Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY
MODUŁ III
LEKCJA 8
Temat: Ocena ryzyka
Zagrożenia
zawodowego
i profilaktyka
na stanowisku
w środowisku
pracy
pracy
TEMAT:
PRZEZNACZONY DLA:
Czas realizacji:
• 1 godzina lekcyjna
CZAS REALIZACJI:
Cele operacyjne:
uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
„Kultura bezpieczeństwa”
10 godzin lekcyjnych
POZIOM Uczeń po WIEDZY zrealizowaniu lekcji powinien:
• wiedzieć, co to jest ryzyko zawodowe,
POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
• wiedzieć, kiedy i kto powinien przeprowadz ryzyka zawodowego,
oraz doświadczenia życiowe
• znać korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
• znać metody oceny ryzyka zawodowego
POMOCE
DYDAKTYCZNE:
Treści:
– rzutnik pisma,
1. Pojęcie ryzyka zawodowego. – foliogramy,
2. Obowiązki pracodawcy – karty wynikające ćwiczeń.
ą
z oceny ryzyka zawodowego.
3. Zasady oceny ryzyka.
4. Etapy oceny ryzyka zawodowego.
CELE EDUKACYJNE
5. Korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.
OGÓLNE:
W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się
Pomoce dydaktyczne: uczeń powinien:
• materiał źródłowy, – rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
• rzutnik pisma,
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych
• foliogramy.
czynników,
Spis foliogramów – potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu
Nr Tytuł
tych czynników,
63. Ryzyko zawodowe. – wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
64. Ocena ryzyka zawodowego.
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
65. Kategoria ryzyka.
66. Działania pracodawcy według kategorii ryzyka.
SPIS JEDNOSTEK
67. Etapy oceny ryzyka zawodowego.
TEMATYCZNYCH:
68. Karta oceny ryzyka zawodowego.
1. Czynniki występujące w środowisku pracy
69. Wyznaczanie kategorii ryzyka dla stanowiska pracy.
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
4. Drgania mechaniczne – wibracje. Hałas w środowisku pracy
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
152

MODUŁ MODUŁ III III
Plan zajęć:
LITERATURA:
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
2. Lp. Zagrożenia Treść mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002. Metoda nauczania Czas realizacji
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
1. Sprawy organizacyjno – integracyjne. 2 min.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
4. Energia 2. Cele elektryczna lekcji. i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002. Wyktad 3 min.
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
3. Pojęcie „ryzyka zawodowego”. Łańcuch skojarzeń 11 min.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
6. Oświetlenie 4. Zasady i tryb pomieszczeń przeprowadzania i stanowisk . pracy. CIOP, Warszawa Rozmowa 2002. kierowana 5 min.
7.
oceny ryzyka zawodowego
Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. 5. Ocena CIOP, ryzyka Warszawa na stanowisku 2002. pracy Burza mózgów 13 min.
9. Drgania – na podstawie mechaniczne. konkretnego
CIOP, Warszawa
zawodu.
1997.
10. D. 6. Koradecka: Podsumowanie Bezpieczeństwo - dane statystyczne pracy dotyczące i ergonomia. CIOP, Warszawa Dyskusja 1999.
11 min.
11. Kodeks wypadków pracy i dla inne przedstawionego akty prawne. wcześniej zawodu
i sposób na obniżenie tej statystyki.
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
Wskazówki metodyczne mają za zadanie ułatwić nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomości na
temat oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.
Lekcja przeprowadzona w formie dyskusji - łańcucha skojarzeń, rozmowy kierowanej, burzy mózgów.
Nauczyciel powinien:
• zapoznać uczniów z celami lekcji,
• zachęcić do aktywnego uczestnictwa w dyskusji i burzy mózgów,
• wykorzystać załączone w poradniku foliogramy,
• zwrócić uwagę na:
- potrzebę dokonywania oceny ryzyka,
- informowania o nim pracowników,
- korzyści wynikające ą
z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka.
Ad. 1.
