Z 1 ekoinnowacje 171x247.indd - Portal Innowacji

2010 

Ekoinnowacje 

UNIA EUROPEJSKA 

EUROPEJSKI 

FUNDUSZ SPOŁECZNY

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości 

Warszawa 2010 

Ekoinnowacje

Publikacja powstała w ramach działania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości 

„Innowacje w Przedsiębiorstwach – Klub Innowacyjnych Przedsiębiorstw”. 

Działanie realizowane w ramach projektu systemowego „Rozwój zasobów ludzkich poprzez 

promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji” finansowanego z Europejskiego 

Funduszu Społecznego ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet II, 

Działanie 2.1, Poddziałanie 2.1.3. 

Opracowanie: 

Marta Dąbrowska 

Redakcja językowa: 

Dorota Grzegorczyk 

© Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości 

Wydawca: 


ul. Pańska 81-83 

00-834 Warszawa 

Publikacja bezpłatna 

Publikacja dostępna jest także w wersji elektronicznej na Portalu Innowacji 

http://www.pi.gov.pl 

Poglądy i opinie wyrażone przez autorów publikacji nie muszą odzwierciedlać stanowiska 

Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości 

ISBN 978-83-7585-120-5 

Nakład: 3000 

Warszawa 2010 

Przygotowanie do druku, druk i oprawa: 

Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk 

www.grzeg.com.pl

Spis treści 

Od autora .......................................................................................................................................................................... 5 

1. Wstęp .............................................................................................................................................................................. 7 

1.1. Cel wydania publikacji ................................................................................................................................ 7 

2. Wprowadzenie do zagadnienia ekoinnowacji ...................................................................................... 8 

2.1. Definicje i rodzaje ekoinnowacji ........................................................................................................... 8 

2.2. Polityka związana z ekoinnowacjami ................................................................................................ 10 

3. Firma ekoinnowacyjna, czyli… ....................................................................................................................... 13 

4. Ekoinnowacje to szansa czy konieczność? ............................................................................................. 16 

5. Od pomysłu do wdrożenia ................................................................................................................................ 19 

6. Zarządzanie środowiskowe ............................................................................................................................... 26 

7. Konkurencyjność czy nieopłacalność? ...................................................................................................... 38 

8. Sytuacja w Polsce. Przykłady. ........................................................................................................................... 41 

9. Instytucje wspierania ekoinnowacji ............................................................................................................ 47 

10. Podsumowanie ...................................................................................................................................................... 49 

Spis tabel ........................................................................................................................................................................... 50 

Spis grafik .......................................................................................................................................................................... 50 

Bibliografia ........................................................................................................................................................................ 51 

3

Od autora 

Niniejsza publikacja powstała w ramach realizacji działania Klub Innowacyjnych Przedsiębiorstw 

(KIP). Działania KIP są skierowane do grona innowacyjnych przedsiębiorców, instytucji 

otoczenia biznesu, a także środowisk akademickich. Głównym celem przedsięwzięcia 

jest zachęcenie oraz wsparcie małych i średnich przedsiębiorców przy wdrażaniu i rozwoju 

innowacyjnych rozwiązań. Klub za pomocą publikacji tematycznych, organizacji spotkań 

przedsiębiorców z ekspertami oraz konkursu na najlepsze prace magisterskie na temat innowacji 

ma dostarczać praktycznych informacji związanych z rozwojem innowacyjności i je 

promować. 

Na podstawie informacji, doświadczeń i spostrzeżeń wyniesionych z pierwszej serii spotkań 

KIP, które odbyły się w marcu 2010 roku w takich miastach jak: Białystok, Gdańsk, Poznań, 

Warszawa postanowiono stworzyć ten Zeszyt poświęcony jednemu z tematów przewodnich 

spotkań, a mianowicie: ekoinnowacji. 

Jednak aby po spotkaniach nie pozostały jedynie wspomnienia, postanowiono zebrać i spisać 

informacje, jakie zostały podczas nich wymienione właśnie w formie niniejszego Zeszytu. 

Utrwalenie na piśmie tych treści będzie też szansą dla osób, które nie były obecne na 

spotkaniach na zapoznanie się z kwestiami poruszanymi w ich trakcie, a bezpłatny dostęp 

do nich każe nam wierzyć, że przekaz ten trafi do jak najszerszej grupy odbiorców. 

Prelegentami na wymienionych spotkaniach byli goście z Polski i Wielkiej Brytanii: Elżbieta 

Wojnicka (Uniwersytet Gdański), Marzena Hajduk-Stelmachowicz (Politechnika Rzeszowska), 

Leszek Woźniak (Politechnika Rzeszowska), Bogdan Kępka (Eko Marketing), Bożydar 

Ziółkowski (Politechnika Rzeszowska), Tim Fox (ECOTEC UK) oraz Robert Williams (ECOTEC 

UK). Wśród gości przeważały osoby z MŚP, ale obecni byli również przedstawiciele agencji 

rozwoju, środowisk naukowych, sektora publicznego, studenci i inni. Dla wszystkich była to 

szansa na zdobycie nowych doświadczeń, wymianę spostrzeżeń, praktyk, czy nawet nawiązanie 

współpracy. 

Zeszyt ten dedykujemy osobom, które wykazały żywe zainteresowanie działalnością KIP 

i pragną, aby kontynuować, poszerzać, udoskonalać jego działania w celu stworzenia Klubu 

w pełni tego słowa znaczeniu. 

5

1. Wstęp 

1.1 Cel wydania publikacji 

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości jako agencja rządowa odpowiedzialna za 

przedsięwzięcia związane ze wsparciem przedsiębiorczości w Polsce rozpoczęła długoterminowe 

działanie: Klub Innowacyjnych Przedsiębiorstw. 

Działania Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw skierowane są do grona innowacyjnych 

przedsiębiorców i instytucji otoczenia biznesu. Głównym celem Klubu jest wsparcie małych 

i średnich przedsiębiorstw we wdrażaniu i rozwoju innowacyjnych rozwiązań. Klub ma za 

zadanie dostarczać przedsiębiorcom praktycznych informacji na temat głównych trendów 

związanych z rozwojem innowacyjnej przedsiębiorczości w Unii Europejskiej 1 

W ramach realizacji tego działania do udziału w spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw 

zaproszono kadrę zarządzającą i pracowników małych i średnich przedsiębiorstw 

oraz instytucji otoczenia biznesu. 

Działania w ramach Klubu mają za zadanie promowanie dobrych praktyk i rozwiązań w obszarze 

takich trendów, jak: 

• ekoinnowacje, 

• innowacje w sektorze usług, 

• nowe podejście do zamówień publicznych, w tym rynków wiodących (lead markets), 

• popytowe podejście do tworzenia innowacji (np. open-innovation, user-driven innovation). 

Działanie to jest realizowane w ramach projektu systemowego „Rozwój zasobów ludzkich 

poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”, finansowanego z Europejskiego 

Funduszu Społecznego ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 

(poddziałanie 2.1.3). 

W ramach KIP są m.in. organizowane spotkania, które mają charakter forum dyskusyjnego 

i prowadzone są przez najlepszych polskich i zagranicznych ekspertów. W ich trakcie zaprezentowane 

są najlepsze praktyki i doświadczenia zarówno krajowe, jak i zagraniczne oraz 

omawiane są propozycje ich zastosowania na gruncie polskim. 

Niniejsza publikacja stanowi ważny element realizacji niniejszego przedsięwzięcia, w której 

zebrane zostały aktualne informacje na temat problematyki ekoinnowacji. 

1 

Informacja o Klubie Innowacyjnych Przedsiębiorstw, Portal Innowacji – http://firma.pi.gov.pl/Firma/ 

chapter_86444.asp 

7

2. Wprowadzenie do zagadnienia 

ekoinnowacji 

2.1. Definicje i rodzaje ekoinnowacji 

Termin „ekoinnowacje”, podobnie jak wiele innych pojęć, ma różnorakie wytłumaczenia 

i trudne byłoby podanie jednej uniwersalnej definicji. 

Na początek warto przyjrzeć się częściom składowym tego słowa. Przedrostek „Eko” pochodzi 

od „ekologii”. Innowacja natomiast stała się synonimem nowości i to raczej o pozytywnym 

zabarwieniu. Innowacje „stanowią wszystko to, co generuje określone idee, pomysły, 

projekty i może stać się przyczyną poszukiwania, czy wynajdywania rzeczy nowych, podejmowania 

przedsięwzięć, wprowadzania ich w życie i doskonalenia” 2 . Innowacja to wdrożenie 

nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (usługi lub wyrobu) lub procesu, 

nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, 

organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem. Innowacja – zmiana technologiczna 

– jest podstawowym wymogiem dla biznesu, żeby odnosić sukcesy. Tempo i zakres zmian 

w otoczeniu wskazują, że nie ma alternatywy i wybór jest prosty: dostosować się lub zginąć. 

W istocie, innowacja jest sposobem w jaki firmy dostosowują się, żeby przeżyć – niektóre 

bardziej skutecznie, inne mniej. 

„Ekoinnowacje” można więc rozbudować do nazwy „innowacje ekologiczne”. Niektórzy za 

ojca tego pojęcia uznają Petera James, który użył w 1997 roku pojęcia ekoinnowacji i zdefiniował 

je jako: „Nowy produkt lub proces, który zapewnia wartość dla klienta oraz dla biznesu 

i jednocześnie znacząco obniża negatywny wpływ na środowisko”. Ujmując ten termin 

metaforycznie można posłużyć się sformułowaniem M. Carley, P. Spapens: „Ekoinnowacje: 

więcej pożytku z mniejszego użytku.” 3 

Dokładniejsze definicje wyjaśniają ekoinnowacje jako opracowanie produktów i procesów, 

które przyczynią się do zrównoważonego rozwoju lub też mówiące, że ekoinnowacja to 

komercyjne zastosowanie wiedzy, aby uzyskać bezpośrednie lub pośrednie usprawnienia 

ekologiczne. Ekoinnowacje można zdefiniować jako zamierzone postępowanie cechujące 

się przedsiębiorczością, obejmujące etap projektowania produktu i zintegrowane zarządzanie 

nim w ciągu jego cyklu życia, które przyczynia się do proekologicznego unowocześnienia 

społeczeństw epoki przemysłowej dzięki uwzględnieniu problemów ekologicznych 

przy opracowywaniu produktów i związanych z nimi procesów. Ekoinnowacje prowadzą 

do zintegrowanych rozwiązań mających na celu zmniejszenie nakładów, zasobów i energii, 

jednocześnie podnosząc jakość produktu lub usługi. 4 

Ekoinnowacje oznaczają wszelkie formy działań innowacyjnych mające na celu znaczące 

polepszenie ochrony środowiska. Ekoinnowacje obejmują nowe procesy produkcyjne, 

nowe produkty lub usługi, nowe metody biznesowe i zarządcze, których implementacja 

8 

2 

J. Penc, Strategie zarządzania. Strategie dziedzinowe i ich realizacja. Zintegrowane zarządzanie strategiczne, 

Placet, Warszawa 1995. 

3 

M. Carley, P. Spapens, Dzielenie się światem. Instytut na rzecz Ekorozwoju, Białystok–Warszawa 2000, 

s. 149. 

4 

Ibidem, s. 157.

ędzie sprzyjać ochronie środowiska lub znacznie zmniejszy zagrożenia względem środowiska 

oraz zmniejszy negatywne skutki zużycia surowców. 

W literaturze światowej w obrębie innowacji wyróżniono specjalną grupę określaną jako 

ekoinnowacje. Można je podzielić na trzy typy środowiskowych inicjatyw: 

• zmniejszające negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko; 

• rozwiązujące środowiskowe problemy; 

• rozwijające ekowydajne produkty/usługi. 

Ekoinnowacje zmierzają do rozwoju nowych produktów i procesów, które dostarczą konsumentom 

i przedsiębiorcom pewnej wartości, przy równoczesnym istotnym zmniejszaniu 

oddziaływania na środowisko 5 . Stąd zmniejszają obciążenie środowiska powodowane przez 

działalność człowieka, przyczyniając się do osiągania następujących celów: zmniejszenia 

wykorzystania energii i surowców, zmniejszenia wykorzystania gleby, zmniejszenia emisji 

i odpadów, zachowania bioróżnorodności i krajobrazu 6 . 

W kontekście spotkań KIP być może najtrafniejsze byłoby rozumienie ekoinnowacji jako: 

wszelkie formy działań innowacyjnych, które przyczyniają się do ochrony środowiska. Ekoinnowacje 

obejmują nowe procesy produkcyjne, nowe produkty lub usługi, nowe metody 

biznesowe i zarządcze, których implementacja będzie sprzyjać ochronie środowiska lub 

znacznie zmniejszy zagrożenia względem środowiska oraz zmniejszy negatywne skutki zużycia 

surowców. Jest to tym trafniejsze, iż obecnie ekoinnowacje to nie tylko nowe produkty, 

czy procesy, ale cała koncepcja obejmująca: 

• innowacje produktowe 

• innowacje procesowe 

• innowacje technologiczne 

• innowacje organizacyjne 

• innowacje marketingowe 7 . 

Innowacja produktowa to wprowadzenie na rynek przez dane przedsiębiorstwo nowego 

towaru lub usługi czy znaczące ulepszenie oferowanych uprzednio towarów lub usług 

w odniesieniu do ich charakterystyk lub przeznaczenia. Są to np.: system lokalizacji GPS 

w środkach transportu, system zapięć odzieży, energooszczędna lodówka, wideo na żądanie 

za pomocą szerokopasmowego Internetu, karta zbliżeniowa, samoobsługowy oddział 

banku oraz wiele innych i różnorodnych inicjatyw. 

Innowacja procesowa, czy też technologiczna oznacza wprowadzenie do praktyki w przedsiębiorstwie 

nowych lub znacząco ulepszonych, metod produkcji lub dostaw (kluczowych 

dla działalności firmy), w tym zastosowane w przedsiębiorstwie nowe i ulepszone procesy 

technologiczne, maszyny, urządzenia i narzędzia, oprogramowanie oraz sposób tworzenia 

i świadczenia usług. Przykładami tego typu innowacji mogą być: system GPS w środkach 

transportu (optymalizacja tras dostaw), automatyzacja procesów – czujniki czasu rzeczywistego 

umożliwiające lepsze sterowanie procesami, automatyzacja procesów pakowania, 

cięcie laserowe, digitalizacja procesów drukarskich, elektroniczny system biletowania. 

5 

E. Jones, D. Harrison, J. McLaren, Managing Creative Eco-innovation, Structuring outputs from Eco-innovation 

projects, “The Journal of Sustainable Product Design” No. 1, 2001. 

6 

I. Freier, Environmental management from an ecological modernization and innovation perspective, 

Chemnitz University of Technology, Chemnitz, 2003. 

7 

W. Pander Rodzaje i źródła innowacji. Zarządzanie procesem innowacyjnym – prezentacja wygłoszona 

na spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

9

Zastosowanie w przedsiębiorstwie nowej metody organizacji jego działalności biznesowej, 

nowej organizacji miejsc pracy lub nowej organizacji relacji zewnętrznych i współpracy 

z dostawcami, nowe metody rozdziału obowiązków i podejmowania decyzji przez pracowników, 

wprowadzenie nowych procedur funkcjonowania to innowacja organizacyjna. Za 

przykłady tego rodzaju działalności mogą posłużyć: wprowadzenie po raz pierwszy systemu 

zarządzania produkcją lub dostawami, wprowadzenie “lean production”, wprowadzenie 

po raz pierwszy standardów kontroli jakości dla dostawców i podwykonawców, zmiany 

organizacyjne – np. decentralizacja zadań służbowych, powołanie zespołów wymiany wiedzy, 

rozpoczęcie po raz pierwszy współpracy z uczelniami i instytucjami sfery B+R. 

Ostatni wymieniony powyżej rodzaj innowacji to innowacja marketingowa. Można ją definiować 

jako zastosowanie nowej metody marketingowej obejmującej znaczące zmiany 

w wyglądzie produktu, jego opakowaniu, pozycjonowaniu, promocji, polityce cenowej lub 

modelu biznesowym, wynikającej z nowej strategii marketingowej przedsiębiorstwa (np. 

nowy projekt butelek, nowy wzór produktu, wprowadzenie nowej koncepcji prezentacji 

produktu, personalizacja klienta w sklepie internetowym. 

Wszystkie rodzaje innowacji przyczyniają się do rozwoju gospodarczego, ochrony środowiska 

oraz budują podstawy zrównoważonego rozwoju, a także powinny przyczyniać się do 

zmian społecznych i zachowań proekologicznych. 

2.2. Polityka związana z ekoinnowacjami 

10 

Traktat lizboński porusza trzy główne tematy związane z ekoinnowacjami. Po pierwsze 

w myśl dokumentu kraje Unii mają stać się atrakcyjniejsze zarówno dla inwestorów, jak i dla 

pracowników. Po drugie drogą wiodącą państwa członkowskie do wzrostu ma być wiedza i 

innowacja. Po trzecie w Unii ma powstawać coraz więcej miejsc pracy. Do tych trzech celów 

UE ma dążyć mając na względzie założenie, iż środowisko jest podstawowym elementem 

tego traktatu. Taka polityka ma przynosić praktyczne korzyści. Jako najważniejsze można tu 

wymienić wykorzystanie potencjału tkwiącego w synergii gospodarki, środowiska i struktury 

zatrudnienia oraz liczby zatrudnionych. Kolejnym będzie wzrost konkurencyjności w skali 

globalnej i co za tym idzie – duży i rosnący rynek, a także redukcja oddziaływań na środowisko. 

Według badań OECD obecnie ekoprzedsiębiorstwa wytwarzają 2,5% PKB Unii Europejskiej. 

Dlaczego nie więcej? Jakie są szanse biznesowe, a jakie przeszkody? 

Dzisiaj bycie „eko” jest jeszcze czynnikiem wyróżniającym firmę. Liczba takich przedsiębiorstw 

jednak wzrasta, co przyczynia się do zróżnicowania rynku. Przewiduje się jednak, 

że nowe przepisy prawne zmuszą przedsiębiorców do wprowadzenia „zielonych zmian”, 

aby móc pozostać na rynku. Obserwuje się (szczególnie na Zachodzie) trend w zmianach 

upodobań i wymagań klientów, którzy chętniej sięgają po ekologiczną żywność, czy 

oszczędne samochody, dzięki czemu „zielone produkty i usługi” mają coraz szerszy krąg odbiorców 

i większy zbyt, co niewątpliwie daje wymierne korzyści biznesowe producentom 

tych dóbr i skłania innych do zmian. 

