podmioty społeczne same 

stworzyły lepszy przepływ informacji między stronami mającymi wpływ na kreowanie 

zasobów rynku pracy”. 

Zarządzający szkołami pilnie śledzą ruchy konkurencji, szybko reagują, gdy nowy podmiot 

pojawia się na rynku „zaraz obniżamy czesne choćby z okazji jubileuszu”. 

Większość szkół zarówno publicznych jak i prywatnych sygnalizuje bardzo duże obawy 

i poczucie zagrożenia ze strony konkurencji ogólnopolskich sieciowych szkół, które powoli, 

ale z bardzo dużym kapitałem wchodzą do mniejszych miast, również na terenie badanych 

powiatów „takie firmy jak AP Edukacja, Cosinus, Żak, gdy zaoferują słuchaczom przez parę 

lat naukę za darmo to moja szkoła nie jest w stanie utrzymać się na tym rynku”. 

Ekspansja szkół takich potentatów jak szkoły łódzkie, poznańskie, które mogą pozwolić sobie 

na bezpłatne kształcenie jest ogromnym wyzwaniem dla lokalnych szkół prywatnych. Szkoły 

sieciowe przeznaczają duże pieniądze na promocję, docierają do większej liczby klientów, 

przyciągają słuchaczy dobrą marką ogólnopolską i nowoczesnym podejściem do klienta. 

20

4.2. Słuchacze i kadra pedagogiczna 

Kto jest podmiotem badania? 

Kto się uczy? Kim są słuchacze badanych szkół? 

Jaki jest profil słuchaczy szkół (wiek, motywacja, kompetencje, status 

społeczny)? 

Wyniki najnowszych badań wskazują, że w Polsce typowa osoba ucząca się to osoba 

z wyższym wykształceniem, mieszkaniec dużego miasta w wieku 25 – 34 lata, częściej 

kobieta niż mężczyzna. Aktywność w sferze kształcenia jest silnie zdeterminowana 

poziomem wykształcenia. 

Osoby w wieku powyżej 25 lat legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym 

stanowiły tylko 14,8% osób wykazujących aktywność dotyczącą podnoszenia kwalifikacji 

zawodowych w latach 2005-2007. 7 Negatywną tendencją pozostaje niski poziom 

wykształcenia osób dorosłych w porównaniu do osób młodych, które aktualnie opuszczają 

system kształcenia. 

Ukończenie szkoły coraz częściej nie zamyka edukacji. Po opuszczeniu szkoły lub uczelni 

kształciło się nadal 14,3 proc. absolwentów, ale to – jak na standardy współczesnej Europy – 

bardzo mało (Edukacja ustawiczna, 2005). Częściej kształcili się absolwenci, którzy mieli 

pracę (15,8 proc.) niż niepracujący (zarówno bezrobotni, jak i bierni zawodowo). 

Analizując dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku dotyczące liczby słuchaczy szkół 

dla dorosłych w województwie pomorskim okazuje się, że w roku szkolnym 2006/2007 do 

wszystkich typów szkół dla dorosłych na poziomie, co najwyżej średnim uczęszczało ponad 

18,5 tyś. słuchaczy (18680 osób), z tego 41% stanowiły kobiety. Równocześnie do szkół 

policealnych uczęszczało ponad 19,5 tyś. słuchaczy (19684 osób), z tego ponad 50,7% to 

kobiety. 

Liczba osób dorosłych uczęszczających w woj. pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 do 

szkół zawodowych (bez szkół policealnych, dane obejmują tylko zasadnicze szkoły 

zawodowe, technika, technika uzupełniające, licea profilowane) wynosiła łącznie 4676 osób, 

co stanowi 25% wszystkich osób dorosłych uczących się w tym roku szkolnym. Bardzo 

interesujące dane wynikają z porównania liczby słuchaczy szkół publicznych i niepublicznych 

uczących zawodu w tym roku. Okazuje się, że 4036 osób to słuchacze szkół publicznych, a 

tylko 640 szkół niepublicznych z uprawnieniami szkół publicznych. Porównanie liczby 

słuchaczy szkół policealnych wypada już na korzyść szkół niepublicznych, gdzie uczęszcza 

ponad 51% słuchaczy. 

Na tle całego województwa pomorskiego liczba słuchaczy szkół dla dorosłych (zasadnicze 

szkoły zawodowe, technika, technika uzupełniające, licea profilowane) w badanych 

5 powiatach wynosiła łącznie w roku szkolnym 2006/2007 861 osób (18,4% w skali całego 

województwa). Do szkół policealnych uczęszczało natomiast w badanych powiatach 2623 

osoby (13,3% w skali całego województwa pomorskiego). 

Słuchacze badanych szkół stanowią najczęściej dwie kategorie: 

7 J. Czapski, T. Panek: Diagnoza społeczna 2007, warunki i jakość życia Polaków, Raport, rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2007 

http://diagnoza.co.pl (stan na dzień 10.04.2008). 

21

Pierwsza grupa ludzie młodzi, nie przekraczają 25 roku życia, często są zaraz po szkole 

ponadgimnazjalnej, bez żadnych doświadczeń zawodowych. 

Druga grupa, ta liczniejsza to osoby, które mają już jakieś doświadczenie zawodowe, 

wiedzą, czego chcą i świadomie się dokształcają. 

Osoby bezrobotne zdarzają się sporadycznie. Ludzie młodzi częściej niż starsi nie pracują 

zarobkowo, kontynuują naukę, będąc na utrzymaniu rodziców. Starsi słuchacze najczęściej 

pracują zawodowo, a kształcą się, aby podnieść swoje kwalifikacje i spełnić wymagania 

pracodawcy. Groźba zwolnienia, czy utraty pracy powoduje, że pracownicy uzupełniają swoje 

kwalifikacje i potwierdzają je zdanym egzaminem zawodowym i uzyskanym dyplomem 

uprawniającym do pracy w danym zawodzie. 

Są kierunki gdzie jest trochę większa średnia wieku, tak jest np. w zawodzie technik 

rachunkowości, czy ratownik medyczny. 

Podział słuchaczy ze względu na płeć jest silnie zdeterminowana specyfiką kształcenia 

w danym zawodzie. W zależności od kierunku jest przewaga mężczyzn, np. technik 

informatyk, lub kobiet - technik kosmetologii, technik administracji, opiekunka. 

Słuchacze szkół dla dorosłych najczęściej zamieszkują na terenie powiatu, gdzie jest 

zlokalizowana szkoła. 

Słuchacze szkół dla dorosłych są mało zaangażowani w życie szkoły i nie podejmują 

aktywności na rzecz środowiska lokalnego „to są ludzie dorośli, mają swoje życie, często 

rodzinne, dojeżdżają”. 

Większość badanych szkół dla dorosłych sygnalizowała pojawiające się kłopoty z rekrutacją. 

W zasadzie każdy z rozmówców potwierdzał, że liczba słuchaczy z roku na rok się zmniejsza. 

Szkoły pytane o obecną liczbę słuchaczy podawały wielkości od 7 osób do 166 osób 

uczących się w większości w trybie zaocznym. Częstą praktyką staje się uruchomienie 

procesu rekrutacji na kilka kierunków, a ostatecznie w praktyce odpowiednie nasycenie 

chętnymi, którzy zgłosili się, aby kształcić się w danym zawodzie jest podstawą do 

uruchomienia danego kierunku. 

W opinii niektórych rozmówców uruchomienie klasy jest opłacalne, kiedy uda się rekrutować 

20 osób, ale dość często zdarza się, że jeżeli uzbiera się grupa piętnastu osób to zapada 

decyzja o uruchomieniu danego kierunku, aby nie tracić słuchaczy. 

Specyfika kształcenia dorosłych wymaga jednak, aby wziąć pod uwagę kwestie rezygnacji 

słuchaczy w trakcie nauki, słuchacze rezygnują, otrzymują oferty pracy w innym mieście, 

wyjeżdżają za granicę zdarza się, że pracodawcy nie zawsze zwalniają na zajęcia. 

W konsekwencji dochodzi do dużej liczby skreśleń z listy słuchaczy w trakcie roku, co tym 

bardziej zaburza proces dydaktyczny i stawia pod znakiem zapytania efektywność finansową 

kształcenia. 

Dość częstym zjawiskiem do tej pory była także praktyka unikania wojska przez absolwentów 

szkół średnich, którzy zgłaszali się do szkoły policealnej uciekając przed wojskiem i po 

pierwszym semestrze nauki nie pojawiali się na zjazdach. Ta sytuacja ulegnie w kolejnych 

latach zasadniczej zmianie w związku ze zlikwidowaniem poboru i powstaniem zawodowej 

służby wojskowej. 

Przygotowując ofertę edukacyjną dla osób dorosłych należy brać pod uwagę specyfikę 

uczenia się dorosłych, gdyż w znacznym stopniu zwiększa to skuteczność i efektywność ich 

kształcenia. Należy pamiętać, iż: 

22

Dorosłych charakteryzuje instrumentalność uczenia się, nastawieni są głównie na efekt, 

natychmiastowe zastosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności. Uczą się, bo zaistniała taka 

potrzeba. Uczenie się dorosłych jest dynamicznym procesem analizowania 

i weryfikowania tego, co z oferty edukacyjnej da się zrealizować w praktyce; 

U dorosłych obserwuje się mniejszą elastyczność w działaniu w nowej sytuacji, 

skostniałość percepcji – wręcz opór wobec nowego, niechęć do zmian 

i eksperymentowania, przywiązanie do rutyny. Wynika to z bardzo zindywidualizowanej 

struktury wiedzy, nagromadzenia wiedzy życiowej i naukowej zdobytej na kolejnych 

etapach edukacji. Istotne są również doświadczenia, a także wypracowanie całego 

zestawu mechanizmów obronnych w kontekście przeświadczenia, że „nowe” oznacza 

pogorszenie dotychczasowego stanu rzeczy; 

Dorośli posiadają dwa typy wiedzy – proceduralną (wiedza typu „jak”) oraz 

deklaratywną (wiedza typu, „że”). Ta druga jest wiedzą dominującą w procesie uczenia 

się, dorosły korzysta z wiedzy oferowanej w procesie edukacji przez pryzmat wiedzy 

posiadanej oraz bagażu przekonań i nawyków; 

U dorosłych przeważają funkcje wyższe związane z myśleniem pojęciowym, 

abstrakcyjnym, dialektycznym. Jednakże w sytuacjach całkiem nowych dorosły wraca do 

funkcji niższych – spostrzegania i pamięci. Chętnie podejmuje czynności manipulacyjne, 

by przeanalizować i ocenić nową sytuację, w jakiej się znalazł oraz przyswoić kolejne 

umiejętności i informacje 8 . 

Malcolm Knowles zwrócił uwagę, że dorośli pragną sami decydować, czego chcą się uczyć 

oraz brać za to odpowiedzialność. 

W modelu uczenia się dorosłych wyróżnia on następujące zasady: 

Dorośli chcą wiedzieć, dlaczego powinni się uczyć; 

Dorośli chcą i potrzebują się uczyć przez doświadczenie; 

Dorośli podchodzą do uczenia się jak do rozwiązywania problemów; 

Dorośli uczą się najlepiej wtedy, gdy temat jest dla nich wartością 

bezpośrednią. 9 

8 A. Brzezińska, P. Wiliński, Psychologiczne uwarunkowania wspomagania rozwoju człowieka dorosłego, „Nowiny Psychologiczne” 1995, 

nr 1 (w:) R. Neczaj, K. Turek, Organizacja procesu dydaktycznego szkoleń, s.2. 

9 R. Neczaj, K.Turek, op.cit., s.3 

23

Kto uczy? - Jaki jest potencjał kadry pedagogicznej badanych szkół dla 

dorosłych? Na ile kadra pedagogiczna jest wystarczająca liczebnie 

i kompetencyjnie do obecnych i przyszłych wyzwań? 

Większość badanych szkół deklarowała zadowolenie z posiadanych zasobów 

kadrowych. Kadra jest w ich opinii kompetentna i dobrze przygotowana, stanowi mocną 

stronę szkoły. Liczebnie jest wystarczająca (zapytani w ankiecie respondenci o liczbę 

nauczycieli szkoły wskazywali od 7 do 50, dominująca liczba koncentrowała się na poziomie 

10-15 nauczycieli w danej szkole). Wielu dyrektorów szkół podkreśla, iż współpracuje 

z kadrą pedagogiczną, która posiada uprawnienia do prowadzenia egzaminów zawodowych, 

co może przyczyniać się do lepszej zdawalności słuchaczy na egzaminach. Większość szkół 

niepublicznych nie zatrudnia nauczycieli na etatach, gdyż jak twierdzą, takie rozwiązanie nie 

satysfakcjonowałoby ich finansowo. Większość kadry dydaktycznej jest zatrudniona na 

umowę o pracę w szkołach dziennych, młodzieżowych, a pracę w szkołach dla dorosłych 

wykonuje na umowę zlecenie, najczęściej popołudniami i w weekendy. 

