psf 2004 model funkcjonalny zdania.pdf

More documents

Recommendations

Info

uświadamiali sobie konieczność takiego opisu, por.: Daneš i in. 1975, 615; Ressel 1979, 61 i n.) nie zostało zrealizowane. Badania w zakresie neurofizjologii oraz psychologii kognitywnej wykazały, że psychiczne przetwarzanie informacji przez człowieka ma charakter wielowymiarowy, zarówno sukcesywny, jak i symultaniczny, co warunkuje m.in. efekty holograficzne (Pribram 1971). Ponieważ, w myśl współczesnego językoznawstwa kognitywnego, uznajemy język naturalny za system reprezentacji intelektualnego modelu świata, więc musimy przyznać, że adekwatne do obiektu opisu są jedynie integratywne, kompleksowe modele lingwistyczne. Progres w językoznawstwie nie jest możliwy zarówno bez rozszerzenia wiedzy o konkretnych podsystemach języka, jak i bez ciągłego poszukiwania sposobów konceptualizacji języka jako całości. Pierwszy rozdział modelu teoretyczno-funkcjonalnego zdania poświęciliśmy eksplikacji poszczególnych funkcji, ich znaczeń oraz różnego rodzaju form manifestacji. Jest to jednak tylko informacja wyjściowa. Kolejnym etapem tworzenia modelu jest opis „morfologii treści” zdania — typów konfiguracji funkcji, znaczeń i form. Informację o takich konfiguracjach zawiera mapa funkcjonalna zdania — metalingwistyczny odpowiednik szeroko rozpowszechnionych w semantyce kognitywnej frejmów. Przeanalizujmy konkretny przykład: Z okien wagonu dzieci mogły dojrzeć obładowane wielbłądy idące długim sznurem, jeden za drugim, przez piaszczyste rozłogi (H. Sienkiewicz). Funkcja referencyjna zdania ma znaczenie sytuacyjne — chodzi o konkretny, wyznaczony odcinek czasu, kiedy odbywała się podróż do Kairu, por. wcześniejszy fragment tekstu: Wszystkie przygotowania były już poprzednio ukończone, więc dzieci wyruszyły tego samego dnia kanałem do Izmalii, a z Izmalii koleją do Kairu, gdzie miały przenocować [...] Funkcja transferencyjna w tym zdaniu ma prawdopodobnie dwa znaczenia: [W Afryce] oraz [W czasie podróży koleją do Kairu]. Mimo że brak jest odpowiedniej formy materialnej tego znaczenia, wynika ono z poprzedniego kontekstu, który generuje je w formach zerowych. Funkcja propozycjonalna przyporządkowuje temu zdaniu następującą strukturę predykatowo-argumentową: a) propozycja jądrowa: ‘Dzieci dojrzały coś’ DOJRZEĆ (x [Eksperiensyw], P [Perceptyw]) DZIECI (x) b) propozycja wewnętrzna: ‘Wielbłądy szły przez rozłogi’ 264
IŚĆ (x [Agens], y [Lokatyw]) WIELBŁĄDY (x) ROZŁOGI (y) c) propozycja wewnętrzna: ‘Wielbłądy były obładowane’ OBŁADOWANY (x [Kwalitatyw]) WIELBŁĄDY (x) d) propozycja przyłączona (adiunktywna): ‘Dzieci patrzały na to, co działo się na zewnątrz wagonu, tj. za oknem wagonu’ PATRZEĆ (x [Eksperiensyw], P [Perceptyw]) DZIECI (x) {TO, CO SIĘ DZIAŁO NA ZEWNĄTRZ} (P) A więc podstawowa treść propozycjonalna tego zdania ‘Dzieci dojrzały, że wielbłądy idą przez rozłogi i są obładowane’ ma strukturę (nie uwzględniamy tu ani propozycji przyłączonej, ani propozycji ufundowanej na modalnym predykacie drugiego rzędu mogły): DOJRZEĆ Propozycja jądrowa x [Eksperiensyw] DZIECI IŚĆ OBŁADOWANY Propozycja wewnętrzna x [Agens] WIELBŁĄDY y [Lokatyw] ROZŁOGI x [Faktyw] WIELBŁĄDY Por. eksplikację tej samej struktury w języku logiki predykatów: P (x, P (x, y, z) & P (x)) 265
Page 1: Siedzi chłopak na furce I konika p
Page 5 and 6: więc można wnioskować, że funkc
Page 7: Implikacyjna Junkcyjna Presupozycje

psf 2004 model funkcjonalny zdania.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?