Jeśli to takie dobre, to czemu wszyscy tego nie robią? Do kluczowych przeszkód należą: 

brak znajomości rynku/ szans, niedostateczna znajomość wiedzy naukowej i możliwości, 

brak dofinansowania i mimo wszystko jeszcze stosunkowo małe zapotrzebowanie na „zielone” 

produkty.

Brak wiedzy rynkowej może oznaczać nieznajomość nowych technik produkcji, materiałów, 

podejść, a także nowych miejsc zbytu. Jednym ze sposobów likwidowania tego problemu 

jest projekt WindSupply realizowany w Wielkiej Brytanii. Ma on na celu identyfikowanie, 

kontaktowanie, ocenianie, zachęcanie, wspieranie i promowanie brytyjskich firm, aby 

umożliwić im włączenie się w łańcuch dostaw turbin wietrznych dla komponentów energii 

wietrznej poprzez innowację i rozwój projektów. W tym celu współpracuje się z krajowymi 

i regionalnymi partnerami. 

Możemy się posłużyć również przykładem firmy SL Engineering. Przedsiębiorstwo to zajmuje 

się wytwarzaniem części dla przemysłu samochodowego. Jednak ich produkty po 

wprowadzeniu małych zmian można również wykorzystywać przy turbinach wietrznych, 

co niewątpliwie dla obu zainteresowanych stron może przynieść korzyści. Jak jednak wprowadzić 

te zmiany, innowacje w produktach by spełniały oczekiwania nowych klientów? 

Oraz jak nawiązać kontakt z takim klientem? Właśnie takie programy mają ułatwiać i pomagać 

firmom w rozwiązywaniu takich problemów i we wprowadzaniu zmian oraz nawiązywaniu 

kontaktów. 

Kolejna przeszkoda jaką jest brak wiedzy, czy też możliwości co może być dla wielu barierą 

nie do pokonania. Badania i rozwój nie stanowią przecież kluczowych przedsięwzięć 

dla większości MŚP. Większość nie posiada umiejętności badawczych lub nie ma czasu, lub 

miejsca na taką działalność. W Wielkiej Brytanii jednym ze sposobów radzenia sobie z tą 

przeszkodą są Vouchery innowacji. Jest to dofinansowanie dla firm, które mogą je wydać 

u zatwierdzonych dostawców badań (np. uniwersytety). Dostępne są Vouchery o wartości 

£3000 lub £7000, przy czym te w wysokości £7000 wymagają 30% finansowania ze strony 

firm. W sumie do rozdysponowania przeznaczono 1150 voucherów. Program realizowano 

na terenie West Midlands w Anglii w zakresie innowacji środowiskowej ze szczególnym 

nastawieniem na technologię środowiskową i energię odnawialną. Skorzystała z nich np. 

firma TK Fuels ltd. Opracowano tam dodatek do paliwa zmniejszający jego zużycie. Firma 

wykorzystała voucher, aby sfinansować niezależne testy jej produktu oraz wspomóc marketing. 

Innym przykładem jest Malvern boilers, producent piecyków gazowych. Przedsiębiorstwo 

wykorzystało voucher, aby opracować wydajne piecyki kondensujące gaz połączone 

z ogrzewaniem wody za pomocą energii słonecznej. Dzięki voucherom zapewniono wsparcie 

w zakresie doboru materiału i procesu produkcji. 

Pieniądze, kapitał, sposób finansowania to klasyczna już można rzecz przeszkoda, a oczywistym 

jest, że badania i rozwój wymagają inwestycji, czasu i wysiłku. Dostępność pieniędzy 

może być problemem, również w przypadku czerpania z „prywatnej kieszeni”, gdyż inwestorzy 

mogą wymagać przeniesienia na siebie niektórych Praw Własności Intelektualnej (PWI). 

Na wsparcie B+R przeznaczono Granty Yorkhire Forward. Podzielono je na pięć typów, w zależności 

od tego jaki wnioskodawcy mają wkład w koszty. Granty Dowód Rynku pozwalały 

na testowanie komercyjnego potencjału innowacyjnego pomysłu i wynosiły do £20 000, 

przy czym liczna pracowników przedsiębiorstwa musiała być poniżej 250 osób. Drugim 

były Mikroprojekty, czyli proste, nisko kosztowe projekty rozwojowe dla małych firm (do 

10 pracowników) na maksymalnie 12 miesięcy i w wysokości nie przekraczającej £20 000. 

Kolejnym były projekty badawcze na trwające od 6 do 18 miesięcy sprawdzenie wykonalności 

pod względem technicznym i komercyjnym. Granty te sięgały sum do £100 000 i były 

skierowane do firm z maksymalnie 50 pracownikami. Innym przedsięwzięciem były projekty 

rozwojowe, w ramach których tworzono prototypy przedprodukcyjne. Projekty te mogły 

być trwać od 6 do 36 miesięcy. Granty sięgały £250 tys. i mogły na nie liczyć przedsiębior- 

11

12 

stwa zatrudniające do 250 pracowników. Ostatnim typem są „wyjątkowe projekty rozwojowe”, 

które mają przynieść znaczący postęp techniczny o strategicznym znaczeniu, trwające 

od 6 do 36 miesięcy. Granty te miały wysokość do £500 tys. 

Jakie przyniosło to efekty? Przykładem może być firma SLIPSTREAM, która stworzyła turbiny 

wiatrowe o małej skali do wykorzystania w obszarach miejskich. Grant w wysokości 

£100 tys. był przeznaczony na opracowanie i wyprodukowanie prototypu urządzenia. Dziś 

produkt jest już w sprzedaży. Na kolejnych chętnych czekają granty w wysokości £500 000 

(w sumie £22 mln), które można wykorzystać na Carbon Trust – badania stosowane, na 

projekty które rozwijają nowe technologie niskowęglowe, co ma przynieść korzyść całemu 

krajowi. Aplikować mogą wszystkie przedsiębiorstwa, uniwersytety, sektor publiczny czy 

organizacje ochotnicze, jednak wymagane jest minimum 40% współfinansowania. 

Ostatnią z wymienionych przeszkód jest brak zapotrzebowania. Każdy nowy produkt należy 

przedstawić odbiorcy i wzbudzić w nim potrzebę posiadania go. Nowe produkty są nieznane, 

niejednokrotnie trzeba sztucznie stymulować potrzeby klientów, więc mogą oni wymagać 

przedstawienia argumentów mówiących o korzyściach płynących z nowego produktu 

czy usługi. Rolą klasy sektora publicznego i polityki może być tu składanie „zielonych zamówień 

publicznych”. Wtedy istnieje szansa, że sektor prywatny również zainteresuje się 

„sektorem zielonym” idąc za przykładem publicznego. Władze lokalne w Wielkiej Brytanii 

wydają ok. £40 miliardów rocznie, a należy pamiętać, że władze muszą działać w zgodzie 

z dyrektywami UE odnośnie zamówień publicznych – (2004/18/EC i 2004/17/EC). W Wielkiej 

Brytanii istnieje „Strategia Zrównoważonych Zamówień Władz Lokalnych”. Ważne jednak 

jest by rosła umiejętność zawierania w dokumentach przetargowych kryteriów, które biorą 

pod uwagę koszty całego życia. 

Wyciągając wnioski z doświadczeń brytyjskich można nabrać przeświadczenia, że ekoinnowacje 

mogą okazać się czystym zyskiem (dosłownie i w przenośni), gdyż zapewniają wzrost 

gospodarczy i poprawę wyników środowiskowych. Wszelkie przeszkody są do pokonania, 

szczególnie dla MŚP, a polityka może pomóc w ich przezwyciężaniu. Każdy musi jednak sam 

przemyśleć lub przedyskutować z partnerami jaki jest obecny poziom świadomości ekoinnowacji 

i czy „transfer wiedzy” może działać w Polsce, rozeznać się jakie są krajowe i Unijne 

możliwości finansowanie B+R oraz jaki jest lub będzie potencjał dla „zielonych” zamówień 

publicznych i odnieść te informacje do swojej indywidualnej sytuacji.

3. Firma ekoinnowacyjna, czyli… 

Czy każda firma może być ekoinnowacyjna, a może proekologiczna? Czy przynosi to korzyści? 

Czy bycie firmą ekoinnowacyjną oznacza wygenerowanie usługi lub produktu ekoinnowacyjnego, 

który zostanie sprzedany klientom, czy może zakup i wprowadzenie nowego 

rozwiązania we własnej firmie, czy też zastosowanie ekologicznych zachowań? Wobec sytuacji, 

gdy wiele firm nazywa się ekoinnowacyjnymi, jak wyróżnić branże proekologiczne, 

ochrony środowiska? 

Na potrzeby niniejszej publikacji można przyjąć, iż firma ekoinnowacyjna jest firmą proekologiczną, 

gdyż ekoinnowacje mają przyczyniać się do poprawy stanu ekologii. Nie każda 

jednak firma proekologiczna jest ekoinnowacyjna, gdyż nie każde proekologiczne zachowanie 

jest innowacyjne lub też przestaje być innowacyjne po pewnym czasie w danej firmie. 

Jednak wprowadzanie ekologicznych rozwiązań w firmach nie wymaga dziś zastosowania 

technik typu high-tech. Rozwiązania te można raczej zakwalifikować do technologii 

średniozaawansowanych. Dzięki temu większość przedsiębiorstw ma realną szansę na stanie 

się firmą proekologiczną. Jednym z instrumentów stosowanych w UE dla rozwoju branż 

ekologicznych i promowania rozwoju ekoinnowacji są platformy technologiczne skupiające 

zainteresowane strony z poszczególnych branż, w celu określenia konkretnych celów 

i planów dla prac badawczych i rozwoju technologii. 

Być może przedsiębiorcy powinni zainteresować się innowacjami ekologicznymi, gdyż 

pozwalają one na zwiększenie konkurencyjności firmy poprzez wygenerowanie oszczędności 

(mniejsze zużycie energii i innych zasobów). Ekoinnowacyjność może służyć eliminacji 

kosztów zewnętrznych i konkurencyjności w skali społecznej. Innowacyjność może 

przyczynić się również do wzrostu konkurencyjności firm działających w obszarze ochrony 

środowiska, a sama innowacyjność prośrodowiskowa może zaistnieć jako element konkurencyjności 

ogółu przedsiębiorstw. 

Myślenie „eko” skłania do zwrócenia uwagi na alternatywne rozwiązania (np. źródła energii) 

wobec ciągłego i prawdopodobnie nieprzerwanego wzrostu cen tradycyjnych źródeł, co 

zabezpieczy funkcjonowanie firmy w przyszłości. Proekologiczne technologie są nie tylko 

„modne” i informacja, że dana firma je stosuje może zachęcić i przyciągnąć nową grupę 

klientów, ale również wpływają na lepsze warunki pracy oraz życia w przedsiębiorstwie 

i jego otoczeniu, a to z kolei może skłonić lepszych fachowców do podjęcia pracy właśnie 

w danym miejscu. 

Ekoinnowacje generują oszczędności, które widać i które można policzyć. Np. władze Wiednia 

zaoszczędziły półtora miliona euro w skali roku dzięki instalacji oszczędnych zaworów 

w szkołach oraz budynkach publicznych. IBM co roku oszczędza 36 milionów dolarów dzięki 

dobremu zarządzaniu energią. Osiągnięto to między innymi dzięki przeorganizowaniu biur: 

zastosowano otwartą przestrzeń bez nieruchomych biurek i scentralizowanych usług, co 

pozwoliło zaoszczędzić na elektryczności, ogrzewaniu i obniżyło emisję CO 2 

, mimo wzrostu 

zatrudnienia. 

13

14 

Innowacje proekologiczne mają więc coraz większe uzasadnienie gospodarcze. Niektóre 

z firm przewidują, że ich wstępne inwestycje proekologiczne będą miały prawie trzystuprocentową 

rentowność rocznie. 

Konkurencja na rynku jest dziś niezwykle wyrównana, a często obniżenie kosztów lub 

wzrost jakości trudne do poprawienia przy ciągle zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego 

każdy przedsiębiorca musi znaleźć swój sposób na uzyskanie przewagi nad konkurencją, 

swój czynnik wygrywający. Być może dziś dla niektórych firm będą to właśnie ekoinnowacje. 

Trzeba się jednak pospieszyć póki i one nie staną się powszechne, a ich brak będzie 

oznaczał zacofanie. Konieczność innowacyjności jest tym większa, im bardziej mamy do 

czynienia ze zmieniającymi się uwarunkowaniami. 

Zarówno w domu jak i w firmie możemy stosować te same sposoby na uzyskanie oszczędności. 

Gdy kupujemy sprzęt AGD, klimatyzator, czy żarówki warto zwrócić uwagę na tzw. 

etykietę energetyczną, czyli informację o koszcie eksploatacji tych produktów. 

Dobry wybór to pierwszy krok do oszczędności. Kolejnym jest wypracowanie dobrych nawyków 

użytkowania sprzętów wśród domowników i pracowników. Zaczynając od obleganego 

w każdej firmie ekspresu do kawy należy zwrócić uwagę, aby nie korzystać z funkcji 

podgrzewania dzbanka. Lodówka nie powinna natomiast stać w pobliżu źródeł ciepła (kaloryfer, 

kuchenka, w miejscu nasłonecznionym), a temperatura w niej panująca powinna 

wahać się od 5 do 7 stopni. Niższa temperatura nie zapewnia lepszych warunków przechowywania 

żywności, a jedynie zabiera nam więcej z kieszeni przez zwiększony pobór energii 

(ok. 5% przypada na każdy stopień mniej). Tylko zadbany sprzęt będzie nam dobrze służył. 

Dlatego lodówkę należy regularnie rozmrażać, czyścić spirale, kontrolować uszczelki. 

Zakup zmywarki na pewno ucieszy wszystkich pracowników i domowników, a jednocześnie 

pozwoli oszczędzać wodę, jeśli oczywiście będziemy dostosowywać tryb prania do 

ilości i stanu zabrudzenia naczyń włożonych do urządzenia. 

Komputery, monitory, telewizory, skanery, drukarki – musimy nauczyć się wyłączania ich, 

a nie zostawiania w trybie „standby” również podczas dłuższych przerw w pracy. Po naładowaniu 

telefonu komórkowego koniecznie wyjmijmy ładowarkę z kontaktu, gdyż mimo że 

nie ładuje telefonu, pobiera prąd (to samo tyczy się laptopów!). 

Odpowiedzmy sobie na pytanie czy konieczna nam jest klimatyzacja. Może wystarczą rolety 

zamontowane na zewnątrz, które w lato nie wpuszczają ciepła słonecznego, a zimą zapewniają 

dodatkową izolację lub też markizy, czy żaluzje? Kolejnym tematem są oszczędności 

związane z dwustronnym drukowaniem dokumentów oraz zbieraniem makulatury. 

Przytoczone powyżej przykłady są zapewne dla sporej części osób oczywistością. Czy jednak 

każda osoba zdająca sobie sprawę z tego jak oszczędzać, robi to? 

Koszty wewnętrzne możemy w sporej mierze kontrolować, inaczej jest z kosztami zewnętrznymi. 

Koszty zewnętrzne to negatywne skutki decyzji podmiotów gospodarczych w stosunku do 

jednostek nie uczestniczących bezpośrednio w danym procesie produkcyjnym czy konsumpcyjnym: 

zanieczyszczenie środowiska przez niektóre fabryki, zanieczyszczenie łąk (ścieki), czyli 

„antydobra”, plagi. Skażenie środowiska: powietrza, wody i gleby, szkodzi zdrowiu ludzkiemu 

i podnosi koszty opieki zdrowotnej, ubezpieczeń oraz przyczynia się do strat ekonomicznych. 

Instrumentem stosowanym w UE do zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń, który jednocześnie 

oznacza konieczność wdrożenia najlepszych dostępnych technologii, a więc cechuje się 

wysokim poziomem innowacyjności procesowej, jest pozwolenie zintegrowane. Pozwolenie 

zintegrowane zmusza np. inwestorów do zastosowania takiej technologii, która dawałaby 

możliwie jak najmniejszą emisję szkodliwych czynników do powietrza, wody, ziemi, itd.

Branże ochrony środowiska to coraz szersza wiązka przemysłów, co wynika m.in. z opracowywania 

nowych ekologicznych rozwiązań. Należą do nich takie dziedziny działalności jak 

oczyszczanie ścieków, ochrona przed hałasem i wibracjami, rekultywacja gleb, utylizacja, 

unieszkodliwianie odpadów, niekonwencjonalne źródła energii, firmy dostarczające technologii 

na rzecz ochrony powietrza, firmy zajmujące się monitoringiem środowiska, m.in. 

dostarczające aparatury pomiarowej, a także rzeczoznawcy i doradcy – firmy te zapewniają 

technologie, urządzenia czy usługi proekologiczne, mogą prowadzić działalność badawczorozwojową 

nad nowymi technologiami prośrodowiskowymi, czy systemami zarządzania 

uwzględniające efekty środowiskowe. Obszary ekoinnowacji tj.: energia i źródła odnawialne, 

powietrze i klimat, zarządzanie środowiskowe, ziemia i wody podziemne, woda i ścieki, 

odpady i recykling skupiają się wokół zdrowia i bezpieczeństwa wszystkich. 

Pewne jest, że wobec ciągle zmieniających się uwarunkowań istnieje konieczność generowania 

i stosowania innowacyjności. Czynniki, które są ważne dzisiaj, mogą być mniej istotne 

jutro, kiedy pojawią się nowe. Dbanie o takie czynniki, jak jakość stało się tak powszechne, 

że o ile dawniej był to tylko czynnik różnicujący, to obecnie jeśli nie osiąga się pewnego 

poziomu jakości, to nie ma czego szukać na rynku. 

W praktyce oznacza to, że firmy muszą mocno pracować nad tym, żeby możliwie precyzyjnie 

zrozumieć specyficzny zestaw potrzeb wychodzących z rynku. Pożytecznym mechanizmem 

podejścia do tego zagadnienia jest rozróżnienie między czynnikami kwalifikującymi 

zamówienia, a czynnikami wygrywającymi zamówienia. 