Jest bardzo duża podaż nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących, natomiast w badanych 

powiatach daje się wyraźnie zauważyć brak wystarczającej liczby nauczycieli do nauczania 

przedmiotów technicznych. Niektóre szkoły posiłkują się kadrą do nauki zawodu z innych 

województw, czy aglomeracji, zwłaszcza Trójmiejskiej, ale zbyt wysokie koszty nie 

zachęcają do szerokiego stosowania takich rozwiązań. 

W rozmowach z niektórymi dyrektorami, zwłaszcza szkół publicznych pojawia się ta kwestia 

jako mocno sygnalizowany problem braku odpowiedniej kadry nauczycieli do 

przedmiotów zawodowych - na wysokim poziomie merytorycznym. W pewnych 

przedmiotach głównie budowlanych i elektronicznych są duże deficyty. 

Trudno o nauczycieli zawodu, którzy na tyle byliby aktywni w zawodzie, że mieliby 

doświadczenia z bieżąco stosowanymi technologiami, jednocześnie posiadali odpowiednie 

uprawnienia pedagogiczne i jeszcze chcieli pracować w szkole. System zatrudniania 

nauczycieli zawodu nie wymaga od nich bieżącego doświadczenia zawodowego i nie 

preferuje ich płacowo, oferując bardzo niskie uposażenie. 

Fachowa kadra nauczycieli zawodu wykrusza się, gdyż wielu z nich odchodzi na emeryturę, 

a młodzi specjaliści do nauki zawodu nie są zainteresowani pracą w szkolnictwie. 

Brak jest skutecznego systemu motywacyjnego wobec nauczycieli specjalistów – nie ma 

możliwości przyciągnięcia pasjonatów praktyków – brak mechanizmów, które pozwalałyby 

dyrektorowi szkoły publicznej zatrudnić specjalistów z branży oferując konkurencyjne do 

firm komercyjnych wynagrodzenie: „Dobrym przykładem na czasie jest nauka zawodu 

technik geodeta. Jest duże zapotrzebowanie, bardzo duży rynek na pracę dla geodetów, ale 

nie ma doświadczonych nauczycieli. Ktoś, kto się wykształcił w kierunku geodeta już dawno 

zrezygnował z pracy w szkole i ma własną firmę”. 

Jak wynika z planów odnośnie zmian w projekcie ustawy o systemie oświaty w Polsce, nad 

którym prowadzone są intensywne prace, ten problem jest ważki na terenie całego kraju. 

Projekt przewiduje możliwość zatrudniania przez dyrektorów szkół i placówek prowadzących 

kształcenie zawodowe osób niebędących nauczycielami posiadających specjalistyczne 

przygotowanie merytoryczne (np. ekonomiczne, medyczne, politechniczne, rolnicze itp.) na 

podstawie Kodeksu Pracy. 

Przewiduje się, że będzie to skuteczna zachęta dla „branżowych specjalistów” do 

podejmowania pracy w szkole, a ponadto korzyść dla szkoły - związanie kształcenia 

zawodowego z rzeczywistym środowiskiem pracy i wzmocnienie kadrowe poprzez 

24

pozyskiwanie osób z wiedzą odpowiadającą nowoczesnym technikom i technologiom 

funkcjonujących w gospodarce. 

Inną barierą jest brak kwalifikacji pedagogicznych wśród ewentualnych specjalistów do nauki 

zawodu. 

Dyrektorzy szkół zapytani o system badania potrzeb edukacyjnych kadry nauczycielskiej 

i mechanizm podnoszenia kompetencji zawodowych wdrażany w szkole podają dwa typy 

zachowań odnośnie tych kwestii. 

Szkoły publiczne i duże sieciowe niepubliczne szkoły mają wypracowane długofalowe 

systemy wsparcia szkoleniowego dla swojej kadry: „Co roku opracowywany jest 

wewnątrzszkolny system doskonalenia zawodowego nauczycieli, nauczyciele wysuwają swoje 

potrzeby, dyrektor swoje, są środki finansowe na dokształcanie”. 

„Cały okres wakacyjny to jest okres szkoleń dla naszych nauczycieli. To Centrala 

przygotowuje nam cykl szkoleń pod różnym kątem. Nie ukrywam, że najwięcej jest szkoleń 

informatycznych. Bo tutaj zmiany idą najszybciej i tutaj trzeba być na bieżąco”. 

Dość częstą praktyką zwłaszcza stosowaną przez szkoły niepubliczne, które nie zatrudniają 

kadry na umowę o pracę jest zachęcanie nauczycieli do indywidualnego poszukiwania 

odpowiednich szkoleń, czy kursów i następnie wnioskowanie do dyrekcji o ich ewentualne 

współfinansowanie. 

25

4.3. Oferta edukacyjna 

W jaki sposób uczą? 

Dostarczanie niskiej jakości usług w kształceniu dorosłych prowadzi do niskiej jakości 

wyników nauczania, zarówno w kontekście skali ilościowej kształcenia, jak i jakościowych 

efektów. 

Na jakość kształcenia składa się wiele aspektów, w tym: 

• Analiza potrzeb, 

• Informowanie i poradnictwo, 

• Właściwe treści kształcenia odpowiadające aktualnym potrzebom i popytowi, 

• Sposób przekazu, 

• Wsparcie procesu uczenia, 

• Sposoby podejścia do oceniania, 

• Uznawanie, potwierdzanie i poświadczanie kompetencji. 

Za szczególnie istotne uważa się obecnie kwestie związane z elementami jakości dotyczącymi 

obszaru podaży usług edukacyjnych, a zwłaszcza: 

1. Metody nauczania – metody nauczania i materiały powinny uwzględniać szczególne 

potrzeby i techniki kształcenia dorosłych. 

2. Jakość kadry dydaktycznej – rozwój zawodowy osób zajmujących się kształceniem 

dorosłych jest decydującym czynnikiem jakości kształcenia. 

3. Jakość dostawców usług szkoleniowych – należy wpływać na jakość dostawców usług 

edukacyjnych poprzez mechanizmy akredytacji, ramy zapewniania jakości, kontrole 

wewnętrzne i zewnętrzne oraz ocenę wyników nauczania i uczenia się. 

4. Jakość sposobu przekazywania wiedzy – poprawa sposobu przekazywania wiedzy ma 

zasadnicze znaczenie dla zwiększenia uczestnictwa w kształceniu (usługi nauczania 

otwartego i nauczania na odległość, informowanie i poradnictwo, dostosowane do 

potrzeb programy i elastyczne formy uczenia się). 10 

Jaka jest aktualna oferta formalnego kształcenia zawodowego? 

W jakich zawodach słuchacze mogą uzyskać formalne wykształcenie? 

W wyniku pogłębionej analizy zebranego w trakcie badania materiału udało się 

zidentyfikować szczegółowo aktualną (stan na rok szkolny 2008/2009) ofertę edukacyjną 

badanych szkół. 

Poniższa tablica 9 zawiera zbiorczy wykaz wszystkich zawodów (zidentyfikowano 

43 zawody), w których realizowane jest aktualnie kształcenie zawodowe dorosłych 

w powiatach bytowskim, malborskim, słupskim i człuchowskim. 

Wśród zawodów ekonomicznych i administracyjnych najwięcej szkół uczy obecnie słuchaczy 

w zawodach technik administracji, technik obsługi turystycznej oraz technik prac biurowych. 

Kolejny zawód, którego uczy aż 11 szkół to technik informatyk. Wśród zawodów związanych 

z usługami dla ludności najczęściej występuje technik usług kosmetycznych. 

10 Komunikat Komisji Europejskiej Kształcenie dorosłych: Nigdy nie jest za późno na naukę, Bruksela, 23 października 2006 r. 

26

TABLICA 9: Wykaz zawodów, w których w roku szkolnym 2008/2009 prowadzi się kształcenie 

Wykaz zawodów, dla których realizowane jest kształcenie zawodowe dorosłych w semestrach 2008/2009 

w powiecie malborskim, bytowskim, słupskim i człuchowskim: 

Ekonomiczne i administracyjne 

Usługi dla ludności 

Technik administracji (11 szkół) 

Asystent osoby niepełnosprawnej (2 szkoły) 

Technik archiwista (1 szkoła) 

Opiekun medyczny (2 szkoły) 

Technik bezpieczeństwa i higieny pracy (3 szkoły) Opiekunka środowiskowa 

Technik ekonomista (2 szkoły) 

Opiekunka w domu pomocy społecznej 

Technik hotelarstwa (2 szkoły) 

Ratownik medyczny (2 szkoły) 

Technik logistyk (3 szkoły) 

Opiekunka dziecięca 

Technik obsługi turystycznej (5 szkół) 

Technik masażysta 

Technik organizacji reklamy (3 szkoły) 

Terapeuta zajęciowy (2 szkoły) 

Technik prac biurowych (4 szkoły) 

Technik dentystyczny 

Technik rachunkowości (2 szkoły) 

Technik farmaceutyczny 

Technik spedytor (1 szkoła) 

Technik usług kosmetycznych (5 szkół) 

Informatyczne 

Dietetyk 

Technik informatyk (13 szkół) 

Technik żywienia i gospodarstwa domowego 

Rolnicze, leśne i rybactwa 

Wizaż i stylizacja paznokci 

Technik rolnik 

Malarz tapeciarz 

Inżynieryjno-techniczne 

Mechanik pojazdów samochodowych (2 szkoły) 

Betoniarz zbrojarz 

Technik ochrony osób fizycznych i mienia (2 szkoły) 

Technik budownictwa 

Technik usług fryzjerskich 

Technik drogownictwa 

Technik usług gastronomicznych 

Technik elektryk (2 szkoły) 

Kucharz 

Technik geodeta 

Kucharz małej gastronomi 

Technik mechanik 

Technik kucharz (2 szkoły) 

Technik poligraf 

Sprzedawca 

Fototechnik 

Poniższe tablice od 10 do 13 prezentują zestawienia poszczególnych szkół w podziale na 

powiaty, z ukazaniem konkretnych zawodów, w jakich aktualnie prowadzone jest kształcenie 

w danej szkole 11 . 

TABLICA 10: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie malborskim 


1 

2 

3 

Szkoła Policealna Nr 2 dla 

Dorosłych Zaoczna - Zespół Szkół 

Ponadgimnazjalnych Nr 2 


Nr 4 


Nr 3 - Szkoła Policealna Nr 1 dla 

Dorosłych 




Policealna publiczna Al. Wojska 

Polskiego 493 

Technikum uzupełniające 82-200 Malbork, 

- publiczne 



Policealna publiczna Al. Wojska 

Polskiego 502 

Policealna niepubliczna 82-210 Malbork, 

(Policealne Studium Al. Wojska 

Informatyczne) Polskiego 499 

Aktualna oferta kształcenia 

zawodowego dorosłych – edukacja 

w zawodach w roku szkolnym 

2008-2009r. 

Technik ochrony osób fizycznych i 

mienia 

Technik poligraf, technik 

mechanik, technik elektryk 

Technik informatyk 


TABLICA 11: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie słupskim 

11 Opracowanie własne. 

27


6 

5 

7 





Wojewódzki Zespół Szkół 

Policealnych 

8 AP Edukacja 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

Niepubliczne Technikum 


Niepubliczne Uzupełniające 

Technikum Gastronomiczne dla 

Dorosłych 


Farmaceutyczne 

Szkoła Policealna dla Dorosłych 

Nr 6. Pomorski Ośrodek 

Edukacyjny 

Prywatny Zespół Szkół Zaocznych 

dla Dorosłych 

Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 

8 

Szkoła Policealna Zakładu 

Doskonalenia Zawodowego w 

Słupsku 

Towarzystwo Edukacji dla 

Dorosłych i Młodzieży - Szkoła 

policealna Nr 10 

Społeczna Szkoła Policealna dla 

Dorosłych w Słupsku 

Policealna Szkoła TEB Edukacja - 

oddział Słupsk 

Technikum dla 

Dorosłych - 

uzupełniające - 

publiczne 





Policealna 

niepubliczna 

Technikum 

niepubliczne 

Technikum 

uzupełniające 

niepubliczne 

Policealna 

niepubliczna 

Policealna, 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 

Szkoła policealna 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 


ul. Szarych 

Szeregów 6 














ul. Przemysłowa 

100 


ul. Przemysłowa 

35 


ul. Grodzka 9 


ul. ul.Kołłątaja 32 




ul. Wojska 

Polskiego 29 




2008-2009r. 

