3SoQUiXtA

Restauracja,
konserwacja
i rozbudowa
w wieku XX
Arcybiskup Teodorowicz
Rok 1902 wyznacza ważną cezurę w dziejach nie tylko
katedry, lecz również całej archidiecezji ormiańskokatolickiej,
wtedy bowiem jej nowym arcypasterzem został
ks. Józef Teofil Teodorowicz (1864–1938), wybitny kapłan,
wytrawny polityk i wielki polski patriota, który rządził
podległą mu archidiecezją przez następne trzydzieści
sześć lat [il. 16] 26 . Tyle samo, bez mała, trwały zakrojone
na szeroką skalę restauracja, konserwacja i rozbudowa
katedry, które – choć nie zostały ukończone – są pomnikiem
myśli i zapobie gliwości ks. Teodorowicza, ostatniego,
a zarazem chyba naj wybitniejszego w dziejach duszpasterza
lwowskiej archidiecezji ormiańskokatolickiej.
Już na samym początku episkopatu ks. Teodorowicz
zadecydował o przeprowadzeniu gruntownej renowacji
budynku katedry, znajdującego się w bardzo złym stanie
technicznym, oraz o sprawieniu nowego wystroju wnętrza
świątyni, utrzymanego „w duchu ormiańskim” 27 . Stan katedry
wymagał powzięcia natychmiastowych i zdecydowanych
kroków, by zachować szacowny zabytek. Ściany
były popękane, przeciekał dach, a wody gruntowe zalewające
piwnice osłabiały fundamenty i powodowały wilgoć
w całym wnętrzu świątyni 28 . Wszystko to były „techniczne”
przy czyny, dla których pilnie należało podjąć modernizację.
Drugim powodem rozpoczęcia prac konserwatorskich
w katedrze, powodem „ideowym” i być może nawet
ważniejszym od poprzedniego, było przekonanie arcybiskupa
o konieczności utrzymania i podkreślenia ormiańskiej
tożsamości w niewiele już różniącej się od kościołów
„łacińskich” (rzymskokatolickich) świątyni.
W swym wystąpieniu programowym, Liście pasterskim
[…] do Duchowieństwa i Wiernych obrządku orm. […] 29 ,
ks. Teodorowicz na pierwszym miejscu postawił właśnie
ko nieczność zachowania obrządku ormiańskiego jako siły
je dnoczącej szczupłą liczebnie archidiecezję. Pisał już na
wstępie: „węzłem […] który jednoczy nas, jest o b r z ą dek.
16. Arcybiskup Józef Teodorowicz,
mal. Bolesław Barbacki, 1936
34