Czynniki kwalifikujące zamówienia to te, które mają zasadnicze znaczenie, żeby pozostać 

w grze. Na przykład cena jest zwykle elementem kwalifikującym zamówienia, ponieważ 

jeśli twoja cena różni się od innych, to klienci wybiorą innych dostawców. Obecnie takie 

elementy, jak jakość i pewność dostaw, stają się czynnikami kwalifikującymi. 

Natomiast czynniki wygrywające to takie, których oferowanie wyróżnia producenta i jego 

produkty/usługi od konkurencji, które powodują, że ludzie kupują u niego a nie u kogoś 

innego. Zrozumienie, jakie są dane czynniki wygrywające i jak duży dystans dzieli danego 

producenta od konkurencji, jest zasadniczym elementem rozpoczęcia procesu zmiany 

technologicznej. 

W tym zmieniającym się otoczeniu powoli wyrasta nowa funkcja, stanowisko w przedsiębiorstwach: 

Manager Ekoinnowacji. Do jego zadań należy promowanie zmian w firmie na 

rzecz poprawy środowiska. Ma on być inspiratorem i motywatorem do zmian, kreatorem innowacyjnej 

kultury organizacyjnej. Osobie takiej inni pracownicy przekazywaliby wszelkie 

pomysły. Manager ekoinnowacji kolekcjonowałby je i wstępnie oceniał, a w sytuacji sprzyjającej 

przedstawiał je innym pracownikom, managerom w których pracy miałyby one swoje 

zastosowanie. Jednocześnie nie powinien on być związany z żadnym działem, a powinien 

być osobą swobodnie działającą pomiędzy zespołami, w których zaszczepia ducha zmian 

i innowacji. 

By manager ekoinnowacji spełniał swą rolę musi się odznaczać takimi cechami charakteru 

jak charyzma, energia, otwartość, entuzjazm. Pomysłowość, kreatywność, umiejętność 

analitycznego myślenia, dopasowywania potrzeb, zasobów i możliwości, analiza kosztów, 

zysków i strat to nie mniej ważne cechy. Przy tym wszystkim osoba ta powinna odczuwać 

ciągłą chęć doskonalenia i ulepszania oraz „zarażać” tym innych pracowników i managerów, 

a tym samym tworzyć środowisko sprzyjające generowaniu pomysłów. Ekomanager nie 

może jednak ograniczać swojego pola widzenia jedynie do firmy, w której pracuje, ale musi 

śledzić i analizować zmieniające się trendy i potrzeby klientów. 

15

4. Ekoinnowacje to szansa czy konieczność? 

16 

Tempo i zakres zmian w otoczeniu wskazują, iż nie ma alternatywy i wybór jest prosty: dostosować 

się lub zginąć. Innowacja, jako zmiana technologiczna jest podstawowym wymogiem 

dla biznesu, żeby odnosić sukcesy. W istocie, innowacja jest sposobem, w jaki firmy 

dostosowują się żeby przeżyć – niektóre bardziej skutecznie, inne mniej. Przeżycie nie jest 

obowiązkowe. Otrzeźwiające jest stwierdzenie, że z listy 500 czołowych firm magazynu Fortune 

z 1975 roku, przeszło jedna trzecia zniknęła do 1985 roku. Dla mniejszych firm szanse 

są znacznie gorsze, mówiąc po prostu: zmiana jest koniecznością. 

Nowa technologia może powalić całe gałęzie przemysłu: maszyny do pisania ustąpiły miejsca 

komputerom i procesorom tekstowym, elektroniczne zegarki cyfrowe zastąpiły zegarki 

mechaniczne, samochody przejęły rynek wozów zaprzężonych w konie. Lista nie ma końca. 

Sztuka polega na tym, żeby dostrzec, że dokonuje się zmiana technologiczna i raczej starać 

się ją wykorzystać niż ją ignorować. Technologia też się zmienia, nie stoi w miejscu. W konsekwencji 

olbrzymich sum inwestowanych w badania i rozwój na całym świecie, zasadniczo 

najczęściej mamy do czynienia z modelem szans poszukujących zastosowania. Tendencją 

w technologii jest zjawisko, gdy inwestycje w budowanie wiedzy (poprzez badania i rozwój) 

w wielu firmach przekraczają wydatki na inwestycje fizyczne. Na przykład w Japonii 

i Szwecji na badania i rozwój są wydawane dwa lub trzy razy większe sumy pieniędzy niż 

na inwestycje w kapitał trwały. To stanowi problemy w stworzeniu wiarygodnego prognozowania 

i dokonywania ocen przyszłości. Istnieje wiele narzędzi sporządzania prognoz, od 

prostej ekstrapolacji obecnych trendów, aż po skomplikowane symulacje matematyczne 

oparte na użyciu komputerów. Np. Shell używał techniki znanej jako planowanie scenariusza 

do zbadania potencjalnej przyszłości przemysłu naftowego. Wprawdzie tylko hipotetycznie, 

ale rozważał możliwość dramatycznego spadku cen ropy naftowej na świecie i co 

należałoby zrobić w takiej sytuacji. W efekcie, kiedy ceny ropy rzeczywiście spadły, znalazł 

się w znacznie lepszej sytuacji niż większość pozostałych graczy w przemyśle naftowym. 

Dlaczego więc zwrócić uwagę na ekoinnowacje? Pierwszym i być może wydawałoby się 

dla wielu prozaicznym powodem jest pozytywny wizerunek jaki niosą za sobą ekoinnowacje. 

Innym, możliwe, że jedynym lub głównym powodem dla kolejnej grupy osób jest troska 

o środowisko i społeczeństwo. Dzięki ekoinnowacjom możemy zdobyć status lidera, pioniera, 

innowatora, a to dla licznych będzie bardzo istotnym powodem. Co za tym idzie firma będzie 

konkurencyjna, a w konsekwencji będzie się to opłacać, a gospodarka będzie napędzana. 

Powyższe powody możemy podzielić na trzy grupy czynników. Będą to czynniki: biznesowe, 

społeczne i środowiskowe. Czynniki biznesowe można scharakteryzować dwoma pytaniami: 

jaki występuje problem? jaka jest potrzeba? I odpowiedzią: rozwiązanie jest pomysłem 

na biznes. Czynniki społeczne można z kolei określić następującymi stwierdzeniami: chcę 

być modny, chcę coś zrobić dla regionu (dla ludzi tu żyjących i dla środowiska, w którym 

żyję), jest to moja pasja! Z czynnikami środowiskowymi mamy natomiast do czynienia, gdy 

stwierdzamy, że istnieje chęć pomocy w rozwiązaniu problemów takich jak:

• niekorzystne zmiany klimatu 

• zmniejszanie się zasobów naturalnych 

• utrata różnorodności biologicznej 

• zanieczyszczenie powietrza 

• gospodarowanie odpadami i ściekami, recykling 

• wysoki poziom CO 2 

. 

Aby osiągnąć sukces należy obudzić i połączyć potencjał tkwiący wśród polskich naukowców 

i przedsiębiorców. Naukowcy stanowią źródło wiedzy, śledzą zmiany i pojawiające się 

nowe technologie, wyniki badań. Mogą być pomysłodawcami i motorami do wprowadzenia 

innowacyjnych rozwiązań. Jednak bez przedsiębiorców teoria nigdy nie stanie się praktyką, 

a naukowcy nie przekonają się, czy ich pomysły sprawdzą się w rzeczywistości, a także nie 

zdobędą funduszy na kolejne badania, jeśli przedsiębiorcy nie umożliwią ich wdrożenia. Dlatego 

konieczne jest połączenie tych dwóch światów, gdzie przedsiębiorstwa będą miejscem 

zastosowania innowacji, rynkiem zbytu wyposażonym w niezbędną infrastrukturę. Innowacje 

te mają jednak odpowiadać ich potrzebom, a jak wiadomo potrzeba jest matką wynalazków. 

W ten sposób koło zatacza swój krąg i możemy dojść do wniosku, że to właśnie przedsiębiorcy 

są źródłem pomysłów, z którego czerpią naukowcy. Nie da się również ukryć, że firmy są z kolei 

źródłem kapitału. Kryteria odznaczające naukowców i przedsiębiorców sumuje tabela 1. 

Tab. 1. Cechy naukowców i przedsiębiorców 

Naukowcy 

Przedsiębiorcy 

– Wiedza – Miejsce wdrażania innowacji (rynek zbytu) 

– Nowe technologie – Źródło kapitału 

– Badania – Źródło pomysłów 

– Innowacyjne rozwiązania – Infrastruktura 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: B. Kępka Eko-innowacje dzisiaj i jutro – prezentacja wygłoszona 


Należy stworzyć warunki skłaniające do zastosowania nowych technologii. Wysoce pożądane 

jest planowanie przy najniższych kosztach (szczególnie w sektorze energii) i reforma 

podatków ekologicznych. Oba te rozwiązania można opracować w taki sposób, aby 

wzmacniały, a nie osłabiały, gospodarkę i wspomagały walkę z bezrobociem. W odniesieniu 

do przepływów materialnych w produkcji i konsumpcji, w tym także do ich balastu ekologicznego 

i ich oddziaływań na naszą planetę, koncepcja przestrzeni ekologicznej ukazuje 

fakt, który jest zarówno zaskakujący, jak i nieprzyjemny dla Północy. Biorąc pod uwagę 

obecne liczby, nie wydaje się, aby Chiny i Indie miały zbyto dużo ludności, co ma miejsce 

w przypadku takich krajów, jak Stany Zjednoczone, Niemcy i Holandia. Jeśli dążymy do globalnej 

sprawiedliwości, to powinniśmy radykalnie ograniczyć balast ekologiczny. W tym zakresie 

istnieją dwie wspierające się nawzajem strategie: na rzecz efektywności i godziwego 

poziomu konsumpcji. Już teraz możemy osiągnąć aż o cztery razy wyższą efektywność na 

poziomie makroekonomicznym. Możemy czterokrotnie zwiększyć produktywność domów, 

samochodów, urządzeń gospodarstwa domowego, żywności, wyrobów włókienniczych, 

wyposażenia biurowego i procesów przemysłowych. Natomiast ta rewolucja w zakresie 

efektywności nie dokona się sama. 8 

8 

M. Carley, P. Spapens, Dzielenie się światem, op. cit., s. 155. 

17

Należy podkreślić, że technologia nie jest ani neutralna pod względem wartości, niezależna 

od kultury, czy innych czynników, ani też autonomiczna. Stale mamy do czynienia z wzajemnymi 

oddziaływaniami między technologią a strukturami gospodarczymi, jak i wartościami 

kulturowymi. Za pomocą mechanizmów cenowych, gospodarka odgrywa ważną 

rolę, decydując o tym, które rodzaje technologii są opracowywane i wprowadzane na rynek, 

natomiast wybór ich rodzaju całkowicie zależy od ludzi, ma więc charakter społeczny i polityczny, 

czy będzie to technologia masowego zniszczenia, technologia niszcząca atmosferę, 

ale technologia przyjazna środowisku, pośrednia, korzystna dla gatunku ludzkiego. Wybór 

ten nie jest z góry przesądzony, dlatego też żywotne znaczenie ma wpływanie na rozwój 

technologiczny, tak aby przyczyniał się on do rozwoju społeczno-kulturowego, zamiast go 

zdominować. W istocie bowiem nie tylko my wpływamy na technologię, lecz ona także 

wywiera głęboki wpływ na nas 9 . 

Reasumując można podać następujące argumenty przemawiające za ekoinnowacjami. Po 

pierwsze oznaczają one mniej zanieczyszczeń i odpadów, gdyż bardziej efektywne rozwiązania 

zmniejszają zanieczyszczenia, gdyż zanieczyszczenia to nic innego, jak użyteczne zasoby 

w złym miejscu i w złym czasie. Co za tym idzie polepsza się jakość życia. Stąd ten drugi 

powód, gdyż technologie ekoinnowacyjne nie tylko ograniczają zużycie zasobów, lecz także 

podnoszą jakość uzyskiwanych z nich korzyści. Kolejnym jest sprawiedliwość społeczna 

i miejsca pracy, co oznacza, że zwiększa się udział „kapitału ludzkiego” w gospodarce, a jednocześnie 

zmniejsza się zużycie zasobów, umożliwiając uniknięcie bezrobocia. Bezrobocie 

jest ważnym czynnikiem, który przyczynia się do społecznej destabilizacji jednostek i grup 

w społeczeństwie. Innym powodem jest wzrost konkurencyjności, dzięki zastosowaniu nowych, 

lepszych technologii w procesach i produktach. Wiąże się z tym także powiększenie 

atrakcyjności rynkowej i korzyści dla biznesu. Efektywne produkty i procesy łatwo wejdą 

na rynek, gdyż są efektywne pod względem kosztów i nie wymagają wydania przez rząd 

przepisów prawnych. Lepszy wizerunek publiczny jest korzystny dla biznesu. 

Skoro mowa o biznesie to nie może zabraknąć powodów związanych z pieniędzmi, czyli 

rentownością. Z finansowego punktu widzenia, oszczędności w zakresie zasobów wynikające 

z ograniczenia zużycia surowców i energii są bardziej atrakcyjne niż zakup i użycie 

zasobów; zapobieganie zanieczyszczeniu jest tańsze niż działania „na końcu rury”. Kuszący 

może być również fakt, iż do zbudowania ekoinnowacyjnej infrastruktury czasem wystarczy 

efektywne wykorzystanie ograniczonego kapitału rozwojowego (np. zamiast nowych 

elektrowni, można zakupić zakłady produkcji energooszczędnych żarówek). Ekoinnowacje 

oznaczają również mniejsze ryzyko, jeśli chodzi o zagospodarowanie, przechowywanie 

i unieszkodliwianie odpadów toksycznych w miejscu ich wytworzenia i poza tym miejscem 

oraz poprawa warunków pracowników i konsumentów pod względem zdrowia 

i bezpieczeństwa. Ostatnim argumentem, za to o znaczeniu globalnym, jest osiągnięcie 

bezpieczeństwa międzynarodowego. Walką konkurencyjną o ograniczone zasoby możemy 

zaostrzyć konflikty międzynarodowe. Działania na rzecz efektywności mogą zapobiec 

wzrostowi takich napięć. 10 

18 

9 

Ibidem, s. 157. 

10 

Ibidem, s. 159–160.

5. Od pomysłu do wdrożenia 

Myślenie strategiczne jest tym elementem zarządzenia, które ma umożliwić przedsiębiorstwom 

realizację ważnych zamierzeń w długookresowej perspektywie, szczególnie w sytuacji 

pojawiających się nieoczekiwanych ograniczeń. Jest ono nieodłączną cechą liderów, 

którzy oprócz osobistych talentów i wartości powodujących nimi w działaniu, z reguły odpowiadają 

pewnym standardom. 

Źródła pomysłów do stworzenia i wprowadzenia ekoinnowacji mogą być bardzo różnorodne. 

Mimo że były one wymieniane powyżej zostaną one powtórzone i podsumowane: 

• potrzeby wyrażone przez konsumentów 

• pracownicy – możliwości ulepszeń procesów produkcyjnych czy organizacyjnych 

• problem – środowiskowy, społeczny… 

• burza mózgów (pracowników, kadry zarządzającej) 

• wynalazki i nowe technologie 

• ciągła nauka i doskonalenie się 

• obserwacja działań konkurencji. 

Strategia jest podejmowaniem decyzji dotyczących zaangażowania środków. Każda firma 

ma ograniczone zasoby i podjęcie decyzji o przyjęciu jednego kierunku działania oznacza, 

że przedsiębiorstwo nie będzie mogło przyjąć innych kierunków. 

Częściami składowymi strategii innowacji są: 

• strategia marketingowa (produktowa i wizerunkowa) 

• strategia zasobów ludzkich 

• strategia technologiczna. 

Badania wskazują, że te firmy, które prowadzą skoncentrowaną i spójną strategię w dziedzinie 

zmiany technologicznej, mają znacznie większe szanse powodzenia w uzyskaniu 

i utrzymaniu przewagi konkurencyjnej. Natomiast te, którym brakuje strategii, mogą mieć 

szczęście na krótką metę, ale nie będą w stanie utrzymać swoich sukcesów. 

Co zatem przemawia za podejściem strategicznym: 

• sukces nie jest ani przypadkowy, ani automatyczny 

• potrzeba planu długoterminowego 

• rosnące ryzyko i skala 

• wzrost i zmiana rodzajów konkurencji 

• rosnące tempo zmian technologicznych 

• rosnące zagrożenia i szanse. 

Innowacje są nie tylko niepewne, ale ryzyka stają się coraz większe. Wiele dzisiejszych projektów 

przekracza możliwości jednej firmy i angażuje całe sieci graczy, a nawet projekty 

realizowane w ramach jednej firmy wiążą się z wielkimi kosztami i dużą skalą czasową. 

Strategia firmy Intel jest przykładem podejścia do wzrostu zgodnie z zasadami zrównoważonego 

rozwoju. Intel zajmuje się zrównoważoną produkcją w sektorze Consumer Electronics. 

Polega to w pierwszym rzędzie na zrozumieniu modelu biznesowego i analizie od- 

19

działywania na środowisko. Następnie może nastąpić integracja zrównoważonego rozwoju 

w całym modelu biznesowym, a aktorzy będą czuć spoczywającą na nich odpowiedzialność 

oraz będą zmuszeni do ciągłego doskonalenia się. 

Strategia ekoinnowacji stanowi część strategii firmy. Dotyczy procesów, które zachodzą 

w przedsiębiorstwie oraz w jego otoczeniu. Strategia np. technologiczna to ciągła odpowiedź 

na pytania dotyczące następujących aspektów: 

• Analiza strategiczna – co moglibyśmy zrobić i dlaczego? 

• Wybór strategiczny – co zrobimy i dlaczego? 

• Planowanie strategiczne – jak zamierzamy z powodzeniem wdrożyć nasz wybór? 

Po powyższych etapach przychodzi czas na wdrożenie, a następnie na przegląd. 

Innymi słowy mamy do czynienia z audytem, prognozą, wdrożeniem i przeglądem. 

Formułowanie strategii ekoinnowacji 11 polega na analizie obecnej pozycji firmy. Ocenie 

podlega pozycja firmy na rynku, posiadane zasoby i umiejętności, dokonywana jest analiza 

SWOT. Mamy tu do czynienia z porównaniem z najlepszymi konkurentami, określeniem 

wydajności wewnętrznej, identyfikacją wymagań rynku i elementów zdobywających zamówienia, 

koncentracją działalności gospodarczej, czyli kształtowaniem konkurencyjności. 