Technik administracji, technik prac 

biurowych, technik informatyk, 

technik kosmetyczny, technik 

obsługi turystycznej, mechanik 

pojazdów samochodowych 

Technik administracji, technik prac 

biurowych, technik informatyk, 

technik kosmetyczny, technik 

obsługi turystycznej, mechanik 

pojazdów samochodowych 

Ratownik medyczny, terapeuta 

zajęciowy, technik masażysta, 

asystent osoby niepełnosprawnej, 

opiekun medyczny 

Technik administracji, technik 

ekonomista, technik prawa i 

administracji, fototechnik, technik 

logistyki, technik usług 

fryzjerskich, technik usług 

kosmetycznych, technik usług 

gastronomicznych, technik obsługi 

ruchu turystycznego, technik 

bezpieczeństwa i higieny pracy, 

technik elektryk, technik 

hotelarstwa, technik informatyk, 

technik organizacji reklamy 

Technik kucharz 

Technik kucharz 

Technik farmaceutyczny, dietetyk 

Technik informatyk, technik 

obsługi turystycznej 


ochrony fizycznej osób i mienia 

Technik bezpieczeństwa i higieny 

pracy, technik organizacji reklamy, 

technik spedytor 

Technik drogownictwa 


obsługi ruchu turystycznego, 

technik dentystyczny, asystentka 

stomatologiczna, terapeuta 

zajęciowy, ratownik medyczny, 

opiekunka dziecięca, dietetyk 


Technik usług kosmetycznych, 

wizaż i stylizacja paznokci 


Technik logistyk, technik BHP, 

technik budownictwa, technik 

geodeta 

28

19 COSINUS - oddział Słupsk 

20 

Szkoła Policealna nr 4 dla 

Dorosłych prowadzona przez 

Spółkę Oświatową Nauka 

Policealna 

niepubliczna 

Policealna 

niepubliczna 


ul. Wojska 

Polskiego 29a 




administracji, technik ekonomii, 

technik rachunkowości, technik 

prac biurowych, ochrona fizyczna 

osób i mienia, technik organizacji 

reklamy, technik logistyk, technik 

obsługi turystycznej, technik 

hotelarstwa 

Technik archiwista, technik 

administracji 

TABLICA 12: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie bytowskim 


21 

22 

23 

24 


Kształcenia Ustawicznego w 

Łodziarzy 

EXTERNUS Studium Zdrowia i 

Terapii 


MARMOŁOWSKI 


MARMOŁOWSKI 

Technikum - 

publiczne 

Policealna 

niepubliczna 



Zawodowe 

niepubliczne 

Policealna 

niepubliczna 

Łodzierz 11, 


77-100 Bytów, 

ul. Derdowskiego 

3 

77-100 Bytów, 




TABLICA 13: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie człuchowskim 


25 

26 

27 

Centrum Kształcenia 

Ustawicznego 


Ustawicznego 


Ustawicznego 




Zasadnicza zawodowa 

dla dorosłych - 

publiczna 


Zawodowe – 

publiczne oddział 

Czarne 



77 – 330 Czarne, 

ul. Leśna 2 




2008-2009r. 

Technik żywienia i gospodarstwa 

domowego, technik rolnik 

Asystent osoby niepełnosprawnej, 

opiekunka środowiskowa, technik 

usług kosmetycznych, opiekun 

medyczny 


informatyk, technik rachunkowości 


biurowy 




2008-2009r. 


administracji, technik prac 

biurowych 

Kucharz, sprzedawca, malarz 

tapeciarz, kucharz małej 

gastronomii, betoniarz zbrojarz 

Opiekunka w domu pomocy 

społecznej; technik informatyk 

Rynek bardzo szybko się zmienia, jeśli chodzi o preferencje zawodowe. Nie ma równowagi 

między podażą a popytem. 

Bardzo ciekawe okazało się w trakcie badania podjęcie próby porównania pełnej, potencjalnej 

oferty edukacyjnej badanych szkół, w tym ofertę realizowaną w latach poprzednich, 

z rzeczywiście realizowanym w praktyce kształceniem. Jak pokazują dane, szkoły zawodowe 

dla dorosłych są gotowe uczyć w bardzo szerokiej gamie zawodów. Zidentyfikowano, 

aż 32 zawody, w których szkoły zlokalizowane w badanych powiatach byłyby gotowe 

uruchomić kształcenie, o ile słuchacze czynnie zgłosiliby taką potrzebę. Warto jednak także 

zwrócić uwagę, iż wynik ten jest konsekwencją funkcjonowania szkół sieciowych, 

ogólnopolskich, które mają strategię rejestrowania na danym terenie jak największej liczby 

zawodów, bez względu na obecny popyt na danym rynku. 

29

Tablica 14 zawiera wykaz zawodów, które występują w ofertach kształcenia zawodowego 

dorosłych w szkołach powiatu malborskiego, bytowskiego, słupskiego i człuchowskiego. 

Poniższa lista zawodów zawiera zestawienie tylko dodatkowo zidentyfikowanych zawodów 

(nie są one obecnie realizowane), jakie występują obecnie w ofertach szkół publicznych 

i niepublicznych, a które potencjalnie mogą być realizowane przez szkoły pod warunkiem 

zgłoszenia się odpowiedniej liczby kandydatów. Wykaz zawiera tylko te zawody, na które nie 

udało się do tej pory zebrać odpowiedniej liczby chętnych tak, aby uruchomienie było 

efektywne dla szkół. 

TABLICA 14: Potencjalna oferta kształcenia zawodowego dorosłych 

Potencjalna oferta kształcenia zawodowego dorosłych 

w powiecie malborskim, bytowskim, słupskim i człuchowskim 

dostępna w zawodach: 

Ekonomiczne i administracyjne 

Inżynieryjno-techniczne 

Technik administracji - Administracja i Prawo, UE Elektromechanik 

Technik spedytor - transport międzynarodowy Technik technologii odzieży 

Technik analityk 

Renowator zabytków architektury 

Informatyczne 

Technik organizacji produkcji filmowej 

Technik elektronik (2 szkoły) 

Technik optyk 

Technik cyfrowych procesów graficznych 

Technik urządzeń sanitarnych 

Technik informacji naukowej 

Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 

Technik telekomunikacji 

Technik technologii ceramicznej 

Technik urządzeń audiowizualnych 

Technik technologii szkła 

Rolnicze, leśne i rybactwa 

Technik technologii drewna 

Technik leśnik 

Technik transportu kolejowego 

Technik architektury krajobrazu 

Technik mechatronik 

Ogrodnik 

Usługi dla ludności 

Technik ochrony środowiska 

Asystentka stomatologiczna 

Technik fizjoterapii 

Technik organizacji usług gastronomicznych 

Technik technologii żywności 

Kelner 

Dekorator wnętrz 

Technik handlowiec 

Florysta 

Zaprezentowane powyżej zestawienia ofert kształcenia szkół dla dorosłych, zarówno 

w zawodach, w których aktualnie prowadzona jest nauka jak i tych, w których szkoły są 

gotowe uruchomić edukację dla dorosłych warto porównać z informacjami poniżej, gdzie 

zaprezentowano wyniki sondaży na temat prognoz, co do najbardziej rozchwytywanych 

pracowników w 2009 roku w Polsce. Top zawody z tego sondażu to: 

1. Budowlańcy - jeśli wreszcie ruszy rządowy projekt drogowy, być może potrzeba ich 

będzie nawet 100 tys., ale dotyczy to tylko infrastruktury, a nie budownictwa 

mieszkaniowego. Praca czeka, więc na tych, którzy znają się na budowie i modernizacji dróg 

oraz linii kolejowych, np. operatorów maszyn budowlanych. Warunek - zaplanowane na ten 

rok liczne przetargi zostaną rozstrzygnięte. A wtedy potrzeba będzie rąk do budowy dróg, 

autostrad, lotnisk, stadionów, mostów itp. 

2. Informatycy - aż 70 proc. przedsiębiorstw w Polsce nie będzie mimo kryzysu finansowego 

ograniczać w tym roku wydatków na rozwiązania teleinformatyczne. 

30

3. Księgowi, personel administracyjno-biurowy - do obsługi centrów usług i outsourcingu. 

Potrzeba ich będzie od kilku do kilkunastu tysięcy. W tym roku najprawdopodobniej nastąpi 

zwiększenie zatrudnienia w sektorze tzw. centrów usług (np. centrum księgowe lub IT 

obsługujące z Polski wszystkie europejskie placówki firmy). 

4. Wykwalifikowani pracownicy z branży wysokiej technologii - można spodziewać się 

dużej ilości inwestycji produkcyjnych związanych z przenoszeniem produkcji z Europy 

Zachodniej do Polski. 

5. Pracownicy hipermarketów i dyskontów spożywczych - gorsza sytuacja finansowa 

sprawi, że częściej będziemy gotować w domu (tak jest taniej) i robić zakupy w sklepie. 

W tym roku sieć dyskontów spożywczych Biedronka planuje otwarcie 130 kolejnych sklepów 

i zatrudnienie 3 tys. osób. Nowe sklepy zapowiadają też Tesco i Carefour. 

6. Pracownicy fast foodów - zamiast drogich restauracji częściej będziemy wybierać tanią 

gastronomię. Sieć McDonald's, która w tej chwili ma w całej Polsce 222 restauracje, planuje 

w tym roku otworzyć od kilkunastu do kilkudziesięciu nowych, co oznacza zatrudnienie dla 

2-3 tys. osób. 

7. Obsługa hotelu - do roku 2012 ma powstać aż 500 nowych hoteli, z czego ok. 200 jest w 

tej chwili budowanych. Na zatrudnienie mogą, więc liczyć sprzątaczki, recepcjoniści, 

kelnerzy i kucharze - czeka na nich kilka tys. ofert pracy. 

8. Bankowcy - nowo powstały Alior Bank zatrudnił już ponad 1,5 tys. osób, a w najbliższych 

miesiącach planuje zatrudnienie w całym kraju dodatkowych 2 tys. osób. Zatrudnienie planują 

też Allianz Bank i UniCredit. 

9. Analitycy finansowi ze znajomością języków obcych - gdyńskie centrum Thomson 

Reuters zatrudni w tym roku do 2 tys. osób. Centrum analizuje informacje o firmach 

i gospodarkach i zajmuje się tworzeniem oprogramowania i obsługą klienta. Gdynia jest 

jednym z pięciu światowych centrów operacyjnych firmy. 

10. Windykatorzy i komornicy - wzrośnie liczba firm zajmujących się egzekucją 

i ściąganiem długów. W poprzednich latach potrzeba korzystania z ich usług była znikoma. 

Teraz wiele osób może mieć problem z regulowaniem należności. 

11. Handlowcy - jedne przedsiębiorstwa zatrudnią ich więcej, bo będą chciały uratować 

wyniki sprzedaży, a inne po to, żeby wykorzystać gorszą sytuację konkurentów i w ten 

sposób wzmocnić swoją pozycję na rynku. 

12. Górnicy, mechanicy, elektrycy i elektronicy chętni do pracy pod ziemią - nawet 

2,5 tys. osób zatrudni Kompania Węglowa, największa spółka górnicza. 

13. Pracownicy branży motoryzacyjnej - ponad 3,7 tys. miejsc pracy powstanie 

w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. W KSSE 43 proc. miejsc pracy przypada na 

produkcję motoryzacyjną. Największą z ubiegłorocznych inwestycji jest nowa linia 

produkcyjna w fabryce silników Fiat Powertrain Technologies Poland w Bielsku-Białej - 

będzie tam wytwarzany nowy model silnika. Otwarcie nowej linii spowoduje docelowo 

wzrost zatrudnienia w zakładzie o ponad 460 osób. 

14. Żołnierze - wojsko chce do końca 2010 roku uzupełnić stanowiska w armii zawodowej do 

120 tys. osób. W tym czasie planowane jest zatrudnienie kilkunastu tysięcy ochotników do 

korpusu szeregowych zawodowych. 12 

12 

http://gazetapraca.pl/gazetapraca/ Top Zawody, 2009-01-29 

31

Czynniki wpływające na kształt oferty edukacyjnej szkoły. Jak szkoły 

dostosowują swoją ofertę kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy 

i oczekiwań pracodawców? 

W trakcie badania respondenci proszeni byli o identyfikację istotnych z ich punktu 

widzenia czynników, które mają zasadniczy wpływ na kształt oferty edukacyjnej. Z pośród 12 

do wyboru zaproponowanych czynników najwięcej wskazań dotyczyło czynnika związanego 

z analizą konkurencji – analizą rynku usług edukacyjnych w regionie. Niechęć niektórych 

z dyrektorów szkół do uczestniczenia w niniejszym badaniu argumentowana była także 

obawami o odkrycie dla konkurencji własnych planów i koncepcji uruchamiania nowej oferty 

kształcenia. Sugerowali oni, że istniejąca zwłaszcza na terenie powiatu słupskiego 

konkurencja zmusza do ograniczeń w udostępnianiu informacji zarówno o liczbie słuchaczy, 

absolwentów, jak i nowych zawodach, w obawie przed naśladowcami, którzy mogą 

„podbierać” słuchaczy. 

Kolejny czynnik mający decydujący wpływ na ofertę edukacyjną szkoły to posiadana baza 

dydaktyczna do nauki zawodu. Specyfika wielu szkół o profilu zawodowym wymaga 

posiadania niezbędnych sal dydaktycznych z profesjonalnym wyposażeniem, co jest 

kosztowne, wymusza nakłady na unowocześnianie bazy, tym samym kształcenie 

w niektórych zawodach, zwłaszcza technicznych uzależnia od posiadanej bazy i utrudnia 

elastyczne podchodzenie do ewentualnych nowych oczekiwań rynku. Zwłaszcza szkoły 

uczące w zawodach technicznych stają się „zakładnikami” własnej bazy lokalowej 

i wyposażenia dydaktycznego. 

