Profilaktyka zachowań problemowych dzieci i młodzieży.

Company Logo
Profilaktyka
zachowań
problemowych dzieci
i młodzieży
Opracowała:
mgr Małgorzata Pawlik

Plan szkolenia
1. Zabawy integrujące grupę, zapoznanie się uczestników,
sprawy organizacyjne( czas trwania, przerwy,
materiały), cele szkolenia.
2. Profilaktyka zachowań problemowych dzieci
i młodzieży- prezentacja multimedialna/wykład cz.1
3. Praca w grupach- uczestnicy dokonają charakterystyki
zachowań problemowych dzieci i młodzieży- określą
zadania profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej.
4.Jakie są relacje między wychowaniem a profilaktyką
w szkole?- prezentacja multimedialna/wykład cz.2
5. Praca w grupach- uczestnicy opracują ankiety
diagnostyczne dotyczące rozpoznania potrzeb
i problemów społeczności szkolnej
( dla ucznia, nauczycieli, rodziców).
Logo

6. Jaka jest procedura konstruowania szkolnego programu
profilaktyki? - prezentacja multimedialna/wykład cz.3
7. Praca w grupach- uczestnicy opracują:
• szczegółowy plan działań profilaktycznych w wybranym
obszarze.
• fragment szkolnego programu profilaktycznego
w wybranym obszarze;
• ankiety ewaluacyjne dotyczące realizacji zadań
w wybranym obszarze.
• dokonają analizy wybranych programów profilaktyki
szkolnej w oparciu o procedury oceny SPP opr. Z. Gasia
Logo

PROFILAKTYKA
• to proces, który wspiera człowieka w prawidłowym
rozwoju i zdrowym życiu, przez zapewnie pomocy
potrzebnej mu w konfrontacji ze złożonymi,
stresującymi warunkami życia, a w efekcie
umożliwienie mu osiągania subiektywnie
satysfakcjonującego, społecznie akceptowanego,
bogatego życia.
/ definicja: Z. B GAŚ/
Logo

Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać
jednocześnie trzy obszary:
•1. Wspomaganie dziecka lub nastolatka
w konstruktywnym radzeniu sobie
z trudnościami zagrażającymi
prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu
życiu.
Logo

Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać
jednocześnie trzy obszary:
•2. Ograniczanie i likwidowanie
czynników ryzyka, które zaburzają
prawidłowy rozwój i dezorganizują
zdrowy styl życia.
Logo

Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać
jednocześnie trzy obszary:
•3.Inicjowanie i wzmacnianie czynników
chroniących, które sprzyjają
prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu
życiu.
Logo

•Wszelkie działania profilaktyczne,
niezależnie od swej specyfiki,
posiadają wspólne zadania, wśród
których warto wskazać 10
podstawowych:
Logo

• 1. Rozpowszechnianie prawdziwych i rzetelnych
informacji o zjawisku, którego profilaktyka dotyczy.
• 2.Kształtowanie świadomych wzorców
konsumpcyjnych.
Logo

3. Kształtowanie umiejętności intrapersonalnych,
a w szczególności: samoświadomości, samooceny
i samodyscypliny.
• 4. Rozwijanie umiejętności interpersonalnych,
a w szczególności: empatii, współdziałania,
komunikowania się oraz rozwiązywania konfliktów.
Logo

5. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji
oraz rozwiązywania problemów.
6.Rozwijanie związków z grupą społeczną i poczucia
odpowiedzialności za grupę, do której jednostka
przynależy.
Logo

• 7.Rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności, jako
właściwego wzorca ról do naśladowania przez
innych.
• 8.Rozwijanie środowiska rodzinnego, rówieśniczego,
społecznego i środowiska pracy, które podnosiłyby
jakość życia wszystkich jego członków.
Logo

• 7.Rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności, jako
właściwego wzorca ról do naśladowania przez
innych.
• 8.Rozwijanie środowiska rodzinnego, rówieśniczego,
społecznego i środowiska pracy, które podnosiłyby
jakość życia wszystkich jego członków.
Logo