Efektem tego będzie sformułowanie misji i celów strategicznych firmy. 

Na jakie pytania należy sobie tutaj odpowiedzieć? Pierwszym będzie: Czego chce rynek? 

Odpowiadając na nie należy wziąć pod uwagę następujące aspekty: cena, jakość, szybkość 

dostawy, niezawodność dostawy, dostosowanie do klienta, konstrukcja/ wzornictwo, częste 

zmiany produktu. Kwestie te należy ocenić pod względem tego, jak bardzo lub mało ważne 

są te cechy dla rynku, a w efekcie osiągnąć odpowiedź na pytanie o oczekiwania rynkowe. 

Następnie należy się zastanowić nad tym: Jakie wyniki osiąga najlepszy z naszych konkurentów? 

Oceny należy dokonać przy pomocy tych samych cech. Tak samo należy oszacować 

wyniki własnego przedsiębiorstwa. Wyniki dla tych trzech ocen należy porównać i nałożyć 

na siebie. Dzięki temu możemy zobaczyć na graficznym schemacie wygląda nasza pozycja 

w stosunku z oczekiwaniami rynku i ofertą konkurencji. 

Drugim etapem będzie wybór strategii (eko)innowacji. W tym celu musi najpierw nastąpić 

sformułowanie różnych możliwych do realizowania strategii innowacji. Jedno z pierwszych 

pytań, na które potrafimy wtedy odpowiedzieć, dotyczy naszego podejścia do zmiany technologicznej. 

Jeżeli mamy do czynienia z dużą firmą, ponoszącą znaczne nakłady na badania i rozwój, 

mającą dobry dział prawny do obrony swoich pomysłów i silny marketing do wykorzystania 

nowych rozwiązań, to możemy myśleć o tym, żeby stać się agresywnym prekursorem 

w technologii. 

W innym wypadku przedsiębiorstwo może woleć być szybkim naśladowcą, czekającym na 

nowe produkty lub procesy stworzone prze innych, licząc na swą zdolność szybkiego reagowania 

i naśladowania. By to zrobić, firma musi bardzo dobrze wychwytywać wczesne 

sygnały ostrzegawcze na temat zamiarów konkurencji oraz mieć dobrą organizację wewnętrzną 

i zasoby, żeby móc szybko nadążyć za innymi. 

Dla małej firmy można wziąć po uwagę inne opcje, na przykład wyspecjalizowanie się 

w określonej niszy albo związanie się z dużym klientem i wybranie ścieżki technologicznej, 

którą będzie w znacznym stopniu dyktować strategia technologiczna klienta. 

20 

11 

A. Sosnowska, S. Łobejko, A. Kłopotek, J. Brdulak, A. Rutkowska-Brdulak, K. Żbikowska, Jak wdrażać 

innowacje technologiczne w firmie, Poradnik dla przedsiębiorców.

Niezależnie od tego, jakiego dokonamy wyboru, należy myśleć o zajęciu pozycji i dobrym 

dopasowaniu między tym, co chcemy robić, a bazą zasobów, które posiadamy dla wsparcia 

naszych zamierzeń. Należy przy tym pamiętać, jak pokazują badania, że jedną z najbardziej 

powszechnych przyczyn niepowodzenia jest sięganie przez firmy za daleko, próby zrobienia 

rzeczy przekraczających ich możliwości. 

Efektem tego etapu działań powinno być sformułowanie różnych możliwych do realizowania 

strategii innowacji. 

Kolejnym, trzecim etapem jest wdrożenie strategii innowacji, które polega na zdobyciu 

i opanowaniu nowych procesów oraz upowszechnieniu innowacji. W efekcie powinniśmy 

móc monitorować realizację strategii innowacji. 

Aby wesprzeć plan strategiczny należy pozyskać technologię. Źródła mogą być wewnętrzne 

(wiedza nieudokumentowana, wewnętrzne prace naukowo-badawcze), zewnętrzne 

(zakupy, licencjonowanie) lub mieszane (odtwarzanie, partnerstwo strategiczne), co ilustruje 

tabela 2. 

Tab. 2. Źródła wspierające plan strategiczny 

Czysto 

wewnętrzne 

Czysto 

zewnętrzne 

1. Sięgnięcie do wiedzy 

nieudokumentowanej 

2. Wewnętrzne badania i rozwój X 

3. Wewnętrzne badania i rozwój 

w sieci 

4. Odtwarzanie X 

5. Potajemne przejęcie przez własne 

B & R 

6. Potajemne przejęcie X 

7. Transfer technologii i jej 

X 

przyswojenie 

8. Badania i rozwój na zlecenie X 

9. Strategiczne partnerstwo 

w dziedzinie badawczo-rozwojowej 

10. Licencjonowanie X 

11. Zakup X 

12. Wspólne przedsięwzięcie X 

13. Przejęcie firmy z technologią X 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: E. Wojnicka Zarządzanie ekoinnowacjami i wdrażanie ekotechnologii 

– prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 

2010 r. 

X 

X 

X 

x 

Oczywiście firma nie posiadająca u siebie możliwości technicznych nie może pozyskać 

technologii ze źródeł wewnętrznych. W wypadku firm, które posiadają wewnętrzne możliwości 

technologiczne, istnieje znacznie więcej opcji niż dla firm, które ich nie posiadają. 

Przedsiębiorstwa muszą podejmować decyzje o przejęciu technologii z pełną świadomością 

swoich własnych możliwości (lub ich braku). Jednak pozyskiwanie technologii ze źró- 

21

22 

deł wewnętrznych zwykle trwa dłużej niż przejęcie już opracowanej technologii ze źródeł 

zewnętrznych. 

Zawsze trzeba brać pod uwagę ryzyko niepowodzenia. Ryzyka występują we wszystkich 

metodach przejmowania technologii. Jednakże ryzyko zmienia się w zależności od metody. 

Np. ryzyka niepowodzenia technologicznego są największe w przypadku korzystania ze 

źródeł wewnętrznych lub zlecania prac naukowo-badawczych, gdyż częstym ryzykiem jest 

nie tyle absolutne niepowodzenie, co znacznie dłuższy niż oczekiwano czas opracowania. 

Jak więc wybrać najlepsze źródło technologii dla danej firmy? Należy ocenić zalety i wady 

następujących aspektów: 

• wzrost technologiczny firmy 

• przewaga wyłączności/ konkurencyjności 

• możliwości firmy 

• termin wejścia na rynek 

• ryzyko niepowodzenia 

• koszt/ możliwości finansowe. 

Innowacyjność daje przewagę konkurencyjną, jak więc ją wdrażać? Import (eko)innowacji 

pozwala jedynie na dorównanie do poziomu rynków zachodnich. To transfer technologii 

i rozwiązań z nauki do biznesu stwarza podstawę do budowania przewagi konkurencyjnej, 

a eksport rozwiązań i myśli technologicznej oraz sprzedaż licencji staje się źródłem środków 

finansowych na kolejne badania i napędza gospodarkę. 

Wdrażanie technologii to projekt mający początek i zakończenie. Do realizacji projektów 

potrzebne są wielofunkcyjne zespoły podstawowe. Dla ukierunkowania i nadania pełnomocnictw 

zespołom potrzebne są zorientowane na działanie przeglądy etapów. Zwięźle 

udokumentowany i uporządkowany proces rozwoju potrzebny jest do wyposażenia zespołów 

w ogólną mapę przewodnią. Zintegrowany zestaw narzędzi i technik realizacji poprawia 

sprawność i efektywność projektu. Przy wdrażaniu projektów rozwoju technologii 

należy stosować siedmiostopniowy proces, na który składają się: 

• idea 

• wstępna ocena 

• koncepcja 

• rozwój 

• testowanie 

• próby 

• uruchomienie. 

Ten proces służy do tego, aby wyeliminować niepewność oraz podejmować świadome decyzje. 

Trzeba jednak pamiętać, że na każdym etapie należy podejmować niezbędne wybory, 

które w efekcie dadzą odpowiedź, czy przejść do kolejnego etapu procesu czy też nie. 

We wdrażaniu gotowych projektów technologii należy po pierwsze opisać cele i zadania. 

Następnie określić uczestników, ich cele i zadania oraz zaprojektować metody zajmujące 

się oddziaływaniami. Należy zidentyfikować dostępne zasoby i skonfrontować je z potrzebami 

i ograniczeniami oraz określić pożądany termin zakończenia projektu. Kolejnym punktem 

jest podzielenie projektu na etapy i określenie „Kamieni milowych” (punkty decyzyjne) 

(obok wykresu Gantta jest to jedno z narzędzi wdrażania technologii i realizacji projektów 

innowacyjnych). Potem można zaprojektować ścieżki projektu i metody nadzoru, a także 

wyznaczyć osoby odpowiedzialne. Ważne jest również zadbanie i zaprojektowanie metod 

porozumiewania się.

Wracając do narzędzi wdrażania technologii trzeba podkreślić, jak istotne w każdym procesie 

są kamienie milowe. Raport zaawansowania kamieni milowych projektu podaje termin 

rozpoczęcia i zakończenia każdego kroku, jak również odnotowuje rzeczywiste terminy 

zakończenia, które informują, jak przebiega realizacja projektu w stosunku do harmonogramu. 

Wykres Gantta ilustruje graficznie informacje z raportu o zaawansowaniu kamieni milowych 

projektu. Składa się z listy etapów projektu na osi pionowej i czasu na osi poziomej. Pokazuje 

planowane i rzeczywiste rozpoczęcie i zakończenie każdego etapu. Niektóre wykresy 

Gantta zawierają również kolumnę, która wskazuje jakie nakłady są potrzebne na każdy 

etap w porównaniu do innych, jak również może być rozbudowany przez wprowadzenia 

krzywej S, która ilustruje planowane wydatki w trakcie realizacji projektu w procentach, zaczynając 

od 0% a kończąc na 100%. 

Podstawowym instrumentem powodzenia projektu innowacyjnego są spotkania zespołu 

zajmującego się projektem. Powinien to być zespół interdyscyplinarny, który uzupełnia się 

i łącznie posiada umiejętności oraz wiedzę potrzebne do prawidłowego wprowadzenia nowej 

technologii. Powinien obejmować osoby zajmujące się tworzeniem technologii, czy też 

opracowywaniem innowacji, osoby odpowiedzialne za wdrożenie innowacji na rynek, użycie 

technologii po jej zainstalowaniu oraz przedstawicieli zarządu firmy. Głównym celem 

spotkań jest upewnienie się, że wszystko przebiega zgodnie z planem. 

Komunikacja z resztą organizacji ma również zasadnicze znaczenie. Podstawową przeszkodą 

do pokonania przy każdej nowej technologii, czy innowacji jest potrzeba akceptacji 

i pozyskania ogólnego entuzjazmu dla tej technologii. Należy to osiągnąć na długo przed 

rzeczywistym rozpoczęciem prac, gdyż nowa technologia nie powinna być dla nikogo 

w firmie zaskoczeniem. Pracownicy muszą przekonać się, jak nowa technologia pomoże 

firmie przetrwać i dalej prosperować, przez co raczej ocali ich miejsca pracy, niż stworzy dla 

nich zagrożenie. A nawet jeśli nowa technologia spowoduje pewne redukcje zatrudnienia, 

to trzeba podkreślić, że gdyby tego nie zrobiono, a zrobiłaby to konkurencja, to wszystkie 

miejsca pracy byłyby zagrożone. 

Przy wyborze kierownika projektu należy brać pod uwagę następujące kryteria: 

• zdolności kierownicze (kluczowy czynnik) 

• talent techniczny 

• dar przekonywania i negocjacji. 

Rolą kierownika jest: 

• wpływ na dobór członków zespołów 

• nadzór nad budżetem projektu 

• rozwinięcie części planu projektu 

• nadzór przebiegu prac 

• ocena wykonania. 

W przeciętnej firmie z zespołem projektowym panuje struktura nieformalna, liczni członkowie 

działają w wielu obszarach funkcjonalnych, przez co mają niewystarczającą ilość czasu 

na realizację projektu, a skład zespołu zmienia się w trakcie projektu. Kierownik w takiej 

firmie skupia się na części projektu leżącej w jego zakresie funkcjonalnym. W firmie takiej 

brakuje często informacji, więc decyzje podejmuje się w trakcie przeglądu. 

Natomiast firmy najlepsze w swojej klasie składają się z zespołu projektowego, gdzie istnieje 

mały, prężny zespół przypisany do danego projektu na cały czas jego realizacji. Projekt ma 

tam najwyższy priorytet, każdy członek zna się na kilku obszarach funkcjonalnych. 

23

24 

Kierownik w takiej firmie skupia się na szkoleniu członków zespołu podstawowego i budowaniu 

fachowości. Informacje w takim przedsiębiorstwie są zbierane wcześniej, przed 

przeglądem, w formie zwięzłych dokumentów, aby wyższe kierownictwo mogło podjąć 

decyzję. 

Przy porozumiewaniu się z wyższym kierownictwem należy stosować się do następujących 

zasad: przekazywać tylko niezbędne szczegóły techniczne, ale nie pomijać niezbędnych; 

stosować wykresy i tabele oraz podsumowania dla przekazania kluczowych wiadomości, 

a do opisania postępu porównania lub propozycje; rozmawiać o osiągnięciach oraz o bieżących 

i przyszłych wyzwaniach; mówić językiem słuchających; być zorientowanym na 

klienta traktując kierownictwo jak klienta. 

Przy wdrażaniu projektu i wprowadzaniu produktu na rynek różne nakłady i punkty, którym 

poświęci się więcej lub mniej uwagi przyniosą później różne efekty. Im więcej pracy 

włoży się na początku, tym mniej czasu straci się ogółem. Lepiej przygotowany produkt 

do produkcji odpłaci niższymi kosztami samej produkcji, a doskonała jakość procesu i produktu 

da oszczędności przy naprawach gwarancyjnych. Najlepiej, aby wszyscy kluczowi 

pracownicy byli zaangażowani w projekt od początku i ich praca była wspólna i dobrze 

skoordynowana. 

Jak podejść do realizacji projektu? Proponuje się podejście liniowe lub równoległe. 

Podejście liniowe do wprowadzania nowych produktów na rynek, czyli tradycyjne, znane 

także jako „przez płot” oraz „przekaż pałeczkę” niesie za sobą następujące problemy: 

• czas trwania 

• konstruktorski ping pong 

• wskazywanie palcem 

• rywalizacja, brak zaufania. 

Schemat podejścia liniowego prezentuje się następująco: 

1. Pomysł 

2. Projekt 

3. Produkcja 

4. Dystrybucja 

5. Sprzedaż. 

Natomiast podejście równoległe do wprowadzania nowych produktów na rynek pokazuje 

ryc. 1. Nazwa tego sposobu pochodzi od faktu, iż w tym samym czasie, gdy projektujemy 

produkt i technikę procesu, badany jest rynek. Natomiast na etapie przygotowania produkcji 

pozyskujemy technologię. Potem zostaje nam kwestia marketingu, sprzedaży i dystrybucji. 

Cały ten proces prowadzi nas do klienta. Istotne korzyści z inżynierii równoległej 

można policzyć: 

• o 30–70% krótszy czas rozwoju 

• 65–90% mniej zmian technicznych 

• 20–90% krótszy czas wejścia na rynek 

• 200–600% wyższa jakość ogólna 

• 20–110% wydajniejsza praca pracowników umysłowych 

• 5–50% większa wartość sprzedaży 

• 20–120% większy zwrot z aktywów.

BADANIE RYNKU 

POZYSKANIE 

TECHNOLOGII 

PROJEKT PRODUKTU 

TECHNIKA PROCESU 

PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI 

MARKETING, 

SPRZEDAŻ I DYSTRYBUCJA 

KLIENT 

Ryc. 1. Podejście równoległe do wprowadzania nowych produktów na rynek 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: E. Wojnicka Zarządzanie ekoinnowacjami i wdrażanie ekotechnologii 

– prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 

2010 r. 

25

6. Zarządzanie środowiskowe 

26 

Według 5-letnich celów środowiskowych zakłada się do 2012 roku obniżenie bezwzględnego 

wskaźnika globalnego ocieplenia o 20%, zmniejszenie zużycia energii na chip o 15% 

rocznie, osiągnięcie inżynieryjnych i projektowych kroków milowych, by utrzymać lidera 

rynku produktów efektywnych energetycznie dla następnych dwóch generacji produktów, 

obniżenie zużycia wody na chip, zmniejszenie produkcji odpadów chemicznych na chip 

o 10%, odzyskanie 80% chemicznych i stałych odpadów generowanych rocznie. Warto 

więc zwrócić uwagę na systemy zarządzania środowiskowego. 

Wśród typologii systemów zarządzania środowiskowego możemy wyróżnić systemy niesformalizowane: 

• Program Koalicji Przedsiębiorstw Odpowiedzialnych za Środowisko (CERES), 

• Program Instytutu Faktor 10 (Deklaracja Carnoules), 

• Program Międzynarodowej Inicjatywy Zarządzania Środowiskowego (GEMI), 

• System Zarządzania Środowiskowego Zorientowany Produktowo, 

• Program „Odpowiedzialność i Troska”, Program Czystszej Produkcji, 

• Eko-mapowanie, Eko-profit, Eko-Latarnia, 

• Zielony smok, 

oraz systemy sformalizowane: 

• Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS), 

• System zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001. 

Zakres norm z grupy ISO 14000 jest bardzo szeroki i obejmuje kilka grup tematycznych, jak 

normy dotyczące audytów środowiskowych, ekoetykietowania, efektywności działań środowiskowych, 

analizy cyklu życia, dotyczące terminologii oraz właśnie normę ISO 14001 

dotyczącą systemu zarządzania środowiskowego. Wśród wymienionych norm jedynie ta 

ostatnia stanowi podstawę certyfikacji systemu zarządzania środowiskowego. Pozostałe są 

zbiorem wytycznych, wskazówek oraz narzędzi wykorzystywanych przez organizacje do ich 

użytku wewnętrznego i doskonalenia. 

Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS), podobnie jak ISO 14001 jest systemem 

dobrowolnym. Celem tego rozporządzenia jest także ciągłe dosknalenie działania 

organizacji w dziedzinie środowiska oraz dostarczenie odpowiednich informacji opinii 

publicznej i innym zainteresowanym stronom. Aby ułatwić identyfikację produktów przyjaznych 

środowisku opracowano kryteria służące do przyznawania im etykiet ekologicznych 

tj.: 

• Ecolabel. Program Ecolabel uregulowany został w Rozporządzeniu 1980/200/ WE 

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. w sprawie zrewidowanego 

programu przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego. Jego celem 

jest promowanie produktów, które mają potencjalnie ograniczony szkodliwy wpływ 

na środowisko w porównaniu z innymi produktami z tej samej grupy w całym cyklu

życia i przyczyniają się w ten sposób do efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych 

oraz wysokiego poziomu ochrony środowiska. 

• Ekoprojekt. Przedsiębiorca już na etapie projektowania danego produktu wykorzystującego 

energię musi uwzględnić aspekty środowiskowe, celem poprawy środowiskowej 

charakterystyki produktów wykorzystujących energię podczas całego cyklu 

życia (ekoprojekt). Ramy ustalania wymogów UE w zakresie ekoprojektu ustanawia 

dyrektywa dotycząca ekoprojektu, przy czym dyrektywy nie stosuje się do środków 

przewozu osób lub rzeczy. 

• Energy Star. Program znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych 

został uregulowany Rozporządzeniem nr 106/2008/WE60. Ustanowienie tego rozporządzenia 

służyć ma również wykonaniu umowy z dnia 20.12.2006 r. zawartej między 

Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki i Wspólnotą Europejską w sprawie koordynacji 

programów znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych. Ten 

program ma także zastosowanie do urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu 

komputerowego i audiowizualnego. 

• EU Energy. Etykiety energetyczne EU Energy to etykiety tzw. pojedynczej serii, polegające 

na klasyfikowaniu produktów według ich sprawności energetycznej. Ramy 

systemu etykietowania energetycznego tworzy dyrektywa EU Energy. Celem tej 

dyrektywy jest umożliwienie harmonizacji krajowych przepisów dotyczących publikowania, 

w szczególności w formie etykiet oraz informacji o produkcie, informacji 

o zużyciu energii i innych podstawowych zasobów oraz informacji dodatkowych 

o niektórych typach urządzeń gospodarstwa domowego, umożliwiając tym samym 

konsumentom wybór urządzeń energooszczędnych. 

Podczas spotkań najwięcej miejsca poświęcono programowi EMAS porównując go z ISO 

14001. EMAS jest usankcjonowanym prawnie Programem Wspólnot Europejskich, propagującym 

ideę dobrowolnego podejmowania zobowiązań w dziedzinie ochrony środowiska 

przez organizacje (mogą to być przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe oraz inne instytucje, 

placówki naukowe, szkoły, czy też urzędy administracji publicznej), które wdrożyły 

i utrzymują system zarządzania środowiskowego zgodny z wytycznymi normy ISO 14001, 

ciągle identyfikują aspekty środowiskowe i swoje znaczące oddziaływanie na środowisko 

oraz opracowują i realizują plany działań pozwalające sukcesywnie ograniczać to oddziaływanie 

w sposób i w zakresie większym, niż wymaga tego prawo. 

Celem EMAS jest wspieranie ciągłej poprawy efektów działalności środowiskowej organizacji 

poprzez (R I, art. 1): 

1. ustanowienie i wdrażanie przez organizacje systemów zarządzania środowiskowego, 

2. systematyczną, obiektywną i okresową ocenę efektywności takich systemów, 

3. dostarczanie informacji o efektach działalności środowiskowej, 

4. prowadzenie otwartego dialogu ze społeczeństwem i innymi zainteresowanymi 

stronami, 

5. aktywne zaangażowanie pracowników organizacji, 

6. odpowiednie szkolenia. 

Po opublikowaniu EMAS 2001 wydawało się, że dwie normy systemów zarządzania środowiskowego 

zostały zharmonizowane. Jednak przed większością firm staje pytanie: Czy 

mamy przejść od certyfikacji ISO 14001 do rejestracji w systemie EMAS? Dylemat ten został 

przedstawiony w tabeli 3 zestawiając cechy ISO 14001 oraz EMAS. 

27

Tab. 3. Cechy ISO 14001 i EMAS 

ISO 14001 

Polityka środowiskowa 

Aspekty środowiskowe 

Wymagania prawne i inne 

Cele, zadania i programy 

EMAS 

Wstępny przegląd 

środowiskowy 

Odniesienie Polityka środowiskowa 

do wyników 

Aspekty środowiskowe 

Wymagania prawne i inne 

Cele, zadania i programy 

Zasoby, role, odpowiedzialność 

i uprawnienia 

Kompetencje, szkolenie 

i świadomość 

Zasoby, role, odpowiedzialność 

i uprawnienia 

Kompetencje, szkolenie 

i świadomość 

Zaangażowanie 

pracowników 

Komunikacja Komunikacja Otwarty dialog 

Dekomunikacja 

Nadzór nad dokumentami 

Dekomunikacja 

Nadzór nad dokumentami 

Sterowanie operacyjne Sterowanie operacyjne Zgodność 

z prawem 

Gotowość i reagowanie 

na awarię 

Monitorowanie i pomiar 

Gotowość i reagowanie 

na awarię 

Monitorowanie i pomiary 

Ocena zgodności 

Niezgodność, działania 

korygujące i zapobiegawcze 

Nadzór nad zapisami 

Audyt wewnętrzny 

Przegląd zarządzania 

Ocena zgodności 

Niezgodność, działania 

korygujące i zapobiegawcze 

Nadzór nad zapisami 

Audyt wewnętrzny 

Przegląd zarządzania 

Deklaracja środowiskowa 

Audyt certyfikacyjny 

Weryfikacja + rejestracja 

(udział organów administracji) 

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Systemy zarządzania środowiskowego. Główne elementy 

i zasady, Program Phare 2002/000-605.05.01 – Wdrażanie EMAS w Polsce [w:] B. Ziółkowski Ekoinnowacje 

w strategii konkurencyjnej przedsiębiorstwa – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych 

Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

28 

Wymagania prawne dotyczące EMAS określają następujące przepisy: 

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 

2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania 

i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 

oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE, 

• Regulation (EC) No 1221/2009 of the European Parliament and of the Council of 

25 November 2009 on the voluntary participation by organisations in a Community 

eco-management and audit scheme (EMAS), repealing Regulation (EC) No 761/2001 

and Commission Decisions 2001/681/EC and 2006/193/EC.

Rozporządzenie ewaluowało: 

1. Rozporządzenie Rady (EWG) 1836/93 z dnia 23 czerwca 1993 roku w sprawie dobrowolnego 

uczestnictwa przedsiębiorstw przemysłowych we wspólnotowym Programie 

Eko-Zarządzania i Audytowania (nazywane też rozporządzeniem EMAS I). 

2. Rozporządzenie (WE) NR 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 

2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie ekozarządzania 

i audytu we Wspólnocie (EMAS) (tzw. EMAS II). 

Do korzyści z uczestnictwa w EMAS można zaliczyć: 

• kontrolę regulacyjną, 

• redukcję kosztów, 

• poprawę wizerunku publicznego (oczywiste korzyści marketingowe, wynikające ze 

zwiększonej wiarygodności biznesowej i środowiskowej), 

• niekiedy nawet przepustkę do świata biznesu (ang. “ticket to trade”). 

Redukcja kosztów po wdrożeniu EMAS wynika z optymalizacji procesów produkcyjnych 

dzięki: 

• zmniejszeniu wpływu na środowisko, 

• bardziej wydajnemu wykorzystaniu zasobów. 

Aby wprowadzić EMAS organizacje zamierzające zarejestrować się po raz pierwszy (R II, 

art. 4, ust. 1) muszą spełnić następujące warunki: 

• przeprowadzić przegląd środowiskowy wszystkich aspektów środowiskowych organizacji, 

• w świetle wyników przeglądu środowiskowego opracowują i wdrażają system zarządzania 

środowiskowego, 

• przeprowadzają audyt wewnętrzny, 

• przygotowują deklarację środowiskową. 

Proces rozpoczynający się od polityki środowiskowej przechodzi do planowania. Przy planowaniu 

należy wziąć pod uwagę: 

• aspekty środowiskowe, 

• wymagania prawne i inne, 

• cele i zadania, 

• programy zarządzania. 

Następnym etapem będzie wdrażanie i funkcjonowanie, gdzie ważne są: 

• struktura i odpowiedzialność, 

• szkolenia i komunikacja, 

• dokumentacja, 

• sterowanie operacyjne, 

• gotowość na wypadek awarii i reagowanie na awarie. 

Kolejną fazą będzie oczywiście sprawdzanie, a co za tym idzie działania korygujące w których 

skład wchodzą: 

• monitorowanie i pomiary, 

• działania korygujące i zapobiegawcze, 

• zapisy, 

• audyty SZŚ. 

Końcowym działaniem jest przegląd kierownictwa. Aby jednak móc osiągnąć zamierzony 

cel, jakim jest ciągłe doskonalenie, należy całą tę procedurę rozpocząć od nowa i kontynuować 

ją cyklicznie. 

29

Wymagania dotyczące systemu zarządzania środowiskowego oraz dodatkowe zagadnienia, 

które organizacje wdrażające EMAS mają uwzględnić „Wymogi dotyczące systemu zarządzania 

środowiskowego w ramach EMAS są określone w sekcji 4 normy EN ISO 14001:2004” oraz 

przez „dodatkowe zagadnienia, które organizacje wdrażające EMAS mają uwzględnić” (zał. II). 

Państwa członkowskie mogą przedłożyć Komisji pisemny wniosek o uznanie istniejących 

systemów zarządzania środowiskowego lub ich części, certyfikowanych zgodnie ze stosownymi 

procedurami certyfikacji uznanymi na poziomie krajowym lub regionalnym za spełniające 

odpowiednie wymogi niniejszego rozporządzenia (R VIII, art. 45, ust. 1). 

Jak powiedział Heinz-Werner Engel „Jeden mały obrazek mówi więcej niż długie przemówienie”. 

Logo EMAS używa się w czterech możliwych wersjach: w trzech kolorach lub w kolorze 

czarnym, lub w kolorze białym albo w odcieniach szarości. 

Logo opatrzone jest zawsze numerem rejestracyjnym organizacji (R III, art. 10, ust. 1). Logo 

EMAS bez numeru rejestracyjnego może być stosowane do celów marketingowych i promocyjnych 

związanych z EMAS przez organy właściwe, jednostki akredytujące, jednostki 

licencjonujące, organy krajowe i inne zainteresowane strony. W takich przypadkach wykorzystanie 

logo EMAS określonego w załączniku V nie może sugerować, że użytkownik jest 

zarejestrowany, jeżeli nie odpowiada to prawdzie (R VII, art. 35, ust. 2). 

Logo EMAS nie stosuje się (R III, art. 10, ust. 4): 

a) na produktach lub ich opakowaniach, 

b) w połączeniu z twierdzeniami porównawczymi dotyczącymi innych działań i usług 

lub w sposób, który mógłby doprowadzić do pomylenia z oznakowaniem ekologicznym 

dla produktów. 

Każda informacja dotycząca środowiska, opublikowana przez zarejestrowaną organizację 

może być opatrzona logo EMAS, pod warunkiem, że taka informacja zawiera odesłanie do 

najnowszej deklaracji środowiskowej lub zaktualizowanej deklaracji środowiskowej organizacji, 

z której została ona zaczerpnięta, oraz jeżeli weryfikator środowiskowy dokona walidacji, 

z której wynika, że jest ona (R III, art. 10, ust. 5): 

a) dokładna, 

b) uzasadniona i możliwa do sprawdzenia, 

c) właściwa i stosowana w odpowiednim kontekście lub okolicznościach, 

d) reprezentatywna dla ogólnych efektów działalności środowiskowej organizacji, 

e) o niskim prawdopodobieństwie błędnej interpretacji, 

f ) znacząca w odniesieniu do ogólnego wpływu na środowisko. 

Ryc. 2. Logo EMAS 

Źródło: B. Ziółkowski Ekoinnowacje w strategii konkurencyjnej przedsiębiorstwa – prezentacja wygłoszona 


30 

Państwa członkowskie wyznaczają organy właściwe odpowiedzialne za rejestrację organizacji 

znajdujących się we Wspólnocie (R IV, art. 11, ust. 1). W przypadku gdy organizacja składa 

wniosek o rejestrację, organ właściwy dokonuje rejestracji tej organizacji i nadaje jej numer 

rejestracyjny (R IV, art. 13, ust. 2). Organy właściwe informują organizację o dokonaniu jej rejestracji 

oraz dostarczają organizacji jej numer rejestracyjny i logo EMAS (R IV, art. 13, ust. 3).

„Weryfikator środowiskowy” oznacza (R I, art. 2, ust. 20): 

a) jednostkę oceniającą zgodność, określoną w rozporządzeniu (WE) nr 765/2008 lub 

dowolny związek, lub grupę takich jednostek, które uzyskały akredytację zgodnie 

z przepisami niniejszego rozporządzenia, 

b) każdą osobę fizyczną lub prawną albo każdy związek lub grupę takich osób, które 

otrzymały licencję na dokonywanie weryfikacji i walidacji zgodnie z przepisami niniejszego 

rozporządzenia. 

Weryfikator środowiskowy musi być zewnętrzną stroną trzecią, musi być niezależny, 

w szczególności od audytora lub konsultanta organizacji, oraz wykonywać swoje zadania 

w sposób bezstronny i obiektywny (R V, art. 20, ust. 4). Weryfikatorzy środowiskowi 

oceniają, czy przegląd środowiskowy, polityka środowiskowa, system zarządzania, procedury 

audytu organizacji oraz ich wdrażanie spełniają wymogi niniejszego rozporządzenia 

(R V, art. 18, ust. 1). W odstępach czasu nieprzekraczających 12 miesięcy weryfikator środowiskowy 

waliduje wszelkie uaktualnione informacje zawarte w deklaracji środowiskowej 

lub zaktualizowanej deklaracji środowiskowej (R V, art. 19, ust. 2). Powiadamia on również 

jednostkę akredytującą lub jednostkę licencjonującą, odpowiedzialną za nadzór nad nim, 

o szczegółach swojej akredytacji lub licencji oraz o dacie i miejscu przeprowadzenia weryfikacji 

przynajmniej cztery tygodnie przed każdą weryfikacją w państwie członkowskim 

(R V, art. 23, ust. 2). 

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie współczynników 

różnicujących wysokość opłaty rejestracyjnej w krajowym systemie ekozarządzania i audytu 

(EMAS). (Dz.U.04.94.932). Stawka podstawowa opłaty 1000 zł jest różnicowana w zależności 

od wielkości zatrudnienia: 

• 0,005 stawki opłaty rejestracyjnej dla organizacji pożytku publicznego, placówek 

oświatowo-wychowawczych, jednostek sektora finansów publicznych, 

• 0,10 stawki opłaty rejestracyjnej dla podmiotów gospodarczych zatrudniających stale 

do 5 osób, 


od 6 do 20 osób, 








powyżej 500 osób. 

Informacje wymagane do rejestracji (zał. VI) 1 i 2. dotyczące organizacji i obiektu to: nazwa, 

adres, kraj/ kraj związkowy/ region/, wspólnota autonomiczna, osoba wyznaczona do kontaktów, 

telefon, fax, Email, strona internetowa, publiczny dostęp do deklaracji środowiskowej 

lub zaktualizowanej deklaracji środowiskowej (w formie wydrukowanego dokumentu 

lub w formie elektronicznej), numer rejestracji, data rejestracji, data zawieszenia rejestracji, 

data usunięcia rejestracji, termin następnej deklaracji środowiskowej, termin następnej zaktualizowanej 

deklaracji środowiskowej, wniosek o odstępstwo zgodnie z art. 7 TAK – NIE, 

kod rodzaju działalności według NACE, liczba zatrudnionych, obrót lub roczny bilans. 

Przykładowe oświadczenie weryfikatora środowiskowego zostało zamieszczone w tabeli 4. 

31

Tab. 4. Oświadczenie weryfikatora środowiskowego w sprawie czynności weryfikacyjnych 

i walidacyjnych 

Oświadczenie weryfikatora środowiskowego w sprawie czynności weryfikacyjnych 

i walidacyjnych (zał. VII) 

.........................................................................................................................(nazwisko), 

O numerze rejestracji weryfikatora środowiskowego EMAS. ........................................... 

akredytowany(-a) lub licencjonowany(-a) w odniesieniu do zakresu............................ ..................... (kod NACE) 

oświadcza, że przeprowadził (-a) weryfikację, czy obiekt (-y) lub cała organizacja, o których mowa 

w deklaracji środowiskowej/ uaktualnionej deklaracji środowiskowej (*) organizacji............................................ 

(nazwa) o numerze rejestracji (jeśli jest dostępny)......................................................................................... spełnia 

wszystkie wymogi rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 

25 listopada 2009 r. dotyczące dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu 

we Wspólnocie (EMAS). Podpisując niniejszą deklarację oświadczam, że: 

weryfikacja i walidacja zostały przeprowadzone w pełnej zgodności z wymogami rozporządzenia 

(WE) nr 1221/2009, wyniki weryfikacji walidacji potwierdzają, że nie ma dowodów na brak zgodności 

z mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi dotyczącymi środowiska, 

dane i informacje zawarte w deklaracji środowiskowej/ zaktualizowanej deklaracji środowiskowej (*) 

organizacji/ obiektu (*) dają rzetelny, wiarygodny i prawdziwy obraz całej działalności organizacji/ 

obiektu (*) w zakresie podanym w deklaracji środowiskowej. 

Niniejszy dokument nie jest równoważny z rejestracją w EMAS. Rejestracja w EMAS może być 

dokonana wyłącznie przez organ właściwy na mocy rozporządzenia (WE) nr 1221/2009. 

Niniejszego dokumentu nie należy wykorzystywać jak o oddzielnej informacji udostępnianej do 

wiadomości publicznej. 

Sporządzono w… dnia…/…/20..r. 