• sprawdź listę obecności,
• zadaj pytanie uczniom: Jak się czują
Ad. 2.
• zapoznaj uczniów z celami lekcji,
• zachęć do zadawania pytań.
Ad. 3.
• podaj pojęcie „ryzyka zawodowego”,
• zachęć uczniów do napisania: Co kojarzy im się z pojęciem ryzyka zawodowego
• uczniowie indywidualnie na małych karteczkach piszą, co kojarzy im się z podanym pojęciem.
Następnie trzy osobowa reprezentacja porządkuje kartki i zapisuje na tablicy wszystkie skojarzenia,
• wyświetl foliogram nr 63 z definicją ryzyka zawodowego i dokonaj z uczniami porównania definicji z
ich sko jarzeniami.
89
153

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY
Ad. 4.
• przedstaw problem do dyskusji - kto i kiedy zdaniem uczniów powinien przeprowadzić ocenę
ryzyka zawodowego,
• uczniowie swobodnie w dowolnej kolejności odpowiadają. Nauczyciel czuwa i kieruje
tokiem rozumowania,
MODUŁ III
• wykorzystaj wiedzę uczniów i naprowadź ich na poprawną odpowiedź,
• przedstaw foliogramy nr 64 - 66,
• ostatecznie, ustaloną odpowiedź uczniowie zapisują do zeszytów.
Zagrożenia i profilaktyka
Ad. 5.
TEMAT: • zachęć uczniów do wyrażenia swoich uwag na temat zagrożeń na stanowisku pracy,
• na podstawie konkretnego zawodu przeprowadź ocenę ryzyka na stanowisku pracy - metodą burzy
w środowisku pracy
mózgów. Pomysły zapisywane są na tablicy,
• przedstaw foliogram nr 67 z etapami oceny ryzyka. Zapoznaj uczniów z etapami oceny ryzyka i dokonaj
upo rządkowania. Uczniowie porz
ądkuj
ą swoje pomysły według etapów,
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
• naprowadź uczniów na poprawne oszacowanie ryzyka na danym stanowisku.
„Kultura bezpieczeństwa”
Ad. 6.
CZAS • podsumowanie REALIZACJI: - podaj dane 10 statystyczne godzin lekcyjnych dotyczące ce wypadków i dla zapytaj, przedstawionego czy uczniowie wcze znają sposób
na obniżenie liczby wypadków dla przedstawionego wcześniej zawodu
POZIOM • przedstaw WIEDZY foliogramy nr 68 i 69,
POCZĄTKOWEJ:
• podkreśl znaczenie prawidłowej wiedza oceny i umiejętności ryzyka zawodowego. z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
oraz doświadczenia życiowe
PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI
POMOCE
1. Co to jest ryzyko zawodowe
DYDAKTYCZNE: – rzutnik pisma,
Odpowiedź: Ryzyko zawodowe – foliogramy, oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych
– z karty wykonywaną ćwiczeń. pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia
u pracowników niekorzyst nych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
CELE EDUKACYJNE
OGÓLNE: 2. Kiedy i kto przeprowadza W ocenę wyniku ryzyka zorganizowanego zawodowego procesu nauczania−uczenia się
uczeń powinien:
Odpowiedź: Pierwszą ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadza pracodawca przed
oddaniem go – do rozpoznawać eksploatacji. czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych
3. Czy pracodawca jest zobowiązany czynników,
ą
do informowania pracowników o ryzyku zawodowym
Odpowiedź: Pracodawca – jest potrafić obowiązany wymienić oceniametody ć i dokumentować likwidacji ryzyko lub ograniczania zawodowe i informować wpływu o nim
pra cowników. tych czynników,
– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
4. Jakie elementy składają się na ryzyko zawodowe
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
Odpowiedź: Na ryzyko zawodowe składa się prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub pogorszenia
stanu zdrowia oraz ciężkość następstw.