9.Kształtowanie reguł prawnych i publicznych
w taki sposób, aby były zgodne z ludzkimi
potrzebami i wspierały konstruktywny
rozwój i pozytywny styl życia.
10. Umożliwianie wczesnego rozpoznawania,
diagnozowania zagrożeń oraz rozwijania
strategii przeciwdziałania bazujących na
znajomości przyczyn zachowań
dysfunkcjonalnych
Logo

•Zapobieganie
dysfunkcjom może być
realizowane na trzech
poziomach:
Logo

Profilaktyka pierwszorzędowa:
To działania mające na celu:
•z jednej strony promocję zdrowia
i przedłużanie życia człowieka,
• zaś z drugiej- zapobieganie pojawianiu się
problemów związanych z dysfunkcyjnym
stylem życia.
Logo

Profilaktyka drugorzędowa:
To działania mające na celu:
Ujawnianie osób przejawiających pierwsze
objawy zaburzeń oraz pomaganie im
w zrozumieniu istoty problemów i wycofanie
się z dysfunkcji.
Logo

Profilaktyka trzeciorzędowa:
To działania mające na celu:
z jednej strony – przeciwdziałanie nawrotowi
zaburzeń,
zaś z drugiej- umożliwienie takiej osobie powrotu do
społeczeństwa oraz prowadzenia w nim
satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego
trybu życia.
Logo

Porównanie poziomów profilaktyki:
PODOBIEŃSTWA:
Logo

NA KAŻDYM POZIOMIE PROFILAKTYKI MAMY
DO CZYNIENIA Z:
1.Promowaniem zdrowia i dobrego samopoczucia.
2. Redukowaniem liczby przypadków osób dysfunkcjonalnych
w ogólnej populacji.
3.Redukowaniem zachorowalności i śmiertelności związanych
z dysfunkcjonalnym stylem życia.
4. Obniżaniem prawdopodobieństwa długoterminowej
niezdolności do prowadzenia społecznie akceptowanego
stylu życia.
Logo

Porównanie poziomów profilaktyki:
RÓŻNICE:
Logo

Ryzyko uzależnienia:
• W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejminimalne
do niskiego;
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejwysokie
ale nie krytyczne;
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejbardzo
wysokie, krytyczne.
Logo

Odwracalność przejawów dysfunkcyjności:
• W okresie profilaktyki pierwszorzędowejwysoka(50-100%);
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejśrednia(25-50%);
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejniska
lub bardzo niska(0-25%).
Logo

Prawdopodobieństwo wyłamania się z programu:
• W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejniskie(chociaż
możliwe);
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejumiarkowane(prawdopodobne);
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejwysokie
i realne.
Logo

Populacja:
• Objęta działaniami profilaktyki pierwszorzędowej
nie ma charakteru klinicznego;
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejma
charakter przedkliniczny i może już posiadać
diagnozę kliniczną;
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejpopulacja
w pełni kliniczna, dokładnie
zdiagnozowana.
Logo

Zdolność uczenia się:
• Osób objętych działaniami profilaktyki
pierwszorzędowej: wysoka;
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejumiarkowana;
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej- niska.
Logo

Cele:
• Strategii pierwszorzędowych
to przede wszystkim wzrost kompetencji i umiejętności
przeciwstawiania się negatywnym wpływom;
• W przypadku strategii drugorzędowych
dąży się do obniżenia poziomu stresu i osunięcia
niebezpieczeństwa kryzysu;
• W przypadku strategii trzeciorzędowych dąży się przede
wszystkim do przywrócenia minimum funkcjonalności.
Logo

Rodzaj uczestnictwa w programie:
• W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejuczestnictwo
w pełni dobrowolne
( zakres wyboru różny);
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejuczestnictwo
ma charakter obligatoryjny
(mniejszy zakres wyboru);
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejuczestnictwo
wymuszone( brak wyboru).
Logo

Koszty:
• Ponoszone w związku z działaniami
pierwszorzędowymi-są zasadniczo bardzo niskie.
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejwymagają
znacznych nakładów( ale jeszcze
umiarkowanych);
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej-bardzo
wysokie.
Logo

Skuteczność:
• Oddziaływań pierwszorzędowych-jest wysoka;
• W przypadku oddziaływań drugorzędowychjest
zróżnicowana;
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejjest
mało skuteczna.
Logo