Podpis 



32 

Na początku 2010 r. organizacjami zarejestrowanymi w systemie EMAS w Polsce były: 

1. PL 2.02-001-7 Bombardier Transportation Polska Spółka z o.o. (Wrocław) 

2. PL 2.04-001-2 Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka (Bydgoszcz) 

3. PL 2.14-001-4 Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów Sp. z o.o. (Mińsk Mazowiecki) 

4. PL 2.16-001-1 PGE Elektrownia Opole SA Brzezie k. Opola 

5. PL 2.22-001-3 Spółka Handlowo-Usługowa KAZ K.A.Z. Dawiccy Sp.J (Skarszewy) 

6. PL 2.24-001-5 Fabryka Kotłów RAFAKO S.A. (Racibórz) 

7. PL 2.24-002-6 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

w Katowicach 

8. PL 2.26-001-8 Nowa Dolina Nidy Sp. z o.o. 

9. PL 2.12-001-9 Urząd Miasta w Trzebini 

10. PL 2.24-003-10 Południowy Koncern Energetyczny S.A. Elektrownia Łaziska 

11. PL 2.22-002-11 Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. (Gdańsk) 

12. PL 2.24-004-12 Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego 

S.A. w Częstochowie 

13. PL 2.08-001-13 Arctic Paper Kostrzyn S.A. (Kostrzyn nad Odrą) 

14. PL 2.24-005-14 Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami i Energetyki 

Odnawialnej „MASTER” Sp. z o.o. (Tychy) 

15. PL-2.02-002-16 EKO-CYKL Organizacja odzysku S.A. (Wrocław) 

16. PL-2.04-002-18 INTEMO (Piotrków Kujawski) 

17. PL-2.12-002-15 Przedsiębiorstwo Zagraniczne „ALPHA” (Kraków) 

18. PL-2.32-001-17 PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra S.A. (Nowe Czarnowo) 

19. PL-2.24-006-19 Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.

W porównaniu z takimi krajami jak Niemcy, Austria czy Wielka Brytania w Polsce EMAS jest 

bardzo rzadko stosowany. Ogólnie zarejestrowanych obiektów EMAS jest 7586 (stan z lutego 

2010 r.), z czego w Polsce było ich 26. Rozkład na poszczególne kraje Europy ilustruje ryc. 3. 

Ryc. 3 Liczba obiektów zarejestrowanych w EMAS 



Rejestracje w EMAS posiadają liczne firmy, rozpoznawalne na całym świecie tj.: Honda, Simens, 

Nestle. MAN, Volkswagen, Shell, Osram. Vodafone, T Mobile i in. 

Porównując liczbę certyfikatów EMAS w Polsce i na świecie z liczbą ISO 14001, wynika, że 

certyfikat ISO 14001 zdecydowanie częściej stosowany (w Polsce ponad 17 tys. certyfikatów 

w 2008 roku) (patrz ryc. 4 i ryc. 5). 

Ryc. 4. Liczba certyfikatów ISO 14001 w Polsce w latach 1998–2009 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zamieszczonych w serwisie dla specjalistów zajmujących 

się systemami zarządzania środowiskowego www.eko-net.pl [w:] M. Hajduk-Stelmachowicz System 

zarządzania środowiskowego jako siła napędowa ekoinnowacyjnych rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja 

wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

33

Ryc. 5. Liczba certyfikatów ISO 14001 na świecie w 2008 r. 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zamieszczonych w ISO Survey ISO Central Secretariat, 

ISO, Geneva 2009 [w:] M. Hajduk-Stelmachowicz System zarządzania środowiskowego jako siła napędowa 

ekoinnowacyjnych rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu 

Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

34 

Do motywów wdrażania systemu zarządzania środowiskowego można zaliczyć: 

• oczekiwania klientów i kontrahentów itp. 

• założenia ciągłego doskonalenia się 

• powiększenie udziału w rynku 

• przyjęta strategia rozwoju organizacji 

• zgodność z ustawodawstwem 

• troska o środowisko 

• zwiększenie możliwości eksportu 

• rozwój systemu ISO 9001 

• zwiększenie świadomości proekologicznej pracowników 

• wzrost wiarygodności firmy 

• zwiększenie przewagi konkurencyjnej 

• oszczędność surowców i energii 

• moda na nowe systemy kierowania i zarządzania 

• inne. 

Prośrodowiskowe podejście przedsiębiorstw jest w Europie Zachodniej oraz w Azji traktowane 

jako nowa możliwość rozwoju. 

W postępowaniu stosowanym przez współczesne przedsiębiorstwa, w kontekście ochrony 

środowiska, wyodrębnić można następujące typy strategii: 

• ofensywną (aktywną, agresywną), polegającą na wykorzystaniu wszelkich środków, 

w tym również kredytów bankowych, do poprawy procesów produkcyjnych pod 

kątem ochrony środowiska, 

• innowacyjną opierającą się na poszukiwaniu nowych technologii, konstrukcji i wyrobów 

dostosowanych do wymagań ochrony środowiska, 

• defensywną polegającą na wycofywaniu z rynku wyrobów i częściowej rezygnacji 

z technologii, niespełniających kryteriów ekologicznych,

• pasywną, opartą na przestrzeganiu tylko koniecznych przepisów o ochronie środowiska, 

aby nie narazić przedsiębiorstwa na sankcje karne i straty związane z utratą 

dobrego wizerunku firmy w otoczeniu. 12 

Ciągłe doskonalenie SZŚ pozwala budować organizację bardziej kreatywną i innowacyjną 

w kontekście poszukiwania efektywnych kosztowo rozwiązań problemów ekologicznych. 

Jeśli chodzi o źródła finansowania wdrażania i doskonalenia formalnych systemów zarządzania 

środowiskowego to w kompetencjach Ministerstwa Środowiska leży wdrażanie 

w latach 2007–2013 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Przedsiębiorstwa 

małe, średnie i duże, mogą skorzystać z Priorytetu IV Programu POIiŚ – w szczególności 

z Działania 4.1. Wsparcie systemów zarządzania środowiskowego. Umożliwia ono pozyskanie 

funduszy dla wdrażających SZŚ zgodnie z normą ISO 14001 lub rozporządzeniem 

EMAS oraz na certyfikowanie ekoznaków, przyznawanych w oparciu o ekologiczne kryteria 

atestacji. Instytucją odpowiedzialną za nabór wniosków jest Narodowy Fundusz Ochrony 

Środowiska i Gospodarki Wodnej – Departament Przedsięwzięć Strukturalnych. Pozyskane 

środki mogą być przeznaczane na pokrycie kosztów związanych z przedsięwzięciami nieinwestycyjnymi, 

obejmującymi w szczególności: 

• przeprowadzenie niezbędnych do oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa badań, 

w celu określenia możliwości implementacji SZŚ, 

• usługi doradcze, ekspertyzy, szkolenia związane z wdrożeniem SZŚ, 

• opracowanie dokumentacji służącej wdrażaniu SZŚ w przedsiębiorstwie, 

• przeprowadzenie audytów i weryfikacji związanych z procedurą przyznawania certyfikatu 

SZŚ, 

• rejestrację przedsiębiorstwa w systemie ekozarządzania i audytu (EMAS), 

• przygotowanie i publikację deklaracji środowiskowej oraz materiałów informacyjnych 

wymaganych od przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie EMAS, 

• przeprowadzenie badań i audytów niezbędnych dla uzyskania certyfikowanych 

oznakowań ekologicznych dla produktów przyjaznych środowisku, 

• opracowanie dokumentacji, w tym raportów z badań oraz innych niezbędnych informacji 

składanych w jednostce przyznającej oznakowanie, 

• opłaty związane z uzyskaniem certyfikowanych oznakowań ekologicznych uiszczanych 

na rzecz jednostki przyznającej oznakowanie, 

• szkolenia i doradztwo w celu uzyskania certyfikatów/dokonania rejestracji oraz pokrycie 

kosztów samej certyfikacji/rejestracji. 

Dofinansowywane będą projekty zakończone rzeczowo tj. projekty, w wyniku których 

wnioskodawca uzyskał certyfikat/został zarejestrowany w systemie. Koszty związane z projektem 

kwalifikują się od 1 stycznia 2007 r. 

W ramach doskonalenia SZŚ małe, średnie i duże przedsiębiorstwa mogą ubiegać się 

o środki z działania: 

– 4.2 „Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami”, np. na: 

• zastępowanie surowców pierwotnych surowcami wtórnymi z odpadów, 

• ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów, 

• ograniczenie energochłonności procesu produkcyjnego, 

• ograniczenie wodochłonności procesu produkcyjnego. 

12 

J. Penc, Zarządzanie a ochrona środowiska, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 7, Warszawa 

1997. 

35

36 

– 4.3 „Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych technik 

(BAT) np. na: 

• zmiany technologii, służące eliminowaniu szkodliwych oddziaływań i uciążliwości 

poprzez zapobieganie i ograniczanie ładunku zanieczyszczeń do środowiska przez 

modernizację i/lub wymianę elektrofiltrów, układów i instalacji odpylania, i/lub odsiarczania, 

• zmiany technologii, służące zmniejszeniu zapotrzebowania na energię, wodę oraz 

surowce, ze szczególnym uwzględnieniem wtórnego wykorzystania ciepła odpadowego 

oraz eliminacji wytwarzania odpadów, 

• zmiany technologii, ukierunkowane na ograniczenie wielkości emisji niektórych substancji 

i zużycia energii do poziomu określonego w przepisach krajowych i wspólnotowych 

oraz w dokumentach referencyjnych BAT (np. przebudowa instalacji ciepłowniczych 

w celu dostosowania do BAT), 

• inwestycje w urządzenia ograniczające emisje do środowiska (tzw. urządzenia „końca 

rury”), których zastosowanie jest niezbędne dla spełnienia zaostrzających się standardów 

emisyjnych lub granicznych wielkości emisji, 

• inwestycje w celu spełnienia wymogów pozwolenia zintegrowanego. 

Więcej informacji na temat możliwości uzyskania środków można znaleźć na stronie polskiej 

Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych SA: 

http://www.paiz.gov.pl/index/?id=250dd56814ad7c50971ee4020519c6f5 

– 4.4 „Wsparcia dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki wodno-ściekowej” np. na: 

• inwestycje mające na celu zmniejszenie zużycia wody oraz ilości substancji niebezpiecznych 

odprowadzanych wraz ze ściekami, poprzez np. przebudowę ciągu 

technologicznego ograniczającego ilość produkowanych ścieków i/lub ładunków 

zanieczyszczeń odprowadzanych do zbiornika, 

• budowę lub modernizację oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych. 

– 4.5 „Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza” np. na: 

• modernizację lub rozbudowę instalacji spalania paliw i systemów ciepłowniczych, 

• modernizację urządzeń lub wyposażenie instalacji spalania paliw w urządzenia lub 

instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, 

• konwersję instalacji spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku. 

– 4.6 „Wsparcie dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie odzysku i unieszkodliwiania 

odpadów innych, niż komunalne” np. na: 

• budowę, rozbudowę lub modernizację instalacji do odzysku, w tym recyklingu lub 

unieszkodliwiania odpadów poużytkowych lub niebezpiecznych, ze szczególnym 

uwzględnieniem obiektów, które mogą pełnić funkcje usługowe, zgodnie z krajowym 

i wojewódzkimi planami gospodarki odpadami, dla położonych w pobliżu jednostek 

gospodarczych, które nie mogą uniknąć wytwarzania podobnych typów odpadów, 

• budowę, rozbudowę lub modernizację instalacji do przekształcania odpadów, 

w celu ułatwienia magazynowania i transportu odpadów oraz przygotowania ich 

do odzysku lub unieszkodliwiania, 

• budowę, rozbudowę lub modernizację instalacji do zbierania lub magazynowania 

odpadów, w szczególności odpadów niebezpiecznych. 

Maksymalna wartość dofinansowania w ramach omawianych działań wynosi 20 mln zł, zaś 

minimalna wartość projektu to 8 mln zł (w przypadku wsparcia MŚP).

Więcej informacji na temat możliwości uzyskania środków można znaleźć na stronie polskiej 

Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych SA: 

http://www.paiz.gov.pl/index/?id=250dd56814ad7c50971ee4020519c6f5 

Do najważniejszych trudności związanych z wdrażaniem Systemu Zarządzania Środowiskowego 

należy zaliczyć: 

• generalną niechęć firm do ubiegania się o certyfikację wynikającą, z postrzegania 

certyfikacji jako kolejnego rachunku do uregulowania, 

• postrzeganie własnej firmy jako niegroźnej dla środowiska, bądź preferowanie mniej 

restrykcyjnych, bardziej namacalnych i szybciej dostrzegalnych działań w zakresie 

poprawy stanu środowiska, 

• niezdolność kierownictwa do oszacowania różnych typów korzyści, płynących 

z wdrożenia/certyfikacji SZŚ, bądź fakt, że korzyści nie są oczywiste, 

• postrzeganie przez kierownictwo i pracowników kosztów związanych z wdrożeniem 

i certyfikowaniem SZŚ jako bardzo wysokich, 

• niezdolność do radzenia sobie ze zmianami, na skutek np. „zbyt małej” liczby pracowników, 

którzy nie potrafią sprostać stawianym im coraz to nowym wymaganiom, 

• brak udokumentowania kwestii dotyczących ochrony środowiska w firmie i wynikające 

z tego problemy związane ze spełnianiem wymagań formalno-prawnych, czy 

wymagań audytorów zewnętrznych, 

• głębokie przeświadczenie, że dokumentacja systemowa jest skomplikowana, kłopotliwa 

i mało przystępna oraz, że czas niezbędny do uzyskania certyfikatu może być 

zbyt długi, 

• brak zewnętrznego wsparcia. 

Potencjał ekoinnowacji jest ogromny. Dotychczas w Polsce nie było to widoczne, ale ostatnie 

działania promocyjne wielu państw dowodzą jak obiecująco może wyglądać sytuacja, 

gdy zapanuje moda na EMAS. Wszystko wskazuje na to, że od upowszechnienia obowiązującego 

od początku 2010 r. rozporządzenia (tzw. EMAS III) zainteresowanie systemowym 

podejściem do zarządzania środowiskowego poprzez EMAS gwałtownie wzrośnie. Oczywiście 

na początku wiele zależy od wsparcia publicznego, ale pionierzy przedsiębiorczości 

przejmą największy kawałek tortu. 

37

7. Konkurencyjność czy nieopłacalność? 

Wśród organizacji działających na rynkach międzynarodowych, szczególnie w Stanach 

Zjednoczonych i Europie, certyfikacja w ISO 14001 lub weryfikacja EMAS jest wyznacznikiem 

odpowiedzialności środowiskowej i często traktuje się ją jako sposób budowania 

przewagi konkurencyjnej. 

Do korzyści, wartości dodanych z posiadania EMAS można zaliczyć: 

• kontrolę regulacyjną, 

• redukcję kosztów, 

• poprawę wizerunku publicznego (oczywiste korzyści marketingowe, wynikające ze 

zwiększonej wiarygodności biznesowej i środowiskowej), 

• niekiedy nawet przepustkę do świata biznesu (ang. „ticket to trade”). 

Redukcja kosztów po wdrożeniu EMAS wynika z optymalizacji procesów produkcyjnych dzięki: 

• zmniejszeniu wpływu na środowisko, 

• bardziej wydajnemu wykorzystaniu zasobów. 

O wiele szybciej wdraża się pomysły, których ludzie pragną, a o wiele wolniej te, których 

się boją. Dlatego trzeba stworzyć modę na wdrażanie EMAS, aby ludzie poczuli potrzebę 

posiadania lub robienia czegoś. Dopóki nie ma mody na nowy produkt, nie będzie on popularny 

i pożądany. Menadżer nieświadomy będzie „demotywatorem” przy wyborze EMAS. 

Menadżer taki nigdy nie słyszał o systemie lub o nim słyszał, ale nie zrozumiał, dlatego będzie 

zdania, iż niewarto zaczynać, gdyż inni próbowali i im nie wyszło. Menadżer świadomy 

będzie z kolei motywatorem uważającym, iż EMAS może być dobrym pomysłem na biznes 

i sposobem ochrony środowiska. Taki menadżer będzie zdania, iż w jego firmie, system ten 

uda się wprowadzić, dzięki temu, że nie popełni się błędów innych. 

Wykreować modę oznacza wzbudzenie potrzeby, ukazanie braku czegoś, przedstawienie 

korzyści i mówienie pozytywnie o czymś (roztaczanie pozytywnej aury). Przez szkolenia 

kreuje się świadomość. Następnie zaczyna działać zasada (dobro)wolności, która sprawia, 

że ludzie sami chcą działać. 

Tab. 5. Przykłady korzyści wewnętrznych, jakie osiągają małe i średnie przedsiębiorstwa 

w wyniku wdrożenia i doskonalenia SZŚ wg normy ISO 14001 

Korzyści organizacyjne Korzyści finansowe Korzyści dotyczące zasobów ludzkich 

• ogólna poprawa jakości, 

• kompatybilność z innymi systemami zarządzania, 

• poprawa jakości szkoleń, 

• poprawa warunków i bezpieczeństwa pracy, 

• większa jakość informacji środowiskowej, 

• możliwość dokumentowania i udowadniania 

zgodności z przepisami, 

• możliwość demonstrowania odpowiedzialności 

środowiskowej, 

• oszczędność 

surowców, materiałów, 

energii, 

• poprawa w zakresie 

gospodarowania 

odpadami i wiążąca się 

z tym eliminacja części 

kosztów, 

• wzrost motywacji pracowników, 

zwiększenie ich świadomości 

ekologicznej i poszerzenie kwalifikacji, 

• uzyskanie nowych umiejętności 

i nowej wiedzy w zakresie 

prawidłowego funkcjonowania 

przedsiębiorstwa, 

• poprawa morale pracowników,

• wsparcie innowacji, 

• weryfikacja i doskonalenie procedur, 

• pobudzanie procesów kreujących pozytywne zmiany 

w zakresie używanych surowców, wykorzystywanych 

kanałów dystrybucji, itp. 

• zapewnienie strategicznego spojrzenia na efekty 

działalności środowiskowej. 

• generalne 

wzmocnienie 

efektywności procesów 

produkcyjnych, 

• poprawa ogólnych 

warunków 

ekonomicznych. 

Źródło: R. Hillary, Environmental management systems and the smaller enterprise, “Journal of Cleaner Production”, 

Vol. 12, No. 6, 2004. [w:] M. Hajduk-Stelmachowicz System zarządzania środowiskowego jako siła 

napędowa ekoinnowacyjnych rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja wygłoszona na spotkaniach 

Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

• lepszy wizerunek firmy wśród 

pracowników, 

• zapewnienie lepszej komunikacji 

wewnątrz firmy (szczególnie w relacji 

pracownicy – kierownictwo). 