TABLICA 15: Czynniki wpływające na kształt oferty edukacyjnej 

OFERTA PROGRAMOWA SZKOŁY 

Czynniki mające decydujący wpływ na kształt oferty edukacyjnej szkoły. 

Liczba wskazań: 

Analiza rynku usług edukacyjnych w regionie (analiza konkurencji). 10 

Posiadana baza dydaktyczna do nauki danego zawodu. 9 

Zapotrzebowanie społeczne (moda, popularność kierunków kształcenia wśród 

słuchaczy). 

8 

Przewidywania kierownictwa szkoły dotyczące zapotrzebowania na konkretne 

zawody. 

6 

Dostępność wykwalifikowanej kadry, wykładowców w danej dziedzinie. 6 

Specyfika regionu, tradycje związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki. 6 

Zapotrzebowanie zgłaszane bezpośrednio przez pracodawców na pracowników z 

konkretnymi kwalifikacjami. 

5 

Zapotrzebowanie rynku pracy zgłaszane przez urzędy pracy. 4 

Doświadczenie i kwalifikacje kadry zarządzającej szkołą. 4 

Konsultacje z kuratorium oświaty. 2 

Relatywnie niskie koszty kształcenia w danym zawodzie. 2 

Wytyczne, wskazania organu prowadzącego szkołę. 2 

Respondenci jako kolejny istotny czynnik wpływający na kształt oferty edukacyjnej 

identyfikują kwestie zapotrzebowania społecznego – mody i popularności na dane zawody 

wśród słuchaczy, nie zawsze wprost poparte i potwierdzone rzeczywistym zapotrzebowaniem 

na rynku pracy. 

Dla wielu respondentów ważne były także takie czynniki jak specyfika regionu, tradycje 

związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki, dostępność wykwalifikowanej 

32

kadry oraz własne przewidywania kierownictwa szkoły odnośnie zapotrzebowania na dany 

zawód. 

Ciekawe, że niewiele wskazań dotyczyło takich czynników jak wytyczne, wskazania organu 

prowadzącego szkołę, czy konsultacje z kuratorium oświaty. 

Rozmówcy w trakcie wywiadów identyfikowali także inne czynniki istotne w ich procesie 

podejmowania decyzji o uruchomieniu lub zawieszeniu kształcenia w danych zawodach. 

Poniżej zaprezentowano kilka wypowiedzi, gdzie wskazywane są tendencje w kierunkach 

kształcenia: 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

o 

Na przykład w tej chwili już nie ma dużo chętnych na technika rachunkowości. Był 

taki czas, kiedy weszła ustawa o rachunkowości, że wszystkie księgowe z budżetówki 

musiały uzupełnić kwalifikacje. Nieważne, że miały technika ekonomistę, musiały mieć 

jeszcze rachunkowość. 

Rynek nasycony jest kierunkami ekonomicznymi, bo je jest najprościej uruchomić. 

Podobnie jak technik administracji. Tutaj wystarczy nauczyciel, kreda i tablica. 

I te kierunki będzie miała w ofercie każda szkoła. 

Technik informatyk jest na pewno uruchomiony w każdej szkole i tu też się wysyca 

rynek. 

Technik usług kosmetycznych i technik informatyk są to moim zdaniem mocne kierunki 

i nic im nie grozi w przyszłości. 

Teraz mam świadomość, że te wszystkie opiekuńcze zawody będą bardzo potrzebne na 

rynku, choćby opiekun medyczny, który może być uzupełnieniem i wsparciem dla 

personelu pielęgniarskiego w szpitalach. Od tego roku chcemy otworzyć kierunki 

medyczne tj. technik masażysta. 

W tym semestrze otworzyliśmy technika BHP i logistykę, po prostu mamy nawał ludzi 

chętnych do tych zawodów, bo przepisy się zmieniły. 

Jest duże zapotrzebowanie na rynku pracy na zawody budowlane, elektryka, czy 

technika drogownictwa, techniczne zawody zaczynają być potrzebne. Technik geodeta 

to nowy kierunek kształcenia. 

Ponieważ budowane są kolejne obiekty handlowe, jest też wiele supermarketów będzie 

duża potrzeba sprzedawców. 

Zamierzamy stworzyć nowego typ szkoły zasadniczej zawodowej o kierunku ogrodnik 

a dla dorosłych technikum uzupełniające rolnik, tak, aby mieli możliwość uzupełnić 

swoje wykształcenie do średniego i mogli przejmować gospodarstwa rolne. 

Myślimy o uruchomieniu technikum w zawodzie mechanik samochodowy oraz 

technikum kształcące mechanika lotnictwa, nie ma w województwie takiej szkoły. 

Technik usług kosmetycznych, czy kosmetologia z wizażem to zawody mające 

przyszłość. 

o Unikalne jest to, że na naszym terenie wprowadziliśmy w tym naborze lato 2008 

gimnazjum dla dorosłych. Aczkolwiek nie ruszyliśmy z tą szkołą, bo mieliśmy zbyt 

mały nabór, ale jestem pewna, że dorośli będą do nas przychodzili, aby uzupełniać 

wykształcenie gimnazjalne. 

Treści programowe i wytyczne obowiązujące w formalnych programach 

nauczania zawodu a oferta edukacyjna szkół. 

W opinii dyrektorów, zwłaszcza szkół publicznych procedury administracyjne 

utrudniają uruchamianie nowych kierunków nauczania. Zmiana profilu kształcenia w szkole 

33

publicznej nie jest łatwa i wymaga dostosowania się do wytycznych programowych 

i spełniania szeregu procedur przed rejestracyjnych. 

Szkoły w zasadzie nie realizują żadnych programów autorskich, bo jest to w ich opinii bardzo 

trudne. Szkoły bazują na programach tych zawodów, które są dopuszczone zgodnie 

z rozporządzeniem. Jest opracowana lista zawodów, ze szczegółowym zakresem 

programowym, godzinowym i metodologicznym. Aby uruchomić nowy kierunek kształcenia 

trzeba wykazać się posiadaniem odpowiedniej kadry dydaktycznej oraz sprzętem 

dydaktycznym do nauki zawodu. Opracowanie pełnej dokumentacji wymaga w opinii 

rozmówców dużo czasu i sprostaniu wielu wymaganiom proceduralnym. Niektóre z zawodów 

wymagają dodatkowej zgody ministerialnej np. zawody medyczne. Procedury rejestracji tego 

typu kierunków są dość skomplikowane: „Szkoła musi dysponować odpowiednią bazą, 

odpowiednimi umowami, to jest opiniowane przez Ministerstwo Zdrowia, dopiero wtedy 

możemy ubiegać się o zgodę kuratorium”. 

W opinii zwłaszcza dyrektorów szkół publicznych szkołom prywatnym często udaje się 

jedynie na papierze sprostać niezbędnym wymaganiom. Skompletowanie niezbędnej 

dokumentacji jest trudne, ale nie niemożliwe, a po uzyskaniu rejestracji niektóre szkoły 

prywatne nie wywiązują się z zadeklarowanych w dokumentach rejestracyjnych obowiązków. 

Niedotrzymanie wymaganych standardów wpływa zasadniczo na jakość procesu 

dydaktycznego w niektórych szkołach niepublicznych w opinii zarówno dyrektorów szkół 

publicznych, jak i w przywoływanych w wywiadach opiniach byłych słuchaczy tych szkół. 

„Słuchacze szkół niepublicznych wracają do nas, bo nie są zadowoleni z jakości oferowanej 

nauki, np. większość zajęć jest prowadzona przez jednego nauczyciela, praktyczne ćwiczenia 

odbywają się rzadko, bo nie ma odpowiedniego sprzętu, mniej wymagają, więc zdawalność 

na egzaminach zawodowych jest niska. U mnie wszyscy zdają egzamin praktyczny, bo tutaj 

jest kadra doświadczona, działamy ponad 45 lat”. 

Potwierdzeniem tych opinii o niższej jakości kształcenia w szkołach prywatnych może być 

także raport, jaki został przeprowadzony przez Najwyższą Izbę Kontroli w ramach kontroli pt. 

„Funkcjonowanie szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych”. Kontrola 

przeprowadzona została w IV kwartale 2007 r. i objęła lata szkolne 2005/2006 – 2007/2008 

(do grudnia 2007r.). 

Celem kontroli była ocena wypełniania przez szkoły niepubliczne dla młodzieży i dorosłych 

ustawowych zadań dydaktyczno-wychowawczych oraz spełniania warunków organizacyjnych 

i finansowych do realizacji tych zadań. 

Kontrolą objęto 44 jednostki w 9 województwach, w tym 17 szkół dla dorosłych (1 liceum 

ogólnokształcące, 8 szkół policealnych, 8 szkół ponadgimnazjalnych) oraz 4 organy 

prowadzące szkoły. 

NIK negatywnie ocenia funkcjonowanie szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół 

publicznych dla dorosłych w związku ze stwierdzeniem istotnych nieprawidłowości 

w organizacji tych szkół, skutkujących niską efektywnością kształcenia, którą wyrażał 

niewielki odsetek słuchaczy promowanych i kończących wspomniane szkoły. 

Ponadto nieprawidłowości stwierdzone w skontrolowanych szkołach dla dorosłych dotyczyły: 

nie zapewnienia bezpiecznych warunków nauki i pracy (24% szkół), niespełnienia warunku 

zatrudniania nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych we wszystkich zbadanych 

szkołach, nieprzestrzegania ramowych planów i programów nauczania (65%), niezgodnego 

z przepisami prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania (71%), w tym klasyfikowania 

i promowania słuchaczy oraz braków w dokumentacji związanej z procesem rekrutacji, 

34

zawyżania lub zaniżania liczby uczniów skutkującego nieprawidłowym naliczeniem 

przysługującej dotacji budżetowej (35%). 13 

Zastosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych ICT 

w systemie kształcenia w badanych szkołach. 

Kwestia wykorzystywania technologii informatycznych i komunikacyjnych wspomagających 

system kształcenia jest bardzo zróżnicowana w badanych szkołach. 

Szkoły publiczne i niektóre szkoły prywatne o długim stażu funkcjonowania są najczęściej 

dobrze wyposażone w sprzęt ICT, posiadają pracownie komputerowe, sprzęt multimedialny 

wykorzystywany w procesie dydaktycznym, również do nauki zawodu. 

Szkoły niepubliczne, mniejsze, lub wchodzące na rynek wykorzystują sprzęt komputerowy 

w ramach wynajmowanych na zewnątrz sal dydaktycznych. 

Szkoły w zasadzie posiadają własne strony internetowe i dostęp do stałego łącza 

internetowego. Szczegółowa analiza zawartości stron internetowych badanych szkół pokazuje 

jednak, iż trudno pozyskać tam podstawowe dane o liczbie słuchaczy, absolwentów 

poszczególnych kierunków, wskaźników zdawalności egzaminów zawodowych, czy 

infromacji o aktualnie prowadzonych kierunkach nauczania. 

Wydaje się, że wykorzystywanie technologii wspomagających komunikację wewnątrz 

społeczności szkoły i słuchaczy nie jest szczególnie rozbudowane i pielęgnowane. Słabo 

wykorzystuje się fora, chaty, platformy komunikacyjne, kalendarze, wortale specjalistyczne, 

zaawansowane aplikacje internetowe, czy platformy e-learningowe. 

Nieliczne szkoły potwierdzały, że utrzymują stały kontakt ze słuchaczami z wykorzystaniem 

poczty elektronicznej, czy strony internetowej. 

Również stopień przygotowania merytorycznego szkół i zatrudnianej kadry do zastosowania 

ICT w procesie kształcenia nie był szczególnie podnoszony przez rozmówców w trakcie 

wywiadów. Żadna z badanych szkół nie sygnalizowała większego zainteresowania edukacją 

na odległość i nie identyfikowała nowych technologii jako wyzwanie do wdrażania w planach 

rozwojowych szkoły. 

Czas trwania procesu kształcenia zawodowego dorosłych. 

Zdecydowana większość badanych szkół prowadzi kształcenie dorosłych w systemie 

zaocznym. Organizowane są weekendowe zjazdy, czasami włączając już piątek po południu. 

Tylko nieliczne oferują kształcenie w systemie wieczorowym. Jednak jak pokazuje ich 

doświadczenie osoby dorosłe preferują systemy zaoczne, bo łatwiej jest im pogodzić naukę 

z pracą zawodową. 

Formalne kształcenie w zależności od typu szkoły i wymagań wobec danego zawodu trwa od 

1 roku do 3 lat. 

Niektórzy rozmówcy sygnalizowali, że szczególnie dla osób starszych, pracujących, długość 

trwania nauki jest istotną barierą i przeszkodą w ukończeniu szkoły i pozytywnym zdaniu 

egzaminu zawodowego. 

Proporcje podziału czasu nauki na teorię i praktyki zawodowe. 

13 Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych. Najwyższa Izba Kontroli 

Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Warszawa 2008r. 