SPIS JEDNOSTEK
TEMATYCZNYCH:
5. Jakie korzyści będzie miał 1. pracodawca Czynniki występujące z prawidłowo w przeprowadzonej środowisku pracy oceny ryzyka zawodowego
na stanowisku
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
pracy
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
Odpowiedź: Z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka na stanowisku pracy pracodawca będzie miał
następujące 4. korzy Drgania ści: mechaniczne – wibracje. Hałas w środowisku pracy
• spełnienie 5. wymagań Zagrożenia przepisów czynnikami prawnych, chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
• świadomość, 6. Zagrożenia jakie występują czynnikami zagrożenia, biologicznymi jakie jest ryzyko w i czy środowisku zastosowane pracy środki
profilaktyczne są wystarczające,
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
• zamiast intuicji - celowe zarządzanie ryzykiem.
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
154

MODUŁ MODUŁ III III
ĆWICZENIA Z ODPOWIEDZIAMI Ćwiczenie 1.
LITERATURA:
Stolarz przecina deskę na pilarce tarczowej. Pita tarczowa nie jest zabezpieczona osłoną. Zastanówmy się,
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
do czego mo że to doprowadzić
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ręki (I) (cóż innego może następować po „spotkaniu” ręki
3. stolarza Uczciwek z zę bami T.: Dozór pity). i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne (A) - dotknięcie ręką zębów
4. pity Energia z pewnoś elektryczna cią spowoduje i elektryczność ciężki uraz. statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
6. Oświetlenie Prawdopodobieństwo pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
7. Zagrożenia wystąpienia elektromagnetyczne. urazu CIOP, Warszawa 2002.
lub utraty
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002. A
zdrowia
B
9. Drgania mechaniczne. P
Wysoce
CIOP, Warszawa 1997. Prawdopodobne
prawdopodobne
S
10. Ciężkość
D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
11. następstw
Kodeks pracy i inne akty prawne.
C
Mało
prawdopodobne
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
1
[5]
[4]
[3]
13. Psychofizjologiczne Duża
problemy bardzo człowieka duże ryzyko
w środowisku duże pracy. ryzyko
CIOP, Warszawa średnie 2002. ryzyko
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
II
[4]
[3]
[2]
16. Środki Średnia
ochrony indywidualnej. duże CIOP, ryzyko
Warszawa, 2002. średnie ryzyko
małe ryzyko
III
Mała
[3]
średnie ryzyko
[2]
małe ryzyko
[1]
bardzo małe
ryzyko
Z tabeli odczytujemy kategorię ryzyka [5] - bardzo duże ryzyko, nieakceptowalne.
Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być
kontynuowana do momentu zastosowania środków profilaktycznych.
Ćwiczenie 2.
Dekarz układa dachówki na stromym dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Zastanów
się, do czego może to doprowadzić Zsunięcie się z dachu zawsze grozi poważnym uszkodzeniem ciała, a
najczęściej śmiercią.
Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ciała lub śmierć (I).
Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne lub prawdopodobne (A lub
B), upadek
z wysokości zawsze powoduje poważne uszkodzenia ciała.
Odczytujemy z tabeli kategorię ryzyka [5] lub [4] - bardzo duże ryzyko lub duże ryzyko -
nieakceptowalne.
Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być
kontynuowana do momentu zastosowania środków profilaktycznych.
89
155

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY
MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA
MODUŁ III
Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
RYZYKO ZAWODOWE
Zagrożenia i profilaktyka
Ryzyko towarzyszy każdej działalności człowieka i w powszechnym rozumieniu wiąże się z możliwością
TEMAT: poniesienia straty.
stwa pracy i ochrony zdrowia w zakł
Jest ono konsekwencją występowania
w środowisku
zagrożeń. W języku
pracy
potocznym ryzyko oznacza prawdopodobieństwo
niepowodzenia lub działanie, którego efekt jest niepewny, dyskusyjny, a także podjęcie takiego działania, które
powodować może stratę lub narażenie się na niebezpieczeństwo. Ryzyko zawodowe jest określane najczęściej
jako kombinacja prawdopodobieństwa ących na ryzyko lub częstości wystąpienia zdarzenia ących w niepożądanego otoczeniu zakł
oraz następstw tego
PRZEZNACZONY zdarzenia. DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
„Kultura bezpieczeństwa”
Następstwa dotyczą pracowników, którzy mogą doznać urazu lub zachorować ądzenia wskutek ministra zagrożeń pracy i
występujących w pracy.
