Monitoring siedlisk przyrodniczych - Bio Study | Pracownia Badań ...

Wstęp
oceny parametrów: „powierzchnia siedliska” oraz „perspektywy ochrony” jest taki sam dla
wszystkich siedlisk przyrodniczych, natomiast trzeci parametr „specyficzna struktura i funkcje”
opisuje przede wszystkim te cechy, które wyróżniają dane siedlisko przyrodnicze i stanowią
o jego wyjątkowym charakterze. W związku z tym w czasie projektu realizowanego
w Polsce przyjęto, że koordynatorzy poszczególnych siedlisk przyrodniczych wskażą najistotniejsze
cechy badanych siedlisk lub zjawiska wpływające na kluczowe dla zachowania
danego siedliska procesy ekologiczne. Takie cechy lub zjawiska nazwano wskaźnikami
specyficznej struktury i funkcji siedliska przyrodniczego (nazywane także w poniższym
opracowaniu wskaźnikami stanu siedliska). Poza dużą wartością indykacyjną i obiektywnością
takie wskaźniki powinny charakteryzować się przede wszystkim prostotą i łatwością
zastosowania w praktyce badań terenowych, przy założeniu jak najniższej kosztochłonności.
Ponadto sposób określania wartości takich wskaźników powinien uwzględniać ograniczony
dostęp przyszłych wykonawców do specjalistycznego sprzętu i o ile to tylko możliwe
– opierać się na prostych, sprawdzonych metodach badawczych.
Wybór wskaźników jest oparty przede wszystkim na znajomości uwarunkowań występowania
i dynamiki siedlisk przyrodniczych. Wybierane do badań były takie cechy struktury
i funkcji siedliska przyrodniczego, które są wrażliwe na oddziaływanie różnych naturalnych
i antropogenicznych czynników.
W ramach badań monitoringowych zbierane są także dodatkowe informacje, dotyczące
np. aktualnych i przyszłych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze, statusu ochrony, prowadzonych
działań ochronnych i ich skuteczności.
Stanowiska monitoringowe lokalizowane są na ogół na istniejących obszarach Natura
2000 – wówczas każdy ze wskaźników specyficznej struktury i funkcji siedliska, a także
każdy z parametrów ocenia się nie tylko dla poszczególnych stanowisk, ale także na
poziomie całego obszaru Natura 2000. Niezależnie od tego stanowiska monitoringowe
lokalizowane są również poza obszarami Natura 2000, ponieważ późniejsza ocena stanu
siedliska przyrodniczego odnosi się do całości zasobów danego siedliska przyrodniczego
w regionie, a nie tylko to tej ich części, która jest chroniona w ramach sieci Natura 2000.
Zakres zbieranych informacji i zapis wyników monitoringu są takie same dla wszystkich
siedlisk przyrodniczych. Różnice dotyczą liczby i rodzaju badanych wskaźników. Wartości
wskaźników waloryzowane są w trzystopniowej skali: FV – właściwy, U1 – niezadowalający,
U2 – zły. Na ich podstawie wyprowadzane są oceny stanu zachowania odpowiednich
parametrów w takiej samej skali FV – U1 – U2. W połączeniu z oceną perspektyw ochrony
siedliska przyrodniczego na stanowisku pozwala to ocenić ogólny stan jego ochrony
na danym stanowisku. Taka skala ocen jest wzorowana na skali przyjętej przez Komisję
Europejską na potrzeby raportów ze stanu ochrony siedlisk i gatunków w regionach biogeograficznych.
Zastosowanie jej dla oceny parametrów stanu ochrony na poziomie stanowisk
ułatwia wykorzystanie wyników monitoringu krajowego na potrzeby opracowywania
raportów do Komisji Europejskiej (poziom regionu biogeograficznego w kraju).
Badania monitoringowe powinny być prowadzone na stanowiskach na terenie całej
Polski, zarówno w centrum zasięgu, jak i na jego skraju, ze szczególnym uwzględnieniem
projektowanych specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Badane będą powierzchnie
z dobrze i słabo zachowanymi, jak i zagrożonymi oraz niezagrożonymi siedliskami
przyrodniczymi.
13