35

Istotnym elementem jakości kształcenia zawodowego jest konieczność odbycia praktyk 

zawodowych przez słuchaczy. Jednak w opinii niektórych dyrektorów praktyki w szkole 

zawodowej, zwłaszcza dla dorosłych to tak naprawdę często fikcja. 

Wręcz nie jest możliwe, aby osoby pracujące rzetelnie spełniły wymagania związane 

z praktykami odnośnie niektórych zawodów. Na przykład jak podawał jeden z rozmówców: 

„w szkole turystyki wymagane jest 8 tygodni praktyki, a więc pracownik musiałby być w roku 

przez miesiąc nieobecny w pracy, a nie każdy chce i może wykorzystać cały urlop 

wypoczynkowy na praktykę zawodową.” 

Sygnalizowane są problemy z nadmierną liczbą słuchaczy danego kierunku w stosunku do 

istniejących na danym terenie potencjalnych podmiotów, gdzie można by słuchaczom 

zorganizować praktyki zawodowe: „Technik rachunkowości musi mieć praktyki w banku, czy 

urzędzie skarbowym. Nie zawsze udaje nam się to załatwić w naszym mieście i tak np. nasi 

słuchacze jeżdżą do urzędu skarbowego do Kartuz. Poza tym to są duże ilości słuchaczy i nie 

można w jednej instytucji przeprowadzać praktyk dla zbyt wielu słuchaczy”. 

Niektóre zawody wymagają specyficznego zakładu pracy dla przeprowadzenia praktyki 

zawodowej, np. zawody medyczne, a tu okazuje się, że nie zawsze jest otwarta postawa ze 

strony podmiotów zajmujących się służbą zdrowia i gotowość do przyjmowania wszystkich 

praktykantów. 

Pracodawcy nie chcą udzielać praktyk, bo to wymaga od nich dużych nakładów, generuje 

obciążenie prawne, kwestie bezpieczeństwa, wymaga oddelegowania opiekuna, pracodawca 

niedostaje pieniędzy za ucznia, tym samym nie ma dodatkowych bodźców motywujących do 

współpracy ze szkołami. 

Uczniowie nie chcą pracować w ramach praktyk za darmo, pomimo, ze praktyka jest 

obowiązkowa. 

Często słuchacze dorośli sami organizują sobie praktyki w własnych zakładach pracy lub 

poprzez prywatne kontakty. Słuchacze przynoszą podpisane dzienniczki z praktyki 

i w zasadzie nikt nie weryfikuje ich rzetelności. 

4.4. Zatrudnialność absolwentów 

Jakie są efekty kształcenia dorosłych? 

36

Największy wpływ na prawdopodobieństwo zostania bezrobotnym wywiera posiadany 

zawód. Do najbardziej narażonych na bezrobocie (stan na 2007 rok) należeli: robotnicy 

zawodów precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy 

poligraficzni i pokrewni, pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów, operatorzy 

i monterzy maszyn, pracownicy obsługi biurowej, rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy. W 

tych wszystkich grupach prawdopodobieństwo pozostawania bezrobotnym było wyższe niż 

wśród osób bez zawodu. 

Do najmniej narażonych na bezrobocie zawodów należały: kierowcy i operatorzy pojazdów 

oraz tzw. pozostali specjaliści (specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania, prawnicy, 

archiwiści, bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej, specjaliści nauk społecznych 

i pokrewnych, specjaliści kultury i sztuki, specjaliści administracji publicznej). 14 

Absorpcja wiedzy przez słuchaczy oraz system walidacji treści i rezultatów 

nauczania. 

Dyrektorzy szkół pytani w trakcie wywiadów o efekty nauczania w zasadzie zgodnie 

potwierdzają, że mają bardzo dobre wyniki w kształceniu, a także ich słuchacze osiągają 

pozytywne efekty na egzaminach zawodowych. Tylko nieliczni rozmówcy przyznawali się, 

że nie wszyscy słuchacze w ich szkole przystępują do egzaminu, i że niezbyt zadawalająca ich 

liczba uzyskuje pozytywne wyniki egzaminacyjne. 

• „W tym roku wypuściliśmy po raz pierwszy asystentkę stomatologiczną i muszę 

powiedzieć, że zdawalność egzaminu była bardzo wysoka na poziomie 83%. W całej 

pomorskiej OKE żadna ze szkół takiego wyniku nie ma. Technik obsługi ruchu 

turystycznego ma zdawalność 70%, gdzie średnia województwa wynosi 33%, technik 

administracji 100%”. 

• „Egzaminy z przygotowania zawodowego wyglądają różnie, statystyka jest na 

poziomie 50%”. 

Niektóre ze szkół potwierdzały także, że szkoła umożliwia słuchaczom pozyskanie innych, 

np. europejskich certyfikatów, takich jak np. Europejski Certyfikat Umiejętności 

Komputerowych, czy inne bardziej branżowe świadectwa potwierdzające dodatkowe 

kwalifikacje słuchaczy. 

• „Nasi słuchacze, oprócz tego, że otrzymują świadectwa ukończenia szkoły otrzymują 

jeszcze międzynarodowe certyfikaty z firmy Novell czy Microsoft, które bardzo trudno 

zdobyć. Cały egzamin odbywa się w języku angielskim. Indywidualnie kosztuje taki 

certyfikat kilkanaście tysięcy zł”. 

Trudno jest te opinie zweryfikować, gdyż nie udało się badaczom dotrzeć do oficjalnych 

dokumentów pokazujących oficjalne wyniki nauczania w badanych szkołach dla dorosłych. 

Jednak w oparciu o 17 indywidualnych wywiadów z dyrektorami szkół wyłania się obraz 

dużego samozadowolenia rozmówców z jakości i efektów kształcenia dorosłych w ich 

szkołach. 

Z danych z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w roku szkolnym 2006/2007 

w województwie pomorskim egzamin zawodowy zdało i otrzymało dyplomy potwierdzające 

kwalifikacje zawodowe 5084 z 9706 (52,4%) wszystkich absolwentów techników i szkół 

policealnych, którzy przystąpili do egzaminu (do obydwu etapów lub odpowiedniego etapu 

14 Urszula Sztanderska, Wiktor Wojciechowski:, Czego (nie) uczą polskie szkoły? System edukacji a potrzeby rynku pracy w Polsce. 

Warszawa 2008r. 

37

egzaminu) 15 . Natomiast dla szkół zasadniczych zawodowych egzamin zawodowy zdało 

i otrzymało dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe 2261 z 3161 (70,7%) wszystkich 

absolwentów, którzy przystąpili do egzaminu (do obydwu etapów egzaminu lub 

odpowiedniego etapu wybranego). 16 

Z terenu województwa pomorskiego do egzaminu zawodowego zgłoszono 10799 zdających 

z 262 szkół (w tym z 93 techników, 140 szkół policealnych i 29 techników uzupełniających). 

Zdający zadeklarowali chęć przystąpienia do egzaminu z zakresu 60 zawodów. 

Natomiast 3509 uczniów z 99 szkół zasadniczych zawodowych zdawało z zakresu 

34 zawodów. 

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna prowadzi zestawienia wyników egzaminów zawodowych. 

Można tam uzyskać dane o tym jak w danym zawodzie kształtowały się wyniki 

egzaminacyjne. Wadą takich wojewódzkich zestawień w opinii jednej z rozmówczyń jest 

fakt, iż wyniki te nie pokazują podziału na szkoły publiczne i niepubliczne. 

Potencjalny słuchacz w zasadzie nie ma możliwości obiektywnie samemu zweryfikować, jak 

wyglądała zdawalność w danej szkole. Otrzyma tylko informacje ile osób przystąpiło do 

egzaminu z danego zawodu i ile go zdało. Statystyki, więc są zbiorcze i nie można na ich 

podstawie stworzyć rankingu najlepszych szkół pod względem zdawalności na egzaminach 

zawodowych. 

Kilka ze szkół potwierdziło, że posiada upoważnienie do organizowania etapu pisemnego 

i praktycznego egzaminu zawodowego na terenie swojej szkoły, co obiektywnie potwierdza, 

iż posiadają odpowiednią bazę lokalową i wyposażenie dydaktyczne umożliwiające 

wykonywanie praktycznych zadań na egzaminie. 

Zewnętrzny egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe składa się z dwóch etapów: 

• Etapu pisemnego przeprowadzanego w formie testu, złożonego z dwóch części, 

podczas których zdający rozwiązują zadania sprawdzające wiadomości i umiejętności 

właściwe dla kwalifikacji w danym zawodzie oraz zadania sprawdzające wiadomości 

i umiejętności związane z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą. 

• Etapu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania 

sprawdzającego umiejętności praktyczne właściwe dla danego zawodu opisane 

w standardzie wymagań egzaminacyjnych. 

Kwestia procedur i metod weryfikowania umiejętności i kwalifikacji zawodowych słuchaczy 

jest przedmiotem rozważań środowiska zarówno oświatowego jak i pracodawców, a także 

samych zainteresowanych, którzy sygnalizują, że dla wielu zawodów egzamin praktyczny jest 

w zasadzie egzaminem pisemnym. 

Jak powiedziała w wywiadzie jedna z rozmówczyń: „egzaminowany czasami więcej na 

egzaminie praktycznym opisuje jak ugotuje daną potrawę, niż realnie ją w trakcie egzaminu 

przygotowuje”. 

Stąd też zapewne powszechne przekonanie o egzaminach zawodowych w Polsce, że są 

one w większości teoretyczne i dlatego nie cieszą się dużym uznaniem wśród 

pracodawców. 

Czy słuchacze badanych szkół są poszukiwanymi pracownikami? W jakim 

stopniu szkoły wyposażają absolwentów w kompetencje potrzebne na rynku 

pracy? 

15 Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego w sesji letniej roku szkolnego 2006/2007 dla absolwentów techników i szkół 

policealnych z województwa pomorskiego. 

16 Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych z województwa pomorskiego 

w sesji letniej roku szkolnego 2006/2007. 

38

Samozadowolenie wśród respondentów odnośnie ich efektów kształcenia i pozytywnych 

wyników na egzaminach zawodowych jest konsekwentnie podtrzymywane w kontekście 

zatrudnialności ich słuchaczy. 

Raczej zgodnym chórem dyrektorzy szkół potwierdzają, iż nie widzą problemu ze 

znalezieniem pracy przez ich absolwentów, a opinie takie padają zarówno odnośnie zawodów 

budowlanych, medycznych, kosmetycznych, jak i pracownika biurowego: 

• „Nasi absolwenci nie mają problemów w odnalezieniu się na rynku pracy. Po 

pierwszym semestrze istnienia kierunku technik geodeta, firmy już ich ściągnęły. Nasi 

słuchacze na kierunkach technicznych już po pierwszym semestrze pracują 

w konkretnych zawodach”. 

• „Nie ma tutaj możliwości, żeby kształcić bezrobotnych. Uczeń tej szkoły jest 

wchłaniany na rynek pracy bez żadnego problemu, a wręcz przeciwnie, kończy się rok 

szkolny to tutaj stoją firmy i proszą, żeby wejść i porozmawiać, bo brakuje murarzy, 

cieśli, malarzy, tapeciarzy, techników budownictwa”. 

• „Czasami jeszcze podczas nauki słuchacze są zatrudniani i tak było np. w przypadku 

technika dentystycznego, gdzie dziewczyna została w trakcie szkoły zatrudniona 

w bardzo dobrym gabinecie dentystycznym, asystentki stomatologiczne też sobie 

poradziły i jeszcze w trakcie roku były zatrudniane. Absolwenci naszej administracji 

też są zatrudniani, np. w sądach”. 

• „Gastronomicy gospodarstwa domowego znajdują pracę w gospodarstwach 

agroturystycznych, pubach, barach, restauracjach. Pracodawcy nie zgłaszają 

problemów związanych z przygotowaniem słuchaczy do zawodu”. 

• Szkolimy w zawodach typowo kucharskich na potrzeby naszego rejonu typowo 

turystycznego, nadmorskiego. Ale również wielu naszych absolwentów znajduje pracę 

na Zachodzie. Większość naszych jest w Norwegii, Islandii, Anglii i Irlandii”. 

Niektórzy rozmówcy sygnalizowali, że kwestia kształcenia zawodowego dorosłych bardzo 

często oznacza, że słuchaczami są już osoby pracujące, które świadomie decydują się na 

podnoszenie swoich kwalifikacji w zawodzie, w którym mają już pracę i bardzo często 

decydują się na dokształcanie, aby tą pracę utrzymać. Dorośli słuchacze bazując już na 

własnym doświadczeniu wynikającym z aktywnego funkcjonowania na rynku pracy dokonują 

sami badania rynku i świadomie decydują się na przekwalifikowanie i kształcenie 

w zawodzie, który może poprawić ich pozycję na rynku pracy. Stąd też kwestia 

zatrudnialności nie jest najważniejszym aspektem dla niektórych dyrektorów szkół dla 

dorosłych. 

Ta grupa szkół tworzy swoją ofertę edukacyjną głównie kierując się czynnikiem oczekiwań 

klienta: „Nasze specjalności otwieramy bardziej pod słuchaczy, reagujemy na ich potrzeby. 