Tab. 6. Przykłady korzyści zewnętrznych, jakie osiągają małe i średnie przedsiębiorstwa 

w wyniku wdrożenia i doskonalenia SZŚ 

Korzyści handlowe Korzyści środowiskowe Korzyści komunikacyjne 

• zadowolenie dotychczasowych i zdobycie 

nowych klientów/kontrahentów, 

• zdobycie przewagi konkurencyjnej 

(zwłaszcza przewagi odnoszącej się 

do dziedziny marketingu), 

• uzyskanie zniżek przy płaceniu corocznych 

składek ubezpieczeniowych, 

• istnienie na rynku, 

• rozwój produktów bardziej przyjaznych 

środowisku. 

• uzyskanie lepszych efektów 

działalności środowiskowej, 

• zapewnienie zgodności 

z przepisami prawnymi i innymi, 

• zwiększenie efektywności 

wykorzystywanych materiałów 

i energii, 

• usprawnienie procesów 

recyklingu, 

• redukcja zanieczyszczeń. 

Źródło: R. Hillary, Environmental management systems and the smaller enterprise, “Journal of Cleaner Production”, 

Vol. 12, No. 6, 2004. [w:] M. Hajduk-Stelmachowicz System zarządzania środowiskowego jako siła 

napędowa ekoinnowacyjnych rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja wygłoszona na spotkaniach 

Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

• kreowanie pozytywnego wizerunku, 

• kształtowanie lepszych relacji 

z klientami, 

• nawiązanie lepszej współpracy 

z instytucjami regulacyjnymi 

i administracyjnymi, 

• usprawnienie komunikacji z różnymi 

grupami interesariuszy, 

• uzyskanie pozycji lidera będącego 

przykładem dla innych firm w sektorze. 

Tab. 7. Procentowe wskazania najbardziej kapitałochłonnych faz implementacji SZŚ 

Faza implementacji SZŚ 

Procent wskazań 

faza przygotowawcza 25% 

faza wdrożeniowa 45% 

faza certyfikacji 30% 

Źródło: J. Ejdys, Metoda oceny wyników działalności środowiskowej, Wyd. Politechniki Białostockiej, Białystok 

2004 [w:] M. Hajduk-Stelmachowicz System zarządzania środowiskowego jako siła napędowa ekoinnowacyjnych 

rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych 


Warto w tym miejscu zaznaczyć, że koszty certyfikacji zależą od wielu czynników, między 

innymi od wielkości przedsiębiorstwa (liczby zatrudnionych pracowników), jego struktury 

(liczby lokalizacji/oddziałów), specyfiki działalności przedsiębiorstwa (branży, substancji 

używanych do produkcji wyrobów, liczby procesów, stopnia oddziaływania na środowisko, 

wcześniej wdrożonych systemów). Koszty te są uzależnione od liczby audytorów uczestniczących 

w procesie certyfikacji oraz od czasu trwania audytu. Różnice w cenach są bardzo 

duże. Koszty certyfikacji zależą od tego, na jaką jednostkę certyfikującą zdecyduje się przedsiębiorstwo. 

Jeżeli będzie to jednostka certyfikująca, która posiada akredytację Polskiego 

Centrum Akredytacji, to koszt takiej certyfikacji będzie około 30% wyższy, niż gdyby wybrano 

jednostkę certyfikującą bez akredytacji. 

39

Za ekoinnowacjami mogą przemawiać następujące argumenty: 

• Mniej zanieczyszczeń i odpadów: efektywność zmniejsza zanieczyszczenia. Zanieczyszczenia 

to nic innego, jak użyteczne zasoby w złym miejscu i w złym czasie. 

• Lepsza jakość życia: technologie ekoinnowacyjne nie tylko ograniczają zużycie zasobów, 

lecz także podnoszą jakość uzyskiwanych z nich korzyści. 

• Sprawiedliwość społeczna i miejsca pracy: zwiększa się udział „kapitału ludzkiego” 

w gospodarce, a jednocześnie zmniejsza się zużycie zasobów, umożliwiając uniknięcie 

bezrobocia. Bezrobocie jest ważnym czynnikiem, który przyczynia się do społecznej 

destabilizacji jednostek i grup w społeczeństwie. 

• Konkurencyjność: dzięki zastosowaniu nowych, lepszych technologii w procesach 

i produktach. 

• Atrakcyjność rynkowa i korzyści dla biznesu: efektywne produkty i procesy łatwo 

wejdą na rynek, gdyż są efektywne pod względem kosztów i nie wymagają wydania 

przez rząd przepisów prawnych. Lepszy wizerunek publiczny jest korzystny dla 

biznesu. 13 

40 

13 

M. Carley, P. Spapens, Dzielenie się światem. op. cit., s. 159–160.

8. Sytuacja w Polsce. Przykłady. 

W statystykach obejmujących kraje Unii Europejskiej dotyczących innowacyjności Polska 

plasuje się w dolnych granicach zestawień (według indeksu innowacyjności Polska 

osiągnęła wynik 0,3). Gorzej wypadają jedynie Litwa, Rumunia, Łotwa i Bułgaria. Czołówką 

europejską są kraje północnej Europy: Szwecja, Finlandia, Dania, Wielka Brytania oraz 

Niemcy (wskaźnik między 0,55 a 0,65). Najbliżej średniej dla UE (poniżej 0,5) znalazł się 

Cypr i Holandia. 

W Polsce najwięcej przedsiębiorstw innowacyjnych jest skupionych wokół największych 

miast: Warszawa, Kraków, Katowice, Wrocław, Poznań, Trójmiasto. W województwie mazowieckim 

w otoczeniu stolicy, na mapie innowacyjnych przedsiębiorstw są widoczne również 

miasta: Płock, Siedlce, Radom, Mińsk Mazowiecki. Oprócz Krakowa w województwie 

małopolskim swą obecność zaznaczają: Tarnów, Nowy Sącz i Trzebnica. Obok Wrocławia 

w województwie dolnośląskim wymienić można Polkowice, Jelenią Górę, Świdnicę oraz 

Dzierżoniów jako skupiska przedsiębiorstw innowacyjnych. 

Jednym z najlepiej widocznych przykładów ekoinnowacji są rozwiązania stosowane 

w architekturze. 14 Są to zarówno pionowe ogrody na elewacjach, systemy zbudowane 

z paneli PCV, geowłókniny, (która zatrzymuje zanieczyszczenia), powietrza rur rozprowadzających 

wodę i substancje mineralne, jak i wykorzystanie deszczówki do spłukiwania 

toalet. 

Pesymistyczna wizja miast przyszłości jako miejsc przeludnionych, brudnych i zanieczyszczonych 

staje się coraz mniej realna wobec coraz powszechniej znanych ekotechnologii 

tj.: zielone dachy, domy drewniane, eathship, areożel, hybrydowe światło słoneczne, inteligentne 

budynki. 

Jednym z głównych problemów jest fakt, iż tereny miejskie są cieplejsze od obszarów wiejskich. 

Należy więc dokonać wszelkich starań by „schłodzić” miasta np. przy pomocy zielonych 

dachów. Takie rozwiązanie zastosowano w takich budynkach jak: Biblioteka Uniwersytetu 

Warszawskiego, Sąd Najwyższy w Warszawie, Centrum Handlowe Złote Tarasy (Warszawa), 

Centrum Handlowe Arkadia (Warszawa) oraz zagranicą: Australia’s Parliament House, 

Conserv. of Music (Sydney), Kingsway Condo (Vancouver), Scool of Art&Design (Singapur), 

Fabryka Ford, (Richmond.USA), Hundertwasser. 

Izolacja jaką daje zielony dach obniża zdecydowanie temperaturę w budynku pokrytym 

nietradycyjnym dachem. Dach tradycyjny, gdy temperatura powietrza sięga ok. 13 stopni C, 

może się nagrzać nawet do 45 stopni C, podczas gdy w tych samych warunkach temperatura 

na substracie dotrze do ok. 14 stopni, a pod substratem nawet spadnie poniżej 10 

stopni. 

Budynki na które składa się betonowa, miejska dżungla nie mają dobrej izolacji. W gorące 

dni nagrzewają się zbytnio, a w chłodne tracą ciepło. Budynki emitują ciepło (marnują 13% 

14 

http://www.charleswindows.com/images/header/ecofriendly_img2.jpg 

http://bryla.gazetadom.pl/bryla/1,85298,7085403,Ekobudynek_z_zyjaca_fasada.html 

41

światowej produkcji energii, tyle co 4 miliardy baryłek ropy rocznie), tracąc je i ogrzewając 

niebo zamiast pomieszczenia. Wobec problemu jakim jest marnotrawstwo energii i uchodzenie 

ciepła z budynków, należy opracować takie tworzywo, które zatrzyma ciepło wewnątrz 

budynku. 

Innowacje ekologiczne polskich przedsiębiorców odznaczają się ogromnym potencjałem, 

jednak potrzebują promocji. Właśnie taką promocję można było „wygrać” w programie Greenevo 

Akcelerator Zielonych Technologii 15 . W tym roku wyróżniono między innymi firmę 

Piotra Napierały, która produkuje lampy uliczne nie wymagające podłączenia do sieci energetycznej. 

Nie jest to konieczne, gdyż latarnie te wykorzystują słońce i wiatr do pozyskania 

energii. Latarnia przy naładowanych akumulatorach może działać nawet 3 dni. Wprawdzie 

wydatek przy zakupie tego produktu jest większy o wydatku na tradycyjną latarnię, jednak 

oszczędności, jakie to urządzenie daje w zakresie pracy (przy montażu – nie trzeba doprowadzać 

przewodów, kopać) i późniejszych wydatków (koszty energii) są znaczne. 

Innym wyróżnionym polskim produktem była maszyna ślimakowa firmy Asket. Wynalazek 

ten umożliwia brykietowanie siana i słomy oszczędzając jednocześnie ogromne ilości energii, 

gdyż proces odbywa się bez konieczności suszenia. Dzięki temu zużycie energii przy 

tej pracy można porównać do ilości zużywanej przez czajnik elektryczny. Jest to ciekawa 

propozycja dla rolników, którzy nadwyżkę siana i słomy mogliby wykorzystać jako opał. 

Ogromne oszczędności energii i zmniejszenie wydatków nawet dziesięciokrotnie można 

osiągnąć dzięki zastosowaniu metody Romana Sobczyka. Otóż wykorzystuje on słońce do 

suszenia osadów pościekowych. 

Finalistą konkursu była również firma Biogaz Zeneris, która zaproponowała budowę biogazowni 

przy gorzelni. Odpady z gorzelni zamiast trafiać na pola i zakwaszać glebę oraz emitować 

metan powodujący efekt cieplarniany są zbierane i zamykane w specjalnych zbiornikach. 

Do tego dodaje się odpady z przetwórni spożywczych, które wspólnie fermentują 

i wydzielają ciepło oraz energię. Taka biogazownia mogłaby zaopatrzyć blisko 2 tys. domów 

w energię elektryczną. 

Przykładem ekoinnowacyjnej firmy jest przedsiębiorstwo Lediko 16 , które specjalizuje się 

w oświetleniu LED. Firma jest laureatem konkursu „Czysty Biznes” w kategorii produkt (2009) 

za ekologiczną uliczną lampę LED. Lampa ta daje więcej światła przy znacznie mniejszym 

zużyciu energii elektrycznej. Konstrukcja lampy pozwala m.in. na skierowanie światła w taki 

sposób, by padało dokładnie tam, gdzie jest potrzebne, co skutkuje zmniejszeniem kosztów 

oświetlenia ulic co najmniej o połowę. 

Działając zgodnie ze swoją misją: 

Kierując się uczciwością i odpowiedzialnością, 

Darząc szacunkiem człowieka i jego otoczenie, 

Polegając na rzetelnej wiedzy i doświadczeniu, 

Wspólnie tworzymy, doskonalimy i zapewniamy 

Produkty nowoczesne, wydajne i ergonomiczne. 

firma w ciągu pięciu lat doszła do następujących osiągnięć: 

2004 – wprowadzanie innowacyjnych i niezawodnych rozwiązań technologicznych 

w oświetleniu, z wykorzystaniem diod LED 

42 

15 

J. Leśniewska Innowacje ekologiczne polskich przedsiębiorców [w:] http://wyborcza.biz/mojbiznes/ 

2029020,1016118,7737159.html 

16 

http://www.lediko.com/index.php

2004–2005 – reprezentant amerykańskiej firmy ETG, produkującej diody LED wysokiej jakości 

– dostęp do nowych technologii 

2005–2007 – opracowanie własnej seria modułów z diodami Xlamp 

2007 – kooperacja z Optical Research Associates specjalistyczne programy do trójwymiarowego 

projektowania zaawansowanych aplikacji optycznych i układów optycznych 

2008 – uzyskuje prestiżowy status CREE LED SOLUTION PROVIDER w zakresie wykonywania: 

modułów z diodami XLamp, opraw diodowych LED, projektów na zamówienie, doradztwa 

w zakresie wykorzystania diod LED 

2009 – Certyfikat „Zielona Marka”, główna nagroda w kategorii innowacyjny produkt konkursu 

„Czysty biznes”, laureat konkursu „Dolnośląskie Gryfy 2009” w kategorii „Przedsiębiorstwo 

– za najbardziej dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa do 50 osób”. 

Do niezwykłego osiągnięcia doszła inna firma: Tioxide, największy na świecie producent 

bieli tytanowej. Otóż obecnie firma sprzedając materiały odzyskane z odpadów wytwarzanych 

w procesie produkcji uzyskuje większe zyski niż z wytwarzania jej podstawowego 

produktu. W 1995 roku Tioxide odzyskał 0,77 mln ton gipsu, dwutlenku węgla i soli żelaza 

na potrzeby rolnictwa, budownictwa i oczyszczania wody. Następnym perspektywicznym 

celem jest podwojenie sprzedaży materiałów z odzysku do wartości 40 mln funtów szterlingów 

(60 mln USD). Większa część materiałów z odpadów, pochodząca z zakładów w Wielkiej 

Brytanii, Malezji i Ameryce Południowej, jest pakowana i sprzedawana na miejscu. Od jej 

powołania w 1993 roku zatrudnienie w wydziale odzysku firmy Tioxide osiągnęło 250 osób 

i jest on uważany za wiodący wydział zapewniający jej konkurencyjność. Procesy produkcyjne 

są zaprojektowane w taki sposób, aby uwzględnić potrzeby odzysku, także odpady 

schodzą z linii w postaci wygodnej do pakowania. 17 

Dyrektor firmy Tioxide powiedział: Zajęliśmy się sprawą materiałów, gdy stanęliśmy wobec 

coraz wyższych norm ekologicznych, coraz większych kosztów neutralizacji i składowania oraz 

ponieważ pod względem odzysku wizerunek naszej branży był zły i wymagał poprawy. W rezultacie 

cała firma zaczęła patrzeć na środowisko pod innym kątem. Przedtem skupialiśmy się 

na przestrzeganiu prawa, a teraz poszliśmy dalej i ściślej współpracujemy ze społecznościami 

lokalnymi szukając sposobów przewidywania i najlepszego rozwiązywania problemów ekologicznych. 

18 

Podobnie Izaak Van Melle dyrektor wykonawczy firmy cukierniczej Van Melle International, 

posiadającej swe zakłady na całym świecie (w Holandii, Chinach, Brazylii, na Filipinach i innych 

krajach), stwierdził, że ekorozwój stał się największym wyzwaniem dla firmy. Świadomość 

konieczności zrównoważenia celów ekonomicznych przedsiębiorstwa z dostępnymi 

zasobami naturalnymi i zdrowiem ekosystemu może postawić w sytuacji moralnego konfliktu, 

gdy chodzi o cele firmy. Zdaniem zarządzającego przedsiębiorstwem ma to miejsce 

zwłaszcza, gdy możliwości rozwoju firmy są sprzeczne z jej celem, jakim jest dojście do 

ekorozwoju. Zrównoważenie skutków zużycia przez firmę paliw kopalnych mogłoby zapewnić 

około 5000 hektarów nowo posadzonych lub chronionych drzewostanów, uważanych 

za zasoby pochłaniające emisje dwutlenku węgla. W normalnych warunkach handlu, 

pod względem finansowym, firma Van Melle International jest w stanie pokryć koszty tego 

zakresu zalesienia, podejmuje więc działania prowadzące do realizacji tego celu. Jak powiedział 

Izaak Van Melle: „Biorąc pod uwagę, że lasy spełniają wiele innych funkcji poza 

17 

M. Harison, The Independent, [za] M. Carley, P. Spapens, Dzielenie się światem, op. cit., s. 165. 

18 

M. Carley, P. Spapens, Dzielenie się światem, op. cit., s. 165. 

43

wiązaniem CO 2 

, uważamy, że w ten sposób nasza firma będzie przynajmniej w stanie zrekompensować 

straty, jakie powodujemy w środowisku na całym świecie. Sadzenie drzew 

nie jest być może ostatecznym rozwiązaniem problemu nadmiernej emisji CO 2 

w gospodarce 

światowej, lecz jest to tymczasem dobre podejście, biorąc pod uwagę fakt, że co 

roku znika przerażająca powierzchnia lasów. Próbujemy także oszczędzać energię, gdy 

budujemy nowe fabryki. Przykładowo, w naszym nowym zakładzie w Chinach dopilnowaliśmy, 

aby dach był skierowany ku słońcu po to, aby zapewnić maksymalne korzyści z nasłonecznienia 

i użycia płytek ogniw fotoelektrycznych. W zależności od umiejscowienia 

obiektu energia wiatrowa także może być efektywna pod względem kosztów. Przy lokalizacji 

wszystkich zakładów staramy się określić optymalne rozwiązania zapewniające ich 

zrównoważony charakter. Gama rozwiązań waha się od efektywnych kosztowo środków 

do drogiej technologii, na przykład płytek ogniw fotoelektrycznych. Należy wykorzystać 

wszystko to, co w danym miejscu przyczynia się do osiągnięcia naszych celów ekorozwojowych. 