ące rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bez-
CZAS Ryzyko REALIZACJI:
zawodowe ponosi człowiek 10 godzin w związku lekcyjnych z wykonywaniem pracy. W przepisach prawa ryzyko to zostało
zdefiniowane jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną ąza- pracą
POZIOM powodujących WIEDZY straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych wyniku
POCZĄTKOWEJ:
zagrożeń zawodowych występujących wiedza i w umiejętności środowisku pracy z zakresu lub sposobu szkoły wykonywania podstawowej pracy. i gimnazjalnej
Wszystkie definicje ryzyka oraz zawodowego, doświadczenia bez względu życiowe na sposób ich sformułowania, ujmują równocześnie dwa
elementy: prawdopodobieństwo wystąpienia urazu, choroby lub pogorszenia stanu psychofizycznego wskutek
występującego w środowisku pracy zagrożenia oraz ich następstwa.
POMOCE
DYDAKTYCZNE: – rzutnik pisma,
– foliogramy,
– karty ćwiczeń.
CELE EDUKACYJNE
OGÓLNE:
W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się
uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych
czynników,
– potrafić wymienić metody likwidacji : lub ograniczania wpływu
tych czynników,
– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
SPIS JEDNOSTEK
TEMATYCZNYCH:
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
1. Czynniki występujące w środowisku pracy
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
Podstawowym celem oceny 3. Oświetlenie ryzyka zawodowego pomieszczeń jest zapewnienie i stanowisk pracownikom pracy. Promieniowanie
skutecznej ochrony przed
zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Ocena ta powinna umożliwić pracodawcy i/lub osobom
zaangażowanym w działania 4. związane Drgania z mechaniczne bezpieczeństwem – wibracje. i ochroną zdrowia Hałas w pracy: środowisku pracy
zidentyfikowanie związanych 5. Zagrożenia z pracą zagrożeń, czynnikami które chemicznymi mogą powodować w środowisku wypadki pracy przy i profilaktyka
pracy, choroby
zawodowe i inne dolegliwości 6. Zagrożenia zdrowotne czynnikami u pracowników biologicznymi oraz oszacowanie w środowisku i wyznaczenie pracy dopuszczalności
związanego z nimi ryzyka zawodowego, a w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony,
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
z uwzględnieniem obowiązujących
8. Ocena
wymagań
ryzyka zawodowego
prawa,
na stanowisku pracy
sprawdzenie, czy stosowane 9. Środki obecnie ochrony środki ochrony indywidualnej przed zagrożeniami w miejscu pracy są odpowiednie,
ustalanie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,
jeżeli są one potrzebne,
88 156

MODUŁ MODUŁ III III
LITERATURA:
1. wykazanie, B. Rączkowski: zarówno BHP pracownikom w praktyce. ODDK i / lub ich Gdańsk przedstawicielom, 1998. jak i organom nadzoru i kontroli, że
przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki, ograniczające ryzyko zawodowe związane
2.
z zagrożeniami,
Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
zapewnienie, że stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także zmiany technologii oraz metod
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
organizacji pracy, podejmowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, służą poprawie bezpieczeństwa
5. ochrony Buuehl zdrowia R., Majak pracowników. A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
ą
Za przeprowadzenie Etiologia i pomoc oceny przedlekarska. ryzyka zawodowego, WNT, Warszawa jego dokumentowanie 1993. i poinformowanie o nim pracownikow
odpowiedzialny 6. Oświetlenie jest pracodawca. pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
ZASADY 9. Drgania OCENY mechaniczne. RYZYKA CIOP, ZAWODOWEGO
Warszawa 1997.