Mniej nas interesuje, czy słuchacz znajdzie prace, bardziej to czy będzie chciał się uczyć”. 

Druga grupa szkół uważa, że istotnym aspektem kształcenia jest kwestia dopasowywania 

oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy: „Kierunki kształcenia generalnie uruchamiamy 

patrząc na to, co się dzieje na rynku, ponieważ staramy się tworzyć takie kierunki, na jakie 

jest zapotrzebowanie wśród pracodawców. Bo naszym zadaniem jest kształcenie ludzi, aby 

znaleźli potem pracę”. 

Kwestia prowadzenia systemowych badań rynku przez szkoły odnośnie trafnego 

dostosowywania oferty edukacyjnej zarówno do oczekiwań samych słuchaczy, jak i potrzeb 

rynku pracy jest w zasadzie słabo rozwinięta w większości badanych szkół. Tylko jedna ze 

39

szkół potwierdziła, że takie badania rynku prowadzi systematycznie poprzez usługi 

zewnętrznej specjalistycznej firmy. 

Pozostałe szkoły wskazywały na takie źródła informacji o potrzebach klientów i rynku jak: 

• Pozyskiwanie danych statystycznych, zestawień z powiatowych urzędów pracy; 

• Bezpośrednie rozmowy z pracownikami powiatowych urzędów pracy; 

• Systematyczne śledzenie i analizowanie danych ze stron internetowych; 

• Kierowanie się raczej intuicją i „nasłuchiwanie”, co dzieje się na rynku pracy; 

• Bezpośrednie rozmowy z potencjalnymi słuchaczami; 

• Analizowanie wyników ankiet przeprowadzanych wśród młodzieży gimnazjalnej, czy 

szkół średnich; 

• Zbieranie opinii od organu prowadzącego i Powiatowej Rady Zatrudnienia. 

Dyrektorzy szkół nie potwierdzali, aby kiedykolwiek uczestniczyli 

w zinstytucjonalizowanym, zorganizowanym procesie prognozowania potrzeb rynku pracy 

i rynku edukacyjnego na terenie województwa pomorskiego. 

Brak aktualnych informacji o potrzebach pracodawców utrudnia prawidłowe 

kształtowanie oferty edukacyjnej szkół zawodowych. 

Czy szkoły prowadzą badania losów absolwentów? 

Wszystkie z badanych szkół podają, iż nie mają wypracowanych formalnych mechanizmów 

badania losów absolwentów, najczęściej argumentując, iż nie mają takich możliwości 

systemowych: „Nie badamy losów absolwentów instytucjonalnie. Zamierzamy jednak to 

robić, chcemy mieć własne bazy danych”. 

Podejmuje się pewne, mniej lub bardziej, sformalizowane działania w kierunku badania losów 

absolwentów szkół młodzieżowych, których bada się przy pomocy ankiety w momencie, 

kiedy kończą naukę, a potem ponownie po 3 - 4 miesiącach, kiedy zgłaszają się po odbiór 

dyplomów do szkoły. 

Losy absolwentów szkół dorosłych śledzone są raczej w sposób przypadkowy poprzez takie 

nieformalne kanały jak na przykład: 

o „Bezpośrednie nieformalne kontakty osobiste, 

o Pozyskiwanie informacji od innych osób, 

o Wirtualnie przez „Naszą Klasę”, 

o Słuchacze sami przychodzą do szkół, 

o Utrzymują stałe kontakty listowne, 

o 

o 

Wspólne zjazdy, czy wycieczki dla absolwentów”. 

Widać naszych absolwentów na rynku miasteckim, pracują w restauracjach, barach, 

gorzej, gdy wyjeżdżają, wtedy wiedzy o nich nie ma”. 

5. Wnioski 

40

Stworzenie trwałego i efektywnego systemu kształcenia dorosłych wymaga podjęcia 

zintensyfikowanych działań wspierających, które w opinii ekspertów winny koncentrować się 

zwłaszcza wokół takich kwestii jak: 

• Wzrost wydatków na edukację, zarówno wydatków publicznych, jak i tworzenie 

zachęt dla podmiotów prywatnych do inwestowania w rozwój pracowników. 

• Eliminacja barier związanych z podjęciem i kontynuowaniem nauki. 

• Zaangażowanie partnerów społecznych w rozwój edukacji dorosłych. 

• Podniesienie jakości edukacji, wyposażenie uczestników w umiejętności kluczowe 

oraz zapewnienie równego dostępu do edukacji. 

• Prognozowanie popytu na pracę. 

Problemy związane z niską atrakcyjnością i popularnością kształcenia zawodowego, niskim 

stopniem upowszechnienia edukacji osób dorosłych oraz niewystarczających powiązań 

systemu edukacji z potrzebami rynku pracy (zarówno w wymiarze treści, jak i kierunków 

kształcenia), a także niewystarczające kwalifikacje pracowników systemu B+R w zakresie 

tworzenia powiązań pomiędzy nauką a gospodarką zostały zidentyfikowane jako priorytetowe 

wyzwania stojące aktualnie przed decydentami i praktykami życia społecznego 

i gospodarczego. W szczególności podnoszenie jakości edukacji ma odniesienie do 

kształcenia zawodowego, gdzie podniesienie atrakcyjności i powszechności wymaga 

zastosowania szeregu instrumentów oddziaływania (programy rozwojowe, współpraca 

z pracodawcami, instrumenty motywacyjne). 17 

Dokonując przeglądu badanych szkół, z perspektywy niedużych społeczności lokalnych daje 

się zaobserwować podobne jak i w skali ogólnopolskiej zjawiska, stanowiące szanse 

i zagrożenia dla rozwoju szkolnictwa zawodowego, zwłaszcza dla dorosłych. 

Szkoły muszą elastycznie dostosowywać się do zmian zachodzących w ich środowisku. 

Poproszeni o identyfikacje czynników mających w ich opinii duży wpływ na kierunki 

rozwoju szkoły wskazują takie aspekty jak: 

o Zmiany demograficzne – nadchodzący niż demograficzny wpłynie negatywnie na 

popyt na usługi edukacyjne. 

o Dające się zauważyć pewne nasycenie w potrzebie uzupełniania wykształcenia 

średniego przez osoby dorosłe. 

o Nacisk na innowacje, co generuje potrzebę kształcenia elastycznych i kreatywnych 

pracowników, którzy poprzez dobrze zorganizowane praktyki zawodowe stają się 

fachowcami w swoim zawodzie. 

o Ekspansja sektora usług, co przejawia się zwiększonym zapotrzebowaniem na zawody 

z obszaru usług dla ludności. 

o Rozwój ICT, wymusza konieczność dostosowywania programów nauczania do 

nowych rozwiązań informatyczno – komunikacyjnych. 

o Gospodarka wiedzy wymaga wysokiego kapitału ludzkiego, a to oznacza 

w konsekwencji konieczność holistycznego kształcenia, zarówno w obszarze 

kompetencji zawodowych jak i umiejętności ogólnych np. języki obce. 

o Niepokojąca sytuacja w gospodarce światowej, mająca trudny do przewidzenia wpływ 

na sytuację w kraju i kondycję firm lokalnych oraz poziom konkurencji na rynku 

edukacyjnym. 

o Konieczność zmian ustawowych i dopasowywanie aktów prawnych, rozporządzeń do 

potrzeb szkolnictwa zawodowego. 

17 POKL Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Warszawa, 7 września 2007 r. 

41

Czynniki wewnętrzne mogące mieć wpływ na rozwój kształcenia zawodowego osób 

dorosłych tkwiące w słabych i mocnych stronach szkół zostały zidentyfikowane w ankietach 

przez respondentów i zaprezentowane w tablicy 16. 

Za największe atuty szkoły uznają bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansową 

oraz poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry pedagogicznej. Duże znaczenie 

przypisują także kwestii związanej z lokalizacją szkoły i jej dostępnością komunikacyjną oraz 

za mocną stronę uznają bazę szkoły – zaplecze lokalowe i sprzętowe. 

Za słabe strony uznają współpracę z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora publicznego, 

biznesu i organizacjami pozarządowymi). 

TABLICA 16: Czynniki stanowiące o potencjale rozwojowym szkół 

POTENCJAŁ ROZWOJOWY SZKOŁY 

Czynniki stanowiące o sile i potencjale rozwojowym szkoły. 

Mocna strona 

szkoły 

Słaba strona 

szkoły 

Ilość wskazań: 

1. Bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansowa szkoły. 9 4 

2. Lokalizacja szkoły (dostępność komunikacyjna). 8 1 

3. Liczebność kadry pedagogicznej. 1 1 

4. Poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry 

pedagogicznej. 

9 1 

5. Gotowość kadry pedagogicznej do angażowania się w życie szkoły. 2 5 

6. Baza szkoły (zaplecze lokalowo-sprzętowe). 6 2 

7. Zapotrzebowanie na fachowców w zawodach, które obejmuje nauka 

w tej szkole. 

2 1 

8. Renoma szkoły na lokalnym rynku usług edukacyjnych. 5 1 

9. Oferta edukacyjna szkoły. 3 

10. Jakość kształcenia w szkole. 2 

11. Współpraca z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora 

publicznego, biznesu i organizacjami pozarządowymi). 

1 6 

12. Inne (proszę wymienić, jakie?) 

Brak chętnych do nauki w szkołach dla dorosłych 1 

Niż demograficzny 1 

Organizacja praktyk zawodowych 3 

Należy zwrócić uwagę, iż badane szkoły w województwie pomorskim nie tworzą 

monolitycznego zbioru – są wśród nich podmioty na różnych etapach rozwoju, co jest także 

konsekwencją posiadania różnych potencjałów zasobów ludzkich, finansowych, materialnych 

i wiedzy, odmiennego zarządzania, zróżnicowanych wizji działania i dalszego rozwoju. 

Na użytek niniejszej analizy wyróżniono 4 typy szkół zajmujących się formalnym 

kształceniem zawodowym dorosłych: 

1. LOKALNI STARTERZY – szkoły, które wchodzą dopiero na rynek, bazują na 

indywidualnym doświadczeniu założycieli, którzy często wywodzą się ze szkolnictwa 

i bazują na własnym autorytecie i wcześniejszych doświadczeniach zawodowych. 

Na początku funkcjonowania szkoły „starterzy” nawiązują współpracę z dyrektorem lokalnej 

szkoły, od której wynajmują pomieszczenia na zajęcia dydaktyczne oraz na działalność 

biurową, a także zatrudniają na umowy zlecenia nauczycieli szkoły, z którą wchodzą w ścisłe 

relacje symbiozy. Często szkoły te nie mają własnej strony internetowej, korzystając 

z zaprzyjaźnionych witryn internetowych, a także nie wykorzystują ICT do kontaktów ze 

słuchaczami. 

42

2. DESANT SZKÓŁ SIECIOWYCH – ogólnopolskie szkoły prywatne, które tworzą filie 

w kluczowych miastach Polski, działają poprzez silne centrale, są na etapie szybkiego 

rozwoju. Stosują często politykę dumpingową wobec lokalnej konkurencji. Mają długofalowe 

strategie opanowania rynku kształcenia poprzez niezwykle rozbudowaną ofertę kierunków 

i zawodów, w których są gotowi kształcić. Wchodząc na lokalny rynek rejestrują maksymalną 

pulę różnorodnych zawodów, posiłkując się wypracowanymi przez centralę wzorcami, 

a następnie uruchamiają te kierunki, na które zgłosiła się odpowiednia liczba chętnych 

słuchaczy. Zdarza się, że proces rekrutacji oparty jest o jednolitą ogólnopolską ulotkę, 

zawierającą niezwykle szeroki wachlarz potencjalnych zawodów, w których można rozpocząć 

naukę, a uruchamiane są ostatecznie stosunkowo nieliczne, adekwatnie do popytu na danym 

rynku. Filie szkół poprzez centrale są profesjonalnie i sprawnie zarządzane, niektóre z nich 

mają certyfikaty ISO, wspólne logo i profesjonalną wizualizację marketingową. Posiadają 

wizję i długofalowe strategie rozwoju, umieją pozyskiwać środki zewnętrzne, w tym unijne. 

Bazują na zatrudnieniu na umowę zlecenie własnych nauczycieli oraz z lokalnego rynku. 

Dobrze orientują się w tym, co aktualnie dzieje się w sferze popytu na kształcenie, prowadzą 

własne badania rynku. Często wykorzystują bazę lokalową i wyposażenie szkół już 

funkcjonujących na rynku lokalnym, zwłaszcza szkół dziennych młodzieżowych. 

3. LOKOMOTYWY – szkoły funkcjonujące na lokalnych rynkach już od wielu lat, niektóre 

tak jak szkoły publiczne nawet kilkadziesiąt lat. Będące na etapie stabilnego wzrostu 

i dojrzałości, posiadające duży dorobek i doświadczenie. Posiadają na własność bazę 

lokalową, budynki, internaty, stołówki, a nawet basen, jak jedna ze szkół publicznych 

w powiecie malborskim, a także bardzo bogato wyposażone sale dydaktyczne w niezbędny 

sprzęt. Posiadają własne, rozbudowane strony internetowe, stałe łącze internetowe, pracownie 

komputerowe, zestawy multimedialne. 