Osoby prowadzące:
• profilaktykę pierwszorzędową to w dużej mierze
wolontariusze, paraprofesjonaliści, uczniowie,
studenci;
• profilaktykę drugorzędową to profesjonaliści chociaż
poziom ich sprawności zawodowej jest zróżnicowany;
• programy trzeciorzędowe wymagają wysokiego
profesjonalizmu od osób prowadzących.
Logo

Rodzaj interwencji:
• W przypadku profilaktyki pierwszorzędowejgłównie
działania ogólnie wzmacniające, wzbogacające rozwój
i styl życia;
• W przypadku profilaktyki drugorzędowejoddziaływania
są bardziej specyficzne
( często stosuje się warsztaty rozwijające poszczególne
umiejętności radzenia sobie z sobą i życiem)
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowejdziałania
są wysoce specyficzne-terapia
Logo

Specyfika działań profilaktycznych:
• Na poziomie profilaktyki pierwszorzędowejjest
niska( działania są wysoce ogólne);
• Na poziomie drugorzędowymspecyfika
jest umiarkowana(pojawiają się działania
zindywidualizowane);
• W przypadku profilaktyki trzeciorzędowej-
Specyfika jest wysoka.
Logo

Na każdym z poziomu profilaktyki zachowań
problemowych dzieci i młodzieży, specjaliści
mają do dyspozycji
różnorodne strategie profilaktyczne
Logo

Programy informacyjne:
• Głównym ich celem jest dostarczanie adekwatnych,
prawdziwych i aktualnych informacji o istniejących
zagrożeniach i możliwościach zabezpieczania się przed nimi.
• Obejmują takie działania, jak:
właściwe wykorzystanie środków masowej informacji, ulotki,
broszury, plakaty, wykłady czy seminaria, przeznaczone dla
dzieci w różnym wieku, młodzieży oraz dorosłych pełniących
różne role społeczne.
Logo

Programy edukacyjne:
• Opierają się na założeniu, że ludzie w swoim działaniu
koncentrują się na zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb
takich jak: potrzeba bezpieczeństwa, przynależności czy
potrzeba poczucia własnej tożsamości.
• Obejmują działania uczące i rozwijające takie umiejętności jak:
podejmowanie decyzji, radzenie sobie ze stresem,
rozwiązywanie problemów, porozumiewanie się
interpersonalne czy aktywizowanie działań ukierunkowanych
Logo
na cel.

Programy działań alternatywnych:
• Opierają się na założeniu, że ograniczanie dysfunkcjonalności
może się również dokonywać w drodze uczestnictwa dzieci
i młodzieży w takich działaniach , które wzmagają pozytywną
świadomość siebie i innych oraz oferują możliwość osiągania
zadowolenia i pozytywnych wzmocnień bez konieczności
sięgania po zachowania problemowe.
Programy te oferują pozytywne alternatywy wobec dysfunkcji
przez stymulowanie działalności społecznej.
Logo

Programy interwencyjne:
• Pomagają osobom dysfunkcjonalnym w identyfikowaniu swoich
problemów i poszukiwaniu możliwości ich rozwiązywania.
Interwencja obejmuje towarzyszenie ludziom i wspieranie ich
w krytycznych okresach ich życia.
Podstawowe techniki interwencji to: poradnictwo indywidualne
i rodzinne, telefon zaufania czy sesje konfrontacyjne.
Logo

Programy zmian środowiskowych:
Zazwyczaj ukierunkowane są na całą lokalną społeczność.
W ich ramach najczęściej stosuje się:
zmiany przepisów prawnych,
zmiany rozporządzeń lokalnych i instytucjonalnych,
ograniczanie dostępności i dystrybucji środków odurzających,
ograniczanie ich reklamy, a także redukowanie
potencjalnych negatywnych skutków angażowania się
w zachowania dysfunkcyjne i dewiacyjne.
Logo

Zmiany przepisów społecznych:
Nakierowane są na identyfikację i zmienianie tych czynników
środowiska społecznego i fizycznego, które sprzyjają
zachowaniom dysfunkcjonalnym
( czyli eliminowanie czynników ryzyka i wprowadzanie
czynników chroniących).
Strategie zmiany środowiskowej często są łączone z działaniami
edukacyjnymi.
Logo