10. Ocena D. ryzyka Koradecka: zawodowego Bezpieczeństwo nie jest celem pracy samym i ergonomia. w sobie, CIOP, lecz Warszawa jedynie środkiem, 1999. który ułatwia planowanie
i prowadzanie 11. Kodeks pracy działań i inne zmierzających akty prawne. do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników oraz
poprawę warunków pracy.
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, ąWarszawa 2002.
Ocena ryzyka zawodowego jest systematycznym badaniem wszystkich ą aspektów pracy, które jest
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
przeprowadzane w celu stwierdzenia:
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
- jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu
15. Ocena zdrowia ryzyka pracownika zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
16. - Środki czy zagrożenia ochrony indywidualnej. te można wyeliminować, CIOP, Warszawa, 2002.
- a jeżeli nie – jakie środki ochronne należy podjąć w celu
ą
ograniczenia ryzyka związanego
z tymi zagrożeniami.
W procesie oceny ryzyka zawodowego wyodrębnia się często dwa etapy:
- analiza ryzyka i wyznaczanie jego dopuszczalności. Obejmuje ona zebranie potrzebnych informacji,
identyfikację zagrożeń na stanowisku pracy oraz oszacowanie związanego z nimi ryzyka,
- wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego, podejmuje się decyzję
o zaakceptowaniu ryzyka lub konieczności obniżenia jego poziomu.
Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania przepisów prawa. Określają one
poziomy ryzyka dopuszczalnego.
Ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzana w sposób systematyczny, z uwzględnieniem wszystkich
aspektów pracy oraz wszystkich zagrożeń występujących w miejscu pracyi prowadzić do systematycznej
poprawy warunków pracy. Ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy należy przeprowadzić:
po raz pierwszy przed oddaniem go do eksploatacji
okresowo, w zależności od występujących na ocenianym obszarze zagrożeń,
po wprowadzeniu zmian organizacyjnych i technologicznych,
po wprowadzeniu zmian w stosowaniu ochron indywidualnych
po wystąpieniu zdarzenia wypadkowego
157 89

MODUŁ MODUŁ III III
LITERATURA:
Przykładowo ocenę ryzyka zawodowego można przeprowadzić wykonując etapami następujące czynności:
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.
3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
11. Kodeks pracy i inne akty prawne.
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
Ocena ryzyka zawodowego powinna objąć wszystkie stanowiska pracy, zarówno stacjonarne, jak
i niestacjonarne. Aby to zapewnić, należy przeanalizować strukturę organizacyjną w celu określenia, jakie
stanowiska stacjonarne można wydzielić na analizowanych obszarach i jakie zadania są wykonywane przez
osoby na nich pracujące; należy przy tym uwzględnić zadania związane z normalnym przebiegiem procesu
technologicznego, jak również zadania pomocnicze, takie jak np. konserwacja czy też sprzątanie.
Należy również zidentyfikować wszystkie stanowiska niestacjonarne, czyli takie, na których miejsce wykonywania
pracy się zmienia i ustalić, jakie zadania są wykonywane przez pracowników na tych stanowiskach, oraz kto na
nich pracuje.
158

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY
Ustalając, kto pracuje na stanowiskach pracy należy zwrócić szczególną uwagę na osoby, które szczególnie
mogą ucierpieć w wyniku narażenia na zagrożenia występujące w środowisku pracy, takie jak np. kobiety
w ciąży, młodociani, osoby starsze lub niepełnosprawni.
Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzić w różny sposób. Zaleca się przede wszystkim takie
sposoby oszacowania ryzyka zawodowego, które:
• nie wymagają wiedzy specjalistycznej,
• mogą być w prosty sposób wykorzystywane przez osoby przeprowadzające oceny,
TEMAT: • pozwalają na otrzymanie Zagrożenia wyników oszacowania i profilaktyka
w petni wystarczających cych do wyznaczenia
dopuszczalności ryzyka zawodowego i właściwego planowania działań korygujących i zapobiegawczych.
w środowisku pracy
Zalecanym sposobem jest oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, którego zasady
przedstawia poniższa tabela.
PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu
„Kultura bezpieczeństwa” Ciężkość następstw
CZAS REALIZACJI:
POZIOM WIEDZY
POCZĄTKOWEJ:
Prawdopodobieństwo
Mało prawdopodobne
Prawdopodobne
Wysoce prawdopodobne
10 godzin lekcyjnych
Mała Średnia Duża
małe
1
mał e
wiedza i umiejętności 1 z zakresu szkoły podstawowej 2
i gimnazjalnej 3
oraz doświadczenia życiowe
średnie
2
POMOCE
DYDAKTYCZNE: – rzutnik pisma,
Innym sposobem oszacowania – foliogramy, ryzyka zawodowego może być zastosowanie skali pięciostopniowej zgodnie z
poniższą tabelą. – karty ćwiczeń.
CELE EDUKACYJNE Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej
OGÓLNE:
W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się
prawdopodobieństwo
uczeń powinien:
wystąpienia urazu
ące
– rozpoznawać lub utraty
czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe
ącymi w zagro
A
B
C
zdrowia środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych
ącymi w procesie pracy.
Wysoce
Mało
P
czynników, prawdopodobne
Prawdopodobne
prawdopodobne
S S
Ciężkość Ciężkość ązany – potrafić oceniawymienić metody likwidacji lub ograniczania ące wpływu przy okre
następstw
ące ryzyko. W szczególno
tych czynników,
ązany:
1
– wiedzieć, jak ocenić [5]
ryzyko zawodowe [4]
na ący stanowisku pracowników pracy, [3]
przed zagro-
Duża
bardzo duże ryzyko
duże ryzyko
średnie ryzyko
– rozróżniać środki ochrony . indywidualnej i znać ich przeznaczenie.
ądze
II
[4]
ących takich zagro [3]
[2]
SPIS JEDNOSTEK Średnia
duże ryzyko
średnie ryzyko
małe ryzyko
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
ące wp
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
[1][ 1 ]
III
[3]
[2]
Mała
3. Oświetlenie średnie pomieszczeń ryzyko
i stanowisk małe ryzyko
bardzo małe
pracy. Promieniowanie
ąza
ryzyko
ące, pracodawca 4. Drgania jest mechaniczne zobowiązany zapewni – wibracje. Hałas w środowisku pracy
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
Ocena ryzyka zawodowego 6. Zagrożenia daje pracodawcy czynnikami podstawędo biologicznymi podjęcia niezbędnych w środowisku działań pracy w celu obniżenia
ryzyka do akcep towalnego ące korzy
7. Czynniki (według tabeli psychofizyczne zamieszczonej w na środowisku następnej stronie pracy - oszacowanie w skali
pięciostopniowej).
ące,
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ądzanie ochrony ryzykiem. indywidualnej
małe
1
średnie
duż e
3
średnie
2
duż e
duż e
3
159

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY
MODUŁ III
TEMAT:
ące,
PRZEZNACZONY DLA:
CZAS REALIZACJI:
Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy
uczniów szkół ponadgimnazjalnych
w ramach przedmiotu
„Kultura bezpieczeństwa”
10 godzin lekcyjnych
POZIOM WIEDZY
POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej
Pracodawca jest obowiązany oraz informować doświadczenia pracowników życiowe o ryzyku zany zawodowym, informowa które wiąże się z wykonywaną
pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
POMOCE Aby poinformować pracowników o ryzyku zawodowym pracodawca musi najpierw ocenić jego wielkość
DYDAKTYCZNE:
na poszcze gólnych stanowiskach
– rzutnik
pracy
pisma,
i w zależności od tego zastosować odpowiednie środki chroniące ce
pracowników przed wystę pującymi zagrożeniami, czyli czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi
– foliogramy,
występującymi
w procesie pracy.
– karty ćwiczeń.
1. Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych
CELE pracach,oraz EDUKACYJNE stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególności pracodawca
jest zobowiązany:
OGÓLNE:
W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się
•
zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający cy pracowników przed zagrożeniami
wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwości,
uczeń powinien:
• zapewnić likwidację zagrożeń – rozpoznawać dla zdrowia czynniki i życia pracowników niebezpieczne, głównie szkodliwe przez stosowanie i uciążliwetechnologii,
urządzeń, materiałów i substancji w środowisku nie powodujących pracy oraz takich umieć zagrożeń. zidentyfikować źródła tych
czynników,
2. Jeżeli
ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie
rozwiązania organizacyjne – i techniczne, potrafić wymienić w tym odpowiednie metody środki likwidacji ochrony lub zbiorowej, ograniczania ograniczające wpływu ce
wpływ tych
zagrożeń
na zdrowie i bezpieczeństwo tych czynników, pracowników.
3. W sytuacji,
– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych
nie jest wystarczające, ce, pracodawca – rozróżniać jest środki zobowiązany ochrony zapewnić indywidualnej pracownikom i znać środki ich ochrony przeznaczenie. indywidualnej,
odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.
SPIS JEDNOSTEK
TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy
LITERATURA
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
1. Zarządzanie
bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa, 2002..
2. Ocena
ryzyka zawodowego 3. na Oświetlenie stanowisku spawacza pomieszczeń elektrycznego. i stanowisk ODiDK, pracy. Gdańsk Promieniowanie
2000.
PYTANIA KONTROLNE 4. Drgania mechaniczne – wibracje. Hałas w środowisku pracy
1.
Co to jest ryzyko zawodowe 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
2. Kiedy
i kto przeprowadza ocenę 6. Zagrożenia ryzyka zawodowego czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
3. Czy
pracodawca jest zobowiązany ą do informowania pracowników o ryzyku zawodowym
4. Jakie elementy składają się 7. na Czynniki ryzyko zawodowe psychofizyczne w środowisku pracy
5. Jakie korzyści będzie miał 8. pracodawca Ocena ryzyka z prawidłowo zawodowego przeprowadzonej na stanowisku oceny ryzyka pracy zawodowego
na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej
88
160

MODUŁ MODUŁ III III
ĆWICZENIA
LITERATURA:
Ćwiczenie 1.
1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.
Stolarz przecina deskę na pilarce tarczowej. Pita tarczowa nie jest zabezpieczona ostoną. Zastanówmy się,
2. do Zagrożenia czego mo że mechaniczne. to doprowadzić CIOP, Warszawa 2002.
3. Określ: Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.
COSTiW SEP, Warszawa 2000.
Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) ......................................................................................
4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.
.............................................................................................................................................................................
5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.
Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.
6. Oświetlenie Prawdopodobieństwo pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.
wystąpienia uraz u
7. Zagrożenia elektromagnetyczne. lub utraty CIOP, Warszawa 2002.
8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002.
9. SDrgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.
Ciężkość
10. następstw D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.
11. Kodeks pracy i inne akty prawne.
1 Duża
A
Wysoce
prawdopodobne
[5]
bardzo
duże ryzyko
12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku duże pracy. ryzyko CIOP, Warszawa 2002.
13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.
14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, [3]
II Średnia
Warszawa 2002.
II Średnia
15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.
16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.
III Mała
zdrowia
P
[4]
duże ryzyko
[3]
średnie ryzyko
B
Prawdopodobne
[4]
średnie ryzyko
[2]
małe ryzyko
C
Mało
prawdopodobne
[3]
średnie ryzyko
[2]
małe ryzyko
[1]
bardzo małe
ryzyko
Z tabeli odczytaj kategorię ryzyka [ . ] - .........................................................................................................
Co należy zrobić ...............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
Ćwiczenie 2.
Dekarz uktada dachówki na stromym dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Zastanów
się, do czego może to doprowadzić Zsunięcie się z dachu zawsze grozi poważnym uszkodzeniem ciata, a
najczęściej śmiercią.
Określ:
Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) — ...................................................................................
.............................................................................................................................................................................
Z tabeli odczytaj kategorię ryzyka [...] — .........................................................................................................
Co należy zrobić ...............................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
161 89