3SoQUiXtA

– podczas moich stosunkowo krótkich wyjazdów do
Lwowa i z powodu specyficznych warunków panujących
w tamtejszych archiwach – nie mogłabym nawet marzyć.
Nie mam wątpliwości, że bez tej spontanicznej i bezinteresownej
pomocy Jurija duża część książki nie mogłaby
w ogóle powstać.
We Lwowie mogłam zawsze liczyć na serdeczną gościnę
Państwa Elżbiety, Janusza i Izabelli Tyssonów oraz
Stanisława Ratyńskiego; w lwowskie archiwa wprowadził
mnie śp. Paweł Hrankin, a Dr Anna Bancekowa służyła
in formacjami na temat obrazów Rosena w Lwowskiej Galerii
Sztuki. Cenne materiały ikonograficzne zawdzięczam
Andrijowi Saljukowi, prezesowi Fundacji Ochrony Zabytków
Historii i Architektury Lwowa. Wiele wiado mości
na temat mię dzy wo jennego Lwowa i tamtejszego Kościoła
wyniosłam z rozmów z Panią Janiną Zamojską i Ks. Dr.
hab. Józefem Wołczańskim.
Opracowanie wkładu Józefa Mehoffera w wystrój kościoła
nie byłoby możliwe, gdyby nie życzliwość Pani
Mał gorzaty Kucz z Wypożyczalni Międzybibliotecznej BJ,
która zechciała sprowadzić dla mnie z ZNiO we Wrocławiu
zespół mikrofilmów z pismami Jadwigi Mehofferowej
i korespondencją jej męża. Od Dra Andrzeja Betleja
dowiedziałam się o wzbogaceniu się zbiorów MCK o zespół
rysunków pro jektowych Franciszka Mączyńskiego,
dotyczących ka tedry ormiańskiej (on też zwrócił moją
uwagę na szkic Mehoffera wystawiony w Domu Aukcyjnym
„Os toya”). Dyrektorowi Międzynarodowego Centrum
Kultury, Prof. Jackowi Purchli, oraz Pani Annie Strzebońskiej,
Kierowniczce Biblioteki MCK, dziękuję za uprzejmą
zgodę na reprodukcję projektów architekta.
Muzeum Narodowe w Krakowie dołożyło starań, aby
w niniejszej książce można było zamieścić wiele, często
dotąd niereprodukowanych, dzieł Józefa Mehoffera. Niepu
bli kowane wcześniej fotografie zaginionych obrazów
Jana Henryka Rosena i Antoniego Procajłowicza pochodzą
ze zbiorów Bibliotek: Narodowej oraz Jagiellońskiej.
Cenną wiadomość na temat witraży w katedrze, pocho
dzącą z Archiwum Krakowskiego Zakładu Witrażów
S. G. Że leńskiego, zawdzięczam Pani Danucie Czapczyńskiej
-Kleszczyńskiej, która też przekazała mi, odnalezio -
ne przez Pana Ryszarda Piechowiaka, informacje na temat
projektu mozaik Antoniego Procajłowicza dla katedry. Pa -
ni Helenie Małkiewiczównie chciałabym wyrazić wdzięcz -
ność za życz liwą zgodę na możliwość wykorzystania Jej
niepubliko wa ne go opracowania katedralnych witraży oraz
za pomoc w rozwiązywaniu (nie zawsze rozwiązywalnych)
problemów iko nograficznych malowideł Rosena. Bardzo
cenne były dla mnie uwagi Pani Heleny Małkiewiczówny
wyra żone po lek turze mojego artykułu o dekoracji katedry,
opublikowanego w „Centropie” w roku 2003.
Dzięki życzliwemu zainteresowaniu Dr Stefanii Krzy szto
fowicz-Kozakowskiej moimi poszukiwaniami, usły szałam
o pojawieniu się na rynku antykwarycznym szki cownika
Mehoffera z jego studiami rysunkowymi z podróży
do Włoch, dotyczącymi właśnie projektów dla katedry ormiań
skiej. W dotarciu do fotografii kart szkicownika (który
szybko zniknął w rękach nowego właściciela) dopomogli
mi Panowie Eustachy Łazarski i Jacek Chrząszczewski.
Dopiero w roku 2007 możliwe stało się uzyskanie dostępu
do – przywiezionych jeszcze w roku 1945 ze Stanisławowa
i Lwowa – archiwaliów ormiańskich, przechowy
wa nych do niedawna w Gliwicach i niedostępnych dla
badaczy. Od roku 2006 pieczę nad nimi sprawuje Funda -
cja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie
(o czym dowiedziałam się dzięki uprzejmości Prof. Waldemara
Delugi). Panie Ewa Abgarowicz – prezes Fundacji,
oraz Monika Agopsowicz zechcą przyjąć podziękowa nia
za umożliwienie mi zapoznania się z materia łami ar chi walnymi,
wyrażenie zgody na ich wykorzystanie w książ ce i za
patronat FKiDOP nad niniejszą publikacją, a Dr Izabella
Galicka – za gościnę udzielaną mi podczas wizyt w Warszawie.
Wcześ niej „w sprawach ormiańskich” mog łam zawsze
liczyć na życzliwość śp. Prof. Anny Krzyszto fowicz.
Badania nad malowidłami Rosena rozpoczął miesięczny
pobyt w Zentralinstitut für Kunstgeschichte w Monachium
(stypendium Polsko-Niemieckiego Towarzystwa
Akademickiego) w październiku 1998 roku, gdzie nieocenioną
pomocą służyli mi Prof. Sibylle Appuhn-Radtke oraz
Ojciec Benedikt z Biblioteki Abtei St.-Bonifaz. W roku akademickim
1999/2000 otrzymałam stypendium z Funduszu
im. Prof. Stanisława Estreichera na UJ. Stypendium Rządu
Szwajcarskiego (2000/2001) umożliwiło mi roczne studia
na Uniwersytecie w Bazylei, gdzie moim opiekunem był
Prof. Gottfried Boehm (w Szwajcarii zawsze mogłam też
liczyć na życzliwość Prof. Ákosa Moravánszky’ ego z Politechniki
w Zurychu). Dzięki uprzejmości Ks. Prof. Michała
Janochy uzyskałam dostęp do materiałów dotyczących Jana
Henryka Rosena, zgromadzonych przez śp. Ks. Prof. Janusza
St. Pasierba. Były one punktem wyjścia kwerendy, którą
przeprowadziłam w USA podczas rocznego stypendium
(w roku akademickim 2004/2005) Polsko-Amerykańskiej
Komisji Fulbrighta na Columbia University w Nowym Jorku,
gdzie moim opiekunem był śp. Prof. James Beck. Stypendium
to pozwoliło mi m.in. zapoznać się z amerykańską
twórczością Rosena i podjąć – uwieńczone sukcesem – poszukiwania
pozostałej po nim spuścizny archiwalnej. Decydująca
dla powodzenia tych poszukiwań była pomoc
i niewyczerpana życzliwość Państwa Mary i Roberta Flanaganów
(znanych mi już z wcześniejszych kontaktów korespondencyjnych,
nawiązanych dzięki uprzejmej pomocy
Prof. Marii Szmyd-Dormus). Wśród wielkiej rzeszy Osób,
17