Często zatrudniają na etatach dużą liczebnie kadrę dydaktyczną. Posiadają prestiż i znaną 

markę wśród klientów. Często są to podmioty poszukujące nowych sposobów działania, form 

kształcenia i aktywnego reagowania na potrzeby klientów. Elastycznie reagują na potrzeby 

rynku, dostosowują ofertę do oczekiwań słuchaczy i pojawiających się trendów 

gospodarczych. 

Niektóre z tych szkół, zwłaszcza publicznych funkcjonują jako zespoły szkół, oferując 

kształcenie zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych, traktując jednak dość często kształcenie 

dorosłych jako zadanie bardziej marginalne. 

4. DINOZAURY – szkoły, które są na etapie schyłkowym w kontekście kształcenia 

dorosłych. Trudno im jest się dostosować do zachodzących zmian; czasami wynika to ze zbyt 

małego potencjału rozwojowego, a czasami jest konsekwencją świadomej decyzji 

o zaprzestaniu kształcenia dorosłych i skoncentrowaniu się na edukacji młodzieży. Niektóre 

ze szkół bazując wyłącznie na zasobach kadrowych i lokalowych innych szkół, borykają się 

z problemem wąskiej oferty edukacyjnej, często nie dostosowanej do aktualnych oczekiwań 

klientów. W konsekwencji mają coraz większe problemy z rekrutacją słuchaczy, co skutkuje 

stawianiem niskich wymagań słuchaczom, z obawy przed ich rezygnacją, a to prowadzi do 

niskiej zdawalności egzaminów zawodowych i pogłębia sytuację kryzysową szkół. 

Jako jeden z elementów podsumowania wyników badania warto przeanalizować wnioski, 

jakie zaprezentowano odnośnie szkolnictwa zawodowego w trakcie ogólnopolskiej 

konferencji w Wałbrzychu w listopadzie 2008 r. na temat kształcenia zawodowego 18 . 

Wyzwania dla szkół zawodowych wskazywane przez ekspertów: 

18 R. Pronobis: Prezentacja na Ogólnopolskim Kongresie Kształcenia Zawodowego. Wałbrzych listopad 2008r. 

43

1. Zapotrzebowanie rynku pracy na pracowników posiadających wykształcenie techniczne. 

2. Zwiększenie atrakcyjności szkolnictwa zawodowego. 

3. Modernizacja kształcenia zawodowego z udziałem pracodawców. 

4. Wdrożenie zmian programowo - organizacyjnych połączonych z nową formułą egzaminu 

potwierdzającego kwalifikacje zawodowe począwszy od roku szkolnego 2012/2013. 

Kierunki rozwoju szkolnictwa zawodowego: 

1. Integrowanie kształcenia zawodowego i ogólnego – reforma programowa umożliwiająca 

rozwijanie tzw. kompetencji kluczowych i nowych umiejętności dla dalszego uczenia się i 

zapewnienia prawidłowych efektów na rynku pracy oraz konkurencyjności (zwłaszcza w 

zakresie porozumiewania się w językach obcych, kompetencji matematycznych 

i podstawowych kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych i technicznych oraz 

kompetencji informatycznych i przedsiębiorczości – zakres ten jest zgodny z nowymi 

oczekiwaniami pracodawców w Polsce). 

2. Wzmocnienie systemu doradztwa edukacyjno-zawodowego, w szczególności w zakresie 

przekazywania wiedzy o rynku pracy – doradztwo w gimnazjum, w szkolnictwie 

ponadgimnazjalnym, a także w kształceniu dorosłych - zintegrowany system doradztwa 

zawodowego przez całe życie. 

3. Podnoszenie kompetencji kadry nauczycielskiej przy zaangażowaniu środowisk 

naukowych i gospodarczych (nowoczesna wiedza zawodowa, modyfikacja metod 

nauczania, znajomość języków obcych i technologii komputerowych - wykorzystywanie 

ich w procesie dydaktycznym). 

4. Zapewnienie i stałe aktualizowanie obudowy dydaktycznej do kształcenia zawodowego 

(pomoce dydaktyczne, podręczniki, pakiety edukacyjne). 

5. Rozwijanie kształcenia modułowego – programy modułowe umożliwiają elastyczne 

reagowanie na potrzeby gospodarki i lokalnego. 

6. Szerokie podejście do edukacji zawodowej (elastyczność organizacyjna i programowa) 

- integrowanie różnych ścieżek zdobywania wiedzy i umiejętności zawodowych. 

7. Zbudowanie systemu uznawania kwalifikacji opartego na ocenie zdobytych umiejętności - 

stworzenie Krajowych Ram Kwalifikacji z poziomami odniesienia do Europejskich Ram 

Kwalifikacji. 

8. Wdrożenie zasad i procedur identyfikacji, oceny i potwierdzania efektów uczenia się 

innego niż formalne – stworzenie warunków do uznawania równoprawności uczenia się 

indywidualnego i nieformalnego z uczeniem się w systemie sformalizowanym. 

9. Dokumentowanie i przenoszenie wyników uczenia się – tworzenie punktów w kształceniu 

i szkoleniu zawodowym – zgodnie z Europejskim Systemem Edukacji w ramach 

kształcenia i doskonalenia zawodowego - ECVET. 

10. Doskonalenie zewnętrznego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. 

11. Szersze zaangażowanie pracodawców w proces kształcenia zawodowego 

– intensyfikacja współpracy w zakresie realizacji zajęć praktycznych i praktyk 

zawodowych, doskonalenie kwalifikacji nauczycieli kształcenia zawodowego we 

współpracy z przedsiębiorcami (praktyki i staże). 

12. Partnerstwo i współdziałanie na rzecz rozwoju kształcenia zawodowego oraz 

upowszechniania i wspomagania procesu uczenia się przez całe życie – włączenie się 

44

ministrów odpowiedzialnych za działy administracji rządowej, organów administracji 

samorządowej, organizacji pracodawców, organizacji branżowych, partnerów 

i organizacji społecznych. 

Z pośród 12 zaprezentowanych powyżej kierunków rozwoju kształcenia zawodowego na 

potrzeby realizowanego projektu w ramach, którego przeprowadzono niniejsze badanie szkół 

dla dorosłych wydaje się niezwykle ważny fakt podkreślenia potrzeby rozwijania idei 

partnerstwa i dialogu pomiędzy różnymi partnerami, włączając w to nie tylko szkoły, ale 

także instytucje publiczne, partnerów społecznych, jak i samych pracodawców. 

45

Załącznik Nr 1 

Lista adresowa 40 szkół będących przedmiotem wstępnej analizy, z których to następnie 27 zostało poddanych bardziej szczegółowemu badaniu. 

LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES E-mail STRONA WWW 


1 Zespół Szkół Nr 2 Policealna publiczna 

82-100 Nowy Dwór Gdański, 

ul. Warszawska 54 

zsndgd@wp.pl 

www.zs2ndg.neostrada.pl 


2 

Szkoła Policealna Nr 2 dla Dorosłych 

Zaoczna - Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 

Nr 2 



Al. Wojska Polskiego 493 

liceum@malbork.org 

www.malbork.org 

3 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 

Technikum uzupełniające - 

publiczne 



zsp4@zsp4.malbork.pl 

www.zsp4.malbork.pl 

4 

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 - 

Technikum Uzupełniające 


publiczne 



zsmal@zs.malbork.pl 

www.zs.malbork.pl 

5 


Szkoła Policealna Nr 1 dla Dorosłych - 




zsmal@zs.malbork.pl 

www.zs.malbork.pl 

6 


Technikum Uzupełniające Nr 3 


publiczne 



zsnowystaw@o2.pl 

www.nowystaw.szkola.pl 

7 


Szkoła Policealna Nr 3 




zsnowystaw@o2.pl 

www.nowystaw.szkola.pl 



(Policealne Studium 

Informatyczne) 



centrum@cs.malbork.pl 

www.cs.malbork.pl 

9 

Prywatne Policealne Studium Zawodowe 

WIEDZA 



ul. Plac Narutowicza 14 

wiedza@wiedza.cashport.pl 

www.wiedza.cashport.pl 


10 

11 

12 

Zespół Szkół Leśnych - Technikum Leśne dla 

Dorosłych 

Środkowopomorskie Centrum Kształcenia 

Ustawicznego 

Środkowopomorskie Centrum Kształcenia 

Ustawicznego 

13 Zespół Szkół Technicznych 

Technikum - publiczne Warcino, 76-230 Kępice tlwarcino@tlwarcino.pl www.tlwarcino.pl 


publiczne 

Policealne Studium Zawodowe - 

publiczne 


publiczne 





76-270 Ustka, 

ul. Darłowska 3b 

sekretariat@scku.slupsk.pl 

sekretariat@scku.slupsk.pl 

ustka_zst@wp.pl 

www.sckuslupsk.nazwa.pl/szkotext.htm 

www.sckuslupsk.nazwa.pl/szkotext.htm 

www.free.of.pl/z/zst_ustka/ 

46

14 

Zespół Szkół Ekonomicznych i 

Ogólnokształcących 


publiczne 


ul. Partyzantów 24 

sekretariat@ekonomik.slupsk.pl 

www.ekonomik.slupsk.pl 

15 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 

Technikum dla dorosłych 

-publiczne 

16 Wojewódzki Zespół Szkół Policealnych Policealna - publiczna 

17 AP Edukacja Policealna niepubliczna 

18 

Niepubliczne Technikum Gastronomiczne dla 

Dorosłych 

Technikum niepubliczne 


ul. Niedziałkowskiego 2 







zsp4sek@um.slupsk.pl 

zsm_sl@wp.pl 

slupsk@apedukacja.pl 

gastronomik.slupsk@poczta.onet.p 

l 

www.mechanik.slupsk.pl 

www.wzsp.slupsk.pl 

www.apedukacja.pl 

www.slupsk_republika.pl 

19 

Niepubliczne Uzupełniające Technikum 



niepubliczne 



gastronomik.slupsk@poczta.onet.p 

l 

www.slupsk_republika.pl 

20 Policealne Studium Farmaceutyczne Policealna niepubliczna 



szkoly@stopkapress.com.pl 

www.szkoly.stopkapress.com.pl 

21 

Szkoła Policealna dla Dorosłych Nr 6. 

Pomorski Ośrodek Edukacyjny 

Policealna, niepubliczna 



poe7@go2.pl 

www.poe.slupsk.pl 

22 

Prywatny Zespół Szkół Zaocznych dla 

Dorosłych 


23 Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 8 Policealna niepubliczna 

24 

Szkoła Policealna Zakładu Doskonalenia 

Zawodowego w Słupsku 







ul. Grodzka 9 

kontakt@szkoly-slupsk.pl 

technik@technik.slupsk.pl 

ced@zdz.slupsk.pl 

www.szkoly-slupsk.pl 

www.technik.slupsk.pl 

www.zdz.slupsk.pl 

25 

Towarzystwo Edukacji dla Dorosłych i 

Młodzieży - Szkoła policealna Nr 10 




tedim_sekretariat@op.pl 

www.tedimszkola.pxv.pl 

26 

Społeczna Szkoła Policealna dla Dorosłych w 

Słupsku 




dyrekcjazss@op.pl 

27 

Policealna Szkoła TEB Edukacja - oddział 

Słupsk 



ul. Wojska Polskiego 29 

slupsk@teb.pl 

www.teb.pl/filia/slupsk/informacje 

28 COSINUS - oddział Słupsk Policealna niepubliczna 


ul. Wojska Polskiego 29a 

slupsk@cosinus.pl 

www.cosinus.pl 

29 

Szkoła Policealna nr 4 dla Dorosłych 

prowadzona przez Spółkę Oświatową Nauka 





sekretariat@nauka.slupsk.pl 


Technikum uzupełniające, 


31 Zespół Szkół Ponadgimnazjanych Policealna publiczna 

32 Zespół Szkół Ogólnokształcących Policealna publiczna 

33 

Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia 

Ustawicznego w Łodzierzy 


ul. Młodzieżowa 3 

77-100 Bytów, 

ul. Sikorskiego 35 

77-100 Bytów, 

ul. Gdańska 57 

sekretariat@zspmiastko.pl 

zszbytow@wp.pl 

dyrekcja@lo.bytow.pl 

www.zspmiastko.pl 

www.zspbytow.neostrada.pl 

www.lo.bytow.pl 

Technikum - publiczne Łodzierz 11, 77-100 Miastko zsrcku@lodzierz.pl www.lodzierz.pl 

47

34 EXTERNUS Studium Zdrowia i Terapii Policealna niepubliczna 

77-100 Bytów, 

ul. Derdowskiego 3 

dyrektor.bytow@externus.pl 

www.externus.pl 

35 


MARMOŁOWSKI 

Policealne Studium Zawodowe 

niepubliczne 

77-100 Bytów, 


pce@marmolowski.pl 

www.marmolowski.pl 

36 


MARMOŁOWSKI 

Policealna - niepubliczna 



pce@marmolowski.pl 

www.marmolowski.pl 

37 Ośrodek Kształcenia Zawodowego 

Niepubliczna Placówka 


77-100 Bytów, 

ul. Prosta 8 

bytow@zdz.slupsk.pl 

www.zdz.slupsk.pl/pl/osrodki/bytow 



Policealne Studium Zawodowe - 

publiczne 



cku-czluchow@wp.pl 

www.cku.czluchow.pl 


Zasadnicza zawodowa dla 

dorosłych - publiczna 






Policealne Studium Zawodowe – 

publiczne oddział Czarne 

77 – 330 Czarne, 

ul. Leśna 2 



48


SCENARIUSZ WYWIADU Z DYREKCJĄ SZKOŁY 

Nazwa szkoły 

Typ szkoły 

Powiat 

Imię i Nazwisko respondenta 

Funkcja 

Telefon 

e-mail 

Imię i Nazwisko osoby prowadzącej wywiad 

Data przeprowadzenia wywiadu 

I. Pytania ogólne o kondycję szkoły: 

1. Jaka jest Pana/Pani ocena stabilności instytucjonalnej i potencjału rozwojowego 

szkoły? Co Pana/Pani zdaniem stanowi o mocnych stronach szkoły jako 

fundamencie do jej dalszego rozwoju? Dlaczego Pan/Pani tak uważa? Szanse i 

zagrożenia dla rozwoju szkoły. 