Opracowujemy długofalowy program inwestycyjny prowadzący ku ekorozwojowi 

i zmniejszonemu zużyciu energii i materiałów, w którym, na ogół, priorytetem są najbardziej 

efektywne ekologicznie inwestycje. Ten nowy proces wykorzystuje naturalną siłę powietrza 

jako jedyny czynnik rozpylający. Do tej puszki wpompowano powietrze w taki sam 

sposób, jak pompuje się oponę. Zachowano taką samą sprawność i praktyczność działania 

aerozolu. Ta nowa generacja aerozoli jest równie skuteczna, jak tradycyjne spryskiwacze, 

jednocześnie chroniąc środowisko.” 19 

W odróżnieniu od cząstkowych usprawnień, przemysł zdobył względnie niewielkie doświadczenie 

w zakresie opracowywania i wdrażania daleko idących, długofalowych 

usprawnień ekologicznych w dziedzinie produktów. W przypadku tych innowacji wyboru 

trzeba dokonywać we wczesnych fazach rozwoju produktu, planowania strategii i knowhow. 

Podobnie, horyzont czasowy planowania produktu rozciągnie się z trzech do piętnastu 

lat, a nawet poza ten okres. W rezultacie, usprawnienia ekologiczne tego rodzaju będą 

wymagały podjęcia decyzji na strategicznym szczeblu firmy. 20 

Do zmniejszenia odpadów i przepływów materiałów na poziomie firmy mogą przyczynić 

się działania ekologiczne podejmowane na terenie zakładu przemysłowego w celu podniesienia 

efektywności wykorzystania materiałów i energii. Podejście to jest dobrze znane z europejskich 

rozwiązań w zakresie skojarzonego wytwarzania ciepła i światła, w ramach którego 

nadwyżki ciepła powstającego w procesie przemysłowym, na przykład w elektrowni, 

wykorzystuje się do ogrzewania biur lub budynków mieszkalnych. Elektrownia może także 

spalać odpady, jeśli jest to bardziej efektywne niż odzysk surowców lub użycie paliwa pierwotnego. 

Bardziej kompleksowe rozwiązanie zastosowano w gminie Kalundborg w Danii, 

która chciała stać się prototypową gminą w zakresie rozwoju przemysłu i współpracy z nim. 

Tutaj, odpady z procesów przemysłowych, na przykład gorąca woda i nadwyżki energii, 

wykorzystuje się jako czynniki innych procesów przemysłowych, w rolnictwie, w gospodarstwie 

rybnym i do zaspokojenia potrzeb gminy. 

Obecna sytuacja w Kalundborgu ukształtowała się stopniowo. Następnym krokiem ma być 

rozwój specjalnie zbudowanych osiedli przemysłowych, w których sąsiadujące ze sobą firmy 

będą wykorzystywać i wtórnie używać materiałów i nadwyżek energii pochodzących 

od sąsiadów. Dobrym przykładem są nowo powstałe w Kanadzie parki ekoprzemysłowe. 

44 

19 


20 

Ibidem.

Tutaj, zlokalizowane centralnie „wyspy użyteczności publicznej” będą świadczyły podstawowe 

usługi, na przykład dostarczając parę, energię elektryczną, gorącą lub schłodzoną 

wodę, gazy przemysłowe, sprężone powietrze, zapewniając wspólne oczyszczanie ścieków, 

odzysk metali ciężkich za pomocą metody odwróconej osmozy, skojarzone wytwarzanie 

ciepła i energii elektrycznej, energetyczne układy kaskadowe oraz odzysk ciepła, wody i innych 

produktów odpadowych. Dzięki wspólnemu zaopatrzeniu można uniknąć powielania 

inwestycji w technologie i know-how w zakładach tworzących osiedle, uwalniając środki, 

które można wtedy przeznaczyć na ekoinnowacje w podstawowej sferze działalności firm. 

Sama eksploatacja „wysp użyteczności publicznej” stanowi dochodową działalność. Z kolei, 

dzięki nim firmy mogą znacznie ograniczyć nakłady kapitałowe na budowę własnych zakładów 

wytwórczych lub przeróbczych. Parki ekoprzemysłowe są także dobrym sposobem 

przyciągania nowego, czystego przemysłu do gmin poszukujących inwestycji zewnętrznych 

powodujących minimalne szkody w środowisku. 21 

Przykładem koncepcji symbiozy przemysłowej w Polsce (opisywanej jako przykład ekologii 

przemysłowej) jest propozycja rozwiązania dla spółki akcyjnej Krakodlew. Wcześniej 

odlewnia działała jako Wydział Wlewnic Huty im. Tadeusza Sendzimira. Firma podjęła program 

ciągłej modernizacji urządzeń i technologii, kładąc duży nacisk na to, aby działalność 

nie wpływała negatywnie na środowisko. Krakodlew S.A. jest odlewnią ciężkiego osprzętu 

hutniczego. Spółka prowadzi również sprzedaż złomu surówkowego. Na terenie odlewni 

funkcjonuje zamknięty obieg wody. Woda wykorzystywana do czyszczenia skrzyń formierczych 

i odlewów kierowana jest do osadników. Tam w wyniku procesu sedymentacji od 

wody oddzielają się resztki mas formierskich, po czym woda kierowana jest z powrotem do 

czyszczenia; odzyskane masy formiercze po odwirowaniu są również zawracane do obiegu. 

Nieudane produkty i resztki z obróbki są przetapiane ponownie. Olej maszynowy używany 

w obrabiarkach krąży w obiegu zamkniętym, a po przepracowaniu służy do gruntowania 

mas formierczych. W zakładzie wprowadzono liczne udoskonalenia prowadzące do zredukowania 

ilości wytwarzanych odpadów i ścieków. 22 

Istnieje kilka przykładów bardziej tradycyjnych parków przemysłowych, które ulegają 

transformacji w kierunku parków ekoprzemysłowych. Jednym z nich jest ekoprzemysłowy 

park Fujisawa w Japonii. Przedsiębiorstwo EBARA z Japonii utworzone w 1912 r. jest 

producentem maszyn przemysłowych, precyzyjnych urządzeń elektronicznych i wyposażenia 

środowiskowego. Produkty przedsiębiorstwa obejmują precyzyjne pompy, turbiny, 

urządzenia chłodnicze i próżniowe, wyposażenie klimatyzacyjne, systemy oczyszczania 

ścieków. W odpowiedzi na potrzebę zmiany i przejścia od koncepcji technologii 

„końca rury” do podejścia skupionego na redukcji odpadów i koncepcji „dematerializacji” 

przedsiębiorstwo podjęło decyzję o realizacji celu, którym jest osiągnięcie tzw. zerowej 

emisji. 23 

Jedną z inicjatyw w ramach realizacji celu „zero emisji” było wdrażanie planu przekształcenia 

35 ha działalności w miejscowości Fujisawa w kompletny park ekoprzemysłowy, który 

stał się modelem demonstrującym wykonalność koncepcji zeroemisyjnej w wytwarzaniu 

produktu i technologii. Początkowo stworzony park integrował 700 gospodarstw domowych, 

instytucji komercyjnych i instalacji przemysłowych w strukturze zeroemisyjnego, samoutrzymującego 

się parku ekoprzemysłowego. Obejmował on wszystkie główne sfery 

21 


22 

L. Woźniak, B. Ziółkowski, A. Warmińska, S. Dziedzic, Przewodnik ekoinnowacji, Rzeszów 2008, s. 14. 

23 

Ibidem. 

45

zrównoważonego życia miejskiego, włączając w to zabudowę mieszkalną, przemysłową, 

rolniczą, detaliczną związaną z usługami publicznymi i infrastrukturą badawczo-rozwojową, 

sportową i rekreacyjną oraz obszary przyrodnicze. Postawiony cel „zero emisji” uwydatnia 

różnorodność nowych technologii przekształcania odpadów w procesie rozwiniętym przez 

przedsiębiorstwo. 24 

46 

24 

L. Woźniak, B. Ziółkowski, A. Warmińska, S. Dziedzic, op. cit., s. 14.

9. Instytucje wspierania ekoinnowacji 

Nie każda firma może prowadzić samodzielnie badania. Wielu brakuje również kontaktów 

ze światem nauki, by móc wprowadzać w życie pomysły innych. Nierzadko łatwiej jest więc 

zwrócić się do instytucji lub firm pośredniczących w kontaktach między biznesem a nauką. 

Ośrodki transferu technologii to instytucje, które dostarczają usług dla założonych ze środków 

publicznych lub współfinansowanych ze środków publicznych instytucji badawczych 

w celu komercjalizacji ich wyników badań. Instytucje te, działające na styku nauki i biznesu, 

wspierają rozwój kontaktów instytucji naukowych i przedsiębiorstw (np. poprzez przygotowywanie 

baz danych) oraz zajmują się szeroko pojętą popularyzacją i promocją innowacyjności. 

Inkubatory technologiczne i inkubatory przedsiębiorczości to kolejne instytucje proinnowacyjne. 

Inkubator technologiczny to inkubator przedsiębiorczości wyspecjalizowany we 

wspieraniu nowych firm opartych na zaawansowanych technologiach. Zwykle jest to organizacja, 

która wspiera nowe przedsiębiorstwa (często typu spin-off ), stwarzając im przyjazne 

warunki do rozwoju i sprawnego funkcjonowania na rynku. Głównym celem inkubatora 

technologicznego jest pomoc nowopowstałej, innowacyjnej firmie w osiągnięciu dojrzałości 

i zdolności do samodzielnego funkcjonowania na rynku. Jego zadaniem jest doradztwo 

i zapewnianie pomocy przy finansowaniu rozwojowych przedsięwzięć. Instytucje te powinny 

zachęcać do tworzenia firm wykorzystujących wyniki prac badawczych prowadzonych 

w publicznych jednostkach badawczych. Część inkubatorów dodatkowo świadczy 

usługi konsultingowe dla założonych firm. 

Inkubatory powstają przede wszystkim w dużych miastach, które są dogodnym miejscem 

dla przedsiębiorców do lokowania swojej działalności. Z badań przeprowadzonych dla Komisji 

Europejskiej w 2002 r. wynika, że zdecydowana większość firm, które lokują się w inkubatorach 

przedsiębiorczości, to firmy typu start-up (ok. 70%). Pozostałe grupy to oddziały 

firm istniejących oraz firmy typu spin-off wyodrębnione z uniwersytetów lub centrów badawczo-rozwojowych. 

Kolejnym typem instytucji są parki naukowo-technologiczne. Zgodnie z definicją przyjętą 

przez zarząd Międzynarodowego Stowarzyszenia Parków Naukowych (ang. IASP), park 

naukowy jest instytucją zarządzaną przez specjalistów, której głównym celem jest promowanie 

kultury innowacyjnej oraz konkurencyjności zrzeszonych w niej instytutów naukowo-badawczych 

i firm. Park zarządza procesem przepływu wiedzy i technologii między 

uczelniami, instytucjami naukowo-badawczymi i przedsiębiorstwami. Sprzyja również powstawaniu 

i rozwojowi firm innowacyjnych, oferując możliwość inkubacji i wsparcie procesów 

tworzenia firm typu spin-off. 

47

Ryc. 6. Parki naukowo-technologiczne w Polsce (badanie ECORYS – 2008) 

Źródło: E. Wojnicka Zarządzanie ekoinnowacjami i wdrażanie ekotechnologii – prezentacja wygłoszona 


48

10. Podsumowanie 

Podążanie z duchem czasu jest konieczne by utrzymać firmę na rynku. Jednak tylko wyprzedzenie 

konkurencji, wprowadzenie innowacji da przedsiębiorstwu pozycję lidera. Ekoinnowacje 

mogą być więc dobrym wyborem, ale nie tylko pod kątem biznesowym, niosą 

one bowiem za sobą pozytywne czynniki środowiskowe i społeczne. 

Mimo wielu zalet, również w przypadku ekoinnowacji nie brakuje przeszkód i barier przy 

ich wdrażaniu. Jednak liczne przykłady dobrych i mnożących się praktyk, a także pomoc 

różnego typu instytucji oraz organizacji powinny zachęcać i skłaniać do stosowania ekoinnowacji. 

49

Spis tabel 

Tab. 1. Cechy naukowców i przedsiębiorców 

Tab. 2. Źródła wspierające plan strategiczny 

Tab. 3. Cechy ISO 14001 i EMAS 

Tab. 4. Oświadczenie weryfikatora środowiskowego w sprawie czynności weryfikacyjnych i walidacyjnych 

Tab. 5. Przykłady korzyści wewnętrznych, jakie osiągają małe i średnie przedsiębiorstwa w wyniku 

wdrożenia i doskonalenia SZŚ wg normy ISO 14001 

Tab. 6. Przykłady korzyści zewnętrznych, jakie osiągają małe i średnie przedsiębiorstwa w wyniku wdrożenia 

i doskonalenia SZŚ 

Tab. 7. Procentowe wskazania najbardziej kapitałochłonnych faz implementacji SZŚ 

Spis grafik 

Ryc. 1. Podejście równoległe do wprowadzania nowych produktów na rynek 

Ryc. 2. Logo EMAS 

Ryc. 3. Liczba obiektów zarejestrowanych w EMAS 

Ryc. 4. Liczba certyfikatów ISO 14001 w Polsce w latach 1998–2009 

Ryc. 5. Liczba certyfikatów ISO 14001 na świecie w 2008 r. 

Ryc. 6. Parki naukowo-technologiczne w Polsce (badanie ECORYS – 2008) 

50

Bibliografia 

1. Bryła – architektura, projekty, wieżowce, Gazeta.pl http://bryla.gazetadom.pl/bryla/1,85298,7085403,Ekobudynek_z_zyjaca_fasada.html 

2. Carley M., Spapens P., Dzielenie się światem, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Białystok–Warszawa 2000. 

3. Charles Window & Door Company http://www.charleswindows.com/images/header/ecofriendly_ 

img2.jpg 

4. Fox T., Williams R. Ekoinnowacja. Przeszkody do pokonania i brytyjskie odpowiedzi polityk. – prezentacja 

wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

5. Freier I., Environmental management from an ecological modernization and innovation perspective, 

Chemnitz University of Technology, Chemnitz, 2003. 

6. Hajduk-Stelmachowicz M. System zarządzania środowiskowego jako siła napędowa ekoinnowacyjnych 

rozwiązań dla przedsiębiorstw – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych 


7. Jones E., Harrison D., McLaren J., Managing Creative Eco-innovation, Structuring outputs from Eco-innovation 

projects, “The Journal of Sustainable Product Design” No. 1, 2001. 

8. Kępka B. Eko-innowacje dzisiaj i jutro – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu Innowacyjnych 


9. Laboratorium Dachów Zielonych http://www.dachyzielone.pl/index.php?option=com_wrapper&Itemid=234 

10. Lediko http://www.lediko.com/index.php 

11. Leśniewska J. Innowacje ekologiczne polskich przedsiębiorców [w:] http://wyborcza.biz/mojbiznes/ 

2029020,1016118,7737159.html 

12. MLM Business-Opportunities http://mlm.business-opportunities.biz/wp-content/uploads/2008/01/ 

data_juggler.gif 

13. Pander W. Rodzaje i źródła innowacji. Zarządzanie procesem innowacyjnym – prezentacja wygłoszona 


14. Penc J., Strategie zarządzania. Strategie dziedzinowe i ich realizacja. Zintegrowane zarządzanie strategiczne, 

Placet, Warszawa 1995. 

15. Penc J., Zarządzanie a ochrona środowiska, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 7, Warszawa 

1997. 

16. Wojnicka E. Zarządzanie ekoinnowacjami i wdrażanie ekotechnologii – prezentacja wygłoszona na 

spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

17. Woźniak L. Ekoinnowacje drogą firmy do sukcesu – prezentacja wygłoszona na spotkaniach Klubu 

Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

18. Woźniak L., Ziółkowski B., Warmińska A., Dziedzic S., Przewodnik ekoinnowacji, Rzeszów 2008. 

19. Ziółkowski B. Ekoinnowacje w strategii konkurencyjnej przedsiębiorstwa? – prezentacja wygłoszona na 

spotkaniach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw, marzec 2010 r. 

51

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) jest agencją rządową podlegającą 

Ministrowi właściwemu ds. gospodarki. Powstała na mocy ustawy 

z 9 listopada 2000 roku. Zadaniem Agencji jest zarządzanie funduszami 

z budżetu państwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości 

i innowacyjności oraz rozwój zasobów ludzkich. 

Celem działania Agencji, która w 2010 r. obchodzi dziesięciolecie istnienia, 

jest realizacja programów rozwoju gospodarki wspierających działalność 

innowacyjną i badawczą małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), rozwój 

regionalny, wzrost eksportu, rozwój zasobów ludzkich oraz wykorzystywanie 

nowych technologii. 

W perspektywie finansowej obejmującej lata 2007–2013 Agencja jest odpowiedzialna 

za wdrażanie działań w ramach trzech programów operacyjnych 

Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki i Rozwój Polski Wschodniej. 

Jednym z priorytetów Agencji jest promowanie postaw innowacyjnych 

oraz zachęcanie przedsiębiorców do stosowania nowoczesnych technologii 

w swoich firmach. W tym celu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości prowadzi 

portal internetowy poświęcony tematyce innowacyjnej www.pi.gov.pl, 

a także corocznie organizuje konkurs Polski Produkt Przyszłości. Przedstawiciele 

MŚP mogą w ramach Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw uczestniczyć 

w cyklicznych spotkaniach. Celem portalu edukacyjnego Akademia PARP 

(www.akademiaparp.gov.pl) jest upowszechnienie wśród mikro-, małych 

i średnich firm dostępu do wiedzy biznesowej w formie e-learningu. Za 

pośrednictwem strony internetowej www.web.gov.pl PARP wspiera rozwój 

e-biznesu. W Agencji działa ośrodek sieci Enterprise Europe Network, który 

oferuje przedsiębiorcom informacje z zakresu prawa Unii Europejskiej oraz 

zasad prowadzenia działalności gospodarczej na Wspólnym Rynku. 

PARP jest inicjatorem utworzenia sieci regionalnych ośrodków wspierających 

MŚP tj. Krajowego Systemu Usług dla MŚP, Krajowej Sieci Innowacji i Punktów 

Konsultacyjnych. Instytucje te świadczą nieodpłatnie lub wg preferencyjnych 

stawek usługi z zakresu informacji, doradztwa, szkoleń oraz usługi 

finansowe. Partnerami regionalnymi PARP we wdrażaniu wybranych działań 

są Regionalne Instytucje Finansujące (RIF). 


ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa 

tel. + 48 22 432 80 80, faks: + 48 22 432 86 20 

biuro@parp.gov.pl, www.parp.gov.pl 

Punkt informacyjny PARP 

tel. + 48 22 432 89 91-93 

0 801 332 202 

info@parp.gov.pl

Z 1 ekoinnowacje 171x247.indd - Portal Innowacji

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?