2. Jakim dorobkiem – efektami nauczania i osiągnięciami może pochwalić się 

szkoła? 

3. Jaki kierunek nauczania jest specjalnością oferty edukacyjnej szkoły? 

4. Przed jakimi wyzwaniami/zmianami stoi szkoła w najbliższym czasie? 

II. Pytania o kadrę dydaktyczną: 

5. Na ile kadra pedagogiczna szkoły jest wystarczająca (liczebnie i 

kompetencyjnie) do obecnych i przyszłych wyzwań stojących przed szkołą? 

6. W jaki sposób w szkole bada się potrzeby edukacyjne kadry nauczycielskiej i 

czy jest wypracowany mechanizm podnoszenia kompetencji zawodowych 

nauczycieli adekwatnie do zmieniających się potrzeb rynku pracy? 

III. Pytania o słuchaczy: 

7. Kim są słuchacze szkoły? Jaki jest profil słuchaczy szkoły? (np. podział ze 

względu na płeć, wiek, status społeczny, kompetencje, itp.). 

8. Czy szkoła ma problem z rekrutacją słuchaczy? Jakie są tendencje w 

odniesieniu do liczby słuchaczy w ostatnich latach - nadmiar/niedobór w 

poszczególnych zawodach? 

9. Czy szkoła bada losy absolwentów, jeśli tak to, w jaki sposób? Czy i w jaki 

sposób wykorzystywane są wyniki tych badań? 

IV. Pytania o bazę lokalowa i sprzęt: 

10. W jakim stopniu baza lokalowa i wyposażenie jest adekwatne do potrzeb 

edukacyjnych szkoły? Czego brakuje, co jest mocną stroną? Jaka jest jakość 

sprzętu dydaktycznego, zwłaszcza do nauki zawodu? 

49

11. Czy szkoła jest w wystarczającym stopniu zinformatyzowana? (strona www, 

stałe łącze internetowe, poczta mailowa do kontaktów ze słuchaczami, sale 

komputerowe wykorzystywane w dydaktyce). 

V. Pytanie o finanse: 

12. Jakie źródła finansowania, poza dotacjami z samorządu uważa Pan/Pani za 

ważne dla rozwoju szkoły? 

13. Czy szkoła ma już doświadczenie w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych, 

w tym unijnych? 

VI. Pytania o ofertę programową: 

14. Jakie są słabe i mocne strony szkoły w kontekście obecnej oferty edukacyjnej? 

Czy w ostatnich latach szkoła tworzyła nowe kierunki kształcenia/zawody? 

Jakie szkoła ma plany odnośnie oferty edukacyjnej? 

15. W jakim stopniu słuchacze szkoły są obecnie poszukiwanymi pracownikami na 

rynku pracy? Jakie działania należałoby podjąć, aby zapewnić absolwentom 

przygotowanie do zawodu zgodnie z oczekiwaniami pracodawców? 

16. Czy szkoła ułatwia/pomaga/umożliwia zdobycie słuchaczom formalnych 

certyfikatów, uprawnień, licencji niezbędne do wykonywania danego zawodu, 

jeśli tak to jakie? 

17. W jakim stopniu szkoła jest przygotowana merytorycznie, finansowo i 

organizacyjnie do wyzwań związanych ze zmieniającym się rynkiem pracy w 

Polsce w perspektywie do 2013 roku? 

VII. Pytania o partnerów: 

18. Na czy polega współpraca szkoły z Organem Prowadzącym oraz Kuratorium 

Oświaty w zakresie tworzenia oferty edukacyjnej? 

19. Jak Pan/Pani uważa, które z instytucji są obecnie, i będą ważni w przyszłości 

dla rozwoju szkoły zgodnie z potrzebami rynku pracy? Czy i w jakim zakresie 

szkoła współpracuje np. z: 

• pracodawcami (proszę wymienić nazwy firm), 

• instytucjami rynku pracy, 

• samorządem lokalnym i regionalnym, 

• instytucjami publicznymi, 

• instytucjami badawczymi, 

• szkołami wyższymi, 

• organizacjami pozarządowymi, 

• partnerami zagranicznymi, 

• ekspertami, 

• innymi, jakimi? 

20. W jakim stopniu szkoła współpracuje z partnerami w zakresie oceny 

zapotrzebowania na kierunki kształcenia (badania/analizy)? 

21. Jak Pan/Pani myśli, w jakim kierunku będzie rozwijać się współpraca szkoły 

z innymi partnerami w celu trafnego zaspokojenia potrzeb edukacyjnych? 

50


Nazwa szkoły 

Typ szkoły 

Powiat 

Adres 

Telefon/fax 

e-mail 

Strona www 

Dyrektor 

PODSTAWOWE INFORMACJE O SZKOLE 

1. Proszę podać liczbę nauczycieli 

zatrudnionych w szkole (w podziale 

na kobiety i mężczyzn, bez względu 

na formę zatrudnienia): 

Ogółem nauczyciele szkoły 

W tym: 

Nauczyciele przedmiotów ogólnych 

Nauczyciele przedmiotów 

zawodowych 

I. KADRA PEDAGOGICZNA 

Rok szkolny: 

2005 - 2006 

Rok szkolny: 

2006 - 2007 

K M K M K 

Rok szkolny: 

2007 - 2008 

M 

Rok szkolny: 

2008 - 2009 

K 

M 

2. Proszę podać liczbę nauczycieli 

szkoły w podziale na posiadane 

stopnie awansu: 

Nauczyciele dyplomowani 

Nauczyciele mianowani 

Nauczyciele kontraktowi 

Nauczyciele stażyści 

Rok szkolny: 

2005 - 2006 

Rok szkolny: 

2006 - 2007 

Rok szkolny: 

2007 - 2008 

Rok szkolny: 

2008 – 2009 

3. Proszę podać liczbę 

słuchaczy szkoły 

uwzględniając dane z 

początku i końca roku 

szkolnego w poszczególnych 

latach: 

Ogółem słuchacze szkoły 

W tym: 

Słuchacze klas pierwszych 

wszystkich kierunków kształcenia 

Absolwenci wszystkich 

kierunków kształcenia 

Uczący się w trybie 

wieczorowym 

Uczący się w trybie 

zaocznym 

II. SŁUCHACZE SZKOŁY 

Rok szkolny: Rok szkolny: 

2005 - 2006 2006 - 2007 

Stan na 

początek 

roku 

szkolnego 

Stan na 

koniec roku 

szkolnego 

Stan na 

początek roku 

szkolnego 

Stan na 

początek 

roku 

szkolnego 

Stan na koniec 

roku szkolnego 

Rok szkolny: 

2007 - 2008 

Stan na koniec 

roku szkolnego 

Rok szkolny: 

2008 - 2009 

Stan na 

początek roku 

szkolnego 

Stan na 

koniec roku 

szkolnego 

51

4. Proszę wpisać nazwy 

oferowanych zawodów w 

szkole oraz podać liczbę 

oferowanych miejsc, 

przyjętych słuchaczy oraz 

absolwentów dla każdego z 

zawodów w 

poszczególnych latach (w 

razie potrzeby proszę dodać 

kolejne wiersze w tabeli): 

4.1. technik administracji 

4.2. technik informatyk 

4.3. technik rachunkowości 

4.4. 

4.5. 

4.6. 

4.7. 

4.8 

4.9 

4.10 

Liczba 

oferow 

anych 

miejsc 

Rok szkolny: 

2005 - 2006 

Liczba 

przyjęty 

ch 

słuchac 

zy 

Liczba 

absolwe 

ntów 

Liczba 

absolwe 

ntów 

Rok szkolny: 

2006 - 2007 

Liczba 

oferowa 

nych 

miejsc 

Liczba 

przyjęty 

ch 

słuchac 

zy 

Liczba 

absolwe 

ntów 

Rok szkolny: 

2007 - 2008 

Liczba 

oferowa 

nych 

miejsc 

Liczba 

przyjęty 

ch 

słuchac 

zy 

Liczba 

absolwentó 

w 

Rok szkolny: 

2008 - 2009 

Liczba 

oferowa 

nych 

miejsc 

Liczba 

przyjęty 

ch 

słuchac 

zy 

III. BAZA SZKOŁY 

5. Proszę ocenić jakość bazy lokalowej i wyposażenia szkoły korzystając ze skali od 1 do 6, gdzie 1 oznacza 

najniższą ocenę, a 6 najwyższą ocenę. 

Zakres oceny Wpisz ocenę od 1 do 6 

5.1. Stan techniczny budynków szkoły, w których odbywa 

się nauka 

5.2. Warunki w pomieszczeniach dydaktycznych 

5.3. Sprzęt dydaktyczny wykorzystywany do nauki zawodu 

5.4. Sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce 

5.5. Zasoby biblioteczne 

IV. OFERTA PROGRAMOWA SZKOŁY 

6. Jakie czynniki w Pana/Pani opinii mają decydujący wpływ na kształt oferty edukacyjnej szkoły? 

Proszę wskazać lub/i podać inne - maksymalnie 5 najważniejszych zaznaczając „X” w odpowiednim miejscu. 

6.1.Zapotrzebowanie zgłaszane bezpośrednio przez pracodawców na pracowników z 

konkretnymi kwalifikacjami. 

6.2. Zapotrzebowanie społeczne (moda, popularność kierunków kształcenia wśród słuchaczy). 

6.3. Zapotrzebowanie rynku pracy zgłaszane przez urzędy pracy. 

6.4. Analiza rynku usług edukacyjnych w regionie (analiza konkurencji). 

6.5. Konsultacje z kuratorium oświaty. 

6.6. Przewidywania kierownictwa szkoły dotyczące zapotrzebowania na konkretne zawody. 

6.7. Dostępność wykwalifikowanej kadry, wykładowców w danej dziedzinie. 

6.8. Relatywnie niskie koszty kształcenia w danym zawodzie. 

6.9. Doświadczenie i kwalifikacje kadry zarządzającej szkołą. 

6.10. Wytyczne, wskazania organu prowadzącego szkołę. 

6.11. Specyfika regionu, tradycje związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki 

6.12. Posiadana baza dydaktyczna do nauki danego zawodu. 

6.13. Inne, jakie?: 

52

V. POTENCJAŁ ROZWOJOWY SZKOŁY 

7. Proszę ocenić, które z poniżej wymienionych czynników stanowią o sile i 

potencjale rozwojowym szkoły (mocne strony), a które są jej słabymi 

stronami? 

Zaznacz nie więcej niż po 3 czynniki dla mocnych i słabych stron wstawiając 

znak „X” w odpowiednie wiersze tabeli. 

7.1. Bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansowa szkoły. 

7.2. Lokalizacja szkoły (dostępność komunikacyjna). 

7.3. Liczebność kadry pedagogicznej. 

7.4. Poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry pedagogicznej. 

7.5. Gotowość kadry pedagogicznej do angażowania się w życie szkoły. 

7.6. Baza szkoły (zaplecze lokalowo-sprzętowe). 

7.7. Zapotrzebowanie na fachowców w zawodach, które obejmuje nauka w tej 

szkole. 

7.8. Renoma szkoły na lokalnym rynku usług edukacyjnych. 

7.9. Oferta edukacyjna szkoły. 

7.10. Jakość kształcenia w szkole. 

7.11. Współpraca z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora publicznego, 

biznesu 

i organizacjami pozarządowymi). 

7.12. Inne (proszę wymienić, jakie?) Organizacja praktyk zawodowych 

Mocna 

strona 

szkoły 

Słaba strona 

szkoły 

Dziękujemy za wypełnienie ankiety. 

Wypełnioną ankietę proszę przesłać na adres e-mail: magdalena.wojtysiak@gab.com.pl 

53

raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...